Zorgstandaarden dragen bij aan nieuwe ondernemingskansen Zorgmakelaar, een nieuwe beroepsgroep? Tekst: Sanne van der Poel
Gezien de huidige ontwikkelingen in het zorgproces rondom mensen met een chronische aandoening, is de verwachting dat het zorgproces bij deze groep vanaf 2012 transparanter wordt door het volgen van zorgstandaarden. Verrassend veel zorgverleners hebben nog nooit van deze term gehoord. Zorgstandaarden zullen echter een steeds belangrijkere rol gaan spelen binnen de eerstelijnszorg. Vooral zorgverleners die werken met chronisch zieken krijgen hier steeds meer mee te maken. Vanaf volgend jaar zullen de zorgstandaarden als uitgangpunt dienen bij multidisciplinaire zorggroepen. Deze zorggroepen bepalen zelf wie binnen de zorggroep de makelaar van de zorg wordt, wie de klanten (patiënten) mag gaan bedienen en met welke diensten. Een mooie kans voor de ondernemende zorgverlener! 24
een eerste belangrijke stap voor haar om handvatten aan te reiken waardoor er meer kennis overgedragen kan worden aan de studenten. Vervolgens heeft Rosemary gekeken waar de scholing van de zorgstandaarden zou passen binnen het onderwijs. Dankzij haar inspanningen zal er aan de Hogeschool Leiden binnen het nieuwe curriculum in ieder geval aandacht besteed gaan worden aan de implementatie van de zorgstandaarden binnen het onderwijs over zorg voor chronisch zieken. Haar werk kan tevens worden gebruikt om collegae in het veld te infomeren.
‘Dubbele bekostiging’ De zorgstandaarden staan nog in de kinderschoenen. In 2010 nam minister Klink een initiatief om de (multidisciplinaire) zorg te verbeteren door deze doelgerichter en efficiënter te maken. Door het verbeteren van de zorg verwacht de overheid de toename van het aantal chronisch zieken te kunnen afremmen. Tevens verwacht ze de leeftijd van de eerste manifestatie van de ziekte te kunnen verhogen en complicaties uit te stellen of te voorkomen. Door middel van meer zelfmanagement van de cliënt moet zijn of haar kwaliteit van leven vergroot worden. Op deze manier kunnen patiënten langer in de eerstelijnszorg MoveMens ging op zoek naar vernieu-
ten van het onderwijs in fysiotherapie
behandeld blijven in plaats van in de
wingen in de zorg waar de ondernemer
en verpleegkunde binnen het cluster
tweedelijnszorg. Dat wil zeggen: dichter
baat bij kan hebben. Logisch dat we
zorg van Hogeschool Leiden. Dit was
bij huis en tegen lagere kosten.
dan uitkomen bij onderzoeken die door
nog maar in beperkte mate het geval.
Het plan ontstond ondermeer ter voorko-
studenten geïnitieerd worden. Rosemary
Docenten zijn er niet of onvoldoende mee
ming van de zogeheten ‘dubbele bekos-
Kracht is zo’n student. Zij heeft voor
bekend, omdat de groep patiënten waar
tiging’ in de zorg . Dubbele bekostiging
haar Masteropleiding ‘Fysiotherapie/
het betrekking op heeft op dit moment
refereert aan kosten die een patiënt
Oefentherapie bij mensen met chroni-
klein is. Gezien de snelle ontwikkeling
maakt die zowel binnen de eerstelijns-
sche ziekten’ van de Hogeschool Leiden
van de zorgstandaarden geeft Rosemary
als tweedelijnszorg een zorgtraject door-
onderzoek gedaan naar zorgstandaarden.
aan hoe belangrijk het is dat hier kennis
loopt. Door te voorkomen dat de patiënt
Ze heeft in haar onderzoek vooral geke-
over aanwezig is binnen de zorgopleidin-
in de tweedelijnszorg belandt, worden
ken of de zorgstandaarden deel uitmaak-
gen. Scholing van de docenten bleek dus
kosten bespaard.
25
Zorgstandaard zeer patiëntgericht
Het is de bedoeling dat de hulpverlener
Een zorgstandaard beschrijft de inhoud
name naar zelfredzaamheid, adequaat
van het multidisciplinair zorgproces, de
ziektegedrag en beleving. De kwaliteit
kwaliteitsbewaking en de bekostiging.
van leven en indien mogelijk ook de
Een zorgstandaard omschrijft hoe de zorg
levensverwachting van de patiënt wor-
bij een specifiek aandachtsgebied volgens
den hierdoor vergroot.
de patiënt naar deze doelen coacht, met
deskundigen idealiter wordt uitgevoerd; het stelt dus de (minimale) norm voor
Multidisciplinaire zorggroepen
Vanuit kostenbeheersing en kwaliteitsover-
goede zorg. Onder deskundigen verstaan
De zorgstandaarden worden gebruikt
weging heeft in 2010 de toenmalige minister
we hier: de zorgverleners, wetenschap-
door multidisciplinaire zorggroepen. Deze
van Volksgezondheid, Dhr. Klink, een nieuw
pers en patiënten zelf. Kenmerkend voor
zorggroepen zijn opgebouwd uit verschil-
experiment geïntroduceerd: de zorgstandaar-
de zorgstandaarden is dat zij de com-
lende lagen: een managementlaag (die
den. Hij omschreef het als ‘De basis voor
plete zorg omvat: preventie, vroegtijdige
de samenwerking coördineert, het con-
de programmatische aanpak. Deze beschrijft
onderkenning, diagnose, behandeling,
tact onderhoudt met de verzekeraar en
waar goede zorg voor een specifieke aan-
educatie, zelfmanagement van de cliënt,
de kwaliteit bewaakt) en een uitvoe-
doening minimaal aan moet voldoen, gezien
revalidatie, begeleiding en palliatieve
rende laag (de feitelijke zorgverleners).
vanuit patiëntperspectief’.
zorg. Daarnaast wordt de organisatie
Meestal spreken we over respectievelijk
beschreven inclusief taken, verantwoor-
een ‘hoofdaannemer’ en de ‘onderaan-
delijkheden en bevoegdheden. Voor de
nemers’.
kwaliteitsborging en -bevordering bevat-
In de meeste gevallen vervult de huisarts
ten zorgstandaarden expliciete kwali-
de rol van zorgmakelaar, de hoofdaan-
teitsindicatoren, die zijn onderverdeeld
nemer. Van oudsher hebben huisartsen
in procesindicatoren (de uitvoering van
al de overkoepelende, coördinerende
het individuele zorgproces), uitkomstindi-
rol binnen de zorg. Omdat de minimale
catoren (de uitkomst van het individuele
voorwaarde binnen de zorgstandaard is
zorgproces) en structuurindicatoren (kwa-
dat de zorggroep huisartsenzorg moet
liteit van de ketenorganisatie).
kunnen garanderen, nemen de huisartsen
Een belangrijk gegeven is dat de zorg-
deze rol als vanzelfsprekend op zich.
standaarden zeer patiëntgericht zijn. De
Toch is de hoofdaannemersrol juist een
patiënt wordt gezien als volwaardig part-
rol die ook een andere zorgaanbieder
ner met eigen beschreven verantwoor-
prima op zich zou kunnen nemen. In
delijkheid in het zorgproces. Zo bestaan
principe kan iedere zorgverlener binnen
de zorgstandaarden uit twee versies:
de zorggroep de hoofdaannemer zijn.
De komende jaren zal steeds meer met
één voor de zorgprofessional en één
Voor veel ondernemende, ambitieuze
zorgstandaarden worden gewerkt. Het is
voor de patiënt. De zorg wordt hiermee
zorgaanbieders is dit een uitgelezen kans
dus van belang dat docenten, studenten en
transparant en toetsbaar gemaakt voor
om een nieuwe uitdaging aan te gaan;
zorgprofessionals hiermee vertrouwd zijn.
de patiënt, zodat deze weet wat hij kan
een nieuwe mogelijkheid om het werk
De zorgstandaarden zijn ontwikkeld voor
verwachten. Dit is belangrijk omdat de
als hulpverlener te combineren met een
de chronisch zieke doelgroep. Momenteel
patiënt steeds mondiger wordt en weet
managementfunctie. Ook valt er iets voor
zijn er zorgstandaarden voor diabetes mel-
waar hij recht op heeft. Er is ruimte voor
te zeggen om deze taak uit handen te
litus, vasculair risicomanagement, obesitas
een flexibele, individuele en persoons-
geven aan een onafhankelijk persoon;
en COPD. Verwacht worden zorgstandaarden
gerichte benadering. Patiënten kunnen
geen zorgaanbieder maar bijvoorbeeld
voor hartfalen, depressie, dementie, artrose,
bijvoorbeeld zelf ook duidelijke gezond-
een ervaren manager.
astma, CVA/TIA en kankerzorg.
heidsdoelen in hun zorgplan formuleren.
26
Integrale bekostiging
goed gebeurt. Het maakt dus niet uit wie
ken gemaakt over de registratie en rap-
De zorgstandaarden worden bekostigd via
bijvoorbeeld de bloeddruk van de patiënt
portage van zorggerelateerde gegevens,
‘integrale bekostiging’. Integrale bekosti-
meet binnen de bevoegde en bekwame
waardoor de zorggroepen in staat zijn om
ging kan alleen worden aangevraagd
zorgverleners, als het maar gemeten
kwaliteit van de geleverde zorg te beoor-
door een multidisciplinaire zorggroep die
wordt. Dit voorkomt machtsdomeinen
delen en eventuele verbetertrajecten af
aan de norm van de zorgstandaarden
binnen zorgverleners. Dit is bijvoorbeeld
te spreken. Voor de zorgverzekeraars is
voldoet. De zorgverzekeraar koopt voor
in tegenstelling met de richtlijnen waarin
een zorgstandaard dus ook heel transpa-
een kalenderjaar zorg in voor de gehele
wordt genoemd wie de zorg levert. De
rant. Het is voor hen goed toetsbaar of de
populatie patiënten met de betreffen-
richtlijn dient als de basis; vanuit de
verschillende zorgverleners zich houden
de aandoening. Er is dus per jaar, per
beroepsgroep opgelegd en monodiscipli-
aan de kwaliteitscriteria.
doelgroep, één budget en er wordt niet
nair. De standaard daarentegen is eigen-
Helaas zijn er ook nadelen verbonden aan
meer per verrichting gedeclareerd. De
lijk de richtlijn, gecombineerd met de
de zorg via zorgstandaarden. Het groot-
zorgverzekeraar geeft de hoofdaannemer
richtlijn van andere beroepsgroepen; dus
ste nadeel lijkt nu dat het de patiënten
het budget en verwacht dat hij samen
multidisciplinair. De zorgstandaarden zijn
minder keuzevrijheid biedt, aangezien
met zijn onderaannemers de juiste zorg verleent. Of de zorgverzekeraar bekostigt
‘Een zorgverlener die wil blijven werken met
standaard de zorg en geeft de zorgverleners die deelnemen aan de zorgstan-
chronisch zieken zal zich moeten aansluiten
daard een extra tarief (het koptarief). Het
bij een zorggroep’
koptarief is dan bedoeld voor de extra verrichtingen als multidisciplinair overleg de minimale norm waar de zorg aan moet
zij zijn aangewezen op de zorg die door
voldoen. Onderling maken de zorggroep-
de zorggroep wordt aangeboden. Een
Voor- en nadelen zorgstandaarden
leden vaak extra afspraken om de zorg te
ander gevaar is dat de hoofdcontractant
verbeteren. Kenmerkend daarbij is dat de
niet op basis van kwaliteit maar op basis
Een goede ontwikkeling van de zorg-
zorgstandaarden niet landelijk gelijk zijn.
van prijs de zorggroepleden contracteert.
standaarden is dat er wordt benoemd
Een multidisciplinair plan wordt gemaakt
Veel individuele zorgverleners ervaren de
wat men doet en niet wie wat doet.
binnen een regio of wijk; aangepast aan
onderhandelingspositie van de zorggroep
Binnen de zorggroep doet het er niet
de specifieke situatie van deze regio of
bij het inkoopproces (wanneer ze zich
toe wie de zorg levert, zolang het maar
wijk. Er worden tevens duidelijke afspra-
willen aanmelden bij de zorggroep) als
of managementwerkzaamheden.
te sterk. Bovendien is het voor de patiënten niet altijd duidelijk waar ze terecht kunnen met hun vragen. Ook kunnen zich complicaties voordoen wanneer de patiënt te lang binnen de eerstelijnszorg wordt gehouden. Tot slot is de ICT vooralsnog in de meeste zorggroepen ontoereikend om aan de informatiebehoefte van zorgverleners binnen de zorggroep en zorgverzekeraar te kunnen voldoen.
Uitgelezen kansen voor ondernemende zorgaanbieders! De zorgstandaarden zijn tot nu toe alleen gericht op de chronische ziekten en zijn
27
e, ,50 per maand
Uw eigen website Piazza fysiotherapie “Overstappen kostte mij geen moeite, Pharmeon heeft het geheel voor mij verzorgd. De bereikbaarheid en toegankelijkheid van de helpdesk is optimaal.”
Uw site inclusief: • • • • • • • • •
Altijd up to date Intramed koppeling E-consult Inschrijfformulier / online screeningsformulier Ziektebeelden en KNGF folders Uitgebreide medische informatie Gratis webshop Gratis helpdesk ondersteuning Gratis overname informatie van uw huidige site
Gratis proefperiode G daarna slechts € 29,50 per maand da U zzorgt voor uw patiënt wij zorgen voor uw website
T. 020 - 65 00 100
W. www.pharmeon.nl
[email protected] | Hettenheuvelweg 14 | 1101 BN Amsterdam
dus niet voor alle praktijken relevant.
de zorgstandaard beweren dat de werk-
In actie
Momenteel wordt er door zorgaanbie-
wijze de beste therapeuten aanspreekt
Vaak komt de zorggroep voort vanuit
ders binnen de eerstelijnszorg nog erg
en aantrekt.
een netwerk binnen de regio. Binnen de
getwijfeld tussen een proactieve houding
regio is het meestal bekend waar en met
en een gezonde afwachtende houding.
Een zorgverlener die werkt met chronisch
wie zich zorggroepen aan het vormen
Sommigen praktijken springen er met
zieken kan op dit moment nog kiezen of
zijn. Ook de ‘Regionale Ondersteunings
enthousiasme in; anderen wachten af. Er
hij deel wil nemen aan deze zorggroepen
Structuren’ (ROS) zetten nu initiatieven op tot de vorming van zorggroepen.
‘Voor veel ondernemende, ambitieuze
Als zorgaanbieder is het mogelijk actief deel te nemen aan de vorming van een
zorgaanbieders is dit een uitgelezen kans
zorggroep of zich aan te sluiten bij een reeds bestaande zorggroep. Voor dit laat-
om een nieuwe uitdaging aan te gaan’
ste is soms een ‘goodwill’ verschuldigd voor de inspanningen die de bestaande
zijn therapeuten die het niet zien zitten
en integraal bekostigd wilt worden. Het
zorggroep al heeft verricht voor het
zich te moeten conformeren aan afspra-
is echter de bedoeling dat de behan-
tot stand komen van de groep. Bij de
ken die soms buiten hen om gemaakt zijn.
deling van veel chronische aandoenin-
fysiotherapie bijvoorbeeld wordt het
De zorgstandaarden vragen om veel mul-
gen per 2012 standaard op deze manier
ontwikkelen van zorggroepen begeleid
tidisciplinair overleg en samenwerking.
worden bekostigd. Dan ontstaat er een
vanuit het ‘Regionale Genootschap voor
Ook is nascholing verplicht om te kun-
situatie dat de patiënt niet meer bij de
Fysiotherapie’ (RGF). Zij weten welke
nen participeren in een zorggroep. Een
zorgverlener terecht komt die geen deel
zorggroepen in oprichting zijn en fysio-
groot voordeel is dat de mensen die wel
uitmaakt van de zorggroep. Wanneer
therapeuten kunnen zich hier aanmelden.
deelnemen aan zo’n zorggroep vaak hele
dus de zorgverlener wil blijven werken
Zo zal iedere beroepsgroep informatie
enthousiaste therapeuten zijn; betrok-
met deze doelgroep, zal hij zich in de
kunnen vinden bij zijn beroepsvereni-
ken, met veel kennis en gemotiveerd
nabije toekomst moeten aansluiten bij
ging.
om samen te werken. Voorstanders van
een zorggroep.
Lees verder
29
