Burgers, bedrijven en instellingen dragen bij aan biodiversiteit in de stad. Een handleiding voor professionals

Burgers, bedrijven en instellingen dragen bij aan biodiversiteit in de stad Een handleiding voor professionals

Alle rechten voorbehouden. Niets uit dit rapport mag worden vermenigvuldigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van NCB Naturalis. Overname van delen van de tekst is toegestaan, mits met bronvermelding. De samenstellers aanvaarden geen aansprakelijkheid voor eventuele schade voortvloeiend uit het gebruik van de resultaten van dit onderzoek of de toepassing van de adviezen.

Dit project werd mogelijk gemaakt door ondersteuning van de Subsidieregeling Maatschappelijke Organisaties en Milieu van het ministerie van VROM

Burgers, bedrijven en instellingen dragen bij aan biodiversiteit in de stad Een handleiding voor professionals

Amsterdam, 31 januari 2011 CREM Working on sustainability NCB Naturalis Gemeente Leiden Milieudienst West-Holland

5

een handleiding voor professionals

Inhoudsopgave Voorwoord

. ........................................................................................................................................................

7

1 Inleiding

......................................................................................................................................................... 9 1.1 Waarom deze handleiding? ....................................................................................................................... 9 1.2 Waarom op lokaal niveau aan de slag gaan met biodiversiteit in de stad? ................. 9 1.3 Totstandkoming van deze handleiding ......................................................................................... 10 1.3.1 Project 'Wilde Plannen voor een Levend Leiden' ...................................................................... 10 1.3.2 Projectpartners .......................................................................................................................................... 10 1.4 Leeswijzer ............................................................................................................................................................... 11

2 Burgers betrekken

................................................................................................................... 12 2.1 Inleiding ................................................................................................................................................................ 12 2.2 Kennisniveau en houding .......................................................................................................................... 12 2.3 Communiceren over biodiversiteit .. ................................................................................................... 14 2.3.1 Boodschap richting burgers . . ............................................................................................................... 14 2.3.2 Communicatiekanalen ......................................................................................................................... 16 2.3.3 Publieksevenement ................................................................................................................................. 17 2.4 Burgers aanzetten tot acties gericht op biodiversiteit ...................................................... 18 2.4.1 Prijsvraag ...................................................................................................................................................... 18

3 Bedrijven en instellingen betrekken

20 3.1 Inleiding ............................................................................................................................................................. 20 3.2 Kennisniveau bedrijven en instellingen .. .................................................................................... 20 3.3 Communiceren over biodiversiteit .. ................................................................................................... 21 3.3.1 Boodschap richting bedrijven en instellingen ............................................................................ 21 3.3.2 Communicatiekanalen .. ....................................................................................................................... 22 3.3.3 Directe communicatie .......................................................................................................................... 22 3.4 Bedrijven en instellingen aanzetten tot acties gericht op biodiversiteit . . ................ 23 3.4.1 Prijsvraag . . ................................................................................................................................................. 23 .........................................

4 Algemene aanbevelingen en adviezen

. ....................................... 24 4.1 Inleiding ............................................................................................................................................................. 24 4.2 Zorg voor een breed consortium en zoek verbinding met andere lokale initiatieven ............................................................................................................. 24 4.3 Communicatie is de sleutel tot succes ........................................................................................... 24 4.3 Lijst tips & trics ................................................................................................................................................ 25

Bronnen

................................................................................................................................................................

26

7


Voorwoord Frank de Wit, wethouder Milieu:

Biodiversiteit is noodzakelijk! Biodiversiteit staat voor mij voor alles wat leeft om ons heen. Biodiversiteit heeft veel functies die de kwaliteit van ons leven ten goede kan komen. We hebben daarom allemaal belang bij een gezonde biodiversiteit. We willen ook in de stad leven en werken in een groene omgeving in een gezonde buitenlucht. Biodiversiteit is naast mooi en verrassend ook noodzakelijk. Juist in en rondom steden kan biodiversiteit bijdragen aan welzijn en welvaart. Daarom wil Leiden werken aan meer biodiversiteit in onze mooie stad. Samen met NCB Naturalis, Milieudienst West-Holland, Provincie Zuid-Holland en adviesbureau CREM heeft Leiden het afgelopen jaar gewerkt aan het project ‘Wilde plannen voor een levend Leiden’. Een mooi voorbeeld van het ontplooien van initiatieven door bewoners èn samen werkende organisaties om de biodiversiteit een handje te helpen. En dat kan vaak met heel eenvoudige ingrepen of middelen. Onderdeel van het project was een prijsvraag om de bio diversiteit in de buurt of bij een bedrijf te versterken. De winnaars van deze wedstrijd – de ‘Wilde Weelde’ – kregen van de gemeente een budget om het plan ook echt tot uitvoering brengen. Het leverde veel goede ideeën op en was inspirerend voor iedereen. ‘Wilde plannen voor Leiden’ was een mooi voorbeeld van hoe je de bewoners van de stad in beweging kunt krijgen voor de goede zaak! En inmiddels zijn er prachtige initiatieven van (en uit) de grond gekomen. Ik denk bijvoorbeeld aan het streven om 1700 Leidenaren te bewegen om een eetbaar balkon in te richten. Een simpel en effectief initiatief waar de bewoners zelf letterlijk de vruchten van plukken! Wat betreft initiatieven vanuit organisaties komt het bijen hotel bij het centraal station bij me op. Daar is tijdens de verbouwing in het dak een onderkomen voor bijen aangebracht. Het idee daarachter is dat wilde solitaire bijen daar kunnen uitrusten en zich kunnen voortplanten. De spoorbermen wemelen namelijk werkelijk van flora en fauna. Het is een biotoop op zich! Daarom was spoorbeheerder prorail ook meteen bereid om mee te doen met dit prachtige idee. In deze handleiding voor professionals staan nog veel meer ‘wilde plannen’ die geadopteerd kunnen worden door organisaties om Leiden nog levendiger en groener te kunnen maken. Hoogste tijd om de bloemetjes buiten te zetten! Frank de Wit

9


Hoofdstuk 1

Inleiding 1.1 Waarom deze handleiding? Met deze handleiding beogen wij als projectpartners van het project 'Wilde Plannen voor een Levend Leiden' andere partijen in Nederland te inspireren om ook lokale projecten rondom het thema biodiversiteit op te starten. Deze handleiding is daarom geschreven voor professionals, of ze nu werkzaam zijn bij gemeenten, provincies, woningcorporaties, maatschappelijke organisaties of bedrijven. Onze geleerde lessen zijn in deze handleiding verwerkt om anderen er hun voordeel mee te laten doen.

1.2 Waarom op lokaal niveau aan de slag gaan met biodiversiteit in de stad? Biodiversiteit is een lastig begrip. Het is een bijzonder breed begrip en heeft nog steeds een behoorlijk academische connotatie. Veel Nederlanders kennen het begrip wel, maar weten niet precies wat er mee bedoeld wordt. Vaak wordt biodiversiteit geassocieerd met specifieke bio diversiteitproblemen, zoals het uitsterven van bepaalde soorten in tropische regenwouden. De link met de natuur dicht bij huis, in de eigen stad, wordt door veel Nederlanders niet gelegd. Toch is juist de natuur in onze eigen gebouwde om geving heel belangrijk. Zonder natuur zijn steden onleefbaar. Mensen hebben behoefte aan natuur om zich heen en het wordt gezien als iets vanzelfsprekends. Dat is helaas niet waar, want de natuur in de gebouwde omgeving staat juist steeds meer onder druk. Braakliggend gebied wordt beBiodiversiteitfestival LifeLive bij NCB Naturalis. bouwd door kantoorparken, tuinen worden betegeld en nieuwbouwwijken worden zo efficiënt mogelijk bebouwd – grond is immers duur, zeker in de Randstad. Een evenwichtige natuur met voldoende biodiversiteit is van levensbelang voor de mens, want het levert tal van essentiële diensten en goederen aan de samenleving. Gezonde bossen zuiveren lucht, produceren zuurstof, bodemdieren houden de grond gezond en vruchtbaar, moerassen werken als een spons en helpen zodoende overstromingen te voorkomen. Dit geldt evenzeer voor het leven in de stad, wanneer de natuurlijke functies van biodiversiteit uitvallen kost het de samenleving veel geld om ze via bijvoorbeeld technologische ingrepen te vervangen. Ook kunnen indirecte kosten in specifieke sectoren (bijvoorbeeld gezondheidszorg

10

biodiversiteit in de stad

of rampenbestrijding) door het verlies van biodiversiteit snel oplopen. Ten slotte heeft biodiversiteit in steden een belangrijke recreatiefunctie. Genieten van de natuur dicht bij huis is belangrijk voor de levenskwaliteit van inwoners van steden. Waarom biodiversiteit in onze woonomgeving zo belangrijk is, en wat je als inwoner of als organisatie zelf kan doen om meer biodiversiteit te creëren of te behouden, is voor velen nog onbekend. En onbekend maakt – helaas - onbemind. Biodiversiteit is voor veel Nederlanders 'ver van huis'. NCB Naturalis wilde daar, in samenwerking met gemeente Leiden, Milieudienst West-Holland en CREM, op lokaal niveau iets aan veranderen. Want door op lokaal niveau doelgroepen aan te spreken, kan je ze ook op lokaal niveau laten inzien wat ze zelf kunnen doen – en daarmee aanzetten tot actie. Het biodiversiteitjaar 2010 vormde een perfect momentum om dit project uit te voeren – niet alleen omdat er gedurende 2010 veel communicatie over biodiversiteit heeft plaatsgevonden, maar ook omdat de projectpartners via de Coalitie Biodiversiteit veel kennis konden delen met andere organisaties die op dit vlak actief zijn.

1.3 Totstandkoming van deze handleiding 1.3.1 Project 'Wilde Plannen voor een Levend Leiden'

Ons project beoogde om Leidse burgers, bedrijven en instellingen aan te zetten tot kleinschalige acties en ze op die manier te laten ervaren dat ze zelf directe invloed kunnen hebben op de bio diversiteit in de stad. Eerst werd onderzocht wat de beleving omtrent biodiversiteit bij de Leidse burgers en bedrijven en instellingen is. Vervolgens werd een prijsVeel belangstelling voor prijsuitreiking en blije prijswinnaars van vraag uitgezet om mensen 'Wilde Weelde' tijdens Life Live festival. aan te sporen zelf plannen te maken. De winnaars van de prijsvraag werden op het publieksevenement ('Life Live' festival) bekendgemaakt. Behalve de bekendmaking van de prijsvraag, was het publieksevenement gevuld met een bijzondere zomerbioscoop, kraampjes met biodivers aanbod, ondersteund en afgewisseld met live muziek. Biodiversiteit werd op een prachtige manier in beeld gebracht, op een hip festival met muziek, eten, drinken en goed gezelschap in een natuurlijke omgeving (de tuin van Naturalis).

1.3.2 Projectpartners

NCB Naturalis Nationaal natuurhistorisch museum Naturalis is met gemiddeld 250.000 bezoekers per jaar het grootste museum van Leiden en het 11e grootste museum van Nederland. Zo'n 80% van het publiek bestaat uit gezinnen met kinderen. Het museum is, hoewel het meest zichtbaar, slechts een onderdeel van het instituut NCB Naturalis. Op 28 januari 2010 is het Nederlands Centrum voor Biodiversiteit (NCB) Naturalis opgericht. Dit is een samenwerkingsverband tussen de universiteiten van Leiden, Amsterdam en Wageningen en natuurhistorisch museum Naturalis, waarin alle collecties van deze instituten samenkomen. NCB Naturalis bevordert met een

11


collectie van wereldformaat en een unieke combinatie van onderwijs, onderzoek en publieks voorlichting de kennis en bewustwording over het leven op aarde in heden en verleden. Daarmee levert het een belangrijke bijdrage aan behoud van biodiversiteit in de toekomst. Aan de basis van het instituut ligt de omvangrijke en bijzondere natuurhistorische collectie van in totaal 37 miljoen objecten. De afgelopen tientallen jaren is het onderzoeksgebied uitgebreid naar onder meer evolutionaire biologie, ecologie, biodiversiteit en DNA-onderzoek. NCB Naturalis voorziet de internationale wetenschappelijke gemeenschap van de instrumenten om biodiversiteit en evolutie te begrijpen. Hiervoor werkt NCB Naturalis intensief samen met universiteiten en een groot aantal Particuliere Gegevensbeherende Organisaties (PGO's). Gemeente Leiden Met 117.342 inwoners is Leiden, naar inwoneraantal gemeten, na Rotterdam, Den Haag, Zoetermeer en Dordrecht de vijfde gemeente van Zuid-Holland. Op het gebied van biodiversiteit is de gemeente Leiden een voorloper in Nederland. In december 2007 hebben de provincie ZuidHolland, de Milieudienst West-Holland, de gemeente Leiden en het ministerie van VROM (in samenwerking met een groot aantal partijen, zoals agrarische Natuurverenigingen, de Leidse Ideewinkel, het IVN en de GGD) besloten om in en rondom Leiden een Biodiversiteitsactieplan te maken voor de stedelijke omgeving en het buitengebied als samenhangend geheel. Uit dit eerste Biodiversiteitsactieplan in Nederland zijn meerdere initiatieven voortgekomen, waarvan het project 'Wilde Plannen voor een Levend Leiden' er slechts één is. Milieudienst West-Holland De Milieudienst werkt op basis van een gemeenschappelijke regeling voor de gemeenten Alphen aan den Rijn, Hillegom, Kaag en Braassem, Leiden, Leiderdorp, Nieuwkoop, Oegstgeest, Rijnwoude, Teylingen en Zoeterwoude. Daarnaast voert de Milieudienst de regionale milieutaken uit voor de regio Holland Rijnland. De Milieudienst ontwikkelt het regionale milieubeleid, is regionaal loket voor alle milieuzaken, voert milieutaken uit en geeft actief vorm aan 'externe integratie' van het milieubeleid door het inbrengen van het milieuaspecten in andere beleidsvelden. CREM CREM is specialist en pionier in duurzame ontwikkeling. Al sinds de oprichting in 1989 zet CREM de grote uitdagingen waarmee mens, milieu en economie worden geconfronteerd op de kaart en zoekt naar oplossingen. CREM adviseert, doet onderzoek, ontwikkelt methodieken en faciliteert diverse processen die bijdragen aan duurzaamheid. De specifieke expertises van CREM liggen op het gebied van Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen en ketenbeheer, biodiversiteit en natuurlijke hulpbronnen, lokale duurzame ontwikkeling en afvalmanagement.

1.4 Leeswijzer Deze handleiding is geschreven voor professionals werkzaam bij gemeenten, provincies, woningcorporaties, maatschappelijke organisaties of bedrijven die zich bezig houden met biodiversiteit. De handleiding is bedoeld om u te inspireren en te informeren over de mogelijkheden om burgers en bedrijven te betrekken bij het verbeteren of behouden van de biodiversiteit op lokaal niveau. Hoofdstuk 2 richt zich op de vraag hoe je burgers betrekt, terwijl hoofdstuk 3 zich richt op bedrijven en instellingen.

12


Hoofdstuk 2

Burgers betrekken 2.1 Inleiding Dit hoofdstuk geeft antwoord op de vraag hoe u als professional burgers kan betrekken bij biodiversiteitbehoud. We gaan in op de vraag hoe de doelgroep staat tegenover biodiversiteit, welke boodschap het beste gebruikt kan worden in communicatie-uitingen, wat voor soort activiteiten je kan organiseren om burgers dichterbij het onderwerp te brengen en hoe je burgers aan kan zetten tot het ondernemen van eigen activiteiten. Bedrijven en instellingen komen in hoofdstuk 3 aan bod.

2.2 Kennisniveau en houding Wat weten Nederlanders over biodiversiteit? Uit de Flash Eurobarometer survey 'Attitudes towards biodiversity' van de Europese Commissie blijkt onder meer het volgende: • 50% van de Nederlanders is niet bekend met biodiversiteit (Europese gemiddelde 35%); • 26% heeft wel gehoord van term, maar weet de betekenis niet; • Slechts 23% is bekend met zowel de term als de betekenis. Om doeltreffend te kunnen communiceren over de prijsvraag en het festival was het wenselijk meer te weten te komen over de kennis en de houding van de doelgroepen over biodiversiteit. Tijdens ons project werd daarom onderzocht wat Leidenaren weten over biodiversiteit middels een kwalitatief belevingsonderzoek. Het doel van dit belevingsonderzoek was het verkrijgen van meer inzicht in de beleving van de doelgroepen ten aanzien van biodiversiteit in de eigen omgeving. Beleving werd in dit onderzoek gedefinieerd als 'het geheel van overtuigingen, attitudes, oordelen en gevoelens maar ook sociale en culturele normen en waarden die mensen erop nahouden ten aanzien van het onderwerp biodiversiteit'. Centraal in het onderzoek stond de vraag welke rol de Leidenaar voor zichzelf ziet weggelegd in het behouden en verbeteren van biodiversiteit. Tevens werd onderzocht wat hun houding en kennis inzake biodiversiteit is, en daarnaast welke informatiebronnen en media zij het meest raadplegen. Het belevings onderzoek is begin 2010 gehouden onder oudere inwoners, jong volwassenen en bedrijven in Leiden en omstreken. Oudere inwoners Biodiversiteit is bij de geïnterviewden een onbekende term ('nee, daar ben ik nog nooit geweest') maar de werking van een ecosysteem wordt wel begrepen ('alle soorten zijn nodig voor een evenwicht in de natuur'). De geïnterviewde inwoners vinden natuur 'boeiend', 'mooi' en 'leerzaam'. Men is het met elkaar eens dat buiten in de natuur zijn prettig is ('binnen zitten is verschrik kelijk'). Men ziet het ook als plek om anderen te ontmoeten. Natuur is in hun ogen niet alleen wilde natuur, maar juist ook weidevelden en boerderijen worden ervaren als natuurschoon. Men ziet een teruggang in de hoeveelheid natuur en de samenhang met de bestaansmogelijk heden van boeren, vooral om de stad Leiden. Dat wordt door de aanwezigen betreurd. Ook binnen de stad zien ze een teruggang in soorten. Zo weet één geïnterviewde te noemen

13


dat er minder vogels kunnen leven in de stad omdat er minder pannendaken zijn. Gevraagd naar nieuwe natuur binnen Leiden, zijn de inwoners het erover eens dat er wel mooie groene plekken in Leiden zijn bij gekomen, maar dat die minder als 'echte natuur' worden ervaren. De geïnterviewden zijn het erover eens dat inwoners grotendeels zelf verantwoordelijk zijn voor de natuur in en om Leiden. Ze constateren dat niet iedereen dat goed in acht neemt. Zwerfafval en afval dumpen vormen een doorn in het oog. Ook vernielingen worden veroordeeld: 'Mensen moeten van de natuur afblijven!'. Opmerkelijk is dat de aanwezigen van mening zijn dat mensen anno 2010 veel te weinig doen om de natuur 'een handje te helpen'. Vogelkastjes horen bijvoorbeeld volgens hen thuis in iedere tuin: 'vroeger was dat normaal maar nu niet meer'. Oogst uit Leidse biodiversiteitstuin 'Vrij Groen'. De mensen zijn nu te druk met 'zakelijk doen'. De aandacht voor natuur zwakt daardoor volgens de geïnterviewde inwoners af. Zij raadden daarom aan inwoners te betrekken bij de natuur door ze bijvoorbeeld te laten meedoen aan tuinieren en ander onderhoud aan groengebieden of andere activiteiten, zoals wandelgroepjes voor ouderen, te organiseren. De geïnterviewde Leidenaren constateren dat er over het algemeen in de media niet zo veel aandacht aan natuur wordt besteed. Spontaan wordt door de aanwezigen het radioprogramma Vroege Vogels genoemd: 'Daar hoor je ook vaak positief nieuws over de natuur. En door de informatie die je hoort, krijg je er meer kijk op'. Men noemt ook televisieprogramma's over natuur (bijvoorbeeld National Geographic of het programma Rail Away). Natuur in verre landen in deze programma's wordt ervaren als 'zeer boeiend'. Het Leidsch Dagblad wordt door de aanwezigen hoog gewaardeerd, maar er zou wel meer informatie over natuur in mogen staan. Men vindt informatie over 'hoe dieren leven' het meest interessant. Jong volwassenen De geïnterviewden zijn bekend met de problemen rondom het verlies van biodiversiteit en associëren dit met andere milieuproblemen zoals chemisch afval en kernenergie. Biodiversiteit zien ze als een behoorlijk 'exotisch onderwerp'. Volgens hen heeft dat ook te maken met de zichtbaar van de verscheidenheid in soorten: 'In de tropen zie je echte verschillen maar alle natuur in Nederland lijkt zo op elkaar. Je ziet toch geen verschil tussen een sla of een bloemkool?'. Natuur en biodiversiteit in en rond de stad wordt ervaren als te tam. Het leuke van een bos is juist dat het 'onverzorgd' en 'ruig' is. 'Het is leuker om meer verschillende soorten te zien. ' Veel natuur in Leiden mist dat, en daardoor heb je nergens het gevoel dat je midden in de natuur bent. Wilde natuur geeft volgens de jong volwassenen een meer authentieke beleving dan bijvoorbeeld een park. Parken in Leiden zouden daarom meer afgeschermd en wilder

14


ingericht mogen worden, maar: 'met genoeg ruimte om te zitten en te liggen en zonder prikkende planten'. De geïnterviewden zien niet direct in hoe zij een bijdrage kunnen leveren aan biodiversiteit. 'Alleen mensen met een tuin kunnen iets doen'. Verder moet je als inwoner maar op een groene partij stemmen als je het belangrijk vindt. Volgens de jong volwassenen ligt de verantwoordelijkheid dan ook grotendeels bij de gemeente. Die zou meer 'echt groen' moet planten. Inwoners meer informeren over de verschillende soorten lijkt de aanwezigen geen goed idee: 'daar zijn de meeste mensen echt niet in geïnteresseerd' en 'mensen die het wel interessant vinden doen er al heel veel mee'. Echter, bij doorvragen blijken de aanwezigen bepaalde soorten wél interessant te vinden en willen ze er meer over weten: zoals bijvoorbeeld de vleermuis. 'Vleermuizen zijn wild en ongewoon en dat is leuk'. De jong volwassenen geven aan biodiversiteit niet echt een onderwerp te vinden waar ze veel over lezen. Eén geïnterviewde zegt zelfs: 'Nee, dat sla ik over'. De Trouw en NRC Handelsblad worden genoemd als dagbladen die graag gelezen worden. Maar het groenkatern van Trouw is weer minder populair. De aanwezigen geven aan dat onder jong volwassenen in Leiden universiteitskrant De Mare en gratis dagbladen Metro en Sp!ts goed gelezen worden. Biodiversiteit wordt volgens hen een interessanter onderwerp als je duidelijk kan maken wat soortenrijkdom voor de lezer betekent. 'Iedereen weet al dat het een urgent probleem is, dus daar moet je niet mee aankomen'. De geïnterviewden vinden een positieve benadering met humor aantrekkelijker.

2.3 Communiceren over biodiversiteit 2.3.1 Boodschap richting burgers

Volgens het Britse communicatiebureau Futerra heeft het onderwerp 'biodiversiteit' een imagoprobleem. In hun studie 'Branding Biodiversity' pleit het bureau daarom voor een niet-traditionele communicatieaanpak bij projecten die draaien om biodiversiteit1. Biodiversiteit zou niet

Bijeenkomst over biodiversiteit. 1 Deze studie is te downloaden op http://www.futerra.co.uk/home

15


gepresenteerd moeten worden als een wetenschappelijk concept, maar als een positieve emotie. De doelgroep hoeft dan niet alle technische details te kennen van het belang van biodiversiteit, maar zou gewoon een goed gevoel moeten krijgen bij het woord 'biodiversiteit'. Zoals marketeers trachten een positieve emotie te koppelen aan een bepaald merk (denk bijvoorbeeld aan de emotie 'wilskrachtig' bij het merk Nike), zo kunnen professionals in de duurzaamheidsector bijvoorbeeld de emoties 'overweldigend' of 'spannend' koppelen aan het begrip biodiversiteit. Volgens Futerra leiden bewustwordingscampagnes over het belang van biodiversiteit momenteel niet tot gedragsverandering bij consumenten en bedrijven omdat de campagnes vaak te technisch, te informatief en te rationeel zijn. Bovendien gaan de huidige campagnes vaak uit van een negatieve boodschap (uitstervende diersoorten, verdwijnend tropisch regenwoud, etc.). Het is gebleken dat dit soort 'onheilstijdingen' bij doelgroepen vaker leidt tot apathie dan tot gedragsverandering. Uit consumentenonderzoek bleek echter dat mensen wel ontvankelijk zijn voor de biodiversiteitboodschap, wanneer deze gekoppeld wordt aan een krachtige, positieve ervaring. Veel mensen doen sterke, positieve en emotionele ervaringen met natuur op gedurende hun jeugd. Door daaraan te appelleren, kan een campagne veel krachtiger binnenkomen bij de ontvangers. Vervolgens is het van belang de boodschap gepaard te laten gaan met een oproep om iets te doen. Daardoor wordt de kans op gedragsverandering groter. Het is dan wel van belang het soort oproep te laten passen bij de rol van de doelgroep die je wil bereiken. In het volgende schema wordt dit toegelicht. Doelgroep

Boodschap

Mogelijke oproepen

'Laat van je horen'

Schrijf naar een politicus

mogelijke rollen Activist

Supporter

'Maak deel uit van een beweging'

Organiseer een evenement Word lid van een groep

Zet je handtekening onder een petitie

Doneer geld

Steun ons via sociale media

Doener

'Help de natuur direct'

Werknemer

'Verveelvoudig je impact'

Hang een nestkastje of bijenhotel op Laat wilde planten in je tuin groeien Ga fondsen werven Wordt lid van een zakelijk MVO netwerk

Ontwikkel een zakelijk strategie om de biodiversiteitimpact van je bedrijf te vergroten en de negatieve te verkleinen Consument

'Consumeer verantwoord'

Koop bewust en lokaal Beperk je afval

Een aantal aanbevelingen uit ons project omtrent communiceren over biodiversiteit op een rij: • Hou de boodschap persoonlijk en dichtbij. Verwijs naar dieren plantsoorten in de nabije om geving van je doelgroep. Het hoeft niet altijd te gaan om 'wilde' natuur: biodiversiteit is ook een braakliggend terreintje of een strook groen in de straat. In het project 'Wilde Plannen voor een levend Leiden' is bijvoorbeeld gekozen voor de kernboodschap Biodiversiteit is mooi, verrassend en dichtbij. • Benadruk ook de waarde van biodiversiteit, zoals de waardevermeerdering van huizen als ze nabij een park of andere groengebied liggen. Werken aan biodiversiteit is dus niet alleen maar iets goed doen voor de natuur, maar ook iets goeds doen voor jezelf.

16


• Maak biodiversiteit leuk, spannend, grappig, etc. door bijvoorbeeld het organiseren van een evenement. Beleven is beter dan informeren! • Maak gebruik van guerrillamarketing en sociale media om doelgroepen te bereiken die 'traditionele media' (zoals kranten) niet lezen. Guerrillamarketing is erop gericht om in een zeer korte tijd veel media-aandacht of aandacht van publiek te behalen. Meestal zijn de kost en lager dan de kosten van traditionele campagnes. De snelheid van de campagne is een groot voordeel. Traditionele media zoals televisie hebben een langere aanloopperiode nodig. • Hou er rekening mee dat het grootste deel van je doelgroep nu eenmaal meer geeft om mensen dan om natuur. Wees daarom niet bang om plant- of diersoorten in je campagne 'menselijke' trekken toe te delen. • Uit beide belevingsonderzoeken bleek biodiversiteit nog wel een lastige term te zijn (vooral de ouderen; 'Biodiversiteit? Nee, daar ben ik nooit geweest') maar wel goed en snel uit te leggen. Nooit gebruiken zonder uitleg dus. • Particulieren en bedrijven/instellingen kan je beter scheiden in communicatie. Belangen en motivaties bij beide groepen bleken uit het belevingsonderzoek heel verschillend te zijn. Als je ze gezamenlijk aanspreekt, is het risico groot dat beide groepen zich niet echt aan gesproken voelen. • Promoot in campagnes de soorten die we nog hebben, niet die we al verloren hebben. Negativisme leidt tot apathie.

Uitgebreidere informatie over communiceren over biodiversiteit is te vinden op de handige website http://www.biodiversiteit.nl/communiceren_over_biodiversiteit 2.3.2 Communicatiekanalen

De belangrijkste informatiekanalen waarmee de doelgroep burgers wordt bereikt zijn:televisie, persoonlijke netwerken, internet, kranten en tijdschriften. De daarmee verbonden zenders zijn tvzenders, omroepen, familie, vrienden, kennissen, collega's en verenigings- of clubgenoten, redacties en auteurs (inclusief adverteerders) van internetsites, kranten en tijdschriften, verenigingsbladen en periodieken van maatschappelijke organisaties, provincies en gemeenten. Het bereik van massamediale communicatie (m.n. televisie) is zeer groot. Binnen de massamediale communicatie is de concurrentie c.q. de strijd om zendtijd en ruimte echter enorm. Over het algemeen is de massamediale communicatie over biodiversiteit zeer beperkt, zeker in vergelijking met de aandacht

Festivalbijlage van Leidsch Dagblad

17


die er op dit moment bestaat voor andere maatschappelijke vraagstukken. Een (beperkt) deel van de doelgroepzenders besteedt een relatief groot deel van hun communicatie aan biodiversiteit en aanverwante onderwerpen. Het gaat bijvoorbeeld om de omroepen Llink, RVU en VPRO, de wetenschapsbijlage van NRC Handelsblad en enkele maatschappelijke organisaties. Deze omroepen, programma's, kranten/tijdschriften en organisaties hebben echter relatief lage 'kijkcijfers'. Verder bestaan enkele thematisch meer gespecialiseerde zenders waar biodiversiteit een meer of minder groot deel van de communicatie uitmaakt (bijv. de tv-zenders Discovery Channel - focus op wetenschap & techniek; National Geographic Channel -focus op geologie en natuur en Animal Planet focus op dieren, vaak in relatie tot mensen). Ook deze zenders hebben (vermoedelijk) een redelijk klein bereik onder het publiek. De lijst van lokale communicatiekanalen is oneindig. Het ligt buiten het bereik van deze handleiding om een overzicht van deze lokale communicatiekanalen te geven, maar u kunt denken aan lokale kranten, lokale TV zenders en uitgaanskranten. Deze lokale kanalen hebben minder last van de strijd om zendtijd en kijkers dan nationale kanalen. Over het algemeen is het daarom eenvoudiger lokale media aan te trekken voor lokale campagnes. Uit ons belevingsonderzoek bleek dat het bereik van lokale media onder de lokale doelgroep heel groot kan zijn. Zo werd het Leidsch Dagblad en de universiteitskrant De Mare door de interviewden vaak genoemd als voornaamste informatiebron voor lokaal nieuws. In het project 'Wilde Plannen voor een Levend Leiden' is dan ook gekozen voor het uitgeven van een speciale festivalbijlage bij het Leidsch Dagblad om te communiceren over het festival. De prijsvraag is zoveel mogelijk gecommuniceerd via intermediaire partijen als woningbouwcorporaties, buurtFestival life live huizen, wijkorganisaties, kinderboerderijen, etc. 2.3.3 Publieksevenement

Een publieksevenement is een manier om burgers te informeren over biodiversiteit. Een evenement kan in de vorm van een tentoonstelling, toneelstuk of bijvoorbeeld een festival zijn. Het project 'Wilde Plannen voor een Levend Leiden' heeft voor deze laatste vorm gekozen vanwege de aantrekkingskracht van festivals. Festivals zijn momenteel immers enorm populair. De aantrekkingskracht van een festival zit vaak meer in de sfeer (hapjes, drankjes, picknicken, bandjes) dan in de boodschap. In de communicatie over het festival is dan ook gekozen om het sfeeraspect meer te benadrukken dan de biodiversiteitboodschap. In ons project concludeerden we wel dat het organiseren van een festival veel geld, tijd en moeite koste, terwijl je er niet direct duizenden bezoekers mee zal trekken. Een evenement is daarom wellicht niet altijd de meest geschrikte vorm. Wel is het bereik van de boodschap van een dergelijk evenement groter dan de bezoekers van het evenement zelf vanwege de communicatie er omheen.

18


2.4 Burgers aanzetten tot acties gericht op biodiversiteit Prijsvraag Een prijsvraag is een andere manier om burgers te betrekken bij biodiversiteit. Bij een prijsvraag doe je als organisatie een beroep op de vindingrijkheid van burgers. Wel is het handig om je doelgroep op gang te helpen door enkele ideeën aan te reiken: 'Jouw plan kan bijvoorbeeld zijn om een braakliggend terrein of een saai plein in je buurt te beplanten. Maar je kan ook een plan maken voor het aanleggen van een mooie wandelroute door de verschillende parken die Leiden rijk is. Of verzin een idee om een bepaalde dier- of plantsoort (zoals bijen of vleermuizen) te helpen te overleven in de stad.' Uit ons project kwam naar voren dat een prijsvraag zeer goed aanslaat bij mensen die al een interesse in (of zelfs al een concreet idee over) biodiversiteit hebben. Nieuwe doelgroepen zijn lastiger te bereiken met een prijsvraag. Uit ons onderzoek bleek voorts dat de doelgroep jongeren 'bijna worden doodgegooid' met prijsvragen. Wel zou je jongeren (volgens de geïnterviewde jongeren) kunnen enthousiasmeren door bijvoorbeeld een Wii als prijs uit te loven. Voorts zou je studenten van specifieke opleidingen, zoals biologie, kunnen benaderen via bijvoorbeeld posters in kroegen, jongerencentra of universiteitsbladen.

Prijsvraag Wilde Weelde.

Prijsvraag Wilde Weelde

Waaraan moet je plan in ieder geval voldoen? Je plan zorgt ervoor:

Doe mee en win natuur voor je buurt! 2010 is het jaar van de biodiversiteit. Moeilijk woord, slaan

•

dat er meer planten en/of dieren kunnen leven in de stad

•

of dat meer mensen zich bewust zijn van de waarde van

we over? Nee! Biodiversiteit is al het leven dat we op aarde


hebben. Biodiversiteit is mooi, verrassend

•

of

dat meer mensen van biodiversiteit

en dichtbij. Het is bovendien nuttig

in hun omgeving gebruik kun-

en noodzakelijk. Met meer

nen maken.

verschillende soorten planten

• Je plan is blijvend: hoe

en dieren krijgt regio Leiden

langer mensen er gebruik

niet alleen een mooie, groene

van kunnen maken, hoe

uitstraling. Het wordt er ook ge-

beter

zonder leven en werken.

• Hoe meer (gratis) publiciteit

NCB Naturalis, gemeente Leiden en

voor je plan, hoe beter

Milieudienst West-Holland schrijven

• Hoe meer mensen ervan kunnen

daarom de prijsvraag Wilde Weelde uit.

genieten, hoe beter. • Hoe vernieuwender en creatiever,

Bedenk een plan om de biodiversiteit in je buurt te versterken.

hoe beter • Je plan is realistisch: uitvoering moet binnen

Er is een prijs voor particulieren en één voor bedrijven.

1 jaar na prijsuitreiking van start kunnen gaan.

Wint jouw idee, dan wordt jouw plan uitgevoerd, ter

Wie kunnen er meedoen?

waarde van maximaal 20.000 euro. Een deskundige jury beoordeelt de inzendingen. De prijs wordt uitgereikt

Alle inwoners en bedrijven van Leiden, Leiderdorp,

tijdens het zomerfestival ‘life live’ op 3 en 4 september, in

Oegstgeest, Rijnwoude, Teylingen en Zoeterwoude.

de tuin van NCB Naturalis.

Je kunt ook als groep een plan indienen, bijvoorbeeld als bewonerscomité, school of sportvereniging. Maar ook

Hoe doe je dat, biodiversiteit versterken?

bedrijven en instellingen kunnen meedoen.

Jouw plan kan bijvoorbeeld zijn om een braakliggend terrein te beplanten. Of een mooie wandelroute aan te leggen door de verschillende parken die Leiden rijk is. Of verzin een idee om een bepaalde dier- of plantsoort (zoals bijen of vleermuizen) te helpen overleven in de stad. Eetbare speeltuinen, natuurfoto’s in de straat, streekproducten in de bedrijfskantine… Niets is te gek! Kijk voor meer inspiratie op de website www.leiden.nl/wildeweelde.

Dit is speciaal groeipapier. Leg het papier op aarde en dek het af met een laagje aarde. Binnen of buiten. Goed vochtig houden tot de plantjes gaan kiemen. Voilà: een bij vol bloemen!

Hoe kun je meedoen? • Ga naar www.leiden.nl/wildeweelde voor alle informatie en inspiratie • Of bel met de gemeente Leiden, nr. 071 - 51 65 858 (niet op vrijdag) en vraag om het inschrijfformulier • Ook op www.naturalis.nl en www.mdwh.nl is een link naar de wedstrijd te vinden. • Inzenden kan tot 1 augustus 2010

19


Ter illustratie De prijsvraag Wilde Weelde leverde uiteindelijk 31 inzendingen op. De ingediende projecten waren zeer uiteenlopend van aard. Eén van de ingezonden projecten in onze prijsvraag richt zich op het beplanten van de 'groene vingers' in de stad (groenstroken die de stad met de ommelanden verbinden) met vlindervriendelijke planten. Het project (genaamd Vlinders naar de Burcht) werd ingediend door een bewoner die in het projectvoorstel terecht schrijft: 'Vlinders zijn geliefd en spreken tot de verbeelding'. Door het aanleggen van vlinderroutes, zullen er meer vlinders in de stad voorkomen. Daardoor zullen Leidenaren meer oog krijgen voor het natuurschoon binnen de stad. De indiener schets het volgende beeld: 'Stel je voor: Vlinders vliegen via Park Cronesteijn via de Kanaalweg naar het Plantsoen. Via een groene singel kunnen ze rond de hele stad vliegen, en bijvoorbeeld via de Nieuwe Rijn naar De Burcht. Bomen en vlinders bij de terrassen in de binnenstad en een De Burcht als vlinderparadijs'.

20


Hoofdstuk 3

Bedrijven en instellingen betrekken 3.1 Inleiding Dit hoofdstuk geeft antwoord op de vraag hoe u als professional bedrijven en instellingen kan betrekken bij biodiversiteitbehoud. We gaan in op de vraag hoe deze doelgroep staat tegenover biodiversiteit, welke boodschap het beste gebruikt kan worden in communicatie-uitingen en hoe u bedrijven en instellingen aan kunt zetten tot het ondernemen van eigen activiteiten.

3.2 Kennisniveau bedrijven en instellingen Om met de prijsvraag ook bedrijven en instellingen te kunnen bereiken, is ons het project eerst onderzocht wat deze doelgroepen al weten over biodiversiteit. Om dit te onderzoeken, zijn twaalf telefonische interviews gehouden met diverse bedrijven en instellingen in Leiden en omstreken. Biodiversiteit vormt bij vijf van de geïnterviewde onderdeel van hun core business. Alle op één na zijn bekend met de term ('Biodiversiteit is goed omgaan met natuur en milieu'; 'Biodiversiteit is de veelheid aan levensvormen inclusief de mens en alle flora en fauna'). Bij twee bedrijven is het ook deel van het beleid en de bedrijfsvoering ('biodiversiteit heeft veel functies en wordt onder andere ingezet om mensen te binden') ('Het grootste voordeel hiervan is dat werknemers zich er goed bij voelen en het ten goede komt aan de bedrijfscultuur'). Bij twee is er geen capaciteit of markt om zich er meer mee bezig te houden maar wordt wel erkend dat het belangrijk is voor klanten en de beeldvorming van de stad ('een groene entree van de stad trekt mensen aan, doet ze beter voelen en moedigt koopgedrag aan'). Van de geïnterviewde bedrijven waarvan biodiversiteit geen onderdeel is van de core business is de term bij twee bedrijven bekend. Bij één maakt het ook deel uit van de bedrijfsvoering ('zelfs als klanten er niet om vragen zoeken we naar duurzame alternatieven'). Bij de ander is het geen prioriteit binnen hun MVO beleid. Energie en klimaat worden wel als belangrijk genoemd. Van de overige geïnterviewden wordt biodiversiteit en natuur met name in verband gebracht met stadsparken. Er wordt echter veel meer direct gebruik gemaakt van de diensten van biodiversiteit. Gebruik varieert van een 'groen' ommetje in de pauze tot schoolprojecten en natuurlijke afscheidingen voor veiligheid en tegen geluid en fijn stof Biodiversiteitstuin 'Vrij Groen' in Leiden. ('In onze tuin hebben we bomen

21


en struiken. Die zorgen voor schaduw, een natuurlijke afgrenzing en een veilig gevoel'). Bij navraag vinden twee van de vijf het wel van belang voor hun bedrijf (of bedrijfsvoering). Alle geïnterviewden zijn het erover eens dat de Gemeente en grondeigenaren de grootste rol hebben in biodiversiteitbehoud en dat zij zelf alleen beperkt iets kunnen doen. Instellingen ondernemen nu vooralsnog bewustwordingsactiviteiten zoals het geven van voorlichting. Bedrijven willen duurzaam inkopen maar alleen als er een marktvraag voor is. Slechts één bedrijf neemt hier zelf initiatief in. Wel willen bijna alle bedrijven en instellingen meedenken als het direct gevraagd wordt. De meeste animo is er om in de directe omgeving zelf te investeren voor een beter uitzicht, de mogelijkheid om in de pauze een 'groen' ommetje te lopen en in sommige gevallen om koopgedrag te verhogen en om klanten aan te trekken. De relatie naar de eindigheid van natuurlijke hulpbronnen waar ze afhankelijk van zijn wordt enkel bij één bedrijf en één instelling gelegd.

3.3 Communiceren over biodiversiteit 3.3.1 Boodschap richting bedrijven en instellingen

Communicatie richting bedrijven en instellingen kan het beste gescheiden gehouden worden van communicatie richting particulieren. De toon en de boodschap van communicatie-uitingen richting bedrijven en instellingen dient namelijk echt anders te zijn: minder op de emotie spelend en dus meer zakelijk. Het liefst met een nadruk op de economische aspecten van biodiversiteit. Denk daarbij aan zaken die voor ondernemers waardevol zijn, zoals als gezondere werknemers, energiebesparing, het waterreinigend vermogen van een groen dak, imago, etc. Het lastige aan biodiversiteit communicatie richting bedrijven en instellingen is dat de economische waarde van biodiversiteit ingewikkeld is. Bedrijven en instellingen zullen wel begrijpen dat het verlies aan biodiversiteit hen uiteindelijk verlies zal opleveren (bijvoorbeeld door verlies aan grondstoffen), maar het is toch vaak in de verre toekomst dat dit kan gebeuren. Bovendien vergt 'biodiversiteitvriendelijk' produceren in veel gevallen ingrijpender veranderingen in een bedrijf dan bijvoorbeeld energiebesparende maatregelen. Dat biodiversiteitbehoud een noodzaak is, en niet een vrijblijvend aspect van Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen, zal daarom intensief onder de aandacht moeten worden gebracht bij

Artikel over biodiversiteit in branchetijdschrift NRK Netwerk.

22


bedrijven. Leg daarbij de relatie met positieve economische aspecten zoals bestemmingsplannen, arbeidsproductiviteit en het garanderen van grondstoffen in de toekomst. 3.3.2 Communicatiekanalen

Uit de telefonische interviews bleek dat bedrijven niet snel zelf op zoek gaan naar informatie over biodiversiteit. Wanneer ze dat wel doen, vinden ze de benodigde informatie vaak op het internet. Direct mailing (zoals nieuwsbrieven) en vakbladen zijn de meest genoemde bronnen van informatie. Tijdschriften of andere uitgaven van brancheorganisaties of bijvoorbeeld de Kamer van Koophandel worden vaak geraadpleegd om informatie over nieuwe 'trends' te vinden. Ook kranten en congressen of conferenties worden vaak genoemd als informatiebron. De aandacht die via de reguliere informatiekanalen wordt besteed aan biodiversiteit is zeer beperkt. Biodiversiteit is over het algemeen geen onderwerp dat op de agenda van branche organisaties, Kamers van Koophandel en bedrijvennetwerken staat. Een uitzondering wordt gevormd door branches die direct worden geconfronteerd met het verlies aan biodiversiteit, zoals de visserijsector en de houtsector.

3.3.3 Directe communicatie

Uit bovenstaande blijkt dat het lastig is om bedrijven en instellingen te bereiken met traditionele vormen van communicatie. Directe communicatie kan daarom op lokaal niveau een strategie zijn om toch bedrijven en instellingen bewust te maken van het nut en de noodzaak van biodiversiteitbehoud. Volgens het Earthwatch Institute zijn er verschillende mogelijkheden om bedrijven via direct communicatie te bereiken. Wij bespreken hier enkele ter inspiratie: • Als organisatie kunt u bedrijven en instellingen en uitnodigen voor een business event of netwerkbijeenkomst omtrent biodiversiteit. • U kunt bedrijven en instellingen in uw regio aanschrijven en hen handreikingen doen en tips geven over biodiversiteitbehoud. • Nodig bedrijven en instellingen uit om met u samen een Biodiversiteit Actie Plan voor uw regio op te stellen;

Activiteiten bij Life Live.

23


• U kunt direct advies geven aan bedrijven (bijvoorbeeld over hoe zij zelf Biodiversiteit Actie Plannen voor hun bedrijf kunnen ontwikkelen en kunnen implementeren) door het instellen van een spreekuur; • U kunt een meningpeilend onderzoek doen onder bedrijven. Daarmee vangt u twee vliegen in één klap: u weet wat er leeft onder bedrijven en bedrijven hebben al een keer gehoord van uw initiatief. Wanneer u later gaat communiceren over het project, zullen de bedrijven die hebben meegedaan aan het onderzoek het initiatief herkennen.

3.4 Bedrijven en instellingen aanzetten tot acties gericht op biodiversiteit Prijsvraag In het vorige hoofdstuk beschreven we hoe we Leidse burgers hadden opgeroepen mee te doen aan een prijsvraag. In deze prijsvraag openden we ook een categorie voor bedrijven en instellingen. In de oproep appelleerden we specifiek aan de belangen van bedrijven door expliciet enkele voorbeelden te noemen: 'Uw plan kan bijvoorbeeld zijn om het bedrijventerrein waar uw organisatie gevestigd is, te vergroenen. Of u maakt een plan om de entree naar de binnenstad dieren plantvriendelijker te maken, zodat Leiden een groener en beter vestigingsklimaat krijgt. Maar ook plannen die bijvoorbeeld gericht zijn op het aanleggen van trimbossen of wandelroutes voor medewerkers in de buurt van een bedrijventerrein, zijn van harte welkom.' Een prijsvraag is een efficiënte manier om de creativiteit van bedrijven en instellingen te prikkelen. Bovendien zit er een economisch aspect aan een prijsvraag: de winnaar 'verdient' immers een opdracht of een geldbedrag dat ingezet kan worden. Het nadeel is dat een prijsvraag er vaak toe leidt dat alleen de winnaar daadwerkelijk het ingediende plan gaat uitvoeren. een manier om dat te overkomen is het instellen van een prijsvraag voor reeds bestaande projecten. In de gemeente Tilburg is bijvoorbeeld een prijsvraag ingesteld voor bestaande MVO projecten van bedrijven. Bedrijven kunnen hiermee extra financiering voor hun project verdienen. Ter illustratie Een basisschool en een verpleeghuis in Oegstgeest dienden een plan in om een 'zintuigentuin' aan te leggen op het grondgebied dat beide instellingen delen. In deze tuin kunnen de kinderen onderwijs krijgen over natuur, en kunnen bejaarden ontspannen en genieten. Voor ouderen heeft de tuin een therapeutische waarde, voor kinderen is het vooral ook een plek om lekker te kunnen spelen. In de tuin kunnen ouderen en kinderen samen werken, leren en beleven. Onder andere vlinder- en mezenkasten en een kweektafel voor fruit worden in de tuin geplaatst.

24


Hoofdstuk 4

Algemene aanbevelingen en adviezen 4.1 Inleiding In dit hoofdstuk beschrijven wat wij als projectpartners zouden adviseren aan partijen in andere steden en regio's wanneer zij ook op lokaal niveau burgers, bedrijven en instellingen willen betrekken bij biodiversiteitbehoud.

4.2 Zorg voor een breed consortium en zoek verbinding met andere lokale initiatieven Een belangrijk onderwerp als biodiversiteit heeft uiteraard veel belanghebbenden (stakeholders). Hoewel projecten soms efficiënter en effectiever zijn wanneer er een kleine groep partijen is betrokken, raden wij aan om biodiversiteitprojecten juist wel de breedte op te zoeken. Het is niet nodig om telkens met alle parijen rond de tafel zitten, maar zorg wel dat alle belanghebbenden het project goed kennen en op de hoogte zijn van de voorgenomen activiteiten. Maak daarom eerst een inventarisatie van alle partijen die een belang hebben bij biodiversiteit in stad of regio. Denk daarbij ook aan partijen als woningbouwcorporaties, buurtcentra, kinderboerderijen, welzijnsorganisaties, zorgcentra, de Kamer van Koophandel, bewonersgroepen, etc. Nodig deze partijen uit voor een startbijeenkomst en houd hen vervolgens op de hoogte via (bijvoorbeeld) een interne nieuwsbrief. Maak actief gebruik van dit netwerk van belang hebbenden door hen af en toe te vragen om input voor plannen of om communicatie-uitingen te verspreiden.

4.3 Communicatie is de sleutel tot succes Als professionals die zich bezighouden met biodiversiteit, zijn we soms geneigd om meer aandacht te besteden aan de inhoud dan aan de communicatie daarvan. Bij het opzetten van een project om burgers en bedrijven te betrekken, zouden we echter juist andersom moeten denken en dus meer aandacht moeten besteden aan de vorm van de boodschap dan aan de boodschap zelf. Het grootste deel van het budget en de tijd van zo'n project zou dus besteed moeten worden aan communicatie. De communicatie moet ook de goede snaar kunnen raken bij de doelgroep. In ons project hebben wij ondervonden dat ons festival toch nog een té groene uistraling had – hoewel we heel veel aandacht besteedden aan communicatie. Daardoor trok het festival voornamelijk personen aan die al interesse hadden in het onderwerp. Een volgende keer zullen we de communicatie rondom het festival daarom nog meer richten op dingen als muziek, sfeer, etc. De boodschap komt pas in tweede instantie aan de orde; wanneer mensen al op het festival zijn. Een festival moet ook groeien; herkenning trekt meer bezoekers aan. Wanneer lezers van deze handleiding dan ook voornemens zijn zelf een publieksevenement te organiseren, dan nodigen wij ze van harte uit om contact op te nemen met de projectpartners.

25


4.3 Lijst tips & tricks In deze handleiding zijn veel adviezen en tips aan voorbij gekomen. Wij sommen ze hier nogmaals – in samengevatte vorm – op. • Ga er van uit dat je doelgroep niet weet wat biodiversiteit betekent. Gebruik dus nooit deze term gebruiken zonder uitleg. • Hou de boodschap persoonlijk en dichtbij. • Benadruk (ook) de positieve waarde van biodiversiteit. • Beleven is beter dan informeren! • Maak (ook) gebruik van guerrillamarketing en sociale media. • Particulieren en bedrijven/instellingen kan je beter scheiden in communicatie. Het zijn twee heel verschillende doelgroepen. • Wees niet bang om plant- of diersoorten in je communicatie 'menselijke' trekken toe te delen. • Promoot in communicatie-uitingen de soorten die we nog hebben, niet die we al verloren hebben. Negativisme leidt tot apathie. • De aandacht die via de reguliere informatiekanalen wordt besteed aan biodiversiteit is zeer beperkt. Gebruik daarom lokale media om een project te promoten. Denk aan lokale kranten, lokale TV zenders en uitgaanskranten. • De aantrekkingskracht van een publieksevenement over biodiversiteit zit vaak meer in de sfeer (hapjes, drankjes, picknicken, bandjes) dan in de boodschap. • Een prijsvraag is een leuke manier om burgers en bedrijven of instellingen te betrekken bij biodiversiteit omdat het de creativiteit prikkelt en ideeën voortbrengt waar je als projectgroep misschien zelf nooit op was gekomen. • Bedrijven en instellingen willen meestal best meedenken als het hen direct gevraagd wordt. • Dat biodiversiteitbehoud een noodzaak is, en niet een vrijblijvend aspect van Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen, moet intensief onder de aandacht worden gebracht bij bedrijven. Leg daarbij de relatie met positieve economische aspecten zoals bestemmingsplannen, arbeids productiviteit en het garanderen van grondstoffen in de toekomst. • Het is lastig om bedrijven en instellingen te bereiken met traditionele vormen van communicatie. Directe communicatie kan daarom op lokaal niveau een strategie zijn om toch bedrijven en instellingen bewust te maken van het nut en de noodzaak van biodiversiteitbehoud.

26


Bronnen Futerra; 'Branding Biodiversity': http://www.futerra.co.uk/downloads/Branding_Biodiversity.pdf Coalitie Biodiversiteit: http://www.biodiversiteit.nl/communiceren_over_biodiversiteit Engaging business with Biodiversity; Guidelines for Local Biodiversity Partnerships', Earthwatch Institute: http://www.businessandbiodiversity.org/pdf/LBAPdocument.pdf

Burgers, bedrijven en instellingen dragen bij aan biodiversiteit in de stad. Een handleiding voor professionals

Recommend Documents