Zorglogistiek - state of the art ontwikkelingen en uitdagingen Dag van de zorglogistiek Utrecht, 16 december 2014 Jan Vissers EUR/iBMG
Inhoud presentatie 1. Zorglogistiek, 10 jaar na Bakker 2. Waarom zijn Lean Management, Six Sigma en Theory of Constraints zo populair? 3. Stimuleren van procesdenken – Hoever bent u in procesgestuurd werken? – Kunnen we in plaats van alleen uitkomsten ook processen benchmarken? – Kunnen we processen en uitkomsten koppelen?
4. Uitdagingen - slotopmerkingen
1 Zorglogistiek 10 jaar na Bakker
Bakker / TPG rapport: betere zorg voor minder geld (2004) • Verzoek minister Hoogervorst: advies TPG hoe de zorg kan profiteren van logistieke kennis van het bedrijfsleven • Patiëntenlogistiek, goederenlogistiek en farmacologistiek • Besparing van 25% binnen 3-5 jaar mogelijk in kosten zorg door betere logistiek • Van planning op basis van push naar planning op basis van pull • Advies: voer een pullsysteem in en stel patiënt centraal – ga uit van de gewenste doorlooptijd – maak het verloop van het zorgtraject voorspelbaar – stem inzet van middelen en capaciteiten hierop af
• Simplistische weergave van werkelijkheid van zorgprocessen • Heldere analyses maar weinig onderbouwing • Besparingen niet gehaald
Hoever zijn we nu ? • Zorglogistiek heeft belangrijke plaats gekregen in de zorg • Sectoraal grote verschillen in mate van toepassing logistieke principes • Winstpunten: – Denken vanuit de klant in organiseren van processen – Pull waar het kan (diagnostiek), push waar het niet anders kan – Zorgpaden en zorglogistiek: inhoud en organisatie – Meten van performance van processen – Lean, Six Sigma, Theory of Constraints • Maar ……: – Nog steeds eenzijdige focus op doelmatigheid en wachttijden – Weinig oog voor verbeteren van de kwaliteit van zorg
Zorglogistiek 1.0 en 2.0 Zorglogistiek 1.0
Zorglogistiek 2.0
inspiratie
Industrie
Zorg
Inhoud versus organisatie
Verbeteren organisatie Verbeteren inhoud en bij bestaande inhoud organisatie
Doelmatigheid Sterk accent op versus kwaliteit doelmatigheid
Kwaliteit voorop
Beleving klant
Betrekken bij ontwerp en uitvoering
Weinig aandacht voor
Dragen beter georganiseerde processen ook bij aan outcomes ? Health Operations Management
2 Stromingen in zorglogistiek
Stromingen in logistiek • Lean Management (LM) • Theory of Constraints (TOC) • Six Sigma (6σ) • Business Process Redesign (BPR)
Stromingen in logistiek Lean management
Theory of Constraints
Six Sigma
Business Process Redesign
Kern
Voorkomen van verspillingen Waarde toevoeging
Optimaal gebruik van bottleneck
Statistische procesbeheersing
Radicaal herontwerp Breken met bestaande
Voorbeeld Zorg
Verkorten doorlooptijd processen; verbeteren doelmatigheid units
Optimale benutting OK en IC Verpleegduur verkorting
Verminderen noshow in polikliniek
Anders werken in de polikliniek
Sterkte
Waarde vanuit de klant Bottom up
Systeem en oplossing gericht
Data gedreven Meten van effect
Innovatief
Zwakte
Geen oog voor flexibiliteit Geen oog voor totale systeem
Geen oog voor kwaliteit en klant
Beperkte scope Geen oog voor ontwerp proces
Arbeidsintensief Implementeerbaar heid
Stromingen in logistiek Verander Management Kennisdomein
bottom up
focus
meten
creativiteit
LM
TOC
6ϭ
BPR
verspilling waarde
bottleneck
proces beheersing
herontwerp
Operations Management Kennisdomein
Stromingen in logistiek • Elk van deze stromingen levert in de kern een bijdrage, maar kent ook beperkingen • Uitvergrotingen van één of meer principes van zorglogistiek in combinatie met elementen van veranderkunde • Populariteit zit deels in de combinatie en deels in de eenvoud van de boodschap • Uiteindelijk beoordelen aan effecten op performance • Vaak casestudy, beperkte generaliseerbaarheid
3 Hospital Process Orientation Meetinstrument voor procesdenken in ziekenhuizen
Procesoriëntatie • Ontwikkelingen: – Klantprocessen centraal plaatsen in organiseren van zorg – Steeds meer zorgpaden voor specifieke zorgvragen
• Wat betekent dit voor de organisatie van een instelling? – Aandacht voor procesmanagement – Afstemmen zorgpaden en capaciteiten van afdelingen – Coördinatievraagstukken op hoger niveau
• Kan je de mate van procesoriëntatie meten?
Meetinstrument • McCormack: vijf dimensies van process orientation – – – – –
Process View Process Structure Process Jobs Process Measurement and Management Process Values and Beliefs
• Vertaald naar ziekenhuizen. Vragenlijst met 41 vragen. Pilot uitgevoerd •
Hospital process orientation from an operations management perspective: development of a measurement tool and practical testing in three ophthalmic practices. BMC Health Services Research 2013, 13:475
• 2015 Grootschalig onderzoek in samenwerking met CBO en KULeuven: Effect van zorgpaden op process orientation
4 Procesbenchmark ziekenhuizen
Proces benchmark • Vormen van benchmarken – Benchmarken van eindresultaten – Benchmarken van processen
• Proces benchmark: – vergelijken van de performance van een instelling met een groep van vergelijkbare instellingen – waarbij uitkomsten van een zorgproces gerelateerd worden aan – de wijze waarop het zorgproces door cliënten doorlopen wordt 16
Proces benchmark • Verband tussen – kenmerken van het zorgproces (inrichting) en – de performance van het zorgproces (uitkomsten)
• Voordelen – Koppeling tussen de uitkomsten van een zorgproces en de wijze waarop uitkomsten tot stand komen – Koppeling tussen inhoud en organisatie van zorg – Verklaren van variaties in zorgpraktijk – Aangrijpingspunten voor verbetering van het zorgproces
17
Pilot orthopedie •
Orthopedie – – –
Behoefte aan zicht op totale proces vanuit de patiënt Problemen met wachttijd voor bepaalde groepen patiënten PROMS: patient reported outcomes
•
Hoofdgroep 1701: heuparthrose Electief proces, circa 400 per jaar
•
Benchmark: groep van vergelijkbare ziekenhuizen
18
Zorgproces voor heupoperaties
Diagnosefase bezoek orthopeed
onderzoek
bezoek orthopeed
Skeletonderzoek
Arthografie heupgewricht
Behandelfase screening
opname
Consult cardioloog
Consult longarts
operatie
herstel
Nazorgfase bezoek orthopeed
bezoek orthopeed
Varianten van processen
Variant
Operationalisatie
1 Standaardproces
Exclusief variant 2-5
2 Cardiaal belast
In dezelfde periode zorgactiviteiten bij cardiologie
3 Pulmonaal belast
In dezelfde periode zorgactiviteiten bij longgeneeskunde
4 Nucleaire geneeskunde
Statisch skeletonderzoek (120030) of meerfasen skelet onderzoek (120031)
5 Marcaïnisatie
Arthrografie heupgewricht (89213)
20
Wachttijden en doorlooptijden
polibezoek
DT diagnostiek
Opname Operatieve verrichting. 35700 Operatie.
WT behandeling DT behandeling
DT proces totaal
polibezoek
WT nazorg
DT nazorg
Resultaten • Verdeling over procesvarianten • Doorlooptijden en wachttijden • Zorgactiviteiten
22
Verdeling procesvarianten 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0%
pilot benchmark
Doorlooptijd totale proces
Alle processen 5 Marcaïnisatie 4 Nucleaire geneeskunde benchmark 3 Pulmonaal belast
pilot
2 Cardiaal belast 1 Standaardproces 0,0
50,0
100,0 150,0 200,0 250,0
Doorlooptijd diagnostiek
Alle processen 5 Marcaïnisatie 4 Nucleaire geneeskunde benchmark 3 Pulmonaal belast
pilot
2 Cardiaal belast 1 Standaardproces 0,0 20,0 40,0 60,0 80,0 100,0120,0140,0
Wachttijd behandeling
Alle processen 5 Marcaïnisatie 4 Nucleaire geneeskunde benchmark 3 Pulmonaal belast
pilot
2 Cardiaal belast 1 Standaardproces 0,0
20,0
40,0
60,0
80,0
Activiteiten diagnosefase: polibezoek 4,50 4,00 3,50 3,00 2,50 2,00 1,50 1,00 0,50 0,00
pilot benchmark
Diagnose
Behandeling
Nazorg
Activiteiten in diagnosefase: laboratorium 1,80 1,60 1,40 1,20 1,00 0,80 0,60 0,40 0,20 0,00
pilot benchmark
Diagnose
Behandeling
Nazorg
Activiteiten in behandelfase: laboratorium 5 4,5 4 3,5 3 2,5 2 1,5 1 0,5 0
pilot benchmark
Diagnose
Behandeling
Nazorg
Activiteiten in nazorgfase: polibezoeken 2,50
2,00 1,50
1,00 pilot
0,50
benchmark
0,00
Diagnose
Behandeling
Nazorg
Activiteiten in nazorgfase: laboratorium 1,20 1,00
0,80 0,60 0,40 pilot
0,20
benchmark
0,00
Diagnose
Behandeling
Nazorg
Toepassing in zorgpraktijk • Onderscheiden van veel voorkomende trajecten van cliënten • Analyse van performance zorgtrajecten • Gericht aanpakken van onderperformance
32
Ontwikkelperspectief • Uitbreidingsmogelijkheden: – – – –
Andere indicatoren op gebied van doelmatigheid Indicatoren op gebied van medische kwaliteit Indicatoren op gebied van service Indicatoren op gebied van patientbeleving
• Ontwikkeling van een multiperspectivische beeld van functioneren van zorgprocessen, met zorgproces als backbone en als focus voor verbeteracties
33
Perspectief op zorgproces
Diagnose
Behandeling
Nazorg
Operational performance
Uitkomsten
Zorgvraag
Klantbeleving
5 Voorbeeld Zorglogistiek 2.0 Managed Outcomes
Managed Outcomes • • • • • •
•
EU Framework Programme 7 Health project 2010-2012 Doelstelling: operations management and demand based approaches to healthcare outcomes and costbenefits Consortium van 10 partners in 6 EU landen: FI, G, GR, NL, SP, UK Focus op regionale netwerken voor zorgverlening Stelling: beter georganiseerde processen leiden tot betere uitkomsten Vier patiëntgroepen: diabetes type 2, CVA, hip osteoarthritis, dementie Gebruik van operational model voor de patient journey binnen het regionale netwerk
Components of the generic model Behaviour
General health related behaviour Service related behaviou Health outcomes Service outcomes
Demand location ssegments
Services
Outcomes Service elements
Structure
Service Service journey
Resource
Service provision point Service provider
Service user journey
Bijdragen aan betere zorg Ontwerp & Structuur /Context
Zorgvraag
Uitkomsten
Proces
Kosten
Costs of stroke and health outcomes Costs versus outcomes 1 Valencia (SP) 0,9
Costs versus perceived health
0,8 Brighton (UK)
0,7 0,6
Tilburg (NL) 0,5 0,4
Athens (GR)
0,3 Keski-Suomi (FI)
0,2 0,1
Erlangen (G)
0 0
0,1
0,2
0,3
0,4
0,5
0,6
Costs versus clinical outcomes
0,7
0,8
0,9
6 Uitdagingen voor Zorglogistiek Slotopmerlkingen
Slotopmerkingen •
• •
• • •
Er is nog steeds veel winst te behalen met verbeteren zorglogistiek binnen units (verpleegafdelingen, OK’s, diagnostische afdelingen) Grotere uitdagingen liggen in het goed logistiek organiseren van zorgpaden en transmurale ketens Invulling is sectorspecifiek door karakteristieken processen, doelstellingen en context Bevorderen procesdenken is gemeenschappelijke noemer Dan moet echter breder ingestoken worden dan op doelmatigheid Door kwaliteit van zorg en patientbeleving mee te nemen ontstaat Zorglogistiek 2.0
