ZORGINKOOP DOOR GEMEENTEN PROF.DR. JAN TELGEN JEUGDZORG LIMBURG, 3 SEPTEMBER 2013

ZORGINKOOP DOOR GEMEENTEN PROF.DR. JAN TELGEN JEUGDZORG LIMBURG, 3 SEPTEMBER 2013

AGENDA

 De veranderende situatie voor gemeenten  Aspecten van zorginkoop door gemeenten  Inkopen van zorg  Enkele modellen  Met voor- en nadelen Bijlagen (niet in presentatie, wel in hand out):  Aanbesteden moet formeel – maar het voelt niet zo …  Subsidiëren mag niet en (belangrijker) kan niet

Zorginkoop door gemeenten

sept 2013

2

DE VERANDERENDE SITUATIE VOOR GEMEENTEN


sept 2013

3

WAARAAN GEVEN GEMEENTES GELD UIT?

1. Salarissen ambtenaren 2. Overdrachtsuitgaven (o.a. bijstand) 3. Inkoop: tot 2007 ca. € 1000 per inwoner per jaar  Levering producten  Werken: wegen, riolering, etc.  Diensten:  inhuur, advieswerk, etc.  maar ook al veel in het sociaal domein (al dan niet via subsidies)


sept 2013

4

DE INHOUD – ZORG EN WELZIJN / WMO

 Gemeenten waren al verantwoordelijk voor WVG  Plus (bij introductie WMO in 2008): Hulp bij het Huishouden  Plus (aangekondigd 2013 – veelal ingevoerd per 2015):  Individuele begeleiding  Persoonlijke verzorging  Jeugdzorg  ZZP 3 en 4  Participatiewet


sept 2013

5

GAAT OM FORSE BEDRAGEN Orde van grootte per 100.000 inwoners:       

WVG: Hulp bij het Huishouden: Begeleiding: participatiewet Jeugdzorg: Persoonlijke verzorging Gevolgen ZZP 3 en 4

 Totaal:

€ € € € € € €

5 miljoen 10 miljoen 25 miljoen 20 miljoen 5 miljoen 10 miljoen ?

ca. € 100 miljoen Zorginkoop door gemeenten

sept 2013

6

WORDT GROOTSTE DEEL VAN GEMEENTELIJKE INKOOP

sector

Ca. 1990

Nu

Na 2015

Facilitair

25%

20%

15%

Harde sector

50%

40%

30%

Sociaal domein

25%

40%

55%


sept 2013

7

GEMEENTELIJKE ORGANISATIE ?

 Binnenhalen kennis en kwaliteiten voor dit veld

 Intern veranderende verhoudingen  Indeling afdelingen / diensten  Portefeuille verdeling wethouders  Machtsverhoudingen  Verdeling met coördinatie of centralisatie  Externe samenwerking in diverse verbanden  Jeugdzorg, HH, Inkoop, etc.


sept 2013

8

HET GAAT OM EEN NIEUWE GROEP

 WVG en HH betreft relatief zelfstandige en mondige burgers

 Begeleiding en Jeugdzorg zijn veel meer de “zware gevallen”  Gemeenten hebben daar relatief weinig kennis van  En nauwelijks ervaring mee  Inhoud van de taak is ook nieuw:  Somatisch, Psychosomatisch, Psychisch  Jeugd - denk ook aan gedwongen kader  Zorg en verzorging


sept 2013

9

HET GAAT OM NIEUWE “PRODUCTEN”  Bedoeling van decentralisatie is niet alleen verschuiving  Maar ook inhoudelijk anders werken  “Nieuwe stijl”  “Kanteling”  Betekent dat nieuwe “producten” ontwikkeld moeten worden  Op maat van individuele cliënt  Geen individuele rechten, maar gemeente moet compenseren  Vanuit heel andere filosofie:  wat kan cliënt (en zijn omgeving) nog wel?  In plaats van: wat kan cliënt niet? Zorginkoop door gemeenten

sept 2013

10

OOK NIEUWE ROL VOOR AANBIEDERS

Ook aanbieders niet gewend aan commerciële rol  Geen idee wat het betekent om te moeten verkopen  Of hoe inkoop eigenlijk werkt  Opdrachtnemer kent eigen kostprijs niet  Hoe om te gaan met regionale monopolie-positie  Welke houding aan te nemen op de markt:  In voorbereiding  Bij contractering  Tijdens contract


sept 2013

11

ENORME OPGAVE

 Nieuwe „producten‟ ontwikkelen in een nieuwe verhouding  Terwijl kennis / ervaring ontbreekt  bij vragers (gemeenten)  bij aanbieders

En dat:  terwijl er giga-contracten boven de tafel zweven ……  En de totaal omzet stevig (ca. 25%) afneemt, en aanbieders dus moeten vechten om te overleven  En in een tijd van gemeentelijke verkiezingen


sept 2013

12

ASPECTEN VAN ZORGINKOOP VOOR GEMEENTEN


sept 2013

13

DE BASISVRAAG

Basisvraag: welke sturingsrol wil de gemeente vervullen?  Hoeveel regie neemt de gemeente?  Twee benaderingen te zien: 1. “ik ben niet de professional”  professional is bepalend 2. “ik neem de verantwoordelijkheid”  gemeente is bepalend Ad 1: gemeente contracteert aanbieder(s) voor organisatie toeleiding en uitvoering Ad 2: gemeente organiseert toeleiding en contracteert aanbieders voor uitvoering NB: keuze aanbieder op andere plek! Zorginkoop door gemeenten

sept 2013

14

WELKE VISIE OP DECENTRALISATIES ….?

Visie zou moeten gaan over:  Basiskeuze tussen 1 en 2 (en allerlei tussen posities)  Wordt veelal niet vermeld in visienota  Of tenminste : Keuze tussen budget en kwaliteit  Vast (maximaal) budget: dan hopen dat kwaliteit voldoende is  Vaste (minimale) kwaliteit: dan hopen dat budget voldoende is  Deze punten staan er meestal NIET in  De meeste beleidsvisies die ik ken beloven: “vrede op aarde en in alle mensen een welbehagen”.


sept 2013

15

LET OP: SUBSTITUTIE IS EEN ESSENTIEEL ASPECT

Aanbieders hebben (gerechtvaardigd) eigen belang in het licht van de forse reductie van het budget (-25%)  Natuurlijk via rechtstreekse concurrentie Maar belangrijker is de mogelijkheid van substitutie (in en uit):  Met andere terreinen – financiers : AWBZ, ZVW, WMO  Binnen de gemeente: WMO, Bijstand, onderwijs, welzijn  Bij multi-problematiek: hoofdaannemer - onderaannemer  er zijn veel (>100) aanbieders actief: groot en klein  Onderlinge substitutie  Dat kan ook gevolgen hebben voor inhoudelijke kwaliteit Zorginkoop door gemeenten

sept 2013

16

LET OP: GEMEENTE IS MONOPSONIST

EN DAT BRENGT EEN BELANGRIJKE VERANTWOORDELIJKHEID MET ZICH MEE

 De gemeente is weldra vrijwel de enige vrager op de markt van “Zorg en Welzijn”: monopsonie  Door haar optreden bepaalt de gemeente welke en hoeveel aanbieders op termijn overleven en welke niet  De gemeente bepaalt de marktordening!  Die verantwoordelijkheid moet zeer serieus genomen worden:  Bepaalt de mogelijkheden voor de gemeente (op termijn)  Bepaalt vele andere zaken (innovatie, kostprijsontwikkeling, toetreding, etc.)


sept 2013

17

ENKELE MODELLEN


sept 2013

18

INKOOP VAN ZORG – DE MOGELIJKHEDEN

Vele varianten:

    

Doorgaan cf. AWBZ Veilen van probleem situatie (Stipter) Integreren met indicatie Wijkgericht contracteren Regisseursmodel


sept 2013

19

DOORGAAN CF AWBZ (BELEIDSARM INVOEREN)

Gemeenten doen wat het zorgkantoor deed: “AWBZ‟tje spelen”  Lekker makkelijk, nog even aanzien  Past niet in filosofie Wmo  Mist kansen inhoudelijk (kanteling, vernieuwing)  En is financieel niet haalbaar (25% korting?)  25% van € 80 miljoen is € 20 miljoen per jaar  Ieder jaar weer elders besparen?  Kan hoogstens tijdelijk als terugval als gemeente nog niet klaar is  Bijv. gebruiken contracten zorgkantoor Zorginkoop door gemeenten

sept 2013

20

VEILEN VAN PROBLEEMSITUATIE HET STIPTER MODEL

 Gemeente voert keukentafelgesprek  Beschrijft probleemsituatie (anoniem)  Zet dat op besloten website  Aanbieders mogen bieden: plan en prijs  Al dan niet in combinatie van aanbieders  Aanbieder heeft dus regie over uitvoeren plan  Gemeente kiest samen met cliënt


sept 2013

21

VEILING MODEL VOOR- EN NADELEN

Voordelen:  Aanbieder bepaalt plan / aanpak  Veiling zorgt voor goede prijs / prestatie verhouding  Client mag kiezen  Administratief makkelijk Nadelen:  Loskoppelen van probleem en plan? Kun je een goed plan maken als je niet zelf de intake hebt gedaan?  Per gezin een veiling?  Combinatie van aanbieders? Zorginkoop door gemeenten

sept 2013

22

INTEGRATIE MET INDICATIE

Wijs per cliënt een aanbieder aan: Laat aanbieder bepalen wat er moet gebeuren (á la Buurtzorg)  Aanbieders/zorgverleners weten het beste wat de cliënt nodig heeft  Beter dan indicatie  Zitten er het diepst in  Zijn er bij als situatie verandert  Zien effecten


sept 2013

23

INTEGREREN MET INDICATIE VOOR- EN NADELEN

Voordelen:  Bespaart indicatie  Mogelijkheid tot optimale professionele invulling Nadelen:  Hoe voorkom je overconsumptie?  En budget beheersing  Alleen op basis van vertrouwen?


sept 2013

24

WIJKGERICHT CONTRACTEREN

Per wijk / stadsdeel / buurt:  Budget overhevelen naar aanbieder  Moet een redelijk grote aanbieder zijn om brede scope aan zorg te kunnen leveren en regelen  Heeft dan de vrijheid om binnen dat budget alles te regelen  Populatie gebonden bekostiging  Uitzondering voor bijzondere gevallen


sept 2013

25

WIJKGERICHT CONTRACTEREN VOOR- EN NADELEN

Maximale ruimte voor professionele uitvoering

Maar:  Hoe te bewaken?  Substitutie in en substitutie uit  Zorgweigering  Omgang met onderaannemers (volume en inhoud)  Hoe kwaliteit bewaken  Hardheid budget?  Resulterende marktordening ? (monopsonie)


sept 2013

26

WIJKGERICHT WERKEN

IETS ANDERS DAN WIJKGERICHT CONTRACTEREN

Wijkgericht werken is in veel gevallen zinvol:  Efficiency  Herkenbaarheid  Creatieve oplossingen (bijv. cliënten onderling)

Vooral in:  Algemene voorzieningen zijn meestal al wijkgericht  Grootschalige mono-problematiek  Daar is risico van onderaannemers niet aanwezig Maar waak voor eigen “indicaties”


sept 2013

27

REGISSEURSMODEL

KEUZE VAN DE REGIO TWENTE

Uitgangspunten:  Eén plan, maar ook één regisseur per cliënt (/gezin)  Voorkomt langs elkaar heen werken (multi-problematiek)  Integraal benaderen sociaal domein vereist één stelsel  Ondersteuningsplan is centraal in beheersing kosten  Via inhoud  Via opgenomen interventies  Keuzevrijheid voor de cliënt


sept 2013

28

REGISSEURSMODEL KEUZE VAN REGIO TWENTE

Gemeente

2. Individuele ondersteuning

Raamcontracten

Aanbieder A

Controle

Interventies

1

Aanbieder B

2

Aanbieder C

3

Aanbieder A

Eigen kracht

Cliënt

Aanbieder B

1. Algemene voorzieningen / welzijn

Sociale context Vrijwilligers

Regisseur

Verenigingsleven Voorzieningen

MO-plan

Etc.

Regisseursmodel


sept 2013

29

KEUZES IN HET REGISSEURSMODEL

 Wie levert regisseurs?  Gemeente  Aanbieders  Combinatie?  Macht van de regisseur?  Synergie op wijkniveau organiseren  Samenwerken regisseurs  NB: betrekken “rechterkant”  Voor mono-problematiek mogelijk wijkgericht contracteren – NB na intake door regisseur


sept 2013

30

AANBIEDERS IN HET REGISSURSMODEL

Gemeente sluit raamcontracten per interventie/arrangement  Met een of meer aanbieders  Raamcontracten leggen voorwaarden vast  Maar garanderen geen omzet

Extra/nieuwe interventies en arrangementen kunnen eenvoudig ingepast worden  Prikkel voor innovatie door aanbieders  Mogelijkheid om zich te onderscheiden  Kan geïntegreerd met algemene voorzieningen


sept 2013

31

CONTRACTERING

Resultaat contracteren i.p.v. handelingen contracteren  Nog relatief onbekend in Zorg / Welzijn  Hier gaat het wel om …..!  Functioneel specificeren geeft ruimte voor expertise aanbieders  Kan op niveau plan en op niveau interventie Maar:  Niet eenvoudig te definiëren: wat is resultaat?  Moet op niveau plan vooral in “voorkomen erger”  Iets makkelijker op niveau interventie  Risico op selectie makkelijke gevallen Zorginkoop door gemeenten

sept 2013

32

VOORWAARDEN - ALGEMEEN

Essentie van transitie: integreren / ontschotten  Eén gezin / één cliënt / één plan (algemeen aanvaard)  Breed inzetten: jeugd/begeleiding/schuldhulp/HH/wonen/etc  Evt. zelfs uitbreiden naar aanpalende terreinen ZVW/AWBZ/etc.

1. Kan alleen als alles in gemeente in hetzelfde model is ingebed 2. Samenwerken tussen gemeenten kan alleen als iedere gemeente zelfde model hanteert


sept 2013

33

OVER DOMEINEN HEEN

Kan als alles in hetzelfde stelsel / werkwijze is ingebed  Dan ook bestaande voorzieningen (welzijn, onderwijs, inkomen, wonen) te integreren  En forse stap om ook de aanpalende regelingen (ZVW, AWBZ) te integreren


sept 2013

34

CONCLUSIE


sept 2013

35

ENORM VEEL WERK AAN DE WINKEL  Het gaat om de meest kwetsbare mensen in de gemeenten  En die hebben geen rechten …….  De gemeente heeft plichten  De Raad moet kaders scheppen: model kiezen …..!  De Raad heeft ook controlerende taak  Maar hoe controleer je de uitvoering van een plicht om op individueel niveau “iets te regelen” ……?  Risico dat de Raad zich met operationele uitvoering gaat bemoeien …….. Zorginkoop door gemeenten

sept 2013

36

CONTACTGEGEVENS

Prof.dr. Jan Telgen Universiteit Twente Postbus 217 7500 AE Enschede

[email protected] 06 53 18 69 58


sept 2013

37

DE VERPLICHTING OM AAN TE BESTEDEN?


sept 2013

38

MOETEN WMO OPDRACHTEN WORDEN AANBESTEED? “THE INCONVENIENT TRUTH”

 Gemeente koopt Wmo diensten in  Gemeente is aanbestedende dienst  Aanbestedende diensten moeten voor opdrachten boven drempelwaarde de aanbestedingsregels volgen (Aanbestedingswet 2012)  Wmo diensten zitten boven drempelwaarde  Dus: Wmo diensten moeten aanbesteed worden !


sept 2013

39

MOETEN WMO OPDRACHTEN AANBESTEED WORDEN? “THE TRUTH AND NOTHING BUT THE TRUTH”

Voor de aanbesteding van diensten zijn er twee regimes:  2A diensten zoals schoonmaak: volledig regime  2B diensten zoals maatschappelijk werk: beperkt regime Ook voor 2B diensten dus een aanbesteding doen !  Zo heet het formeel  Maar zo voelt het niet ….


sept 2013

40

Ook voor 2B diensten dus een aanbesteding doen !  Zo heet het formeel  Maar zo voelt het niet ….  Aankondiging vooraf (opdat iedereen mee kan doen)  Publicatie achteraf (van uitslag)  Daartussen mag je alles zelf verzinnen, dus ook onderhandelen  En dus kun je nauwelijks op procedure fouten betrapt worden  Sommigen (Tim Robbe) noemen dit “bestuurlijk aanbesteden”  Dat kan dus op allerlei manieren


sept 2013

41

MAAR GELUKKIG (?) MOGEN WE ONDERHANDELEN BEZINT EER GE BEGINT

 Hoe doe je dat met 75 partijen ?

 En als je tegenover een monopolist zit?  Als je geleidelijk meer partijen wilt introduceren?

Ook dat vereist professioneel opdrachtgeverschap


sept 2013

42

SUBSIDIËREN?


sept 2013

43

SUBSIDIE Subsidievoorwaarden College van B&W (BO van de gemeente)

Het begrip subsidie is gedefinieerd in de Algemene wet bestuursrecht in artikel 4:21 lid 1. Van een subsidie is sprake als: • een aanspraak op financiële middelen bestaat, • door een bestuursorgaan verstrekt

Instelling / Onderneming

• met het oog op bepaalde activiteiten van de aanvrager, anders dan als betaling voor aan het bestuursorgaan geleverde.


sept 2013

44

OVERHEIDSOPDRACHT Gemeente (= aanbestedende dienst)

Het begrip overheidsopdracht is gedefinieerd in het Besluit aanbestedingsregels voor overheidsopdrachten (Bao). Een overheidsopdracht is volgens artikel 1 sub h, i en j: • een schriftelijke overeenkomst • onder bezwarende titel

Instelling (=Onderneming?)

• tussen één of meer aanbestedende diensten en één of meer ondernemingen.


sept 2013

45

SUBSIDIEOVEREENKOMST Subsidievoorwaarden College van B&W (BO van de gemeente)

Gemeente (= private rechtspersoon)

Algemene wet bestuursrecht artikel 4:36 : „ter uitvoering van de beschikking tot subsidieverlening (…) een overeenkomst (kan) worden gesloten‟.

En „tenzij bij wettelijk voorschrift anders is bepaald of de aard van de subsidie zich daartegen verzet, (…) in de overeenkomst kan worden bepaald dat de subsidieontvanger verplicht is de activiteiten te verrichten waarvoor de subsidie is verleend‟.

Instelling / Onderneming


sept 2013

46

IS ER EEN VRIJE KEUZE?

Vrije keuze wordt sterk beperkt:  Subsidie mag zeker niet:  Als initiatief van gemeente komt  Als ontvangende organisatie commerciële activiteiten uitvoert  Als er meer gegadigden zijn die de activiteiten willen uitvoeren  Subsidie kan niet:  Als het uitvoeren van de activiteiten afdwingbaar moet zijn  (zoals in het sociaal domein)


sept 2013

47

ZORGINKOOP DOOR GEMEENTEN PROF.DR. JAN TELGEN JEUGDZORG LIMBURG, 3 SEPTEMBER 2013

Recommend Documents