Zorgen voor een naaste met slikproblemen
Amylase Resistant Features F O R S A F E R S WA L L O W I N G
30081201_slikstoornis_NL_A5.indd 1
21/11/12 15:14
➜ De begeleiding van een naaste die lijdt aan slikstoornissen of dysfagie, vormt een ware uitdaging want het is uiterst moeilijk om hem een rijke, gevarieerde, smakelijke en evenwichtige voeding te geven.
➜ Het doorslikken van vaste en vloeibare voedingsmiddelen, iets wat de meesten onder ons elke dag automatisch doen, wordt door dysfagie inderdaad bijzonder moeilijk.
30081201_slikstoornis_NL_A5.indd 2
21/11/12 15:14
INLEIDING
Waarom moet de voeding verdikt worden? Om veilig te kunnen eten en drinken, moeten voeding en drank van de persoon voor wie u zorgt, verdikt worden. Misschien lijkt het moeilijk om verdikte voeding en drank te bereiden en te geven, maar het is essentieel voor de levenskwaliteit van uw naaste. Hierdoor kan hij zich blijven voeden om gemakkelijker terug op krachten te komen en dit zonder zich zorgen te maken om zich te verslikken.
Hoe ga ik te werk? Uw logopedist zal een consistentie aanbevelen die het best is aangepast aan de persoon die u verzorgt, en zal u praktisch advies geven. Nutricia heeft deze brochure ontwikkeld om u te begeleiden en u te helpen de persoon die u verzorgt in alle veiligheid te voeden en zo het plezier van eten en drinken in de mate van het mogelijke te behouden.
30081201_slikstoornis_NL_A5.indd 3
21/11/12 15:14
Wat gebeurt er als men slikt?
✓ Normaal slikken
Voedsel wordt gekauwd in de mond en in een bolus verzameld.
✘
De bewegingen van de tong zorgen ervoor dat de bolus naar de keel gebracht wordt.
De bolus wordt verder naar de slokdarm vervoerd. De luchtpijp wordt afgesloten zodat er geen voedsel of vloeistof in de luchtwegen kan terechtkomen.
Slikstoornissen
Verbrokkeling van de bolus, lek naar het strottenhoofd en de luchtwegen.
30081201_slikstoornis_NL_A5.indd 4
Het voedsel of de vloeistof komt in de luchtpijp terecht i.p.v. in de slokdarm.
Het voedsel kan in de longen terechtkomen.
21/11/12 15:14
Zorg ervoor dat uw naaste een goede houding heeft om te eten POSITIE
De persoon voor wie u zorgt, moet goed recht zitten, met het hoofd wat naar voor gebogen. 2 Indien hij niet zelfstandig kan eten, moet u zich vlak voor hem zetten en het eten langs onder aanreiken zodat hij het hoofd naar voor buigt en kan zien wat hem wordt aangereikt.
30081201_slikstoornis_NL_A5.indd 5
21/11/12 15:14
Positie van de bedlegerige patiënt
Hoofdeinde omhoog
Hoofd naar voor gebogen
Knieën opgetrokken
Kussen onder de knieën om te voorkomen dat de patiënt wegglijdt
30081201_slikstoornis_NL_A5.indd 6
21/11/12 15:14
Zittende positie Kussen achter het hoofd POSITIE
Hoofd naar voor gebogen
Hoek van 60 à 80°
Knieën 20 à 30° opgetrokken
Comfortabele positie
Voeten op de grond
U bent nu klaar voor de maaltijd!
30081201_slikstoornis_NL_A5.indd 7
21/11/12 15:14
Positie van het hoofd
✘
Deze positie opent de luchtwegen en kan dus aspiratie veroorzaken.
✓
Deze positie bevordert het sluiten van de luchtwegen en vertraagt de passage van het voedsel.
30081201_slikstoornis_NL_A5.indd 8
21/11/12 15:14
Zorg dat de maaltijd zo veilig mogelijk verloopt VOOR DE MAALTIJD
Is de omgeving rustig genoeg ?
VERLOOP MAALTIJD
2 Voelt de persoon waarvoor u zorgt zich comfortabel ?
✓
✓
3 Stimuleer, voor de maaltijd, het slikken met een paar slokjes koude verdikte drank
30081201_slikstoornis_NL_A5.indd 9
21/11/12 15:14
Zorg dat de maaltijd zo veilig mogelijk verloopt TIJDENS DE MAALTIJD
❏
Geef kleine hapjes en slokjes
❏
Kijk uw naaste in de ogen
❏
Stimuleer hem om goed te kauwen en te slikken
❏
Bied het eten in een rustig tempo aan en las pauzes in
❏
Bied geen volgende hap aan als de mond niet volledig leeg is
❏
Vermijd teveel praten tijdens de maaltijd zodat uw naaste zich op het slikken kan concentreren
❏
In geval van een gedeeltelijke verlamming, bied het voedsel aan de functionerende kant aan
30081201_slikstoornis_NL_A5.indd 10
21/11/12 15:14
Zorg dat de maaltijd zo veilig mogelijk verloopt NA DE MAALTIJD Controleer op mogelijke etensresten in de mond van uw naaste, daar hij deze later kan inslikken en zo het risico loopt zich te verslikken
❏
Laat hem nog 20 tot 30 min na de maaltijd rechtzitten tot het slikken volledig afgelopen is en de spijsvertering begint
!
VERLOOP MAALTIJD
❏
Als u merkt dat de maaltijden vaak niet worden opgegeten, kan dit duiden op een risico op ondervoeding.
Neem in dit geval contact op met uw arts, een diëtist of een logopedist.
30081201_slikstoornis_NL_A5.indd 11
21/11/12 15:14
Verdik eten en drinken tot de consistentie aanbevolen door uw logopedist CONSISTENTIE
KAN ERUIT ZIEN ALS
STADIUM 1
Vb: acacia honing, hoestsiroop
Siroop
STADIUM 2
Vb: yoghurt, appelmoes zonder stukjes
Halfvloeibaar
STADIUM 3
Vb: pudding, flan
Halfvast
Uw logopedist zal het juiste vakje aankruisen
30081201_slikstoornis_NL_A5.indd 12
21/11/12 15:14
Om dranken te verdikken : Nutilis Clear ✔ ❏ ✔ ❏ ✔ ❏ ✔ ❏
Behoudt de transparantie van de dranken Smaak-, geur- en kleurloos Zonder klonters Kan met verschillende geneesmiddelen in poedervorm worden gemengd
DRANK
30081201_slikstoornis_NL_A5.indd 13
21/11/12 15:14
Hoe dranken verdikken met Nutilis Clear? 2 technieken
Het poeder in een droog glas doen
Garde
Drank toevoegen
Vork
Onmiddellijk mengen gedurende minder dan 10 sec.
Verdikte transparante drank (na 1 min. wachten)
! Het is niet mogelijk om een drank verdikt met Nutilis Clear opnieuw te verdikken of te verdunnen
30081201_slikstoornis_NL_A5.indd 14
21/11/12 15:14
Enkele voorzorgsmaatregelen om te verdikken KOOLZUURHOUDENDE DRANKEN
en Luchtbellren e d ij rw e v
Alvorens Nutilis Clear te mengen met koolzuurhoudende dranken, moet het koolzuurgas verwijderd worden door met een vork krachtig in de drank te roeren tot de drank niet meer schuimt. Ga dan verder zoals bij andere dranken. SINAASAPPELSAP OF MELK
DRANK
Sinaasappelsap en melk vragen wat meer tijd om te verdikken dan andere dranken. Wacht 5 minuten langer voor de verdikte drank te consumeren. + 5 min. wachten
30081201_slikstoornis_NL_A5.indd 15
21/11/12 15:14
Voor uw gemak : kant en klare dranken
✔ ❏
Praktisch Gemakkelijk mee te nemen Verfrist de mond Ideaal om medicatie in te nemen
Nutilis Aqua grenadine
Gegelifieerd water zonder suiker, klaar voor gebruik
sinaasappel
munt
Halfvloeibaar
Halfvloeibaar Onbeperkte inname (98% water)
PER
✔ ❏ ✔ ❏
Voorverdikt voor gegarandeerde consistentie
STADIUM 2
✔ ❏ ✔ ❏
5g 12
kcal Protein
7,5 0g
Fibre
0,75g
➜ Bij elke maaltijd ➜ Gedurende de dag
30081201_slikstoornis_NL_A5.indd 16
21/11/12 15:15
Kies een aangepaste voeding
✘
Heterogene consistentie
✓
Homogene consistentie (glad, zonder stukjes)
➜ Gepureerd voedsel ➜ Verdikt met Nutilis Powder
30081201_slikstoornis_NL_A5.indd 17
VOEDING
➜ Aangenaam gepresenteerd
21/11/12 15:15
Kies een aangepaste voeding
Te vermijden voedsel Voedingsmiddelen met draderige ananas, groene boontjes, selderij, sla, witloof, banaan en vezelige structuur Schillen van fruit en groenten met inbegrip van bonen
sojascheuten, erwten, druiven
Voedingsmiddelen met gemengde consistentie
muesli met melk, soep met stukjes
Krokante voedingsmiddelen
geroosterd brood, bladerdeeg, droge koekjes, chips
Broze elementen
brood en taart, korsten, crumble, droge koekjes
Hard voedsel
snoepjes om te zuigen of te kauwen, noten en zaden
Kleine stukjes
zoete maïs, meergranen brood
30081201_slikstoornis_NL_A5.indd 18
21/11/12 15:15
Hoe voeding verdikken met Nutilis Powder? ✔ ❏ ✔ ❏ ✔ ❏ ✔ ❏
Pureer het voedsel tot er geen stukken meer zijn Voeg 1 tot 2 maatschepjes Nutilis Powder toe Mix met een garde, een mixer of een vork Aangenaam presenteren
30081201_slikstoornis_NL_A5.indd 19
VOEDING
Voor een gladdere consistentie, voeg vet aan uw voeding toe (room, boter, olie)
21/11/12 15:15
Bereidingstips ➜ Bied elk voedingsmiddel afzonderlijk aan
in plaats van alles samen te mixen, dit is smakelijker!
➜ Sommige gebruiksvoorwerpen kunnen u helpen
uw voeding op een gemakkelijke manier aangenaam te presenteren
Vormen
30081201_slikstoornis_NL_A5.indd 20
Spuitzak
IJslepel
21/11/12 15:15
Heeft uw naaste moeite om de maaltijd op te eten? Verliest hij/zij gewicht? ➜ Als uw naaste slikstoornissen heeft, kan hij minder
eetlust hebben: - het voltooien van een maaltijd kan langer duren - eten is vaak minder gevarieerd of minder smakelijk
➜ Enkele tips om u te helpen:
- voeg snacks toe gedurende de dag - verrijk de maaltijden met zuivelproducten, vet of eieren - vervolledig met een bijvoeding
➜ Uw diëtist of logopedist kan bijvoedingen voorschrijven die helpen de voedingsbehoeften te dekken van de persoon waar u voor zorgt.
➜ Voor uw gemak biedt Nutricia verdikte bijvoedingen aan: - kant en klaar en dus gemakkelijk en snel te gebruiken - gegarandeerde consistentie (amylaseresistent) - voor verschillende tijdstippen van de dag: dessert, snack, drankje...
BIJVOEDING
30081201_slikstoornis_NL_A5.indd 21
21/11/12 15:15
PE R
1
STADIUM 1
Voor uw gemak: verdikte bijvoeding ml 25
kcal Protein
306 12g Fibre g
4
Siroop
PER
STADIUM 2
NIEUW
5g 12
kcal Protein
306 12g Fibre g
4
Halfvloeibaar
PER
STADIUM 3
NIEUW
0g 15
kcal Protein
205 10,5g Fibre
3,9 g
Halfvast
Nutilis Complete Stage 1 & Stage 2 kunnen ook als vervanging van een maaltijd gebruikt worden. 2 flesjes/cups = 1 maaltijd Handig als u niet veel tijd heeft!
Nutilis Complete Stage 1 & Stage 2 zijn uitsluitend met aroma’s.
30081201_slikstoornis_NL_A5.indd 22
21/11/12 15:15
ONTBIJT
Menu voorbeeld – stadium 2
2 sneetjes geweekt brood
LUNCH
Nutilis Complete Stage 2
Vlees, gepureerde groenten en aardappelen + Nutilis Powder
Nutilis Aqua
SNACK
Verrijkte soep + Nutilis Powder
Vruchtensap en thee + Nutilis Clear
AVONDETEN
Appelmoes + Nutilis Powder
Nutilis Complete Stage 2
Tonijn- of zalmmousse
Nutilis Aqua BIJVOEDING
Amylase Resistant Features
Koffie + Nutilis Clear
F O R S A F E R S WA L L O W I N G
30081201_slikstoornis_NL_A5.indd 23
21/11/12 15:16
Frappuccino Choco-koffie Ingrediënten • • • • •
50 ml koude koffie 75 ml koude chocolademelk 1 bolletje vanille-ijs 50 g slagroom 1-3 maatschepjes Nutilis Powder (afhankelijk van de gewenste consistentie)
Bereiding V.U.: Nutricia NV, PB 10001, B-1850 Grimbergen • Dieetvoeding voor medisch gebruik, te gebruiken onder medisch toezicht. • dec. 2012 • 5002596
• Doe koffie, chocolademelk en vanille-ijs in een blender en mix tot een homogeen mengsel. • Voeg 1-3 maatschepjes Nutilis Powder toe, afhankelijk van de gewenste consistentie en meng gedurende 10 seconden. • Giet in een glas en versier met slagroom.
Voedingswaarden: Energie: 280 kcal Koolhydraten: 26 g Eiwit: 4.4 g Vet: 18 g
Vindt u dit recept lekker? Vraag andere recepten aan uw logopedist FrappucinoCafe_NL.indd 1
3/05/12 17:27
INFORMATIE
070/222.307
[email protected] www.nutriciamedical.be
30081201_slikstoornis_NL_A5.indd 24
21/11/12 15:16