vestia Kruisplein 15 Postbus 1431
3000 bk Rotterdam
Telefoon (010) 270 57 05 Fax (010) 270 57 02 www.vestia.nl
samenwerken aan
zorgeloos wonen Maatschappelijk ondernemen is onze missie. Maar als het gaat om wonen en zorg, gaan we graag nog een stap verder. Want wonen met zorg doe je samen. Met zorg- en welzijnsinstellingen, met gemeenten, met de politiek en met bewoners. Daarom nemen we initiatieven voor een gezamenlijke aanpak van kwetsbare groepen in de samenleving.
1
villa villaggio geeft ‘dorpshuis’ nieuwe betekenis 3 hindoe woongroep bijzondere nieuwbouw voor Hindoe ouderen 4
jongeren
6 oud klooster verbouwd tot bijzondere woonvoorziening 7 tuinkamer van hoogvliet zorgbegeleidingstraject voor jonge moeders 8
lichamelijk beperkten
10 stellenbosch groot steunpunt met ‘grand café’-uitstraling 11 woonzorgcampus integreert wonen, zorg en welzijn 13 fokuswoningen voorwaarden scheppen voor wonen op maat 14
verstandelijk beperkten
16
waterhoeves van instellingsterrein naar ‘gewone’ woonomgeving 17 hofje van pauw beschermd én zelfstandig wonen 18 dubbel vier consument gericht bouwen op initiatief van ouders 19 thomashuis gewoon leven in een gewoon huis 20
(ex)psychiatrische patiënten
22 parnassia omgekeerde integratie 23 lindenhof drietrapsraket door gebouwenruil 25
(ex)verslaafden
26 sophiahof aangepaste woonvoorziening voor oudere verslaafden 27
dak- en thuislozen
28 woonboerderij voor daklozen 29 short stay-voorziening vult gat in Westland 30
overige projecten
32 pius x-kerk wordt gezondheidscentrum 33 technisch gebouwenbeheer onderhoud zonder zorgen 34 pact van savelberg regionale afspraken over wonen, zorg en welzijn 35 meer projecten www.vestia.nl
register
37
colofon uitgave van Vestia Groep tekst Van Huisstede Communicatie fotografie Annemiek van Kinderen en Vestia ontwerp L5 communicatie + design dtp mooie dingen maken drukwerk Do Company oplage 1000 exemplaren februari 2006
voorwoord ouderen 2
register brochure wonen
Aanleunwoning 3 Consumentgericht bouwen 19 Domotica 10 Gezinsvervangend huis 18 – 19 – 20 – 29 Groepswonen 4 Herbestemming gebouw 25 – 33 Hofje 15 – 18 Klimaatsysteem 4 – 23 – 24 Pact van Savelberg 35 Rolstoeltoegankelijk 3 – 4 – 11 – 13 – 14 – 17 Sociaal pension 30 Woonboerderij 29 Woonzorgzone/-campus 3 – 4 – 13 – 35
zorg
24-uurs begeleiding 8 – 13 – 14 – 17 – 18 – 19 – 20 – 29 Allochtone senioren 4 Begeleid wonen 7 – 8 – 11 – 13 – 23 – 25 – 27 – 30 Eerstelijnszorg 33 Gezondheidscentrum 13 – 33 HOED 33 Persoonsalarmering 3 – 14 Short stay-voorziening 30 Steunpunt 11 – 33 Zorgabonnement 3 Zorgfuncties in de plint van een gebouw 3
samenwerkingspartners
BAVO RNO Groep 21 Centrum voor Dienstverlening 7 De Drie Notenboomen 20 De ZorgRing 13 MEE 19 Parnassia 22 – 23 – 24 Stichting ASVZ Zuidwest 8 Stichting Bouwman 27 Stichting Compaan 11 – 12 Stichting Dubbel Vier 19 Stichting exploitatie huisartsenpraktijken 34 Stichting Fokus 14 Stichting Gezondheidscentra Zoetermeer 13 Stichting Ipse 13 – 17 – 18 – 19 Stichting Maatschappelijke Opvang (SMO) 29 Stichting Pieter van Foreest 3 – 34 Stichting Pelita 11 – 12 Stichting Steinmetz 11 – 12 – 13 Stichting Woonbegeleiding 30 Stichting Zoetermeerse Kinderopvang 13 Vereniging Woongroep Shaanti Daam 4 Zorginstelling Veenhage 4
overig
Leefbaarheid verbeteren 7 – 27 Omgekeerde integratie 23 Onderhoudsmanagement/Technisch gebouwenbeheer 34 Ouderinitiatief 19 Uitruil onroerendgoed 25
zorgeloos wonen
Waar woon-, zorg- en welzijnsfuncties samenkomen, wordt bouwen complexer. Meer partijen en verschillende financieringsstromen kunnen het proces bemoeilijken. Om die reden is de Vestia-aanpak flexibel, pragmatisch en creatief. Als de situatie daarom vraagt, passen we graag de planning aan, maken we investeringsafspraken of brengen we partijen met elkaar in contact. Daarbij maken we ons sterk voor integrale gebiedsontwikkeling met samenhang tussen woonvormen en zorgoplossingen binnen een wijk. Als netwerkorganisatie zonder winstoogmerk vinden we daarin onze uitdaging. Onze kracht. Dat de formule werkt, bewijst deze brochure. Van de lopende en afgeronde projecten op het gebied van wonen en zorg hebben we er een aantal uitgelicht. In acht hoofdstukken schetsen we per project een beeld van de oplossingen, de samenwerkingspartners, de project-aanpak en het resultaat. Om enige structuur aan te brengen, doen we dat per doelgroep. Maar het mag duidelijk zijn dat wonen met zorg vooral succes heeft als niet in hokjes, maar buiten de geijkte kaders wordt gedacht.
mr Erik Th. P. Staal voorzitter Raad van Bestuur Vestia Groep
zorgeloos wonen
Op verschillende niveaus zoekt Vestia naar eigentijdse oplossingen die aansluiten bij de woonwensen van deze mensen. Door aanpassing van bestaande woningen, levensloopbestendige nieuwbouw en het ontwikkelen van speciale woonzorgconcepten. Maar vooral door nauw samen te werken met een breed scala aan zorg- en welzijnsinstellingen. Daarbij zijn we ons bewust van de overeenkomsten en verschillen tussen de werelden van wonen en zorg. Een zorgaanbieder stelt eisen aan huisvesting vanuit het perspectief van zorgverlening, terwijl een woningcorporatie in eerste instantie kijkt naar verhuurbaarheid en toekomstwaarde. Als natuurlijke partners die deels dezelfde klant bedienen, kunnen we een brug slaan tussen die werelden en profiteren van elkaar kennis en expertise. Zodat mensen de woning én de zorg krijgen die hun op het lijf geschreven is. En de kwaliteit van leven voor velen verbetert.
voorwoord
Maatschappelijk ondernemen is onze missie. Maar als het gaat om wonen en zorg, gaan we graag nog een stap verder. Want wonen met zorg doe je samen. Met zorg- en welzijns instellingen, met gemeenten, met de politiek en met bewoners. Daarom nemen we initiatieven voor een gezamenlijke aanpak van kwetsbare groepen in de samenleving. Zoals ouderen met een zorgvraag, lichamelijk en verstandelijk beperkten, (ex) verslaafden, (ex)psychiatrische patiënten en dak- en thuislozen.
ouderen
zolang mogelijk regie over eigen leven De zilveren generatie is in opkomst en Vestia weet van haar huurders dat zij zolang mogelijk de regie over hun eigen leven willen houden. Daarvoor is een kwaliteitsslag nodig, want veel bestaande woningen beantwoorden niet aan de woonwensen van ouderen. De toenemende behoefte aan gelijkvloerse woningen, aan privacy, zorg en comfort, en aan grotere woonoppervlaktes is Vestia niet ontgaan. De oplossingen zijn gevarieerd. Uiteenlopend van stedelijke vernieuwing, waarbij een gebied als geheel ontwikkeld wordt, tot horizontale en verticale samenvoeging van bestaande panden en het aanbieden van zorgabonnementen. Ook vooruitstrevender concepten zijn al in de praktijk gebracht. Zo worden in steden als Rotterdam en Den Haag HOED-en (Huisartsen Onder Een Dak) ontwikkeld en zijn verschillende woonzorgzones in uitvoering. Nieuw is het concept van het flexibele verzorgingshuis, waarbij de zorg naar de bewoner toekomt in plaats van andersom. De zorgvoorzieningen worden dan op de begane grond van een gebouw ondergebracht. Alle bewoners kunnen er naar behoefte gebruik van maken.
villa villaggio
villa villaggio geeft ‘dorpshuis’ nieuwe betekenis
Villa Villaggio is Italiaans voor dorpshuis. Het markante ringvormige gebouw staat midden in het oude Nootdorp en herbergt 38 koopappartementen, 33 huurwoningen en twee bedrijfsruimtes voor zorginstanties. Een overdekte doorgang naar de naastgelegen zorginstelling Veenhage zorgt bovendien voor comfortabele en passende zorg.
toewijzing naar urgentie
De huurappartementen zijn bestemd voor mensen vanaf zestig jaar met een indicatie. Er is veel animo voor. De woningen zijn in januari 2004 opgeleverd. De reacties van de eerste bewoners zijn positief. Ze geven aan zich, door de nabijheid van de zorginstelling, veilig te voelen terwijl ze ook voldoende privacy hebben. De eerste wachtlijst is zelfs al opgesteld. De toewijzing van leegkomende woningen gebeurt in nauw overleg tussen Vestia en Veenhage.
Met meer verlichting, rolstoeltoegankelijke trottoirs, inbraakpreventie en zorg via Veenhage. Maar ook door nieuwbouw, renovatie en het investeren in de woningplattegronden van bestaande bebouwing.
feiten & cijfers
nieuwbouw 38 koopappartementen, 33 huurwoningen en twee bedrijfsruimtes voor zorginstanties bijzon de rh e de n zorgabonnement inbegrepen, persoonsalarmering op aanvraag same nwe rki ng met zorginstelling Veenhage, deel uitmakend van de Stichting Pieter van Foreest arch itecte n Molenaar & Van Winden, Architecten aan de Maas projectontwi kke laar Ceres Projecten aan n eme r Hijbeek opge leve rd begin 2004
woonzorgzone
De samenwerking tussen Vestia en Veenhage is nieuw, en verloopt uitstekend. Samen onderzoeken ze daarom ook de mogelijkheden om de omgeving van Villa Villaggio te veranderen in een woonzorgzone.
de nabijheid van de zorginstelling biedt een veilig gevoel
ouderen
project
zorgeloos wonen
In Nootdorp wonen relatief veel oudere mensen, maar er waren te weinig woningen waar zij tot in lengte van jaren zelfstandig konden blijven wonen. Villa Villaggio is het eerste Nootdorpse woonzorg project en voorziet dan ook duidelijk in een behoefte. De woningen hebben verhoogde wc’s, aangepast sanitair en zijn rolstoeltoegankelijk. Vanuit de driekamerappartementen kunnen de bewoners via een doorgang zorginstelling Veenhage bereiken. Makkelijk, warm en veilig. Ook persoonsalarmering behoort tot de mogelijkheden. Daartoe is in iedere woning een toestel aangebracht, dat op aanvraag geactiveerd kan worden. Vestia Nootdorp biedt de huurders bovendien een zorgabonnement aan. Voor hulp bij het aandoen van steunkousen bijvoorbeeld. Of voor verzorging en huishoudelijke hulp.
hindoe woongroep kijkje in de toekomst
oud worden tussen gelijkgestemden
bijzondere nieuwbouw voor hindoe ouderen
Momenteel zijn er nog weinig allochtone ouderen in Nederland, maar hun aantal zal na 2005 gaan groeien. Vanzelfsprekend heeft dit gevolgen voor de toekomst van wonen, zorg en welzijn. Groepswonen voor allochtone ouderen is één van de antwoorden. Met oud worden tussen gelijkgestemden, elkaar de helpende hand kunnen bieden en toch een zekere mate van privacy als woonwensen. Die wensen gingen ondermeer in vervulling voor een groep Hindoe ouderen in Zoetermeer.
De groep Hindoe ouderen was al jaren op zoek naar een samenwerkingspartner om hun droom te kunnen verwezenlijken: een woongroep, waar ouderen met een hindoe-achtergrond zo lang mogelijk zelfstandig kunnen wonen en samen hun cultuur en godsdienst kunnen beleven. Er werd contact gelegd met Vestia Zoetermeer. Een schot in de roos, want toenmalig bedrijfsdirecteur Paul Duyts was in de jaren tachtig de oprichter van één van de eerste woongroepen in Nederland en nog steeds overtuigd van dit concept. Een woongroep is niet alleen gezellig, maar versterkt ook de waarden die in onze samenleving soms onder dreigen te sneeuwen. Zoals geborgenheid en voor elkaar zorgen. In 2003 werd de intentieovereenkomst getekend en begin 2005 start in de nieuwe wijk Oosterheem de bouw van Shaanti Daam, Hindoestaans voor Huis van Vrede.
veel eigen inbreng
Op verzoek van de Hindoe ouderen maakt hun toekomstige behuizing geen deel uit van de nabijgelegen woonzorgcampus, maar wordt het een opzichzelfstaande voorziening. Een woontoren met 33 driekamerwoningen en een grote gemeenschappelijke ruimte op de benedenverdieping. Bij de woningindeling heeft de architect zoveel mogelijk rekening gehouden met de specifieke wensen van de ouderen. Zo komt er een gezamenlijke huiskamer, een grote keuken en is er bij de entree van iedere woning ruimte voor een huisaltaar.
groene airconditioning
De woontoren maakt bovendien deel uit van project Groosman, vernoemd naar de gelijknamige architect. In totaal worden 215 woningen in Oosterheem uitgerust met een ingenieus verwarmingssysteem dat gebruikmaakt van warmte uit de grond. Dit systeem houdt
de woningen in de winter warm en in de zomer koel. Een ander voordeel van deze vloerverwarming is dat de woningen heel gelijkmatig worden verwarmd. Luchtstromen en ronddwarrelend stof krijgen zo geen kans. De woningen zijn daarom heel geschikt voor mensen die last hebben van allergieën. En bovendien makkelijk schoon te houden, want er zijn geen leidingen en radiatoren.
feiten & cijfers
realisatie en verhuur van woontoren met 33 driekamerwoningen bijzon de rh e de n veel inbreng van Hindoe ouderen, rolstoeltoegankelijk, klimaatsysteem same nwe rki ng met Vereniging Woongroep Shaanti Daam arch itect Groosman Partners BV projectontwi kke laar Ceres Projecten aan n eme r Bouwcombinatie Oosterheem 1e paal begin 2005 ve rwachte opleve ri ng medio 2006 project
zorgeloos wonen
ouderen
Jongeren op de woningmarkt hebben een heel eigen dynamiek. Vaak vinden ze vanzelf hun weg. Zeker als door het realiseren van meer starterswoningen en het bevorderen van doorstroom meer woningen beschikbaar komen. Niet alle jongeren zijn echter meteen in staat verantwoord met vrijheid en zelfstandigheid om te gaan. Betutteling is dan niet het antwoord, want uiteindelijk moeten jongeren leren hoe ze op eigen benen kunnen staan. Ze zijn vooral gebaat bij een steuntje in de rug. Een helpende hand bij zelfstandig leren wonen, het beheersen van hun financiën en het aangaan van contacten volgens gangbare normen en waarden. Soms is die hulp tijdelijk van aard, in de vorm van duidelijke afspraken, gesprekken met woonconsulenten en maatschappelijk werkers. Soms als een wat meer structurele oplossing, bijvoorbeeld in het geval van verslaafden of bij jongeren met psychische problemen. Waarbij verschillende vormen van groepswonen en begeleid wonen goede resultaten geven.
jongeren
tijdelijk een steuntje in de rug
het klooster
we maken goede afspraken met elkaar. want we moeten het wel netjes houden
In 1997 kocht Vestia het pand aan om meer woningaanbod voor jongeren in Rotterdam Feijenoord te realiseren. Het voormalige klooster werd het nieuwe onderkomen voor jongeren die zelfstandig willen wonen, en op eigen verzoek terug willen vallen op begeleiding. Een niet-alledaagse woonvorm, in een nietalledaags pand. Voorzien van 11 units, bestaande uit 3 à 4 kamers per unit, met een badkamer, keuken en toilet.
procedure. De aanwezigheid van de beheerder wordt door Moreo Estevao, sinds juli 2004 bewoner van het Klooster op prijs gesteld: “Het is wel prettig dat er een beheerder is die je een beetje op weg helpt. Maar we proberen ook elkaar te helpen. We maken als bewoners goede afspraken met elkaar. Bijvoorbeeld over het onderhoud of over het schoonmaken van de badkamer. Want we moeten het wel netjes houden.”
veel waardering
Vestia wilde graag samenwerken met een partner die voor deze bijzondere woonvorm beheer en begeleidingsfaciliteiten zou kunnen leveren. Het Centrum voor Dienstverlening bood uitkomst. Beide partijen kozen voor zelfstandig wonen in combinatie met een beheerder. Erik Sterk, business unit manager flexibel wonen van het Centrum voor Dienstverlening: “We hebben veel waardering voor de verantwoordelijkheid die Vestia neemt voor bijzondere doelgroepen in de samenleving. Deze woonvorm, waarbij jongeren met een steuntje in de rug zelfstandig kunnen wonen, is daar een goed voorbeeld van. Net als wij, zag Vestia het belang om de ondersteuning, bijvoorbeeld met het wegwijs maken op de arbeidsmarkt, en het beheer goed op te zetten. Bijvoorbeeld om de leefbaarheid in het pand optimaal te houden.”
van mond tot mond
Eind 2000 werd gestart met de verhuur van de kamers. Het effect van mond-tot-mond reclame bleek groot. De enorme vraag dwong Vestia tot een selectie-
feiten & cijfers
realisatie en verhuur van 33 kamers voor jongeren in een klooster bijzon de rh e de n het project is gerealiseerd in een historisch gebouw met tuin same nwe rki ng met Centrum voor Dienstverlening arch itect Hulshof & Compagnons projectontwi kke laar Estrade Projecten aan n eme r Volker Bouwmaatschappij opleve ri ng december 2000 project
zorgeloos wonen
Hoe bied je jongeren in Rotterdam Feijenoord die op zichzelf willen wonen de reikende hand? Als aan de ene kant het aanbod mager is, en aan de vraagkant geheel zelfstandig wonen nog niet de voorkeur heeft. Vestia Rotterdam Feijenoord maakte een klooster uit 1928 geschikt voor een bijzondere woonvorm.
jongeren
oud klooster verbouwd tot woonvoorziening voor jongeren
zorgbegeleidingstraject voor jonge moeders woningen zijn bestemd voor jonge moeders met een verstandelijke beperking en hun kinderen
nood hoog voor verstandelijk beperkte moeders
In het nieuwbouwproject ‘De Tuinkamer van Hoogvliet’ worden twee blokken appartementen voor een uniek zorgbegeleidingstraject gereserveerd. Vestia en zorginstelling ASVZ Zuidwest bieden daar onderdak en begeleiding aan moeders met een verstandelijke beperking en hun kinderen.
Om een aantal jonge moeders begeleiding en huisvesting te bieden, klopte het ASVZ in de lente van 2003 bij Vestia Rotterdam Hoogvliet aan. Beide partijen konden met elkaar goede afspraken ten aanzien van de prijs en het aantal woningen maken. Zeventien woningen zijn bestemd voor deze groep jonge moeders die veelal niet kunnen terugvallen op een stabiele relatie en moeite hebben de zorg voor het huishouden en kinderen te combineren. Vanuit het achttiende appartement wordt de begeleiding verzorgd. Hoewel de realisatie van de woningen veel van de aandacht opslokte, reikte de aanpak van Vestia en het ASVZ veel verder.
acuut probleem
Het huisvestingsprobleem van deze moeders is zo acuut dat ze al voor de oplevering van de nieuwbouw behoefte hebben aan huisvesting en zorg. Als tussenoplossing schuwde Vestia het niet om gebaande paden te verlaten. Zo zijn panden die in de toekomst op de Meeuwenplaat gesloopt gaan worden om niet verhuurd aan het ASVZ, zodat deze instelling haar cliënten ook op de korte termijn kan helpen. ASVZ investeerde in het opknappen en inrichten van de tijdelijke woningen.
de omliggende huizen goed verkocht. De ontwikkeling van het gebied rondom de woningen kreeg alle aandacht. Zo worden er in de binnentuinen tussen de blokken in overleg met de gemeente speelvoorzieningen aangebracht, bedoeld om het contact tussen de kinderen van de verstandelijk beperkte moeders en andere kinderen uit de buurt te stimuleren. Een aansprekende opzet, zo blijkt uit de reacties van andere zorginstellingen.
feiten & cijfers
begeleiding en huisvesting voor verstandelijk beperkte moeders bijzon de rh e de n gebruik sloopwoningen voor specifieke doelgroep same nwe rki ng met Stichting ASVZ Zuidwest arch itect Akropolis projectontwi kke laar Estrade Projecten aan n eme r Van Wijnen opleve ri ng begin 2006 project
aandacht voor de omgeving
Aan de omgeving van het nieuwbouwproject werd de nodige aandacht besteed. Om ook bij de omwonenden voldoende draagvlak te creëren voor de komst van de moeders, werd besloten alle betrokkenen direct te informeren. Door die zorgvuldige voorlichting zijn
contact stimuleren tussen de kinderen en de kinderen uit de buurt
zorgeloos wonen
jongeren
zelfstandig leven in een aangepaste omgeving
lichamelijk beperkten
10
Door ruimere toepassing van technische hulpmiddelen, zoals domotica, behoort zelfstandig wonen voor lichamelijk beperkten steeds meer tot de mogelijkheden. In aangepaste woningen en in kleinschalige complexen met zorg en winkels in de buurt of zorg op afroep, kunnen zij beter dan ooit de draad van het leven oppakken. Vaak gaat het om nieuwbouw of vergaande renovatie, waarbij de woningindeling, de entree, de badkamer en de keuken worden afgestemd op bijvoorbeeld rolstoelgebruik. Vooral de combinatie met zorgabonnementen biedt uitkomst. Ook woonzorgcampussen zijn een eigentijds alternatief. Middenin een woonwijk, maar toch beschermd, kunnen verschillende groepen met een zorgbehoefte hier samenleven én profiteren van een breed zorgaanbod en ontspanning.
stellenbosch
groot steunpunt met ‘grand café’-uitstraling
In de Haagse Transvaalwijk, vlakbij de Haagse Markt, realiseert Vestia Den Haag Zuid-Oost het project ‘Stellenbosch’. Onderdeel daarvan is de bouw van 54 woningen voor verschillende doelgroepen. Lichamelijk beperkten, verstandelijk beperkten en Indische ouderen wonen hier vanaf begin 2005 samen in een vrijstaand appartementencomplex. Midden in een levendige wijk, toch beschermd en met een groot steunpunt om de hoek voor alle bewoners. Projectleider Paulien van der Linde van De Compaan: “Het is een prachtig concept. Door onze krachten te bundelen met Steinmetz en Pelita, kunnen we onze respectievelijke doelgroepen, verstandelijk beperkten, lichamelijk of meervoudig beperkten en Indische ouderen, een breder aanbod aan diensten bieden, zowel qua zorg als qua sociale voorzieningen. Iedereen wint bij dit project. Stichting Pelita had bijvoorbeeld zelfstandig nooit een dergelijk steunpunt voor haar cliënten kunnen bekostigen. Daarnaast is het ook een logisch concept: ouderen en verstandelijk beperkten hebben bijvoorbeeld min of meer dezelfde zorgvraag.
de 54 zorgwoningen maken deel uit van een groter project van 198 koop- en huurwoningen
lichamelijk beperkten
breed aanbod aan diensten
11 zorgeloos wonen
Het totale project omvat drie aan elkaar grenzende wooncomplexen rondom een groot plein, met koopen huurwoningen in allerlei types, een bedrijfsruimte en een overdekte parkeergarage. Vestia betrok drie instellingen bij het woonproject. Met Stichting De Compaan had Vestia al een langlopende samenwerking, en ook de stichtingen Steinmetz en Pelita waren geen onbekenden. Samen inventariseerden zij de mogelijke meerwaarde van een gezamenlijke behuizing én een gezamenlijk steunpunt voor hun respectievelijke doelgroepen in het project Stellenbosch. En sloegen vervolgens de handen ineen om dit speciale complex te realiseren.
stellenbosch
Het steunpunt en de persoonlijke ondersteuning aan huis bieden veiligheid, zekerheid, geborgenheid en herkenbaarheid. Dat zijn producten die de drie doelgroepen nodig hebben om een zelfstandig leven te leiden.”
ontmoetingsplaats
12
Van der Linde: “Voor onze doelgroep, mensen met een verstandelijke beperking, is het steunpunt, naast aanbieder van zorg, vooral heel belangrijk als ontmoetingsplaats. Het is fantastisch dat zij in Stellenbosch elk een eigen appartement van 55 m2 hebben, met een eigen deurbel, eigen sanitair en privacy. Maar het is ook heel belangrijk dat deze mensen, die in de regel een beperkt netwerk hebben, de gelegenheid krijgen anderen te ontmoeten. Het steunpunt is opgezet als een ‘grand café’, met een recreatiegedeelte en een restaurantgedeelte. Je kunt er eten, de was laten doen, een kopje koffie drinken. En je merkt dat er tussen de verschillende doelgroepen contacten beginnen te ontstaan. Bijvoorbeeld een verstandelijk beperkte die de boodschappen draagt voor een oudere Indische mevrouw. Dit soort dingen kun je niet afdwingen. Maar wél faciliteren.”
feiten & cijfers
nieuwbouw appartementencomplex met 54 woningen. Maakt deel uit van groter bouwproject van 198 koop- en huurwoningen, een winkelruimte en een parkeergarage. bijzon de rh e de n wooncomplex in hofjesvorm en uitgebreid steunpunt voor uiteenlopende doelgroepen in kleurrijke Haagse Transvaalwijk. same nwe rki ng met Stichting De Compaan, Stichting Pelita en Stichting Steinmetz Zorg en Onderwijs arch itect Marlies Rohmer b.v. aan n eme r Van Wijnen Stolwijk opleve ri ng 2004/2005 project
het steunpunt en de persoonlijke ondersteuning aan huis bieden veiligheid, zekerheid, geborgenheid en herkenbaarheid
woonzorgcampus kijkje in de toekomst
woonzorgcampus integreert wonen, zorg, welzijn en wijkveiligheid
rendabele exploitatie
“De woonzorgcampus gaat deel uitmaken van het centrum van de wijk. Deelplan 1 is inmiddels bijna helemaal bewoond en deelplan 2 vordert ook. Het centrum ligt ingeklemd tussen deze twee deelplannen en het nog te ontwikkelen deelplan 3”, legt Duyts uit. “Om het centrum met winkels, parkeergarages en een gezondheidscentrum rendabel te kunnen exploiteren, moet er eerst een ‘kritische massa’ van bewoners zijn. Die grens is nu bereikt en daarom kan het centrum, en dus ook de woonzorgcampus, ontwikkeld gaan worden.”
spil van de wijk
“In totaal gaat het om zo’n 150 woningen voor lichamelijk beperkten, mensen met een verstandelijke beperking, ouderen en dementerenden. Uitgangspunt is verschillende gebouwen neer te zetten, variërend in grootte en afgestemd op de leefstijl en behoeften van mensen”, legt Duyts uit. “De campus krijgt ook allerlei voorzieningen. Zoals een bibliotheek, kinderopvang, een gezondheidscentrum en een wijkpost van de gemeente. Van daaruit gaan een wijkmanager en een wijkagent zich inzetten voor de veiligheid in de wijk. Momenteel is ook een studie gaande naar de realiseer-
baarheid van een grand café, waar de gasten deels bediend gaan worden door campusbewoners. Op die manier ontstaat interactie met andere bewoners uit de wijk. Belangrijk om te voorkomen dat de woonzorgcampus een eiland wordt!”
ontwerpteam
Voor de ontwikkeling van de woonzorgcampus is een ontwerpteam opgericht, waarin alle partijen vertegenwoordigd zijn. “En dat zijn er nogal wat. Van De ZorgRing, de Zoetermeerse Thuiszorgorganisatie, voor het leveren van zorg en comfortdiensten tot Stichting Gezondheidscentra Zoetermeer voor de inrichting en het beheer van het consultatiebureau, huisartsenpost en apotheek in het gezondsheidscentrum”, somt Duyts op. “Maar ook de Stichting Zoetermeerse Kinderopvang en de gemeente voor het bemannen van bibliotheek en wijkpost. Ook Stichting Steinmetz en Stichting Ipse zitten van meet af aan tafel om hun wensen kenbaar te maken voor respectievelijk lichamelijk en verstandelijk beperkte cliënten. Een breed gedragen project dus. Vanuit stedenbouwkundig, volkshuisvestelijk en zorgoogpunt!”
feiten & cijfers
nieuwbouw woonzorgcampus 150 woningen in verschillende gebouwen, met daarnaast een gezondheidscentrum, kinderopvang, bibliotheek, grand café en wijkpost. Nabij de nieuwe lightrail-verbinding. same nwe rki ng met De ZorgRing, SGZ (Stichting Gezondheidscentra Zoetermeer), SZK (Stichting Zoetermeerse Kinderopvang) gemeente Zoetermeer, Stichting Steinmetz, Stichting Ipse arch itect Gert-Jan Hendriks van de Architecten Groep ve rwachte opleve ri ng eind 2007 project
bijzon de rh e de n
13 zorgeloos wonen
Het idee voor de woonzorgcampus is gerezen in de Regiegroep Wonen, Zorg en Welzijn, waarin de drie Zoetermeerse woningcorporaties, zorginstelling De ZorgRing en de gemeente Zoetermeer vertegenwoordigd zijn. “Ons doel is om een antwoord te bieden op de totale vraag naar wonen, zorg en welzijn”, verwoordt Paul Duyts, toenmalig directeur Vestia Zoetermeer, de plannen. “Ambitieus, zeker, maar dat is ook broodnodig. Er zijn namelijk veel te weinig woonzorggebouwen in Zoetermeer en omdat de populatie vergrijst, kan dat in de toekomst tot problemen leiden. Lastig was bovendien dat er ook geen locaties beschikbaar waren. Om de woonzorgcampus te kunnen realiseren, is er daarom speciaal ruimte voor vrijgemaakt in het stedenbouwkundig plan.”
lichamelijk beperkten
Voor de Zoetermeerse nieuwbouwwijk Oosterheem is in 2003 de basis gelegd voor een woonzorgcampus. Een vooruitstrevend project, dat niet alleen opvalt door het grote aantal partijen dat er vanaf het eerste uur bij betrokken is. Omdat er te weinig woonzorggebouwen in Zoetermeer zijn, maar ook weinig mogelijkheden in de nieuwbouwlocaties is er namelijk ook speciaal ruimte voor gemaakt in de stedenbouwkundige opzet van Oosterheem. Vestia Zoetermeer treedt op als initiator.
fokuswoningen
voorwaarden scheppen voor wonen op maat
Mensen met een lichamelijke beperking een zo normaal mogelijk leven bieden. Niet door betutteling en door hen alle zorg uit handen te nemen, maar door voorwaarden te scheppen voor zelfstandig wonen. Dát is de visie van zowel Vestia als Fokus, die al sinds 1982 zij aan zij optrekken. Vestia zoekt geschikte locaties, past de woningen aan en treedt op als verhuurder. Fokus kent de weg in het woud van regels en subsidies en zorgt voor de dienstverlening aan de individuele cliënt.
14
“Maatwerk staat voorop in onze dienstverlening”, vertelt Willard van Vugt, project- en productontwikkelaar bij Fokus. “Iedereen wil ’s morgens uit bed en gewassen worden, maar mevrouw X wil het anders dan meneer Y. Het is de kunst om naadloos te reageren op die individuele wensen.” Dat lukt onder meer omdat Fokus in het complex een hulppost inricht, waarop de cliënten 24 uur per dag een beroep kunnen doen. Het lukt ook omdat Fokus invulling geeft aan vraaggestuurde dienstverlening door de begeleiders niet automatisch te selecteren uit de gezondheidszorg, maar zelf op te leiden. En ten slotte omdat Fokus in Vestia een partij heeft gevonden die de missie en werkwijze onderschrijft en aanvult.
speciale afstandsbediening
Zo voorzag Vestia Rotterdam Noord in 2005 het Fokusproject in Ommoord van goedgekeurd hang- en sluitwerk volgens het Politiekeurmerk Veilig Wonen. Het woongebouw telt zestig reguliere woningen, vijftien Fokuswoningen en een hulppost. De samenwerking met Fokus dateert hier al van 1983. Onderdeel van de grootonderhoudswerkzaamheden was het vernieuwen van de buitendeuren en het aanbrengen van een slot met driepuntssluiting. Extra veilig, maar lastig te openen voor mensen die hun armen of handen niet kunnen gebruiken. Vestia ging daarom op zoek naar een sleutelmaker die een speciale afstandsbediening voor hen kon maken. De Fokuscliënten die kozen voor de inbraakwerende maatregelen, kregen die er kosteloos bij.
gespikkeld wonen
Aan de Leopoldhove in Zoetermeer wonen sinds 1982 eveneens vijftien cliënten in een Fokuswoning. Ook hier geldt dat zij ‘gespikkeld’ door het complex wonen. “Het is niet onze missie om de integratie tussen buren te bevorderen”, verklaart Van Vugt. “Of cliënten contact
willen met omwonenden, met of zonder lichamelijke beperking, bepalen zij zelf. Vestia en Fokus zorgen ervoor dat de randvoorwaarden in orde zijn: een aangepaste woning en ongeplande, individuele dienstverlening. We bieden dus wel maatwerk, maar geen sociaal vangnet. Daar zit deze groep mensen over het algemeen niet op te wachten.”
feiten & cijfers
aangepast wonen in reguliere wooncomplexen of woonwijken voor cliënten van Fokus in Rotterdam (15 woningen) en Zoetermeer (15 woningen) bijzon de rh e de n centrale (bv. slot met afstandsbediening, rolstoeltoegankelijke entrees en alarmintercomsysteem) en individuele aanpassingen (bv. blaasschakelaars, in hoogte verstelbare keukens, douchekranen en wastafels) die in overleg tussen Vestia, Fokus en de cliënten tot stand komen. same nwe rki ng met Fokus project
lichamelijk beperkten zorgeloos wonen
15
onafhankelijk en zelfstandig leven
een permanente vinger aan de pols
verstandelijk beperkten 16
Ook voor verstandelijk beperkten komen er steeds meer woonoplossingen waardoor zelfstandig of in groepsverband wonen in een ‘gewone’ woonwijk tot de mogelijkheden behoort. In de meeste gevallen is sprake van een zekere vorm van beschermd wonen, waarbij zorg en begeleiding naar behoefte ingeschakeld kan worden. Noemenswaardig in dit opzicht is een initiatief van ouders met verstandelijk beperkte kinderen. Zij richtten zelf een stichting op van waaruit zij een woonvoorziening voor hun kind realiseerden. Ook woonvormen met begeleiding vanuit een steunpunt in de buurt zijn een optie. Als begeleid zelfstandig wonen slaagt, is het een heel dankbaar concept. Wanneer echter een situatie ontstaat die voor de persoon zelf of voor zijn leefomgeving gevaar oplevert, ziet Vestia ook een signalerende functie voor zichzelf weggelegd.
waterhoeves
van instellingsterrein naar ‘gewone’ woonomgeving
De zorg voor verstandelijk beperkten ondergaat grote veranderingen. Grootschalige instituten worden geleidelijk ontmanteld en omgevormd tot kleinschaliger woonvoorzieningen. Doel is om waar mogelijk mensen met een verstandelijke beperking te laten integreren in ‘gewone’ stads- of dorpswijken. Ook bij zorginstelling Ipse was men op zoek naar geschikte locaties om hun verstandelijk beperkte cliënten te laten wonen in ‘gewone’ wijken. Toen in 2000 het stedenbouwkundige plan ‘Waterhoeve I’ gereed kwam, is het overleg met Stichting Ipse gestart.
Omdat het plan voorziet in twee woonlagen wijkt het af van het standaard programma van eisen van Ipse. Vooral de ouders spraken hierbij hun angst uit voor brandonveilige situaties. Maar de ruime behuizing en de brandvoorzieningen bieden voldoende garanties dat de panden in dit opzicht veilig zijn. Een ander opmerkelijk verschil met ‘normale’ behuizing voor deze doelgroep is dat de slaapkamers direct aan de gemeenschappelijke ruimte grenzen. Er zijn dus geen gangen. Ella Borsboom, locatiemanager van Ipse, is enthousiast over deze indeling: “Daarmee win je niet alleen heel veel ruimte, maar heb je als begeleider ook een goed overzicht over de groep die je onder je hoede hebt.”
veel meer ruimte
“Het bouwen van deze woningen voor in totaal 48 verstandelijk beperkten op een reguliere Vinex-locatie was een uitdaging,” zegt Hans Lijmbach, projectmanager bij de Vestia-dochter Ceres Projecten. “De binnenkant moest worden afgestemd op de doelgroep. We hadden daarbij vooral veel licht en ruimte voor ogen. En de buitenkant moest goed aansluiten op de omliggende bebouwing.” Ella Borsboom van Ipse: “Omdat dit project onderdeel uitmaakt van een groter plan, de Waterhoeves, hebben we veel meer ruimte kunnen realiseren dan de wettelijke norm van 45 m2 per cliënt. We hebben een fenomenaal grote gemeenschappelijke ruimte, en alle bewoners hebben een eigen slaapkamer. Dat was dus eerst zes op één kamer. Wel hebben we veel en intensief moeten overleggen om de juiste voorzieningen te realiseren. Soms is dat uitstekend gelukt, en soms iets minder. Het luistert nauw met deze doelgroep.”
Ipse streeft niet alleen naar kleinschaliger woonvormen, maar ook naar integratie in ‘normale’ wijken. Borsboom: “De inrichting van de openbare ruimte laat nog wel wat te wensen over. Zo zijn de vele bruggetjes over de waterpartijen vaak te steil voor de zware rolstoelen van onze cliënten. Die moeten dan worden uitgerust met een hulpmotor. Ook het vervoer naar het dagcentrum op het nabijgelegen Craeyenburch is niet ideaal vanwege de vele verkeersdrempels. Zowel in praktische als in sociale zin moet er nog het een en ander gebeuren om daadwerkelijk in de wijk te integreren.”
binnen en buiten
Maar Borsboom benadrukt tegelijkertijd: “De binnenruimte van de Waterhoeves is echt fantastisch. Het is schoon, licht en ruim. En we maken heel veel gebruik van de binnentuin, die is ingericht met parasols, een picknicktafel en lichtkoepels die in de avond geel, groen en oranje licht uitstralen. Alle kamers kijken via grote glazen schuifpuien uit op deze binnentuin. Ook naar de buitenzijde toe zijn grote ramen aangebracht. Toen wij van het instellingsterrein naar deze locatie verhuisden, hadden onze cliënten echt het gevoel: ‘We gaan op vakantie!’.”
feiten & cijfers
twee hoeves op Vinexlocatie met in totaal 48 eenheden voor meervoudig beperkten. Gerealiseerd door Stichting Woonformatie Ypenburg (samenwerkingsverband woningcorporaties Vestia, Staedion, Rijswijk Wonen en Vidomes). In beheer bij Vestia Nootdorp. bijzon de rh e de n bijzondere vormgeving in ‘hoeve’vorm, waarbij buitenzijde identiek is aan naastgelegen hoeves en binnenzijde geheel is aangepast aan de behoeftes van de doelgroep. same nwe rki ng met Stichting Ipse arch itect Bosch Architects projectontwi kke laar Ceres Projecten aan n eme r Tetteroo b.v. opleve ri ng eind 2002 project
verstandelijk beperkten
overzicht
integreren in de buurt
17 zorgeloos wonen
Het totale plan voor de Waterhoeves maakte deel uit van een groot Vinex-project in de Haagse woonwijk Ypenburg en voorziet in de bouw van 144 woningen in diverse hoeves op zogenoemde eilanden of landtongen. Vanwege het besloten karakter en de locatie midden in een ‘gewone’ woonwijk zijn de hoeves uitermate geschikt voor de doelgroep van Ipse, mensen met een verstandelijke of meervoudige beperking.
hofje van pauw
hofje van pauw is een bijzondere plek
mooi, beschermd en toch midden in de stad
Een oase van rust midden in het centrum van Delft. Het Hofje van Pauw is een bijzondere plek, en wordt dan ook vaak vermeld in toeristische stadswandelingen. Ook bijzonder is het feit dat dit monumentale hofje uit 1707 zo’n vijftien verstandelijk beperkten huisvest. Zij leiden hier een beschermd en tegelijk min of meer zelfstandig bestaan. 18
Vestia Delft heeft het hofje al heel lang in haar bezit. Oorspronkelijk woonden er uitsluitend ‘gewone’ huurders. “Maar”, vertelt Annette Jansen, hoofd Klantenservice & Communicatie bij Vestia Delft, “wij hebben al jarenlang een hechte samenwerking met Stichting Ipse en haar voorganger de Van der Wouden Stichting. Omdat zij destijds al op zoek waren naar huisvesting voor hun cliënten, en wij het hofje graag een nieuwe impuls wilden geven, was de ‘match’ snel gemaakt. Wij zijn blij met deze bestemming, want deze past in onze doelstelling om huisvesting voor kwetsbare groepen te realiseren. Bovendien kunnen we deze nietalledaagse woningen veel beter beheren met Ipse als huurder dan met allerlei verschillende huurders.”
doorlopend project
Het hofje staat op de Monumentenlijst. Aan de buitenkant van de voormalige Begijnenwoningen mag dus niets worden gewijzigd. Maar de binnenkant wordt ingrijpend aangepast, want de woningen zijn oud, klein en met beperkte faciliteiten. De verbouwing is een doorlopend project. Als een ‘gewone’ huurder vertrekt, wordt gekeken of Ipse behoefte aan de woning heeft. Vervolgens wordt deze, in nauw overleg tussen Ipse en Vestia verbouwd tot twee zelfstandige eenheden met moderne voorzieningen.
gezinsvervangend tehuis én zelfstandige woningen
De bewoners van het Hofje van Pauw kunnen zich redelijk tot bijna geheel zelfstandig redden.
De woningen zijn hier ook op afgestemd. Zo is een aantal woningen samengevoegd en verbouwd tot ‘aanleunwoningen’. De bewoners ervan wonen min of meer zelfstandig. Maar zij kunnen terugvallen op de faciliteiten van het gezinsvervangend tehuis aan de overkant van het binnenhof. Dit huis, dat tien jaar geleden voor Ipse werd verbouwd, biedt elf zit/slaapkamers en twee ruime woonkamers en eetkeukens. Er is veel ruimte voor het uitoefenen van hobby’s en het ontvangen van vrienden of familie. In het weekend is het begeleidend team van Ipse continu aanwezig en door de week vanaf één uur ’s middags tot de volgende dag half elf. Teamlid Eloise Kradolfer van Ipse: “Alle bewoners zijn overdag namelijk aan het werk. Dat is op loopafstand, net als veel andere voorzieningen. En dat laatste is erg handig!”
feiten & cijfers
verbouw van monumentaal hofje voor cliënten Stichting Ipse bijzon de rh e de n kleine woningen met monumentenstatus worden geschikt gemaakt voor bewoning door verstandelijk beperkten. Ligt midden in de stad. same nwe rki ng met Stichting Ipse en gemeente Delft bouwku n dig adviseu r Froger Vastgoed opge leve rd doorlopend proces. Gezinsvervangend tehuis 10 jaar geleden opgeleverd. project
dubbel vier
ouders en architect samen om de tafel
Dat particuliere initiatieven mooie resultaten op kunnen leveren bleek in oktober 1994. Acht ouders gingen op zoek naar mogelijkheden voor huisvesting van hun verstandelijk beperkte kinderen. Zij richtten de Stichting Dubbel Vier op en benaderden Vestia Westland. De corporatie stelde voor om het initiatief van de ouders te laten ‘meeliften’ met het nieuwbouwplan Hordijkhof in Honselersdijk.
Dubbel Vier werd intensief betrokken bij de totstandkoming van de nieuwbouw. Deze bestond uit twee aangrenzende woningen voor elk vier bewoners plus begeleiding. De ouders zaten al tijdens de planfase met Vestia en de architecten om de tafel. Luuk Doorduin, oud-voorzitter en één van de ouders, over hun wensen: “Onze kinderen zijn jongvolwassenen. Wij wilden daarom voor deze jongens en meiden ruime woon/slaapkamers en een flinke hobbyruimte. Ook de kinderen hadden veel inspraak, bijvoorbeeld bij de samenstelling van de groepen en de inrichting van de woningen.” In dit proces werd Dubbel Vier eerst door de SPD (Sociaal Pedagogische Dienst, tegenwoordig MEE) en later door Stichting Ipse begeleid met advies over de organisatievorm. De financieringsmogelijkheden en contacten met de architect liepen via Vestia Westland.
op maat gemaakt, maar terug te bouwen
Opdrachtgever en verhuurder Vestia Westland gaf bij aanvang van het project de financiële garantie dat de huur van de woningen onder de huursubsidiegrens zouden blijven. Toenmalig bedrijfsdirecteur Eric Borggreve: “Dat was een risico, omdat Dubbel Vier en de architect heel veel vrijheid hadden om de woning zelf vorm te geven. Wel hebben we als randvoorwaarde gesteld dat het complex relatief eenvoudig tot twee zelfstandige woningen kan worden teruggebouwd. Het resultaat is een prachtig stukje maatwerk, dat ook in de toekomst verhuurbaar blijft. En het krijgt waarschijnlijk navolging. Want inmiddels heeft een nieuwe oudergroep zich bij ons gemeld om een woongroep in Naaldwijk te realiseren.”
Ook de begeleiding van de bewoners is maatwerk. Luuk Doorduin: “Wij kopen zelf hulp in bij Stichting Ipse via persoonsgebonden budgetten (PGB’s). Het grote voordeel is dat je de begeleiding precies op de kinderen kunt afstemmen. Van de andere kant is het soms moeilijk om als ouders de juiste keuzes te maken in het spanningsveld tussen de gewenste begeleiding en de financiële beperkingen. Maar al met al zijn onze inspanningen het resultaat meer dan waard. Mijn dochter heeft het enorm naar haar zin. Als wij in het weekend vragen of zij naar huis komt, zegt ze steevast: “Moet dat? En dat zegt mij genoeg.”
feiten & cijfers
realisatie, beheer en verhuur van twee vijfkamerwoningen in Honselersdijk bijzon de rh e de n initiatief van vereniging van ouders en gerealiseerd in nauwe samenwerking met deze groep. Tevens voorbeeldproject van de provincie Zuid-Holland. fi nanci e ri ng BWS-subsidie en eigen bijdrage Vestia Westland (bouw), bijdrage Dubbel Vier (inrichting) en PGB (inkoop zorg) same nwe rki ng met Stichting Dubbel Vier, advies- en begeleidingsdienst SPD (tegenwoordig MEE) en Stichting Ipse arch itect Hofman en Van der Waart projectontwi kke laar Vestia Westland aan n eme r Maatgevend bouwbedrijf WEBA b.v. opleve ri ng eind 2001 project
verstandelijk beperkten
samen plannen maken
begeleiding zelf inkopen
19 zorgeloos wonen
De groep ouders was al langer op zoek naar een geschikte woonruimte voor hun verstandelijk beperkte kinderen, waarvan het merendeel nog thuis woonde. Dat bleek niet gemakkelijk: de bouw van nieuwe gezinsvervangende huizen stagneerde en de wachtlijsten voor dit soort huizen werden alleen maar langer. Met veel gezamenlijke energie, subsidiegeld, en financiering van Vestia én ouders werd een uniek project van de grond getild.
thomashuizen
gewoon leven in een gewoon huis
Een Thomashuis is een kleinschalige woonvorm, waar ongeveer acht mensen met een verstandelijke beperking een thuis vinden. Dát is precies het handels merk van initiatiefnemer De Drie Notenboomen: het bieden van een zo gewoon mogelijk leven in een zo gewoon mogelijk huis. Dat deze formule werkt, bewijzen de twintig Thomashuizen die inmiddels verspreid staan door heel Nederland. En er komen er jaarlijks zo’n twintig bij. Om deze droom te verwezenlijken, zocht directeur Hans van Putten een professionele partner, die de aankoop, de verhuur en het beheer van het gros van de panden op zich kon nemen. Begin 2005 vond hij die in Vestia. De naam Thomashuis is ontleend aan zijn in 2006 overleden zoon Thomas.
20 20
“Vroeger zat Thomas als het ware in de wachtkamer van een instelling als we op bezoek kwamen, maar in het Thomashuis dronken we samen een kopje koffie in een gezellige huiskamer”, verwoordt Hans van Putten de aanleiding om in 2002 een netwerk van kleinschalige woonvoorzieningen te starten. “In de zorg, ondersteuning en huisvesting van verstandelijk beperkten zag ik een behoefte aan warmte, veiligheid en geborgenheid.”
unieke franchiseformule
Je thuis voelen, staat daarom voorop in een Thomashuis. Het is een franchiseformule met een aantal regels en veel individuele vrijheid. Voor de zorgondernemers én de bewoners. “De visie, die iedereen moet onderschrijven, is zo gewoon mogelijk doen, beschrijft Van Putten. “Dus niet allerlei toeters en bellen in een huis aanbrengen, maar op maat gesneden ondersteuning bieden in een normaal huis.” In een Thomashuis krijgen ervaren mensen uit de zorg de kans voor zichzelf te beginnen. Vaak zijn het echtparen, waardoor het thuisgevoel extra wordt versterkt. “Iedereen in het dorp kent het Thomashuis”, zeggen zorgondernemers Theo en Marleen van Keulen uit Posterholt. “Een van de buren heeft ons een stuk grond gegeven voor de aanleg van een moestuin. Die gebruiken we als dagbesteding voor de bewoners. Ook werken we veel samen met de zorgboerderij en de manege. Een goed netwerk in de directe omgeving is ontzettend belangrijk.” De bedrijfsmatige kant wordt gedaan door de Drie Notenboomen. Van Putten: “Om de kwaliteit van de zorg te waarborgen, worden regelmatig onafhankelijke evaluaties uitgevoerd. Als dat goed zit en financieel en fiscaal klopt het ook, krijgen de zorgondernemers veel vrijheid.”
pragmatische aanpak
“Dat betekent zelf het accent leggen binnen de bedrijfsvoering en zelf de bewoners uitkiezen”, vervolgt Van Putten. “Met z’n allen nemen zij hun intrek in monumentale panden, boerderijen of landhuizen, die niet alleen van het nodige gemak voorzien zijn, maar die ook een gevoel van trots bij de bewoners oproepen.” Sinds 2005 komt daar de samenwerking met Vestia om de hoek kijken. Want om de gewenste groei te kunnen realiseren, is een partij van formaat nodig. Bovendien liggen de Thomashuizen verspreid door heel Nederland en kijkt Vestia over de grenzen van de eigen regio’s heen voor de aankoop van panden. “Zodra we samen een geschikte locatie hebben gevonden, bekijken we of de locatie zich leent als Thomashuis en wie de verbouwing op zich neemt”, legt Van Putten uit. “Die taak verdelen we namelijk tussen Estrade Projecten, één van de ontwikkelaars van Vestia, en Projectbureau Thomas, onze eigen ontwikkelaar. Vestia wordt wel eigenaar van alle panden en verhuurt deze aan De Drie Notenboomen, die de huizen op haar beurt weer verhuurt aan de zorgondernemers. Een pragmatische aanpak, die goed werkt voor alle partijen. Maar de mooiste beloning voor iedereen blijft uiteindelijk het gelukkige gezicht van de bewoners. Dat geeft zoveel voldoening!”
feiten & cijfers
aankoop, verhuur en beheer van Thomashuizen in heel Nederland door Vestia Midden-Nederland bijzon de rh e de n kleinschalige woonvorm volgens franchiseformule, waar zorgondernemers zorg en ondersteuning bieden aan een kleine groep verstandelijk beperkten same nwe rki ng met De Drie Notenboomen, waarmee in 2005 een samenwerkingsovereenkomst werd getekend projectontwi kke laar Estrade Projecten en Projectbureau Thomas opge leve rd sinds 2002 worden in heel Nederland Thomashuizen geopend, met 100 als streeftotaal project
verstandelijk beperkten zorgeloos wonen
21
theo en marleen van keulen met bewoners
(ex)psychiatrische patiënten
22
Vroeger stonden psychiatrische ziekenhuizen vooral buiten woonwijken. De laatste tijd is echter een tegenbeweging zichtbaar, waarbij mensen met psychische problemen juist in woonwijken komen wonen. Woningcorporaties kunnen dat faciliteren door in wijken kleinschalige en beschermde woonvormen te realiseren. Ook een model met reguliere woningen op instellingsterreinen wordt steeds vaker toegepast. Bijvoorbeeld bij Parnassia, met wie Vestia al zo’n tien jaar samenwerkt. De krachtenbundeling is met name gericht op het bieden van woonruimte, zorg én dienstverlening. Vaak met zorg op enige afstand, soms ook dicht in de buurt.
zorg op afstand of dichtbij
terrein parnassia, den haag
parnassia
omgekeerde integratie bij parnassia
we hebben de stad naar ons terrein gehaald. omgekeerde integratie dus
nassia mogelijk werd om op korte termijn kwalitatief hoogwaardige nieuwbouw te ontwikkelen.
moderne voorzieningen
Op 1 november 1991 startten de eerste gesprekken die zouden leiden tot de ontwikkeling van een uniek project. Vestia was op dat moment één van de eerste woningcorporaties die met een zorginstelling ging samenwerken om de tekorten op het gebied van huisvesting in de zorg het hoofd te bieden. Karel de Wilde, bouwcoördinator van Parnassia: “Normaal gesproken gaat een patiënt vanuit de gezondheidszorg naar de stad. Den Haag biedt echter weinig ruimte voor dit soort nieuwbouw initiatieven. Daarom hebben we de stad naar ons terrein gehaald. Omgekeerde integratie dus. Vroeger werd er bovendien volgens een campus- >
23 zorgeloos wonen
De straten luisteren naar namen als Bep Bakhuijsweg, Abe Lenstraweg, Pim Mulierstraat en Arie de Jongstraat. Ze vormen het geraamte van een normale woonwijk: 68 personeelswoningen, gebouwd als vier onderéén-kap, 14 als twee onder-één-kapwoningen en 56 tweekamerwoningen voor patiënten. De omstandigheden hielpen om deze woningen tegen acceptabele kosten te kunnen bouwen. Omdat het terrein voor 50 jaar in erfpacht is uitgegeven, waren de grondkosten laag. Maar er waren meer drijfveren. Wim van Niel, stafmedewerker wonen en zorg, van Vestia Den Haag Scheveningen: “Bovendien wilden wij meer nieuwbouw ontwikkelen voor specifieke doelgroepen en zocht Parnassia een gesprekspartner voor de huisvesting van haar psychiatrische patiënten en andere Hagenaars.” Zo ontspon zich een situatie waardoor het voor Par-
(ex)psychiatrische patiënten
Door nieuwe inzichten en maatschappelijke ontwikkelingen veranderen de ideeën over zorgverlening. En daarmee soms ook de behoefte aan huisvesting. De tijd dat psychiatrische patiënten met z’n zessen op een zaal lagen, behoort voor de Haagse zorginstelling Parnassia inmiddels tot een ver verleden. Begin jaren negentig is, in nauwe samenwerking tussen Parnassia en Vestia, een woonwijk op het terrein van Parnassia aan de Monsterseweg gebouwd voor cliënten en andere Hagenaars. De oude gebouwen zijn gewoon blijven staan en nog in gebruik. Vestia Den Haag Scheveningen ontwikkelde de kwalitatief hoogwaardige nieuwbouwwoningen en meer: van de straatverlichting tot aan de plaatsing van zonnecollectoren.
parnassia
> model gewerkt, en lagen er zes mensen op een zaal. Deze zelfstandige woonvoorziening leidt tot een veel humanere aanpak.” Naast de realisatie van een nieuw zorgconcept, leidde de samenwerking tussen Vestia en Parnassia tot zeer aantrekkelijke nieuwbouw: de woningen werden voorzien van de modernste faciliteiten. Wim van Niel, trekt een parallel met de huisvestingsnormen van toen: “Zowel voor personeel als voor de patiënten werden moderne en energiezuinige voorzieningen aangebracht in de woningen. We plaatsten HRketels, zonnecollectoren, zonnepanelen en HR++ glas. En we brachten geïsoleerde vloeren en buitengevels aan. Voor die tijd was dat erg vooruitstrevend. Maar ook qua prijs was het woningaanbod aantrekkelijk.”
alles aangelegd
24
De betrokkenheid van Vestia beperkte zich niet tot alleen de woningen. Ook de infrastructuur met alle straten, de verlichting, en alle gemeenschappelijke voorzieningen die bij een gemeenschap horen, zijn door Vestia ontwikkeld. Van Niel: “Eigenlijk ontwikkelden we met Parnassia in twee jaar tijd een hele wijk. Parnassia zorgde zelf voor een eigen warmtekrachtcentrale.” Na ruim tien jaar functioneert de wijk nog steeds naar wens.
ontwikkeling van een kwalitatief hoogwaardige nieuwbouwwijk
feiten & cijfers
woonwijk voor patiënten en personeel op het terrein van zorginstelling Parnassia psycho medisch centrum bijzon de rh e de n één van de eerste projecten met zonnecollectoren, zonneboilers en HR-verwarmingssysteem en waarbij sprake is van omgekeerde integratie same nwe rki ng met Psychiatrisch centrum Parnassia arch itect Arpros, Cees van Baalen projectontwi kke laar Vestia aan n eme r J.G. Nelis opleve ri ng december 1993 project
lindenhof kijkje in de toekomst
voormalig kindertehuis herbergt nu psychiatrische patiënten
De BAVO RNO-Groep zocht in Rotterdam Centrum in de buurt van de Heemraadsingel naar een prettige woonomgeving voor een deel van hun cliënten. Vestia wilde ondertussen al enige tijd meer activiteiten ontplooien op het gebied van jongerenhuisvesting. Daarvoor bood het pand van BAVO aan de Heemraadsingel voldoende mogelijkheden. Bovendien kende Vestia de behoefte van de BAVO RNO-Groep en bracht de mogelijkheden van het voormalig kindertehuis aan de Schietbaanstraat bij hen onder de aandacht. Vervolgens werd er een intentieovereenkomst getekend tussen Vestia en de huurder BAVO. Daarmee was de herbestemming van onroerend goed voor verschillende doelgroepen een feit. En konden de plannen voor de Lindenhof aan de Schietbaanstraat in de steigers worden gezet.
feeling met de praktijk
gezamenlijke inspanning
feiten & cijfers
goede afstemming
Goede afstemming was er al vanaf het begin van de samenwerking. Beide partijen komen nog regelmatig bij elkaar in Planteam-bijeenkomsten. Pieter Oostlander, projectleider BAVO RNO-Groep: “De samenwerking is goed, we komen elkaar regelmatig tegen op de werkvloer. Bovendien houden we elkaar ook op de hoogte wanneer we andere projecten hebben, waarmee we iets voor elkaar kunnen betekenen.”
25
verbouw voormalig kindertehuis aan Schietbaanstraat 24-26, Rotterdam tot woonvoorziening psychiatrische cliënten bijzon de rh e de n wisseling gebruiksfunctie panden voor verschillende doelgroepen same nwe rki ng met BAVO RNO-Groep arch itect Groosman Partners BV projectontwi kke laar Estrade Projecten opleve ri ng zomer 2007 project
zorgeloos wonen
Vestia nam niet lang daarna het initiatief voor een workshop. De directie van de BAVO-RNO Groep, personeel, gebruikers, architect Groosman Partners, en medewerkers van Vestia kwamen een dag bij elkaar om de kansen, mogelijkheden en valkuilen van het pand door te nemen. René Stet, projectmanager namens Vestia: ”Het resulteerde in een Plan van Aanpak, dat zowel bij BAVO als bij Vestia op groot draagvlak kan rekenen.” Het plan behelst de nieuwbouw van onder meer 32 wooneenheden, bestaande uit 24 individuele appartementen, 6 wooneenheden in een time out-huis en 2 woongroepen van 2 tot 4 personen. Kenmerkend voor de prettige samenwerking vindt René Stet vooral de houding van BAVO. “ De BAVO-RNO Groep stelde zich op als mee ontwikkelende partij. Visies werden daardoor sneller uitgewisseld. En beslissingen eerder genomen.”
Het project wordt weliswaar naar verwachting pas in het voorjaar van 2006 opgeleverd, maar de vruchten van de gezamenlijke inspanning rijpen al. Zo gaan de BAVO RNO-Groep en Vestia samen naar omwonenden om de plannen te presenteren. En zal de samenwerking niet bij het project aan de Schietbaanstraat blijven. Vestia bezoekt regelmatig projecten van de BAVO RNO-Groep om goed in te kunnen spelen op de huisvestingswensen van cliënten van de BAVO RNO-Groep. Pieter Oostlander: “Vestia zal door de hechte samenwerking steeds beter in staat zijn om invulling te geven aan onze vraag naar zelfstandige wooneenheden voor onze clienten.”
(ex)psychiatrische patiënten
In februari 2003 kocht Vestia Rotterdam Noord twee panden van het voormalige kindertehuis De Lindenhof aan de Schietbaanstraat in Rotterdam. Het bleek een zeer geschikte locatie voor de BAVO RNO-Groep, die vervangende nieuwbouw zocht voor hun chronisch psychiatrische patiënten op de Rotterdamse Heemraadsingel. Voor die locatie heeft Vestia juist weer vergevorderde plannen voor jongerenhuisvesting.
alleen of onder begeleiding 26
(ex)verslaafden
Ook (ex)verslaafden, hebben recht op een prettige en betaalbare woning in een leefbare buurt. Belangrijk daarbij is het evenwicht tussen wat noodzakelijk is om hen op weg te helpen én de leefbaarheid in de buurt. Daarvoor zijn maatregelen nodig op het gebied van welzijn, zorg, onderwijs of werkgelegenheid. Vestia kan helpen door het aanbieden van voldoende betaalbare woningen en het faciliteren van groepswonen onder begeleiding.
sophiahof
zwervende verslaafden goede buur in woonwijk
De samenleving is niet snel geneigd om zwervende verslaafden te omarmen. Voor de 55-plussers onder die groep, is dat bestaan fysiek en mentaal een zware beproeving. Vestia Rotterdam Noord en Stichting Bouman namen de uitdaging aan met de huisvesting en begeleiding van zeven oudere verslaafden in het woonzorg-centrum Sophiahof, gesitueerd in de woonwijk Rotterdam Bergpolder. De weerstand was groot, maar Vestia Rotterdam Noord en Bouman gingen in de zomer van 1999 de strijd niet uit de weg.
veel aversie
Die tevredenheid was overigens geen vanzelfsprekendheid. Wil van Hernen, consulent leefbaarheid, Vestia Rotterdam Noord: “Er was veel aversie van buurtbewoners en pers. Maar ondanks deze barrières was er sprake van een goede samenwerking met Bouman. We trokken bijvoorbeeld samen één lijn naar de pers.” De overige bewoners van het Sophiahof waren mede verbolgen over het feit dat ze geen inspraak
Mede dankzij strikte leefregels, goede voorzieningen en 24-uurs begeleiding werd de huisvesting van deze groep verslaafden een succes. Daarom smaakt de samenwerking die in oktober 1999 met een huurovereenkomst werd bezegeld naar meer. Van Hernen: “Ik zou het zo weer doen. En zelfs de buurtbewoners zeggen nu: als de huisartsenpost weggaat, zijn nieuwe verslaafden daar welkom.” Hogendoorn besluit: “Juist het gezamenlijk met een corporatie ontwikkelen heeft onze voorkeur. Dan bundel je krachten en maak je een sterke verbinding tussen wonen en zorg.”
feiten & cijfers
woonvoorziening voor 7 zwervende 55+ ex-verslaafden bijzon de rh e de n 55+ ex-verslaafden integreren in een wooncomplex same nwe rki ng met Stichting Bouman arch itect Valtos/Boag projectontwi kke laar Vestia Rotterdam Noord aan n eme r Van Geest Bouw b.v. Hellevoetsluis opleve ri ng 1999 project
door de angsten loop ik zo naar buiten. daarom vind ik begeleiding een goede oplossing
(ex) verslaafden
hadden. Een bewuste keuze in deze situatie, aldus Van Hernen: “Met inspraak was deze woonvoorziening niet van de grond gekomen.”
27 zorgeloos wonen
“Ik heb geestelijke problemen. Alleen in huis wonen kan ik niet, door de angsten die ik heb loop ik zo naar buiten. Daarom vind ik die begeleiding een goede oplossing.” Aan het woord is Carmel, 58 jaar en vanaf het begin bewoner. Inmiddels kunnen zo’n zeven verslaafden het Sophiahof hun thuishaven noemen. Het zwervend bestaan hebben ze ingeruild voor een kamer van zo’n dertien vierkante meter. Hoewel de meesten nog niet de pensioengerechtigde leeftijd bereikt hebben, zijn de woonvoorzieningen wel daarop ingericht. Alexander Hogendoorn, afdelingsmanager van Stichting Bouman: “De fysieke gesteldheid van de bewoners maakt dit noodzakelijk. Zo zijn er geen drempels in het pand aangebracht, is de woonvoorziening rolstoeltoegankelijk en zijn de muren voorzien van leuningen.” De bewoners zijn blij met hun nieuwe onderkomen. En de buren ondervinden geen overlast van de bewoners.
dak- en thuislozen
keuze in begeleiding 28
De scheidslijn tussen een ‘normaal’ leven en een dakloos bestaan wordt dunner in een tijd die gekenmerkt wordt door verharding, individualisering en overheidsbezuinigingen. Mensen vallen bij een persoonlijke crisis eerder buiten de boot. De groep dak- en thuislozen neemt vooral in steden nog steeds toe. Vaak is sprake van een combinatie van problemen: verslaafd, in de war, schulden. Het is bekend dat deze groep vaak geen zorg wil accepteren. Daarom is een oplossing niet eenvoudig gevonden. Bij Vestia Rotterdam Feijenoord is in dit opzicht een bijzonder experiment gaande. Een groep van tien daklozen met een verslavingsachtergrond krijgt de gelegenheid hun leven weer op orde te brengen. Ze worden uitgedaagd zélf aan te geven welke woonvorm het beste bij hen past, hoe ze hun dagbesteding willen invullen en aan welke leefregels ze zich moeten houden. In samenwerking met zorginstanties ondersteunt en faciliteert Vestia dit reïntegratieproces. Door het bieden van woonruimte en door stand-by te staan voor hulp en advies. Het initiatief ligt in principe bij de mensen zelf. Ook buurtbewoners, die met deze nieuwe buren te maken krijgen, worden nauw bij de pilot betrokken.
woonboerderij
in het hart van de polder, temidden van weilanden, water en een prachtige boomgaard
Het vergde Vestia Delft twee maanden om de boerderij te verbouwen tot wat het nu is: een woongemeenschap waar daklozen wonen en begeleiding krijgen. De soepele samenwerking tussen Vestia Delft en de Stichting Maatschappelijke Opvang (SMO) in Delft heeft daar zeker aan bijgedragen. Beide partijen kennen elkaar en weten elkaar goed te vinden. Met de huisvesting van vijftien dak- en thuislozen kreeg het pand aan de Schieweg 180 in Delft een maatschappelijk zinvolle bestemming. Maar niet de bestemming waarin de koopakte voorzag. Het pand is sinds jaar en dag eigendom van Vestia Delft, en tien jaar in gebruik geweest als gezinsvervangend tehuis.
De boerderij werd van de hooizolder tot aan de deel aangepast. En waar nodig werden de faciliteiten verbeterd. Er werden kamers gemaakt voor vijftien bewoners en de gemeenschappelijke leefruimte en keuken werden opgeknapt. Ook het onderhoud van de hele buitenkant werd opgepakt, op de deel werd een vergaderruimte gerealiseerd, en het gebouw werd van top tot teen opnieuw geschilderd. Na die metamorfose, waarbij aansluitend de tuin en de kas opnieuw zijn ingericht, hebben verschillende daklozen inmiddels in alle rust een nieuwe start kunnen maken.
behoud zorgfunctie
feiten & cijfers
Na het beëindigen van de functie als gezinsvervangend tehuis, zou het pand verkocht moeten worden. Vestia Delft wilde echter de zorgfunctie van de boerderij in stand houden. De gemeente Delft, Vestia en de Stichting Maatschappelijke Opvang kwamen vervolgens overeen het pand nogmaals voor tien jaar te verhuren ten behoeve van wonen en zorg. Voor Vestia en de SMO het startschot om de boerderij geschikt te maken voor opvang van daklozen.
een nieuwe start
De gemeente Delft trad als medefinancier op, terwijl Vestia Delft en SMO zich richtten op de aanpassing van de boerderij. Zowel het interieur als het exterieur namen Vestia en SMO grondig onder handen.
bestaande boerderij met opstallen geschikt gemaakt voor opvang dak- en thuislozen bijzon de rh e de n combinatie van wonen en werken in een plattelandsomgeving aan de rand van de stad same nwe rki ng met Stichting Maatschappelijke Opvang (SMO) in Delft projectontwi kke laar Vestia Delft opleve ri ng september 2002 project
29 zorgeloos wonen
Wie daklozen goede opvang wil bieden, moet soms gebaande paden verlaten. Sinds 19 september 2002 is de woonboerderij aan de Schieweg in Delft in gebruik als woongemeenschap voor daklozen. In het hart van de polder, temidden van weilanden, water en een prachtige boomgaard, is er alle ruimte om vijftien daklozen een meer dan goede start te bieden op weg naar een betere toekomst.
dak- en thuislozen
opvang uit het zicht van de stedelijke hectiek
short stay-voorziening dit project sluit goed aan bij de landelijke trend om zorg meer te integreren in de samenleving
woon- en short stay-voorziening vult gat in het westland
Scheiding is geen aanleiding om begeleid te moeten wonen. En is net als andere calamiteiten die een gedwongen vertrek uit het eigen huis noodzakelijk maken, niet voorbehouden aan stadsmensen. Toch is de opvang voor dit soort situaties geen ingeburgerd fenomeen in de Westlandse regio. Vestia Westland realiseert daarom met de Stichting Woonbegeleiding een woon- en short stayvoorziening in een oude bakkerij.
30
In het statige vrijstaande jaren dertig pand zullen zes wooneenheden van 30 m2 worden ingericht voor beschermd wonen, en nog eens zes van 12 m2 voor mensen die tijdelijk zonder huisvesting zitten. De architectuur van het pand vindt z’n oorsprong in de Amsterdamse School en heeft drie verdiepingen waar de bakker met z’n gezin woonde. Vanaf april 2005 doet deze voormalige bakkerswoning aan Westlandstraat 26 in Naaldwijk dienst als sociaal pension voor de regio Westland. De twee werelden wonen en zorg komen daarmee midden in een woonwijk samen.
flexibele samenwerking
De Stichting Woonbegeleiding begeleidt mensen die zelfstandig willen wonen, en is tevens verantwoordelijk voor de short stay-cliënten: opvang van mensen die tijdelijk zonder huisvesting zitten. De Stichting huurt het casco. Hoewel de uitgangspunten helder zijn, loopt flexibiliteit als een rode draad door de samenwerking. Vestia levert het pand casco op. De Stichting Woonbegeleiding maakt een plan voor de binnenzijde. De financiering van de inrichting kan worden verrekend in de huur of kan worden gefinancierd door de SMO. Dit is onder meer afhankelijk van de financieringsvorm die wordt gekozen. Wat die vorm ook zal zijn, de nieuwe voorziening beantwoordt op een effectieve manier aan een grote behoefte.
bijzonder
Door de aanwezigheid van begeleiders die werkzaam zijn in de woonvoorziening van de Anjerhof, in de buurt van de bakkerij, kan de zorg logistiek gezien goed worden ingericht. Bovendien blijven de bewoners door de locatie midden in een woonwijk gewoon deel uitmaken van de maatschappij. Daarmee sluit dit project goed aan bij de landelijke trend om zorg meer te integreren in de samenleving, in plaats van in grote instellingen te concentreren. En als die zorg dan ook nog eens kan worden verleend in een prachtig pand, is dat alleen maar prettig.
feiten & cijfers
realisatie sociaal pension in Westland Stichting Woonbegeleiding projectontwi kke laar Vestia Westland opleve ri ng medio 2006 project
same nwe rki ng met
zorgeloos wonen
31
dak- en thuislozen
overige projecten
wonen met zorg in brede zin
32
In dit laatste hoofdstuk passeren projecten de revue die niet onder een van de doelgroepnoemers vallen. Het verbouwen van een kerk tot gezondheidscentrum is daar een voorbeeld van, maar ook het gebouwbeheer en onderhoud dat Vestia voor zorginstellingen kan overnemen. Ten slotte is er aandacht voor het Pact van Savelberg, een uniek convenant voor Midden-Holland dat getekend is door 21 partijen. Variërend van gemeenten en woningcorporaties tot zorginstellingen en zorgvragers. Hun inzet is om van het hele gebied een levensloopbestendige regio te maken, waardoor wonen, zorg en welzijn voorgoed zijn verenigd.
pius x
als trefpunt geeft het een impuls aan de vernieuwing in de wijk
Het bisdom Rotterdam zocht een gegadigde om twee kerken, Pius X en Onze Lieve Vrouwe van Altijddurende Bijstand, in Den Haag Zuidwest een passende nieuwe bestemming te geven. Via sloop en nieuwbouw, of via herontwikkeling. Als ‘sociale projectontwikkelaar’ was Vestia daarom een interessante partij. Vestia kocht beide kerken aan, nog voordat duidelijk was welke bestemming de gebouwen zouden krijgen. Uiteindelijk zou de Onze Lieve Vrouwe van Altijddurende Bijstandkerk plaatsmaken voor achttien eengezins-koopwoningen en zou Pius X herontwikkeld worden tot een centrum voor gezondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening. Een vernieuwingsproject dat zozeer opviel, dat gemeente Den Haag het eind 2004 zelfs nomineerde voor de Nieuwe Stad Prijs 2004.
kansrijk
De ideeën voor Pius X zijn binnen Vestia ontwikkeld door Aad Bouwhuis (toenmalig directeur Ceres Projecten) en projectmanager Ed Reitsma. “We hebben ons uitgebreid georiënteerd op mogelijke functies voor de kerk. De omvorming tot gezondheidscentrum leek de meest zinvolle en kansrijke oplossing. Vooral omdat er in Den Haag Zuidwest een tekort was aan huisartsen en eerstelijnszorg. In een later stadium kregen we ook nog het advies om daar maatschappelijke dienstverlening aan toe te voegen. In het gebouw zijn daarom nu
een apotheek, geestelijke gezondheidszorg, jeugdgezondheidszorg voor 4 tot 19-jarigen, een consultatiebureau, een wijksteunpunt, verschillende huisartsen volgens de HOED-formule en een thuiszorgkantoor gevestigd. Een enorm breed voorzieningenaanbod dus, waar alle omwonenden van kunnen profiteren. Als trefpunt geeft het bovendien een impuls aan de vernieuwing in de wijk, die nog tot 2010 doorgaat.”
metamorfose
Voordat het zover was, moest Pius X echter een flinke metamorfose ondergaan. Het gebouw was weliswaar een baken in de wijk, maar lag ook nogal besloten. Dat vroeg om een interne verbouwing én een betere aansluiting op de wijk. Architect Tom van den Haspel kwam in samenwerking met ASWA Architecten tot een overtuigend plan. Met veel respect voor de oorspronkelijke architectuur maakte hij een ontwerp voor de binnenkant en de buitenkant. Zo werden er ramen aangebracht en kwam er een verdieping in, waarbij de bestaande fundering optimaal gebruikt werd. “De transformatie van Pius X past helemaal in de vernieuwingsplannen van de wijk Bouwlust”, stelt Bouwhuis. “En is koren op de molen van de gemeente, die in een convenant met de Regionale Huisartsen Vereniging heeft afgesproken de vestiging van groepspraktijken te bevorderen. >
33 zorgeloos wonen
Toen Den Haag Zuidwest in de jaren zestig werd ontworpen, was Nederland nog volop verzuild. Kerken vormden een integraal onderdeel van de bouwopgave en ze hadden een belangrijke functie als centra van het sociale leven in een wijk. Zo ook de Pius X kerk in de Haagse wijk Bouwlust. In 2002 vond echter de laatste mis plaats in dit karakteristieke gebouw. Vestia kocht de kerk aan. Een monument bleef behouden en kreeg een geheel nieuwe bestemming.
overige projecten
kerk wordt zorgcentrum
pius x technisch gebouwenbeheer
Veel verschillende belangen zijn dus binnen één project verenigd. De indeling is op de wensen van de huurders afgestemd.”
feiten & cijfers
herbestemming kerk voor gezondheidszorg en buurtcentrum sam e n we rki ng met Stichting exploitatie huisartsenpraktijken, STIOM p r oj e c t
Tom van den Haspel i.s.m. ASWA Architecten Ceres Projecten aan n eme r Hemubo Bouwgroep Almere aantal m2 2200 fi nanci e ri ng gefinancierd door Vestia, mede mogelijk gemaakt door subsidies van de gemeente Den Haag en de Woonzorg Stimuleringsregeling begi n re novati e september 2003 (buitenkant), januari 2004 (binnenkant) opge leve rd juli 2004
arch itect
projectontwi kke laar
onderhoud zonder zorgen
34
Bij veel (zorg)instellingen bestaat de behoefte om het technisch beheer van onroerend goed uit te besteden aan een betrouwbare partner. Aankloppen bij een woningcorporatie kan veel perspectief bieden. Stichting Ipse en Stichting Zorginstellingen Pieter van Foreest waren gecharmeerd van de aanpak van Vestia Delft. Bij wijze van pilot ontwikkelde Vestia samen met deze twee stichtingen een plan om handen en voeten te geven aan het onderhoudsmanagement. Slechte ervaringen op het gebied van onderhoudsmanagement kunnen veel instellingen delen. Bovendien hebben ze behoefte aan ondersteuning en advies. Daarnaast willen deze organisaties de deskundigheid rondom onderhoudsmanagement verbeteren en weer terugkeren naar de core business van de instelling. En dat is niet verwonderlijk. Goed onderhoudsmanagement vraagt nu eenmaal veel tijd en mankracht. Bovendien hebben veel instellingen weinig ervaring met onderhoudsmanagement. Hans Klein Breteler, algemeen directeur Stichting Zorginstellingen Pieter van Foreest:”Een eigen technische dienst in elke locatie is onbetaalbaar. Daarom hebben we voor de locaties die we van Vestia huren het technisch gebouwenbeheer aan Vestia uitbesteed. Een ander voordeel is dat we minder tijd kwijt zijn aan communicatie en afstemming, omdat we samen beter planmatig kunnen werken.”
breed terrein
Gedegen onderhoudsmanagement en beheer kunnen zich uitstrekken van advisering, lange termijn huisvestingsplannen, inspecties, planmatig contractonderhoud tot het ontwikkelen van nieuwe woonconcepten en het beschikbaar stellen van onroerend goed. Vestia neemt zorginstellingen vooral het technisch beheer en onderhoudsmanagement uit handen. Voor Ipse is het onderhoudsmanagement uitgebreid van 10 panden naar ongeveer 25 panden. Allemaal in eigendom van
Ipse, en verdeeld over diverse locaties in Nootdorp, Delft, Zoetermeer en Pijnacker. Ries Krieger, manager vastgoed, Stichting Ipse: “Samen met Vestia hebben we een meerjarig onderhoudsplan opgesteld. Daarvoor is eerst een opname van de bouwkundige staat gemaakt. Op basis daarvan is een meerjarenonderhoudsplan voor de komende tien jaar opgesteld.”
expertise
De samenwerking bevalt beiden goed. De voordelen zijn wat Krieger betreft dan ook glashelder: “Vestia heeft specialisten in dienst die toezien op een goede uitvoering van de werkzaamheden. Daarnaast kan uitvoering van ons planmatig onderhoud gecombineerd worden met soortgelijk onderhoud aan Vestia-panden. Dat levert prijs- en kwaliteitsvoordeel op.” Klein Breteler wijst nog op de gevolgen van de samenwerking: “Wij kunnen nu elkaars krachten in onroerend goed beheer en zorg koppelen in het belang van de cliënt. Dat is een grote meerwaarde.”
feiten & cijfers
onderhoudsmanagement, beheer op maat andere aanpak van denken over en beheren van vastgoed same nwe rki ng met Stichting Ipse en Stichting Pieter van Foreest
project
bijzon de rh e de n
pact van savelberg kijkje in de toekomst
regionale afspraken over wonen, zorg en welzijn
Van Bergambacht tot Boskoop. En van Nieuwerkerk aan den IJssel tot Nederlek. Dertien gemeenten vormen samen de regio Midden-Holland. Op initiatief van de provincie Zuid-Holland en het Regionaal Zorgberaad Midden-Holland hebben zij samen met woningcorporaties, zorginstellingen, een zorgverzekeraar en vertegenwoordigers van zorgvragers, afspraken gemaakt over de manier waarop wonen, zorg en welzijn tot 2015 vorm moet krijgen. Deze afspraken staan sinds 26 april 2004 te boek als het Pact van Savelberg. Vestia MiddenNederland is één van de deelnemende corporaties.
levensloopbestendig
De betrokken partijen werken daarom samen om het pact tot een succes te maken. De overkoepelende inzet is om van Midden-Holland een levensloopbestendige regio te maken. Daarnaast maken de afzonderlijke gemeenten samen met de woningcorporaties en zorgen welzijnsinstellingen voor iedere periode van vier jaar gemeentelijke uitvoeringsplannen. De lokale patiënten- en consumentenorganisaties worden hier ook bij betrokken. Verder is het de bedoeling dat er in iedere gemeente tenminste één woonzorgzone komt. Binnen deze zone is 24-uurszorg op afroep beschikbaar.
eén project per jaar
Vestia Midden-Nederland brengt het pact in eerste instantie in de praktijk in Ouderkerk aan den IJssel. “Ook daar is een enorm tekort aan ouderenwoningen”, weet projectontwikkelaar René Stet van Vestia-dochter Estrade Projecten. “Samen met de gemeente proberen we hier een oplossing voor te vinden. Bedoeling is om de kwalitatief slechte woningen te slopen en er vervangende nieuwbouw voor in de plaats te zetten. Het eerste concrete project is gepland aan de Wilhelminastraat, waar we twintig seniorenwoningen gaan bouwen. Daarna richten we de blik naar buiten, want ook in omliggende dorpen als Gouderak is het tekort aan seniorenwoningen groot. Uiteindelijk willen
feiten & cijfers
overige projecten
we op zo’n vijf locaties grond aankopen voor in totaal 200 seniorenwoningen. Huur én koop. Daarbij is ons streven om ieder jaar één project op te leveren.” Stet vertelt dat er ook al contacten zijn gelegd met de lokale zorginstelling Geerestein om in Ouderkerk op termijn een woonzorgzone te realiseren. “Het Pact van Savelberg ten voeten uit dus.”
bijzon de rh e de n
35
Pact van Savelberg prestatieafspraken over de ontwikkeling van wonen, zorg en welzijn in Midden-Holland. Met als streven gezamenlijk te werken aan een levensloopbestendige regio. same nwe rki ng het pact is ondertekend door ca. 21 partijen, waaronder de provincie Zuid-Holland, het Regionaal Zorgberaad Midden-Holland, woningcorporaties, zorginstellingen, zorgverzekeraars en vertegenwoordigers van zorgvragers start april 2004 project
zorgeloos wonen
Het Pact van Savelberg is een uniek convenant, dat garandeert dat mensen uit deze regio hun leven lang in hun vertrouwde omgeving kunnen blijven wonen. Het pact is daarmee een passend antwoord op de vraag naar extra woningen voor ouderen en andere mensen met een zorgbehoefte. Geen overbodige luxe, want onderzoek van de provincie Zuid-Holland heeft uitgewezen dat het aantal ouderen en mensen met een zorgvraag in de regio de komende jaren zal verdubbelen. De verwachting is dat daardoor niet alleen behoefte ontstaat aan zo’n 9000 extra woningen, maar ook aan meer vierkante meters in de intramurale zorg. En met het oog op het restrictieve bouwbeleid in het Groene Hart is dat geen eenvoudige opgave.
binnenterrein waterhoeves, nootdorp
36 36
In deze brochure hebben wij u een dwarsdoorsnede van onze projecten op het terrein van wonen en zorg laten zien. Meer projecten en informatie vindt u op onze website: www.vestia.nl
1
villa villaggio geeft ‘dorpshuis’ nieuwe betekenis 3 hindoe woongroep bijzondere nieuwbouw voor Hindoe ouderen 4
jongeren
6 oud klooster verbouwd tot bijzondere woonvoorziening 7 tuinkamer van hoogvliet zorgbegeleidingstraject voor jonge moeders 8
lichamelijk beperkten
10 stellenbosch groot steunpunt met ‘grand café’-uitstraling 11 woonzorgcampus integreert wonen, zorg en welzijn 13 fokuswoningen voorwaarden scheppen voor wonen op maat 14
verstandelijk beperkten
16
waterhoeves van instellingsterrein naar ‘gewone’ woonomgeving 17 hofje van pauw beschermd én zelfstandig wonen 18 dubbel vier consument gericht bouwen op initiatief van ouders 19 thomashuis gewoon leven in een gewoon huis 20
(ex)psychiatrische patiënten
22 parnassia omgekeerde integratie 23 lindenhof drietrapsraket door gebouwenruil 25
(ex)verslaafden
26 sophiahof aangepaste woonvoorziening voor oudere verslaafden 27
dak- en thuislozen
28 woonboerderij voor daklozen 29 short stay-voorziening vult gat in Westland 30
overige projecten
32 pius x-kerk wordt gezondheidscentrum 33 technisch gebouwenbeheer onderhoud zonder zorgen 34 pact van savelberg regionale afspraken over wonen, zorg en welzijn 35 meer projecten www.vestia.nl
register
37
colofon uitgave van Vestia Groep tekst Van Huisstede Communicatie fotografie Annemiek van Kinderen en Vestia ontwerp L5 communicatie + design dtp mooie dingen maken drukwerk Do Company oplage 1000 exemplaren februari 2006
voorwoord ouderen 2
register brochure wonen
Aanleunwoning 3 Consumentgericht bouwen 19 Domotica 10 Gezinsvervangend huis 18 – 19 – 20 – 29 Groepswonen 4 Herbestemming gebouw 25 – 33 Hofje 15 – 18 Klimaatsysteem 4 – 23 – 24 Pact van Savelberg 35 Rolstoeltoegankelijk 3 – 4 – 11 – 13 – 14 – 17 Sociaal pension 30 Woonboerderij 29 Woonzorgzone/-campus 3 – 4 – 13 – 35
zorg
24-uurs begeleiding 8 – 13 – 14 – 17 – 18 – 19 – 20 – 29 Allochtone senioren 4 Begeleid wonen 7 – 8 – 11 – 13 – 23 – 25 – 27 – 30 Eerstelijnszorg 33 Gezondheidscentrum 13 – 33 HOED 33 Persoonsalarmering 3 – 14 Short stay-voorziening 30 Steunpunt 11 – 33 Zorgabonnement 3 Zorgfuncties in de plint van een gebouw 3
samenwerkingspartners
BAVO RNO Groep 21 Centrum voor Dienstverlening 7 De Drie Notenboomen 20 De ZorgRing 13 MEE 19 Parnassia 22 – 23 – 24 Stichting ASVZ Zuidwest 8 Stichting Bouwman 27 Stichting Compaan 11 – 12 Stichting Dubbel Vier 19 Stichting exploitatie huisartsenpraktijken 34 Stichting Fokus 14 Stichting Gezondheidscentra Zoetermeer 13 Stichting Ipse 13 – 17 – 18 – 19 Stichting Maatschappelijke Opvang (SMO) 29 Stichting Pieter van Foreest 3 – 34 Stichting Pelita 11 – 12 Stichting Steinmetz 11 – 12 – 13 Stichting Woonbegeleiding 30 Stichting Zoetermeerse Kinderopvang 13 Vereniging Woongroep Shaanti Daam 4 Zorginstelling Veenhage 4
overig
Leefbaarheid verbeteren 7 – 27 Omgekeerde integratie 23 Onderhoudsmanagement/Technisch gebouwenbeheer 34 Ouderinitiatief 19 Uitruil onroerendgoed 25
vestia Kruisplein 15 Postbus 1431
3000 bk Rotterdam
Telefoon (010) 270 57 05 Fax (010) 270 57 02 www.vestia.nl
samenwerken aan
zorgeloos wonen Maatschappelijk ondernemen is onze missie. Maar als het gaat om wonen en zorg, gaan we graag nog een stap verder. Want wonen met zorg doe je samen. Met zorg- en welzijnsinstellingen, met gemeenten, met de politiek en met bewoners. Daarom nemen we initiatieven voor een gezamenlijke aanpak van kwetsbare groepen in de samenleving.
