Zorg van nu. nu in dit nummer: Zomer 2011 Kwartaalblad voor inwoners van Noord-Holland Noord

Zorg van nu

nu in dit nummer:   Positief leven dankzij verpleegkundige Timo   Aambeien: niets om je voor te schamen   Minder onnodige operaties door beter onderzoek   Wetenschap: voedingssupplementen

Zomer 2011  |  Kwartaalblad voor inwoners van Noord-Holland Noord

Voorlichtingsbijeenkomsten 2011 jUNI di 14 juni di 21 juni

bevallen  |  19.30 - 21.30 uur¹ Starlet trombosedienst: uw anti-stolling in balans!  |  19.00 - 21.00 uur¹

JULI ma 4 juli

refractiechirurgie (o.a. ooglaseren)  |  19.30 - 21.00 uur³

AUGUSTUS ma 1 augustus di 16 augustus

refractiechirurgie (o.a. ooglaseren)  |  19.30 - 21.00 uur³ bevallen  |  19.30 - 21.30 uur¹

SEPTEMBER ma 5 september do 8 september di 13 september do 15 september ma 26 september

refractiechirurgie (o.a. ooglaseren)  |  19.30 - 21.00 uur³ plastische chirurgie: ooglidcorrectie, botox en fillers  |  19.30 - 21.00 uur² Starlet trombosedienst: uw anti-stolling in balans!  |  19.00 - 21.00 uur¹ plastische chirurgie: handchirurgie  |  19.30 - 21.00 uur² positief opvoeden (Triple P) van een chronisch ziek kind  |  19.30 - 21.30 uur¹

oktober wo 19 oktober

kind met chronische aandoening loslaten; een hele opgave!  |  19.30 - 21.30 uur¹

Alle bijeenkomsten vinden plaats in MCA, Pieter van Foreestzaal (015).

Meer informatie Meer informatie over de bijeenkomsten en de actuele agenda zijn te vinden op www.mca.nl/voorlichtingsbijeenkomsten.

Aanmelden ¹ balie van patiëntenvoorlichting (037), tel. (072) 548 3500 of www.mca.nl/ voorlichtingsbijeenkomsten ² plastische chirurgie, tel. (072) 548 2558 of www.mca.nl/plastischechirurgie ³ Correct Vision, tel. (072) 548 3230 of www.correctvision.nl

Inhoudsopgave Ruben: de gezonde zieke

Voorwoord

Als Ruben de Smidt vijf jaar is, wordt bij hem Primaire Ciliaire Dyskinesie (PCD) ontdekt: een aangeboren aandoening waarbij onder andere infecties ontstaan in de longen en in het keel-neus-oorgebied. Bijna zeven jaar later zamelt hij met een fietssponsortocht geld in voor onderzoek naar zijn zeldzame ziekte.

De meeste mensen willen graag van alles weten over gezondheid, ziekte en nieuwe ontwikkelingen op die terreinen. Vaak duikt men daarvoor op internet informatie op, maar niet altijd vraagt men zich af of de afzender van die informatie wel een betrouwbare bron is. Op een forum bijvoorbeeld kan Jan en alleman informatie publiceren en dat gebeurt niet altijd geheel objectief.

4

Minder onnodige operaties bij longkanker Longkanker is van alle vormen van kanker een variant met meestal minder gunstige vooruitzichten. “Door onderzoeksmethoden als de PET-CT scanner en de endo-echografie is het aantal onnodige operaties meer dan gehalveerd”, zegt longarts Alle Welling.

10

Een nieuw leven “Op cruciale momenten in mijn leven komt steeds verpleegkundige Timo Commandeur op mijn pad”, zegt Paul de Betuë. “Hij is voor mijn familie en mij heel bijzonder. Hij leerde ons positief te denken. Jaren later heb ik daar nog profijt van.”

Voor uitgebreide en objectieve informatie attenderen wij u graag op de website van MCA, waar u onder meer talloze folders kunt inzien die ingaan op aandoeningen en waarin onderzoeken en behandelingen uitgebreid aan bod komen. Neem eens een kijkje op www.mca.nl/patientenfolders. Maar niet voordat u deze Zorg van Nu hebt gelezen natuurlijk, want ook met dit magazine brengen wij u graag op de hoogte van onze zorg en de nieuwe ontwikkelingen binnen ons ziekenhuis.

De redactie

14

Meetinstrument zaadballen wereldwijd inzetbaar De afdeling kindergeneeskunde ontwikkelde een nieuw meetinstrument waarmee artsen voor het eerst nauwkeurig kunnen bepalen of zaadballen van jongens tussen de 0 en 18 jaar voldoende groeien.

17

Rubrieken Kort nieuws In 5 woorden

En verder 8 17

Taakverschuiving bij orthopedie Nieuwbouw Aambeien: blijf er niet mee zitten Wetenschap: voedingssupplementen Stervensbegeleiding Puzzel Service en adressen

7 11 12 18 20 22 23

Coverfoto: Dankzij zijn positieve instelling realiseerde Paul de Betuë een florerend kinderdagverblijf (zie blz. 14).

3  |  Zorg van nu

Kok, formule 1-coureur, ruimtevaarder: Ruben de Smidt is er nog niet uit wat hij wil worden. “Rijk, dat in elk geval”, zegt hij. Maar eerst gaf hij geld weg: hij zamelde fietsend geld in voor onderzoek naar zijn ziekte PCD.

Zorg van nu  |  4

Thuis in MCA

Ruben: ‘de gezonde zieke’

Thuis in MCA In de rubriek ‘Thuis in MCA’ vertellen volwassenen en kinderen over hun aandoening en over MCA waar zij noodgedwongen kind aan huis zijn of zijn geweest.

Als Ruben de Smidt (12) vijf jaar is, wordt bij hem Primaire Ciliaire onder andere infecties ontstaan in de longen en in het keel-neus-oor­ gebied. Bijna zeven jaar later fietst Ruben bijna 250 kilometer van Alkmaar naar Oost-Souburg (Zeeland) om geld in te zamelen voor onderzoek naar de zeldzame ziekte. “Al direct na Rubens geboorte stond de kinderlongarts aan zijn bed”, vertelt Rubens moeder Ineke de Smidt. “Omdat Ruben al bijna drie weken ‘te laat’ was, werd de bevalling ingeleid. Maar Ruben kon dat niet aan: hij kreeg hart- en longproblemen en werd direct met een keizersnede gehaald. Hij zat meteen al ‘vol’, maar pas op zijn vijfde werd vastgesteld dat hij PCD had. Tot die tijd hebben we lopen redderen. Soms had hij wekenlang koorts. De artsen konden er niet de vinger op leggen. We gingen ziekenhuis in, ziekenhuis uit, van de ene arts naar de andere. Ruben kreeg buisjes in zijn oren, zijn amandelen werden geknipt, zijn holtes gespoeld. Het waren geen leuke jaren. Uiteindelijk liet kinderlongarts Brinkhorst nog een laatste onderzoek doen in het VU, om een bepaalde ziekte te kunnen uitsluiten. Maar helaas bleek Ruben die wel te hebben: het was PCD.” Defecte trilharen “Bij PCD werken je trilharen niet goed of helemaal niet”, legt Ruben uit. “Trilharen werken als een soort zeef: ze filteren de lucht die je inademt en halen schadelijke stoffen, bacteriën en dampen eruit. Bij mij gebeurt dat dus niet. Bacteriën en stofdeeltjes belanden daardoor in het slijm in mijn luchtwegen, waardoor ik minder zuurstof krijg en sneller benauwd ben. En als het slijm zich ophoopt, kan ik longontsteking krijgen. Sindsdien moet ik elke dag mijn vernevelaar gebruiken. Het is een apparaat dat een vloeistof vernevelt die ik moet inademen en dat helpt om het slijm op te lossen. Ik heb ook veel antibioticakuren gehad. Eigenlijk zou ik het continu moeten krijgen, maar omdat ik al ongevoelig ben voor één antibioti-

cum, hebben we besloten dat niet te doen. Want als ik iets anders naast PCD zou krijgen, helpt antibiotica misschien niet meer. En of ik het nu wel of niet kreeg: we zagen geen verschil. Dus toen was de keuze snel gemaakt.” Veel verzekeringspremie “Ik moet elke twee maanden naar MCA voor controle bij dokter Brinkhorst. Soms vaker, als het niet goed met me gaat. Ik moet regelmatig longfunctietesten doen, ik bezoek de orthopedagoog en een keer per jaar de kno-arts. Maar weet je wat niet eerlijk is? Dat de medicijnen voor PCD niet meer worden vergoed. De verzekeraars zeggen dat er weinig bewijs is dat de medicijnen helpen. Maar er is nooit onderzoek naar gedaan! In overleg met de kinderarts heb ik een tijdje mijn medicijnen niet gebruikt om te zien wat er zou gebeuren. Dat heb ik negen dagen volgehouden. Toen zat ik tegen longontsteking aan. Eigenlijk moet ik die medicijnen twee keer per dag krijgen. Dan kost het € 1600,- per maand. Gelukkig is mijn moeder goed verzekerd en krijgen we de medicijnen deels vergoed, waardoor ik ze een keer per dag kan innemen. Maar daar betalen mijn ouders dus wel veel verzekeringspremie voor. Ik weet dat er kinderen zijn met PCD die een zoutoplossing krijgen in plaats van de medicijnen. Maar dat is minder goed: ze hebben veel vaker longontsteking. Ik vind dat niet kunnen en wilde iets doen. Dat werd een sponsorfietstocht.” Onjuiste routeplanner “Volgens mijn moeder is sport mijn redding. Ik voetbal in de buurt op het Johan Cruyffveldje en speel een beetje basketbal met mijn vrienden. En al houd

ik het minder lang vol, ik heb best een goede conditie. Mijn moeder noemt me daarom een ‘gezonde zieke’. Het liefst zit ik op mijn mountainbike. Ik train elke week op de wielerbaan in Alkmaar en rijd ook graag in Schoorl. Toen ik bedacht iets te willen doen voor PCD, kwam ik op een sponsortocht op de fiets. Ik wilde vanuit Alkmaar naar mijn opa en oma in Oost-Souburg fietsen. Om sponsors te vinden stuurden we brieven naar familie, kennissen en bedrijven. Ook via de krant, school en de kerk kregen we veel sponsors. Samen met mijn moeder ben ik op 26 april op de fiets gestapt. We hadden wind mee en zijn tot Scheveningen gereden. Dat was honderd kilometer. De tweede dag reden we zeventig kilometer. Of mijn moeder me bij kon houden? Niet toen we met 45 kilometer per uur naar beneden gingen in de duinen. En op de Stormvloedkering. Daar wilde ik zo snel mogelijk van af, want ik hou niet zo van water. Het was trouwens verder dan de routeplanner aangaf. We zouden in totaal tweehonderd kilometer moeten rijden, maar het was 241. Toen we op de derde dag bij mijn opa en oma aankwamen, waren mijn vader, mijn zusjes Lisa en Jennifer, mijn tante, andere oma en buren er. Ik mocht door een lint rijden en ze spoten met confetti. Ik ben geïnterviewd door het Jeugdjournaal, door RTV Alkmaar en er stonden stukjes in verschillende kranten. Dat is leuk, want PCD is een onbekende ziekte en nu weten meer mensen wat het is.” Onderzoek naar PCD “Tot nu toe hebben we ruim € 3.200,aan sponsorgeld gekregen. Dat is meer dan verwacht en het loopt nog steeds binnen. We geven het aan de promovendus van het VU die in april is begonnen met een onderzoek naar PCD. Die kan het goed gebruiken voor zijn onderzoek.” “Wie meer wil weten kan kijken op de website die mijn zusje voor me heeft gemaakt: www.fietsenvoorpcd.nl.”

5  |  Zorg van nu

Tekst: Rianne Groen

­Dyskinesie (PCD) ontdekt. Het is een aangeboren aandoening waarbij

Thuiszorg van Evean biedt thuiszorg, specialistische zorg, nachtzorg en personenalarmering. Voor meer informatie bel 0900 98 97

(€ 0,10 p.m.)

www.evean.nl

Evean Thuiszorg úw regionale thuiszorg

of kijk op onze internetsite.

Evean. Dicht bij huis.

SCHERPE BLIK ZONDER BRIL OF CONTACTLENZEN DOOR OOGLASEREN OF IMPLANTLENZEN

• • • • •

Mesvrije ooglaserbehandeling Gouden standaard: INTRALASIK lasertechnologie Alle Premiumlenzen beschikbaar, waaronder Artisan, Artiflex en Crystalens Behandeling in een veilige medische omgeving (MCA) All-in prijzen en twee jaar nazorg

Bert Diesten (35)

‘Ik heb niet alleen een drukke baan, maar ook nog een druk gezinsleven. Een avondspreekuur voor het eerste bezoek en de sterilisatie op zaterdag komen dan ook goed uit. Geen wachttijd, geen volle wachtkamer en het is in tien minuten gebeurd. Deskundig en professioneel. Goede service hoor, van het MCA.’

Meld u aan voor de voorlichtingsavond. Kijk op correctvision.nl voor de exacte data

Medisch Centrum Alkmaar poli oogheelkunde, afdeling 011 en 237 • Wilhelminalaan 12 • 1815 JD Alkmaar

Ooglaseren doe je in Alkmaar

10183 MED Correct Vision Ad Zorg van Nu 92x127mm.indd 1

Steriliseren kan nu ook gewoon op zaterdag

23-03-2010 09:45:21

Bel voor een afspraak: polikliniek urologie (072) 548 26 00

MCA. Zorg van Nu

advertenties

Taakverschuiving binnen orthopedie

Meer persoonlijke aandacht Door de toenemende vergrijzing is er een grotere toestroom van mensen met gewrichtsklachten. Om de zorg rond deze groeiende patiëntengroepen te stroomlijnen kiest orthopedie, net als veel andere specialismen in MCA, voor taakverschuiving: gespecialiseerde verpleegkundigen en andere zorgverleners nemen medische taken over van artsen en artsassistenten.

Persoonlijke aandacht Nurse practitioners zijn speciaal opgeleide verpleegkundigen die onder supervisie van een specialist bepaalde medische zorg mogen verlenen. Jacintha van der Nat is nurse practitioner bij orthopedie. “Als nurse practitioner verleen je verpleegkundige en

Onder supervisie van een orthopeed zijn nurse practitioner Jacintha van der Nat (l) en physician assistant Kirsten Argelo eerste aanspreekpunt voor patiënten met heup- en knieprotheses.

ben, onder supervisie van een orthopeed, aanspreekpunt voor patiënten die een bepaalde totale knieprothese hebben gekregen en heb daarvoor een eigen spreekuur”, legt ze uit. “Verder verleen ik met name medische zorg: zo assisteer ik op de OK bij orthopedi-

‘Gespecialiseerde verpleegkundigen nemen medische taken over van artsen’ medische zorg”, legt ze uit. “Ik heb spreekuren voor patiënten met een bepaald soort heupprothese en ben hun vaste aanspreekpunt. Ik begeleid hen en coördineer hun traject in het ziekenhuis. Ik heb meer tijd voor persoonlijke aandacht dan een specialist; dat is een belangrijke meerwaarde van mijn functie.” Haar collega Kirsten Argelo is van origine OK-assistent, maar inmiddels opgeleid tot physician assistant. “Ik

sche operaties en doe ik kleine ingrepen op de polikliniek.” Zorgpaden Argelo en Van der Nat draaien samen ook een spreekuur op de polikliniek, waar zij onder andere injecties in gewrichten geven. Ook hebben zij hier een spreekuur waar patiënten na een kijkoperatie van knie of schouder voor controle komen. Van der Nat: “Verder lopen we visite, wat voorheen door

arts-assistenten werd gedaan: we bezoeken patiënten die in het kader van Joint Care Knie en Joint Care Heup in MCA zijn opgenomen. Deze mensen komen als groep en krijgen bijna tegelijkertijd nieuwe heupen of knieën. Dat biedt efficiencyvoordelen voor MCA en, belangrijker, de patiënten ondervinden veel steun aan elkaar.” Argelo en Van der Nat coördineren daarnaast wetenschappelijk onderzoek binnen het specialisme orthopedie en ontwikkelen nieuw foldermateriaal. “En binnenkort beginnen we met de ontwikkeling van zorgpaden voor patiënten die een heup-, knie- of schouderprothese krijgen”, besluit Argelo. “Daarmee zorgen we ervoor dat we onderzoeken en behandelingen strakker organiseren. Dat is belangrijk, want daar is iedereen bij gebaat: zowel patiënten als zorgverleners.” Meer informatie over orthopedie: www.mca.nl/orthopedie

7  |  Zorg van nu

Tekst: Rianne Groen

De verschuiving van taken van artsen naar onder andere nurse practitioners en physician assistants vindt zijn oorsprong in Engeland en de Verenigde Staten. Vandaar de Engelstalige functienamen. De komst van nurse practitioners en physician assistants moet leiden tot meer continuïteit, kwaliteit en efficiency in de gezondheidszorg.

Kort nieuws

Foto: Beeldgroep MCA

Scholieren verkennen medische technologie MCA

Patiënten vinden hart-long centrum beste ziekenhuis­afdeling van Nederland­ ‘Super!’, ‘Een heel groot compliment!’: dat zijn enkele reacties van blijverraste verpleegkundigen van het hart-long centrum. Op 12 mei jl. - de Dag van de Verpleging - is hun afdeling uitgeroepen tot beste ziekenhuisafdeling van Nederland. De ‘jury’ bestond uit patiënten en hun naasten die via www.bedankdezorg.nl, van de campagne ‘Nederland bedankt de Zorg’, een positieve waardering gaven aan zorgafdelingen. Met de campagne ‘Nederland bedankt de Zorg’ besteedt pensioenverzekeraar PGGM voor het zesde jaar op rij aandacht aan de internationale Dag van de Verpleging om waardering te vragen voor de zorgverleners in ons land. Het hart-long centrum van MCA is – samen met acht andere afdelingen van Nederlandse zorginstellingen – ook genomineerd voor beste zorginstelling 2011.

Tienerdiabeten genieten van Candy Tientallen Noord-Hollandse jongeren met diabetes genoten op 11 april jl. in MCA van het theaterstuk ‘Candy’. Samen met ouders, familie en vrienden zagen zij een bijzondere voorstelling over diabetes, die hen vooral naar zichzelf en hun eigen leven liet kijken. Acteurs Izaira Kersten, zelf diabeet, en Floris van Tilburg lieten in verschillende rollen zien wat diabetes doet met jongeren en hun omgeving en welke impact de aandoening heeft. ‘Candy’ is geregisseerd door acteur Barry Atsma. De voorstelling Candy wordt gesponsord door het Diabetes Fonds, waarvan Kersten en Atsma ambassadeur zijn en de firma Mediq. Het kinderdiabetesteam van MCA is er trots op deze theatervoorstelling te kunnen inzetten in het totale behandel­aanbod voor jongeren met diabetes. Het team – dat bestaat uit kinderartsen,

Zorg van nu  |  8

kinderdiabetesverpleegkundigen en diëtisten - maakt deel uit van de afdeling kindergeneeskunde van MCA, dat twee Smileys heeft van de Vereniging Kind en Ziekenhuis als keurmerk voor goede zorg.

Havo- en vwo-leerlingen uit Alkmaar en omstreken bezochten in april de afdelingen radiologie en nucleaire geneeskunde. De 36 leerlingen, die op het punt staan een vervolgstudie te kiezen, maakten kennis met de mogelijkheden die de combinatie gezondheidszorg en techniek biedt. Ze voerden praktische opdrachten uit met medische apparatuur en wisselden met specialisten van gedachten. Het bezoek van de leerlingen is een initiatief van stichting Bètapartners, een ­samenwerkingsverband van Vrije Universiteit, Universiteit van Amsterdam, Hogeschool van Amsterdam, Inholland en Technocentrum Amsterdam en NoordHolland Noord. Samen met dertig scholen in Noord-Holland wil Bètapartners leerlingen van de bovenbouw havo/vwo op een actieve en verdiepende manier in contact brengen met techniek. Daartoe hebben zij de ITS Academy opgericht (www.itsacademy.nl). Deze ITS Academy excursie wordt mogelijk gemaakt door MCA, Technocentrum Noord-Holland Noord en het Holland Health Cluster.

Baby en moeder op één kamer De afdeling neonatologie heeft sinds kort een uitgebreide ‘roomingin’ voorziening: een familiekamer waar een moeder voor langere tijd bij haar pasgeboren kind kan verblijven, mits het kind geen intensieve of couveusezorg nodig heeft. Tot voor kort was dit verblijf beperkt tot alleen de laatste nacht voor ontslag, maar met de speciaal ingerichte kamer kunnen ook kraamvrouwen die na vijf dagen met ontslag gaan, langer bij hun opgenomen kindje blijven.

Managers aan het bed

MCA organiseerde die dag ook het symposium ‘So you think you can nurse?’ voor verpleegkundigen. Verschillende sprekers gingen in op de veranderingen in de zorg. Centraal stond hoe verpleegkundigen daarop

kunnen anticiperen. Sabine Uitslag, lid van de Tweede Kamerfractie van het CDA, ging in gesprek met een lid van de raad van bestuur van de MCA Gemini Groep. Uitslag houdt zich bezig met zorgbeleid en heeft zelf in de zorg gewerkt. Foto: Beeldgroep MCA

In MCA kregen patiënten op 12 mei, de internationale Dag van de Verpleging, extra handen aan hun bed. Leidinggevenden liepen mee op diverse (verpleeg)afdelingen en gingen samen met verpleegkun­digen aan de slag.

De Dag van de Verpleging is jaarlijks op 12 mei, de geboortedag van Florence Nightingale (1820 - 1910), grondlegster van de moderne ziekenverpleging.

Foto: Beeldgroep MCA

Ziekenhuizen werken samen in Symbiant De afdelingen pathologie van Westfriesgasthuis, Zaans Medisch Centrum en MCA vormen sinds afgelopen april tezamen expertisecentrum Symbiant. Symbiant is een van de grootste pathologielaboratoria in ons land. Jaarlijks worden er stukjes weefsel en celmateriaal van ruim 80.000 patiënten onderzocht. Pathologie is een vak in beweging: het aantal aanvragen neemt toe en er is steeds meer vraag naar specialisatie. Samenwerken, expertise bundelen én efficiënter werken dragen eraan bij aan de vraag te voldoen en de kwaliteit van onderzoek nog verder te verbeteren.

Grote toeloop op ‘Check je moedervlek’ Het was druk op de polikliniek dermatologie op zaterdag 21 mei jl. Geïnteresseerden konden onder de noemer ‘Check je moedervlek’ zonder verwijzing van hun huisarts en zonder afspraak hun moedervlekken laten controleren door de dermatologen. “De belangstelling was echter zo overweldigend, dat we ‘s middags mensen hebben moeten teleurstellen en zij onverrichter zake naar huis hebben moeten gaan”, zegt dermatoloog Erna Rulo. “Dat vinden we heel vervelend. We beraden ons daarom op een mogelijkheid om deze mensen alsnog in de gelegenheid te stellen langs te komen voor een screening.” Zeker 450 mensen konden worden gezien; met een kleine tien procent van hen is een vervolgafspraak gemaakt voor verder onderzoek.

Welke dokter? Wilt u weten met wie u een afspraak in MCA heeft? Kies dan op de homepage van www.mca.nl voor ‘zoek uw specialist’. Artsen, gespecialiseerde verpleegkundigen en andere medewerkers met wie u een afspraak kunt ­hebben, stellen zich er aan u voor. Zoeken kan op naam, op afdeling of beide.

9  |  Zorg van nu

“Wij bespreken onze patiënten via een online beeldverbinding met specialisten van het Nederlands Kanker Instituut Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis”, zegt longarts Alle Welling. “Dat is dus eigenlijk al een second opinion voor iedere patiënt.”

Minder onnodige operaties door beter onderzoek gunstige vooruitzichten. “De laatste twintig jaar is er helaas weinig winst geboekt wat overlevingskansen betreft voor mensen met longkanker”, zegt longarts Alle Welling. “Wel zijn er meer en betere onderzoeks­ methoden. De PET-CT scanner en de endo-echografie bijvoorbeeld zijn ongelooflijke aanwinsten.” Jaarlijks komen er in ons land tien­ duizend nieuwe patiënten met longkanker bij. “Dat aantal daalt de komende tijd niet, mede door de vergrijzing”, zegt Welling. “Zeker niet zolang nog altijd dertig procent van de Nederlanders rookt. Roken is de belangrijkste oorzaak van longkanker.” Binnen de groep longartsen in MCA zijn Welling en zijn collega Tjeerd Haitjema degenen die mensen met longkanker onder hun hoede hebben. Jaarlijks zijn dat zo’n tweehonderd nieuwe patiënten. “Voor twintig procent van deze patiënten gaan we voor een in opzet genezend traject. Voor het overgrote deel is het vooral een traject van begeleiding en ondersteunende behandelingen”, zegt Welling. “Daarin spelen onze specialistisch verpleegkundigen een grote rol voor patiënten en hun familie: er is bijvoorbeeld veel meer aandacht voor psychosociale ondersteuning dan vroeger.”

Zorg van nu  |  10

Second opinion Er is een landelijke tendens om zoge­ heten hooggecompliceerde laagvolume behandelingen, waaronder longchirurgie valt, te centreren in grotere zieken­ huizen. “Om de longchirurgie voor onze regio te kunnen behouden, is deze geconcentreerd in MCA”, zegt Welling. “De longartsen van MCA werken daarbij nauw samen met de longartsen van Gemini Ziekenhuis en Rode Kruis Ziekenhuis.” In geval van longkanker zijn naast de longartsen ook chirurgen, radiotherapeuten, nucleair geneeskun­ digen, radiologen, pathologen anatoom en medisch oncologen betrokken bij het hele proces van onderzoek en behandeling. Welling: “Elke twee weken bespreken wij gezamenlijk onze patiënten met specialisten van het Nederlands Kanker Instituut (NKI)/Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis. Dat gebeurt via teleconferencing: we overleggen via een online beeldverbinding en kunnen zo tegelij-

kertijd in Alkmaar en Amsterdam foto’s beoordelen. Dat is dus eigenlijk al een second opinion voor iedere patiënt.” Onnodige operaties voorkomen Dankzij nieuwe onderzoekstechnieken, zoals de PET/CT scanner, hoeven patiënten minder onnodige onderzoeken en operaties te ondergaan. Welling: ­­ “De PET-CT scanner geeft een zeer compleet beeld, waardoor we de tumor in de long en eventuele uitzaaiingen nauwkeurig kunnen lokaliseren in het lichaam. Sinds de komst ervan in 2000 is het aantal onnodige operaties meer dan gehalveerd.” Ook dankzij endo-echografie worden onnodige operaties voorkomen. Daarbij wordt met een dunne flexibele slang via luchtpijp of slokdarm een echobeeld van de lymfeklieren in de borstkas gemaakt en kan een stukje weefsel worden weggehaald voor verder onderzoek. Dat kan in dagbehandeling: de patiënt mag dezelfde dag nog naar huis. “Helaas kunnen we niet iedereen genezen”, zegt Welling tot besluit. “Zelfs een minderheid. Maar we proberen voor iedere patiënt zorg op maat te leveren.” Meer informatie: www.mca.nl/hartlongcentrum en www.mca.nl/oncologie

Tekst: Rianne Groen

Longkanker is van alle vormen van kanker een variant met meestal minder

MCA Gemini Groep bouwt aan de toekomst De MCA Gemini Groep staat aan de vooravond van een boeiende periode: zowel MCA als Gemini Ziekenhuis hebben nieuwbouwplannen. Heerhugowaard Onder het motto ‘MCA bouwt met visie’ bouwt MCA aan de toekomst van de zorg voor de inwoners van de regio Noord-Holland-Noord. MCA heeft daarvoor de punt van kantorenpark Beveland in Heerhugowaard gekozen als vestigingsplaats voor zijn nieuwbouw. Het streven is de nieuwbouw in 2015 in gebruik te nemen. MCA bouwt aan een omgeving waarbinnen patiënten kunnen rekenen op de

juiste expertise, state-of-the-art zorg en mogelijkheden om te herstellen in een healing environment. Daarnaast wordt met de nieuwe omgeving, nieuwe technieken en dito werkwijzen een aantrekkelijke, wervende en uitdagende omgeving gecreëerd voor specialisten en medewerkers. Beeldmerk Om alle communicatie rond de nieuwbouw een herkenbaar gezicht te geven, is een speciaal beeldmerk ontwikkeld:

een grafische voorstelling van figuren met meerdere dimensies. Duidelijk, krachtig, met groei erin en associaties met bouw. Het beeldmerk zal vanaf nu bouwborden, posters, bouwbulletins, folders en andere communicatiemiddelen rond de nieuwbouw sieren. Informatie over de nieuwbouw is vanaf heden verzameld op www.mcabouwtmetvisie.nl. Vragen over de nieuwbouw van MCA? Mail dan naar [email protected].

Den Helder Het Gemini Ziekenhuis wil een geheel nieuw ziekenhuis bouwen bij sportpark De Dogger in Nieuw-Den Helder (vlakbij station Zuid). De grond voor het nieuwe ziekenhuis is afgelopen december aangekocht. Momenteel werkt het bouwconsortium hard aan de invulling van het ontwerp. Zo wordt getekend aan de plattegronden van het ziekenhuis: waar komt welke afdeling, hoeveel ruimte heeft een afdeling nodig, et cetera. Het is de bedoeling het nieuwe ziekenhuis in 2014 te openen.

Ontwerp: bouwconsortium Helder Oranje

Vragen over de nieuwbouw van het Gemini Ziekenhuis? Mail dan naar [email protected].

MCA Gemini Groep onderzoekt momenteel de financieringsmogelijkheden voor de nieuwbouw van de beide ziekenhuizen. Eind 2011 wordt daarover meer duidelijkheid verwacht.

Impressie van het nieuwe ziekenhuis in Den Helder.

11  |  Zorg van nu

Aambeien: niks om je voor te schamen Ze zijn vaak lastig, soms pijnlijk en niet gauw onderwerp van gesprek: aambeien. Ongeveer de helft van de Nederlanders heeft ze wel eens, inclusief de bijbehorende ongemakken. Gelukkig is er vrij eenvoudig iets aan te doen.

Waar veel kwalen en aandoeningen uitgebreid worden besproken tijdens feestjes en lunchpauzes, kleeft er aan aambeien nog altijd een taboe. “En dat is jammer, want je hoeft je er echt niet voor te schamen”, zegt chirurg Mich Dunker, die gespecialiseerd is in onder meer darmkanker en de proctologie: de kennis en behandeling van (aandoeningen aan) endeldarm en anus.

Wat zijn aambeien precies? Dunker: “Aambeien zijn vergelijkbaar met spataderen in de benen, maar zitten aan de binnenzijde van het laatste stuk van het anale kanaal (de inwendige hemorrhoiden). Aan het einde van de endeldarm en het begin van de sluitspier bevinden zich zwellichamen: weefsels met bloedvaten, bedekt door een dun laagje slijmvlies. Ze spelen een rol bij het afsluiten van de anus. Als de zwellichamen onder druk komen te staan, kunnen ze opzetten en soms zelfs naar buiten uitpuilen. We spreken dan van aambeien ofwel hemorroïden. Ze kunnen zich dus zowel inwendig als uitwendig bevinden en komen bij mannen en vrouwen voor.” Hoe ontstaan ze? “Een veelvoorkomende oorzaak van uitgezakte aambeien is obstipatie ofwel verstopping. Obstipatie ontstaat vaak door een te weinig water drinken of een tekort aan vezels in de voeding. Vezels zijn belangrijk, omdat ze niet verteren en vocht vasthouden, waardoor de ontlasting zacht wordt en makkelijk het lichaam kan verlaten. Eet je te weinig

Zorg van nu  |  12

vezels en drink je te weinig water, dan wordt de ontlasting droog en hard en kun je problemen krijgen bij de stoelgang. Als je daardoor hard moet persen bij de stoelgang, krijg je verhoogde druk op de vaten. Hierdoor neemt de

‘Vaak horen we achteraf: was dit het? Dat viel reuze bloedtoevoer in de vaten van de zwellichamen toe. Dit kan klachten geven als bloedverlies of pijn, bijvoorbeeld door vorming van een stolsel (harde pijnlijke zwelling). Door de verhoogde druk ontstaan zwakke plekken in de darmwand, die gemakkelijk irriteren als de ontlasting passeert. Een andere veel voorkomende oorzaak is zwangerschap.” Welke klachten geven ze? “Dat kan variëren van jeuk, zwelling en een branderig gevoel tot echt pijn. Soms bloeden ze of raken ze ontstoken en belemmeren ze mensen bij dagelijkse activiteiten en sport.” Wat kunt u voor mensen met aambeien doen? “In MCA vinden we het belangrijk de patiëntengroep met anale klachten zo goed mogelijk én op korte termijn te behandelen. We ontwikkelen daarom momenteel een zorgpad voor deze patiënten, om het traject dat zij in het ziekenhuis afleggen nog beter te stroomlijnen. Het begint, na een bezoek aan de huisarts, met een bezoek aan ons spreekuur op de polikliniek, gevolgd door het zogenoemde proctologie­ spreekuur. Dat houden mijn collega

Lex Houdijk en ik elke woensdag en het is zo georganiseerd dat we achterelkaar 22 patiënten zien. Tijdens het spreekuur krijgt de patiënt informatie, hoort hij hoe het vervolgtraject is en krijgt hij een folder mee, om alle informatie thuis nog eens rustig te kunnen nalezen. Ook krijgt hij een recept om bij de apotheek medicatie te mee!’ halen die helpt de ontlasting soepel te houden en een klysma, waarmee het laatste stukje van de darm op de dag van de behandeling kan worden gereinigd. Bij sommige patiënten, bijvoorbeeld als ze ouder zijn dan vijftig of familieleden hebben die belast zijn met darmkanker, volgt na het bezoek aan het spreekuur eerst nog een darmonderzoek om uit te sluiten dat wij niet een poliep of darmkanker over het hoofd zien.” Wat is het RBL-spreekuur? “RBL staat voor Rubber Band Ligatie. Tijdens dit spreekuur op de polikliniek behandelen wij de aambeien, door met een rubberbandje het slijmvlies en de bloedvaatjes af te binden. Het slijmvlies wordt afgekneld, sterft na enkele dagen af en verlaat het lichaam tijdens de stoelgang mét het rubberbandje. Deze behandeling gaat snel: het kan met twee minuten klaar zijn. Lukt het niet met de rubberbandjes, dan kunnen we binnenkort gebruikmaken van een nieuwe techniek: daarbij steken we met behulp van een circulair nietapparaat een ring slijmvliesweefsel van ongeveer een centimeter weg, waardoor de aambei slinkt. Dat gebeurt in dagbehandeling. Aambeien die continu buiten de anus hangen, als een aardbei, worden op de

Chirurg Mich Dunker is gespecialiseerd in onder meer de proctologie: de kennis en behandeling van (aandoeningen aan) endeldarm en anus. “Mensen lopen vaak te lang door met anale klachten”, merkt ze.

Hoe stelt u mensen op hun gemak bij onderzoek en behandeling? “Onze verpleegkundigen zijn dagelijks betrokken bij dergelijke behandelingen en benadrukken altijd dat men zich niet hoeft te schamen. We laten met afbeeldingen zien wat we precies gaan doen en welke houding de patiënt moet aannemen. En ja, dat is misschien een wat genante houding: steunend op knieën en ellebogen of in zijligging met

opgetrokken knieën. Maar wij proberen een relaxte sfeer te creëren, zodat de patiënt zich toch op zijn gemak voelt. Wij zijn toch allemaal mens met dezelfde gewoontes en kwaaltjes? Vaak horen we achteraf: ‘Was dit het? Dat viel reuze mee!’. En dan beseffen ze dat het jammer is dat ze zo lang met hun kwaal hebben doorgelopen.” Zijn de klachten na de ingreep weg? “Patiënten kunnen na de behandeling een drukkend gevoel hebben. Sommigen ervaren dit als pijn. Hevige pijn

Wat raadt u mensen met anale klachten aan? “Wij adviseren iedereen bij jeuk of pijn aan de anus of bloed bij de ontlasting de huisarts te bezoeken. Deze kenmerken kunnen namelijk behalve op aambeien ook wijzen op een scheurtje in de anus, een ontsteking van de endeldarm, een poliep (goedaardige zwelling) of darmkanker. Daarom is het verstandig tijdig aan de bel te trekken. ”

mogen ze niet hebben. Dat vertellen we ze van tevoren. Bij gebruik van de rubberbandjes bijvoorbeeld kun je een kortstondige zwelling aan de binnenkant van je anus krijgen, wat een hinderlijk aandranggevoel geeft. Als iemand echt last heeft van postoperatieve problemen of ergens onzeker over is, kan hij altijd bij onze verpleegkundige terecht. Zij overlegt met de chirurg, brengt vervolgens advies uit en nodigt de patiënt eventueel uit voor een extra controle.” Blijven de aambeien na de behandeling weg? “Bij veel patiënten zijn voor de bandjes drie tot zes behandelingen nodig. Soms kunnen de aambeien terugkomen.”

Lees voor meer informatie de folder ‘aambeien’ die te vinden is op www.mca.nl/chirurgie.

13  |  Zorg van nu

Tekst: Rianne Groen

klassieke manier verwijderd: met een operatie, ook in dagbehandeling.”

“Een positieve instelling kan je verder brengen in het leven”, zegt Paul de Bëtue (r). “Dat heb ik geleerd van Timo.”

Zorg van nu  |  14

Een nieuw leven

‘Verpleegkundige Timo is voor ons heel bijzonder’ “Op cruciale momenten in mijn leven komt steeds verpleegkundige Timo Commandeur op mijn pad”, zegt Paul de Betuë. “Vlak na mijn geboorte, na een zwaar brommerongeluk, toen mijn moeder in kritieke toestand in Hij leerde ons positief te denken. Jaren later heb ik daar nog profijt van.” “Er is een opeenstapeling van belangrijke momenten waarbij Timo aanwezig was. Het begon vlak na mijn geboorte: door een defecte maagklep hield ik mijn voeding niet binnen. Om dat te corrigeren werd ik opgenomen in MCA en was er het eerste contact met Timo. Hij maakte voor zijn studie zelfs een verslag van mijn situatie. Zestien jaar later trof ik Timo weer.” Dwarslaesie “In oktober 1992 ben ik met mijn brommer geschept door een auto. Ik stak een weg over waar het eigenlijk net niet meer kon. Ik belandde met verschillende breuken en inwendige bloedingen op de intensive care (IC), waar ik een aantal dagen in coma ben gehouden. Het zag ernaar uit dat ik een dwarslaesie had en in een rolstoel terecht zou komen. Timo was in die tijd een enorme steun voor mijn ouders. Hij hamerde erop dat ze positief moesten blijven denken. En dat heeft iedereen in mijn omgeving gedaan. Ze waren zo ingesteld dat ze me bijna lopend keken. En gelukkig pakte het beter uit dan gedacht: het bleek een partiële dwarslaesie. Ik kon dus blijven lopen, al is het met krukken.” AZ “In 2000 werd mijn moeder op de IC opgenomen. Ze had darmkanker en er een infectie bij gekregen. Het ging heel slecht. Timo was er om voor haar - en ons - te zorgen. Hij adviseerde ons om overbezorgde mensen niet aan haar bed te laten. Het was wetenschappelijk niet bewezen, maar Timo was van mening dat patiënten er baat bij zouden hebben als er geen negativiteit aan haar bed kwam. En al stootten we daarbij sommige mensen in onze omgeving voor het hoofd, we hebben zijn advies opgevolgd. Want in de loop der jaren was de insteek

in ons gezin om overal het maximale uit te halen. Toch hadden we op een vrijdagavond een ernstig gesprek met de arts: als er ook maar íets bij zou komen, zou mijn moeder de maandag niet halen. Dat was schrikken. Maar weer was Timo er, die ons op het hart drukte positief te blijven. Die zondag was ik met m’n vader en broer weer bij m’n moeder. We zouden eigenlijk naar AZ-Ajax gaan, dat deden we altijd met z’n vieren. We troffen Timo weer, die ons natuurlijk weer motiveerde positief te blijven. Over mijn moeder én over de wedstrijd. ‘We’ zouden Ajax gewoon inpakken. En dat gebeurde! En, toeval of niet, het ging die avond ineens een stuk beter met mijn moeder. Haar situatie was niet langer kritiek, ze knapte weer op!” Niet zweverig “Die positiviteit heb ik door Timo altijd met me meegedragen. Een positieve instelling kan je verder brengen in het leven. Dat heb ik intussen wel gemerkt. Bijvoorbeeld toen ons neefje Danilo de diagnose leukemie kreeg. Ook toen hebben we met z’n allen die positieve instelling gehouden. En het is geen zweverig iets hoor, we blijven wel realistisch. Maar ons neefje is gelukkig inmiddels wel uitbehandeld en het gaat goed met hem. Die positieve houding van ons is een bepaalde instelling, een mentaliteit. Het lijkt of er sinds Timo op mijn pad kwam altijd een stemmetje in mijn achterhoofd zit dat me erop wijst positief te denken. Ons bedrijf (Kinderdagverblijf De Keet in Waarland en Buitenschoolse Opvang in Dirkshorn, red.) hebben we ook kunnen opstarten dankzij onze positieve instelling.” Hospitality “Eigenlijk kom ik te vaak in MCA. Ik zie dat MCA veel in hospitality steekt. De

“Onvoorstelbaar dat dit zo’n impact heeft op een familie”, zegt IC- verpleegkundige Timo Commandeur. “Ik zou bijna trots kunnen worden op mezelf. Maar ik ben en blijf een - zoals ik er zelf naar kijk - gewone verpleegkundige intensive zorg, die geleerd heeft te geloven in overdracht van kracht. Door patiënten en familie te bewegen ziekte en ongemak weer om te zetten naar functioneel positief zijn en gezond worden. Ik ben ervan overtuigd dat positief gerichte gedachtenkracht in positieve en opbouwende zin een groot helend vermogen kan bevatten. Zodat het een heel goede bijdrage kan leveren aan herstel en verwerkingen. Maar… dingen gaan zoals ze gaan en alles heeft zijn bestemming. Uiteindelijk heeft de patiënt altijd het laatste woord daarin.”

entree en wachtruimte bij de hartlongpoli bijvoorbeeld zijn als de lounge van een hotel. Geweldig! TV erbij, kopje koffie. Je komt meer ontspannen de spreekkamer van de arts binnen. Ik hoop overigens nu een tijd uit het ziekenhuis te blijven. Alleen in augustus moeten we er nog zijn: dan bevalt mijn vrouw Monique er van ons tweede kind.” Moraal “Moraal van mijn verhaal is eigenlijk dat ik door positief te zijn en dit uit te stralen de kans op een positief einddoel vergroot. Als het einddoel niet het gewenste resultaat oplevert, is het belangrijk positiviteit te halen uit de afgelopen weg. Sommige schaatsers gaan niet voor goud, maar voor een snelle tijd. Soms is dit goed voor goud, het einddoel is dan bijzaak. Bij zulke dingen moeten wij thuis altijd aan Timo denken die er op belangrijke momenten voor ons was.”

15  |  Zorg van nu

Tekst: Rianne Groen

MCA lag: steeds was Timo er. Hij is voor mijn familie en mij heel bijzonder.

Familiehuis MCA

Altijd dichtbij! Verblijf en overnachtingsmogelijkheden voor familie en vrienden van patiënten in het MCA* en patiënten zelf (bv. de dag voor opname) * en andere zorginstellingen in de regio

Akerslaan 25, Alkmaar Tel. 072 503 73 10 Fax 072 503 73 18

Tel. vanuit het MCA 8540 [email protected] www.familiehuismca.nl

Loop binnen voor een gratis hoortest. Een professionele hoortest en nog gratis ook. Compleet met deskundig advies van uw audicien. U bent welkom zonder afspraak.

Supervoordelige batterijtjes Pakje hoortoestelbatterijtjes, normaal €6.nu €1.- Deze actie is geldig tot 30 september 2011. Maximaal 6 pakjes per klant. OP = OP

ALKMAAR

1.-

€

Hoorcentrum Alkmaar, Wilhelminalaan 12, afdeling 029, (072) 548 43 06 advertenties

In vijf woorden…

Meetinstrument zaadballen wereldwijd inzetbaar De afdeling kindergeneeskunde heeft een nieuw meetinstrument ontwikkeld waarmee artsen voor het eerst nauwkeurig kunnen bepalen of zaadballen van jongens tussen de 0 en 18 jaar voldoende groeien. Het meetinstrument kan wereldwijd worden gebruikt bij de behandeling van niet-ingedaalde zaadballen.

Voorheen werd de grootte van zaadballen met de hand vastgesteld. De laatste jaren gebeurt dit steeds vaker met behulp van echografie. Wat hierbij ontbrak waren normaalwaarden (gemiddelden) van deze echografische metingen: er bestonden enkel handmatig gemeten normaalwaarden. Duizend jongens Dankzij de medewerking van zo’n duizend gezonde jongens in de leeftijd van nul tot achttien jaar slaagden

arts-onderzoeker Joery Goede en research-verpleegkundige Laszla van der Voort erin, onder supervisie van kinderarts Wilfried Hack, nieuwe, veel nauwkeurigere echografische normaalwaarden van zaadbalgroottes te bepalen. Die gegevens zijn vertaald in een simpele grafiek (groeicurve) waarin te zien is hoe groot een zaadbal op een bepaalde leeftijd hoort te zijn. “Het meetinstrument wordt gebruikt bij de behandeling van de op latere leeftijd zogeheten verworven vorm van niet-

ingedaalde zaadballen”, zegt Goede, die eind dit jaar promoveert op dit onderzoek. Volgens Goede hebben jaarlijks vele honderden tot een paar duizend jongens daarmee te maken. “Een zaadbal die al was ingedaald, kan zich terugtrekken in de lies, doordat de zaadstreng te kort is. Vaak gebeurt het rond het zesde levensjaar.” Groei Van zaadballen die buiten de balzak liggen, is het belangrijk om te weten of ze goed blijven groeien. Goede: “De groei en grootte zeggen namelijk veel over de te verwachten vruchtbaarheid op latere leeftijd. Groeien de zaadballen goed, dan is opereren vaak niet nodig. Uit eerder onderzoek is namelijk gebleken dat bij driekwart van de jongens een op latere leeftijd verworven niet-ingedaalde zaadbal voor de puberteit alsnog spontaan indaalt.” Het onderzoek heeft ervoor gezorgd dat alleen al in MCA jaarlijks tientallen jongens minder worden geopereerd aan deze ‘kwaal’. De onderzoekers hopen en verwachten dat het nieuwe meetinstrument wereldwijd wordt overgenomen. Goede: “Het is voor het eerst dat de normaalwaarden van zaadbalgroottes zo nauwkeurig zijn bepaald met behulp van echografie. Het zou zonde zijn als men hiervan geen gebruik gemaakt.”

Bedankt! “De groei en grootte van zaadballen zeggen veel over de te verwachten vruchtbaarheid op latere leeftijd”, zegt arts-onderzoeker Joery Goede (l), die met met research-verpleegkundige Laszla van der Voort een nieuw meetinstrument ontwikkelde.

Het onderzoeksteam bedankt alle jongens die vrijwillig hebben meegewerkt aan het onderzoek naar normaalwaarden van zaadballen!

17  |  Zorg van nu

Tekst: Marcel de Ruijter

Foto: beeldgroep MCA

Meer lezen over het onderzoek? Kijk dan op www.mca.nl/zaadbalonderzoek

Voedingssupplementen kunnen patiënten helpen sneller te herstellen en complicaties te voorkomen. Dat blijkt onder andere uit wetenschappelijk onderzoek dat onderzoekers van MCA en VU medisch centrum hebben verricht. Het team van onderzoekers toonde eerder al een positief effect aan van het toedienen van glutamine aan patiënten na een ernstig ongeval: patiënten kregen minder (long)ontstekingen en minder bloedvergiftiging.

Wetenschap: het effect van voedingssupplementen MCA is een van de 27 Samen­ werkende Topklinische opleidingsZiekenhuizen (STZ). Dit zijn grote opleidende ziekenhuizen die hooggespecialiseerde medische zorg kunnen verlenen. Kern van het samenwerkingsverband zijn de medisch specialistische opleidingen. De STZ-ziekenhuizen voelen zich onder meer gezamenlijk verantwoordelijk voor : • onderwijs en opleidingen • het bevorderen van hoogwaardige patiëntenzorg, topklinische behandeling en topreferente zorg • toegepast wetenschappelijk onderzoek en zorginnovatie.

Tik ‘glutamine’ in bij Google en er verschijnen duizenden pagina’s over bodybuilders en glutaminepreparaten. Niet verwonderlijk: glutamine speelt een belangrijk rol bij de opbouw van spierweefsel. Het aminozuur draagt echter ook in positieve zin bij aan de algehele conditie van ernstig zieken. Belangrijke bouwstoffen MCA-chirurg Lex Houdijk doet sinds 1998 met een team van (jonge) onderzoekers onderzoek naar de werking van voedingssupplementen, zoals glutamine. “Glutamine is een aminozuur dat in een hoge concentratie voorkomt in het bloed”, licht hij toe. “Aminozuren zijn belangrijke bouwstoffen voor eiwitten in het lichaam, die op hun beurt nodig zijn voor groei, spierherstel en het goed verlopen van de stofwisseling. Normaal

‘Onze bevindingen hebben geleid tot aanpassing van Europese en Amerikaanse voedingsrichtlijnen voor ziekenhuizen’ is er voldoende glutamine in het lichaam en verlopen deze processen adequaat. Als je ziek bent, wordt de glutamine

Zorg van nu  |  18

door het lichaam snel opgebruikt: het helpt het lichaam te herstellen. De ‘voorraad’ glutamine wordt echter niet automatisch aangevuld en er ontstaat een gevaarlijk tekort. Als je gewoon eet krijg je dagelijks glutamine binnen, maar bij zeer ernstige ziekte is het wenselijk extra glutamine toe te dienen. Gebeurt dat niet, wat tot voor kort gebruikelijk was, dan zijn meer lichamelijke problemen te verwachten. Een aantal van onze bevindingen heeft geleid tot aanpassing van Europese en Amerikaanse v­ oedingsrichtlijnen voor ziekenhuizen.” In MCA krijgen zeer ernstig zieke p ­ atiënten structureel glutamine t­ oegediend via een infuus (of oraal). Lekke darm Houdijk en zijn team vonden ook bewijs voor het herstel van een ‘lekke’ darm door glutamine. “Na een grote operatie, bij zware brandwonden of bijvoorbeeld na een zwaar verkeersongeval kampen veel patiënten met een doorlaatbare darm, waardoor zij zieker kunnen worden”, zegt Houdijk. “Doordat gekwetste weefsels glutamine aan het lichaam onttrekken voor hun herstel, kunnen cellen in de darmwand sneller gaan ‘lekken’. Daarbij komen toxische

Chirurg Lex Houdijk doet sinds 1998 met een team van onderzoekers onderzoek naar de werking van voedingssupplementen, zoals glutamine.

Sterftecijfer Naast een aantal andere studies die onder aanvoering van Houdijk in het MCA worden verricht, loopt er een studie naar de invloed van taurine, een stof die vaak is toegevoegd aan

energiedrankjes. “Taurine komt van nature ook in grote hoeveelheden in het lichaam voor en zou een gunstig effect hebben op de energiehuishouding van het lichaam”, zegt hij. “Wij onderzoeken de invloed van het toedienen van taurine voor en na de operatie aan oudere patiënten met een heupfractuur. Deze patiënten vormen door ouderdom en voedingsachterstand een kwetsbare groep en herstellen na een ongeval minder goed. We verwachten dat het onder andere de afweer en de gevoeligheid voor insuline verbetert en hopelijk een gunstig effect heeft op het hoge sterftecijfer van patiënten met een heupfractuur. De resultaten van deze studie worden aan het einde van dit jaar, begin volgend jaar bekend.”

bundelt activiteiten van MCA op het gebied van kennis, opleiding en wetenschap. Foreest Medical School werkt samen met onder andere de academische medische centra, zorgverzekeraars, regionale onderwijs­ instellingen en collega-zorginstellingen.

Meer informatie: www.foreestmedicalschool.nl www.stz-ziekenhuizen.nl

Foreest Medical School Het verrichten van klinisch wetenschappelijk onderzoek is zeer belangrijk en helpt de kennis over aandoeningen en behandelingen hiervan te vergroten. In MCA wordt structureel gewerkt aan kwaliteitsverbetering in de zorg op basis van zogeheten patiëntgebonden klinisch relevant onderzoek en medical trials. De opleidings- en onderzoeksfunctie is ondergebracht in Foreest Medical School. Dit instituut stimuleert en

Tekst: Rianne Groen

stoffen in de bloedbaan: stoffen die een negatieve werking hebben op het functioneren van cellen of organen. Dat willen we natuurlijk niet. Door de toediening van glutamine blijkt de darmwand zich te herstellen.” Hoe dat mechanisme precies werkt, hebben Houdijk en zijn team onderzocht. Houdijk: “Het gaat misschien wat ver om het heel gedetailleerd te beschrijven, maar het komt erop neer dat glutamine in de dunne darmcellen wordt omgezet in glutamaat, een stof die helpt de darm in een betere conditie te brengen en de doorlaatbaarheid in te perken.” De bevindingen van Houdijk en zijn team zijn onlangs gepubliceerd in een toonaangevend internationaal medisch wetenschappelijk tijdschrift. Bij het onderzoek waren verschillende collega’s van MCA Gemini Groep betrokken, onder wie Jeffrey de Jong, chirurg in het Gemini Ziekenhuis en medewerkers van het laboratorium voor klinische chemie, hematologie en immunologie (KCHI).

19  |  Zorg van nu

Aandacht voor stervensbegeleiding De meeste mensen kiezen waarschijnlijk voor de intimiteit van hun thuisomgeving om te overlijden, maar soms gebeurt het in het ziekenhuis. Na een ziekte waarbij geen uitzicht was op herstel of acuut, bijvoorbeeld doordat het hart het begeeft. Begeleiding van patiënten en de mensen om hen heen in de laatste levensfase staat bij de afdelingen oncologie en cardiologie hoog op de agenda. De afdeling oncologie werkt sinds vorig jaar met het zorgpad stervensfase. Het is een van origine Engels instrument, dat als leidraad fungeert bij de zorg voor mensen van wie duidelijk is dat zij niet lang meer zullen leven. Het zorgpad wordt ingezet als hulpmiddel om de kwaliteit van zorg, de communicatie met de patiënt en zijn naasten én de samenwerking tussen zorgverleners te waarborgen: het draagt bij aan de

Zorg van nu  |  20

kwaliteit van zorg voor de stervende patiënt én de mensen om hem heen. Kwaliteit van leven Het zorgpad is een zorgdossier, een checklist en een evaluatie-instrument in één. Het beschrijft een te doorlopen ‘route’ als blijkt dat een patiënt zal sterven: zorgverleners moeten er onder meer op aanvinken welke interventies hebben plaatsgevonden en of alle - met

Een overlijden evalueren met de betrokken verpleegkundige en eventueel ook de arts, helpt nabestaanden het te kunnen verwerken en af te sluiten.

patiënt of familie - te bespreken zaken aan bod zijn gekomen. “Het helpt ons die zorg te leveren die erop is gericht patiënten en hun naasten een zo hoog mogelijke kwaliteit van leven te geven”, zegt Mira Jong, teamleider op de verpleegafdeling oncologie. “Die zorg leverden we altijd al, alleen wordt dat met dit zorgpad voor iedereen inzichtelijk. Zowel voor de patiënt en de mensen om hem heen als voor de betrokken zorgverleners. Zij kunnen het document allemaal inzien: het is opgenomen in de status (dossier) van de patiënt en hangt aan zijn bed.” Comfort centraal Als duidelijk is dat een patiënt gaat overlijden, is dat een markering. “Het is een startpunt om het leven af te ronden

‘Het zorgpad stervensfase is een zorgdossier, een checklist en een evaluatie-instrument in één’ en afscheid te nemen”, zegt Jong. “Vanaf dat moment staat voor ons het comfort van de patiënt centraal. We verlichten eventuele klachten, maar doen geen controles meer, zoals bloeddrukmetingen. Dat is namelijk alleen maar belastend voor de patiënt. We kijken hoe het ziekte-inzicht is bij de patiënt en zijn naasten en bereiden hen voor op problemen die zich in de stervensfase kunnen voordoen. We helpen laatste wensen te inventariseren en gaan steeds na bij zowel de patiënt zelf als de mensen om hem heen of alles naar behoefte verloopt. Het zorgpad is dus ook nadrukkelijk op de naasten gericht. Voor hen is er ook onze folder ‘De stervensfase, verandering tijdens het sterven’. Daarin vindt men antwoord op veel vragen rond het overlijden.” Nazorggesprek Is de patiënt eenmaal overleden, dan biedt oncologie de nabestaanden vanuit de verpleging een nazorggesprek aan. Jong: “Als daar behoefte aan is, kunnen we de laatste levensfase van de overledene in het ziekenhuis evalueren. Want vaak blijken achteraf nog veel vragen naar boven te komen. Als dat veel medische vragen zijn, schuift ook een arts aan bij dat gesprek.” Nabestaanden kunnen ook veel hebben aan de folder ‘Als een naaste sterft’. Alle fases van rouw komen daarin aan bod, net als adviezen over hoe men kan omgaan met verlies. Ook is er een overzicht van websites en adressen voor rouwverwerking. De folders staan ook op www.mca.nl/patientenfolders.

Pleuni McAleese CCU-verpleegkundige cardiologie. “Maar het kan heel abrupt aflopen. We hebben het meegemaakt dat een partner ons het ene moment vraagt of het goed gaat en wij dat beamen en dat het het volgende moment ineens is afgelopen. Dat heeft een enorme impact op de partner. Laatst hadden we hier een jonge vrouw die plotseling, in het bijzijn van haar

evaluatie erg op prijs gesteld”, weet McAleese. “Dat heeft met acceptatie te maken. Als een ouder iemand sterft, wordt dat meer geaccepteerd: als je oud bent, ga je dood. Maar als je jong bent, ‘hoor’ je nog niet dood te gaan. Nabestaanden van jonge mensen kampen vaak met gevoelens van woede en onbegrip. Zij hebben dan ook meer behoefte aan uitleg en begeleiding. Er

‘Nabestaanden van mensen die jong overlijden hebben meer behoefte aan uitleg en begeleiding’ gezin, wegviel en die we moesten reanimeren. Zo’n reanimatie is voor de familie heel emotioneel en beladen. Helemaal omdat de patiënte het niet heeft gered. De familie was enorm onder de indruk van wat er in zo’n kort tijdsbestek gebeurde en dan komt niet alles meer bij hen aan. Toen wij hen na zes weken uitnodigden om de situatie nog eens na te bespreken, werd dat heel erg gewaardeerd.” Acceptatie Zo’n zes tot acht weken na een acuut overlijden, belt de afdeling cardiologie de nabestaanden om te horen hoe het met hen gaat en of er behoefte is om het overlijden op de polikliniek te evalueren. “Vooral wanneer de overledene een jong iemand is, wordt zo’n

leven vaak nog zoveel vragen. Door het gebeurde te evalueren met de betrokken verpleegkundige en eventueel ook de cardioloog, helpen we hen het te kunnen verwerken en af te sluiten. Dat vinden we heel belangrijk en we doen het dan ook graag.” Met het zorgpad stervensfase heeft de afdeling oncologie zich in mei internationaal op de kaart gezet. Het zorgpad is in Lissabon belicht tijdens het 12e congres van de European Association for Palliative Care (EAPC), een internationaal congres voor (zorg-) professionals in de palliatieve zorg. www.mca.nl/oncologie www.mca.nl/hartlongcentrum www.mca.nl/patientenfolders

Tekst: Rianne Groen

Abrupt Familieleden van oncologische patiënten kunnen zich meestal voorbereiden op het naderende afscheid. Nabestaanden van iemand die acuut komt te overlijden niet. “Patiënten die met hartproblemen zijn opgenomen kunnen er op het oog heel goed uitzien”, zegt

21  |  Zorg van nu

Puzzel mee en win! T

O

O

B

G

I

U

T

G

E

I

L

V

D

E

B

E

K

T

T

E

R

P

R

E

T

A

W

N

S

R

E

N

A

E

V

E

U

N

A

V

A

R

A

C

T

V

R

T

Z

N

A

A

B

J

I

L

G

R

E

T

A

W

G

E

P

T

K

N

B

I

L

E

T

O

H

O

D

A

E

L

A

S

A

L

E

N

E

S

N

U

V

O

B

T

N

N

A

T

N

U

R

D

B

T

E

T

R

L

E

E

D

E

L

O

T

C

B

E

U

E

T

E

I

I

Z

R

A

S

S

K

I

H

O

N

N

N

S

P

J

P

O

F

B

S

R

K

E

T

O

A

G

T

U

L

H

A

E

I

M

O

E

E

M

B

T

T

A

H

R

A

E

R

K

E

E

B

P

N

E

E

K

U

L

A

T

N

I

A

E

T

W

O

M

K

R

D

R

U

O

R

I

N

D

S

N

S

Z

E

A

E

E

A

R

R

W

I

U

E

T

O

U

E

S

K

C

I

N

K

C

I

P

N

S

R

E

L

N

N

U

N

E

T

E

S

J

I

I

G

S

I

E

R

P

O

T

Prijspuzzel zomer 2011

Streep onderstaande woorden, die horizontaal, verticaal en diagonaal in het letterblok zijn verborgen, weg. De over­ gebleven letters vormen een zin. Meedingen naar de prijzen? Stuur de zin met uw naam en adres naar [email protected] of per kaart (zonder envelop!) naar MCA, afd. marketing & communicatie (279), redactie Zorg van Nu, Postbus 501, 1800 AM Alkmaar. Onder de goede inzendingen worden drie cadeaubonnen verloot van respectievelijk € 50, € 25 en €10. Inzenden kan tot 25 augustus 2011. • Meren • Op reis • Parasol • Picknick • Piloot • Restaurant • Routeplanner • Rubberboot • Slaapzak • Stad bezoeken • Strand

•T  ent •T  entharing •T  entstokken •U  itrusten •V  akantie •V  liegtuig •V  rijheid •W  aterfietsen •W  aterglijbaan •W  aterpret •Z  wembad

Winnaars prijspuzzel voorjaar 2011 Oplossing: MCA bouwt met visie Uit de inzendingen zijn de volgende winnaars geloot: 1e prijs, cadeaubon € 50: D. Kingma, Hoorn 2e prijs, cadeaubon € 25: K. Burger, ‘t Veld 3e prijs, cadeaubon € 10: I. Imming, Oostzaan Zij hebben hun prijs inmiddels thuisgestuurd gekregen.

Zorg van nu  |  22

Deelt uw zorg

e  www.magentazorg.nl

• Bergen • Boek • Boot • Bossen • Bungalow • Camper • Caravan • Hotel • IJs eten • In de natuur • Luchtbed

072 575 36 00

Service

Colofon Zorg van Nu is een uitgave van Medisch Centrum Alkmaar (MCA) die viermaal per jaar huis-aan-huis wordt verspreid in Noord-Holland Noord. Zorg van Nu ­informeert over de gang van zaken in MCA en nieuwe ontwikkelingen in de zorg. Medisch Centrum Alkmaar is onderdeel van de MCA Gemini groep met vestigingen in Den Helder, Schagen, Alkmaar en ­Heerhugowaard.

Bezoektijden Dagelijks tussen 15.30 en 17.00 uur en van 18.00 tot 19.30 uur. In het weekend en op feestdagen is er een extra bezoekuur van 10.30 tot 11.30 uur. Kijk voor afdelingen met afwijkende bezoektijden op www.mca.nl/bezoektijden. Balie van patiëntenvoorlichting Voor algemene vragen over o.a. ziekten, onderzoek en behandeling, patiëntenverenigingen, hulpverlenende instanties, uw rechten als patiënt. Open ma t/m do van 09.00 tot 17.00 uur, op vrijdag van 09.00 tot 13.00 uur. Tel. (072) 548 3500, e-mail: [email protected]. Patiëntenadviesraad (PAR) De PAR behartigt als onafhankelijk adviesorgaan de gemeenschappelijke belangen van mensen die op de zorg van MCA zijn aangewezen. Meer info: www.mca.nl/par. Tel. (072) 548 2130, [email protected] Familiehuis MCA Verblijfsmogelijkheden voor partners, familieleden en vrienden van mensen die zijn opgenomen in MCA of een andere zorginstelling in de regio. Meer informatie: www.familiehuismca.nl, tel. (072) 503 7310. Klacht indienen? De klachtenfunctionaris is bereikbaar op werkdagen van 9.00 tot 16.30 uur. Tel. (072) 548 3501, e-mail: [email protected]. Meer info: www.mca.nl/klacht en de brochure ‘Een klacht, laat het ons weten’. Werken en leren in MCA Foreest Medical School – het opleidingsinstituut van MCA – verzorgt en coördineert wetenschappelijk onderzoek, medisch onderwijs, stages in het kader van een beroepsopleiding en diverse opleidingen. Meer info: www.opleidingbijmca.nl, www.foreestmedicalschool.nl. Informatie over werken bij MCA: www.werkenbijmca.nl.

Redactieadres Medisch Centrum Alkmaar Afdeling marketing & communicatie (279) Zorg van Nu, Postbus 501 1800 AM Alkmaar, www.mca.nl [email protected] Aan deze uitgave kunnen geen rechten worden ontleend. Niets uit deze uitgave mag worden gepubliceerd zonder ­toe­stemming van MCA. Bladcoördinatie, tekstproductie en eindredactie Rianne Groen, afd. marketing & communicatie MCA Tekstbijdragen Elja Stark, MCA marketing & communicatie Marcel de Ruijter, MCA marketing & communicatie Met dank aan alle geïnterviewden. Fotografie Jan Jong fotografie, Alkmaar Vormgeving RAADHUIS voor creatieve communicatie, Alkmaar Advertenties, druk en verspreiding Rodi Media, Broek op Langedijk Oplage 427.000

Adressen MCA Bezoekadres Wilhelminalaan 12 1815 JD Alkmaar (072) 548 4444 www.mca.nl Postadres Postbus 501 1800 AM Alkmaar

Hoofdlocatie Hoofdingang: Wilhelminalaan 12/ Ingang Metiusgracht: Metiusgracht 30 Locatie Zuid Labotheek (laboratoria KCHI, medische microbiologie, ziekenhuisapotheek) Juliana van Stolberglaan 13 1814 HB Alkmaar

Diagnostisch Centrum Heerhugowaard Stationsplein 49b 1703 WD Heerhugowaard (072) 548 2020 www.dc-heerhugowaard.nl

23  |  Zorg van nu

Even voorstellen...

‘Wij leggen de

Minder be

zoekers ro

lat hoog’

nd een pati ënt in een de patiënte ziekenhuis bed en duid nadviesraa gaat om ve d (PAR) ze elijke wach t deze en v rbetering v ttijdinform e a le atie op poli n d a e n d z e o re items ho rg in MCA. voor patiën ­ og op de a “Het geeft ten voor elk genda als altijd weer aar weten h e e en kick als t te krijgen”, wij als PAR zegt Joke Dankzij de Koning, vo iets positie Wet Medeze orzitter va fs ggenschap de medisch n de PAR. Cliënten Zo e zorg en d rginst klinieken:

Feiten & cijfers

Praat mee in het patiëntenpanel

Patiëntenadviesraad MCA   sinds 1997   9 leden  in 2010: -  3 ongevraagde adviezen - 11 gevraagde adviezen (waarvan 2 verzwaard)

Wat vindt u van de kwaliteit van zorg en de dienst­­verle­ning van MCA? De PAR hoort het graag. Uw mening kan ertoe bijdragen dat de zorg meer op uw behoefte en die van anderen wordt afgestemd. Wilt u meepraten? Meld u dan aan voor het patiëntenpanel en geef - via online vragenlijsten - uw mening. Kijk voor meer informatie op www.mca.nl/par.

Tekst: Rianne Groen

ienstverlen ellingen (W Joke Konin ing van een MCZ) hebb g was betro ziekenhuis. en patiënte kk e n bij de opric de laatste vi n een stem In M C A behartigt d hting van d jf jaar als vo in het beleid e PAR de p e o P rond rz A R it ter. “Wij ge onder­werp in atiëntenbela 1 9 9 7 en maakt e ven het best en die voor ngen. r si p n u d a u ti sd r ë va nten en clië ien deel va adviesrech n het zieke n uit, waarv nten van be t: het bestu nhuis gevra an ur kan ons lang zijn. In agd en ong advies dan so evraagd ad m mige gevalle niet naast zi vies over n h e b ben we zelfs ch neerlegg Pittige ges prekken en.” verzwaard “Wij leggen de lat hoog ”, vervolgt positief naa ze. “We heb r ons wordt ben soms p g eluisterd. M psychosoc ittige gespre CA is heel c iale opvang kken, maar oöperatief op de polik we hebben vragen. En naar ons to lin ie de ervaring ken, waar m een telefon e . Momente dat altijd ensen na e isch spreeku el maken w patiënt is e e n u sl r e e o cht nieuwsg ons hard vo p de poli’s cht een hot zou ook ee or e item. Het g sp re k hebben. Als terechtkunn n goede za ebeurt gere je dan een en met hun ak zijn. Het geld dat pa vierpersoon b e ti wordt toeg zoek aan h ënten tijden skamer heb ezien, maa et bed van s bezoekure t, is dat vee r ook dat h een n meer dan l te druk. W et bezoek h twee bezoe e zouden g ier zelf mee kers raag zien d r rekening m at daar stre ee houdt.” nger op