Zonnebescherming Waarom is het belangrijk om je tegen de zon te beschermen? UV-stralen hebben een ontstekingswerend effect,ze versterken ons positieve gevoel en goede humeur. Maar we hebben het dan over een beperkte mate van blootstelling aan de zon. Ultravioletstralen zijn zeer energetisch en dringen doorheen de oppervlakkige huidlagen, waar ze aanzienlijke schade toebrengen binnenin de cellen. Daarom is het van belang de huidcellen te beschermen tegen de nefaste effecten van zonnestralen. Zonder bescherming zijn UVstralen nefast voor de ogen, de huid en het immuunsysteem. Bij langdurig zonnen loopt de huid na enkele uren gevaar voor huidverbranding en uitdroging door de UVB-stralen. Op langere termijn zorgen de UVA-stralen voor een versnelde huidveroudering (pigmentvlekken, rimpels…) en zijn ze verantwoordelijk voor huidkanker. Er wordt vandaag gesproken over een aantal genetische voorbestemdheden voor bepaalde huidkankers. Wat is de impact van UVA stralen op de huid? UVA-stralen dringen diep in de huid, ze zijn dus gevaarlijker want ze breken de huidproteïnen af en bevorderen de veroudering van de huid waardoor rimpels, pigmentvlekken en huidverslapping in de hand worden gewerkt. Ze maken de huid doffer en grijziger. Ze veroorzaken een ontregeling die het verdedigingssysteem van de huid verzwakt. De celvernieuwing vertraagt en de huid wordt droger. De lange UVA-stralen spelen een belangrijke rol bij het optreden van zonintolerantie,allergieën en ze veroorzaken een verhoogd risico op kanker.
Een beperkte natuurlijke fotoprotectie Het zonnekapitaal (Capital Soleil) is het vermogen van de huid om zich te beschermen tegen de schadelijke effecten van de zon. Dit aanpassingspotentieel tegen blootsteling aan zonnestralen is verschillend van persoon tot persoon en hoe meer men aan zonnestraling wordt blootgesteld, hoe sneller het wordt uitgeput. De kinderhuid moet daarom met aanvullende beschermende maatregelen tegen zonnestraling versterkt worden. Externe fotobescherming door kleding Het dragen van kleding en hoed of petje is vooral bij het kind onmisbaar. Opdat de kleding doeltreffend zou zijn, moet ze de schouders, ¾ van de armen en de dijen bedekken. Er bestaat kleding waar een zonnefilter in het weefsel geïntegreerd werd. Deze zonnefilter heeft een specifieke zonnebeschermingsindex voor kleding: de UPF (Ultraviolet Protector Factor). Een fotobeschermende kleding is kleding met een UPF-index > 40 en de UVA-transmissie < 5%. Opdat een hoed een maximale bescherming zou bieden, moet hij een brede rand hebben zodat hij de nek en voorhoofd bedekt. Voor volwassenen wordt een rand van 8 cm aangeraden, voor kinderen een rand van 6 cm. Neem geen lichtgekleurde hoedenranden omdat deze het zonlicht naar het gezicht kunnen reflecteren. Baseball petten zijn niet aan te raden aangezien ze de oren, kaken en nek niet beschermen. Een parasol: een beperkte bescherming De bescherming van een zonnescherm is onvoldoende. Een zonnescherm beschermt inderdaad enkel tegen infrarood en een deel van de directe UV-stralen: zelfs onder een
zonnescherm blijven we onrechtstreeks blootgesteld aan verspreide UV-stralen hetzij door weerkaatsing (op water, zand…), hetzij door verspreiding van de stralen. Opgelet voor de ogen! De UV-stralen zijn reeds in de kindertijd verantwoordelijk voor oogziekten. Bij kinderen heerst er een groot gevaar want hun ogen zijn meer lichtdoorlaatbaar dan die van de volwassenen. De ooglens filtert geen UV-stralen voor de leeftijd van 10-12 jaar. Op die leeftijd kan de UV-penetratie tot op het netvlies, wat de UVA betreft, 60 tot 100% bedragen. Bovendien is een cumulatief effect en een frequente blootstelling op zeer jonge leeftijd kan ernstige netvliesletsels met zich meebrengen. Het dragen van een zonnebril die de UV-stralen 100% filtert (categorie 4), kan oogletsels door zonnestraling voorkomen. Bescherming van het gezicht Het gezicht, de schouders en het decolleté vereisen extra aandacht. Zelfs zonder echt te zonnebaden worden deze zones voortdurend blootgesteld aan de schadelijke invloed van de zon. Het is dus van belang een specifieke bescherming te kiezen voor deze huidzones.
Fotobescherming tegen zonnestraling: zonneproducten, hoe werken ze? Zonnebeschermingsproducten moeten zowel tegen UVB- als tegen UVA-stralen beschermen. Zonneproducten worden met filters samengesteld. De minerale zonnefilters reflecteren het licht en vormen een beschermende barrière tegen UVA en UVB. Minerale beschermingslagen zoals zinkoxyde of titaandioxyde worden niet door de huid opgenomen. De synthetische zonnefilters beschermen de huid door de zonnestralen te absorberen. Al naargelang hun samenstelling absorberen ze slechts bepaalde golflengten van de zonnestraling. Er bestaan dus chemische filters specifiek voor UVA-stralen en anderen voor UVB-stralen. Om een doeltreffende breedspectrumbescherming te waarborgen, moet men dus meerdere filters combineren. Organo-chemische filters zijn een mengsel van beiden. Ze absorberen en weerkaatsen de UV-stralen. Ze bezitten een breed spectrum dat een ruimere bescherming tegen UV-stralen biedt. Wat is de zonbeschermingsfactor? De zonbeschermingsfactor SPF (Sun Protection Factor) geeft het beschermingsniveau aan tegen UVB-stralen die zonnebrand veroorzaken. De zonbeschermingsfactor geeft de tijd weer die de huid in de zon kan blijven zonder te verbranden in vergelijking met wanneer hij onbeschermd zou zijn. Een dubbel zo hoge SPF-factor betekent echter geen dubbele bescherming.
AANDUIDING Lichte bescherming Matige bescherming Hoge bescherming Zeer hoge bescherming
SPF 6,10 15, 20, 25 30, 50 50+
Bescherming van de huid tegen UVA De bescherming tegen UVA wordt door het UVA logo aangegeven. Deze bescherming moet in evenwicht zijn met de UVB-bescherming.
Welke beschermingsfactor moeten we gebruiken? Bij mensen die voorbestemd zijn om dergelijke beschadigingen te ontwikkelen, raden we meestal een zonbescherming aan met een factor 50 die op gezicht en lichaam aan gebracht moeten worden maar ook achter de oren en in de nek. Dit zijn blootgestelde zones die snel vergeten worden. Het aanbrengen van een zonbeschermend product laat je niet toe om langer in de zon te blijven. Het garandeert een bescherming tegen de gevaren van de zon maar maakt in geen geval een langere blootstelling mogelijk. Door langer in de zon te blijven, verhoog je de risico’s. Een zonbeschermingsfactor van 50 voorkomt het bruine kleurtje niet maar het bruiningsproces verloopt anders. Eerst gaat het langzamer maar de bruine tint zal gelijkmatiger zijn en langer houden. Waarom een specifieke bescherming voor kinderen? De kinderhuid is gevoeliger voor UV want het afweersysteem van de huid is pas in de puberteit helemaal volgroeid. De huid van kinderen is ook fijner, en doordat ze bovendien vaak in het water en op het strand spelen, hebben ze een hogere bescherming nodig in combinatie met een textuur die langer intact blijft. De huid van kinderen heeft een geheugen dat kleine DNA-beschadigingen van de huidcellen door UV-stralen registreert. Het is bewezen dat de schade die door UV-stralen en zonnebrand tijdens de kinderjaren veroorzaakt wordt, het risico verhoogt op huidkanker. Hoeveel product moeten we aanbrengen? Het product moet een half uur voor u naar buiten gaat, worden aangebracht. Het zonnebeschermingsproduct dringt immers niet onmiddellijk in, het duurt 20 minuten voor het begint te werken. Het is belangrijk om het aanbrengen meerdere keren per dag te herhalen, idealiter om de twee uur en voor al na het zwemmen, zelfs als het product waterproof is. Om bijvoorbeeld voldoende aan te brengen met een spray of olie, zijn 8 verstuivingen per arm nodig, 8 tot 10 verstuivingen voor de buik en de zijden, 20 verstuivingen per been en 24 voor de rug. Vergeet ook de rug van je handen en voeten, de binnenkant van je knieën en de randjes van je badpak of bikini niet. Wist je dat...? • De hoeveelheid zonnecrème die u aanbrengt, is van essentieel belang, als je te weinig aanbrengt, kan dat de beschermingsfactor 2 tot 3 keer verminderen. • Een beschermingsfactor 20 of 30 die je rijkelijk aanbrengt, kan beter beschermen dan een beschermingsfactor 50 die je spaarzaam aanbrengt. • Bescherming is noodzakelijk bij elke blootstelling en een zonneproduct is geen middel om langer in de zon te kunnen blijven. • Een totale bescherming bestaat niet, want de zonnestralen kunnen nooit volledig geblokkeerd worden. • Een zonnecrème met een beschermingsfactor 50 beschermt niet twee keer zo goed als een zonnecrème met een beschermingsfactor 25. De absorptie van UVB-stralen door een zonneproduct met factor 50 is maar 2-3% hoger dan met een beschermingsfactor 25. • Flessen en tubes met zonnecrème die blootgesteld zijn aan de zon, verliezen soms hun beschermend effect. Daarom kan je ze beter weggooien aan het eind van de zomer.
• •
Zelfs bij een bewolkte hemel dringt 80% van de UV-stralen door de bewolking. Daarom is het absoluut noodzakelijk om jezelf ook dan te beschermen. 85% van de UVA-stralen en 60% van de UVB-stralen dringen door tot op een diepte van 50 cm in het water.
Wat is de UV-index? De UV-index definieert de sterkte van de UV-straling afhankelijk van de geografische ligging, maand en uur. Ze werd ontworpen om te wijzen op mogelijke gezondheidsrisico’s. In de weerberichten is de aangegevn UV-index de maximale waarde die tijdens de dag wordt voorzien en die meestal wordt bereikt wanneer de zon het hoogst staat. Bij een zwakke UV-index van 0 tot 2 kan je in alle veiligheid van de buitenactiviteiten genieten. Bij een matige tot hoge UV-index van 3 tot 7 zoek je best ‘s middags schaduw op. Bescherm je met kledij, hoedje, zonnebril en zonnecrème. Vanaf een zeer hoge tot extreme UV-index van 8 tot 11 vermijd je buitenactiviteiten op het heetst van de dag. Je zoekt best steeds de schaduw op. Beschermende kledij, hoedje, zonnebril en zonnecrème zijn noodzakelijk. Je moet rekening houden met de hoogte, de hoeveelheid UVB-stralen stijgt met 4% om de 400 m. De grondsoort heeft ook een invloed op de weerkaatsing van UV-stralen: sneeuw (+80%), zand (+20%) en water (+20% wanneer ze deint). Wat is zonneallergie? Veel mensen lijden aan zonneallergie. Polymorphous Light Eruption (PLE) is de diagnose bij ongeveer 90% van alle mensen met zonneallergie. PLE wordt veroorzaakt door een reactie van de huid op UV-geïnduceerde vrije radicalen. Het resultaat is celschade met ontstekingsen allergische reacties tot gevolg. Na de eerste blootstelling aan de zon begint de huid te jeuken, gevolgd door de ontwikkeling van kleine blaren, bultjes en rode plekken op decolleté, armen en benen. Je gebruikt best een zonnebeschermingsproduct dat speciaal ontwikkeld is voor de specifieke behoefte van de huid gevoelig aan zonneallergie. Gouden regels om te zonnen zonder zorgen • • •
•
Ga je op vakantie? Neem dan minstens 100 ml zonneproduct per persoon per week mee. Kies een zonnebescherming aangepast aan je huidtype. Breng het zonneproduct altijd 20-30 minuten voor de blootstelling aan de zon en wacht enkel ogenblikken voordat je er een kledingstuk over aantrekt, omdat dit de stof kan verkleuren.
Mijd de zon wanneer de zonnestraling het sterkst is: tussen 12 u en 16 u in België of 11 en 15 uur, afhankelijk van de regio.
•
Stel baby's of kinderen jonger dan 3 jaar niet rechtstreeks bloot aan de zon. Trek hen beschermende kleding aan en gebruik een product met een hoge beschermingsfactor. Laat hen veel en regelmatig water drinken, ook al vraagt hij/zij het niet.
•
Breng het zonnebeschermingsproduct aan in voldoende hoeveelheid, elke 2 uur en zeker bij zweten, na het zwemmen of na het afdrogen. Droog je goed af na het zwemmen want een natte huid verbrandt sneller.
•
• • • • • •
Draag in de volle zon bij voorkeur een petje of hoedje, zonnebril en aangepaste kleding zoals een droog T-shirt. Bescherm je lippen tegen de zon, zij zijn bijzonder gevoelig. Pas op in de wagen want glas laat ook zonnestralen door. Gebruik een huidproduct voor na het zonnen om de huid terug te hydrateren. Stel een eventuele verwonding niet bloot aan de zon zodat het litteken niet onherstelbaar bruin wordt. Breng in dat geval een zonnebeschermingsfactor van minstens 50 aan. Controleer regelmatig (iedere maand) je huid en raadpleeg een dermatoloog als een schoonheidsvlekje er plots anders uitziet.
Bron: Vakantie en Gezondheid,06/2007 Farma-Sfeer, nr.162, 04/2011 Korte berichten, 01/03/2011;15/04/2012 De Apotheker, Nr.092, 14/06/2011 Dermonews, 06/2013 Farmaceutisch Tijdschrift, nr.2, 2010
