ZONDAG 22 APRIL 2012 HELDEN ERFGOEDREGIO HAGELAND

N

ZONDAG 22 APRIL 2012

HELDEN ERFGOEDREGIO HAGELAND

1

Inhoudstafel 3-4 5 6 7 8 9 10 11 11

2



Voorwoord Aarschot Bekkevoort Bierbeek Diest Glabbeek Scherpenheuvel-Zichem Tremelo Zoutleeuw

HELDEN

N

Getuigen zijn zelden helden. Echte helden zie je zelden. Herman Van Veen, Helden, 1971 Beste, Al elf keer werd de eerste zondag na de paasvakantie ingekleurd door Erfgoeddag, een dag waarop in heel Vlaanderen het cultureel erfgoed centraal staat. Roerend erfgoed (een schilderij, een antieke doopvont of kleinere voorwerpen) en immaterieel erfgoed (legendes, volksgebruiken of optochten) worden dan in de kijker gezet. Maar deze editie is bijzonder. Vijftien gemeenten in het Hageland beslisten eind 2011 om de krachten te bundelen rond cultureel erfgoed in de eigen regio. Niet zomaar voor even, maar met een écht plan om de komende jaren nauw samen te werken. Op 19 december 2011 richtten Aarschot, Bekkevoort, Bierbeek, Boutersem, Diest, Glabbeek, Hoegaarden, Holsbeek, Landen, Linter, Rotselaar, Scherpenheuvel-Zichem, Tielt-Winge, Tremelo en Zoutleeuw daarom de projectvereniging ‘Erfgoedregio Hageland’ op. Samen willen we streven naar meer bewustwording, beleving, kennis en bewaring van ons Hagelands cultureel erfgoed. Deze Erfgoeddag is voor de deelnemende steden en gemeenten een eerste bescheiden poging om hun programma gezamenlijk voor te stellen. Tijdens de twaalfde editie, op zondag 22 april 2012, gaat Erfgoeddag over ‘Helden’ en dit in elke betekenis van het woord. Wij hopen u van harte te kunnen ontmoeten op 22 april 2012. Geniet van het heldhaftige Hageland. Steven Omblets Voorzitter Raad van Bestuur projectvereniging ‘Erfgoedregio Hageland’ Schepen van cultuur in Aarschot

3

Dames en heren, Erfgoedliefhebbers, Helden zijn van alle tijden, alleen de manier waarop ze verschijnen en geportretteerd worden verschilt nog al eens. Je hebt de gemaskerde Batman, de iconisch eenvoudige look van Kuifje, het gewelfde harnas van een ridder en het afgelikte designerkostuum van een James Bond. Elke erfgoedwerker komt ze wel eens tegen in die boeiende zone tussen toekomst, heden en verleden. De Franse historicus Marc Bloch ziet die zone als de “solidariteit tussen de tijdperken”. Die was volgens hem zo sterk dat “tussen verschillende tijdperken inzicht alleen gestalte kan krijgen in de vorm van tweerichtingsverkeer. Wie het verleden niet kent, kan onmogelijk het heden begrijpen.” Bloch schreef dat in 1941 en besefte dat interpretaties van het verleden altijd gekleurd zijn: “Kende ik van binnenuit wat het voor een leger betekent om te worden omsingeld, voor een volk om te worden verslagen, voordat ik zelf de ongehoorde walging had ervaren waarmee zoiets gepaard gaat? Wist ik echt, voordat ik zelf, tijdens de zomer en de herfst van 1918, de vreugde van de overwinning had ingeademd waar dat mooie woord voor staat?” De Fransman had gevochten in de Eerste Wereldoorlog en trok als 52-jarige opnieuw ten strijde in de Tweede Wereldoorlog. Zijn woorden blijven, maar hun betekenis heeft een tragisch kantje. Hij werd namelijk drie jaar later opgepakt als verzetsman, gemarteld en in juni 1944 door de Duitsers gefusilleerd. Gelukkig maar dat scripta manent: mensen laten sporen na. Daarom moeten we zorg dragen voor die sporen, herinneringen, beelden en verhalen uit ons gemeenschappelijk verleden, met het oog op de toekomst. Dat is de opdracht van de erfgoedsector en Vlaanderen veert helemaal op door die opdracht. De duizenden erfgoedwerkers hebben dat effect door een mooie mix van enthousiasme, inzet, competentie en passie. De wil om te tonen, te vertellen, te delen, kritische vragen te stellen, te duiden, te sensibiliseren en in dialoog te treden is de drijvende kracht van Erfgoeddag. Een thema als ‘Helden’ – zowel in fictie als in de realiteit – is daar ideaal voor. De meest uiteenlopende verenigingen kunnen zich rond zo’n inhoudelijk interessant en vormelijk verrassend programma verzamelen en dragen zo bij tot het grote succes van Erfgoeddag. Deze twaalfde editie brengt op zondag 22 april een recordaantal deelnemers op de been: 550 organisaties bieden u via ruim 700 activiteiten de kans om die solidariteit tussen het heden en het verleden op een of andere manier te ervaren. Het programma is gevarieerd en veelzijdig en geeft u ook de kans de binnenkant van het erfgoedbedrijf te leren kennen. Ik wens u een bijzonder boeiende en verrijkende Erfgoeddag!

4

HELDEN Joke Schauvliege Vlaams minister van Leefmilieu, Natuur en Cultuur

N

Aarschot Wandeling pastoor Dergent Op 26 augustus 1914 hebben drie inwoners van Gelrode, die door de Duitsers zwaar verwond zijn dringende verzorging nodig. De dorpspastoor Pieter-Jozef Dergent neemt de taak op zich hen naar een lazaret in het bezette Aarschot te voeren. De gewonden worden veilig afgeleverd, maar de pastoor zou zijn parochie niet meer weerzien, want hij werd op mensonwaardige wijze gefolterd en gedood. De wandeling reconstrueert de laatste tocht van de edelmoedige dorpspastoor door Aarschot. Vertrek: Stedelijk museum, Elisabethlaan 103, Aarschot Tijdstip: 14.00 u. (Duur: ongeveer 2 uur) Meer info: Stedelijk Museum Aarschot 016 56 84 51 of [email protected]

5

Bekkevoort Wandeling: In de voetsporen van oud-burgemeester Eugeen Cools Pasar Bekkevoort i.s.m. Gemeentebestuur Bekkevoort

Oud-burgemeester Eugeen Cools komt terug tot leven en vertelt tijdens de wandeling (7,5 km) over zijn verwezenlijkingen waardoor Bekkevoort op de kaart werd gezet van het Hageland. Onder zijn legislaturen werd er een nieuwe kerk, een kerkhof, een gemeentehuis en school gebouwd alsook enkele wegen in kasseien gelegd. Voor de inwoners was dit een grote opsteker. Er werd tevens een straat naar hem genoemd. Vertrek: Gemeentehuis (parking), Eugeen Coolsstraat 17, Bekkevoort Tijdstip: -  voormiddag: 10.00 u. -  namiddag: 14.00 u. Meer info: Tamara Willems (cultuurbeleidscoördinator) 013 46 05 83 of [email protected] of Flor Belemans 013 32 28 00 of [email protected]

6

HELDEN

N

Bierbeek Trio Corgano

i.s.m. kerkraad Sint-Hilarius Bierbeek Op het historische ROBUSTELLY-ORGEL (1775) speelt Erwin Van Bogaert stukken die verwijzen naar het thema van de Erfgoeddag: ‘Helden’. Twee hoornblazers zetten dit thema kracht bij. Vooraf, om 14.00 u., start vanuit de locatie een wandeling. Vóór het concert is er een vieruurtje voorzien, ook nadien blijft de bar open. Bijeenkomst voor de wandeling en het vieruurtje aan de kerk. Deze bijzondere locatie heeft slechts een beperkt aantal plaatsen: reserveer snel! Gratis inkom n.a.v. Erfgoeddag Vlaanderen. Meer info: Dieter Vranckx (cultuurbeleidscoördinator) 016 46 14 00 of [email protected]

7

Diest De kleine helden achter Diest Wandel mee door het historische Diest en laat je verrassen door de helden die terug tot leven komen. Een soldaat uit het monument, Mariette Bas, Dokter Verstappen, de bierproever, … je leert ze opnieuw kennen. Diest koos bewust niet voor grote namen, maar kleine helden die dreigen vergeten te worden. Op het parcours maak je zelf de verschillende helden terug wakker die hun verhaal met je delen. Vergeet zeker ook niet de prachtige O.L.V. kerk te bezoeken met het mooie altaar en een kleine tentoonstelling. Startpunt: Kaai, Diest. Van 13.00 u. tot 17.30 u. vertrekt elk half uur een groep. De wandeling eindigt aan Park Cerckel, een ideale plaats om Diestse helden te vieren! Hier kan je genieten van het Diestse gildenbier of de Diestse Cruydtcoeck. Verschillende erfgoedverenigingen bieden hun publicaties aan en er staan jonge helden op het podium. De soundtrack van de Demerbroeken In 2011 gingen singer-songwriter Lennaert Maes en multi-instrumentalist Andries Boone op zoek naar de roots van onze streek en naar de schoonheid van de Demerbroeken. Ze zingen over volksfiguren als Wannes Raps en Pastoor Munte, over de stroming van de Demer, over de liefde van oever tot oever, over het machtige landschap dat ons omringt en over hoe vroeger en nu in elkaar verweven zijn. Een ode aan Ernest Claes zal niet ontbreken. Je kan in Park Cerckel terecht van 14.00 u. tot 19.00 u. Programma: 14.00 u. accordeon 15.30 u. Soundtrack van de Demerbroeken 17.00 u. Initiatie volksdans door Priateli & Lichtvoetig 18.00 u. Soundtrack van de Demerbroeken

HELDEN Park Cerckel, Michel Theysstraat (hoofdingang naast brasserie the Lodge), Diest. Voldoende parkeergelegenheid op Parking Verversgracht. Vanop deze parking loop je rechtstreeks door Park Cerckel naar het centrum.

8

Meer info: Falke Lambrechts (cultuurbeleidscoördinator) 013 46 06 47 of [email protected]

N

Glabbeek Tentoonstelling ‘Glabbeekse helden uit de Grote Oorlog in beeld’ i.s.m. Bibliotheek, Heemkundige Kring en Davidsfonds

Maak kennis met onze helden, de gesneuvelden van Glabbeek tijdens WOI. We brengen het verhaal achter deze gezichten en vertellen meer over het traject dat de troepen gevolgd hebben en het militaire leven (frontleven, uniformen, eretekens,...). Ook de oud-strijders komen in beeld. Plaats: Bibliotheek Glabbeek, Stationsstraat 14, Glabbeek Tijdstip: 14.00 u. tot 18.00 u. (Na erfgoeddag is de tentoonstelling nog te bezichtigen tot 19 mei 2012, tijdens de openingsuren van de bibliotheek.) Meer info: Tamara Willems (cultuurbeleidscoördinator) 016 77 29 37 of [email protected]

Wandeling Bunsbeek, als onderdeel van de gevechten bij Sint-Margriete-Houtem Pasar Glabbeek i.s.m. cultuurraad Glabbeek en erfgoedsite Tienen

Schaffelberg, Oudenbos,... Hier vochten en sneuvelden vele helden om de Duitse troepen te vertragen en het Belgisch grondgebied te beschermen. Pasar Glabbeek wandelt met jou via deze gehuchten naar Houtem waar ook de militaire begraafplaats zal bezocht worden (o.l.v. een gids). Na de wandeling brengen we een bezoek aan de tentoonstelling ‘Glabbeekse helden uit de Grote Oorlog in beeld’. Vertrek: Jeugdhuis ‘De Kloemp’(parking), Schoolstraat 67, Bunsbeek Tijdstip: 14.00 u. Meer info: Esther Vansavelberg 016 81 67 47 of [email protected]

9

Scherpenheuvel-Zichem Oog in oog met Joost Bouckaert I.s.m. Erfgoed Scherpenheuvel

Zondag 22 april staat in het teken van een man die zijn heldenstatus niet op, maar naast het slagveld behaalde. Zonder Joost Bouckaert zou Scherpenheuvel niet het bedevaartsoord zijn dat het vandaag de dag nog steeds is. Pastoors moesten ten tijde van de contrareformatie immers veel meer kunnen dan hun kudde leiden. Zo was E.H. Bouckaert ook verantwoordelijk voor het werven van fondsen voor de bouw van de basiliek en bracht hij de Oratorianen naar Scherpenheuvel om in te staan voor het ontvangen en verzorgen van de vele bedevaarders. In Scherpenheuvel kom je niet alleen oog in oog te staan met een man die zijn stempel wist te drukken op het bedevaartsoord, maar ook met “helden” zoals de beruchte keerskatten die eeuwen later het ontvangen van pelgrims veel ruimer gingen interpreteren… Het programma bestaat uit de volgende activiteiten: doorlopend erfgoedwandeling: “Scherpenheuvel, de zevenhoekige stad” 13.30 u. lezing: “Oog in oog met Joost Bouckaert” door Hans Geybels 15.00 u. rondleiding: “Helden en antihelden in Scherpenheuvel” 16.30 u. rondleiding: “Helden en antihelden in Scherpenheuvel” De Bouckaertfolder, te verkrijgen bij de dienst toerisme, geeft je meer inzicht in de figuur Joost Bouckaert.

HELDEN Alle activiteiten worden gratis aangeboden. Het is aangeraden om voor de lezing en de rondleidingen je plaats te reserveren. Meer info: Dienst Toerisme Scherpenheuvel-Zichem 013 77 20 81 of [email protected]

10

N

Tremelo Held Damiaan Het Damiaanmuseum te Tremelo zal vrij te bezoeken zijn van 10.00 tot 16.30 uur. De gidsen besteden speciale aandacht aan de figuur van de “Held Damiaan”. Een brochure zal ter beschikking liggen over hoe vele bezoekers de figuur “Damiaan, mijn held en inspirator” zien en ervaren. Meer info: Louis Van Muysen (conservator Damiaanmuseum) 016 53 05 19 of [email protected]

Zoutleeuw Rondleiding: Maarten van Wilre, beschermheer van de Sint-Leonarduskerk Het pronkstuk van de Sint-Leonarduskerk is zonder twijfel het 18m hoge sacramentshuis in Avesnessteen, gekapt door Cornelis Floris II in de 16de eeuw. Het was een donatie van Maarten van Wilre en zijn echtgenote. Hij schonk ook de gouden koorkap (12 kg) en een mooie zilveren monstrans aan de kerk. Maar wie was die Maarten van Wilre, waarvan de grafsteen zich ook in de kerk bevindt? Plaats: Parking rond de kerk, Grote Markt Tijdstip: - rondleiding om 14.15 u. en 15.30 u. - gratis toegang kerk tussen 14.00 u.   en 17.00 u. Meer info: Toeristische dienst Zoutleeuw 011 78 12 88 of [email protected]

© vzw De Vrienden van Zoutleeuw - Coningx

11

Praktisch Erfgoedregio Hageland is een samenwerking tussen:

Erfgoeddag 2012 wordt mogelijk gemaakt dankzij de steun van volgende partners

HELDEN

12

V.U. Steven Omblets, Kruisstraat 2, 3390 Tielt-Winge