© PATRICE STABLE/JEAN PAUL GAULTIER
Jurk Apparitions uit de Maagdencollectie, voorjaar/zomer 2007
8 l Kunst & Cultuur
Kunsthal toont oeuvre van legendarische Franse couturier
Jean Paul Gaultier, de mode voorbij Weinig modeontwerpers drukken zo duidelijk de tijdsgeest en hun maatschappijvisie uit in hun werk als couturier Jean Paul Gaultier. The Fashion World of Jean Paul Gaultier, From the Sidewalk to the Catwalk, vanaf februari te zien in de Kunsthal Rotterdam, neemt bezoekers mee naar zijn kleurrijke en unieke universum. TEKST: VIVIAN DE GIER
C
Afwijkend schoonheidsideaal ‘Niet-conformistische ontwerper zoekt ongewone modellen. De geijkte schoonheden hoeven zich niet aan te melden.’ Dat stond in de advertentie waarmee Jean Paul Gaultier mannequins zocht voor zijn eerste shows eind jaren 70. Mollige of zelfs dikke vrouwen, oudere mensen, van blank tot zwart, extreem lang, vol met tatoeages of met iets opvallends in hun gezicht – Jean Paul Gaultier houdt niet van doorsnee schoonheidsidealen. ‘Het was niet bedoeld als
FOTO RAINER TORRADO
outurier Jean Paul Gaultier (1952), 35 jaar in het vak maar nog steeds bruisend van de ideeën, wilde best meewerken aan de tentoonstelling waarmee het Montreal Museum of Fine Arts hem wilde huldigen voor zijn rijke oeuvre. Als het maar geen ‘begrafenistentoonstelling’ zou worden, geen uitvaart van zijn werk. ‘Gaultier wilde avontuur, het moest een nieuwe creatie opleveren,’ vertelt Thierry-Maxime Loriot, curator van The Fashion World of Jean Paul Gaultier. De tentoonstelling was tot augustus 2012 nog te zien in San Francisco en doet nu Rotterdam aan als etappe op een reis rond de wereld. ‘Het is een hedendaagse installatie die Gaultiers humor laat zien, en zijn genialiteit. Hij is zelf zeer nauw betrokken geweest bij de opzet en de selectie van de stukken. Iets nieuws creëren, dat is wat hem prikkelt. Gaultier is altijd gericht op de toekomst.’
grap’, zei Gaultier daar zelf ooit over. ‘Ik wilde mensen laten zien dat je niet koste wat kost jong moet blijven of de perfecte maten moet hebben om mooi en sexy te zijn en mijn kleding te dragen.’ De Fransman werd misschien wel het meest bekend door zijn blauw-witgestreepte matrozenshirts en de korsetten met enorme puntige kegels op de borst. Die laatste werden onder meer door Madonna gedragen tijdens haar Blonde Ambition Tour (1990), maar deden al vele jaren eerder hun intrede in zijn werk. Zijn oude, versleten teddybeer Nana was zijn eerste model voor de puntbeha. Filmkostuums Weinig ontwerpers zijn zo veelzijdig als Gaultier. Hij ontwierp in de afgelopen 35 jaar meer dan honderdvijftig collecties voor zichzelf en vijftien voor het bekende modehuis Hermès. Hij hulde tientallen film- en popsterren in zijn creaties: Catherine Deneuve, Lady Gaga, Nicole Kidman en Madonna, om er maar een paar te noemen. Daarnaast maakte hij filmkostuums voor regisseurs als Pedro Almodóvar (La Mala Educación), Peter Greenaway (The Cook, The Thief, His Wife and Her Lover), Jean-Pierre Jeunet (La Cité des ▹
Jean Paul Gaultier maakt al 35 jaar non-conformistische ontwerpen.
Kunst & Cultuur l 9
FOTO EMIL LARSSON
© PIERRE ET GILLES/RAINER TORRADO
Jean Paul Gaultier, 1990. Ontwerp voor de cover van een autobiografische fotoroman. Bewerkte foto, ingelijst door kunstenaars.
© ALIX MALKA
Korset gedragen door Madonna in haar Blond Ambition World Tour, 1990.
La Mariée, bruidsjurk uit de Zeemeermin-collectie, voorjaar/zomer 2008
Enfants Perdus) en Luc Besson (The Fifth Element). En al jaren heeft Gaultier een goedlopend parfum voor dames en voor heren – in de vorm van een vrouw in korset en een man in een gestreept matrozenhemd. Matrozen en zeemeerminnen Aan de hand van zes thema’s wordt in de multimediale expositie The Fashion World of Jean Paul Gaultier het rijke oeuvre van de modekunstenaar in zijn volle breedte getoond. In ‘Odyssee’ zien we onder meer matrozen en zeemeerminnen; in ‘Het Boudoir’ staan korsetten en vrouwelijkheid centraal; ‘Skin Deep’ gaat over verscheidenheid in mensen en schoonheid; ‘Punk Cancan’ maakt een combinatie van de punkscene met de semi-chique Parijse modewereld; ‘Urban Jungle’ is gewijd aan etnische groeperingen en in ‘Metropolis’ komen allerlei nieuwe tech10 l Kunst & Cultuur
nieken en materialen aan bod. In The Fashion World of Jean Paul Gaultier zijn honderdveertig originele creaties te zien, vanaf de vroege jaren 70 tot nu en van zowel zijn couture collecties als zijn prêt-à-porterlijn. Veel daarvan is nog niet eerder tentoongesteld. Een aantal ‘talking heads’, modellen met projecties op hun gezicht, brengt de creaties bijna letterlijk tot leven. Daarnaast zijn er tientallen mode- en kunstfoto’s van beroemde fotografen te zien en veel fragmenten uit films, videoclips en choreografieën. Grenzeloos engagement Gaultier is vooral uniek door zijn openheid, durf en engagement. In zijn werk tast hij de grenzen af van wat ‘normaal’ en ‘afwijkend’ is, tussen ‘vrouwelijk’ en ‘mannelijk’, tussen culturen onderling. De hele wereld is daarbij zijn inspiratiebron. Gaultier creëerde collecties rondom een
FOTO RAINER TORRADO
Uit de tentoonstelling in het Montreal Museum of Fine Arts
thema als maagden; hij verwerkte geloof in zijn creaties door te verwijzen naar nonnen en rabbijnen; liet zijn creaties beïnvloeden door andere kunstuitingen, zoals muziek, film, dans en schilderkunst, en ontwierp collecties die zijn geïnspireerd op etnische groeperingen of landen en culturen, zoals Peru, China, Rusland of Afrika. Gaultier is als een kameleon; hij kan de kleur aannemen die hij wil, en spiegelt ons daarmee iets terug over onze maatschappij. ‘Wanneer je Gaultiers wereld ontdekt, besef je hoe open
en genereus zijn mode is,’ vertelt curator Loriot enthousiast. ‘Hij was de eerste die een visie op de samenleving gaf in mode die toegankelijk was voor iedereen. Hij staat een multiculturele, gulle samenleving voor waarvan we allemaal dromen. Gaultier ziet vele vormen van schoonheid, onafhankelijk van iemands maat, sekse of seksuele geaardheid, culturele achtergrond of huidskleur. Hij heeft tal van taboes doorbroken en grenzen geslecht.’ Zo vermengt Gaultier vrouwelijkheid met mannelijkheid ▹
‘Gaultier is als een kameleon; hij kan de kleur aannemen die hij wil, en spiegelt ons daarmee iets terug over onze maatschappij’ Kunst & Cultuur l 11
FOTO PATRICIE STABLE
© PATRICE STABLE/JEAN PAUL GAULTIER
La Mariée, uit de serie Hommage aan Afrika, voorjaar/zomer 2005
Laudes-ensemble uit de Maagdencollectie, voorjaar/zomer 2007
door vrouwen maatpakken aan te trekken en mannen in korset of rok te steken. Hij liet voluptueuze vrouwen sexy lingerie showen op de catwalk. Telkens weer rekent hij af met vooroordelen en stereotiepe beelden. Loriot: ‘Wat Gaultier uitdraagt over schoonheid en smaak is zeker vandaag de dag heel gezond, belangrijk en noodzakelijk.’
geeft door de combinaties die hij maakt commentaar op onze samenleving. Bij hem mag iedereen zijn zoals hij is. Er zijn couturiers die een ode brengen aan de vrouw, die collecties ontwerpen die puur zijn gericht op schoonheid. Gaultier wil meer dan alleen mooie kleding maken.’ Andy Warhol zei het al: ‘Naast Yves Saint Laurent is Jean Paul Gaultier de enige modeontwerper die ware kunst maakt met zijn kleding.’ Loriot is het van harte met die uitspraak eens. ‘Ik beschouw Jean Paul Gaultier als een artiest. Als je zijn vakmanschap ziet, hoeveel werk hij eraan besteedt en hoe vindingrijk en fantasievol hij is!
Ware kunst Ook Jannet de Goede, curator van de Rotterdamse Kunsthal, is onder de indruk van Gaultiers engagement. ‘Hij trekt zich totaal niets aan van wat gangbaar is en
‘Het mocht geen begrafenistentoonstelling worden. Gaultier wilde avontuur, het moest een nieuwe creatie opleveren’ 12 l Kunst & Cultuur
© PATRICE STABLE/JEAN PAUL GAULTIER
reist de expositie verder, naar onder meer Stockholm en New York. De Goede verwacht ook in Rotterdam een hoge opkomst: zestig- tot tachtigduizend mensen. ‘Als het niet meer is. Want hoe vaak kun je nu beroemde modeontwerpen met eigen ogen bewonderen, in plaats van op televisie of in de krant? Dat maakt deze tentoonstelling ook zo de moeite waard. Normaal gesproken wordt haute couture alleen voor de happy few op de catwalk getoond. Nu krijgt iedereen de kans om dit werk van heel dichtbij te bekijken en zich er één op één toe te verhouden.’ Hun persoonlijke favoriet? Dat vinden de twee curatoren moeilijk kiezen. ‘In Urban Jungle is er een vrouw met een jurk van ara-veren, uit de Salon Atmosphere-collectie. Die vind ik echt prachtig,’ aldus De Goede. ‘Het ensemble werd gedragen door Dana International tijdens haar optreden op het Eurovisie Songfestival in 1998.’ Loriot vindt de Maagden-collectie als geheel heel speciaal, en als enkel werk de jachtluipaardjurk uit de Rusland-lijn: ‘Spectaculair! Van een afstandje lijkt het net alsof de vacht van een jachtluipaard op de jurk is vastgenaaid, de kop als bovenlijf, compleet met poten en staart. Het is een trompe-l’oeil (gezichtsbedrog), gemaakt van ontelbaar veel glaskraaltjes en klauwen van stras. Het heeft meer dan 1060 uur gekost om de jurk te maken. Uitzonderlijke werken als deze kunnen dezelfde emoties oproepen als een beeldhouwwerk of schilderij.’
Immaculata, uit de Maagdencollectie, voorjaar/zomer 2007
Geen andere ontwerper heeft zo veel gedaan en bereikt als hij. En het meest bijzondere is: het is steeds weer anders, steeds weer nieuw. Gaultier creëert een trend in plaats van trends te volgen. Daarom staat hij na al die jaren nog steeds aan de top. Je ziet in de expositie werken uit 1971, 1976, 1993 en 2006 naast elkaar en niets doet gedateerd aan. Dat laat zien hoe vooruitstrevend die man is.’ Overrompelende ervaring Jannet de Goede was overrompeld toen ze Gaultiers haute couture voor het eerst van dichtbij zag in Montreal. ‘Ik kom zelf niet uit de modewereld en ik werd totaal verrast door de pracht en het vakmanschap ervan. Het is echt kunst.’ Tot nu toe is The Fashion World of Jean Paul Gaultier naast Montreal te zien geweest in Dallas, San Francisco en Madrid. In Noord-Amerika alleen al kwamen er zevenhonderdduizend bezoekers op af. Na Rotterdam
The Fashion World of Jean Paul Gaultier. From the Sidewalk to the Catwalk is van 10 februari t/m 12 mei te zien in de Kunsthal Rotterdam. www.kunsthal.nl
AVRO CULTUUR KORTING Datum 10 februari t/m 12 mei 2013
★
★★
★ ★ ★
Locatie Kunsthal Rotterdam, Museumpark, Westzeedijk 341 in Rotterdam Prijs € 10,- p.p. (normaal € 12,50) Reserveren: Reserveren is niet nodig. Knip deze bon uit en laat hem zien aan de kassa van de Kunsthal. Uw korting wordt ter plekke verrekend.
Kunst & Cultuur l 13
