ZIN IN TAAL Landelijke Studiedag Levende Talen op vrijdag 7 november 2014 in Utrecht
54 WORKSHOPS Elke deelnemer kan aan twee workshops deelnemen. Er zijn in totaal 54 workshops: workshopronde A duurt van 11.15 – 12.45 uur, workshopronde B van 13.45 – 15.15 uur. Inschrijven voor de workshops gebeurt tegelijk met het aanmelden voor de Landelijke Studiedag. Het volledige programma van de Landelijke Studiedag 2014 en de mogelijkheid om u digitaal in te schrijven, vindt u op de website van Levende Talen <www.levendetalen.nl>.
LEVENDE Talen 1
11.15 – 12.45 uur
WORKSHOP A1
WORKSHOPRONDE A
Schoolexamen gespreksvaardigheid Engels met een gespreksportfolio
Liesbeth Pennewaard (SLO), Ans ter Haar & Erna Slikker (De Meerwaarde) Uitgangspunt van het gespreksportfolio is dat leerlingen aan moeten tonen dat zij minimaal hebben voldaan aan het examenprogramma (gespreksvaardigheid). Leerlingen voeren gesprekjes in verschillende contexten met verschillende gesprekspartners en mogen ook zelf gespreksopdrachten kiezen. Een gespreksportfolio kan ontwikkelingsgericht al in het derde leerjaar en op basis van maatwerk (individuele begeleiding en feedback) worden ingezet. Tijdens de workshop worden de ins en outs van het gespreksportfolio (theorie) kort uitgelegd met de vertaalslag van deze opzet naar de praktijk van De Meerwaarde in Barneveld. Tot slot gaat u in gesprek met elkaar over mogelijke toepassing van een gespreksportfolio in uw praktijk. Alle talen – alle doelgroepen behalve po
WORKSHOP A2
Taaldiversiteit in de praktijk: we maken een invoeringsplan
Guus Extra, Onno van Wilgenburg (Europees Platform) & Toon van der Ven (Stoas Wageningen) Tijdens de LT-studiedag van 2013 hebben we met een gezelschap van betrokken taaldocenten een actiegericht vervolg gegeven aan initiatieven van Levende Talen en het EU-onderzoek Language Rich Europe in de vorm van adviezen aan staatssecretaris Sander Dekker. Vanuit OCW blijft het stil. Vanuit de EU en het ECML in Graz niet: zie FREPA/CARAP (referentiekader culturele en taaldiversiteit): http://carap.ecml.at/ Wat kunnen we als school zelf doen? Zelf aan de slag: we stellen samen een realistisch invoeringsplan op dat zich op scholen en op gemeentes richt. Tijdens de workshop kunnen scholen zich al aanmelden als pilot-school! Trefwoorden: taaldiversiteit als succesfactor, Language Rich Europe, FREPA/CARAP (referentiekader culturele en taaldiversiteit van het ECML). Alle talen – alle doelgroepen
WORKSHOP A3
Vertaalgeluk in het middelbare onderwijs
Vincent Folliet & Maud Jenje (Het 4e Gymnasium, Amsterdam) In het voortgezet onderwijs in Nederland wordt niet meer vertaald (met uitzondering van de ruwe werkvertaling bij Klassieke Talen) en dat is een gemiste kans. Er ligt een schat aan literaire teksten te wachten op een vertaling: kinderversjes, beroemde eerste zinnen, jeugdliteratuur, sonnetten, sprookjes, bijbelfragmenten… Vertalen stimuleert het taalgevoel en is daardoor van belang voor de algemene taalontwikkeling. Vertalen brengt eigenaardigheden van talen aan het licht - de brontaal èn de doeltaal - en onthult betekenisverschillen die te maken hebben met cultuurverschillen. Een leerling die vertaalt breidt zijn woordenschat uit, moet jongleren op zinsbouwniveau, wordt een precieze lezer en verbetert zijn schrijfvaardigheid. In 2014 hebben wij op Het 4e Gymnasium de workshop ‘Vertaalgeluk op het 4e’ georganiseerd. Tien leerlingen uit de bovenbouw maakten kennis met het vak van literair vertaler. In onze workshop presenteren wij het lesmateriaal en de leerlijn die wij hebben ontwikkeld. Alle talen – vo
2
WORKSHOP A4
Breinvriendelijk taalonderwijs via TPR Storytelling
Iris Maas (TPRS Nederland) TPR Storytelling is een methodiek voor het vreemdetalenonderwijs. TPRS gebruikt verhalen als middel om taalstructuren (vocabulaire en grammaticale structuren) in context te leren en in het langetermijngeheugen op te slaan. De docent kan met de technieken van TPRS voorzien in een doorlopende stroom begrijpelijke en interessante input in de doeltaal, waardoor de leerlingen de taal op een zo natuurlijk mogelijke manier verwerven en een bewustzijn ontwikkelen voor grammaticale verschijnselen. In deze workshop maakt u kennis met stap 1 uit het TPR Storytelling-palet: het bouwen van een verhaaltje. Dit ervaart u als leerling in een voorbeeldles Russisch of Zweeds. Tot slot is er tijd om ervaringen uit te wisselen, vragen te stellen en bespreken we kort de achtergrond van onze werkwijze. Alle talen – alle doelgroepen
WORKSHOP A5
Taalleren met apps en webtools
Patricia Rose (APS en Levende Talen) In deze workshop probeer ik u wegwijs te maken in de jungle van apps en webtools die voor taalleren het meest geschikt zijn. U hoeft geen IT-expert te zijn om aan deze workshop deel te nemen, we gebruiken juist allerlei simpele applicaties die eenvoudig te bedienen zijn. Wat gaan we doen? U leert werken met enkele verschillende apps voor taal-leren, die niet in uw repertoire mogen ontbreken. U weet welke inhoud eraan gekoppeld kan worden. U leert de tablet of i-pad beter in te zetten voor interactieve opdrachten. U ervaart hoe motivatieverhogend het gebruik van apps in lesactiviteiten en huiswerktaken kan zijn. Alle Talen – vo |mbo
WORKSHOP A6
Theaterworkshop voor Taaldocenten – Spelplezier gegarandeerd!
Katrin Richter (theaterregisseur & docent Duits, TrainingsbureauOmega.net) Drama staat bekend als een effectieve en plezierige didactische werkvorm. Leerlingen profiteren van de authentieke context en docenten verwerven tools voor hun ‘optreden’ voor de klas. Deze workshop is bedoeld voor docenten die drama/toneel/rollenspel in hun lessen willen integreren; hun kennis en vaardigheden m.b.t. drama op een hoger niveau willen tillen; hun eigen acteertalent willen ontdekken, verdiepen of aanscherpen. Na de workshop ben je de volgende bagage rijker: oefeningen, improvisatieopdrachten en uitsmijters voor jouw les; controle over de groep en een positieve en veilige groepsdynamiek/lesklimaat; drama-opdrachten om mondelinge prestaties te verbeteren. In deze workshop ervaren we de magie, kracht en voldoening van toneelspelen door zelf actief te worden en de basistools uit te proberen. Spelplezier is gegarandeerd! Alle talen – alle doelgroepen
WORKSHOP A7
Tien vragen over de cao beantwoord
Perry van Kerkhoven (HAS Hogeschool/ Levende Talen) Tijdens deze workshop wordt de cao-vo besproken. Onderwerpen als het entreerecht, studiefaciliteiten, de functiemix en ouderenregelingen komen aan de orde. Ook is er ruimte voor vragen over de cao-hbo of bve. Deelnemers aan deze workshop kunnen hun vraag voor 1 november sturen aan
onder vermelding van ‘workshop cao’. Alle talen – vo|bve|hbo
3
WORKSHOP A8
Films laten spreken
Alike Last (Taalleermethoden.nl) In deze workshop maakt u kennis met het inzetten van leuke korte filmpjes om de spreekvaardigheid in uw taallessen te stimuleren met behulp van speciale vraagtechnieken. De beeldende kwaliteit van films vergemakkelijkt en versnelt bovendien het taalverwervingsproces. Alle talen – alle doelgroepen
WORKSHOP A9
Emotief Talenonderwijs
Alfredo Aalili (Alifba Education) Een taal leren met hart, hoofd en handen. Hart: liefde voor een taal voeden door een emotionele binding met de taal te creëren. Hoofd: bewust zijn van de werking en de invloed van de hersenen op het leerproces; linker- én rechter hersenhelft stimuleren om het leren makkelijker en leuker te maken. Handen: spelend leren, de leerling ontdekt spelenderwijs de leerstof waardoor het leren haast vanzelf gaat. Door de hersenwetenschap en de mogelijkheden van de nieuwe media optimaal te integreren, zijn wij in staat innovatieve leermiddelen te ontwikkelen! De lesstof is afgestemd op de leerbehoeftes van de 21e-eeuwse leerling; de lesstof wordt zo ontworpen dat de leerling intuïtief (ontdekkend) en spelend leert, waardoor de hersencapaciteit zo goed mogelijk benut wordt (onderzoek bij een leerling die Arabisch leert). Alle talen - alle doelgroepen
WORKSHOP A10
Het cultuurdomein bij het vak Chinees
Gwendolyn Tates (Hogeschool Windesheim, Haagse Hogeschool, Rijnlands Lyceum) & Judith Zoetelief (Hogeschool Windesheim, Sint-Montfort Lyceum te Rotterdam, Rijswijks Lyceum) Bij het nieuwe vak Chinees wordt al in de naamgeving – Chinese taal en cultuur – het belang van het cultuurdomein aangeduid. Dat is niet zo verwonderlijk bij een cultuur die zo verschilt van de Nederlandse. Cultuur is echter een lastig te definiëren begrip en onderwijs gericht op (inter)culturele competentie wordt nog altijd zeer beperkt aangeboden bij de andere moderne vreemde talen. In deze workshop bespreken we welke culturele thema’s interessant zijn om op te nemen in het lesprogramma en hoe ideeën vertaald kunnen worden naar de lespraktijk. Vragen die wij hierbij centraal stellen zijn: Wat is het doel van het domein cultuur bij Chinees taalonderwijs? Hoe kun je het Chinese cultuuronderwijs efficiënt, zinvol en aantrekkelijk aanbieden (rekening houdend met het geringe aantal contacturen)? Chinees| mvt – vo|hbo
WORKSHOP A11
Deutsch macht Spaß macht den Unterricht attraktiver
Maja Broekema & Peter Kleinlugtebeld (Deutsch macht Spaß) Die Arbeitsgruppe „Deutsch macht Spaß“ widmet sich nach wie vor der Förderung des Deutschunterrichts in den Niederlanden. In diesem Workshop werden die neuesten Projekte, Ideen und natürlich auch viele konkrete Unterrichtseinheiten präsentiert. Es wird ein Kaleidoskop an Themen geben: Jugendliteratur, Material zu 25 Jahren Mauerfall, Unterrichts- und Informationsmaterialien zu den Postern und Broschüren der Arbeitsgruppe. Alles von Deutsch macht Spaß Gebotene ist gratis verfügbar, auf Papier und/oder als Download (www.deutschmachtspass.de). Duits – vo
4
WORKSHOP A12
Wat komt er kijken bij het maken van opgaven voor leesvaardigheid?
Esther Cremers, Evelyn Reichard & Pauline Schuurman (CITO) Na een korte uitleg over aandachtspunten bij het maken van leesvaardigheidsopgaven voor de centrale examens, gaan de deelnemers actief aan de slag met teksten en maken daarbij zelf opgaven. Duits| Engels | Frans – vmbo| havo| vwo
WORKSHOP A13
Engels in het mbo
Pascal Koole (ROC Midden Nederland) Met de nieuwe landelijke examinering voor mbo 4 in het vooruitzicht staan mbo-scholen voor de vraag: ‘Hoe kunnen wij ervoor zorgen dat zo veel mogelijk studenten dit examen kunnen halen?’ Het Beauty College start in september met een combinatie van Speakout! als reguliere methode en Holmwood’s als trainingsprogramma, aangevuld met vakspecifieke opdrachten. Tijdens deze workshop wordt uitgelegd hoe deze combinatie tot stand is gekomen en wat de eerste ervaringen zijn. Beide programma’s worden kort getoond. Engels – mbo
WORKSHOP A14
Het Centraal Ontwikkelde examen Engels mbo 4
Willemien den Hollander (Levende Talen) In deze workshop maakt u kennis met het Centraal Ontwikkelde Examen (Engels mbo 4) met behulp van een prototype. Ook is er gelegenheid vragen te stellen over het centrale generieke examen Lees – en Luistervaardigheid voor mbo 4. Engels – mbo
WORKSHOP A15
Franse boekjes lezen in de onderbouw?
Hilde-Marie Kok (Vrolijk & Frans) Lezen in de onderbouw is gewenst, maar gebeurt in de praktijk weinig. In deze workshop krijgt u informatie over vlot leesbare boekjes met voor leerlingen aansprekende onderwerpen. Bij deze boekjes horen leuke verwerkingsopdrachten. Voordeel van deze boekjes is, dat de leerlingen in de doeltaal gaan denken en je via speciale vraagtechnieken ook meteen de spreek- en luistervaardigheid van de leerlingen kunt stimuleren. Frans – vmbo | havo | vwo onderbouw
WORKSHOP A16
La musique dans la peau: uitspraak en het Franse chanson
Gwénaël Hugon (Amadeus Lyceum / Grandes Lignes) Wilt u weten hoe u op een leuke en creatieve manier uitspraak met liedjes kunt koppelen? Dan is deze workshop echt iets voor u. Tijdens deze workshop kunt u ervaren hoe docenten Frans liedjes kunnen gebruiken als input voor het herkennen en (re)produceren van bepaalde Franse klanken. Frans – vo onderbouw
WORKSHOP A17
Séduire les élèves à communiquer dans la langue cible
Joke Rentrop (Graduate school of teaching) Comment pouvons-nous séduire nos élèves à communiquer ou plutôt à continuer à communiquer dans la langue cible ? Dans cet atelier nous nous pencherons sur la question comment on peut rendre les tâches des manuels au niveau A2 du CECR plus communicatives. Je vous offrirai un cadre pour pouvoir réaliser quelques adaptations selon un modèle en 5-phases. Nous verrons comment les élèves de 3 vwo, 4 havo et 4 vwo coopèrent pour compléter des tâches en échangeant des renseignements, connus par un et pas par l’autre et comment ils donnent du peerfeedback. Nous développerons quelques tâches à utiliser dans nos cours. Frans – vo | bve | mbo 5
WORKSHOP A18
Lezen voor de Lijst, nu ook voor Frysk
Babs Gezelle Meerburg, Teake Oppewal & Ans Wallinga (NHL-Hogeschool, Tresoar) Sinds mei 2014 bestaat er op de website Lezen voor de Lijst een afdeling Fries. Bij veel boeken zijn opdrachten geformuleerd en is een literair-didactische analyse beschikbaar. Zo’n 90 leerlingen volgen het vak Fries in de bovenbouw. Deze site biedt hen ondersteuning bij hun literaire ontwikkeling. De workshop informeert bezoekers over de site en de toepassing. Ook gaan de deelnemers praktisch aan het werk met korte opdrachten. Alle talen | Fries – vo bovenbouw | hbo | volwassenonderwijs
WORKSHOP A19
Genres en vakgericht taalonderwijs
José van der Hoeven (KPC Groep) & Jacqueline Evers-Vermeul (Universiteit Utrecht) In hun schoolloopbaan komen leerlingen in aanraking met verschillende tekstsoorten. Bij het vak Nederlands in het voortgezet onderwijs gaat het onder andere om informatieve, directieve, betogende en literaire teksten. Een benadering waarin tekstsoorten centraal staan, wordt aangeduid met de term genredidactiek. In deze workshop presenteren we een op internationale literatuur gebaseerd raamwerk voor genredidactiek en onderzoeken en bediscussiëren we hoe deze genredidactiek vertaald kan worden naar de Nederlandse setting. Met deze voorzet voor vakgericht taalonderwijs bouwen we voort op een prototype dat KPC Groep tijdens een ontwikkelingsgericht onderzoek (SLOA 2010-2013) voor de onderbouw havo/vwo heeft ontwikkeld: Nelsis. De ervaringen met Nelsis, dat lees- en schrijfonderwijs integreert, waarbij inhoudelijke thema’s zijn ontleend aan de zaakvakken, zijn veelbelovend. Nederlands | mvt – havo | vwo
WORKSHOP A20
Vertaald toneel
Daria Dubiella (Verstegen en Stigter culturele projecten), Andrew Niemeijer, Erik Bindervoet & Robbert-Jan Henkes De workshop bestaat uit twee delen. In het eerste deel presenteert Andrew Niemeijer (docent Engels) met een korte film een les waarin hij met leerlingen scènes uit Macbeth vertaalt. Hij doet suggesties hoe een vertaalles met leerlingen aan te pakken en sluit af met een vertaalopdracht. In het tweede deel vertellen de vertalers Erik Bindervoet en Robbert-Jan Henkes hoe zij een vertalersbezoek aan een klas invullen. Tot slot begeleiden zij de deelnemers met het afronden van hun vertaalopdracht. Alle talen– vo
WORKSHOP A21
Procesgerichte schrijfdidactiek: écht leren schrijven
Eline Kouwets (CPS) In deze workshop kijken we naar schrijfonderwijs bij het vak Nederlands. Veelal gaat de aandacht uit naar het schrijfproduct: de leerling krijgt een opdracht en levert zijn werk in. Daar geeft de docent feedback op, wat voor velen zeer tijdrovend is. Er is echter weinig aandacht voor het proces: hoe schrijf je een goede tekst? Hoe kun je je tekst nog beter maken? Deze workshop richt zich op procesgerichte schrijfdidactiek en geeft docenten handvatten om leerlingen te begeleiden in het schrijfproces. Nederlands – vo
WORKSHOP A22
Wat wil je nou?
Michel Pijpers (BruutTAAL) Wat was jouw motivatie om leraar Nederlands te worden? Tevreden nu? Je leerlingen ook? Blijf dan weg bij deze workshop. BruutTAAL gooit het roer namelijk radicaal om. Jij moet als deskundige leraar zelf keuzes maken. Je leerlingen moeten werken aan hun eigen ontwikkeling. Doel van de lessen Nederlands: leerlingen ervaren dat het zin heeft aandacht te besteden aan je taalgebruik. Utopie? èèèch nie. Loslaten en gaan! Nederlands – vmbo | havo | vwo 6
WORKSHOP A23 Betekenisvolle communicatie in de doeltaal met behulp van internet tools: kansen en uitdagingen Kristi Jauregi, Luuk Dijkstra & Nick Zwart (Universiteit Utrecht) Verschillende internetapplicaties bieden ons de mogelijkheid om authentieke en betekenisvolle communicatie in de doeltaal te bevorderen en daarbij de motivatie van leerders te vergroten. Maar welke toepassingen zijn dat? Hoe kan je ze zinvol in je onderwijs integreren? Wat zijn de randvoorwaarden? Welke communicatietaken kunnen worden gebruikt? In deze hands-on workshop worden deze vragen besproken, leer je de tools te gebruiken, krijg je inzicht in hoe je digitale interactie kan integreren in je onderwijs en hoe leerlingen de doeltaal functioneel kunnen gebruiken door samen met leerlingen uit het buitenland aan taken en projecten te werken. De ervaringen zijn opgedaan in het kader van het Europees project TILA (Telecolaboration for Intercultural Language Acquisition www.tilaproject.eu) Arabisch | Chinees | Duits | Engels | Frans | Fries | NT2 – vo | mbo | hbo
WORKSHOP A24
Zin in Papiaments
Nathifa Martina Zin in Papiaments! In deze workshop maakt u kennis met de taal en cultuur van de Benedenwindse Eilanden. Ook wordt er aandacht geschonken aan de verschillen tussen de drie eilanden. Wist u bijvoorbeeld dat de taal die op Bonaire en Curaçao gesproken wordt, ietwat verschilt van de taal die op Aruba gesproken wordt? Papiaments – volwassenonderwijs
WORKSHOP A25
Flipping the classroom in de praktijk. Schrijven, luisteren en lezen
Blanca Cano González (Hogeschool Rotterdam) Flipping the Classroom is een onderwijsvorm waarbij je klassikale ‘kennisoverdracht’ vervangt door video’s en eventuele andere vormen van online instructie. Een aantal Google tools kan hiervoor gebruikt worden zodat leerlingen instructies krijgen in hun eigen tempo. De workshop richt zich op technische toepassingen en een doeltreffende manier om de leerstof in de les te bespreken. Wanneer u in deze workshop wordt geplaatst ontvangt u per e-mail enkele opdrachten ter voorbereiding. Alle talen – vo | mbo | hbo | volwassenonderwijs
WORKSHOP A26
Digitaal lesmateriaal Turks
Peter Verhoef (Koning Willem1 College / Nedwerk Turkije) Tijdens deze workshop vindt een inventarisatie plaats van aanwezig digitaal materiaal voor het onderwijs in de Turkse taal. Er wordt ingegaan op de vraag hoe dit materiaal te gebruiken. Turks – Alle doelgroepen behalve po
WORKSHOP A27
Differentiëren in de taalles met het Hele Taak Eerst principe
Fred Janssen & Wilma Kruithof (Universiteit Leiden, ICLON) In de tweede workshop voor lerarenopleiders zullen Fred Janssen (universitair hoofddocent en opleider) en Wilma Kruithof (vakdidactica Duits) verder gaan met het thema Hele Taak Eerst. Zij richten zich op wat het kan betekenen binnen de lerarenopleiding. Hoe kun je studenten-in-opleiding ondersteunen bij het ontwerpen van lessen waarbij alle leerlingen worden uitgedaagd op hun niveau? De workshop is een vervolg op de eerste workshop voor lerarenopleiders, maar kan ook onafhankelijk van de eerste workshop gevolgd worden. Lerarenopleiders
7
13.45 – 15.15 uur
WORKSHOP B1
WORKSHOPRONDE B
Het gebruik van digitale toetsen met directe feedback
Reitze Jonkman (lector Fries en Meertaligheid, Stenden) & Alex Riemersma (lector Fries en Meertaligheid, NHL) Na een theoretische inleiding over validiteit en betrouwbaarheid van het meten van het taalbeheersingsniveau, worden de deelnemers aan het werk gezet met hun tablet of slimme telefoon. Een plaatsingstoets met ERK-niveaus bepaalt het instapniveau. Aansluitend volgen oefeningen die een niveau hoger liggen. Bij elke opdracht wordt feedback op een goed of fout antwoord gegeven. Na het afwerken van de opdrachten met goed gevolg, volgt een afsluitende toets. Alle talen - vmbo | havo |vwo | po
WORKSHOP B2
Doeltaal = Voertaal
Samira Haddad & Malika Bouhbouh (Levende Talen sectie Arabisch) Ter voorbereiding van een vakantie koopt men vaak een Wat & Hoe gidsje om met de fonetische beschrijving van de woorden iets in de vreemde taal te kunnen zeggen. De ervaring leert dat de gemiddelde vakantieganger niet verder komt dan ‘dag, hoe gaat het?’ en ‘tot ziens’. Op school bouwt de leerling zijn woordenschat en grammaticale kennis op door te stampen voor die ene toets. Na een vakantie of een stage is de verworven kennis verdwenen. Herkenbaar? ‘Ik leer omdat het moet van school.’ De lesstof uit het boek is niet altijd wat de leerling graag wil leren. In deze workshop leert u in 75 minuten circa 50 woorden in de Arabische taal, de officiële taal van zo’n 22 landen in de wereld. Het is zeker dat u deze woorden lang zult onthouden. Alle talen, geen voorkennis vereist – vo | bve | mbo | volwassenonderwijs
WORKSHOP B3
TPR Storytelling differentieert
Alike Last In een klas heb je vaak leerlingen die heel gemakkelijk meekomen, leerlingen voor wie dat niet zo is en leerlingen die wel mee hobbelen. In deze workshop leert u hoe u klassikaal persoonlijke aandacht kunt geven aan al deze verschillende leerlingen en hoe u kunt differentiëren naar de verschillende niveaus. Bovendien krijgt u tips hoe u de motivatie van de leerlingen voor uw vak kunt vergroten. Zie voor een omschrijving van TPRS de workshop Breinvriendelijk taalonderwijs met TPRS in workshopronde A. Deze workshop sluit daar op aan of is te volgen als u al eerder met TPRS kennis heeft gemaakt. Alle talen – alle doelgroepen
WORKSHOP B4
Draai de boel eens om!
Johan Keijzer (APS) Leerlingen zijn het meest gemotiveerd wanneer ze ervaren dat ze iets kunnen met de taal: een e-mail schrijven, een tekst lezen en begrijpen of deelnemen aan een gesprek. In veel lessen en methodes komen deze activiteiten pas aan het einde van een periode of hoofdstuk aan de orde. In deze workshop ervaart u wat het betekent wanneer u ‘de boel omdraait’. Dit betekent dat leerlingen vanuit een hele taak ontdekken wat ze al kunnen en wat er nog geleerd moet worden. Deze aanpak biedt u veel mogelijkheden voor differentiatie! Alle talen – alle doelgroepen
8
WORKSHOP B5
eTwinning: online samenwerken in Europa
Sabine Buth (Europees Platform) Met eTwinning doen leerlingen internationale ervaring op, worden ict-vaardigheden gestimuleerd én kan de verplichte lesstof op een inspirerende manier worden gegeven. eTwinning is een online community voor scholen in meer dan 30 Europese landen. Docenten kunnen via het platform scholen in het buitenland zoeken om gezamenlijk een internationaal project te starten en dit vervolgens met behulp van ict uit te voeren. Tijdens de workshop krijgt u aan de hand van voorbeelden een duidelijk beeld van hoe u met eTwinning kunt starten. Alle talen - vo
WORKSHOP B6
Mvt op de basisschool: een zorg of een zegen? Een case study Spaans
Emma de Rijk (Basisschool de Floriant) We exploreren in deze workshop de zorg en de zegen van onderwijs in vreemde talen binnen het curriculum van de basisschool, de aansluiting met de middelbare school en mogelijke invloed op de ontwikkeling van de leerling. We raadplegen onze persoonlijke ervaring als talendocent (op de basisschool) en geschreven bronnen in de vorm van onderzoek gedaan door de SLO en het Europees Platform. Mvt – po (vo)
WORKSHOP B7
Schrijven zonder drempel bij MVT
Masja Mesie (APS) Een leerling kan makkelijk leren schrijven in de doeltaal door regelmatig te werken aan korte schrijfopdrachten. Door vaker korte schrijfopdrachten te doen, ervaren leerlingen dat zij steeds makkelijker hun woordkennis gebruiken en zinnen kunnen bouwen. Maar wat zij vooral ervaren is hoe leuk het is om zo’n schrijfopdracht te doen. In deze workshop krijgt u een aantal voorbeelden te zien van schrijfopdrachten die niet veel lestijd kosten maar wel veel schrijfervaring opleveren. Mvt – alle doelgroepen
WORKSHOP B8
Samenwerken in virtuele taaldorpen
Nick Zwart (3DLES) In deze workshop maakt u kennis met virtuele taaldorpen, online simulatieomgevingen waarin leerlingen rollen kunnen aannemen als toerist of inwoner in een fictief dorp. Dankzij de voice-techniek binnen deze omgeving kunnen leerlingen met elkaar en met bijvoorbeeld de ‘winkeleigenaar’ spreken, net als bij een gewoon taaldorp op school. Daarnaast kunnen er ook extra activiteiten plaatsvinden zoals een speurtocht met opdrachten. Er kan ook culturele en landeninformatie geplaatst worden door middel van foto-, audio- en filmmateriaal. 3DLES is partner binnen het Europese TILA project waarin leerlingen uit verschillende Europese landen met elkaar in gesprek gaan in een gekozen taal. Alle talen – vo | mbo
WORKSHOP B9 Leren van schrijven in een vreemde taal: Feed-up, Feedback en Feedforward Astrid Eelkema (Radboud Universteit / Docentenacademie) Hoe verzorg je feedback op schrijfopdrachten van je leerlingen, en waarom doe je het zo? In hoeverre zijn je leerdoelen in lijn met de focus van je feedback en je beoordeling? Hoe zorg je ervoor dat leerlingen leren van schrijven, en dat jij en zij weten welke progressie ze maken? In deze workshop leer je met welke kenmerken in je MVTdidactiek van schrijfvaardigheid je feedback tot een krachtiger middel kunt maken om het leren van je leerlingen te bevorderen. Mvt - vmbo |havo| vwo |bovenbouw|mbo|hbo|Universiteit| volwassenonderwijs 9
WORKSHOP B10
Intervisie kun je leren
José Smulders (S&C advies) Intervisie is een krachtig middel om een belangrijke vraag uit de praktijk zorgvuldig te onderzoeken en een passend antwoord of een goede oplossing te vinden. In deze workshop ga ik samen met de deelnemers laten zien hoe je intervisiebijeenkomsten kunt organiseren en begeleiden. Tijdens de workshop ga je actief met intervisie aan de slag. Alle talen | jonge docenten – alle doelgroepen
WORKSHOP B11
Hands-on inzet van ICT bij interactief taalonderwijs Chinees
Marjolein Hoekstra (CleverClogs) In deze workshop passeren diverse tools de revue, zowel specifiek voor Chinees als toepasbaar bij andere talen. De nadruk zal liggen op interactie, feedback en speelse elementen. Deelnemers worden verzocht hun eigen tablet of laptop mee te brengen. Chinees – vo
WORKSHOP B12
Jugendliteratur off- und online
Kees van Eunen (Deutsch macht Spaß / VLoD) Es wird in diesem Workshop gehen um das riesige Angebot an Materialien im breiten Bereich Jugendliteratur, mit Konzentration auf (gratis verfügbare) Produkte, die das Goethe-Institut Niederlande um die halbjährlichen Auftritte von deutschen Jugendbuchautorinnen an niederländischen Schulen anbietet, um spannende, teilweise sehr versteckte Fundstellen im Internet usw. Zusammen mit den Teilnehmerinnen werden Unterrichtsbeispiele am eigenen Leib erprobt, beurteilt und in einem praktischen Handout zusammengefasst. Duits – vo | hbo | universiteit
WORKSHOP B13
CLIL in het Frans en Duits
Synke Hotje en Marco Sombroek (Europees Platform) Binnen het LinQ-project (versterking van het talenonderwijs Frans/Duits) zijn scholen aan de slag gegaan met het ontwikkelen van CLIL-materiaal in het Frans en Duits. Het gaat hierbij om modules voor een aantal vakken zoals geschiedenis en aardrijkskunde. Als docent Frans of Duits kunt u met behulp van dit materiaal vakoverstijgend aan de slag. In deze workshop laten wij u zien welke vormen van CLIL (content and language integrated learning) er zijn, en stellen wij u materiaal voor. Frans | Duits – vo onderbouw
WORKSHOP B14 IATEFL voor docenten Engels; nieuwste informatie en inspiratie gegarandeerd! Betty Molt en Patricia Rose (Levende talen) IATEFL is het grootste Europese congres voor alle docenten Engels in de UK en is wat ons betreft een must voor alle docenten Engels van alle schoolniveaus. We verkennen wat er te halen is op dit congres, hoe je het meeste uit je bezoek kunt halen en hoe je dit congres online kunt volgen. In onze workshop geven we voorbeelden van workshops die je op de IATEFL kunt volgen. We adviseren je over de mogelijkheid van deelname en hoe je dit op je eigen school kunt organiseren. Ook zullen we de link tussen Levende Talen en IATEFL verduidelijken. Engels – alle doelgroepen
10
WORKSHOP B15
Verrijking voor de talen
Kim de Jong (SLO) U kent ze ongetwijfeld ook: leerlingen die moeite hebben met het uit het hoofd leren van rijtjes woorden, maar die wel heel goed in staat blijken om een moeilijke tekst te begrijpen of een gesprek met u in de doeltaal te voeren. Leerlingen die u blijven verbazen. Het gaat hierbij vaak om begaafde en talentvolle leerlingen. Wat kunt u hun bieden ter verrijking, zodat ook zij zin blijven houden in het leren van de taal? Daar geven we u in deze workshop voorbeelden van voor de verschillende talen. Ook komen de aandachtspunten voor het begeleiden van deze leerlingen aan bod. Duits | Engels | Frans - vo
WORKSHOP B16
De Leermiddelcheck van de Stichting Leermiddelkeuze
Chris Bisschops (Stichting Leermiddelkeuze) en Dirk Klein (NHL) De Stichting Leermiddelkeuze ondersteunt het onderwijs bij het kiezen van leermiddelen met behulp van een nieuw instrument: De Leermiddelcheck. Tijdens de workshop gaat u concreet aan de slag met De Leermiddelcheck. Wij laten zien hoe u dit instrument kunt gebruiken om het keuzeproces te professionaliseren en leermiddelen te kiezen die perfect bij uw school passen. Duits | Engels | Frans – vmbo | havo | vwo
WORKSHOP B17
Hoe meer te halen uit de Kijk- en luistertoetsen MVT?
Dennis van den Broek & Alma van Til (Cito) Jaarlijks brengt het Cito voor Engels, Duits en Frans per niveau een nieuwe Kijk- en luistertoets op de markt, waarmee het merendeel van de middelbare scholen het schoolexamen luistervaardigheid vormgeven. Hoe kun je deze toetsen na afname inzetten als oefenmateriaal luistervaardigheid? Duits | Engels |Frans – vo
WORKSHOP B18
DELF junior. Les bonnes pratiques
Joost Overwater (Institut français des Pays-Bas) Comment réussir à installer une nouvelle dynamique d’apprentissage du français où tout se passe en français et où les quatre compétences sont évaluées systématiquement selon le Cadre de Référence Européen? L’atelier passera en revue les bonnes pratiques des 130 établissements scolaires aux Pays-Bas qui proposent aux élèves une certification internationale en langue française et qui s’organisent dans le réseau DELF. Dans l’atelier on se concentrera surtout sur la production orale et écrite. Comment intégrer l’apprentissage de ces compétences dans votre enseignement et évaluer le progrès de vos élèves? Dans cet atelier nous présenterons aussi la culturethèque. Accédez en ligne à des centaines de milliers de ressources documentaires en quelques clics (Livres, livres audio, vidéos, presse, revues, musique, ressources pour l’apprentissage de la langue française...). . Frans – vmbo | havo | vwo
WORKSHOP B19
Hoe verbeter je de motivatie voor- en de positie van het vak Frans?
Berrie de Zeeuw (Levende Talen) Na een inleiding over de vraag hoe de motivatie voor het Frans te verhogen en de positie van het Frans te waarborgen volgt een presentatie door de twee taalassistenten. Zij presenteren een voorbeeld van good practice: het project Le français voyage. Tot slot is er gelegenheid tot het uitwisselen van goede ervaringen en tips tussen de deelnemers. Frans – vo
11
WORKSHOP B20
Le plaisir d’apprendre! Je joue, donc j’apprends!
Petra Niessen-de Bruijn (Sint Vituscollege, Bussum) Middels allerlei spel- en activerende werkvormen voor onder- en bovenbouwgroepen zult u aan den lijve ondervinden dat leren leuk kan zijn. U maakt kennis met korte en langere opdrachten (o.a. rondom chansons/literaire teksten/cultuurkunde) die je op verschillende momenten in de les kunt inzetten bij de verwerking en het integreren en het toepassen van opgedane kennis. Frans – vmbo | havo | vwo
WORKSHOP B21
Differentiatie bij de MVT
Maartje Visser & Carel van der Burg (CPS) Differentiatie staat op dit moment hoog in het vaandel van scholen voor vo en mbo. Een belangrijk deel van het waarderingskader van de inspectie is aan omgaan met verschillen en differentiatie gewijd. In de praktijk merken we dat de MVT soms in differentiatiemodellen gedrukt worden die eigenlijk niet echt passen. We verkennen samen met de deelnemers strategieën die leiden tot een werkbare en effectieve aanpak van het omgaan met verschillen in de klas. Hierbij gaan we zo concreet mogelijk te werk. Mvt – vo |mbo
WORKSHOP B22
Passende Perspectieven taal
Corine Ballering (CPS) en Mieneke Langberg (SLO) In deze bijeenkomst maakt u kennis met het SLO-project Passende Perspectieven. Passende Perspectieven is een uitwerking van de referentieniveaus taal voor leerlingen die de fundamentele niveaus voor taal naar verwachting niet zullen halen. SLO doet in najaar 2014 onderzoek op het vmbo-bb/kb. We bespreken de tussentijdse resultaten. Daarnaast leggen we de bestaande leerroutes voor als middel om te kijken naar de beginsituatie van leerlingen bij binnenkomst in klas 1 vmbo-bb/kb. De leerroutes voor het (speciaal) basisonderwijs en het praktijkonderwijs zijn al ontwikkeld en te vinden op de website <www.passendeperspectieven.slo.nl>. Nederlands – vmbo bb/kb
WORKSHOP B23
Draai de boel eens om bij Nederlands!
Marieken Pronk-van Eunen (APS) Voor veel leerlingen kan het talenonderwijs een stuk uitdagender. Ze willen goede stukken en brieven kunnen schrijven en presentaties kunnen geven. In veel lessen en methodes komen deze activiteiten pas aan het einde van een periode of hoofdstuk aan de orde. In deze workshop ervaart u wat het betekent wanneer u ‘de boel omdraait’. Dit betekent dat leerlingen vanuit een hele taak ontdekken wat ze al kunnen en wat er nog geleerd moet worden. Deze aanpak biedt u veel mogelijkheden voor differentiatie! Nederlands – vo
WORKSHOP B24 Verdiepend lezen, leerlingen begeleiden bij het begrijpend lezen van complexe teksten Corine Ballering (CPS) Het is essentieel dat leerlingen in aanraking komen met complexe teksten. Dit zijn teksten die moeilijk zijn door bijvoorbeeld de structuur, het taalgebruik of de achtergrondkennis die nodig is. In deze workshop gaan we in op wat een tekst complex maakt en hoe u leerlingen kunt begeleiden, zodat zij complexe teksten daadwerkelijk begrijpen. Als leerlingen verdiepend kunnen lezen, kunnen ze dat wat ze leren van het gelezene daadwerkelijk gebruiken. Zo kunnen ze een actieve en kritische bijdrage leveren aan onze kennismaatschappij. Duits | Engels | Frans | Nederlands – po | vmbo | havo | vwo onderbouw
12
WORKSHOP B25 Schrijven om te leren en leren om te schrijven: naar een effectieve schrijfdidactiek Kris Buyse (KU Leuven) In het talenonderwijs zijn klachten over een gebrek aan effectiviteit van het schrijfvaardigheidsonderwijs legio. In deze workshop wordt een aantal sleutels aangereikt om dit probleem aan te pakken, rekening houdend met de kenmerken van leerlingen en studenten anno 2014 en de tools die we ter beschikking hebben. Alle talen – alle doelgroepen
WORKSHOP B26
Volksverhalen in 3 talen. Zin in a Story?
Mehmet Uz (Rsg Lingecollege, Cito, Levende Talen) Een volksverhaal is een verhaal dat mondeling werd doorverteld tussen mensen. Daarbij is niet bekend hoe oud het verhaal is en waar het vandaan komt. Sommige volksverhalen in verschillende landen hebben dezelfde oorsprong. Maar volksverhalen zijn ook afhankelijk van de cultuur en de streek waar ze vandaan komen. Deze verhalen kunnen in een andere taal een totaal andere betekenis hebben. Je hebt ook te maken met cultuurverschillen waardoor de interpretatie anders wordt. Tijdens de workshop worden de overeenkomsten en verschillen tussen volksverhalen uit verschillende landen besproken. Engels | Nederlands | Turks – vmbo | havo |vwo |bve | mbo | volwassenonderwijs
WORKSHOP B27 European Profiling Grid (EPG) – Lerarencompetenties in kaart gebracht Aad Sinke (docent Engels, Hogeschool van Amsterdam) In deze workshop gaan de deelnemers aan de slag met het EPG, een instrument voor (zelf )evaluatie van talendocenten op scholen en studenten aan de lerarenopleidingen. Met de online versie kan direct gewerkt worden. We zullen bespreken hoe de ontwikkelingsniveaus gedefinieerd in het EPG overeenkomen met de ontwikkeling van de competenties tijdens de opleiding. Lerarenopleiders
13
