aan
ZIJZIJ 1
■
■
■
Gigantische werken in Antwerpse haven Nieuwe Liefkenshoekspoorwegtunnel Spoorverbinding linker-rechteroever
Burenblad van BASF Antwerpen NV zomer 2009 jaargang 6
COLOFON ■
■
Op de voorpagina De werken voor de nieuwe spoorverbinding tussen linker- en rechter Schelde-oever zijn vooral op linkeroever aan de gang, tussen Liefkenshoek- en Beverentunnel. Verantwoordelijke uitgever: BASF Antwerpen NV Dienst Communicatie (LPC- B 510/2) Scheldelaan 600 B- 2040 Antwerpen-Zandvliet
Redactie: Jan Van Doorslaer (coördinatie & eindredactie), Marcel Van der Avert (Burenoverleg), Daan Esch ■
Opmaak & fotobewerking: Drukkerij Lannoo (090363) ■ Foto’s & illustraties:: ■
Wim Van Nueten, Frank Boelens, CAC
ZIJaanZIJ Zomer 2009
Overname met bronvermelding uit deze publicatie is toegestaan na overleg en 2toestemming van de dienst Communicatie (tel. + 32-3-561.21.51)
■
Infonummer voor de buren: 00800-227.346.36 (let op - de dubbele nul moet gedraaid worden omdat dit nummer internationaal bereikbaar is). Op dit nummer zijn tijdens de daguren (8-17u) ook suggesties met thema’s voor het Burenblad welkom.
VOORWOORD Beste Buren, De zomer ligt weer achter ons en ik hoop dat de vakantie de nodige ontspanning en rust heeft gebracht. Voor BASF Antwerpen was het even de adem inhouden en afwachten wat de zomer, die traditioneel toch een mindere periode is, zou brengen. Al bij al zijn we hem qua activiteiten goed doorgekomen. Is er licht aan het einde van de economische tunnel ? Ik zou het graag bevestigen, maar ik kan het niet. De vooruitzichten zijn nog niet van aard om van een duurzaam herstel te spreken en te rekenen op een langzame maar zekere klim uit het dal. Het kan best zijn dat onze klanten doorheen hun voorraden zitten en die nu terug aanvullen. Maar of ze dat zullen doen aan het ritme van de hoogconjunctuur bij het begin van vorig jaar, is allesbehalve duidelijk. Belangrijk is dat we op onze vestiging tot nu toe de verminderde productie veilig en milieubewust hebben gerealiseerd en dat we tijdelijke werkloosheid hebben kunnen vermijden. Ontslagen kwamen al helemaal niet ter sprake. Dat niemand van onze medewerkers een tijdlang werkloos moest zijn, hebben we te danken aan een snelle en een solidaire reactie en de competentie van onze medewerkers. Toen de crisis in november vorig jaar toesloeg, hebben we zeer snel een soort van intern arbeidsbureau opgericht. Sommige installaties vielen immers helemaal stil terwijl andere waar o.m. producten voor persoonlijke verzor-
Gedelegeerd bestuurder Wouter De Geest ging worden gemaakt, volop bleven draaien. We zijn er in geslaagd, dag na dag, week na week, maand na maand, om een voldoende interne jobruil te organiseren. Dat kon omdat iedereen solidair en bereid was om te verletten overuren en vakantiedagen effectief op te nemen, om collega’s zonder werk op te vangen en wegwijs te maken in hun nieuwe rol. En dat is de belangrijke les die we uit de crisis moeten trekken: niet jammeren en bij de pakken blijven zitten maar met vertrouwen en in goede dialoog samen blijven gaan voor de toekomst. Opleiding, open staan voor verandering en zingevende communicatie zullen daarbij sleutelfactoren zijn.
Wouter De Geest Gedelegeerd Bestuurder
INHOUD Verslagen van het Burenoverleg BASF van maart en juni 2009
4-5
■
Aanleg van Liefkenshoekspoorwegtunnel
6–7
■
Nieuwe oleum-zwavelzuurinstallatie gepland
■
■ Nieuwe directeur Preventie, Gezondheid, Leefmilieu, Energiebeleid & Communicatie vervoegt Burenoverleg
8
9
■
Nieuwe BASF-website heeft oog voor de buren
10
■
Ladderwagen van BASF-brandweer naar grensgemeente Kalmthout
11
Nieuwe internettoepassing in Antwerps havengebied
Overheid en bedrijven gaan calamiteiten samen bestrijden met Calahan Calahan werd voorgesteld door de Antwerpse provinciegouverneur Cathy Berx (midden), Gert Van Bortel (Operationale Veiligheid BASF Antwerpen – links) en Ralf Bruyninckx (projectontwikkelaar – rechts).
Eenduidig beeld Afhankelijk van het type incident vraagt het systeem de verschillende partijen om specifieke informatie (bv. weersomstandigheden, aantal slachtoffers, aard van de stoffen die ontsnapt of gelekt zijn…). Deze gegevens worden zichtbaar voor alle partijen die bij de rampbestrijding betrokken zijn. Zo krijgt iedereen die zich aanmeldt een eenduidig beeld van de noodsituatie en de specificiteiten. Bovendien kan de hele noodsituatie letterlijk in kaart worden gebracht en kunnen de locatie van het incident, de gevarenzone, de afgesloten wegen …zichtbaar worden gemaakt, wat beslissingen moet onderbouwen. Op basis van de gegevens die de betrokken partijen
“Wij zijn klaar voor Calahan” Ja, wij zijn klaar voor Calahan. Als de overheid beslist om met het systeem on-line te gaan, kunnen wij er direct op aansluiten en inpassen in onze Crisisdatabank.” Dat zegt Gert Van Bortel, hoofd Operationele Veiligheid op de Antwerpse BASF-site en betrokken bij het uitwerken van Calahan. “Wij hebben onze ervaring en procesmatige aanpak ingebracht om het Calahansysteem op te zetten. Daardoor zijn de eerste scenario’s nogal sterk op de industrie gericht. Maar ook voor andere mogelijke crisissen moeten nog scenario’s worden uitgewerkt. Ik denk aan dingen die kunnen gebeuren tijdens massamanifestaties, tijdens concerten. Bovendien zou het systeem ook moeten uitgebreid worden over het hele Belgische grondgebied. De industriële ondernemingen die in de Antwerpse haven gevestigd zijn hebben vaak ook nog andere vestigingen in België.” Wat het grote winstpunt is van het nieuwe systeem? Gert Van Bortel: “ Dat wij als bedrijfshulpdiensten beter kunnen opvolgen welke maatregelen de overheid neemt en dat de overheid ook beter kan opvolgen welke acties wij ter plekke ondernemen om de crisis onder controle te krijgen en op te lossen.”
hebben afgetoetst, suggereert het systeem zelf bepaalde beleidsacties ter ondersteuning en organisatie van de hulpverlening. Dit alles moet leiden tot een snellere en meer accurate beheersing en bestrijding van een incident, brand of ongeval.
Samenwerking Het nieuwe Calahan-systeem werd ontwikkeld door Fire Protection Consultants (FPC), een private systeemontwikkelaar die eerder al het programma NoKeos voor crisisbeheersing door de overheidsdiensten had ontwikkeld met steun van de Federale Dienst voor Wetenschapsbeleid. Calahan gaat nog enkele stappen verder en daarvoor was ook samenwerking nodig met partners uit de bedrijfswereld en de Antwerpse haven. De industriële partners waren: BASF Antwerpen, Petroplus, Solvay, Total Raffinaderij Antwerpen, Vopak en VIBNA (Verenigde Industriële Bedrijven Noord-Antwerpen). Van overheidszijde zaten aan tafel: de stad Antwerpen en haar brandweer- en politiekorpsen, de gemeente Beveren en de dienst noodplanning van de Antwerpse provinciegouverneur. Het systeem kan ook ingezet worden bij rampoefeningen. Volgens de ontwikkelaars is er ook belangstelling van de Nederlandse overheid. En dat biedt dan weer toekomstperspectief voor bv. grensoverschrijdende rampenbeheersing. Het is nu wachten op de invoering van het Calahan-systeem in de praktijk. ■
3
■
Als er zich nu in de Antwerpse industrie een incident, ongeval, gasuitbraak of zware brand voordeed, verliep de communicatie tussen overheid en bedrijven veelal per telefoon, fax of in het beste geval via het internet. Sinds enkele jaren beschikken de hulpdiensten en bedrijven in de provincie Antwerpen over een soort on-line-systeem dat de naam OSR draagt (Operatie Snelle redding). Wie daar op ingelogd is, kan info of beslissingen doorgeven aan de andere partijen, maar dat moet nog allemaal manueel gebeuren. De internettoepassing
Calahan levert nu kant en klare scenario’s die vooraf worden uitgewerkt. Momenteel zijn er dankzij samenwerking met een aantal bedrijven en overheidsdiensten al 4 scenario’s ter beschikking (tankbrand, gasen vloeistoflekken en ongeval met nucleair transport).
ZIJaanZIJ Zomer 2009
Eind juli werd in de gloednieuwe brandweerkazerne van Antwerpen een nieuwe internettoepassing voorgesteld door de Antwerps provinciegouverneur Berx. Het gaat om het programma Calahan (Calamiteitenbeheer Haven Antwerpen) waardoor bedrijven en overheidsdiensten bij wijze van spreken op één scherm het bestrijden en beheersen van een rampsituatie gezamenlijk en gelijktijdig zullen kunnen doen, ieder vanuit de eigen crisisstaf.
Verslag Burenoverleg BASF 27 maart 2009
Eerlijkheid, openheid, volledigheid en deskundigheid Zo ziet het Burenoverleg BASF er sedert december 2008 uit. Links directeur Koen Van Raemdonck die een Europees project kreeg toegewezen en afscheid nam van BOB
■
ZIJaanZIJ Zomer 2009
4
Tijdens de vergadering van het Burenoverleg BASF Antwerpen (BOB) – op 27 maart 2008 – was Wouter De Geest, gedelegeerd bestuurder BASF Antwerpen, gastspreker. Hij kwam opnieuw persoonlijk de gevolgen van de economische teruggang op de Antwerpse vestiging toelichten. “Er beweegt niets op de markten”, was de openingszin, waarmee de toon onmiddellijk gezet was. Het goede nieuws daarbij is dat de situatie niet verslechtert, maar het slechte nieuws is dat er in het eerste kwartaal ook geen verbeteringen zijn. Voor BASF Antwerpen betekent dit concreet dat er in het eerste kwartaal gemiddeld 30% minder productiecapaciteit is. Dit is het gevolg van de dalende vraag in de automobielindustrie en de bouw- en textielsector.
over het rijgedrag van de bussen van De Polder in de kern van de gemeente, werd door BASF Antwerpen mee opgenomen in een grootschalige actie. De bedoeling was om niet alleen het rijgedrag ter sprake te brengen, maar ook om de verstandhouding tussen buschauffeurs en passagiers te verbeteren. Zo werd er op 20 en 21 januari een dag van de bus georganiseerd en een hoffelijkheidcharter opgesteld. De FBAA (Federatie van Belgische Autobus & Autocar ondernemingen en reisorganisatoren) heeft deze actie bekroond met de “Prijs van de hoffelijkheid”. Het burenoverleg is er van overtuigd dat deze actie indirect zal meehelpen aan het verbeteren van het rijgedrag in het centrum van Ossendrecht.
Geluidssportencentrum Wouter De Geest was bezorgd over de zomerperiode. De afgelopen jaren was er nooit een terugval van de vraag, maar het zal nu bang afwachten zijn of dit nu ook het geval zal zijn. Momenteel is er geen economische werkloosheid, maar als de vraag blijft dalen, zal het moeilijk worden om medewerkers te “herverdelen” over de huidige site. Zoals een goede huisvader zal BASF Antwerpen waakzaam toezien op de uitgaven. Men zal in ieder geval niet besparen op investeringen voor veiligheid en milieu. De huidige periode zal ook gebruikt worden om medewerkers opleidingen te laten volgen en te werken aan hun vakbekwaamheid. Hoewel aanwervingen kritisch bekeken worden, is er geen echte aanwervingsstop en worden medewerkers die op pensioen gaan nog steeds vervangen.
Prijs van de hoffelijkheid De vraag van Jon Gankema uit Ossendrecht
Els Paredis, milieucoördinator, heeft toelichting gegeven bij een reeks van artikels in de pers over het geplande geluidssportencentrum in Reimerswaal (NL). In deze persartikels werd er gesuggereerd dat BASF Antwerpen dit centrum wilde blokkeren. Aan de hand van de presentatie, die ook werd getoond tijdens de bijeenkomst met het college van Burgemeester en Wethouders van de gemeente Reimerswaal (dd. 13.03.2007), maakte ze de vergadering er op attent dat er reeds sinds 2005 over dit dossier gecorrespondeerd wordt met de gemeente. Ze stipte aan dat er al in 2005 een negatief advies was van de Vlaamse overheid met betrekking tot mogelijke geluidsimpact op het nabijgelegen natuurgebied en dat er ook bedenkingen zijn op het vlak van externe veiligheid. De vergunningverlenende overheid zal in elk geval rekening moeten houden met twee aspecten: ten eerste het milieu-aspect (de
nabijheid van een natuurgebied) en ten tweede het veiligheidsaspect (grote groep van mensen in de nabijheid van een grote chemische site).
Evaluatie Burenoverleg Naar jaarlijkse traditie was het ook het moment om de werking van het Burenoverleg te evalueren. Alle leden hadden de mogelijkheid om de sterke punten op te sommen, maar ook om punten voor verbetering naar voor te brengen. Er was heel wat enthousiasme over de werking van het Burenoverleg. “Eerlijkheid, openheid, volledigheid en deskundigheid”, waren kernwoorden bij de evaluatie. Verder werd het ten zeerste op prijs gesteld dat BASF Antwerpen de vragen van het burenoverleg niet alleen zeer ernstig neemt, maar ook directe acties onderneemt om er concreet iets aan te doen. Als verbeterpunt werd er een betere opvolging voorgesteld van de voortgang van verschillende thema’s. Ook werd er besloten om nog actiever te zijn in de debatten en besprekingen van de verschillende thema’s. Voor het nieuwe werkingsjaar werden ook nieuwe vragen en thema’s naar voor gebracht: • samenwerking en veiligheid met contractors, • hoe houdt BASF Antwerpen zijn medewerkers gezond? • het nieuwe milieueffectenrapport • opvolging van de economische teruggang op korte en lange termijn. ■
Verslag Burenoverleg BASF 26 juni 2009
Mogelijke hinder windturbines individueel onderzocht De windturbines van Electrabel langs de Schelde-Rijnverbinding. Vooral de eerste geeft slagschaduw tot voorbij de andere oever.
Minder dan 10 u/jaar Voor de woningen van de vier bewoners die de berekeningen hebben gevraagd, bleek er minder dan 10u/jaar mogelijke hinder te zijn van slagschaduw. Vanuit het burenoverleg kwam er de opmerking dat dit niet
Verder werd er benadrukt dat windmolens een belangrijke technologie vormen om in België groene energie te produceren, met zeer beperkt effect op het milieu en de woonomgeving van burgers. Enige vorm van hinder is echter nooit uit te sluiten als men energie wil voorzien.
Ossendrecht Zoals besproken in ons vorig burenoverleg werden er verschillende acties ondernomen om te werken aan een betere verstandhouding met de buschauffeurs van De Polder (o.a. naar aanleiding van het rijgedrag in de dorpskern van Ossendrecht). Uit het laatste dorpsplatform van Ossendrecht bleek dat de hinder tijdens de daguren veel verbeterd was. Jon Gankema uit Ossendrecht maakt het burenoverleg erop attent dat er ’s nachts nog wel onaangepast rijgedrag werd opgemerkt door de dorpsbewoners. Er werd besloten om opnieuw contact te nemen met De Polder en met hen hierover te overleggen.
Geen economische werkloosheid Marc Van Breda (directeur Preventie, Milieu-, Energie-, Gezondheidsbeleid en Communicatie) gaf in naam van de directie actuele informatie over de gevolgen van de economische teruggang op de Antwerpse vestiging van BASF en Jan Van Doorslaer (Externe Communicatie) presenteerde het Jaarrapport 2008. (Zie ook pag. 9) Vooral in het vierde kwartaal van 2008 heeft de economische crisis de chemie getroffen. De combinatie van een ineenstorting van de vraag met de verhoging van de onkosten (grondstoffen, afschrijvingen, personeel) met 21%, heeft ook voor BASF Antwerpen duidelijke gevolgen. Concreet betekent dit dat, hoewel de netto omzet met 14% gestegen is, het bedrijfsresultaat in 2008 gedaald is met 73%. De gemiddelde capaciteitenbenutting bedraagt momenteel 75%. BASF Antwerpen heeft op deze crisis gereageerd door het maximaal laten opnemen van overuren en verlof van medewerkers, meer opleidingen te voorzien en onderhoudsbeurten vooruit te schuiven. Verder werden medewerkers flexibel ingezet in andere jobs en installaties, de overuren zoveel mogelijk beperkt en worden er geen jobstudenten ingezet. Dit alles heeft er toe geleid dat er tot op heden geen economische werkloosheid is. “We kunnen maar één kwartaal vooruitzien,” antwoordde Marc Van Breda op een vraag naar de toekomstperspectieven. Tot op heden zijn er nog geen signalen van een duurzaam herstel van de marktvraag. ■
5
■
Aan leden van het Burenoverleg werd gevraagd een bemiddelende rol te spelen. Dat resulteerde in de opgave van 4 bewoners van Zandvliet die zeggen hinder te ondervinden van de windmolens geplaatst langs de Schelde-Rijn-Verbinding. Hun namen en contactgegevens werden doorgegeven aan de verantwoordelijke van Electrabel, Hendrik Van Asbroeck, die tijdens de bijeenkomst van het Burenoverleg op 26 juni de mogelijke hinder en de voorafgaande studies daaromtrent gedetailleerd kwam toelichten. Samen met zijn collega Tanja Mispoulier informeerden zij de leden van het burenoverleg over de berekeningen van mogelijke hinder qua geluid en slagschaduw. Electrabel kan deze berekeningen laten maken per individuele woning, zodat op jaarbasis juist bepaald kan worden hoeveel uren mogelijke hinder de inwoners kunnen ondervinden. Volgens de wettelijke bepalingen is 30u/jaar de maximum toegelaten slagschaduw.
betekent dat bewoners geen hinder kunnen ervaren als zij in de tuin zitten of televisie kijken en de slagschaduw reflecteert op het scherm. Objectief gezien is er echter geen probleem en is alles ruim onder de toegelaten normen. Er is besloten dat een delegatie van Electrabel en leden van het burenoverleg, de vier bewoners begin september zullen informeren in een aparte vergadering. Electrabel heeft ook toegezegd om aparte geluidsmetingen uit te voeren, om zo de mogelijke geluidshinder objectief te registreren. Leden van het burenoverleg vroegen ook naar informatie over de mogelijke medische gevolgen van de windmolens voor de buren.
ZIJaanZIJ Zomer 2009
Tijdens de vergadering van het Burenoverleg BASF Antwerpen – op 26 juni ll. – heeft Electrabel uitgebreid de bijkomende studies komen toelichten over mogelijke slagschaduw van de windturbines aan de rand van het BASF-terrein op woningen in Zandvliet. Deze studies waren beloofd tijdens het Burenoverleg van 19 september 2008 – waar gewag werd gemaakt van buurbewoners die klachten hadden over de slagschaduw.
Nieuwe spoorverbinding Linker-Rechteroever wordt 16 km lang
Gigantische werken op Linkeroever voor nieuwe Liefkenshoekspoortunnel
Op talrijke plaatsen zowel op linker- als rechteroever worden de grootscheepse spoorwerken aangekondigd via grote borden. Buurtbewoners kunnen zich informeren via het gratis telefoonnummer 0800- 55 000
■
ZIJaanZIJ Zomer 2009
6
Sinds eind 2008 zijn gigantische werken gestart voor de aanleg van een nieuwe spoorverbinding tussen het Antwerpse havengebied op de rechteroever en op de linkeroever van de Schelde. Het huzarenstuk van die nieuwe 16,2 km lange spoorverbinding wordt het graven van de bijkomende Liefkenshoekspoortunnel die naast de bestaande Liefkenshoekwegtunnel zal lopen maar evenzeer naast de Tijsmanstunnel en onder de terreinen van Evonik-Degussa. De werken zijn gestart, een overzicht. Toen eind de jaren tachtig een nieuwe Scheldetunnel werd gebouwd tussen Lillo (rechteroever) en Liefkenshoek (linkeroever) om de Ring rond Antwerpen verder te ontsluiten, was aanvankelijk ook een spoorwegtunnel gepland naast de wegtunnel. Helaas waren de overheidsfinanciën niet van dien aard dat deze bijkomende tunnel ook kon worden gerealiseerd. Met de verdere ontsluiting van het havengebied op de Linkeroever van de Schelde en o.m. de aanleg van het Deurganckdok bleek dat een gemiste kans. Met jaren vertraging werd dan toch beslist om een nieuwe spoorverbinding tussen linker- en rechteroever te voorzien, vooral omdat alle treinen die van de ene naar de andere oever moeten geen andere keuze hebben dan de Kennedyspoortunnel en dat zijn
Op deze grafische voorstelling is het verloop van de nieuwe spoorverbinding goed te volgen. er momenteel zo’n 110 per dag. Door die ontlasting zouden er meer reizigerstreinen kunnen ingelegd worden tussen Antwerpen en Gent.
Noord-Zuid-verbinding De nieuwe Antwerpse Noord-Zuidverbinding moet een link leggen tussen het belangrijke goederenstation Noord en de
spoorbundel Zuid op linkeroever. Al is die afstand slechts 16,2 km toch zal de hele infrastructuur de aanleg vergen van ca. 153 km extra sporen. Vanaf het Vormingsstation Noord zal de bestaande tunnel onder de R2 worden aangepast en overgaan in een tunnelconstructie met open toegangshelling op de rechteroever (zie figuur). Vandaar gaat het in twee enkel-
tunnel en de Beverentunnel en de spoorverbinding na de Beverentunnel, richting spoorbundel Zuid in de Waaslandhaven. Deze werken, inclusief het graven van de nieuwe Liefkenshoektunnelkokers zouden tegen 2014 moeten worden gerealiseerd, het geheel van het spoorcomplex moet tegen 2020 compleet zijn. Dan zou het aandeel van het spoor in het Antwerpse havenverkeer moeten kunnen opgetrok-
ken worden van 8% vandaag tot 15%. De bouwwerken zouden tegen 2013 moeten rond zijn, de spoor-, sein- en bovenleidinginfrastructuur zouden tegen 2014 afgerond zijn. In dat voorjaar zouden de testen worden afgenomen en de uiteindelijke homologatie moeten klaar geraken zodat midden 2014 de hele Liefkenshoekspoortunnel in dienst kan worden genomen. ■
Privaat-Publieke Samenwerking De bouw van de Liefkenshoektunnel en aansluitingen is een privaat-publiek-samenwerkingsproject geworden (PPS). Infrabel, de infrastructuurbeheerder van het Belgische spoorwegnet, heeft in november 2008 een PPS-overeenkomst gesloten met Locorail NV, samengesteld uit de internationale bouwbedrijven CFE, VINCI Concessions SA, BAM PPP Investments België. Het contract is van het DBFM-type (Design, Build, Finance, Maintain) waarin zowel het ontwerp, de bouw, de financiering als het onderhoud wordt geregeld. De totale investering bedraagt 765 miljoen euro, waarvan het Vlaamse Gewest (Openbare Werken) 107 miljoen voor zijn rekening neemt. Infrabel zelf legt 75 miljoen euro op tafel. De rest wordt voor 50 % gefinancierd door de Europese Investeringsbank en de resterende 50 % door een consortium van zes private banken. De NV Locorail heeft de bouwwerken toevertrouwd aan Locobouw bestaande uit MBG, VINCI Constructions Grand Projets, CEI-De LMeyer en Wayss & Freytag. Voor het grondverzet werd de firma Aertssen uit Stabroek ingeschakeld. Infrabel zal de infrastructuur 38 jaar lang gebruiken voor een jaarlijkse vergoeding van 50 miljoen euro, waarna het eigenaar wordt.
■
sporige boortunnels onder het Kanaaldok B1/B2, onder de Evonik-Degussasite en onder de Schelde naar de Beverentunnel, waar vroeger wel een spoorwegtunnel is aangelegd. Na de renovatie van de bestaande Beverenspoortunnel gaat het verder via een spoorbedding langs de E34 naar de spoorbundel Zuid. Momenteel wordt vooral gewerkt aan de verbinding, de spoorsleuf, tussen de Liefkenshoek-
7 ZIJaanZIJ Zomer 2009
Zicht op de werf waar de verbinding wordt gelegd tussen de Liefkenshoektunnel en de Beverentunnel.
Geen bijkomende effecten op omgeving
BASF bouwt nieuwe oleum/zwavelzuurfabriek Op bijgaand Google-beeld van het blokveld dat grenst aan het dok van BASF, is de oude zwavelzuurinstallatie zichtbaar (onderaan) en is de nieuwe (bovenaan) ingetekend.
Van zodra de milieu- & bouwvergunning is goedgekeurd, kunnen wellicht de komende weken de funderingswerken starten voor de bouw van een nieuwe oleum-zwavelzuurfabriek bij BASF Antwerpen. Ze moet tegen midden 2011 de oude zwavelzuurinstallatie vervangen die als een van de eerste installaties van de Antwerpse vestiging opstartte in de loop van 1966. Uit het milieueffectenrapport over de nieuwe installatie blijkt dat ondanks een capaciteitsverhoging er geen bijkomende effecten zullen zijn voor de omgeving.
■
ZIJaanZIJ Zomer 2009
8
“We noemen het soms wel makkelijkheidshalve onze zwavelzuurfabriek, maar eigenlijk produceren we, naast zwavelzuur, vooral oleum, het zogenaamd super zwavelzuur (zie kadertje). Zwavelzuur is immers in voldoende mate aanwezig op de markt. Moesten we alleen dàt nodig hebben, dan moesten we geen eigen productie bouwen, want het is als bijproduct van andere processen voldoende te koop. Oleum is echter niet in die mate te koop en dat hebben we nodig vooral voor onze caprolactam en polyamide-productie”, zegt Philip Verheyen, plant manager van de zurenproductie (zwavelzuur/salpeterzuur) bij BASF Antwerpen.
Meer oleum In de nieuwe installatie, die naast de oude
zal worden gebouwd (zie plannetje), zal meer oleum kunnen gefabriceerd worden vanuit de grondstof zwavel en zal er minder zwavelzuur moeten aangevoerd worden, wat nu vooral per schip gebeurt. “Eigenlijk verwerken wij een nevenproduct – vloeibaar zwavel- dat ontstaat bij de ontzwaveling die gebeurt in olieraffinaderijen,” legt Philip Verheyen uit. “In de nieuwe installatie passen we het dubbelcontactprocédé toe. We bouwen een nieuw type contactoven met 5 secties waarin de katalytische oxidatie van S02 naar SO3 gebeurt. Daarmee bereiken we een hogere SO2-omzettingsgraad (tot 99,9 %), dus een beter rendement en een lagere uitstoot van resterend zwaveldioxide (SO2). Zwaveldioxide is een van de veroorzakers van de zogenaamde ‘zure regen’ en de emissie ervan moet dus beperkt worden. Ook al neemt de totale emissie licht toe van de nieuwe installatie, toch zal de uitstoot per ton geproduceerd product sterk afnemen.
Meer stoom wordt stroom Aangezien de nieuwe installatie over een grotere en performantere zwavelverbrandingsoven zal beschikken, zal er meer restwarmte kunnen gerecupereerd worden en ook meer stoom kunnen gemaakt worden. “Die grotere stoomproductie gaan we gebruiken om er gedeeltelijk stroom ofte elektriciteit mee te maken. Kortom, we hebben
de nieuwe installatie dus ook uitgerust met een eigen warmte-kracht-koppeling (WKK). Dat levert ons ca. 7,5 Megawatt elektriciteit op en dat is bijna vier keer zoveel als één van de grote windmolens die hier in de buurt staan,” aldus Verheyen. Naast een energiestudie, die leidde tot het voorzien van een WKK, werd ook voorafgaand een omgevingsveiligheidsrapport (OVR) en een milieueffectenrapport (MER) opgemaakt. Dergelijke studies gebeuren, zoals wettelijk voorgeschreven, door onafhankelijke en door de overheid erkende experten. Het MER werd overigens op het laatste Burenoverleg door milieucoördinator Els Paredis in detail toegelicht. Door een aantal procesverbeteringen, o.m. het gebruik van een betere contactoven, maar ook het voorzien van een hogere schouw (65 m i.p.v. 42 m nu) zullen de effecten in de omgeving door de resterende SO2-emissie afnemen. Ook de grensoverschrijdende effecten werden bestudeerd en daar komt het MER tot volgende conclusie: “De bijdrage van BASF aan de jaargemiddelde SO2-concentratie is in alle Nederlandse gemeenten kleiner dan 3% van de jaargrenswaarde De jaargrenswaarde en de luchtkwaliteitdoelstellingen worden in alle gemeenten gerespecteerd.” ■
Oleum, ‘super’ zwavelzuur Oleum, dat ook wel eens ‘super zwavelzuur’ genoemd wordt is een oplossing van zwaveltrioxide (SO3) in geconcentreerd zwavelzuur (H2SO4). Het oleum dat bij BASF wordt geproduceerd, wordt volledig intern verbruikt en gaat als basisproduct naar de vlak bijgelegen productielijn voor caprolactam dat op zich een grondstof is voor kunstvezels en kunststoffen, beter bekend als polyamide ofte ‘nylon’. Dat wordt omwille van de sterkte veelal gebruikt als tapijtvezel of voor de behuizing van werktuigen of voor de fabricage van auto-onderdelen. Het zwavelzuur dat eveneens ontstaat in het proces is algemeen bekend als vitriool en is evenals oleum een zeer bijtend zuur. Het is voor de ‘chemiekeuken’ een basisproduct zoals olie en azijn in onze burgerkeuken. Zwavelzuur wordt op de Antwerpse vestiging vooral gebruikt in de hydroxylamineinstallatie, maar ook in de meststoffen, om er een zwavelcomponent aan toe te voegen als dat nodig is en in tal van andere installaties op onze site.
Nieuw gezicht in Burenoverleg BASF
Marc Van Breda, nieuwe directeur Preventie, Gezondheid, Leefmilieu, Energiebeleid en Communicatie. Het nieuwe gezicht in het Burenoverleg, directeur Marc Van Breda
Marc Van Breda (44), burgerlijk scheikundig ingenieur (KU-Leuven) startte zijn loopbaan bij BASF Antwerpen in 1989 als assistent plant manager PVC. Een jaar later werd hij naar de hoofdzetel in Ludwigshafen gedelegeerd als lid van het projectteam dat de bouw van de eerste styreenfabriek op de Antwerpse vestiging moest voorbereiden. Van 1991 tot 1996 werd hij productieleider, aansluitend projectleider voor de verdere uitbreiding van deze styreeneenheid. Van 1997 tot 1999 verhuisde hij opnieuw naar Ludwigshafen als plant manager van de polystyreenfabriek. Na zijn terugkeer werd hij plant manager van de ethylbenzeen/styreeninstallatie,
Rapport 2008 kan aangevraagd worden Zoals voorgaande jaren, heeft BASF Antwerpen haar resultaten, prestaties op economisch, ecologisch en sociaal vlak, gebundeld in haar jaarverslag Rapport 2008. Daarin is er ook aandacht voor de groepsresultaten, kan een interview met de voorzitter van de BASFgroep gelezen worden en wordt aandacht besteed aan het aandeel van BASF, de strategie en de gebieden waarop BASF met innovatieve oplossingen actief is. Op de frontpagina prijkt Ingrid Cant, een onderhoudsingenieur van de Antwerpse vestiging. Het Rapport 2008 kan aangevraagd worden bij: Dienst Communicatie BASF Antwerpen NV Scheldelaan 600 B-2040 Antwerpen 4. Het kan ook elektronisch geraadpleegd worden op de Nederlandstalige pagina op onze website ➜ www.basf.be ➜ Nieuws & Informatie
een job die hij in 2001 ruilde om de groep technisch onderhoud te leiden. Daar was hij ook verantwoordelijk voor het contractormanagement. In 2004 werd hij plant manager van Caprolactam & Polyamide 6. Hij is getrouwd met Leen en vader van Kristof en Annelies. Een groot deel van zijn vrije tijd gaat uit naar sporten. Zijn vroegere voetballoopbaan is momenteel overgegaan in het marathonlopen. Op zijn palmares prijken er al 10, waaronder de 5 world majors (New York, Boston, Chicago, Berlijn en Londen). Naast het sportieve deelt hij een sterke reisinteresse, waarbij hij zijn favoriete land Italië regelmatig aanprijst. Thuis kan je hem terugvinden ontspannend en genietend tijdens het tuinieren.
■
9
■
Koen Van Raemdonck startte mee het Burenoverleg op en was nagenoeg steeds aanwezig. In naam van de leden dankte facilitator Marcel Van der Avert Koen voor zijn enthousiasme en deskundigheid bij de begeleiding van het overleg. Marc Van Breda beloofde het Burenoverleg verder op de voet te volgen en de opgebouwde relaties
te onderhouden en verder uit te bouwen.
ZIJaanZIJ Zomer 2009
Tijdens de vergadering van het Burenoverleg in maart van dit jaar heeft directeur Koen Van Raemdonck afscheid genomen. Hij wordt opgevolgd door Marc Van Breda die voorheen plant manager was van Caprolactam & Polyamide 6, een van de grote installaties waar producten voor kunstvezels (nylon) en technische kunststoffen (ultramid) worden gefabriceerd.
Website van BASF in nieuw kleedje
Bureninfo nu snel vindbaar op www.basf.be Sinds begin juli staat de nieuwe website van BASF in België live op het adres www.basf.be. BASF hecht veel waarde aan open communicatie met haar buren en daarom werd de gebruiksvriendelijkheid van onze website speciaal voor de buren verhoogd. Vanaf de Nederlandstalige homepage –die u vooreerst moet aanklikken- kan u dan ook meteen doorklikken naar het hoofdstuk bureninformatie. U klikt daartoe in het blokje ‘Bureninfo’ op de regel “Lees meer” (zie illustratie hiernaast). U kunt natuurlijk ook de navigatiebalk bovenaan gebruiken: dan kiest u achtereenvolgens: “Nieuws en informatie/Bureninfo”.
■
ZIJaanZIJ Zomer 2009
10
Het hoofdstuk “Bureninfo” groepeert alle informatie die bestemd is voor de omwonenden van BASF Antwerpen. U vindt er het nummer van de infolijn, waar u 24 u op 24 terecht kan voor dringende vragen rond BASF. De pagina “berichten aan buren” groepeert meldingen aan omwonenden. Via deze weg kunnen we snel met onze buren communiceren wanneer dat nodig is, bijvoorbeeld wanneer we fakkelactiviteiten willen melden. In deze berichten leest u dan waarom er gefakkeld wordt en hoelang dat zal duren. Verder vindt u in het luik “Bureninfo” de verslagen terug van onze burenraad, ons burenblad Zij aan Zij in digitale vorm en een lijst van Vragen & Antwoorden rond de steamcracker en het fakkelen.
Beter geïntegreerd Op www.basf.be vindt u verder informatie rond de BASF-dochters in België, de locaties waar deze zich bevinden, en een luik rond aspecten van de BASF-groep als beleid, strategie, innovatie, producten en klanten. Het hoofdstuk “Nieuws en informatie” bevat de belangrijkste informatie voor de pers. U vindt er een overzicht van onze persberichten, persfoto’s en brochures. In het hoofdstuk “duurzaamheid” vindt u meer informatie rond onze mecenaatsprojecten, certificaten en awards. De site zit niet alleen in een nieuw kleedje, maar is ook beter geïntegreerd met de verschillende nationale BASF-websites en de corporate website www.basf.com. Deze portaalsites zijn geoptimaliseerd voor zoekmachines als Google. Zo kunnen gebruikers vanaf eender welke lokale BASF-website makkelijk alle sites van de BASF-groep doorzoeken. Vragen kunnen ook per e-mail aan ons gericht worden via de ‘knop’ Contact die bovenaan de homepagina terug te vinden is. ■
Champagnetest aan de kerk
■
De champagnetest aan de kerk van Kalmthout met links de oude ladderwagen en rechts de nieuwe die de vrijwillige brandweer overnam van BASF.
11 ZIJaanZIJ Zomer 2009
BASF-ladderwagen naar brandweer Kalmthout Midden maart dit jaar is de vroegere ladderwagen van de bedrijfsbrandweer van BASF verhuisd naar de vrijwillige brandweer van de grensgemeente Kalmthout. Voor BASF voldeed de ladderwagen niet meer aan de vereisten van vandaag en voor de brandweer van Kalmthout was die net wel nodig om hun nog veel oudere model te vervangen. “De ladderwagen die wij bij de bedrijfsbrandweer hadden, was nog lang niet versleten maar voldeed toch niet meer aan de moderne behoeften,” legt Gert Van Bortel, hoofd Operationele Veiligheid uit. De oude ladder reikte maar 30 meter hoog en de bluscapaciteit van 600 liter per minuut was aan de lage kant. Ter vergelijking, de nieuwe ladderwagen van BASF reikt 42 meter hoog en heeft een bluscapaciteit van 6000 liter per minuut, tien keer meer dan de oude. “En dat hebben we met onze industriële dimensies wel nodig”. Voor de vrij-
willige brandweer van Kalmthout was de oude ladderwagen van BASF dan weer een koopje, want nieuw kost zo’n wagen al snel enkele honderdduizenden euro’s. De ladderwagen die Kalmthout had, begon echt op een museumstuk te lijken (zie foto’s). Bij de officiële overhandiging door gedelegeerd bestuurder Wouter De Geest werd de efficiëntie van de BASF-ladder-
wagen op een wel originele manier geïllustreerd. Bovenaan de kerktoren werd een fles champagne klaargezet en de twee ladderwagens moesten hem om het eerst zien te bemachtigen. De BASFladderwagen slaagde met glans, maar dat was niet eens een verrassing. Nadien werd de nieuwe Kalmthoutse pronkstuk met diezelfde fles ‘gedoopt’. ■
De nieuwe ladderwagen werd gedoopt met bubbels.
nieuw lid Burenoverleg
Jon Gankema (Ossendrecht)
Jon Gankema: “Mij boeit het om de organisatie van een bedrijf te leren kennen.”
■
ZIJaanZIJ Zomer 2009
12
Jon Gankema (bijna 65) werd geboren in ’s Heer Arenkerke, een dorpje in Zeeland en woont sinds 14 jaar in Calfven, de wijk tussen Ossendrecht en Woensdrecht. Hij had Groningse ouders, ‘en dat accent raak ik wel nooit meer kwijt’. Gankema is bruggepensioneerde die lang actief was in de grafische sector waar hij tal van functies bekleedde tot en met leidinggevende. Begin de jaren tachtig ruilde hij de drukkerswereld voor de sociale economie en werd hij actief als verantwoordelijke van een sociale instelling, wat wij in Vlaanderen een ‘beschermde werkplaats’ noemen. “Dat deed ik vanuit een sociaal engagement maar ook omdat ‘people management’ me boeide. Het uitdagende aan zo’n instelling is dat je heel wat moet organiseren en je je medewerkers met diverse handicaps goed moet kunnen inschatten. Mijn opdracht ging van conflictbeheersing tot orders binnenhalen en contracten afsluiten,” licht hij toe.
Tuinier en kunstminnaar Naast fervent tuinier – hij was lid van de tuindersvereniging ‘Groei en Bloei’- is hij ook kunstminnaar. “Ik heb altijd al iets met planten gehad en naast heel wat museumbezoeken volgde ik af en toe
ook korte cursussen kunstgeschiedenis. Daarom toef ik vaak ook in de Vlaamse kunststeden, die ik vrij goed ken.” In het verleden was hij ook actief in NOVIB, de Nederlandse tegenhanger van de bij ons bekende Oxfam, een organisatie die opkomt voor de landen in ontwikkeling, zeg maar de Derde Wereld. Het mag dan ook niet verbazen dat hij met zo’n profiel aanvaard werd als lid van het Dorpsplatform Ossendrecht (zie kadertje) waarvoor hij zich aanmeldde en door het College van Wethouders goed werd bevonden.
overleg, repliceert hij genuanceerd: “Ik denk van wel, maar dat ligt ook aan ons, leden van het BOB. We zouden als lid meer agendapunten kunnen aanbrengen zodat de balans tussen de inbreng van de BOBleden en van BASF-verantwoordelijken zelf meer in balans zou kunnen komen. Maar wellicht is dat een groeiproces.” ■
Wat is een Dorpsplatform ? ’Dorpsplatformen’ zijn een typisch Neder-
Organisatie boeit me
lands verschijnsel. Gemeenten in Neder-
Toen we vanuit BASF het Dorpsplatform Ossendrecht vroegen om een vertegenwoordiger af te vaardigen in ons Burenoverleg, twijfelde Jon Gankema niet. “Ik had interesse en dat heeft te maken met mijn eigen achtergrond en ervaring. Mij boeit het om de organisatie van bedrijven te leren kennen en via het Burenoverleg krijg ik de kans om toch even in de interne keuken van BASF te kijken. BASF drukt een enorme stempel op de buurt en heeft een enorme uitstraling. Je kunt er niet naast kijken. Ik vind ook dat je als buur ook kritisch naar zo’n bedrijf moet kijken, dat houdt iedereen ‘scherp’. Nu moet ik toegeven dat jullie ‘keuken’ toch wel erg groot is, maar wat ik er al van te zien kreeg geeft me een positief gevoel. BASF lijkt me een gedegen bedrijf en de uitstraling is ook gestoeld op de ernst waarmee jullie de dingen aanpakken. Je krijgt ook antwoord op je vragen.” Op de vraag of er voldoende en de juiste thema’s aan bod komen op het Buren-
land krijgen de mogelijkheid om discussieen adviesplatformen op te richten voor wijken of woonkernen. Leden worden voorgedragen aan het gemeentebestuur dat op basis van het gezochte profiel, de kandidaten toelaat. Het ‘Dorpsplatform’ komt eens per in de vier maanden samen en kan adviezen geven inzake veiligheid, leefmilieu, welzijn… kortom alles wat de lokale leefgemeenschap kan beroeren. Die adviezen kunnen zowel gevraagd als ongevraagd gegeven worden, zodat de leden van het Dorpsplatform ook initiatiefrecht hebben. Het is dus niet alleen luisteren en knikken. Volgens Jon Gankema gaat de gemeente Woensdrecht goed om met dit ‘democratisch platform’. De vergaderingen zijn openbaar, dus ook toegankelijk voor niet-leden, de pers en zelfs gekozen gemeenteraadsleden verschijnen vaak op de bijeenkomsten om de ‘polsslag’ te voelen.
www.lannooprint.be
Sinds december 2008 is Jon Gankema, wonende in Calfven (Ossendrecht – Nl) lid van het Burenoverleg BASF (BOB). Hij is vice-voorzitter van het Dorpsplatform Ossendrecht en kent dus de dichtst bij BASF gelegen woonkern van de Nederlandse grensgemeente Woensdrecht zeer goed. Een portretje en een gesprek.
