projecten
E H & I DECEMBER 2011 149
XXL familiehuis uit de jaren dertig
3
projecten van Marc Prosman Zijn ego staat hem niet in de weg. Marc Prosman is een architect die gewoon bekijkt waaraan de plek en het gebouw behoefte hebben. Dat levert niet per se spektakel op, wel ontwerpen die helemaal kloppen. Productie Jeen Boetzel / Fotografie Dennis Brandsma / Tekst Erik Jager
Sexy betonkolos met uitzicht
Bedrijfskantine annex nachtclub
Favorieten
Z
ijn ontwerpen kenmerken zich door een heldere structuur. ‘Letterlijk helder door de aandacht voor het licht en het uitzicht, figuurlijk helder door de mooie zichtlijnen en uitgekiende verhoudingen. En ten slotte helder doordat ik een begrijpelijk gebouw of interieur wil maken, een uitleg is niet nodig,’ vertelt architect Marc Prosman (46) in zijn Amsterdamse studio. ‘De basis van mijn ontwerpen is de plek of het gebouw zelf. Daarbij is de opdrachtgever natuurlijk ook een bepalende factor. Kenmerkend voor onze werkwijze is dat we ons ontwerp toegesneden én specifiek maken.’ Hij studeerde in 1990 af aan de TU in Delft en werkte daarna bij Mecanoo, Van Herk & De Kleijn en Meyer en Van Schooten. In 1994 begon Marc Prosman voor zichzelf. Inmiddels heeft zijn studio zo’n 250 projecten uitgevoerd. Aan reclame en acquisitie doet hij niet. ‘Het werk dat we
hebben gedaan, is onze beste acquisitie.’ Dat blijkt ook wel uit het aantal opdrachtgevers dat bij een volgend project wederom zijn diensten inhuurt. De architect, geboren in Utrecht, zit met zijn bureau aan de Amsterdamse Overtoom, een doorgaande straat van de ring naar het Leidseplein. In 2002 betrok hij met zijn studio Marc Prosman Architecten het voormalige pand van de Riva, de Reparatie Inrichting van Automobielen, halverwege de drukke verkeersslagader. Het gebouw stamt uit 1927. ‘De Overtoom was vroeger de Champs-Élysées van Amsterdam, alle autobedrijven zaten hier.’ Het immense gebouw biedt op de begane grond – vroeger de werkplaats – plaats aan een autoverhuurbedrijf. Op de bovenverdiepingen – voorheen de showrooms, de autolift is nog intact – zit een aantal creatieve bedrijven. Prosman en zijn acht medewerkers delen de derde etage met twee andere architectenbureaus. De karakteristieke ruimte is
volledig intact gelaten. Een no-nonsense omgeving voor een no-nonsense architect.
Betere toekomst
‘De gebouwen van de moderne architecten uit de vorige eeuw spreken mij aan. Omdat ze de hoop op een nieuwe en betere toekomst laten zien. De Eerste Openluchtschool in Amsterdam of sanatorium Zonnestraal in Hilversum, beide van Jan Duiker, zijn ontworpen vanuit het idee om een betere toekomst te creëren. Een treffende manier van gebouwen beschrijven is alsof het een persoon is. Een goed gebouw heeft de uitstraling die past bij de bewoners of de functie van het gebouw: een statig herenhuis, een vrolijk schoolgebouw, een transparant gemeentehuis. Persoonlijk ben ik tevreden als het ontwerp zo vanzelfsprekend en overtuigend is dat het lijkt alsof er niets aan is ontworpen.’ » Marc Prosman Architecten, www.prosman.nl
Restaurant ‘Beulings in Amsterdam, heerlijk eten in een intieme atmosfeer.’ Museum ‘Het Louisiana Museum of Modern Art in Humlebaek, Denemarken. Zorgvuldig ontworpen museum waarin landschap, collectie en gebouw evenwichtig zijn vervlochten. Ook de rit van Kopenhagen naar Humlebaek is prachtig.’ Winkel ‘Muji, het leukste warenhuis ter wereld. Wanneer komen ze naar Nederland?’ Woonwinkel ‘Fabrieknl in Waalwijk heeft een mooie verzameling vintage meubels.’ Reisbestemming ‘New York.’ Bezit ‘Een goede gezondheid. En een mobiele telefoon.’ Film ‘Koyaanisqatsi van Godfrey Reggio werpt een intrigerende blik op het ritme in onze samenleving.’ Kunstenaar ‘Jeroen Henneman. Zijn werk heeft het vermogen ruimtelijke ervaringen op een eenvoudige manier weer te geven.’ Vervoermiddel ‘De fiets, maar het formaat van onze maquettes en het Hollandse weer maken de auto tot favoriet.’
150
Projecten
DECEMBER 2011 E H & I
Het nieuwe trappenhuis gezien vanuit de televisie- annex kinderspeelkamer in de richting van woonkeuken. De balusters zijn in jaren ’30-stijl. Karpet Star Pink van Paul Smith komt van The Rug Company, de vintage kroonluchter van Boulanger.
linkerpagina , links Tafel
Doble is van Montis, stoelen Deer Armchair zijn van Autoban. Pendant Lamp A330 is een ontwerp van Alvar Aalto voor Artek. rechts De nieuwe plinten doen met wat fantasie denken aan Empire State Building. De taatsdeuren zijn erop aangepast. De rode Ming Chair is van Paola Navone voor Casamilano.
XXL familiehuis uit de jaren dertig ‘Wij willen verbouwen,’ zeiden de eigenaren van deze twee-onder-een-kapwoning uit de jaren dertig tegen Marc Prosman. Zijn naam hadden ze van hun makelaar gekregen. Prosman, die al verscheidene huizen in dezelfde Amsterdamse buurt had gedaan: ‘Het was inderdaad toe aan een grondige metamorfose. Na veel wikken en wegen besloten we de trap op een andere plek in het huis te situeren. Daarbij moest het er wel zo uitzien dat het leek alsof hij daar altijd al had gezeten. Verder is de keuken vergroot en de hal
visueel bij de aanpalende ruimtes betrokken door taatsdeuren van glas en staal. Grootste breinbreker was de toegang. Het huis heeft namelijk twee adressen: de voordeur bevond zich aan de zuidkant. Een verspilling van die zonnige zijde, want de tuin kon daardoor niet optimaal worden benut. De deur ging daarom naar de noordkant. Daardoor kwamen we in de knoei met de trap, die we een paar meter hebben opgeschoven. Bijkomend voordeel van het verplaatsen van de voordeur was dat de keuken, die in een latere »
Project Opdracht Interieurontwerp woonhuis Bouwstijl Jaren dertig Woonoppervlak 500 m² Indeling Begane grond: hal, woonkamer, televisie- annex kinderkamer, woonkeuken, berging, garage. Eerste etage: ouderslaapkamer en badkamer, kleedkamer, twee studeerkamers, logeerkamer met badkamer. Tweede etage: vier slaapkamers, badkamer. Derde etage: twee slaapkamers, badkamer.
projecten
E H & I DECEMBER 2011 153
‘Elke kast, elke plint, zelfs de tegelvoegen zijn besproken’ aanbouw staat, veel groter werd omdat de hal daar kon vervallen. De hele aanbouw werd woonkeuken.’ Voor de inrichting van het vijfhonderd vierkante meter grote huis, inclusief het ontwerp van de badkamer en keuken, tekenden Rachel van Dullemen en Evelijn Ferwerda van Studio Raef. Ferwerda: ‘De bewoners zijn vrienden van ons, wij hebben hun vorige
Op de vloer ligt Mongolian Impala Anticato-graniet, de keuken is op maat gemaakt van walnotenhout. De kastenwand is geschilderd met Oil Eggshell-verf van Little Green. rechterpagina , links De walnotenhouten kasten zijn in samenwerking met Studio Raef ontworpen door Marc Prosman, het bankje is gestoffeerd door Studio Raef met stof van Osborne & Little. De blind is van Pedroso & Osorio, de hanglamp van Bocci. rechts De ouderbadkamer is een ontwerp van Studio Raef. Wastafel en wastafelmeubel zijn op maat gemaakt van walnotenhout. Wandlamp Halifax is van Vaughan, bad Acanthus van Dado en de Tara Logicarmaturen zijn van Dornbracht.
huis ook ingericht. Het verzoek was er een echt familiehuis van te maken voor zes personen, geen showroom. En hen te helpen met het vertalen van hun wensen voor Marc. Hij begreep overigens meteen wat de wens was: ruimte creëren in een vrij hokkerig huis, maar dan met behoud van de originele sfeer. De samenwerking was heel intensief. Elke kast, elke plint,
zelfs de tegelvoegen hebben we met elkaar besproken. De verbouwing is gedaan met veel oog voor detail. Daarin vonden Marc en wij elkaar helemaal. Het is een heerlijk huis geworden waarin alles klopt, maar waarin het toch niet aanvoelt als bedacht.’ »
154
Projecten
DECEMBER 2011 E H & I
Sexy betonkolos met uitzicht Marc Prosman vermeed de gebaande paden en tekende voor The Veldhoven Group – eigenaar van modemerken als Nono, Sandwich, Turnover en Stills – een bedrijfspand dat niet alleen anders is gebouwd, maar eventueel ook anders kan worden gebruikt. Prosman: ‘Het bedrijf was uit zijn jasje gegroeid en overwoog een verbouwing. Het werd uiteindelijk een nieuw pand, omdat dat het meest efficiënt bleek. De ontwerpstudio’s zijn nog altijd in Amsterdam.
In dit nieuwe gebouw in Alphen aan de Rijn moesten de kantoren, het distributiecentrum en elf showrooms onderdak vinden.’ Het werd opgeleverd in 2010. ‘Wat de eisen waren? Nou, de opdracht luidde als volgt: bedenk een gebouw. In plaats van een metaalskelet, dat bijna altijd wordt toegepast in zo’n loods, wilde ik graag een betonskelet. Het leek me mooi en passend, het geeft een industriële sfeer. Bovendien gaat zo’n gebouw doorgaans langer »
Project Opdracht Ontwerpen bedrijfspand Bouwjaar 2010 Vloeroppervlak 3.500 m² Indeling Kantoren, showrooms en magazijn
De balie is ontworpen door Marc Prosman Architecten, lamp Mamacloud is een ontwerp van Frank Gehry voor Belux. linkerpagina Door de transparante plint aan de onderzijde lijkt de betonkolos te worden opgelicht. Het lessenaardak geeft het ontwerp vaart. Aan de ene kant ligt de N11, aan de andere kant is er vrij zicht op het Groene Hart.
De betonstructuur is zichtbaar gelaten waardoor lichtinstallaties en ventilatiesystemen open en bloot liggen. Het industriële karakter wordt verzacht door de witgestuukte wanden en de donkergebeitste houten vloer. Links achter de schuifpui bevindt zich het dakterras mét gazon. rechterpagina Ramen in de showrooms bieden zicht op het magazijn. De bureaustoelen zijn van Charles en Ray Eames (Vitra).
projecten
E H & I DECEMBER 2011 157
‘De opdracht luidde: bedenk een gebouw mee en is het dus duurzamer. Qua kosten scheelt het maar weinig met een metaalskelet.’ Prosman bedacht een vrij op de kavel staand gebouw op een glazen plint, waardoor het enigszins loskomt van de grond. ‘De kavel, langs de autoweg aan de rand van Alphen, heeft een waanzinnig uitzicht op het Groene Hart.’ De helft van de 3.500 vierkante meter vloeroppervlak wordt ingenomen door het
magazijn, een kwart is kantoren en de rest bestaat uit showrooms. In het hart van het gebouw is het dak verlaagd, waardoor een grote daktuin ontstond waar je ’s zomers buiten kunt lunchen. ‘Ik wilde geen verlaagde plafonds, maar het prefab beton van binnen gewoon in het zicht laten. Daarom is veel aandacht uitgegaan naar de installaties voor klimaatbeheersing, die opvallend aanwezig zijn in het interieur. Op de vloer ligt
donkergebeitst hout dat mooi contrasteert met het beton van muren en plafonds, net als de aluminium kozijnen en witgestuukte wanden. De hal is het centrale punt van het ontwerp geworden, daaromheen ontvouwen de overige ruimtes zich. Daardoor beschikken de kantoren over extra veel daglicht en hebben de showrooms het mooiste uitzicht.’ »
158
Projecten
DECEMBER 2011 E H & I
Bedrijfskantine annex club Het Europese hoofdkantoor van het Amerikaanse kledingmerk Tommy Hilfiger is sinds jaar en dag gevestigd in kantoorgebouw Atlanta aan de Amsterdamse Stadhouderskade. Er werken inmiddels zo’n vijfhonderd mensen. Toen de begane grond vrijkwam, zag het bedrijf daarin de ideale ruimte voor het nieuwe bedrijfsrestaurant. Marc Prosman: ‘Het plan was een bedrijfskantine te maken met de sfeer van een luxe nachtclub of hotellobby. Aanvankelijk alleen
voor de lunch, maar al snel moest er ook een bar bij. Op achthonderd vierkante meter kon dat gemakkelijk. De beoogde sfeer was jaren ’50-luxe. Met Dan O’Kelly, vice-president Creative Services van Tommy Hilfiger, ben ik naar New York gereisd om inspiratie op te doen. Hij heeft een flinke stempel op het eindresultaat gedrukt. Zonder hem zou het een frisse, witte ruimte zijn geworden.’ Net als het eigen kantoor van Prosman is Atlanta gebouwd als autoshowroom. »
Project Opdracht Interieurontwerp bedrijfsrestaurant Bouwjaar 1927 Vloeroppervlak 800 m² Indeling Een grote ruimte plus entresol
De grote raampartij aan de straatzijde werd in ere hersteld. De plafondlampen vormen de cijfers acht en vijf: een verwijzing naar het oprichtingsjaar van Tommy Hilfiger: 1985. linkerpagina , links Gebouw Atlanta, met acht etages voor Amsterdamse begrippen een hoog pand, dateert uit de jaren twintig. rechts Op de vloer en de trap naar de entresol liggen stroken kops notenhout.
De betonnen kolommen van de draagconstructie werden in het zicht gebracht. Door de entresol ontstaat een gevoel van intimiteit. Op de tafels staan typische attributen uit een Amerikaans wegrestaurant: een fles ketchup, de kenmerkende servettenhouder en dito suikerpot.
projecten
E H & I DECEMBER 2011 161
De trap lijkt oorspronkelijk bij het gebouw te horen, maar niets is minder waar. In de horizontale koker zijn de installaties voor luchtbehandeling verwerkt. Gecapitonneerde banken dragen bij aan het jaren ’50gevoel.
162
PROJECTEN
DECEMBER 2011 E H & I
‘Het plan: een kantine met de sfeer van een luxe nachtclub’ Prosmans collega Brian Debruyn was nauw betrokken bij het project: ‘Het is een ontwerp uit 1925 van de Amsterdamse architect F.A. Warners. Voorin was de showroom, achterin de werkplaats. De gevel, die in de loop der jaren ietwat verminkt was geraakt, is in oude glorie hersteld, inclusief ronde ramen. De ruimte moest eruitzien alsof hij er al vijftig jaar was. Niet sleets, maar wel
doorleefd. De meubels zijn overwegend vintage.’ Beton werd waar mogelijk weer in het zicht gebracht. Ook alle noodzakelijke lucht- en warmtevoorzieningen zijn zo stoer mogelijk uitgevoerd. Nieuw is de trap, niet geheel toevallig een perfecte plek voor presentaties en concerten. De ruimte werd vernoemd naar de eerste winkel die Tommy Hilfiger ooit opende:
People’s Place. Een mensenplek is het geworden, want de locatie wordt niet alleen gebruikt voor de bedrijfslunch en -borrel. Het restaurant, dat ruimte kan bieden aan zeshonderd mensen, wordt geregeld verhuurd. Bijvoorbeeld aan Paradiso, dat er kleinschalige optredens organiseert. Neneh Cherry en Spinvis stonden er al eens op het podium.
De entresol is een schatkamer vol vintagemeubels, uitgezocht door Dan O’Kelly, creatief brein bij Tommy Hilfiger. De biljarttafel versterkt het clubgevoel. linkerpagina , links De stemmige kleuren onderstrepen het jaren ’50-karakter van het interieur. rechts Nostalgie in de toiletten: Parijse metrotegels tegen de wand en dambordtegeltjes van Winckelmans op de vloer.
