Zevenwouden 192

BESTUUR Voorzitter Secretaris/ Ledenadministratie

Gerko Lieftink 030-2881494

[email protected] Zevenwouden 192 3524CX Utrecht

Penningmeester

Tonny Antheunisse Meekrapstraat 19a 3073 DL Rotterdam

[email protected] 010-4865613

2e Penningmeester

Fred Pronk

[email protected]

Aad Kuik Jan Witkam

078-6156615 0111-414610

[email protected] [email protected]

COMMISSIES Beurzen/Braderieën Cursussen Excursies Jeugd Micromount

Aad Kuik Bernard Hollestein Vacant Henk Verhoeckx Dirk Slijkhuis

078-6156615 0180-422488

[email protected] [email protected]

0182-538539 078-6162705

[email protected] [email protected]

DIENSTEN Bibliotheek Catering services Internet Ledenbijeenkomst Materiaalbeheer Publiciteit Redactie Maandblad

Chris Antheunisse Aad Kuik Fred Pronk Gerko Lieftink Chris Antheunisse Dick Apon Leo Hemmes

010-4865613 078-6156615 010-4193458 030-2881494 010-4865613 078-6174225 010-2025454

1

[email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected]

VERENIGING VAN VERZAMELAARS EN VERWERKERS VAN MINERALEN EN FOSSIELEN GEODE BIJEENKOMSTEN GEODE De bijeenkomsten van Geode worden gehouden op elke 3e woensdag van de maand (m.u.v. de maanden juni, juli en augustus): in december de 2e woensdag van de maand, in het Develsteincollege, Develsingel 5, Zwijndrecht. Aanvang 20.00 uur. BIJEENKOMSTEN JEUGD De bijeenkomsten van de jeugd worden in principe gehouden op elke 3e zaterdagmorgen van de maand (m.u.v. de maanden juni, juli en augustus) in ’t Weetpunt Zwijndrecht, Develpad 169, 3335 AR Zwijndrecht. Voor de juiste datum, zie het hoofdstuk VOOR DE JEUGD in het Geodeblad. Aanvang 09.30 uur. IEDERE WEEK SLIJPEN EN EDELSMEDEN IN HET GEODROOM Even week edelsmeden. Oneven week siersteen slijpen. Plaats: Kinderboerderij De Kooi, Maeterlinckweg 85, Rotterdam. Info: Bernhard Hollestein tel. 0180 – 41123 of na 18.00 h tel. 0180 – 422488. BIJEENKOMSTEN MICROMOUNT De bijeenkomsten Micromount worden gehouden op elke 2e woensdag van de maand (m.u.v. de maanden juni, juli en augustus), in december de 3e woensdag van de maand, in het ’t Weetpunt Zwijndrecht, Develpad 169, 3335 AR Zwijndrecht. Aanvang 19.30 u. KOSTEN LIDMAATSCHAP Volwassen leden Lid+huisgenoot lid Volledig gezin Jeugd tot 18 jaar Eenmalig inschrijfgeld

(BEDRAGEN PER KALENDERJAAR) Euro 20.00 Euro 28.50 Euro 30.00 Euro 14.00 Euro 2.25 p.p.

Het Geode-boekjaar loopt van 1 januari t/m 31 december. Oprichtingsdatum Geode: 14 februari 1974. Gironummer: 3238146, t.n.v. Geode Zwijndrecht GEODE NU OOK OP INTERNET: www.geodezwijndrecht.nl [email protected] 2

37E JAARGANG NR 3

MEI 2012

VAN HET BESTUUR Na de ALV van maart heeft onze voorzitter Jan Witkam te kennen gegeven te willen stoppen als voorzitter. Tijdens de bestuursvergadering van 3 april j.l. heeft Gerko Lieftink zich bereid verklaard om het voorzitterschap op zich te willen nemen. Voorlopig wordt het voorzitterschap gecombineerd met het secretariaat. We zoeken nog steeds nieuwe bestuursleden, dus laat ons weten als u belangstelling hebt. WOENSDAG 16 MEI 2012 Op de bijeenkomst op 16 mei 2012 zullen in een extra ALV de financiële stukken van 2011 aan de leden gepresenteerd worden. De agenda voor de vergadering is: -

Opening (20.00 uur). Presentatie financiële stukken en begroting. Benoeming kascommissie. Rondvraag.

De rest van de avond zal in het teken staan van de veiling van de verzameling van ons overleden lid dhr. Rijshouwer. Zijn verzameling bestaat uit een grote diversiteit van mineralen in handstukken, thumbnails en micromounts van goede kwaliteit. Mineraalnamen en vindplaatsen zijn beschikbaar. Daarnaast zal een vitrinekast aangeboden worden. Op onze website http://www.geodezwijndrecht.nl staan een aantal foto’s van de verzameling. Van de opbrengst gaat 20% naar de vereniging. We rekenen op uw aanwezigheid! EEN DONDERSLAG BIJ HELDERE HEMEL toen Aad Kuik mij belde en zei: "Henk, Nico ligt in kritieke toestand en in coma in het ziekenhuis. Hij is van kisten op zijn werk naar beneden gevallen op zijn rug en hoofd. Heeft een schedelbasisfractuur en oogkassen gebroken en nog diverse andere breuken". Na het telefoontje moest ik het eerst emotioneel verwerken en ben toen op verzoek van Aad diverse mensen gaan bellen. Wat mij trof was het pure meeleven en vriendschap naar Nico en Aad toe. De daarop volgende dagen werd er geprobeerd hem wakker te maken. Een zucht van ver3

lichting bij iedereen toen Nico weer reageerde en toch nog vrij snel weer ging lopen en tot heden naar het punt opname in het Rijndam Revalidatiecentrum. Hoewel het herstel nog wel wat tijd zal vragen mag Nico mogelijk het weekend van 21 april zaterdag opgehaald worden door Aad en zondag weer terug. Gelukkig gaat het herstel langzaam vooruit. Namens Nico en Aad moest ik alle leden hartelijk bedanken voor hun medeleven. Het is een grote steun voor hen. Wij als Geode wensen Nico een spoedig herstel en hij en Aad veel sterkte. Henk Verhoeckx ADRES Nico Kuik Rijndam Revalidatiecentrum Kamer 31 Westersingel 300 3015 LJ Rotterdam VOOR DE JEUGD De datum voor de jeugdbijeenkomst van 2012 is: 19 mei 2012, 3e zaterdag van de maand BIJEENKOMST MICROMOUNT Op woensdag 9 mei 2012 houden wij onze micromountavond. Naar aanleiding van een artikel in Mineraliënwelt van jan./febr. en maart/ april over epitaxie bij mineralen van de Eifel, vraagt Ko Jansen of een ieder zijn mineralen na wil kijken op vormen van epitaxie en deze mee wil brengen. Eventueel kan hij er dan ook foto's van maken. Voorbeelden zijn bijv. offretiet, erioniet overkorsting op levyn, phillipsiet over gismondien of omgekeerd, natroliet over gonnardiet, thomsoniet over gonnardiet etc. We starten weer om 19.30 uur. Tot ziens in het Weetpunt. Tel. Dirk Slijkhuis 078-6162705 P/s: In juni, juli en aug. is er geen micromountbijeenkomst.

4

INLEVEREN KOPIJ De kopij voor het september/oktobernummer 2012 dient uiterlijk vrijdag 10 augustusl 2012 bij het redactieadres te zijn ingeleverd TE KOOP Houten kast (zonder inhoud) met glazen deuren (1 deur is voor een deel kapot). Afmeting: 1.80 x 1.25 x 28cm. Vraagprijs € 50,-- Zelf ophalen in Breda. Inlichtingen: 06-23947924

CURSUS SLIJPEN en/of DETERMINEREN O.H. Bruins Vlaamsestraat 221, 3332 ES Zwijndrecht Tel: 078 - 6123764

ONZE MAARTBEURS Op zaterdag 17 maart gonsde de aula's in het Develsteincollege weer van Geode-activiteiten: de 84e Internationale Beurs voor Mineralen en Fossielen. De vrijdagmiddag- en avond daarvoor hadden vrijwilligers de ruimten van het College omgetoverd tot een Walhalla voor verzamelaars van mineralen, fossielen en schelpen. Bij de ingang zaten vriendelijke geldinners bij wie de bezoekers tegen een belachelijk lage prijs een kaartje konden kopen, waarop ze bovendien nog iets konden winnen. 5

MARDI’s Mineralen & Sieraden Grote sortering mineralen en fossielen uit de gehele wereld Exclusieve sieraden van edel- en natuurstenen uit eigen atelier Carvings, geschenkartikelen, bollen, eieren, lampen en kaarsenhouders Esoterische artikelen, massagesticks, piramides, obelisken, gezondheidsstenen en -hangers Koopjescorner met leuke mineralen Alles vervaardigd van mineralen en gesteenten.

U bent van harte welkom in onze winkel in de Julianastraat 100 in Alphen aan den Rijn (t.o. de Rabobank en ANWB). Wij zijn geopend dinsdag t/m vrijdag van 09.30-17.30 uur en op zaterdag van 09.30 tot 17.00 uur. Telefoon 06-14884985 / 06-14598199, fax: 0172-432289, e-mail: [email protected]

6

De jeugd zorgde als gewoonlijk voor de garderobe. Even informatie inwinnen of een paar oude nummers van ons Geodeblad meenemen en daarna op zoek naar iets moois of iets zeldzaams. Misschien een groen stukje smaragd uit Afghanistan, geen mooie kristallen, maar wel een zacht prijsje; en dan kun je tegen je familie zeggen dat je een echte smaragd in bezit hebt. Buitenaardse stenen doen het ook goed, in de vorm van steenmeteorieten, gevonden in de Egyptische woestijn. Of chondrieten uit Burkina Faso. In het verlengde daarvan liggen de groene moldavieten, tektieten uit Moldavië. De slijpers maakten weer een oorverdovend lawaai om de aandacht te trekken. In een vitrinekastje konden bezoekers zien welke resultaten je met slijpen kunt bereiken. Bij de boekenstand beroemde werken uit heden en verleden. Ik kon na enig aandringen nog een oud boek verkopen, anders zou het wellicht op een rommelmarkt terecht komen. En wat is in vredesnaam "Palo Santo?". Misschien zakjes aanmaakhout? Opzoeken op internet: "Palo santo betekent 'heilig hout', en het is de Spaanse naam voor Bursera graveolens. Deze boom groeit in de Zuid-Amerikaanse Gran Chaco regio (Noord-Argentinië, Paraguay, Bolivia en de Braziliaanse Mato Grosso). Palo santo wordt gebruikt door medicijnmannen en sjamanen bij ceremoniën, rituelen, genezings- en zuiveringssessies. Men verspreidt de rook om de omgeving schoon te maken en te zui7

veren van slechte geesten, negatieve energiën en andere boze krachten". 't Is maar dat u het weet. Gezondheidsstenen doen het trouwens ook nog steeds goed zolang lichtgelovigen lijden aan allerlei definieer- en ondefinieerbare kwalen. Ook eens even gekeken bij de schelpen. Dat is nog eens wat anders dan kokkels en nonnetjes. Allerlei grillige vormen en kleuren. Angstaanjagend grote zeepokken (zie foto). Meestal is bloedkoraal bloedrood, maar nu zagen we ook roze en zelfs witte bloedkoraal (heeft dit wellicht met het zuurstofgehalte te maken?). Niet alles was nieuw, soms waren oude verzamelingen, waaronder soms ook veel Juchemmateriaal, uit de 60er jaren van de zolder gehaald om een nieuwe eigenaar te vinden. Wat jammer dat we hier geen kleurenfoto's kunnen afdrukken: Fel blauwe cavansiet uit India, naast gifgroene pyromorfiet uit China (in flinke afmetingen), roze cobaltcalciet uit Marokko, blauwe en groene hemimorfiet, eveneens uit China, een onuitputtelijke bron van mineralen. Het is ook verbazingwekkend om te zien wat er zoal uit (zachte) steen vervaardigd kan worden: Je zou er een volière mee kunnen vullen, met een cd vol vogelgeluiden op de achtergrond. Weet u wat een coproliet is? Op het internet kan men het vinden als synoniem voor fecoliet (wat een onaangename darmopstopping is). We

8

zagen 150 miljoen jaar oude uitwerpselen van dino's, die coprolieten heten. Dit keer lagen er (kleine) coprolieten van schildpadden uit het Krijt. Een enkele standhouder verkocht ook aanverwante artikelen, zoals oeroude slijpgereedschappen of mijnlampen. Jaren geleden lagen sommige tafels nog vol synthetische carborundum uit Delfzijl. Nu wordt het nog spaarzaam verkocht aan mensen die iets grilligs in de kast willen zetten. Verzamelaars van haaientanden konden ook nu weer hun slag slaan. De tanden varieerden in grootte van een halve tot zeven cm. Seleniet (zie foto boven) blijft een attractief mineraal. Deze naam heeft betrekking op goed uitgekristalliseerde gips in soms heldere kleuren. Sommige standhouders maakten van hun tafel een prachtig kijkspel met licht en allerlei foto's van de vindplaatsen waar de betreffende mineralen te vinden waren, zoals groene opaal uit Spanje. Of lichtgroene epidoot met titaniet, eveneens zelf gevonden in Spanje. Zoiets is aanleiding voor allerlei verhalen die nu eenmaal door mineralenzoekers sappig verteld worden. Naast kleine prijzen voor de smalle beurs of de beginner waren er flinke prijzen. Bijna 400 Euro voor een stuk amethist is niet niks, maar daarvoor ben je wel de gelukkige bezitter van grote gouddooraderde kristallen. Bij de jeugd was het wat rustiger. Waar anders kinderen stonden te wachten om op een slijpglas aan het werk te gaan zag ik nu lege tafels. Misschien kwam ik op het verkeerde moment. Bij de boompjes werden onder bekwame leiding weer fraaie resultaten bereikt. En op de verkooptafel van de jeugd lag genoeg materiaal voor de beginnende verzamelaar. Jammer dat het aantal bezoekers weer wat minder is geworden: 651! L.J.H. 9

VAN DE LEESTAFEL Lapis, maart 2012. De Steckbrief is boraciet, een borium mineraal dat redelijk zeldzaam is. In Sachsen zijn wat vindplaatsen. Het is een vrij hard mineraal (7 7,5) en naast de soms korrelige structuur komen ook mooie kristallen voor. Topaas uit het Fichtelgebergte, een van de weinige vindplaatsen in Europa waar dit mooie kristal in wat grotere exemplaren voorkomt. Tekeningen geven aan dat dit lichtblauwe mineraal vele kanten heeft. De Rother Kopf in de Vulkaaneifel: die Eifel lebt! Zeldzame zeolieten en glaskiezels. De foto's laten de vreemdste vormen zien van o.a. perowskiet en calciet. En de vooruitzichten om daar nog iets moois te vinden zijn goed. Apofylliet uit Val Calanca in Zwitserland. Ook in China is men begonnen met mineralenbeurzen; men spreekt van een Chinees Sainte-Marie-aux-Mines. 10

En tenslotte een serie prachtige foto's onder de rubriek: Fotowettbewerb 2011. Lapis, april 2012 De Steckbrief is cobaltien, ook wel kobaltglans genoemd. De meeste cobaltien is met andere kobaltertsen vergroeid en mooie kristallen zijn dan ook niet zo algemeen. De beste kristallen (in Europa) komen uit Zweden. Spectaculaire skarnmineralen uit China, zoals ongewoon grote löllingietkristallen (afb). Het betreft hier een lang artikel waarin heel wat mineralen genoemd worden. Bijzonderheden van de Tucson Show 2012. De foto's spreken voor zich, zoals een stuk goud van 2,5 kilo. Toppunt van smakeloosheid waren figuurtjes van aluin, uiteraard synthetisch. Een nieuwe serie artikelen over allerlei nuttige tips voor het prepareren van mooie handstukken. Mineralenwelt, maart-april 2012. Het blad opent met het vermelden van de diefstal van enkele kostbare goudnuggets op de beurs in Dortmund. Calcieten uit de Sweetwater Mine in Missouri, USA. Deze kristallen zijn ondanks hun grootte, soms 15 cm, toch perfect van vorm. Het tweede artikel van serie: Tweelingen, epitaxie en pseudomorfosen, uit de Vulkaaneifel. In dit artikel gaat het vooral om voorbeelden van epitaxie, zoals thoriet op zirkoon en titaniet op amphibool. Mineralogische nieuwigheden uit het Salzburgerland. Bekende namen van mineralen, maar wel in prachtige vormen en kleuren. Wat denkt u van een vele kilo's wegend reuzenkristal van rookkwarts. Eveneens een sensationeel fenakietkrisrtal (foto) van 4 cm. Sommige vermeldingen van vondsten zijn wel wat lang en zullen door velen nauwelijks gelezen worden. 11

Weer wat geschiedenis: De groeve Silberwiese bij Oberlahn in het Westerwald (tussen Koblenz en Bonn). In de bossen aldaar kan men tussen oude overwoekerde storthopen wellicht nog wat vinden. Biografie van een beroemde Strahler in Graubünden. Nieuwe mineralen. Zeldzame sulfaten uit Chili. En tenslotte agaten. Geonieuws, april 2012. Sainte-Marie-aux-Mines is toch niet dood! Er was aangekondigd dat deze beroemde beurs verplaatst zou worden naar Colmar. Maar het stadsbestuur van Saintes-Marie wil dan zelf iets gaan organiseren. Het beste is een hotelkamer te huren halverwege beide plaatsen, zodat u van twee walletjes kunt eten. Het zeldzame oyeliet uit de N'Chwaning II Mine in Zuid-Afrika. Fossilien, maart-april 2012. Bio-erosie door organismen die in kalk boren. U kent die leuke strandvondsten wel: schelpen met een klein boorgaatje. Deze organismen schijnen vooral dicht aan de kust te leven. De Randecker Maar: fossielen uit het Mioceen. De Jura in de Languedoc, deel 3. Syringomorpha, omstreden fossielen uit het Cambrium. Trilobieten uit Marokko. Uitgeprepareerde exemplaren zien er verrassend gaaf uit, met allerlei uitsteeksels. De Graphoceratidae en andere ammonieten.

12

MAMMOET GESPOT Een Russische wegbouwkundige zou een filmpje hebben gemaakt in het uiterste noorden van Siberië. Daarop is te zien hoe een groot beest de rivier oversteekt. Sommigen beweren dat het om een mammoet gaat, de harige olifantachtige die ongeveer 4.000 jaar geleden uitstierf. Het valt echter sterk te betwijfelen of de camerabeelden daadwerkelijk een levende mammoet tonen. Het zou een van de grootste ontdekkingen ooit zijn. Siberië is dermate groot en onbewoond, dat er veel delen zijn die nog geen mens gezien heeft. Dat verklaart voor hem waarom er nog levende mammoeten zouden rondlopen die nimmer gezien zijn. In de permafrost van Rusland worden ook vaak mammoetoverblijfselen opgegraven. Het filmpje toont inderdaad een groot beest, al roept het wel enkele vragen op. Waarom het zo onscherp is gefilmd, terwijl de cameraman dichtbij stond en filmde in het daglicht, is dubieus. Het beest, waarvan de contouren zeer vaag zijn, lijkt ook meer op een beer met iets in zijn bek, dan op een mammoet. Volgens mammoetkenner Dick Mol is het zeker geen mammoet. Dit is niet de biotoop die hij bewoond zou hebben. een mammoet heeft 200 kilo gras per dag nodig. Bovendien houden mammoeten niet van water omdat hun vacht zich vol zou zuigen en ze veel te zwaar worden. Mammoeten leefden in groepen en kunnen onmogelijk duizenden jaren onopgemerkt blijven. Op het internet duiken vaker filmpjes op van mysterieuze dieren, maar een mammoet is echt nieuw. Bron: De Volkskrant BEURZEN Zondag 6 mei:

Mineralenbeurs De Verzamelaar Limburg Corneliushuis, Heulstraat 2, Heerlen.

Zaterdag 12 en zondag 13 mei: Mineralenbeurs, IJsselhallen Rieteweg 4, Zwolle. 13

Zondag 20 mei: Mineralen- en Fossielenbeurs, Venlona Paviljoen, Hogeweg 10 -16, Venlo. Maandag 28 mei, Nationale Zilverdag, Buitenmarkt in het Centrum van Schoonhoven. Zondag 8 juli, Mineralen- en Fossielenbeurs, Museum Natura Docet, Oldenzaalsestraat 39, Denekamp.

14

AMAZIË Binnen pakweg honderd miljoen jaar gaan Amerika en Eurazië tegen elkaar botsen en vormen dan het supercontinent Amazië. Een berekening van de continentverschuiving maakt duidelijk hoe de wereldkaart er in de toekomst gaat uitzien. Amerika, Europa en Azië gaan in de buurt van de Noordpool tegen elkaar botsen en een nieuw supercontinent vormen. Dát er een nieuw supercontinent op komst is, verrast geologen niet, maar de ligging van dat toekomstige 'Amazië' wel. Dat zal zijn in het noordpoolgebied. Het is 200 miljoen jaar geleden dat de continenten van de aarde voor het laatst allemaal verenigd waren in één groot supercontinent, dat we Pangea noemen. Daarna zijn de continenten langzaam uit elkaar geschoven, als gevolg van langzame bewegingen in het inwendige van de aarde. Zo bewegen Europa en Amerika momenteel van elkaar weg. Algemeen wordt aangenomen dat de continenten op lange termijn zich opnieuw zullen verenigen. Zo wordt een cyclus van verenigen en 15

weer uiteendrijven voortgezet die al miljarden jaren gaande is. Vóór Pangea waren de continenten al eerder verenigd in supercontinenten waaraan geologen namen hebben gegeven als Rodinia (zowat een miljard jaar geleden) en Nuna (1,8 miljard jaar geleden). Het eerstvolgende supercontinent heeft ook al een naam: Amazië, omdat het in eerste instantie Amerika en Azië zijn die zich gaan verenigen, waarna de rest zich erbij aansluit. Maar hoe en waar de vereniging precies zou gaan plaatsvinden, was nog onduidelijk. Er waren twee tegengestelde opvattingen. Volgens het eerste scenario zou de huidige beweging op een dag stilvallen en zich omkeren. Amerika zou dan onze kant op komen en de Atlantische Oceaan zou verdwijnen. Volgens de tweede opvatting zou de huidige beweging gewoon blijven doorgaan tot de continenten aan de andere kant van de aardbol tegen elkaar botsen. Dan zou het de Stille Oceaan verdwijnen. Maar volgens de laatste berekeningen wordt het geen van beide mogelijkheden. Er is een derde mogelijkheid bedacht: Amerika en Eurazië gaan zich naar het noorden toe met elkaar verenigen. Het is dan de Noordelijke IJszee (of Arctische Oceaan) die gedeeltelijk zal verdwijnen. De berekeningen van zijn gebaseerd op metingen van het magnetisme van oude gesteenten, waaruit de voorbije bewegingen van de verschillende continenten gereconstrueerd kunnen worden. Volgens de onderzoekers hebben alle vorige supercontinenten zich gevormd met een 'zijwaartse' kanteling. Als ze dat patroon voortzetten in de toekomst, komt de volgende samensmelting in het noordpoolgebied en niet in het Atlantische of het Stille Oceaan-gebied. Bron: De Volkskrant.

De redactie van het geodeblad wenst alle lezers en lezeressen een heel prettige vakantie toe waarin veel goede vondsten gedaan mogen worden. 16