ZADEN IN HET PLANTENPALEIS EEN SPEURTOCHT IN MABUNDU

2013 V.U. Steven Dessein — Nationale Plantentuin van België, Nieuwelaan 38, 1860 Meise

1 4

ZADEN IN HET PLANTENPALEIS EEN SPEURTOCHT IN MABUNDU

2 5

Nationale Plantentuin van België

3

?

Wat zie je op deze tekening? De mensen uit de middeleeuwen dachten dat de katoenplant er zo uit zag! Wat denk jij? Hoe zouden ze op dit gekke idee gekomen zijn?

KATOEN 1

... BESTAAT NIET Luister naar wat de mensen uit de middeleeuwen vertelden over de katoenplant: Daar ver in India groeide een wonderbaarlijke boom. Aan de takken van deze boom groeiden héél kleine lammetjes. De takken waren erg buigzaam. Als de lammetjes honger hadden liet de boom zijn takken groeien tot op de grond. Zo konden de lammetjes bij het gras. Hoe het echt zit?

VO O R I N D E K L A S O F T H U I S

HET KATOENSCHAAP ...

RIJST EN ZIJN NEEFJES

VO O R I N D E K L A S O F T H U I S

Hieronder zie je verschillende soorten granen. Duid de rijst aan. Ken je de namen van de andere soorten?

RIJST 2

Een verhaal over rijst uit India Toen de aarde nog jong was, was alles beter dan nu. De mannen en vrouwen waren sterker en mooier. Het fruit groeide overvloediger aan de bomen en was zoeter dan nu. Rijst was het belangrijkste voedsel van de mensen, en ook de rijstkorrels waren veel groter. Ze waren zo groot dat de mensen na het eten van één rijstkorrel al genoeg hadden. En wat meer was: de mensen moesten niet zwoegen en zweten op de velden om de rijst te oogsten. Want zo gauw de rijst rijp was, vielen de korrels van de planten en rolden ze vanzelf naar de dorpen, tot in de rijstschuren. In één bepaald jaar, toen de rijstoogst nog overvloediger was dan anders, zei een weduwe tegen haar dochter: “Onze graanschuren zijn te klein. We moeten ze afbreken en er grotere bouwen”. Toen de rijst op de velden rijp was, waren de oude graanschuren afgebroken maar de nieuwe nog niet klaar. Er werd koortsachtig verder gewerkt, maar het mocht niet baten. De rijpe rijst kwam al aangerold en bedolf de plaats waar de rijstschuren gebouwd werden. De weduwe werd zenuwachtig. Geërgerd nam ze een rijstkorrel vast, sloeg erop en riep: “Kunnen jullie niet wachten op het veld tot we klaar zijn? Stoor ons niet terwijl we aan het werk zijn!”. Hierop brak de rijstkorrel in duizenden stukjes en zei: “Voortaan zullen we wachten op het veld, tot we gewenst zijn”. Sinds die dag zijn rijstkorreltjes piepklein en moeten de mensen keihard werken onder de blakende zon om de rijst te oogsten en hem veilig in de graanschuren op te bergen.

?

Doen graansoorten je aan andere (wilde) planten denken?

?

Waarom zien de kokosnoten aan onze boom er helemaal anders uit dan de kokosnoten die je in de winkel koopt?

KOKOSNOOT 3

ZEEREIS Kokospalmen vind je op de meest afgelegen eilanden midden in de oceaan. Hoe komen ze daar terecht? Dat vroeg de beroemde wetenschapper Charles Darwin zich al af. “Zouden ze misschien kunnen drijven op zee, en zo verspreid geraken?”, dacht hij. Als echte wetenschapper bedacht hij een experiment om uit te zoeken of dat mogelijk is. Kunnen zaden gedurende weken of maanden op zee dobberen? En zouden er dan toch nog plantjes uit kunnen groeien? En lukt dat bij alle planten?

VO O R I N D E K L A S O F T H U I S

HOE ZIT DAT?

?

Bedenk een experiment om dat uit te zoeken en voer het uit op school of thuis. Geen inspiratie? Kijk dan eens onderaan dit blad.

Leg verschillende soorten zaadjes in een kom met flink gezouten water en kijk wat er gebeurt. Zinken ze onmiddellijk? Dan kunnen ze zich niet over zee verspreiden. De zaadjes die blijven drijven, laat je gedurende enkele dagen in het ‘zeewater’ liggen. Plant dan in kleine potjes van elke soort telkens 1 zaadje dat NIET in het water heeft gelegen en 1 zaadje dat er wel in heeft gelegen. Ontkiemen ze allebei? En even snel?

CACAO 4

Begrijp jij Azteeks? Hieronder zie je enkele woorden in het Azteeks, een beroemde indianentaal. Het zijn woorden voor vruchten of andere eetbare dingen.Verbind ze met de juiste woorden in het Nederlands.

Xocoatl

Ahuacatl

Tomatl

Chocolademelk op z’n Azteeks De Azteken kenden en gebruikten chocolade al lang voordat wij het kenden. Ze dronken zelfs ‘chocomelk’. Hieronder vind je het recept voor chocomelk op z’n Azteeks.

Xocoatl

tomaat

?

Avocado

Hoe kan dit? Waarom begrijp jij plots een indianentaal?

Chocola

VO O R I N D E K L A S O F T H U I S

In g r e d ië n

ten

(de Azteken 2 kopjes melk ) er gebruikten wat nkere chocolade do g 150 gram er bruikten (de Azteken ge cacaobonen) rietsuiker 50 gram bruine poeder el Een snuifje kane gemalen je lt pe Een theele cayennepeper rode peper of lle Een beetje vani zout fje ui Een mini-sn B e r e id in g

er). elk (of het wat Verwarm de m ehakte chocolade in ng Strooi er de fij . en roer goed te ocolade begint Wanneer de ch re de an er alle smelten, voeg je toe. n aa lade ingrediënten en tot de choco er ro er rd ve f lij B lten is. volledig gesmo Smakelijk!

KOFFIE 5

ZOEK DE JUISTE VOLGORDE

F A

I A

K

Zet de letters in de juiste volgorde in de vakjes. Je vindt de naam van het werelddeel waar de koffieplant vandaan komt.

VO O R I N D E K L A S O F T H U I S

R

Hoe de koffie ontdekt werd De wilde koffieplant groeit in Afrika. Hoe kwamen mensen op het idee om met de bitter smakende pitjes van de koffiebessen een drank te brouwen? Hierover bestaan verschillende verhalen. Lang, lang geleden, in de 9de eeuw, was er in Ethiopië een herder die Kaldi heette.Toen hij op een dag zijn geiten aan het hoeden was in de bergen, zag hij iets vreemds. De geiten, die anders zo loom en slaperig waren op het heetst van de dag, begonnen plots als gek rond te springen en te dansen. Kaldi begreep dat dit gebeurde nadat ze de rode bessen van een struik hadden gegeten en hij besloot de bessen mee te nemen naar het dorp. Hij gaf ze aan een monnik van het klooster, die ervan proefde maar ze meteen weer uitspuwde. “Veel te bitter”, zei hij, en hij wierp ze in het vuur. Zo gauw de bessen in het vuur lagen,verspreidden ze een heerlijke geur. Hierop kwamen alle monniken van het klooster aangelopen. Ze haalden de geroosterde zaden uit het vuur en brouwden er een drankje mee. De koffie was geboren!

?

Er bestaat ook een legende die vertelt dat het geen geiten, maar vogels waren die van de besjes aten. Wat denk jij? Waren het geiten of vogels? Of geloof je geen van beide verhalen? Misschien heb jij wel een eigen verhaal?

Een speurtocht naar beroemde zaden in de Kas Mabundu van het Plantenpaleis. Nationale Plantentuin van België Nieuwelaan 38, 1860 Meise TEL +32 (0)2 260 09 70 [email protected]

HET PLANTENPALEIS MABUNDU

ER GROEIT IETS IN MEISE !