Postbus 5 2970 AA Bleskensgraaf T 14 0184 www.gemeentemolenwaard.nl
Aan de leden van de gemeenteraad
Zaaknummer Portefeuillehouders: Onderwerp:
-wethouders Boenders en Özdere Advies Adviesgroep Gelkenes
Datum: 10 november 2015 Bijlage: 1
Geachte leden van de raad, Wij ontvingen van de zogeheten Adviesgroep Gelkenes het ‘Advies d.d. 10 november 2015 ten behoeve van versterking relatie, samenwerking en ambitie Industrieschap Gelkenes gemeenten Molenwaard’. Omdat het advies gegeven is als vervolg op een initiatief van uw raad c.q. het presidium menen wij er juist aan te doen u het advies direct door te zenden. Daarbij stellen wij u voor de betreffende rapportage - na bespreking met een delegatie van het Industrieschap Gelkenes - in handen te stellen van het college ter advisering. Met vriendelijke groet, Burgemeester en wethouders van de gemeente Molenwaard, de secretaris de burgemeester N. van Ameijde-Poortman MBA
D.R. van der Borg
Advies dd. 10 november 2015 t.b.v.
versterking relatie, samenwerking en ambitie Industrieschap Gelkenes – gemeente Molenwaard
1
Inhoudsopgave 1. Samenvatting 2. Inleiding en aanleiding 3. Visie 4. Relatie en partnerschap a.
Relatie gemeente – Industrieschap Gelkenes; gezamenlijke belangen -
verschillende rollen en verantwoordelijkheden b.
Parkmanagement
5. Overzicht van (gemeenschappelijke) belangen a.
Veiligheid
b.
Digitale-technische infrastructuur
c.
Fysieke infrastructuur
d.
Kwaliteit openbare ruimte
6. Beleidsvisie Ontwikkeling Bedrijvenpark Gelkenes 2015 – 2025 7. Degeneratiekosten aanleg glasvezel 8. Overzicht kosten en tekorten 9. Overzicht bijdragen gemeente en voorwaarden 10. BedrijvenInvesteringsZone Gelkenes 11. Besturingsstructuur Gelkenes 12. Planning 13. Aandachtspunten
2
1. Samenvatting Op verzoek van het presidium c.q. de gemeenteraad van Molenwaard is in het voorjaar 2015 het initiatief genomen om te bezien op welke wijze tot versterking, vernieuwing en verankering van de relatie en samenwerking kan worden gekomen, tussen de gemeente Molenwaard en het Industrieschap Gelkenes. En daarbij de bestaande kaders als vertrekpunt en de toekomst als leidraad te nemen. Dit initiatief heeft geleid tot de zelf benoemde tijdelijke Adviesgroep Gelkenes, bestaande uit de heren J. van de Graaf, E. Gerwig, A. Saes en D. van der Borg. Uit het overleg binnen de Adviesgroep is gebleken dat zowel van de zijde van de gemeente als van de zijde van Het Industrieschap Gelkenes, in overtuigende mate de wens en behoefte bestaat om te komen tot afspraken die kunnen leiden tot stabilisatie, verankering en vervolgens acceleratie van de relatie en de samenwerking. Tegelijkertijd is geconstateerd dat een helder afsprakenpakket nodig is, dat enerzijds de definitieve afhechting en afsluiting vormt van het verleden en anderzijds een stevige basis legt voor de toekomst. Over de doelen die bereikt moeten worden bestaat nauwelijks verschil van mening. Het blijkt dat vooral op de weg ernaar toe, verschillen in benadering kunnen ontstaan. Deze zijn vaak terug te voeren tot verschillen in achtergronden, stijlen en soms ook bijkomende belangen. Eens temeer is gebleken, dat het van belang is heldere doelen af te spreken, maar de weg ernaar toe over te laten aan de primaire belanghebbende zelf, zijnde het collectief van ondernemers verenigd in het Industrieschap Gelkenes. In het voorliggende advies is getracht daar passende afspraken voor te formuleren. De Adviesgroep heeft ervoor gekozen om de resultaten van haar werkzaamheden te presenteren in de vorm van een advies, aan zowel bestuur en leden van het Industrieschap Gelkenes als aan bestuur en raad van de gemeente Molenwaard. Hiervoor is gekozen om ruimte te bieden voor debat en eventueel amendering. Voor beide partijen is van belang om te weten, dat niet alleen feiten, kaders en omstandigheden een rol hebben gespeeld in de totstandkoming van het advies, maar ook pragmatisme, redelijkheid en nuchterheid. Daarom is er op onderdelen soms min of meer sprake van een compromis. Indien de kern van het advies van de Adviesgroep door beide partijen kan worden overgenomen, dan betekent dit, dat beide partijen zich binden aan dit advies. Dat zou bij beide partijen tevens moeten leiden tot de conclusies dat daarmee definitief een streep wordt gezet onder het verleden en dat beide partijen zich blijvend willen inzetten voor een constructieve samenwerking in de toekomst, óók in situaties waarin dat niet gemakkelijk is. Dat is niets nieuws, immers elkaar de helpende hand toesteken en die hand van elkaar aannemen, behoort tot de grondhouding die in Molenwaard wordt nagestreefd. Op deze wijze helpen partijen elkaar om het beste te doen. Het is aan de wederzijdse besturen om aan dit streven op gepaste wijze leiding te geven en te blijven geven. De Adviesgroep adviseert, daarbij het principe te hanteren, “hard op de zaak, zacht op de relatie”. De Adviesgroep is van mening dat naast de fysieke infrastructuur, de verbetering van de (technische) infrastructuur en de beveiliging op industriepark Gelkenes op korte termijn óók moet worden gerealiseerd. De technisch-digitale ontwikkeling voltrekt zich immers in een steeds hoger tempo en is in principe oneindig. De toegang tot steeds nieuwere en betere technisch-digitale mogelijkheden is tegelijkertijd direct afhankelijk van geschikte infrastructuur, die mee moet kunnen groeien. Aard, omvang en het toenemende internationale karakter van de individuele bedrijven en het park als geheel, vereisen bovendien dat de zakelijke dienstverlening en de beveiliging op het park, structureel op een adequaat en eigentijds niveau kunnen worden gebracht. Uit oogpunt van kwaliteit, toekomstperspectief, draagvlak én vestigingsklimaat, kunnen deze voorzieningen niet langer worden gemist. Uiteraard profiteren de openbare orde en handhaving mee, zonder dat daarvan een concrete verwachting kan worden bepaald. De daarmee verband houdende investeringen en verplichtingen leiden tot het volgende financieel overzicht (voorlopige raming): 3
Omschrijving Investering (incl. BTW) Exploitatie (excl. BTW) Glasvezel 271.000,-1) Kabels en leidingen p.m. 2) Degeneratiekosten Beveiliging 97.850,-1) Aanleg 32.000, Exploitatie: Vervangingsreserve, uitlezen kenteken- + dome camera’s, onderhoud systeem, aansluiting camera’s op glasvezelnetwerk Dekking -,203.000, Fonds parkmanagement p.m.* Degeneratiekosten Tekort (afgerond) 165.000,-1) 32.000,1) aanlegkosten in de openbare ruimte, kosten op bedrijfslocaties worden uitgesloten 2) Bij afdoende afspraken gemeente-aannemer glasvezel, worden de degeneratiekosten op nihil gesteld, zie rubriek 7.
Geconstateerd kan worden dat zowel in de investeringensfeer als in de exploitatiesfeer, er sprake is van aanmerkelijke tekorten, die niet volledig op eigen kracht kunnen worden opgelost. Daarom adviseert de Adviesgroep de volgende financiële afspraken en voorwaarden op hoofdlijnen overeen te komen, eventueel nader uit te werken en vast te leggen: Financiële afspraken 1. Investeringsbijdrage gemeente eenmalig € 25.000,-1) 2. Gemeente staat garant voor minimale bijdrage derden t.w.v. € 25.000,- 1)
Voorwaarden De discussie over omvang en rente van het fonds parkmanagement is definitief gesloten. Inspanningsverplichtingen Gelkenes Gelkenes ontwikkelt en realiseert een innovatief programma, gebaseerd op de Beleidsvisie Ontwikkeling Gelkenes 20152025 Vooraf voldoen aan draagvlakcriteria Bereidheid actie/inzet Industrieschap t.b.v. verwerven draagvlak Beleidsvisie ‘15-’25=basis BIZ-voorzieningen Actualiseren en toekomst bestendig maken besturingsstructuur Industrieschap (zie rubriek 11) Looptijd voor de duur van de BIZ-heffingen = 1-5 jaar, behoudens verlenging conform de voorgeschreven procedure en voorwaarden Beleidsvisie = basis BIZ-voorzieningenplan BIZ-voorzieningenplan = basis BIZ-heffingen BIZ-heffingen = basis bijdrage gemeente2)
3. Invoering Bedrijven Investerings Zone (BIZ) voor Gelkenes: Kosten invoering + uitvoering BIZ worden door gemeente niet in rekening gebracht Benodigde expertise stelt Gemeente om niet beschikbaar 4. Jaarlijkse bijdrage gemeente = gelijk aan totale BIZ-heffing Gelkenes en bedraagt niet meer dan € 100,- gemiddeld per in de Basisadministratie Gemeente ingeschreven bedrijfsvestiging en niet meer dan € 10.000,totaal.
1) Gerelateerd aan tekort € 165.000,-; afwijkingen naar beneden > 10% leiden tot evenredige vermindering; afwijkingen naar boven blijven buiten beschouwing. 2) de voorwaarden betekenen, dat de jaarlijkse bijdrage direct gekoppeld is aan de totstandkoming van de Beleidsvisie Ontwikkeling Gelkenes 2015-2025 (rubriek 11), de doorvertaling daarvan in en de duur van het BIZ-voorzieningenplan en de BIZ-heffingen. Tenslotte. Indien het advies van de Adviesgroep door beide partijen wordt overgenomen, kan worden geconcludeerd dat een langdurige en roerige periode definitief wordt afgesloten. Door het vastleggen van een aantal afspraken ontstaat tevens de ruimte om met optimisme op weg te gaan richting toekomst. Er is alle reden om trots te zijn én te blijven op Gelkenes en door te werken aan een nog betere toekomst voor dit bedrijvenpark. In het belang van ondernemers, Industrieschap, inwoners en de gemeente. Dat brengt de Adviesgroep ertoe om aan het Industrieschap Gelkenes de suggestie te doen om dit moment op een of andere wijze te markeren, bijvoorbeeld met een nieuwe naam voor Industrieschap en Bedrijvenpark. Suggestie: “International Business Park Gelkenes”. 4
2. Inleiding en aanleiding: Op verzoek van het presidium c.q. de gemeenteraad van Molenwaard is dit voorjaar het initiatief genomen om te bezien op welke wijze tot versterking, vernieuwing en verankering van de relatie en samenwerking kan worden gekomen, tussen de gemeente Molenwaard en het Industrieschap Gelkenes. En daarbij de bestaande kaders als vertrekpunt en de toekomst als leidraad te nemen.. Dit initiatief heeft geleid tot de zelf benoemde tijdelijke Adviesgroep Gelkenes, bestaande uit de heren J. van de Graaf, E. Gerwig, A. Saes en D. van der Borg. Door het Adviesteam is gebruik gemaakt van informatie uit onder andere de Startnotitie vitale economie Molenwaard. De eerste alinea van deze notitie vat kernachtig samen welke belangen ondernemers, -verenigingen en bedrijvenparken enerzijds en de gemeente en gemeenschappen anderzijds gezamenlijk hebben. Deze alinea luidt als volgt (citaat): “Een vitaal economisch klimaat is onontbeerlijk voor een gezond woon- en leefklimaat in Molenwaard. Want werkgelegenheid zorgt voor leven. Het zorgt ervoor dat jonge gezinnen hier willen blijven wonen. Dat scholen blijven draaien en dat verenigingen meer leden en sponsors kunnen hebben. Het zorgt ervoor, dat er altijd ‘bedrijvigheid’ is, wat weer bewezen gunstig is voor de veiligheid in het gebied. Hoe zorgen we ervoor dat bestaande bedrijven gezond blijven en we nieuwe bedrijven blijven aantrekken? Ondernemers en gemeente Molenwaard willen de gemeente laten floreren en streven gezamenlijk naar een verbetering van het economisch klimaat binnen de gemeente. Dat klimaat wordt bepaald door de verhouding tussen de gemeente en ondernemers, maar ook door de kansen die hogere overheden bieden, de ambities van de ondernemers zelf en de attitude ten opzichte van ondernemers in het Groene Hart”. In het voorliggende advies heeft het Adviesteam zich onder andere laten leiden door de volgende “basisprincipes” uit de startnotitie: Actieve burgers en ondernemers, in samenwerking met de ondersteunende gemeente; Ondernemers en gemeente c.q. gemeenschappen, gezamenlijke doelen maar gescheiden rollen en verantwoordelijkheden. Samengevat, een goede relatie en samenwerking tussen gemeente, burgers en ondernemers is onontbeerlijk. Dat geldt ook voor het maken van goede en houdbare afspraken. De introductie van de “kernwethouder” voor bedrijvenpark Gelkenes is in dit verband “omarmd”. De Adviesgroep adviseert in het belang van een duurzame goede relatie, periodiek overleg tussen gemeente en Industrieschap in te stellen en dit overleg formeel te institutionaliseren. In dit overleg kan naast het bespreken van de lopen zaken, tevens worden geëvalueerd en geactualiseerd. 3. Visie Kijkend naar het verleden, maar vooral naar de toekomst, adviseert de Adviesgroep aan beide partijen om de volgende Visie over te nemen : de gemeente Molenwaard biedt aan het collectief van ondernemers op Industriepark Gelkenes de ruimte, om binnen de gebiedsgrenzen van het park zoveel mogelijk “de eigen boontjes te doppen”. De gemeente toont zich daarbij betrokken en inlevend en een consistente gesprekspartner, die ‘de taal van ondernemers kent en begrijpt’, initieert, stimuleert en faciliteert. Het Industriepark Gelkenes heeft fysiek weliswaar niet de allerbeste ligging van Nederland maar beschikt daarentegen wel over een zeer krachtig potentieel van het collectief en wil toe naar een uitstekende digitale-technische infrastructuur. De gemeente ziet het als een uitdaging om dat collectief optimaal en blijvend te stimuleren. Het Industriepark gebruikt de ruimte die de gemeente biedt, om het collectief van ondernemers, de collectieve voorzieningen op en de aantrekkelijkheid van het park, maximaal te versterken en (door) te ontwikkelen tot een park met een voorbeeldige naamsbekendheid en uitstekend vestigingsklimaat. Op Gelkenes is het “geheel (veel) meer dan de som der delen”. Elke ondernemer voelt er zich thuis, is trots op zijn of haar vestigingslocatie en draagt dat uit. 5
Toelichting Het is nu ongeveer 2 jaar geleden dat de Koning van Nederland voor het eerst sprak over de “Participatiesamenleving”. In de Participatiesamenleving nemen burgers (en ondernemers) zelf het initiatief, willen zij zelf denken en doen en plaatsen zij de overheid op afstand. Zij bundelen hun kennis, kunde en energie binnen verenigingen en corporaties, nemen daarin verantwoordelijkheid en verlangen meer eigen zeggenschap. Zij nemen het roer in eigen hand en doppen hun eigen boontjes. Een nieuwe manier van samenleven is in wording. Burgers (en ondernemers) verlangen daarvoor de ruimte en vragen aan de overheid die ruimte aan burgers (en ondernemers) af te staan c.q. weer terug te geven. De overheid beperkt zich tot stimuleren en faciliteren enerzijds en toont zich een betrokken, inlevende en betrouwbare gesprekspartner anderzijds. 4. Relatie en partnerschap Het Adviesteam adviseert de besturen van het Bedrijvenpark en de gemeente, met elkaar een krachtige en duurzame relatie aan te gaan, elkaar te zien als gelijkwaardige partners, die complementair en versterkend zijn aan elkaar, en daarbij het volgende af te spreken: a. Relatie gemeente – Industrieschap Gelkenes; gezamenlijke belangen - verschillende rollen en verantwoordelijkheden Beide partners verplichten zich in de relatie met elkaar, actief, constructief en corporatief te handelen, met als gemeenschappelijk doel een vruchtbare en toekomst gerichte samenwerking tot stand te brengen en in stand te houden. Het gemeenschappelijke belang ligt primair in het hebben en behouden van een aantrekkelijk, concurrerend en hoogwaardig vestigingsklimaat op Bedrijvenpark Gelkenes, ten opzichte van de regio. Tot de afgeleide belangen zijn onder andere te rekenen de lokale en regionale economie, werkgelegenheid en de economische waarde c.q. verhandelbaarheid van onroerend bedrijfsgoed op Gelkenes. Beide partijen beschouwen elkaar als gelijkwaardige partners in een ‘vaste relatie’. Tussen de partners bestaan echter verschillen in verantwoordelijkheden, taken, deelbelangen en de importantie daarvan. In beginsel handelen beide partijen in samenwerking met en complementair aan elkaar, maar vanuit gescheiden rollen en verantwoordelijkheden. Ter vermijding van de “met-twee-voeten-in-één-sok-situatie”, acteert het Industrieschap waar nodig als ‘primus inter paris’ zodat eventuele impasses kunnen worden voorkomen. Het vestigingsklimaat op het bedrijvenpark houdt onder meer verband met de thema’s veiligheid, ruimtelijke beeldkwaliteit, duurzaamheid, infrastructurele voorzieningen, actuele en eenduidige regelgeving, samenwerking en breed draagvlak voor collectieve doelen tussen ondernemers enerzijds en het collectief van het park en de gemeente anderzijds. Het bepalen van het wettelijk kader behoort tot het primaat van de overheid. De gemeente maakt werk van het beperken van de regels tot hetgeen minimaal noodzakelijk is en maakt daadwerkelijk werk van de handhaving ervan. Het ontwikkelen van een Handhavingsplan zoals dat voor het gebied Kinderdijk is gebeurd, wordt dringend aanbevolen. Het Industrieschap heeft vertegenwoordigers voorgedragen, om zitting te nemen in de werkgroep. b. Parkmanagement Onder ‘Parkmanagement Gelkenes’ wordt verstaan: het geheel van collectieve voorzieningen, maatregelen, afspraken en kaders ten behoeve van bedrijvenpark Gelkenes en/of een collectief van op het park gevestigde bedrijven. Zijnde die voorzieningen, die nodig zijn om het park als collectief te laten functioneren. En tevens om toekomstbestendigheid, duurzaamheid, economisch perspectief, adequate beveiliging en een aantrekkelijk vestigingsklimaat van het park blijvend (door) te ontwikkelen, te behouden en te versterken. 6
Waar deze aspecten betrekking hebben op het openbare deel van het park, is overleg met en medewerking, toestemming of actie van de gemeente vereist. De verantwoordelijkheid voor het managen van deze voorzieningen c.q. de realisatie en permanente ontwikkeling daarvan, ligt primair bij Vereniging Het Industrieschap Gelkenes. Daarbij hoort in beginsel overdracht van zeggenschap en zonodig budget door de gemeente. De gemeente heeft een algemene, initiërende, stimulerende, ondersteunende en faciliterende rol en verantwoordelijkheid. De Vereniging Industrieschap Gelkenes wil voor haar leden collectief, betaalbaar, eigentijds en hoogwaardig parkmanagement blijvend bieden. De ontwikkeling van parkmanagement wordt gebaseerd op een meerjarige Beleidsvisie Ontwikkeling Gelkenes 2015-2025. Waar nodig of wenselijk en mogelijk vindt ondersteuning plaats met behulp van externe expertise. 5. Overzicht van (gemeenschappelijke) belangen De belangen en adviezen die in deze rubriek worden genoemd, dienen voor gemeente en Industrieschap in meerdere of mindere mate één voornaam gemeenschappelijk hoofddoel, namelijk het realiseren en behouden van een aantrekkelijk vestigingsklimaat. Met de voorwaarden van het raadsbesluit van 16 september 2014 is rekening gehouden. a. Veiligheid Parkbeveiliging op en rondom het park door eigentijdse beveiligingsmaatregelen en voorzieningen, is in combinatie met moderne digitale-technische infrastructuur (glasvezel), het voornaamste en meest urgente onderdeel van Parkmanagement. Eigentijdse beveiliging van bedrijvenpark Gelkenes is van groot belang voor onder meer: • het hebben en behouden van positieve naamsbekendheid en een aantrekkelijk vestigingsklimaat • het tegengaan van criminaliteit en aanzuigende werking van criminaliteit op Gelkenes en omgeving. De openbare orde ‘profiteert’ in niet nader te duiden mate mee. Geadviseerd wordt: Hoogste prioriteit toekennen, zo spoedig mogelijk uitvoering gereed maken, uitvoeren direct aansluitend Te streven naar volledige fysieke afsluiting van het park tussen zonsondergang en zonsopgang, op één ingang/uitgang na; de wijze waarop in onderling overleg te bepalen. b. Digitale-technische infrastructuur Wat we zien na de Industriële Revolutie in de 19e eeuw is, dat de omgeving waarin wij leven en werken, in steeds hoger tempo verandert. Bestond die omgeving vroeger uit het dorp, nu is dat in principe de hele wereld. Verandering wordt vaak als lastig ervaren, maar daarin niet aanhaken en meegaan, betekent in vele opzichten op den duur, niet (meer) meedoen. Dat geldt ook voor bedrijvigheid, verdienmodellen, werkgelegenheid en uiteindelijk ook voor de gevolgen daarvan: het welzijn. Niet willen meegaan, is uiteraard een vrije keuze. Maar niet kunnen meegaan, is ten dele afhankelijk van de beschikbaarheid van voorzieningen. Iedereen begrijpt dat de aanwezigheid van fysieke infrastructuur in een moderne samenleving een must is. Dat geldt intussen echter evenzeer voor digitaal-technische infrastructuur. Digitale transportmogelijkheden zijn immers net zo belangrijk geworden als fysieke transport mogelijkheden, voor communicatie, producten en (zakelijke) diensten. En het belang ervan neemt alsmaar toe.
7
Ook voor wat betreft de digitaal-technische infrastructuur geldt: wie niet aanhaakt en meegaat, raakt achterop en doet uiteindelijk niet meer mee. Dat laatste geldt ook voor zowel individuele ondernemingen als voor bedrijvenparken en het gaat waarschijnlijk sneller dan menigeen in het eerste ogenblik denkt. Kortom, niet meegaan in deze ontwikkeling is geen optie. En snelheid is geboden. De aanleg van glasvezel is voor Industrieschap Gelkenes de ultieme oplossing. De aandrang vanuit individuele bedrijven om glasvezel te realiseren en zakelijke dienstverlening beter mogelijk te maken neemt met de dag toe. De bereidheid bij deze bedrijven en bij waarschijnlijk een grote meerderheid binnen het Industrieschap, om een grote verantwoordelijkheid te nemen en dus te participeren, is navenant. Een goed voorbeeld van de noodzaak om over goede digitaal-technische infrastructuur te kunnen beschikken, wordt zichtbaar bij het introduceren van een eigentijds systeem van beveiliging. Zonder glasvezel is adequate beveiliging niet of nauwelijks mogelijk. Mede omdat het aanhaken op andere netwerken en systemen, niet of nauwelijks mogelijk is. Een ‘standalone-beveiliging voor Gelkenes is uiteraard weinig effectief. Geadviseerd wordt: hoogste prioriteit toekennen, zo spoedig mogelijk uitvoering gereed maken, uitvoeren direct aansluitend c. Fysieke infrastructuur Het spreekt voor zich dat de beste fysieke infrastructuur voor bedrijvenparken, wordt gevormd door snel-, water- en spoorwegen. Het spreekt ook voor zich dat verbetering van de verbinding naar de snelwegen voor het grondgebied van Molenwaard, de beste mogelijkheden biedt. Het is om die reden dat de initiatieven om te komen tot de rondweg Groot-Ammers en verbeteringen van de kruising N214/216, van harte worden ondersteund. Geadviseerd wordt om dit belang en de ondersteuning vanuit Gelkenes en andere bedrijvenparken binnen Molenwaard, op krachtige wijze bij het provinciebestuur onder de aandacht te (blijven) brengen. d. Kwaliteit openbare ruimte Het ontstaan van het bedrijvenpark Gelkenes dateert van begin jaren zeventig van de vorige eeuw. Het park bestaat uit verschillende fases en tijdsgewrichten. Het oudste gedeelte van het park is nu veertig jaar oud. Sindsdien zijn de inzichten (meerdere malen) gewijzigd en is de uniformiteit onder druk komen te staan. Uit oogpunt van veiligheid dienen hoge beplanting en bosschages ten dele te worden verwijderd. Aanwijzingen voor de gewenste beeldkwaliteit zijn terug te vinden in onder andere het Structuurplan, Bestemmingsplannen, het Beeldkwaliteitplan 2001 en het Groenbeheersplan. Geadviseerd wordt een werkgroep in het leven te roepen die de kaders met betrekking tot de beeldkwaliteit onderzoekt, beoordeelt en daarover adviseert. In dit advies ware tevens te betrekken: het actualiseren en eventueel wijzigen/aanpassen van het bestaande beeldkwaliteitplan de (eenduidige) handhaving van afspraken, kaders en voorschriften de te sluiten beheersovereenkomst, de uitvoering daarvan en de overdracht van financiële middelen aan het Industrieschap de wenselijkheid om specifieke bevoegdheden onder voorwaarden over te dragen aan het Industrieschap, zodat tevens het Industrieschap een krachtiger positie op het park kan verwerven Aanbevolen wordt om bij eventuele toekomstige uitbreiding van bedrijvenpark Gelkenes, de aanleg van glasvezel, fysieke beveiliging en de kwaliteit van de openbare ruimte minimaal af te stemmen op het bestaande park en op te nemen in de grondexploitatie. 8
6. Beleidsvisie Ontwikkeling Bedrijvenpark Gelkenes 2015-2025 Bedrijvenpark Gelkenes is lokaal en regionaal van grote betekenis. Dat geldt zowel voor de kansen en succesfactoren, maar ook voor de risico’s en bedreigingen. Momenteel telt het park ca. 86 ha. bedrijfsterrein (= 15% van de regio AV) en ongeveer 2000 arbeidsplaatsen (= > 1/5 van het totaal binnen het grondgebied van Molenwaard). Het park heeft zowel een lokale als (sub)regionale functie. De resterende voorraad uitgeefbare grond is beperkt; de eventueel noodzaak van verdere uitbreiding ná revitalisering c.q. herstructurering, is bron voor onderzoek. Het verdient hoe dan ook aanbeveling de focus nadrukkelijk te leggen op behoud en versterking van de vitaliteit en het vestigingsklimaat van Gelkenes en het blijvend bevorderen van de ‘match’ tussen de vraag naar nieuw en de aanbod van bestaand bedrijfsterrein. Het is noodzakelijk om op de eventuele behoefte tot revitalisering c.q. herstructurering tijdig te kunnen anticiperen. Er bestaat geen verschil van mening met betrekking tot nut en noodzaak, om gezamenlijk en proactief een actuele visie te hebben en te houden op de toekomst van bedrijvenpark Gelkenes. Dit in relatie met lokale en boven lokale visies, regels en kaders die in acht moeten worden genomen. Een dergelijke visie is er tot nu toe niet. Onderkend is, dat de rol van de gemeentelijke overheid in de Nederlandse samenleving voortdurend en in toenemende mate aan verandering onderhevig is. Dat geldt ook voor de gemeente Molenwaard, die in de toekomst steeds meer zal overlaten aan burgers en partijen, die daartoe zelf in staat zijn en zich beperkt tot kaderstelling, regisseren en organiseren, boeien en binden. In het voorgaande is betoogd, dat in dit digitale tijdperk de hele wereld behoort tot de naaste omgeving en dat die omgeving constant ‘beweegt’, elke dag. Uiteraard is het zaak om tijdig mee te bewegen, te anticiperen en niet achterop te raken. Dat gaat niet vanzelf. Wie zelf op eigen benen kan staan, moet niet willen leunen op de overheid. Dat geldt ook voor bedrijvenparken zoals Gelkenes. Maar het is wel verstandig om dat te doen aan de hand van een toekomstvisie, die door het bedrijvenpark en de gemeente gezamenlijk tot stand wordt gebracht en door de gemeente in haar kaderstelling kan worden opgenomen. Zodat tevens facilitering, ondersteuning en samenwerking op de gewenste momenten mogelijk is. Geadviseerd wordt om in 2016 te komen tot de vaststelling van een volwaardige Beleidsvisie Ontwikkeling Bedrijvenpark Gelkenes 2015-2025, met inachtneming van de volgende voorwaarden en uitgangspunten: 1. De visie wordt een product van, door en voor ondernemers op Gelkenes en de gemeente a. via een interactief proces, b. in overleg met het Regionaal Economisch Overleg-Zuid Holland Zuid (REO-ZHZ); c. formeel bekrachtigd middels besluitvorming door beide partijen en d. wordt jaarlijks gezamenlijk geëvalueerd en geactualiseerd; 2. de visie bevordert de deelname bereidheid van externe (financiële) fondsen in de uitvoering. Dat betekent dat er tevens ruime aandacht dient te zijn voor innovatie, revitalisering, herstructurering en duurzaamheid; 3. het interactieve proces c.q. de totstandkoming wordt voorgezeten, begeleid en kwalitatiefinhoudelijk bekritiseerd door een gezamenlijk aan te wijzen ervaringsdeskundige; 4. de kosten van de aan te wijzen ervaringsdeskundige worden, na goedkeuring vóóraf door het college van B&W, voor 75% gesubsidieerd door de gemeente. Geadviseerd wordt verder, in de praktijk op zoek te gaan naar een vorm van samenwerking, waarin het collectief van ondernemers c.q. het bedrijvenpark volledig ‘op eigen benen staat’ en zelfstandig functioneert, en daarbij wordt gefaciliteerd en gestimuleerd door de gemeente.
9
7. Degeneratiekosten aanleg glasvezelnet Bedrijvenpark Gelkenes kent, behalve wegen, parkeervakken en inritten, weinig of geen verhardingen. De Adviesgroep adviseert daarom, voor de vergoeding van degeneratiekosten af te wijken van de gebruikelijke regeling, indien wordt voldaan aan de volgende voorwaarden: a. Graafwerk vindt zoveel als mogelijk plaats niet in en onder, maar naast de verharding. Daar waar dat niet mogelijk is wordt niet gegraven maar geboord. Als ook boren niet mogelijk blijkt, overlegt de aannemer met de gemeente vóóraf over alternatieve mogelijkheden en oplossingen. Uiteindelijk beslist de gemeente vóóraf, of het vorenstaande door de aannemer in voldoende mate is/wordt nagekomen c.q. of alles wat redelijkerwijze mogelijk is wordt gedaan, om degeneratie(kosten) te voorkomen. Zo ja, dan wordt de voor dit werk gebruikelijk te achten vergoeding voor degeneratiekosten met 50% gereduceerd; b. De gemeente geeft daarna de aannemer de mogelijkheid om vóóraf aan te tonen dat het restrisico op degeneratiekosten kleiner is dan 15% van hetgeen gebruikelijk te achten is, zonder toezicht op de uitvoering door de gemeente. Zo ja, dan wordt de in dit geval gebruikelijk te achten vergoeding voor degeneratiekosten met 50% gereduceerd tot nihil. Tenslotte: elders in dit advies is uiteen gezet wat de belangen zijn om op bedrijvenpark Gelkenes te komen tot adequate technische infrastructuur en beveiliging. Deze voorzieningen die het collectief van ondernemers op Gelkenes wil gaan realiseren, zijn onmisbaar voor een blijvend aantrekkelijk vestigingsklimaat. Daar hebben primair de gevestigde bedrijven en secundair de gemeente en gemeenschappen belang bij. 8. Overzicht kosten en tekorten Omschrijving Glasvezel Kabels en leidingen Degeneratiekosten Beveiliging Aanleg Exploitatie: Vervangingsreserve, uitlezen kenteken- + dome camera’s, onderhoud systeem, aansluiting camera’s op glasvezelnetwerk Dekking Fonds parkmanagement Degeneratiekosten Tekort (afgerond)
Investering (incl. BTW)
Exploitatie (excl. BTW)
271.000,-1) p.m. 2) 97.850,-1) 32.000,-
-,203.000,p.m.2) 165.000,-1)
32.000,-
1) in aanmerking komen aanlegkosten in de openbare ruimte, kosten op bedrijfslocaties worden uitgesloten 2) Bij afdoende afspraken gemeente-aannemer glasvezel, worden de degeneratiekosten op nihil gesteld, zie rubriek 7. Geconstateerd kan worden dat zowel in de investeringensfeer als in de exploitatiesfeer, er sprake is van aanmerkelijke tekorten, die niet volledig op eigen kracht kunnen worden opgelost. Daarom adviseert de Adviesgroep de volgende financiële afspraken en bijbehorende voorwaarden op hoofdlijnen overeen te komen, eventueel nader uit te werken en vast te leggen:
10
9. Overzicht bijdragen gemeente en voorwaarden Financiële afspraken 1. Investeringsbijdrage gemeente eenmalig € 25.000,-* 2. Gemeente staat garant voor minimale bijdrage derden t.w.v. € 25.000,- *
Voorwaarden De discussie over omvang en rente van het fonds parkmanagement is definitief gesloten. Inspanningsverplichtingen Gelkenes Gelkenes ontwikkelt en realiseert een innovatief programma, gebaseerd op de Beleidsvisie Ontwikkeling Gelkenes 20152025
3. Invoering Bedrijven Investerings Zone (BIZ) voor Gelkenes (zie rubriek 10): Kosten invoering + uitvoering BIZ worden door gemeente niet in rekening gebracht Benodigde expertise stelt Gemeente om niet beschikbaar
4. Jaarlijkse bijdrage gemeente = gelijk aan totale BIZ-heffing Gelkenes en bedraagt niet meer dan € 100,- gemiddeld per in de Basisadministratie Gemeente ingeschreven bedrijfsvestiging en niet meer dan € 10.000,totaal. 5. degeneratiekosten reduceren: a. 100% => 50% b. 50% => 0% 6. 75% bijdrage gemeente t.b.v. samenstelling Beleidsvisie Ontwikkeling Bedrijvenpark Gelkenes 2015-2025
Vooraf voldoen aan draagvlakcriteria Bereidheid actie/inzet Industrieschap t.b.v. verwerven draagvlak Beleidsvisie ‘15-’25=basis BIZ-voorzieningen Actualiseren en toekomst bestendig maken besturingsstructuur Industrieschap (zie rubriek 11) Looptijd voor de duur van de BIZ-heffingen = 1-5 jaar, behoudens verlenging conform de voorgeschreven procedure en voorwaarden# Beleidsvisie = basis BIZ-voorzieningenplan BIZ-voorzieningenplan = basis BIZ-heffingen BIZ-heffingen = basis bijdrage gemeente** Verharding nagenoeg beperkt tot wegen Voorafgaande afspraken met gemeente Beleidsvisie 2015-2025 vormt primaire basis voor BIZ-voorzieningen en realisatie daarvan Voldoende kwaliteit Jaarlijks samen evalueren + actualiseren
* Gerelateerd aan tekort € 165.000,-; afwijkingen naar beneden > 10% leiden tot evenredige vermindering van bijdrage/garantie gemeente; afwijkingen naar boven blijven buiten beschouwing. ** Dit betekent dat de jaarlijkse bijdrage direct gekoppeld is aan de totstandkoming en vaststelling van de Beleidsvisie Ontwikkeling Gelkenes 2015-2025 (rubriek 11), de doorvertaling daarvan in en voor de duur van het BIZ-voorzieningenplan en de BIZ-heffingen. Zonder Beleidsvisie, BIZ-voorzieningenplan en BIZ-heffingen, kan niet op een jaarlijkse bijdrage worden gerekend. # De looptijd van de jaarlijkse bijdrage van de gemeente is niet bepaald of onbepaald, doch een op een gekoppeld aan de duur dat er voldoende draagvlak bestaat bij de ondernemers op Gelkenes, voor de (geactualiseerde) Beleidsvisie en de daaraan gekoppelde BIZvoorzieningen c.q. BIZ-heffingen. 10. BedrijvenInvesteringsZone (BIZ) Na aftrek van de aanvullende bijdragen van de gemeente, resteren voor het Industrieschap nog steeds aanmerkelijke tekorten, in zowel de investeringensfeer als in de exploitatiesfeer, ten behoeve van de aanleg van het glasvezelnetwerk en van een eigentijds beveiligingssysteem. Ook na de realisatie van deze majeure voorzieningen, kan in de toekomst op Gelkenes opnieuw behoefte ontstaan aan nieuwe voorzieningen. Voor een goed functionerend bedrijventerrein is het daarom van essentieel belang dat er zekerheid ontstaat over langdurige dekking van kosten en tekorten vóórdat de verplichtingen worden aangegaan. Daarnaast is voor het noodzakelijke draagvlak van groot belang dat het ‘meeliften zonder te betalen’ (freeriders), kan worden voorkomen. In de mogelijkheid daartoe wordt voorzien door de Wet op de BedrijvenInvesteringsZone (Wet BIZ). Per 1-1-2015 is de definitieve Wet BIZ in werking. Deze wet biedt veruit de beste mogelijkheden om de ondernemers in staat te stellen hun gezamenlijk belang met eigen 11
gezamenlijke middelen te realiseren. Het is in de proefperiode een veel gevraagd en goed werkend instrument gebleken. De wet heeft helaas nog wel enigszins het betuttelende karakter behouden. Het is nog geen echte wet "van, voor en door ondernemers" met de overheid op afstand. De gemeente is vrij om mee te werken en blijft in te verregaande mate verantwoordelijk voor een juiste uitvoering van de BIZ. Een BIZ is een uniek instrument voor ondernemers en vastgoedeigenaren om de (ongedekte) kosten voor het verbeteren van de kwaliteit van winkelgebieden of bedrijventerreinen om te slaan over alle belanghebbenden en tevens zo de basis voor de samenwerking te verbeteren. Voorwaarde is wel dat een meerderheid van degenen die mee betalen, met de BIZ instemmen. Ook is het een kans voor verbetering van de saamhorigheid in een gebied. Veel ondernemers en eigenaren zijn bereid om de kwaliteit en levensvatbaarheid van hun bedrijfsomgeving te verbeteren, maar alleen als iedereen mee betaalt. Voorwaarde is wel dat een meerderheid van degenen die meebetalen, instemt met het doel en de bedragen van de BIZ-heffing. De gemeente faciliteert de BIZ-organisatie door de bijdrage aan de BIZ te innen en controleert de gang van zaken. Het initiatief ligt bij de ondernemers maar de gemeente moet bereid zijn om mee te willen werken. Voldoende draagvlak bij de ondernemers is essentieel en moet vóóraf blijken. De doorlooptijd bedraagt gemiddeld ¾ jaar.
12
De Adviesgroep Gelkenes adviseert beide partijen dan ook, om tot de principiële invoering van de BIZ voor Gelkenes te besluiten, onder voorbehoud dat het vereiste draagvlak bij de ondernemers aanwezig is c.q. wordt gerealiseerd. De draagvlakmeting is een gemeentelijke taak, maar het verkrijgen van draagvlak vóóraf door de initiatiefnemers is onmisbaar. De verordening waarbij de BIZ-bijdrage wordt ingesteld, treedt niet in werking dan nadat gebleken is van voldoende steun onder de bijdrageplichtigen. De initiatiefnemers voor een BIZ stellen in overleg met de (toekomstige) bijdrageplichtigen een plan op, waarin de doelstellingen, activiteiten en kosten van de BIZ worden vastgesteld. Om overbodig werk te voorkomen wordt er in de meeste gemeenten geëist dat er een proefpeiling wordt gehouden om na te gaan of er voldoende steun is te verwachten. In deze fase blijkt een percentage van 40% voorstanders in het totaal in de praktijk voldoende. Er bestaat geen invoeringsplicht, noch voor de ondernemers, noch voor de gemeente. De initiatiefnemers dienen een BIZnessplan te maken, dat mee gaat als bijlage bij de uitvoeringsovereenkomst in de besluitvorming. Het is aan de gemeente om de check te beperken tot een toetsing aan de Wet BIZ en het algemeen gemeentelijk beleid. Verder is het verstandig een proefpeiling te houden, vóórdat de procedure voor de uitvoeringsovereenkomst en heffingsverordening in gaat. De wet stelt veel waarborgen voor de invoering van een BIZ, zoals een publieke procedure. Verder adviseert de Adviesgroep om een jaarlijkse gemeentelijke bijdrage toe te kennen, gelijk aan de BIZ-heffing maar niet meer dan € 100,- gemiddeld per in de Basis Administratie Gemeente ingeschreven bedrijfsvestiging en niet meer dan € 10.000,- totaal, voor zolang de BIZ-heffing voortduurt. Een BIZ-heffing wordt ingesteld voor een periode van ten hoogste vijf jaren. Deze periode kan telkens met ten hoogste vijf jaren worden verlengd als weer een vereiste meerderheid daarvoor gevonden wordt. Bij verlenging van de BIZ-heffing, wordt automatisch ook de jaarlijkse bijdrage van de gemeente verlengd. Tenslotte. De Adviesgroep Gelkenes adviseert de BIZ-voorzieningen te baseren op de samen te stellen Beleidsvisie Ontwikkeling Gelkenes 2015-2025. Dat leidt enerzijds tot een gedegen voorbereiding en onderbouwing. Anderzijds ontstaat op deze wijze een onlosmakelijk verband tussen Beleidsvisie => BIZ-voorzieningen => BIZ-heffing => jaarlijkse bijdrage Molenwaard. Een deugdelijke onderbouwing van de jaarlijkse bijdrage is daarmee in principe gegarandeerd. 11. Besturingsstructuur Gelkenes De bestaande besturingsstructuur is decennia oud. Ten behoeve van de aanleg en exploitatie van glasvezel en de invoering van de BIZ, zijn aparte juridische constructen nodig. Verantwoordelijkheden en verantwoording zijn bovendien aan verandering onderhevig. De Adviesgroep adviseert daarom in 2016: Een gespecialiseerde notaris in de arm te nemen, de bestaande besturingstructuur te onderzoeken, statuten en reglementen te actualiseren en toekomstbestendig te maken. Verder adviseert de Adviesgroep om tegelijkertijd vanaf 2016 de Statutaire bestuurssamenstelling in principe te baseren op 3 categorieën bedrijven: “klein-middelgroot”, gerelateerd aan het aantal medewerkers 1-25, 25-100, 100 of meer. 12. Planning 2015/2016: Aanleg glasvezel en realisatie beveiligingsplan Ná 2015: alle overige onderwerpen waaronder, o Institutionalisering periodiek overleg gemeente-Industrieschap o Handhavingsplan o Kwaliteitsplan Openbare Ruimte o Beleidsvisie Ontwikkeling Bedrijvenpark Gelkenes 2015-2025 13
o BedrijvenInvesteringsZone Gelkenes o Actualisering Besturingsstructuur Industrieschap Gelkenes 13. Aandachtspunten Het glasvezelnetwerk ligt grotendeels in openbaar gebied, dat eigendom is van de gemeente. Toestemming voor de aanleg moet vooraf worden gevraagd en verkregen. Door ‘natrekking’ gaat het netwerk automatisch over in eigendom naar de gemeente. Dat is niet de bedoeling. In de verdere uitwerking is het daarom noodzakelijk in samenwerking tussen gemeente en Industrieschap, onderzoek te doen en afspraken te maken over onder meer de volgende onderwerpen: Juridische consequenties Eigendom van het glasvezelnet Openheid van het glasvezelnet Schade en aansprakelijkheden
Adviesgroep Gelkenes E. Gerwig, J. van de Graaf, A. Saes, D. van der Borg ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
14
