z u i d o o s t u t r e c h t open monumentendag 2012

open monumentendag

2012

z u i d o o s t

u t r e c h t

groen van toen

Colofon Tekst en coördinatie: M. A. van der Eerden-Vonk F. Vogelzang Afbeeldingen: W.R. Leeman. Met bijdragen van: C.H. Keur, P.J.W. Koch, A.P. Verwolf, de Comités OMD Bunnik, Doorn, Houten, Maarn-Maarsbergen en Rhenen en het RHC Zuidoost Utrecht. Kaart: G.W.J. van Omme Vormgeving: P.J.W. Koch Druk: Libertas, Bunnik

Open Monumentendag heeft dit jaar als thema ‘Groen van Toen’. Hiermee wordt aangehaakt bij ‘2012, het Jaar van de Historische Buitenplaats’. Groen van Toen is echter breder van opzet: onze hele groene omgeving, zoals die in de loop van de tijd gestalte heeft gekregen, valt eronder. Buitenplaatsen en hun parken, zeker - maar ook stadstuinen, boerenerven, begraafplaatsen, boomgaarden, vestingwerken etc. staan in de schijnwerpers. Uiteraard proberen we de samenhang tussen groen en ‘gebouwen in het groen’ waar mogelijk zichtbaar te maken. Al enkele eeuwen ‘bouwt’ men immers zowel in steen als in bomen en planten. De tuinman en de architect werken daarbij als het ware hand in hand. In deze brochure gaat het om de vijf gemeenten Bunnik, Houten, Utrechtse Heuvelrug, Rhenen en Wijk bij Duurstede. U vindt ze terug in de inhoudsopgave achteraan en u herkent ze aan hun eigen kleur. De kaart in het midden geeft een overzicht van de 88 opengestelde monumenten. Hoewel in deze tijd van bezuiniging niet elke groenaanleg vrij van bedreiging is, kunt u gelukkig in de vijf gemeenten in het zuidoosten van de provincie Utrecht nog volop genieten van Groen van Toen. En als een enkel opengesteld monument in een stads- of dorpshart zelf niet in het groen staat, dan is het groen in deze streek nooit ver weg. U hoeft maar op een van de kerktorens te klimmen om zich daarvan te vergewissen. Wij wensen u veel plezier op zaterdag 8 september en zondag 9 september 2012! Namens de organiserende Comités Open Monumentendag Amerongen, Bunnik, Doorn, Driebergen-Rijsenburg, Houten, Leersum, Maarn-Maarsbergen, Rhenen en Wijk bij Duurstede,

Oplage: 7.500 Met dank aan de negen Comités Open Monumen­ten­dag voor het aanleveren van informatie en teksten en aan het Regionaal Historisch Centrum Zuidoost Utrecht voor het benodigde geld.

Ria van der Eerden en Fred Vogelzang

Hoofdsponsor





Gemeente Houten In Houten bent u welkom op zowel zaterdag 8 september als zondag 9 september 2012, maar op beide dagen alleen ‘s middags van 13.00 tot 17.00 uur. Vanaf 1 september vindt u het definitieve programma op www.houten.nl en in de folder die op verschillende locaties in Houten verkrijgbaar is. In Wijkcentrum/Cultuurhuis Schoneveld (Zonnehout 36) is tijdens de Open Monumentendagen een informatiepunt ingericht en een kleine expositie te zien over de opengestelde landgoederen. Ter plaatse zijn eigenaren of vrijwilligers aanwezig die u iets kunnen vertellen over de geschiedenis van de buitenplaatsen en boerderijen.

1 Kasteeltuin Heemstede

en vier boerderijen, Heemsteedseweg 6, 10, 26 en 28 Heemstede werd in 1645 in Hollands-classicistische stijl gebouwd in opdracht van Maria Agnes van Winssen en haar man Hendrik Pieck van Wolfsweerd. Vooral nadat het in 1680 in bezit was gekomen van Diederik van Velthuysen, die Daniël Marot het kasteel inwendig liet verfraaien en de tuinen opnieuw liet inrichten en uitbreiden in Franse barokke stijl, kreeg de buitenplaats grote bekendheid. U kunt een gedeelte van de gerestaureerde

Heemstede

tuinen bezoeken. Het na een verwoestende brand in 1987 gerestaureerde kasteel en de twee bouwhuizen zijn niet open. Vanwege het recente faillissement van Phanos Vastgoed, de eigenaar van het kasteel, gaat Heemstede een onzekere toekomst tegemoet. Wel opengesteld zijn vier boerderijen aan de Heem­ steedseweg die vroeger deel uitmaakten van de buitenplaats. Het gaat om drie langhuisboerderijen en een dwarshuisboerderij (Hoeve ’t Rechthuis), die zijn gebouwd in de 18de eeuw en rond 1900.

2 Kasteelterrein Wulven,

Koedijk 1 Het in het jaar 1296 gebouwde kasteel Wulven werd omstreeks 1830 gesloopt. Wat rest zijn het kasteeleiland binnen een vrij brede gracht, de voormalige kasteelboerderij (thans restaurant De Colonie) en de pilaren van het 18de-eeuwse toegangs-

houten



Wulven hek aan het einde van de lange oprijlaan. In de voorgevel van de boerderij bevindt zich de wapensteen van het oude gerecht Wulven met de familiewapens van Hendrik van der Graeff van Vapour en diens vrouw Adriana de la Barre, die in de tweede helft van de 18de eeuw eigenaar waren van het kasteel. U kunt een wandeling maken op en om het kasteelterrein.

3 Koetshuis en boerderij

kasteel Oud-Wulven en tuin, Oud Wulfseweg 12, 17 en 4 In 1635 ontstond de buitenplaats Oud-Wulven door de bouw van het kasteeltje, de aanleg van een tuin, oprijlanen,



de eigenaren-bewoners vertellen u over de geschiedenis van Schonauwen, dat in de 17de eeuw een volledige metamorfose onderging toen het werd verbouwd tot een Hollandsclassicistische buitenplaats Oud-Wulven

Schonauwen

koetshuis en boerderij. Het op een verhoging gebouwde kasteeltje raakte aan het eind van de 19de eeuw in verval en werd uiteindelijk in 1956 gesloopt. De omlijsting van de toegangsdeur van het kasteel bevindt zich thans in de westgevel van het gemeentehuis van Houten. Te bezichtigen zijn: het voormalige, in oorsprong 18de-eeuwse koetshuis met woning (nr 12), de in aanleg nog uit de 16de eeuw daterende witte dwarshuisboerderij Oudwulverbroek met zijn grote, overwelfde kelders (nr 17) en de tuin rondom de in 1919 in de stijl van de Amsterdamse school gebouwde villa Folmina (nr 4). In de tuin van dit voormalige tehuis voor moeilijk opvoedbare meisjes bevindt zich een paviljoen voor zieken

en een ontijzeringsgebouwtje voor drinkwater.

4 Kasteel Schonauwen,

Schalkwijkseweg 15 Van de eens zo imposante vierkante waterburcht met omgrachte voorburcht Schonauwen resteert nog een ronde bakstenen hoektoren op een omgracht eiland. Het grootste deel van het bouwvallige complex werd in opdracht van Hendrik Ravee in 1813 gesloopt. De 14de-eeuwse toren is enkele jaren geleden gerestaureerd, evenals de uit het eind van de 19de eeuw daterende aanbouw in historiserende stijl. Op de voormalige voorburcht ligt een grafkelder waarin Ravee in 1833 is begraven. Het weelderig begroeide kasteeleiland is opengesteld en

Wickenburgh



houten

5 Landgoed Wickenburgh

en twee boerderijen, Wickenburghseweg 19, 26 en 68 Wickenburgh is sinds 1741 in het bezit van de familie Wttewaall. Recent is een deel van het wit gepleisterde landhuis, dat in zijn huidige vorm hoofdzakelijk uit de 18de en 19de eeuw dateert, gerestaureerd. Hierbij is aan de westkant een in 1951 afgebrand stuk herbouwd. Het oudste bouwwerk op het landgoed is de in oorsprong 16de-eeuwse ronde duiventoren op een eilandje in de vijver. De benedenverdieping van het landhuis is opengesteld, alsmede een gedeelte van de Engelse landschappelijke tuin en het parkbos. Bovendien zijn twee voormalige pachtboerderijen van Wickenburgh te bezichtigen: aan de overkant van de weg de naast de oude moestuin van het landgoed gelegen boerderij Kortland (nr 26) uit 1785 met in de keuken een fraaie schouw en wat verderop in het Goyse Dorp in een bocht van de Wickenburghseweg de 17de-eeuwse krukhuisboerderij met de intrigerende naam ’t Rechthuis van ’t Goy (nr 68).





Gemeente Bunnik Tenzij anders vermeld, zijn de monumenten in de gemeente Bunnik op zaterdag 8 september van 10.00 tot 17.00 uur open. Zie voor meer informatie: www.omdbunnik.nl. De OMD-folders zijn onder meer verkrijgbaar bij de bibliotheek in Bunnik, het gemeentehuis in Odijk en op zaterdag 8 september zelf bij de drie informatiepunten. Deze drie informatiepunten zijn: het bezoekerscentrum Amelisweerd (bij de Veldkeuken) in Bunnik (nr 6), het Witte Kerkje in Odijk (nr 10) en de Stevenskerk in Werkhoven (nr 14). U kunt samen met een gids een rondje Werkhoven fietsen. De route is 13 km en zal ongeveer 2,5 uur duren. De tocht start om 9.30 uur op de Brink in Werkhoven. Onderweg wordt bij verschillende ‘afstappunten’ uitleg gegeven over de aardkundige verschijnselen die er te zien zijn, zoals verdwenen rivieren. Er kunnen maximaal 30 mensen meefietsen. Graag reserveren via: www.landschaperfgoedutrecht.nl/agenda. Vaartochten op de pont van Het Utrechts Landschap met uitleg zijn er om (heen) 11.30, (terug) 12.30, (heen) 13.30 en (terug) 14.30. De pont vaart van Bunnik naar OudAmelisweerd en terug. Zie voor de activiteiten op Fort Vechten: www.fortvechten.nl. Deze activiteiten vallen niet onder de verantwoordelijkheid van het OMD Comité Bunnik.

6 Oud Amelisweerd,

Koningslaan 11a, Bunnik Het huidige Oud Amelisweerd stamt vooral uit de 18de eeuw, al stond hier in de middeleeuwen al een kasteel. Het interieur is vanaf 12.00 uur ieder uur (laatste rondleiding om 16.00 uur) o.l.v. een gids te bewonderen, met extra aandacht voor het landschappelijk karakter van zowel de Chinese als de Oud-Hollandse behangsels. Jachttaferelen, bootraces, bloemen, planten en vogels bevolken de behangsels uit de 18de en 19de eeuw. Er kunnen maximaal 20 mensen per keer mee. Opgeven is verplicht via de e-mail: [email protected].

6a Wandeling landgoed

Oud Amelisweerd, Koningslaan 11a, Bunnik Niet de architectuur van de huizen, maar die van de lanen en bossen wordt besproken. Hoe zag de ideale structuur volgens bouwmeester Vingboons eruit en waar kan men die vinden? Waarom hebben de lanen deze vormen,

waar zijn de gulden snedes en de gouden punten die daarbij horen? Welke structuur en ideeënwereld schuilt daar achter? De rondleidingen worden gegeven door kunsthistorica Lucia Albers voor ca 20 mensen om 11.00, 13.00 en 15.00 uur en starten bij de Veldkeuken.

Oud Amelisweerd

bunnik





Barbarakerk omdat de oude kerk van Bunnik aan de Schoudermantel Fort Rijnauwen, Er zijn op verzoek rondleidinte klein was geworden. Tegen Vossegatsedijk, Bunnik gen; niet toegankelijk zijn het de vierkante klokkentoren, Verscholen in het groen ligt het woongedeelte en bakhuis. In die beklommen kan worden, grootste vestingwerk van de het achterhuis is een expositie staat een op middeleeuwse Nieuwe Hollandse Waterlinie: die een beeld geeft van de fruit- wijze aangebouwde traptoren. het Fort bij Rijnauwen, geteelt van weleer. Er zijn veel Het interieur is door verschilbouwd tussen 1867 en 1869. werktuigen, gereedschappen lende kunstenaars, waaronder Door zijn bouwstijl en gaafheid en oude (familie-)foto’s te beCharles Eijck, verfraaid. is het fort historisch gezien wonderen. U ziet de uitrusting uniek. Omdat het jarenlang van een imker en leert over Witte Kerkje, niet toegankelijk was voor zijn ambacht en de relatie met Zeisterweg 34, Odijk publiek is het een paradijs gede fruitteelt. Open tot 16.00 Dit zaalkerkje is eigenlijk het worden voor veel (bedreigde) uur. koorgedeelte van een 13deplanten en dieren. Om 11.00 is eeuwse kerk, die in 1548 is er een gratis rondleiding voor Barbarakerk, verbouwd. In 1820 werden de maximaal 30 personen, die Stationsweg 36, Bunnik toren, een deel van het schip start bij het hek. In 1940 werd deze roomsen het transept afgebroken en katholieke kerk in Delftse stijl werd een nieuwe voorgevel geBouwlust, gebouwd door de Maastrichtse plaatst. In 1982 is het Odijkse Provincialeweg 80, architect Alphons Boosten protestantse kerkje gerestauBunnik Het 18de-eeuwse Bouwlust is een monumentale langhuisboerderij met rieten zadeldak. Fort Rijnauwen

7

10

9

8

Bouwlust



Witte Kerkje

bunnik





Rijnwijk reerd. Er zijn optredens van ondermeer het vrouwenkoor Rana Ridibunda, het Bunniks amateur-kamerorkest Les Barricades en een troubadour met gitaar. Om 16.30 uur is de afsluiting met een vesper.

Molen Rijn en Weert

gerestaureerd en kwam er een nieuw wiekenkruis, met een vlucht van ruim 23 m. Er Rijnwijk, wordt een gezellig molenplein Odijkerweg 150, Zeist ingericht met kraampjes, Begin 17de eeuw is Rijnwijk springkussen, verkoop van wagebouwd op landerijen aan de fels en streekproducten. Ook is Kromme Rijn, gekocht van het er informatie over streekeigen kapittel van St Pieter. Het was beplanting en erfinrichting in een herenhuis met een dubbele de traditie van het Krommekap omgeven door een gracht Rijngebied. Open tot 16.00 en 9 bijgebouwen. In 1867 is uur. het gesloopt. Het landgoed met grachten is bewaard gebleven. Excursies om 14.00 en 15.00 uur door de oud-beheerder Karelse. De start is bij de boerderij van het landgoed aan de Odijkerweg.

11

13 O.L.V. ten

Hemelopneming, Herenstraat 9, Werkhoven Na de Reformatie moesten katholieken lange tijd bijeenkomen in schuilkerken. In 1818 kon voor het eerst weer een katholieke kerk in Werkhoven worden gebouwd, die een aantal malen werd uitgebreid. Rond1900 was deze kerk zo

12 Molen Rijn en Weert,

Werkhovenseweg 26, Werkhoven In 1882 werd de korenmolen Rijn en Weert gebouwd. In 1921 al kwam er een electromotor, waarna de molen in 1933 werd ontmanteld. In 1993 werd de romp van de stellingmolen gelukkig

O.L.V. ten Hemelopneming

bunnik





Watertoren

Stevenskerk bouwvallig geworden dat er aan nieuwbouw werd gedacht. Na enige strijd met de protestantse gemeente verrees vanaf 1907 aan de Herenstraat deze nieuwe driebeukige basiliek, gebouwd door W. te Riele Gzn, een leerling van de beroemde Pierre Cuypers.

14 Stevenskerk,

Brink 5, Werkhoven De romaanse toren van de Stevenskerk is van tufsteen en stamt uit ongeveer 1300. Het schip is in 1830 vernieuwd. Zelfs koning Willem I betaalde

mee aan die verbouwing en restauratie. Al in 850 stond er een houten kerkje in Werkhoven.

15 Kloostertuin Gods

Werkhof, Hollende Wagenweg 20, Werkhoven In 1959 werd de Priorij Gods Werkhof in opdracht van de Monialen Augustinessen gebouwd. De serene kloostertuin met kruidentuin, mooie bomen, de begraafplaats van de zusters, een retraitehuisje en een anderhalve km lange haag

Kloostertuin Gods Werkhof



bunnik

die als kloostermuur dienst doet, is te beleven tijdens rondleidingen tussen 11.00 en 14.00 uur. Tegenwoordig zit hier het spirituele Conferentiecentrum Samaya.

16 Watertoren,

Watertorenweg 1, Werkhoven De bijna 44 m hoge witgeschilderde watertoren is gebouwd in 1937. Bovenin heeft u een schitterend uitzicht over het rivierenlandschap (landelijk agrarische karakter) en de flanken van de Utrechtse Heuvelrug (open landschap afgewisseld met bossen). Er is een terras en expositie en de toren kan worden bezichtigd met een gids. De bezichtiging is niet geschikt voor mindervaliden; kinderen uitsluitend onder ouderlijk toezicht. Open tot 16.00 uur. Om 14.30 uur houdt Raymond Uppelschoten een lezing over de middeleeuwse ontginningsgeschiedenis van het KrommeRijngebied.





Gemeente Wijk bij Duurstede Tenzij anders vermeld, zijn de panden en tuinen op zaterdag 8 september geheel of gedeeltelijk opengesteld van 10.00 tot 17.00 uur. Voorafgaand aan de Open Monumentendag kunt u voor informatie terecht op de websites www.rhczuidoostutrecht.nl en www.wijkbijduurstede.nl, bij de VVV aan de Markt 24, tel. 0343-575995 en in het Gemeentehuis aan de Karel de Grotestraat 30, tel. 0343-595595. Op 8 september zelf staat er een kraam voor het oude stadhuis op de Markt in Wijk bij Duurstede als centraal informatiepunt. Bovendien ligt op de meeste locaties informatiemateriaal voor u klaar en/of zijn gidsen aanwezig. De opening vindt plaats om 10.30 uur op Kasteel Duurstede. Daarna wordt op deze locatie toneelgespeeld en zijn er ‘living statues’ die later ook elders in de stad te bewonderen zijn. Voor muziek kunt u vanaf 14.00 terecht buiten op de Markt voor de Stadstoren. Eerst zingt daar gedurende een half uur het grote, gemengde koor Songs for You uit Beverwijk. Tussen 15.15 en 16.00 uur treedt fanfareorkest Excelsior uit Cothen op.

Cothen Vanwege het samenvallen van de Open Monumentendag met de nationale ziekendag is hier een speciale zonnebloemenwandeling uitgezet langs

enkele monumenten met gedichten en een klaagmuur over ziekte. Men komt daarbij langs de Boomgaard en op de Brink. Samen met de oevers van de Kromme Rijn bepalen deze elementen het karakter van de Cothense historische groene dorpskern.

17

R.K. grafkapel

 ooms-katholieke R kerk, Kerkweg 7 De aan de apostelen Petrus en Paulus gewijde neogotische kruisbasiliek met westtoren is in 1906 gebouwd door W. te Riele Gzn. Inwendig zijn de altaren, kruiswegstaties en de gebrandschilderde ramen de moeite waard. Een stukje verderop aan de Kerkweg ligt de begraafplaats uit 1856 met een gedeeltelijk houten grafkapel

wijk bij duurstede



Molen Oog int Zeil voor de priestergraven uit het einde van de 19de eeuw.

18 Molen Oog int Zeil,

Molenplein 1 De ronde bakstenen stellingmolen met rieten kap uit 1869-1870 is - net als de katholieke kerk - belangrijk voor het dorpsgezicht. Nadat de molen in 1936 was onttakeld, werd hij in 1986-1987 gerestaureerd, gecompleteerd



Protestantse kerk Kasteeltuin Rhijnestein en weer in bedrijf genomen. Vrijwillig molenaar M. Vader maalt al weer vele jaren koren op deze molen van Het Utrechts Landschap.

19 Kasteeltuin

Rhijnestein, Rhijnestein 1-2 In 1910 is rond het kasteel langs de Kromme Rijn, naar het ontwerp van L.A. Springer, een langgerekte siertuin in neorenaissancestijl aangelegd, met ondermeer rozen, buxus en een berceau van kastanjes. Verder is er een parkbos, moestuin (niet toegankelijk) en

boomgaard. Het voor een deel nog 14de-eeuwse poortgebouw en kasteel zelf zijn niet opengesteld, maar vanuit de tuin wel van alle kanten goed te bekijken.

20 Boerderij De Prins van

Friesland, De Brink 6 Tussen De Brink en de Kromme Rijn ligt dit fraaie complex in het groen met een gepleisterde T-huisboerderij die teruggaat tot de 17de eeuw en een bijzondere rode bakstenen potstal uit 1900. De naam verwijst mogelijk naar de vroegere herbergfunctie. De erfbeplan-

21 Protestantse kerk,

De Brink 9 Het oudst is het onderste tufstenen muurwerk van het koor uit begin 13de eeuw. De consistorie en crypte aan de noordzijde zijn in 1520 aangebouwd. In 1890 vond de laatste grote verbouwing plaats toen de kerk in westelijke richting met twee traveeën werd vergroot en het torentje werd verplaatst.

Langbroek

22 Kasteelterrein

Weerdesteijn, Weerdesteijnselaan 1 Vanaf de Langbroekerwetering bereikt men via een lange oprijlaan de, in een anderhalf eeuw oud parkbos gelegen, nog altijd vrijstaande woontoren met poortgebouw. Binnen een deels driedubbele omgrachting staat een toren uit ca 1300 die in 1870-1876 is gerestaureerd

Boerderij Prins van Friesland

10

ting is grotendeels vernieuwd, maar sluit zoveel mogelijk aan bij historische elementen zoals een boomgaard en moestuin.

wijk bij duurstede





Kasteelterrein Weerdesteijn en in neogotische stijl is verbouwd. Het poortgebouw is uit 1642. Sinds eind 18de eeuw zijn het kasteel en de naastgelegen boerderij (uit 1876) in het bezit van de katholieke familie De Wijkerslooth de Weerdesteyn.

23 Kasteeltuin

Lunenburg, Langbroekerdijk A 99 De twee ha grote tuin, die in 1985 opnieuw werd aangelegd, heeft een slingerende vijverpartij in Yin en Yangvorm

en prachtige bomen uit de 18de eeuw, zoals de sequoia, moerascipres, eiken, kastanjes en platanen. De omgrachte woontoren uit de tweede helft van de 13de eeuw is in 1968-1970 door architect E.A. Canneman gereconstrueerd en door een houten brug verbonden met een nieuw woonhuis dat, op basis van 18de-eeuwse tekeningen, op de voorburcht is gebouwd. Het koetshuis uit 1869 is tegenwoordig een kantoor. Een hek aan het eind van de tuin leidt naar een 12 ha

groot natuurgebied, met een bijenstal, waar op 8 september honing kan worden gekocht, en een oud melklaantje. Lunenburg is eigendom van de familie Fentener van Vlissingen.

Kasteeltuin Lunenburg

Sequoia

wijk bij duurstede



24 Hervormde kerk

Nederlangbroek, Brink 8 Van de sobere gotische kerk uit het derde kwart 15de eeuw zijn de westtoren en het koor overgebleven. Het schip is in 1870 herbouwd. In de kerk en

11

en mevrouw Hoogland-van der Sluis, zijn bezig om de tuin te herstellen.

26 Kasteeltuin

Hervormde kerk Nederlangbroek op het kerkhof erachter liggen verschillende interessante grafstenen van kasteelbewoners. Er zijn rondleidingen op de begraafplaats en het orgel van J.C. Friedrichs uit 1809 wordt bespeeld.

25 Kasteeltuin

Walenburg, Langbroekerdijk A 29 Aan de noordzijde van de omgrachte woontoren (de kant van het poortgebouw) is met enige moeite nog af te lezen dat deze in twee fasen gebouwd is: rond 1300 is de oorspronkelijke lage toren met zijn gekanteelde weergang uit ongeveer 1250 verhoogd met twee verdiepingen. Vanaf midden 16de eeuw werd er tegen de toren aangebouwd. In de jaren 1965-1968 vond een ingrijpende restauratie plaats door Canneman. Hierbij werd de bouwvallige woonvleugel vernieuwd en het rond 1850 al gesloopte, vrijstaande poortgebouw gereconstrueerd op

12

basis van oude tekeningen. Op de vroegere voorburcht aan de oostzijde van het huis legde mevrouw E. CannemanPhilipse ondanks de zware, natte komklei een in vier compartimenten verdeelde schitterende tuin aan, die georiënteerd is op de as van de toren. Omsloten door beukenhagen is er een vak met rozen, vaste plantenborders, een gazon met bijzondere bomen en een werktuin met plantenkas en kweekbedden. De huidige eigenaren-bewoners, de heer

Sandenburg, Langbroekerdijk A 22-28 Het grote, witgepleisterde kasteel is in de jaren 18611864 gebouwd rond een oudere toren. In dezelfde neogotische bouwstijl (‘Willem II-gotiek’) als het hoofdgebouw waren enkele jaren eerder al een koetshuis, oranjerie, portierswoning en toegangshek verrezen. Ook het park werd stevig onder handen genomen en kreeg een meer landschappelijk karakter. De tot dan rechte Sandenburgerlaan werd slingerend en ook in de Langbroekerdijk kwam een bocht. Bovendien verdween de aparte gracht rond het hoofdgebouw en werd het vierkante grachtenstelsel rond het terrein ter hoogte van het kasteel verbreed tot een vijver. De architect van dit

Kasteeltuin Walenburg

wijk bij duurstede





en begon de restauratie. Het geheel bestaat uit een dwarshuisboerderij uit 1877 met een Kasteeltuin Sandenburg rietgedekte schuurberg en een gepotdekselde inrijschuur. alles was de Utrechter S.A. deze laat 18de-eeuwse langhuisvan Lunteren. De buitenplaats boerderij met afgewolfd rieten De Oude School, behoort tot het 650 ha grote zadeldak. Een jaar eerder Langbroekerdijk B 15 landgoed Sandenburg, dat al had zij het authentieke maar Dit uit twee lokalen bestaande ruim tweehonderd jaar in het verwaarloosde en leegstaande schoolgebouw uit 1907 is de bezit is van de grafelijke familie pachtboerderijtje gekocht van opvolger van het naastgelegen, Van Lynden van Sandenburg. de familie Van Lynden van één lokaal tellende schoolSinds de restauratie rond het Sandenburg. Het huis kreeg gebouw uit 1861 (nu garage jaar 2000 wordt een deel van de naam Jannigjes Hof omdat bij de voormalige onderwijde gebouwen bewoond en een er tenminste drie Jannigjes in zerswoning). Tot 1984 werd deel gebruikt als kantoor. hebben gewoond, waarvan de hier schoolgegaan. Na een laatste, Jannigje Mandersloot, renovatie is het buurthuis in de Jannigjes Hof, 93 jaar oud in 2001 in de zomer van 2011 weer in geLangbroekerdijk A 4 boerderij overleed. Het erf is bruik genomen. Op zaterdag 8 Na een grote restauratie betrok opnieuw ingericht. september is er een bazaar met de familie Muis in maart 2006 buitenterras. Boerderij De Stenen Brug, Wijkerweg 2 Eind 1990 maakte een grote brand een eind aan meer dan drie eeuwen van boeren en tappen in deze boerenherberg op het kruispunt van de Langbroekerdijk en Wijkerweg, het hart van de buurtschap De Stenen Brug. Na twee decennia van touwtrekken over sloop, herbouw en nieuwbouw, kocht de familie Molthoff in de Jannigjes Hof zomer van 2010 de bouwval De Stenen Brug

29

27

28

wijk bij duurstede



13

Hervormde kerk Overlangbroek

30 Hervormde kerk

Overlangbroek, Langbroekerdijk B 30 In een bocht van de wetering ligt op een verhoogd en omgracht terrein, waarop ook een kerkhof is aangelegd, deze laatgotische kerk met een toren uit 1504 en een schip dat nog grotendeels uit 1477 dateert. Op Open Monumentendag wordt het rococo-orgel bespeeld en is er een fototentoonstelling.

Wijk bij Duurstede

Oude stadhuis en toren gemeente in 1981 is het pand in gebruik bij de VVV en de Nederlandse Kastelenstichting. Op 8 september is hier het centrale informatiepunt.

32 Grote Kerk en toren,

Markt 22 De groots opgezette kruisbasiliek is in zijn huidige vorm gebouwd tussen ongeveer 1365 en 1550. Een brand in 1579 verwoestte het koor met de graven van de Utrechtse

bisschoppen David en Philips van Bourgondië, die op Kasteel Duurstede woonden. De onvoltooide toren is grotendeels uit het eerste kwart van de 16de eeuw en bevat veel beeldhouwwerk in de hogere regionen. De toren - waarin een foto-expositie over het bouwwerk te zien is - is de hele dag te beklimmen. Bovenin luiden leden van het Wijkse Klokkenluidersgilde tot 14.00 uur met de hand de monumentale klokken.

31 Oude stadhuis,

Markt 24 Het prominent op de Markt gelegen Wijkse stadhuis dateert uit 1662. Gijsbert Theuniszoon van Vianen zette, ondanks de slechte financiële situatie van de stad, voor een fors bedrag een strak classicistisch gebouw neer met een monumentale ingangspartij en bordes. Inwendig is vooral de raadszaal interessant. Sinds het vertrek van de

14

Café ’t Hoff

wijk bij duurstede





Moerbeiboom

Tuin Volderstraat-Mazijk

33 Café ’t Hoff,

Markt 15A Dit café is gevestigd op het achtererf van het interessante Nederhofcomplex, waarvan de geschiedenis teruggaat tot de 10de eeuw. U komt er via een poort aan de Markt of via de Mazijk. Het is niet onmogelijk dat bisschop David van Bourgondië de bouwheer is geweest van dit pand met zijn bijzondere natuurstenen arcade en eiken balklaag op gotische sleutelstukken met schuin gelegde kinderbalken uit circa 1460. Het café is open vanaf 12.00 uur.

wanden zitten drie gotische kaarsnissen. De tekst op de zijgevel verwijst naar het verblijf van prins-stadhouder Maurits in 1591 in het statige pand, waar toen een kanunnik van de Grote Kerk woonde.

35 Tuin Volderstraat 15 en Mazijk In deze aan de Mazijk grenzende tuin van het fraai gerestaureerde huis van Ineke en Gerard Fraza aan de

Volderstraat, bevindt zich een monumentale zwarte moerbeiboom (morus nigra) uit 18001810, dus ruim tweehonderd jaar oud. Kosten noch moeite worden gespaard om de in een matige conditie verkerende en op twee plaatsen gestutte boom zo lang mogelijk in leven te houden. In de Mazijk heeft Wijk bij Duurstede een uniek groen open stadshart. Vroeger lag hier een stadsgracht die rond 1700 werd gedempt. De ruimte werd vooral gebruikt als boomgaard. Behoefte aan huizenbouw was er nauwelijks in het voorheen armoedige stadje.

34 Wereldwinkel,

Maleborduurstraat 2 Van het achterhuis, dat hoort bij het grote hoofdgebouw Markt 11, is vooral de kelder uit het laatste kwart van de 15de eeuw interessant. Het is een vierkant met in het midden een pijler waar de kruisgewelven samenkomen. In de

Kasteel Duurstede

wijk bij duurstede



15

Heemtuin

37 Heemtuin, Hoge

Kasteel Duurstede Met de komst van de welvaart dreigde de Mazijk in de jaren ’60 van de vorige eeuw te veranderen in een troosteloze lap asfalt en te worden volgebouwd met parkeergarages. Gelukkig keerde het tij.

36 Kasteel Duurstede,

Langs de Wal 7 Vanaf de 17de eeuw verviel het bisschoppelijke kasteel tot een ruïne. Het bestaat tegenwoordig nog uit een robuuste vierkante donjon uit de 13de eeuw, een sierlijke ronde Bourgondische toren uit de 15de eeuw en enig muurwerk. In 1852 schonk J.H. baron van Lynden van Lunenburg het kasteelterrein aan de gemeente op voorwaarde dat er een openbaar park van gemaakt zou worden. Tuinarchitect J.D. Zocher jr legde een geaccidenteerd wandelpark aan en verbond de binnen- en buitengracht met elkaar. Na 160 jaar is het kasteelbos nog nagenoeg

16

Hoffweg De heemtuin is kort na de oprichting van de Vereniging Natuur en Milieu Wijk bij Duurstede in 1990 aangelegd. onveranderd. Uitgangspunt daarbij was om Na de feestelijke opening van op kleine schaal de diversiteit de Open Monumentendag om aan natuurlijke vegetatietypen 10.30 uur, wordt op het kasin de omgeving weer te geven. teeleiland de hele dag toneelge- De Rijn is met haar wisselende speeld. Stichting De Inrichting waterstanden en verlegging speelt twee eenakters: ‘Het van stroomgeulen in hoge circus Jeroen Bosch’ en ‘De mate bepalend geweest voor ballade van Gustaaf Swillens de vorming van de bodem, of de macht der Muze’. Het de vegetatie en het landschap kasteel is tot 17.00 uur voor rondom Wijk. Daarnaast heeft bezichtiging geopend. Er is een ook de mens door dijkaanleg, gids aanwezig en er zijn op kleiwinning, vee- en fruitteelt gezette tijden rondleidingen. bijgedragen aan variabele leef-

Museum Dorestad

wijk bij duurstede





gehandhaafd, zoals nog altijd te zien is. In een gebouw aan de achterzijde in de tuin hangt een lijst met de namen van de bewoners vanaf 1413.

40 Galerie De Bekoring,

Galerie De Bekoring, oude gasthuis omstandigheden voor plant en dier. Deze verscheidenheid zorgt voor een zeer soortenrijke flora en staat model voor de heemtuin. Leden van de Werkgroep Heemtuin zijn op 8 september aanwezig voor informatie en rondleidingen.

38 Museum Dorestad,

Muntstraat 42 Sinds 2000 is Museum Dorestad gevestigd in het rond 1645, mogelijk door een lid van de familie Ploos van Amstel, gebouwde huis met de naam Amstelwijk. Anders dan vaak wordt beweerd, was op deze plaats niet het bisschoppelijke muntatelier gevestigd. Dat stond een stuk verderop in de Muntstraat. Het huis is steeds door welgestelde burgers bewoond geweest, totdat het door de erven Van Heijst in 1958 aan de gemeente werd verkocht. Museum Dorestad hanteert op Open Monumentendag een

gereduceerde toegangsprijs van € 3. In de museumtuin wordt tussen 12.00 en 16.00 uur op elk heel uur het 25 minuten durende locatietheaterstuk ‘De Verwondering’ opgevoerd. Deelnemers betalen € 5 en moeten zich van te voren aanmelden bij [email protected].

39 In de Nije Poorte,

Oeverstraat 16 Deze interieurwinkel is gevestigd in twee middeleeuwse panden die in 1650 zijn samengevoegd. De oude vloerniveau’s werden daarbij

41 Tjalk Vrouw Aaltje,

middensteiger Stadshaven Aan de Open Monumentendag in Wijk doet ook dit varend

Tjalk Vrouw Aaltje

wijk bij duurstede

oude gasthuis, Oeverstraat 21 In 1400 stichtte Willem van Abcoude het St Ewoud- en Elisabethgasthuis voor de verzorging van zieken, armen, reizigers en ouderen. Het middeleeuwse gebouwencomplex heeft nog veel van zijn oorspronkelijke karakter behouden. De voorvleugel en zijvleugel bevatten verschillende 15de- en 16de-eeuwse bouwkundige onderdelen, zoals de kap en balken. Tot 1970 zaten hier bejaarden. De ruimtes beneden zijn vrij toegankelijk. Hier is Galerie-kunsthandel De Bekoring gevestigd met hedendaagse figuratieve kunst.



17

Tuin oude gasthuis uur lunchen en meel en andere zaken kopen.

43 Tuin oude gasthuis,

Molen Rijn & Lek historisch erfgoed mee. Het gaat om een Barkmeijer tjalk uit 1903 die van vrachtzeilschip werd omgebouwd tot een luxe, zeilend woonschip in 1926. Tegenwoordig is de Vrouw Aaltje in gebruik als kunstgalerie en voor vaartochten en festiviteiten.

42 Molen Rijn & Lek,

Dijkstraat 29 De voor Nederland unieke walpoortmolen is in 1659 bovenop een toen iets verlaagde stadspoort gebouwd. Hierdoor

is deze Leuterpoort als enige van de zes middeleeuwse stadspoorten die Wijk telde, bewaard gebleven. De molen werd vroeger ten onrechte beschouwd als de molen die Jacob van Ruisdael rond 1670 schilderde. Van die molen van Ruisdael staat verderop aan Langs de Wal alleen nog het voetstuk. Dit misverstand bracht de Rijn & Lek overigens wel internationale roem en betekende zijn redding toen in 1929 sloop dreigde. In het molenhuis kunt u vanaf 12.00

44 Rooms-katholieke

kerk, Klooster Leuterstraat 37 Het aan St Jan Baptist gewijde neogotische kerkgebouw is samengesteld uit een koor en dwarsschip uit 1907 van architect W. te Riele Gzn. en een schip en westtoren uit 1937 van A. Vosman. Eerder had hier een 19de-eeuwse waterstaatskerk gestaan en daarvoor een middeleeuws vrouwenklooster.

R.K. kerk en Grote Kerk

18

Walplantsoen 24 Vanuit de opengestelde tuin aan het Walplantsoen, vlakbij de molen, heeft u een goed zicht op de achtervleugel van het voormalige St Ewouds- en Elisabethsgasthuis. De kelder dateert waarschijnlijk nog uit de 14de eeuw. Daarmee is deze vleugel het oudste deel van het gebouw. Na het vertrek van de bejaarden in 1970 is het hele gasthuis ingrijpend gerestaureerd en in tweeën gesplitst. De familie Defauw bewoont het achterste gedeelte met de grote tuin.

wijk bij duurstede





Gemeente Utrechtse Heuvelrug

Driebergen-Rijsenburg In Driebergen-Rijsenburg is er een afwisselend programma op zowel de zaterdag als de zondag. De panden, maar dit jaar vooral de parken en tuinen, zijn geopend op zaterdag van 10.30-17.00 uur en op zondag van 12.00-16.00 uur. Afwijkingen worden hierna apart vermeld. Hoofdlocatie is het (eigenlijk in Doorn gelegen) landgoed Hydepark, waar om 10.30 uur de opening plaatsvindt. Voor dringende vragen vooraf per e-mail mw R. Wagner: [email protected]. In het weekeinde van de Open Monumentendag zelf kunt u voor informatie en brochures terecht in Hydepark (nr 52) en in het poortgebouw van de oude begraafplaats en het museum op de Traaij (nr 49).

45 Park Beukenstein,

Hoofdstraat 57 Vanaf 1818 werd door Margaretha de Jongh, de weduwe van Petrus Judocus van Oosthuyse, op deze plek een buitenplaats gesticht die naar haar man Petrus- of Pietersberg heette. Het huis met het bescheiden park werd verhuurd. Later kwam Margaretha’s schoonzoon Van Rijckevorsel er wonen. In 1893 werd het huis vervangen door een grote villa, die op zijn beurt veertig jaar geleden moest wijken voor een nieuw bejaardenhuis. Eind 19de en begin 20ste eeuw werd Beukenstein door grondaankopen aanzienlijk vergroot. In het park verrees een op een Japanse pagode geïnspireerd pand met bijbehorende tuin, waarvan helaas veel is verdwenen. In 1911 richtte L.A. Springer de verschillende

onderdelen van het landschapspark opnieuw in. Het park is altijd vrij toegankelijk, maar op zaterdag 8 september is er om 14.00 uur een rondleiding.

de Haagse architect A. Tollus werd ontworpen, verbergt zich de 1000 m2 grote, charmante tuin van de heer en mevrouw Van Aarnhem. De tuin is toegankelijk via een poort om de hoek aan de Hoofdstraat.

46 Tuin woonhuis

Kerkplein 2 Achter één van de huizen op het halfcirkelvormige plein dat in 1809-1810 in opdracht van ambachtsheer Van Oosthuyse voor zijn werknemers door

47 St. Petrus’ Banden,

Kerkplein 5 In 1808 wist P.J. van Oosthuyse koning Lodewijk Napoleon te bewegen tot

Kerkplein met R.K. kerk St. Petrus’ Banden

driebergen-rijsenburg



19

overzichtskaart

20





21

de Hoofdstraat 61 ging in 1970 in vlammen op, waarbij zeven doden vielen. Wat resteert, zijn het koetshuis, beekjes, een oranjerie, kas en ijskelder waar vleermuizen wonen. Naast een complex met seniorenwoningen uit 1976 bevindt zich op dit landgoed nu een biologischdynamische kwekerij met studiecentrum. Het park met moestuinen, vijvers, landschapsLandgoed Kraaijbeek winkel en restaurant is vrij toegankelijk. Het Seminariebos toestemming voor de bouw Seminariebos. De wande(tussen de Arnhemsebovenweg van een katholieke kerk in ling begint in de Heidetuin en de Hoofdstraat) behoorde Rijsenburg. De kerk maakte tegenover het witte hek destijds bij het Groot-Seminarie deel uit van een heel bouwplan van de bosweide aan de (1854-1984). Het terrein omvat in empirestijl, waarin huisjes Arnhemsebovenweg bij de nog 19de-eeuwse elementen, voor neringdoenden op het Wethouder Verhaarlaan. De waaronder bossages waartussen plein en een herberg annex Heidetuin is aangelegd door slingerpaden zijn aangelegd en rechthuis waren opgenomen. de gemeente Driebergenrestanten van de tuinmuur en Het kerkgebouw kreeg een Rijsenburg na de hevige storm een Lourdesgrot. neoclassicistische voorgevel in 1953, waardoor in het bos met zuilen gecombineerd een immens gat was ontstaan. Poortgebouw met een klokkentoren, toen Behalve vele soorten heide, Oude Algemene een unicum in ons land. In zijn er een meanderend beekje, Begraafplaats, Traaij 104 en 106 1879 werd de kerk vergroot prachtige rhododendrons en en in de 20ste eeuw nogmaals. bijzondere bomen. Sinds 2007 heeft de Stichting Achter de kerk ligt nog een De oude villa Kraaijbeek aan Driebergen-Rijsenburg Vroeger deel van het oude kerkhof met de tombe van de familie Van Rijckevorsel; in de kerk is een monument gewijd aan de stichter, Van Oosthuyse.

49

48 Heidetuin, Landgoed Kraaijbeek en Seminariebos, Arnhemsebovenweg Op zondag 9 september start om 14.00 uur een rondleiding door de Heidetuin, het landgoed Kraaijbeek en het

22

Poortgebouw Oude Algemene Begraafplaats

driebergen-rijsenburg





Landgoed Sterkenburg en Nu een museum ingericht in het poortgebouw (oorspronkelijk een baarhuisje met doodgraverswoning) dat in 1861 in neoclassicistische stijl werd gebouwd op de destijds nieuw aangelegde begraafplaats. Er is nu een tentoonstelling over het OMD-thema en u kunt hier informatie krijgen. Een wandeling over de, in 1900 vergrote en sinds 1970 gesloten begraafplaats, is beslist de moeite waard.

51 Landgoed Sterkenburg,

der Muelen, een groot landhuis bouwen. Zijn jongere broers woonden op het nabijgelegen Broekbergen. Begin 19de eeuw werd de tuin omgevormd tot een landschappelijke aanleg. Dennenburg is enkele jaren geleden gerestaureerd en wordt particulier bewoond. Op zaterdag is er om 15.00 uur onder voorbehoud een rondleiding op het landgoed. Verder is het landgoed niet toegankelijk.

Langbroekerdijk 10 Al in de 13de eeuw werd kasteel Sterkenburg gebouwd. In de loop van de eeuwen werd het huis steeds uitgebreid tot het huidige ensemble van grote ronde toren, vierkante toren en woonvleugels. Op beide dagen is het landgoed opengesteld. Het kasteel en de andere gebouwen zijn niet open. De moeite waard zijn de

50 Landgoed

Dennenburg, Engweg 34 (onder voorbehoud) In 1642 werd een hofstede met herenkamer gebouwd op dit perceel. De eigenaar breidde zijn bezit flink uit en kocht landerijen en boomgaarden aan. Bij het huis werd een siertuin aangelegd. In 1728 liet de nieuwe eigenaar, de Utrechtse burgemeester Johan Carel van

Landgoed Dennenburg

driebergen-rijsenburg



23

Poortgebouw Hydepark

neogotische duiventoren uit ca 1850, de moestuin en de berceau (overdekte loofgang) van haagbeuken in het park. Er zijn nog oude landschappelijke elementen herkenbaar en ook is er een boomgaard.

u met dhr T. Rodenhuis een wandeling door het park maken. Op beide dagen geeft mw B. Geertsema om 13.30 een voordracht over tuinarchitectuur. Zaterdag om 15.30 uur vertelt mw L. Heerma van Voss over hofdichten. Op zondag is er een roofvogelshow van valkenier Bouman om 14.30 uur. Op zondag kunt u bovendien vanaf 13.00 uur een ‘high tea’ gebruiken in het Parkcafé.

52

53 Moestuin

Hydepark Borski ontvingen vaak gasten in hun luxe chateau, waar het in Engeland getrainde personeel iedere bezoeker in de watten legde. In de Tweede Wereldoorlog raakte het huis onherstelbaar beschadigd. Het landgoed is eigendom van de Hydepark, Protestantse Kerk Nederland Driebergsestraatweg 34- (PKN) en heeft een conferen52, Doorn tie- en studiecentrum. Er staan Rond 1886 liet de schatrijke nog wel verschillende monuAmsterdamse bankier Hendrik mentale (bij)gebouwen zoals van Loon het bestaande heren- een portierswoning, tuinmanshuis Heidepark slopen om een woning, boerderij, een prieel, nieuwe, grootse buitenplaats een ijskelder en een oranjerie. aan te leggen. De tuin werd In het Parkcafé is een tentoonontworpen door Hendrik stelling over buitenplaatsen Copijn. Hij liet volwassen boen een powerpoint-presentatie men aanrukken en plantte vele over Hydepark zelf. Er zijn exotische gewassen. Het huis muziekoptredens door een was van alle gemakken voorblazerskwartet o.l.v. Anne zien en maakte vele tongen los. Pagnier, voordrachten, kraamHet was een paleis in overdapjes, landschapschilders en er dige neorenaissancestijl van 40 kunnen fietsroutes worden bij 20 meter met drie bouwlagekocht. Op zaterdag om gen en maar liefst 80 kamers. 11.30 en 14.30 uur en op Van Loon en zijn vrouw Louise zondag om 12.30 uur kunt

24

driebergen-rijsenburg

Bartiméushage, Driebergsestraatweg 44, Doorn Op het terrein van de instelling Bartiméushage ligt een historische moestuin, die beide dagen is opengesteld. De 18deeeuwse hofstede ’t Sand ging deel uitmaken van het park van Hydepark en op deze plek werd rond 1860 al een moestuin aangelegd. De tuin was ommuurd. Er stonden fruitbomen en zelfs een verwarmde kas voor palmen. Ook werd er witte kool verbouwd omdat zuurkool een lievelingsgerecht van de freule was.





Gemeente Utrechtse Heuvelrug

Doorn

Open Monumentendag in Doorn vindt zowel op zaterdag als zondag plaats van 10.00 tot 17.00 uur, tenzij anders vermeld. Voor nadere informatie en deze brochure kunt u van te voren terecht bij: de VVV aan de Amersfoortseweg 27a, tel. 0343-412015 en email [email protected], per e-mail bij de secretaris van de Historische Vereniging Thorheim, G.H. van Os, [email protected] en in de hal van het Cultuurhuis, Kerkplein 2. Alles is gratis toegankelijk, tenzij anders vermeld. Op beide dagen is de Oudheidkamer Doorn, gevestigd in het Cultuurhuis, geopend. Naast informatie over de Open Monumentendag en de geschiedenis van Doorn is hier een foto-expositie te zien over Doornse buitenplaatsen. De VVV is op zaterdag 8 september tot 14.00 uur open.

54 Von Gimborn

Arboretum, Velperengh 13 De inktfabrikant Max von Gimborn (1872-1964) uit Zevenaar liet in 1924 in Doorn een landschapspark van 24 ha aanleggen om zijn verzameling naaldbomen onder te brengen.

Dit arboretum, een bomentuin, werd ook met struiken, zoals rododendrons en een heidetuin, ingericht. Soms werden zeldzame exemplaren vanaf een zaadje tot volwassenheid gekweekt, zoals een kardinaalsmuts uit China of magnolia’s uit Japan en Amerika. De

Von Gimborn Arboretum

doorn



toegang is alleen op zaterdag 8 september gratis. Op zondag betaalt u de normale tarieven. Het park is in 2010 door de Universiteit Utrecht overgedragen aan een stichting.

55 IJskelder,

Dorpsstraat tegenover de Martinuskerk In het IJskelderbos, een klein park in het centrum van Doorn, ligt een iglovormige ijskelder verscholen in het groen. Deze opslagplaats voor ijs, onmisbaar vóór de introductie van de koelkast, behoorde oorspronkelijk bij Huis Doorn en werd in 1921 aangekocht door de gemeente. De kelder dateert uit de 17de eeuw en is in 1992 gerestaureerd. In de winter overwinteren er tegenwoordig vleermuizen. De ijskelder is alleen op zaterdag open.

25

57 Rijksmuseum Huis

Maartenskerk

56 Maartenskerk,

Kerkplein 2 Deze protestantse kerk is één van de oudste kerkgebouwen op de Utrechtse Heuvelrug. Het romaanse tufstenen schip dateert nog uit de 12de eeuw. Een eeuw later werd de bakstenen toren voltooid. Het gotische koor is twee eeuwen daarna gebouwd. In 1888

en 1924 vonden ingrijpende restauraties en vernieuwingen plaats, waarbij ook een extra zijbeuk werd toegevoegd. Na een recente, omstreden herinrichting is de kerk in december 2011 weer in gebruik genomen. Op zaterdag 8 september zijn er rondleidingen en muziek. Op zondag is de kerk niet open voor bezichtiging.

Doorn, Langbroekerweg 10 Het middeleeuwse kasteel Huis Doorn werd rond 1796 ingrijpend verbouwd tot landhuis en verkreeg internationale bekendheid als de plek waar de Duitse ex-keizer Wilhelm II van 1920 tot aan zijn dood in 1941 in ballingschap leefde. Het huis geeft een authentiek beeld van een vorstelijk interieur. In het park illustreren borden met uitvergrote foto’s en ontwerptekeningen het Keizerlijk Groen van weleer en in het huis is een tentoonstelling over dat thema ingericht. Op zaterdag 8 en zondag 9 september zijn om 13.00 en 15.00 onder leiding van een gids cultuurhistorische wandelingen over het landgoed. Voor een bezoek aan het museum gelden de normale tarieven.

58 Oude Algemene

Begraafplaats, Amersfoortseweg Deze begraafplaats is in 1872/1873 aangelegd in de Engelse landschapsstijl en werd de derde begraafplaats in de gemeente Doorn. Een lokale

26

Rijksmuseum Huis Doorn

doorn





timmerman bouwde een baarhuisje, waar een gestorvene enkele dagen werd opgebaard, om zeker te zijn dat iemand niet levend begraven werd. Er vonden uitbreidingen plaats in 1890 en 1936. Na 1957 zijn geen nieuwe graven meer uitgegeven. In 1994 is deze karakteristieke en belommerde begraafplaats in de oorspronkelijke staat hersteld. Er staan enkele monumentale eiken van vóór 1872. Op zaterdag 8 september worden tussen 10.00 De Ruiterberg, tot 15.00 uur rondleidingen Maarsbergseweg 6 gehouden. In 1916 bouwde J. Wilmink,

59

Oude Algemene Begraafplaats

doorn



Jachthuis De Ruiterberg directeur van de Amsterdamse rederij Hollandse Lloyd, deze buitenplaats bovenop de Heuvelrug. Door de bouw van pompen kon genoeg water naar boven worden gehaald voor de aanleg van een prachtige tuin. Het huis werd in de Tweede Wereldoorlog verwoest, in 1950 verrees een nieuw huis in de stijl van de Delftse School. Op het landgoed, nu eigendom van Natuurmonumenten, staan een ijskelder, een boerderij, een poortgebouw en een jachthuis. Daar is op 8 september informatie te verkrijgen en starten de korte rondleidingen door de anders niet toegankelijke tuin. Dit is alleen van 14.00 tot 17.00 uur. Auto’s moeten worden geparkeerd op de parkeerplaats Kaapse Bossen aan de Leersumsestraatweg. Vandaar is het 800 meter klimmen naar De Ruiterberg.

27

Gemeente Utrechtse Heuvelrug

Maarn-Maarsbergen Zaterdag 8 september van 10.00 tot 17.00 uur zijn de historische buitenplaats Maarsbergen en het boerenerf van de voormalige pachtboerderij De Cruijvoort te bezoeken. Het geheel ademt de sfeer van begin 20ste eeuw. Voor meer informatie kunt u vooraf contact opnemen met de voorzitter van de Cultuurhistorische Commissie Maarn Maarsbergen, Thijs Meinders, tel. 0343-410458; e-mail: [email protected]. De regiobrochures zijn te verkrijgen in Maarn bij de bibliotheek en de VVV-balie bij bakker Van de Pol. Op de dag zelf kunt u voor informatie en brochures (waaronder een nieuw boekje over het ontstaan van de Heerlijkheid Maarsbergen in de 2de helft van de 17de eeuw) terecht op de opengestelde locaties.

60 Kasteel Maarsbergen,

Maarnse Grindweg 30 De buitenplaats Maarsbergen heeft een historie die teruggaat tot 1134, toen ridder Folcoldus het grondgebied van Maarsbergen schonk aan de Norbertijner abdij van Berne bij Heusden. Het proosdijcomplex

28

werd in 1656 gekocht door de rijke Amsterdamse koopmanszoon Samuel de Marez en omgevormd tot een luxe buitenplaats met een formele tuin en een uitgestrekt lanenstelsel. Eerst werden het omgrachte proosdijhuis-kasteel en de voorburcht onder handen geno-

men. Enkele jaren later begon hovenier Christiaen van Staden met de aanleg van een 2.000 meter lang en 500 meter breed geometrisch park. Hierin werden bestaande landschapselementen zoals de Folcoldusberg, eendenkooi, wegen en boerderijen opgenomen. Wat hiervan nu nog te zien is en wat er later is veranderd en verdwenen, ondermeer door de aanleg van de snelweg de A12, wordt verteld op Open Monumentendag en kunt u lezen in het nieuwe boekje van David Vroon. Vrijwilligers in traditionele kledij van 100 jaar geleden heten u op 8 september welkom. Op een korte rondwandeling ontmoet men de pachtboer en zijn vrouw, dienstmeisjes bij het grote huis, de kasteelvrouwe, de koetsier, de tuinbaas en de Kasteel Maarsbergen jachtopziener. Zij vertellen

maarn-maarsbergen





over het wonen en werken op de historische buitenplaats. Ook de schaapsherder is er met zijn kudde. Kunsthistorica Catharina van Groningen houdt om 10.30 en 13.30 uur een korte lezing. Ook is het mogelijk om onder leiding van de landgoedeigenaresse Willemina van der Goes-Petter een wandeling te maken. Deze wandelingen starten om 11.30, 12.30, 14.30 en 15.30 uur. Het kasteel zelf is niet opengesteld. Bij de Oranjerie uit 1905 is de theetuin open voor publiek.

61 Boerenerf

De Cruijvoort, Maarnse Grindweg 30 De Cruijvoort is nu een woonhuisboerderij. Vroeger woonde hier één van de pachtboeren van Kasteel Maarsbergen. De luiken zijn nog altijd geschilderd in de Maarsbergse kleuren. Al in 1716 wordt

Oranjerie Kasteel Maarsbergen De Cruijvoort genoemd en afgebeeld. De naam verwijst waarschijnlijk naar een doorwaadbare plaats voor karren. In 1889 is de boerderij grotendeels vernieuwd. Op zaterdag 8 september is hier heerlijk vers gebakken brood te verkrijgen en herleeft het gemengde

Boerenerf De Cruijvoort

maarn-maarsbergen



boerenbedrijf zoals het vroeger was in deze streek. Er wordt gedorst, gevlegeld en gebakken en er zijn demonstraties van oude ambachten.

29

Gemeente Utrechtse Heuvelrug

Leersum

In Leersum bent u welkom op zaterdag 8 september tussen 10.00 en 17.00 uur. Voor informatie voorafgaand aan de Open Monumentendag kunt u per e-mail terecht bij C.H. Keur, [email protected]. Vanaf de tweede week van augustus tot eind september 2012 is in de bibliotheek in Sport- en Cultuurcentrum De Binder aan de Hoflaan 31 tijdens de gewone openingstijden een tentoonstelling te zien over 60 jaar Bloemencorso en het OMD-thema Groen van toen. De bibliotheek is op zaterdag gesloten. Hier, bij de Leersumse VVV aan de Rijksstraatweg 48, in Eetcafé de Remise aan de Hoflaan 2 en bij de opengestelde gebouwen kunt u de OMD-brochure vinden.

62 Tombe van

Nellesteijn, Burg. Van den Boschlaan De rijke Utrechtse regent Cornelis Jan van Nellesteijn liet eind 18de eeuw het oude Broekhuizen afbreken en vervangen door een prachtig neoclassicistisch landhuis. Bij dat nieuwe Broekhuizen hoorde ook een groot park, waarvoor

hij de beroemde architect Jan David Zocher inhuurde. Zocher had in Frankrijk en Italië gestudeerd en bouwde in opdracht van Van Nellesteijn bovenop de Donderberg een graftombe met uitzichtstoren. Toen was de Heuvelrug nog vooral heide en kon je vanaf de graftombe Utrecht, Amersfoort en grote delen van de Betuwe en de Veluwe zien liggen. Nu ligt de toren midden tussen de bomen en is vanuit het huis niet meer te zien.

63 Boerenerf

30

Schevichoven, Middelweg 85 Schevichoven betekent vlashoeve en wordt al eind 14de eeuw vermeld. In de 18de eeuw werd de boerderij onderdeel van het bezit van de heer van Broekhuizen, tot in 1954 het Tombe van Nellesteijn Centraal Veevoeder Instituut

leersum

er werd gevestigd. In de proefboerderij werd onderzoek gedaan naar mengvoeders. Sinds 1981 is het weer een particuliere boerderij. Het oudste gebouw op het erf is de 17deeeuwse duiventoren. Het hoge zuidwestelijke voorhuis van de boerderij met zijn trapgevels is na een brand in 1911 ingrijpend verbouwd. Hierbij zijn de meeste oude bouwsporen verdwenen. De gebouwen zelf zijn niet toegankelijk.

64 Michaëlskerk,

Rijksstraatweg 78 Ergens rond 1300 werd de houten kerk van Leersum in steen herbouwd. Twee eeuwen later kwam er een westtoren bij. De kerk raakte vervallen en na de Reformatie moesten de inwoners van Leersum hun predikant met de buren in Amerongen delen. Pas in 1699





Michaëlskerk kwam er een eigen dominee en werd ook het kerkgebouw opgeknapt, op initiatief van de kasteelheer van Zuylestein. De kerk is een aantal malen gerestaureerd, onder meer in 1937. De preekstoel stamt uit 1676.

65 Buitenplaats

Zuylestein, Rijksstraatweg 3-11 Stadhouder Frederik Hendrik kocht in 1630 voor zijn zoon het kasteeltje Zuylestein en bouwde het jachtslot uit tot een flink kasteel. Veel energie en geld stak hij in de aanleg

van de tuin, die internationaal beroemd werd. In typische renaissancestijl werd die tuin geometrisch aangelegd, met lange lanen en kleine omgrachte percelen. In later tijd werd een grote ommuurde tuin ingeplant. Het kasteel werd in de Tweede Wereldoorlog verwoest, maar van de tuinen zijn nog veel historische elementen bewaard gebleven. De hagen, parterres, sterrenbossen, vijvers en waterlopen ademen nog de oude sfeer uit. Veel gebouwen op het landgoed zijn aan het einde van de 19de eeuw in historiserende stijl herbouwd door Pierre Cuypers, de architect van het Amsterdamse Rijksmuseum. Op zaterdag 8 september is de ommuurde binnentuin opengesteld. Vanaf de Hof in Amerongen vertrekt die dag tussen 11.30 en 15.00 uur elke twintig minuten

Boerenerf Schevichoven

leersum



Buitenplaats Zuylestein een koets naar Zuylestein en terug. Op het landgoed is een stop om de tuin te bezoeken en voor € 1,50 een kop thee te drinken. In het poortgebouw is een korte inleiding over het beheer van het landgoed. Vervoerbewijzen zijn verkrijgbaar via de winkeliersactie van de Ameronger Ondernemingsvereniging (AMON).

31

Gemeente Utrechtse Heuvelrug

Amerongen

De Open Monumentendag en de Grietmarkt van Amerongen worden op zaterdag 8 september om 10.00 uur op de Laan voor Kasteel Amerongen geopend door wethouder Tim Verhoef. Tussen 11.30 en 15.00 uur vertrekken vanaf de Hof koetsen voor een korte rit naar kasteel Zuylestein (zie onder Leersum, nr 65). De hele zaterdag is op de Hof bovendien een Groenmarkt. Tussen 13.00 en 15.00 uur zingt het shantykoor Tussen Rijn en Lek liederen op de veerpont naar Eck en Wiel en om 18.00 uur begint het Grietmaal op de Laan. De openstellingen en activiteiten zijn op zaterdag 8 september tussen 11.00 en 16.00 uur, tenzij anders vermeld. Op zondagmiddag 9 september start om 14.00 uur bij het informatiecentrum van Het Utrechts Landschap in de Tabaksschuur aan de Veenseweg een wandeling door het Amerongse Bos met onderweg muziek en na afloop thee. Zie voor meer informatie: www.openmonumentendagamerongen.nl.

66 Bergweg 19

voor TBC-patiënten. Later krijgt de zending en bejaardenhulp Midden in de bossen ligt deze meer nadruk. In 1985 wordt landschapstuin van een hectare het huidige gebouw ingewijd, groot, ingericht met kunstwer- dat ligt in een parktuin met ken. De tuin, met oude dennen mooie bomen en een speciaal en beuken, wordt verzorgd meditatief wandelpad met rusdoor biologiedocente Edith tige plekjes en zelfs een Finse Alkema, die niet alleen cello blokhut. speelt, maar ook zelf beelden maakt. Koenestraat 53

68

67 Zendings-Diaconessen­ huis Bethanië, Jan van Zutphenweg 4 Met de Duitse dienstmeisjes kwam ook de Diaconessen­ beweging naar Nederland. In 1935 ontstaat een ‘Moeder­ huis’ in Amerongen, dat fungeert als een protestants klooster. De zusters houden zich bezig met ziekenzorg, vooral

32

Hier staat een mammoetboom (sequoiadendron giganteum) die rond 1920 is geplant en inmiddels een hoogte heeft van bijna 24 meter. De omtrek van de boom is 3 meter. De boom is van het soort waarmee de Nationale Parken in Californië beroemd zijn geworden Ze kunnen daar ruim 80 meter hoog worden en zo dik dat er

amerongen

een auto doorheen kan rijden. De oudste bekende sequoia is 3500 jaar oud!

69 Nederstraat 17 Begin 20ste eeuw bouwde een lokale timmerman dit woonhuis, dat nu het atelier van schilderes Liesbeth Maas huisvest. De van de straat door een muur gescheiden tuin loopt naar het zuiden uit op de uiterwaarden en biedt een prachtig uitzicht op het kasteel.

70 Nederstraat 2 Dit 18de-eeuwse huis is het meest linkse van een rijtje van vijf woningen, gelegen op een verhoging, de ‘Hucht’. In het huis woonde jarenlang





ommuurd en in de sfeer van de kerkelijke omgeving ingericht.

71 Andrieskerk,

Nederstraat 2 en Andrieskerk de zuster van de bekende tekenaar Anton Pieck, die dit stukje Amerongen ook heeft vereeuwigd. De huisjes behoor-

Hof 16 De hoog gelegen kerk stamt uit de 15de eeuw en in 1527 begon men met de bouw van de toren. Tijdens de Tachtigjarige Oorlog en tijdens de Franse inval van 1672 werd de kerk flink beschadigd. Ondanks dat zijn er in het gebouw nog veel oude rouwborden en grafmonumenten te vinden. De kerk is open van 11.00 tot 16.00 uur. Op de hele uren bespelen den ooit tot de naastgelegen verschillende organisten het Andrieskerk, maar werden later gave kerkorgel uit 1862 van de verkocht aan lokale ambachtsfirma Bätz-Witte uit Utrecht. lieden. De tuin van nr 2 is De Houtschuur, Gasthuisstraat 4 Verborgen achter de historische bebouwing van de oude Gasthuisstraat ligt midden in de oude dorpskern deze 3500 m2 grote landschapstuin, aangelegd door de familie Blaisse in Engelse stijl.

72

73 Atelier Weefsels,

Overstraat 17 In 1778 bouwde de in de tabak rijk geworden koopman K. van Atelier Weefsels Os dit ingetogen herenhuis,

amerongen



33

werd het kasteel in moderne stijl herbouwd, waarbij veel van de oude stenen werden hergebruikt. Het kasteel is de hele zaterdag gratis toegankeDe Posthoorn lijk. De kasteeltuin is omgracht en ligt in de uiterwaarden, wat met stoeppalen en kettingen. Den Boogert, het lastig maakte om de tuin Nu is er een atelier van een Overstraat 42 uit te breiden. De kasteelheren kunstenares in gevestigd, die Dit pand is begonnen als legden daarom op de berg een werkt met natuurlijke materia- dwarshuisboerderij, maar toen landschappelijke tuin aan. Rond len als katoen, zijde en wol en in de 19de eeuw een lokale het kasteel zelf liggen meer bovendien therapie geeft. De aannemer hier kwam wonen, formele perken, met geschoren tuin achter het rijksmonument heeft hij het voorhuis flink hagen en een moestuin. is ingericht als een gezellige verfraaid. De op het zuiden Om 11.30, 13.30 en 15.30 boerentuin. gelegen weelderige tuin is zeer uur zijn er rondleidingen, bloemrijk. Er vindt een expolezingen en concerten. Naar De Posthoorn, sitie plaats van op de Japanse keuze lezing in de linnenkamer Overstraat 19 tuin geïnspireerde schilderijen van Kasteel Amerongen over Dit witgepleisterde pand uit van Arris Tijsseling, die foto’s vier eeuwen tuingeschiedenis de 18de eeuw lag gunstig en schilderkunst in zijn werk (max. 25 pers.) of een rondaan de doorgaande weg door combineert. leiding door het kasteel o.l.v. Amerongen en deed daarom een gids (max. 25 pers.). Na lange tijd dienst als logement. Overstraat 61 afloop verzamelen de twee De naastgelegen stal was ook groepen zich in de salon voor bereikbaar vanuit de Burg. Typische dorpse tuin met een romantisch pianoconcert Jhr. H. v.d. Boschstraat en de kleine appelboomgaard en door Bas Verheijden op de diepe achtertuin loopt nog waterbak met vissen. Erardvleugel. Tussen 13.00 en steeds door tot aan die weg. 16.00 uur kunt u schilderen in Vroeger was dit de plek waar Kasteel Amerongen, de tuin. de koetsen en wagens werden Drostestraat 20 neergezet. Hier stond een hooi- Het middeleeuwse kasteel Burg. Jhr. H. van den berg, die de herberg rond 1800 Amerongen werd in 1673 door Boschstraat 10 een slechte reputatie bezorgde, Franse troepen in brand gestoAchter het witte woonhuis omdat de dienstmeid er haar ken. Onder leiding van kasligt een langgerekte siertuin, klantjes ontving. teelvrouwe Margaretha Turnor in Engelse stijl ingericht. Op

75

74

76

77

78

34

amerongen





lokale predikant. Een Rhenense slager verbouwde het huis in 1904 tot een hotel-restaurant en liet ook de houten veranda aanleggen. Om 20.30 uur vindt hier een mini-pubkwis plaats voor teams van vijf personen. De vragen zijn afgestemd op de kennis van groen Amerongen en haar levende monumenten. Deelname is gratis, consumpties niet. Aansluitend vindt de prijsuitreiking plaats van de fotowedstrijd ‘Groen van toen’. De publieksprijs is een kunstwerk van de Amerongse kunstenares Katri Schweitzer

Kasteel Amerongen het hellend perceel hebben de bewoners een moestuin en een bloemenweide ingericht. Tegenover het huis ligt het 18de-eeuwse herenhuis Het Rode Hert, lange tijd een herberg.

Restaurant Buitenlust

80 Bibliotheek -

Napoleonschuur, Burg. Jhr. H. van den Restaurant Buitenlust, Boschstraat 44 Burg. Jhr. H. van den In 1806 gaf koning Lodewijk Boschstraat 13 Napoleon opdracht voor de In deze dwarshuisboerderij uit bouw van deze schuur, waar het begin van de 19de eeuw de tabak van Amerongen werd woonde aanvankelijk de schout gewogen voordat deze op de van Darthuizen en later de markt werd gebracht. Later werd hier de tabak in balen verpakt om daarna met de tram naar elders te worden vervoerd. De monumentale schuur is nu ingericht als bibliotheek. Tussen 11.00 - 16.00 uur is er een minitheater, film en workshop. Er zijn activiteiten voor kinderen vanaf 5 jaar in het teken van klimbomengeheimen, in drie rondes van een uur om 11.00, 13.00 en 15.00 uur. Verder is er een fraaie ‘groene’ expositie te zien met twee- en

79

amerongen



35

Tuin Kasteel Amerongen en Andrieskerk driedimensionaal werk van Roel Berg.

81 Tabaksteeltmuseum,

Burg. Jhr. H. van den Boschstraat 46 In deze oude tabaksschuur biedt het museum een overzicht van de historie van de tabakscultuur rond Amerongen. De permanente collectie omvat vitrines, fotopresentaties, computeranimaties en video’s. Ook is er een authentieke droogschuur ingericht. Op het tabaksveldje wordt nog tabak geteeld. Om 11.00 uur zal burgemeester Frits Naafs het aanspijlen en opbossen van de laatste tabakspluk op feestelijke wijze demonstreren. De hele dag draait een sigarenmaker op ambachtelijke wijze sigaren. Om 15.00 uur houdt Simon

36

Klingen een lezing over het ontstaan van de akkers rond Amerongen en de reden waarom de dorpen langs de provinciale weg zijn gelegen.

82 Molen Maallust,

Molenstraat 17 Deze bovenkruier uit 1830 staat op een kunstmatig heuveltje of belt, wat gunstig is voor de windvang. Het is de enige beltkorenmolen in de provincie Utrecht. Tussen 1938 en 2007 stond er alleen nog een molenromp. In 2007 werd de romp een stukje verplaatst en in de jaren erna is de molen gerestaureerd en gereconstrueerd. Voor het dorpssilhouet is de draaiende molen een geweldige verbetering. De hele dag kunnen poffertjes worden gegeten en zijn er rondleidingen in de molen. Om 14.30 uur is er een gevarieerd programma door harmonie Ons Genoegen, met gedichten over Amerongen door kunstenaar, schrijver en dichter Roeland Molen Maallust Schweitzer.

amerongen





Gemeente Rhenen De monumenten in Rhenen zijn, tenzij anders vermeld, op zaterdag geopend van 10.0017.00 uur. De bezoeker kan bovendien deelnemen aan enkele bijzondere evenementen. Zo is er om 11.30 uur een wandeling door het natuurgebied Palmerswaard, start Utrechtsestraatweg 25, om. 14.30 uur een stadswandeling langs de stadsmuur vanaf Museum Het Rondeel en om 10.00, 11.30, 13.00 en 14.30 uur rondvaarten naar Elst met de Blauwe Bever. Kaartjes à € 1 zijn te koop bij de VVV. De verkoop voor de eerste vaart is op vrijdagmiddag 7 september bij de VVV. De andere vaarten worden zaterdag 8 september een uur voor aanvang verkocht. De hele dag is er rondom de Cunerakerk een streekmarkt met streekgerechten, verse gerookte vis, ambachten, kinderspelen, attracties, rondritten en handdorsen door de Trapakkers uit Ede in klederdracht. Er staan zo’n 25 kramen en Rhenen Culinair zorgt de hele dag voor een hapje en een drankje. ‘s Middags om 13.30 en 15.30 uur treedt het Smartlappenkoor Oud Bruin & Jong Belegen uit Rhenen voor u op. Tussen 17.30 en 19.30 uur is er voor het Oude Raadhuis, Markt 20, een Cuneramaaltijd in de open lucht georganiseerd door Rhenen Culinair, met levende muziek van het trio Alleen voor jou. Kaartjes hiervoor zijn van te voren en op de dag zelf te koop bij de VVV Rhenen voor € 15 per persoon. Voor informatie over het programma: VVV Rhenen, Markt 20, ingang Kerkstraat, Rhenen, tel. 0317-612333 en e-mail [email protected].

83 Molen ’t Wissel,

Remmerstein, dat al in de 15de eeuw wordt genoemd. Begin 19de eeuw werd de buitenplaats afgebroken, maar jhr Willem Beelaerts van Blokland bouwde er een nieuw huis. Later werd het landgoed gebruikt als kwekerij en ook als kindervakantieoord. Nu is het weer een buitenplaats. Tussen 11.00 en 15.00 uur zijn er rondleidingen door IVN-gidsen en voorstellingen door toneelgroep De Hucht met als titel: ‘De dag voor de grote dag’. U bent getuige van de voorbereiding voor een bruiloft die zich

De Oude Weg 8, Elst Deze grondzeiler is in 1855 gebouwd. Hij staat op een kunstmatig heuveltje en de wieken komen bijna tot op de grond. In 1930 werd hij uit gebruik genomen. Later is hij maalvaardig gerestaureerd. De molenaar geeft tussen 11.00 en 17.00 uur tekst en uitleg.

84 Huis Remmerstein,

Oude Veensegrindweg 13 In de bossen bij Rhenen ligt het tot de verbeelding sprekende Landgoed

Molen ’t Wissel

rhenen



37

Huis Remmerstein met musici van Barokorkest Concerto da Fusignano.

Huis Remmerstein afspeelt in het begin van de vorige eeuw.

85 Cunerakerk,

Kerkplein 1 Al rond het jaar 1000 stond er een kerk in Rhenen. De huidige Cunerakerk stamt vooral uit de 15de eeuw. De prachtige toren werd in 1531 voltooid. De laatste honderd jaar hebben de kerk en toren veel te lijden gehad van brand en oorlog, zodat er ingrijpend

86 Gemeentemuseum

Het Rondeel, Kerkstraat 1 is gerestaureerd. Het belangDirect na het bombardement rijkste kunstwerk in de kerk is van mei 1940 werd deze het renaissance-oksaal. De kerk brandweerkazerne gebouwd is open van 10.00-17.00 uur. op de plek van een voormalige De 80 meter hoge toren biedt kroeg en kapperswinkel. Nu een spectaculair uitzicht en herbergt de kazerne met slankan tussen 12.00-16.00 uur op gentoren het museum. Op 8 ieder heel uur tegen betaling september geldt een speciale van € 1 worden beklommen. toegangsprijs van € 1. Naar In de kerk zijn gidsen aanweaanleiding van Koninginnedag zig. Om 16.00 uur is er een is er een speciale tentoonstelgratis orgelconcert ‘Bach for ling over het bezoek van kids’: kijken, spelen, luisteren de Koninklijke familie aan voor kinderen en hun ouders Rhenen en de activiteiten die bedacht zijn door de diverse verenigingen. De route die de Koninklijke familie gelopen heeft, is verkrijgbaar bij het museum en de VVV. Het museum is open van 13.00 tot 17.00 uur

87 Oude Raadhuis,

38

Markt 20 In 1400 werd Rhenen getroffen door een grote stadsbrand. Een nieuw gebouw werd toen aangekocht als raadhuis, maar waar dat precies stond, is onbeCunerakerk kend. Dit gebouw was in ieder

rhenen





geval in 1570 als stadhuis in gebruik en twee eeuwen later zo vervallen, dat het ingrijpend werd gemoderniseerd. Niet alleen het stadsbestuur, maar ook de plaatselijke rechtbank kwam hier bijeen. In 1920 werd het op het nippertje van afbraak gered en ingericht als middelbare school. Na de oorlog is het gerestaureerd en doet het dienst als VVV-kantoor

en trouwlocatie. Om 14.00 en 16.00 uur zijn er lezingen door de Historische Vereniging Oudheidkamer Rhenen over het OMD-thema Groen van toen. Om 15.30 uur is er een prijsuitreiking aan leerlingen van basisscholen voor hun werkstukken over dit thema. Het oude raadhuis is open van 10.00 tot 17.00 uur.

Panoramamolen

88 Panoramamolen,

Koningin Elisabethplantsoen 3 Al in 1573 werd op deze plek een houten korenmolen gebouwd. De huidige molen stamt uit 1892. In 1934 werd er een theehuis in gevestigd. De molen werd bij de beschieting in mei 1940 door een granaat geraakt. Heel pragmatisch is in het gat nu een raam gemaakt. De molen maalt weer en is open van 11.00-17.00 uur.

Cunerakerk en Oude Raadhuis

rhenen



39

Inhoud Gemeente Houten

nr 1 - 5

pagina 3

Gemeente Bunnik

nr 6 - 16

pagina 5

Gemeente Wijk bij Duurstede

nr 17 - 44

pagina 9

> Driebergen-Rijsenburg

nr 45 - 53

pagina 19

> Doorn

nr 54 - 59

pagina 25

> Maarn-Maarsbergen

nr 60 - 61

pagina 28

> Leersum

nr 62 - 65

pagina 30

> Amerongen

nr 66 - 82

pagina 32

Gemeente Rhenen

nr 83 - 88

pagina 37

Gemeente Utrechtse Heuvelrug

Overzichtskaart op pagina 20-21