| PVDA |
4 september 2014 | 13
3
“You ain’t seen nothing yet: dit jaar is het jaar van het sociaal verzet” uu We spreken af in Le Metteko in de schaduw van het Brusselse beursgebouw. En dan volgt een vloedgolf. Over de crisis en ‘vijf jaar lang stuiteren op de bodem van de put’, over het orthodoxe beleid van Merkel dat ‘als een dogma wordt herhaald’, en over de schoktherapie van nieuw rechts. Maar misschien gaat ons drie uur durende gesprek meer nog over hoop. Over verzet en over stroomversnellingen. Over de creativiteit van onderuit en het sociaal alternatief. Over de PVDA, en over een protestparade.
aan de noodrem gaan hangen (lacht). Dit is niet de samenleving die we willen. We concurreren ons kapot, en we besparen ons kapot. Na zes jaar crisisbeleid staat de economie opnieuw bijna stil. En nu stelt men voor om hetzelfde beleid nog eens over te doen, maar dan nog tien keer harder. Ca suffit, het is genoeg geweest. We hebben nood aan een heel ander beleid. En daarom willen we een luide en duidelijke stem laten horen, een waarschuwingsschot aan de nieuwe regering. En dus komen we op straat, in een protestmars in Brussel, en reiken we de hand aan iedereen die zich wil verzetten. Een optocht mét een boodschap, met een sociaal alternatief en met een fiscaal alternatief. De protestparade eindigt in een strijdmeeting waar we ons alternatief voorstellen.
Op zondag 19 oktober organiseert de PVDA een protestparade in Brussel. Wat moeten we ons daarbij voorstellen? De PVDA heeft de afgelopen jaren Peter Mertens. De federale regering zal sterk geïnvesteerd in haar studiedienst. wellicht midden oktober haar regeringsver- Ook tijdens de kiescampagne stond klaring in het parlement afleggen. Maar de het programma centraal. En daarmee marsrichting is nu al duidelijk: men wil de crisis wisten jullie een kwart miljoen kiezers laten dragen door de werkende mensen en de te bekoren. Heb je nu ook geen positief grote vermogens blijven buiten schot. Jaar na verhaal nodig, een echt alternatief jaar krijgen we te horen hoe het aantal multi- voor de regeringsmaatregelen? miljonairs in ons land blijft groeien. Er zijn er dit Peter Mertens. Uiteraard, daar komen jaar alweer 12.000 bij gekomen. Multimiljonairs we ook voor op straat. Het moet anders, en hé. Maar de regeringen het kan ook anders. Eén We hebben nood aan gaan het geld halen voorbeeld: de keizer van bij de gezinnen, de de sjakossen, mijnheer een heel ander beleid. jongeren, de ouderen. Bernard Arnault van Louis En daarom willen we Alle geledingen van de Vuitton, boekte vorig jaar samenleving worden 340 miljoen euro winst in een luide en duidelijke getroffen, van jong tot ons land. Daarop betaalde stem laten horen, een oud, behalve dan die hij nauwelijks 1,5 procent waarschuwingsschot toplaag. Men is zelfs belastingen. Als Bernard bereid het hele sociale Arnault het wettelijke aan de nieuwe regering. tarief zou betalen zonder en culturele weefsel te En dus komen we ontmantelen. Wij gaan in achterpoortjes, betaalde sneltreinvaart naar een hij jaarlijks 113 miljoen op straat, in een maatschappijmodel dat euro in plaats van 5 milprotestmars in Brussel we niet willen. Naar een joen. Op vijf jaar tijd zou gigantische tweedeling de schatkist 540 miljoen tussen arm en rijk, waarin euro rijker zijn. Er zouden rijk het woord heeft en geen besparingen nodig de rest moet zwijgen. En dus willen wij aan de zijn in de rusthuizen, bij de kinderopvang, bij rem trekken. Zonder complex, met alle kracht De Lijn. Begrijp me niet verkeerd, ik wil het
niet toespitsen op mijnheer Arnault. Maar ik Brecht en hij heeft groot gelijk. Daarom dat zeg wel dat er iets grondig mis is met onze de PVDA met al haar krachten zal meewerken financieën als die groep in de samenleving aan het sociaal verzet. De lokale afdelingen, de steevast de dans ontbedrijfsgroepen, de springt. De notionelejongerenorganisaDe PVDA zal met al haar interestaftrek moet tie, de studiedienst, krachten meewerken worden afgeschaft, en nu dus ook onze aan het sociaal verzet. en er moet echt een parlementaire fracties. vermogensbelasting Met Raoul Hedebouw De lokale afdelingen, de komen. Dat is de basis. en Marco Van Hees in bedrijfswerkingen, de We hebben geld nodig het federale parlement om te investeren in het zullen we ook meer in jongerenorganisatie, de openbaar vervoer, in de het nationale debat studiedienst, maar ook sociale woningbouw, kunnen tussen komen. in de zorgsector, in het onze parlementaire fracties Als megafoon van onderwijs. En we hebonderuit dan, zoals ben geld nodig om het we beloofd hebben begrotingstekort weg te (lacht). werken. En dus is onze studiedienst bezig aan een sociaal alternatief, De vraag blijft wel of een grote een becijferd alternatief voor de regeringsplan- beweging echt kan wegen op het beleid. nen. Ons verhaal op de protestparade van 19 Peter Mertens. Onze eigen sociale oktober zal dus positief zijn en strijdbaar zijn. geschiedenis leert ons dat de belangrijkste sociale en democratische verworvenheden zijn Er zijn andere, sociale oplossingen mogelijk. afgedwongen op straat. Daar moeten ze ook verdedigd worden. Natuurlijk speelt dat een Al zal het niet eenvoudig zijn rol. Ik heb hier De Tijd bij van dit weekend (30 om mensen in beweging te augustus, n.v.d.r.). Kijk wat ze schrijven, over de krijgen, neem ik aan? Peter Mertens. We gaan moeilijke tijden besparingsmaatregelen die de Franse regering tegemoet, dat is duidelijk. Maar vergis u niet, Valls wil doorvoeren: “De echte test is de reactie na jaren van relatieve sociale kalmte, komen van de vakbonden en hun mobilisatiekracht. we nu wellicht in een stroomversnelling, in een In Frankrijk is een president almachtig, behalve nieuwe periode van sociale strijd. Het borrelt tegen het straatprotest. Het is een traditie, sinds langs alle kanten. Verschillende vakbondslei- 1789 al, dat de straat de politiek bepaalt. Het is ders spreken duidelijke taal. Links heeft nu de onwaarschijnlijk dat dit nu niet het geval zal zijn. kans om te sensibiliseren en mensen bewust Als massaal protest uitblijft hebben Hollande te maken. Om te organiseren, om mensen te en zijn ploeg de ruimte om te hervormen. mobiliseren, om het verzet te doen ontluiken en Komt de straat in opstand, dan blijft alleen de van onderuit in de samenleving een ‘neen’ op te schande van vervroegde verkiezingen over.” leggen aan de schok-recepten van de regering. Zo schrijft een beurskrant over Frankrijk. Maar Veel mensen zullen getroffen worden door de precies hetzelfde geldt voor ons land. maatregelen. Er zal veel verwarring zijn, maar ook veel vraag naar alternatief. En dus moet Het zag er eerst niet naar uit dat de links niet beginnen klagen en jammeren over N-VA mee in de regering zou stappen. hoe erg het allemaal wel is. Maar wel de koe De kans op een klassieke driepartijenrebij de horens vatten en beginnen te werken gering, Di Rupo II, leek groter. Tegelijk aan een grote en brede tegenbeweging op lieten het Verbond van Belgische alle fronten. ‘Wie strijdt kan verliezen, maar Ondernemingen en VOKA verstaan wie niet strijdt heeft al verloren’, zei Bertolt dat er een regering moest komen met
Foto Solidair, Salim Hellalet
Solidair sprak met Peter Mertens
4 september 2014 | 13
| PVDA |
Hoe zwaar zal de Zweedse regering, of lemaal voelen. Op onze loonbrief bijvoorbeeld. de kamikazeregering, moeten besparen? Peter Mertens. Ik hou niet van die bena- Die zal waarschijnlijk nog eens vier jaar lang mingen. Het is geen Zweedse regering. Die bevroren blijven. Wellicht zal er volgend jaar brave-engelen-term ook een indexsprong “De echte test is de reactie is verzonnen door komen. Dat betekent de liberalen van de dat de lonen eenmalig van de vakbonden en hun MR, alsof het om een niet worden aangepast mobilisatiekracht. Het is een aan de stijging van de geslachtsloze operatie zou gaan. Het gaat traditie, sinds 1789 al, dat de levensduurte. Voor om een harde rechtse een loontrekkende straat de politiek bepaalt. regering. En of dat een die 2.000 euro bruto Komt de straat in opstand, kamikazeregering per maand verdient, is wordt, zullen we nog dat een inlevering van dan blijft alleen de schande moeten zien. Ze zal zich 300 euro per jaar. van vervroegde verkiezingen Ook aan de kassa in elk geval niet vanzelf kapot regeren, ook al in de supermarkt zullen over.” Zo schrijft een denken sommigen dat. we de rechtse regering beurskrant over Frankrijk. Waarom kunnen we de tegenkomen. Als de btw regering niet gewoon op consumptiegoedeMaar precies hetzelfde benoemen naar wat ze ren in de hoogte gaat, geldt voor ons land is: een harde rechtse bijvoorbeeld van 21 naar regering? 22 procent, dan wordt alles duurder. Zelfde verhaal bij de maandelijkse elektriciteitsrekening. De vraag blijft: hoe zwaar zal de De ‘elektriciens’ van Electrabel-Suez hebben de rechtse regering moeten besparen? Peter Mertens. Heel zwaar. Om in orde te regering in hun zak. Zij zullen de prijzen verder zijn met de Europese richtlijnen moet ons land willen verhogen. Het is ook niet uitgesloten dat 17,3 miljard euro vinden. De regering is vast de regering de btw op elektriciteit opnieuw van plan om dat bedrag te laten ophoesten verhoogt. Van 6 naar 21 procent. We zullen door de werkende bevolking. We zullen dat al- de besparingen ook voelen op weg naar het
Foto Solidair, Karina Brys
een sociaaleconomische prioriteit. Peter Mertens. De N-VA was graag ‘incontournable’ geworden in Vlaanderen, om zo vanuit Vlaanderen obstructie te voeren tegen België. Dat is bij de verkiezingen niet gelukt. “De N-VA heeft de afspraak met de geschiedenis gerateerd”, zo zei politicoloog Bart Maddens direct. En dus moest de partij van De Wever van strategie veranderen. De communautaire eisen moeten even in de koelkast en de N-VA wil voortaan mee besturen. “Geen Caesar maar een Augustus, geen revolutie maar evolutie”, zo beschreef De Wever de nieuwe koers. Opmerkelijk is wel dat die koerswijziging ook mogelijk is gemaakt door de opstelling van de PS. Die koos er onmiddellijk voor zich terug te trekken op de Waalse regio. Met de snelle vorming van een PS-cdH regering in Wallonië gaf de PS het signaal dat het federale niveau open lag. En dus komt de N-VA wellicht in een federale regering zonder grote staatshervorming. Maar wel met een heel drastisch inleveringsplan. Dat wil trouwens niet zeggen dat er geen communautaire spanningen meer zullen zijn. werk. Met duurdere treintickets, want ook op komt. De elektriciens, de pionnetjes van GDF de NMBS wordt verder beknibbeld. Maar mis- Suez en Electrabel dus. Zij krijgen de garantie schien ook met duurdere dat de energieprijzen accijnzen op diesel, voor hoog zullen blijven Als je 17,3 miljard euro wil wie met de wagen naar en dat de nucleaire vinden, en je wil de grote het werk gaat. energie een sleutelrol Kortom, als je 17,3 zal blijven spelen. En vermogens niet raken, miljard euro wil vintot slot de Navo-lobby dan zal je een oneindige den, en je wil de grote uit Evere. Zij hebben vermogens niet raken, het toch mooi voor lijst van inleveringen dan zal je een oneindige elkaar gekregen dat moeten voorleggen lijst van besparingen ons land, ondanks moeten aanleggen. de waanzinnig grote besparingsinspanningen, toch 40 fonkelnieuwe oorlogstuigen “Dit is geen zaak van rechts of links. zal bestellen bij de militaire industrie in de Het is een kwestie van efficiëntie. Verenigde Staten. Mooie groep is dat samen. België moet structurele hervor“De middenstand regeert het land”, zo zong mingen doorvoeren”, zo zei Pieter Luc De Vos lang geleden. Dat is nu wel even Timmermans van het VBO onlangs. Peter Mertens. Het valt op hoe enthousi- anders. Multinationals, elektriciens, multimilast het VBO tegenwoordig is over de nieuwe jonairs en de Navo-lobby delen de lakens uit. regeringen. En dat is niet toevallig. Want de En de werkende klasse betaalt hun feestje. regeringsmaatregelen zijn niet neutraal. Zij komen bepaalde groepen in de samenleving Ondertussen liggen er voorstellen ten goede. Met de voorstellen die nu op tafel op tafel om het stakingsrecht te liggen tekenen er zich alvast vier grote winnaars beperken en om een verplichte af. De patroons van de grote ondernemingen: minimumdienst in te voeren bij de zij krijgen de belofte van nieuwe lineaire las- spoorwegen en in de gevangenissen. tenverlagingen. De multimiljonairs: zij krijgen Peter Mertens. In mijn eerste boek, Op de belofte dat er geen vermogensbelasting Mensenmaat, heb ik daar heel bewust een
Foto Solidair, Salim Hellalet
4
| PVDA |
In Brussel en Wallonië ziet het ernaar uit dat men de sociale bewegingen en het middenveld wil betrekken, terwijl men in Vlaanderen en federaal meer lijkt te kiezen voor een confrontatie met vakbonden en middenveld. Peter Mertens. We zullen nog moeten zien hoeveel speelruimte er is voor echte inspraak in de Brusselse en Waalse plannen. Maar het klopt
zwaar te besparen.” Dat hebben we afgelopen vijf jaar onophoudelijk gehoord. Maar waar heeft het ons gebracht? Europa staat nu aan de rand van de derde recessie sinds 2008. Vijf jaar de riem aanhalen en hard besparen heeft niets opgelost. We klimmen helemaal niet uit de put. Europa is al vijf jaar lang aan het stuiteren op de bodem van de put. Bouncing along the bottom, zeggen ze in het Engels. Recessie in 2008-2009. Gevolgd door een zwakke groei van een half procentje. Naar een nieuwe recessie in 2011. Gevolgd door een heel zwakke groei, van nauwelijks 0,2 procent. Naar de derde recessie vandaag. En deze keer niet enkel in de landen van de periferie van Europa. Ook Duitsland en Frankrijk zitten in zwaar weer.
5
beleid de koopkracht aantast. De machine valt stil. En nu valt ook Duitsland stil.
De Duitse kanselier Merkel heeft vlak voor de Europese verkiezingen verwittigd dat het “een hard ontwaken” zou worden erna. Alsof ze een nog harder Europees inleveringsbeleid wil. Meer en meer richtlijnen komen uit Europa. Kunnen we daar wel iets aan doen? Peter Mertens. Die richtlijnen komen niet uit de lucht vallen. Echt niet. Het zijn de verschillende landen die zélf de richting bepalen. Ze zitten samen in de Europese Raad. En daar hebben ze samen beslist dat de Europese Unie meer bevoegdheden moet krijgen. Ze hebben samen beslist dat vanuit Europa een heel streng besparingsregime moet opgelegd worden. Maar de regeringsonderhandelaars Dat hebben ze in allerlei pacten en verordegaan er bij hun plannen wel vanuit dat ningen vastgelegd, en uiteindelijk gebundeld de economie weer gaat aantrekken? Peter Mertens. We hebben dat al gehoord in één groot document: het zogenaamde in 2008. En in 2011. En nu in 2014 opnieuw. Maar Stabiliteitspact. Dat is een heel straffe tekst die ondertussen zitten we dus nog altijd op de ervoor moet zorgen dat alle lidstaten strikt alle bodem. Onze onderhandelaars en ministers inleveringen volgen zoals Europa het wil. Zo doen alsof die realiteit niet bestaat. Ze willen moet elke begroting heel strak in evenwicht de beste leerlingetjes van de klas zijn. 17 miljard zijn, dat wordt ‘de gouden regel’ genoemd. besparen met de federale regering. En nog eens Maar dat betekent wel dat je de regeringen een paar miljard met de Vlaamse, Waalse en vastzet. Een regering die grote investeringen Brusselse regeringen. We besparen ons kapot. wil plannen in het openbaar vervoer of sociale Het lijkt wel een soort religie. Een religie die woningbouw, en die daarvoor een tekort op goed is vastgelegd in de Europese teksten. de begroting zou toelaten, mag dat niet meer. De economische en politieke kapelaans van Dat is een even absurd als dogmatisch beleid. ons land blijven die geloofsleer herhalen en Ook de sociale domeinen geraken onder dat herhalen. Het is al veel gezegd: de besparingen Europees toezicht. Europese aanbevelingen zullen werken zoals een middeleeuws medicijn: over loonvorming, over pensioenen of over aderlaten tot de patiënt de sociale zekerheid De schoktherapie komt het begeeft. moeten opgevolgd worden, op straffe van voort uit een heel elitaire een sanctie. Dat is onEuropa telt visie op de samenleving: gezien. Tot nog toe was vandaag 10 het sociale domein in miljoen werklozen het is aan de genieën, aan essentie een bevoegdmeer dan voor de verlichte geesten en heid voor de nationale de crisis. Komen parlementen. er jobs bij? daadkrachtige mensen Peter Mertens. om de maatschappij Nee, integendeel, er Of hoe de regete besturen zijn nog altijd geen ringsleiders zelf productieve inveseen deel van hun teringen. De private bevoegdheden sector investeert niet, en pot het geld op. De hebben afgestaan… overheden zouden kunnen investeren, maar Peter Mertens. (onverstoorbaar) Maar dat die worden aan banden gelegd door een is niet alles. De verschillende parlementen dogmatisch besparingsbeleid. En dus inves- hebben dat Stabiliteitspact nadien ook zélf teren zij ook niet. En dan, ten derde, zijn er de ondertekend. In mei vorig jaar werd het door gezinnen. Hun consumptie valt stil omdat het het Belgisch parlement goedgekeurd. Angst-
Foto Solidair, Han Soete
stuk over geschreven. “We gaan een Tatcherke dat de aanpak anders is. De Parti Socialiste wil doen”, is de titel van dat hoofdstuk. “Zoals de de sociale partners eerst mee in het bad trektijd van het neoliberalisme begon met een ken en dan pas met haar besparingsplannen aanval op de vakbonden, zo zal ook de tijd naar buiten treden. Besparingsplannen die van de crisis starten met een offensief tegen even zwaar zullen zijn als in Vlaanderen, in de de vakbewegingen”, heb ik toen geschreven. grootteorde van een miljard vanaf 2015 in het Zij weten dat ze maatregelen gaan nemen die Waals Gewest en in de Franse Gemeenschap. de bevolking pijn gaan doen. De index verder uithollen, de lonen blokkeren, de mensen langer Zie je een visie achter de schoktherapie? laten werken. Ze weten ook dat er verzet zal Peter Mertens. Dat is een belangrijke vraag. komen. En dus willen ze een Tatcherke doen. De schoktherapie komt voort uit een heel elitaire De bevolking opzetten tegen de vakbonden. visie op de samenleving: het is aan de genieën, De stakingen discrediteren. Vandaar zijn er de aan de verlichte geesten en daadkrachtige wetsvoorstellen over de minimumdienstver- mensen om de maatschappij te besturen. lening. Morgen komen er voorstellen over Als kapiteins, zoals de ‘captains of industry’. dwangsommen aan stakingspiketten. En “We moeten zuurstof geven aan de grote overmorgen dan een ondernemers, en dan vakbond die aan de komt alles goed”, zo "De middenstand regeert leiband van het regime klinkt de redenering. moet lopen. Het gaat dus En dus maakt men het land”, zo zong Luc De niet alleen over koopkomaf met alles wat Vos (Gorki) lang geleden. kracht en sociale zekerdat in de weg staat. Dat is nu wel even heid. Het gaat ook over Weg met de controle, democratie en de plaats met de regeltjes, met anders. Multinationals, van de tegenmachten inspraak, met sociaal multimiljonairs en de in de samenleving. overleg, met vakbondsDe vakbonden zijn de macht. Vakbonden Navo-lobby delen de grootste organisaties van en middenveld zijn in lakens uit. En de werkende de werkende klasse, ze die elitaire wereldvisie organiseren meer dan geen medespelers in klasse betaalt hun feestje drie miljoen werknemers de democratie. Ze zijn en dat is uniek. Dat is een last, en ze zullen een tegenmacht in moeten buigen of onze samenleving, en barsten. Ze zullen daar heeft de rechtse regering echt schrik van. braafjes mee in de pas moeten lopen. En En dus moet die gemuilkorfd worden. Maar ik sociale organisaties die dat niet doen, en die denk dat de regering de weerbaarheid van de werken aan emancipatie en empowerment, vakbonden onderschat. zullen moeten barsten. Kunnen mensen zelf invloed uitoefenen op de gang van zaken? Kunnen ze zeggen “De prioriteit moet naar het wat ze ervan vinden? En doet dat er ook toe? economische gaan. Je moet eerst de De schoktherapeuten van rechts zeggen: “Het rijkdom scheppen vooraleer je haar doet er niet toe wat u zegt. U hebt namelijk kan verdelen”, zo vertelde Pieter al gekozen, en u hebt ons als meerderheid Timmermans van het VBO verder aan gekozen en dus zullen wij nu vijf jaar lang de L’Echo. Eerst moet je de taart bakken, dienst uitmaken en doen wij wat wij willen.” alvorens ze kan verdeeld worden. Niet? Peter Mertens. (lacht) Maar men volgt De inspraak en het debat worden van de tafel helemaal geen politiek van taarten bakken. geveegd, en de democratie wordt herleid tot Waar zijn de investeringen? In Europa zijn er ‘governance’, tot ‘beslissingen nemen’ in functie haast geen productieve investeringen. Niet van het establishment. door de privé, en ook niet door de overheid. In ons land evenmin. Twee miljard euro soci- Dat besparingsbeleid lijkt een fataliteit ale lastenverlaging toekennen aan de grote geworden. “Iedereen zal moeten bedrijven, dat zijn geen investeringen. Dat is inleveren”, zo hoor je in heel Europa. geld dat uit de sociale zekerheid wordt gehaald, Peter Mertens. Dat mantra kennen we en dat bijna rechtstreeks in de zakken van de ondertussen: “Meer welvaart creëren door aandeelhouders verdwijnt. Daar creëer je geen jobs mee. Laat de overheid zélf investeren. In openbaar vervoer, in hernieuwbare energie, in sociale woningbouw, in het onderwijs, in de zorgsector, in publiek onderzoek, bijvoorbeeld naar de bestrijding van chronische ziekten. Men doet het tegendeel. Bovendien, de taart wordt ook almaar ongelijker verdeeld. Alle cijfers tonen dat aan. Professor Piketty bracht massaal veel data bij elkaar en daaruit spreekt één grote conclusie: de allerrijksten worden rijker, de armen worden armer. Het is helemaal niet zo dat we er met z’n allen op vooruit gaan. De kloof wordt groter en we gaan naar niveaus van extreme ongelijkheid. Piketty heeft de mythe gebroken dat wat goed is voor de toplaag ook goed is voor de hele samenleving. De rijkdom van de top sijpelt niet door naar beneden, naar iedereen. Er is geen trickle down-effect. Integendeel, er is een omgekeerde herverdeling bezig: van onder naar boven.
4 september 2014 | 13
6
4 september 2014 | 13
| PVDA |
Foto Solidair, Vinciane Convens
aanjagend was dat, zo’n politieke unanimiteit. Zaken, omdat die kritiek durft te maken op het Maar ook het Vlaamse, Brusselse én Waalse Europese soberheidsbeleid. En prompt werd parlement hebben elk het pact goedgekeurd. hij vervangen door een jonge zakenbankier, Ze hebben er allemaal een man die carrière mee ingestemd dat de maakte bij de zakenWe besparen ons kapot. Europese Commissie bank Rothschild, EmHet lijkt wel een soort meer macht krijgt, ook manuel Macron. In op het sociale terrein. Een Parijs vergelijken ze religie. Een religie die stuk democratie wordt die wissel met wat goed is vastgelegd in hier vrijwillig afgestaan. in Duitsland in 1999 En de bevolking heeft gebeurde. Toen werd de Europese teksten. er niets in te zeggen Oskar Lafontaine uit Het is al veel gezegd: de gehad. Dat is ernstig. de regering gezet, besparingen zullen werken en nadien kon Gerhard Schröder zonder Waarom is er dan zoals een middeleeuws pardon en zonder niet meer debat medicijn: aderlaten tot tegenstand de miniover geweest? Peter Mertens. de patiënt het begeeft jobs en het HartzHeel goeie vraag. Het systeem doorvoeren. pact is een hoeksteen “De regering van de van het beleid en toch patroons”, zo schreef is het in ons land haast geen thema geweest, het dagblad L’Humanité, toen premier Valls een niet in het parlement en ook niet in de media. staande ovatie kreeg op de zomeruniversiteit Maar ook in het Europees Parlement is de van het Franse patronaat, de Medef. Staande eensgezindheid groot. Ik was begin dit jaar ovatie van het meest reactionaire, het meest in Berlijn, bij het dagblad Junge Welt voor de fanatieke patronaat, dat zegt genoeg. In BrusDuitse versie van mijn boek Hoe durven ze? Ik sel is het VBO “erg hoopvol” over de federale was er te gast bij Andreas Wehr, een publicist regering en geeft Voka de Vlaamse regering en medewerker van het Europees parlement. zelfs een “grote onderscheiding”. In Frankrijk Hij vertelde me over de ondraaglijke eenheid is het dus niet anders. Het zijn regeringen van in dat Europees Parlement. Er zijn haast geen patroons. polemische debatten, zegt hij. Tussen 2009 en 2014, de afgelopen bestuursperiode, waren Hoe staat de N-VA tegenover dat de twee grote groepen in dat parlement, de Europese inleveringsbeleid? conservatieven en de sociaaldemocraten, Peter Mertens. De neoconservatieve groep het in zeventig procent van de gevallen met in het Europese parlement, waartoe de N-VA elkaar eens. En op sociaaleconomisch vlak zijn sinds kort behoort, is het roerend eens met de ze het bijna altijd eens. De grote fracties zijn inleveringspolitiek. En dus hebben de N-VA’ers het roerend eens over de basisoriëntatie sinds op alle niveau voor het Stabiliteitspact gestemd: de crisis van 2008. De Europese spaarpolitiek in Europa, in het federale parlement, en in de is het kind van de grote Europese fracties. En regio’s. En wat is het resultaat? Dat heel ons land nu blind de Europese politiek van Merkel nu staat zelfs locomotief Duitsland stil. moet volgen. Maar vergeet niet: de Parti Socialiste heeft De liberale formateur Charles Michel hetzelfde gedaan in het Waals parlement. Zij (MR) verklaart vandaag in L’Echo: “We heeft de Waalse regering totaal afhankelijk hebben geen keuze. Kijk, het voorbeeld gemaakt van de Europese besparingspolitiek. komt van elders. Zelfs de socialistische Ze zal in de komende periode met hand en regering-Valls maakt in Frankrijk tand proberen uitleggen dat ze in Wallonië vandaag dezelfde analyse als wij. een andere politiek volgen dan in Vlaanderen, Er is gewoon geen andere uitweg.” Peter Mertens. Ja, wat is het verschil? De of dan federaal. Maar Wallonië zal evengoed sociaaldemocratische regering van eerste de Duitse matigingspolitiek doorvoeren, en minister Valls heeft Arnaud Montebourg de daar heeft ook de PS zelf voor gekozen. laan uitgestuurd als minister van Economische
Laten we het hebben over de plannen wil snoeien in de cultuur: op de provinciale van de Vlaamse regering. ACVcultuurbudgetten, op de bibliotheken, de voorzitter Marc Leemans vertelde musea, de muziek- en tekenacademies, de culturele centra, het erfgoed… “Er wordt vorige week dat de Vlaamse regering gepraat over zuurstof voor bedrijven, maar de mond vol had over “verbinden” zuurstoftoevoer voor mensen knikt u af. Die en “vertrouwen”, maar dat het zuurstof bestaat net uit cultuur, onderwijs of eerder “verblinden” en “vergeten” is kinderopvang”. Dat schreven ze in een open geworden. “De meerderheidspartijen brief aan Bourgeois. hebben eerst de kiezers verblind Dan kwamen de aankondigingen van de met allerhande beloftes, en zijn die Vlaamse Regering om ook drastisch te benu allemaal vergeten”, zo zei hij. Peter Mertens. Dat klopt. In haar verkie- sparen in het hoger onderwijs. Universiteiten zingsprogramma beloofde de N-VA “een warm zouden de kosten kunnen of moeten dooren sociaal beleid” en “een warm gezinsbeleid”! rekenen aan de studenten. Dat betekent dat Letterlijk, hé. We zien totaal het tegendeel ge- het inschrijvingsgeld met een derde of zelfs beuren: de gezinnen zijn de eerste slachtoffers. met de helft zou verhogen: naar 800 of 900 Van in de crèche tot in het rusthuis, alles wordt euro. De fils-à-papa’s zoals zoontje Jambon duurder. Duurdere kinderopvang, duurdere mogen dan komen vertellen dat dit een heel jeugdwerking, duurdere musea, zorgverzekering goede zaak is en dat het elitaire onderwijs de dubbel zo duur, duurder onderwijs, duurdere toekomst van de maatschappij is. Alleen wie rusthuizen. Reken het maar uit allemaal. Wij veel geld heeft mag hogere studies doen, en betalen omdat de verschillende regeringen zo wordt afkomst of rijkdom het criterium voor in ons land hardnekkig weigeren het geld te het studieniveau. De Vlaams-nationalisten van gaan halen bij de grootste vermogens, bij die vandaag denken wel heel erg hetzelfde als de toplaag in ons land die Franstalige bourgeois de fortuinen opstapelt uit de tweede helft Tussen 2009 en en oppot. Dat is een van de 19de eeuw. 2014, de afgelopen perverse situatie. Want Een elitaire cultuur, bestuursperiode, waren ondertussen schrapt een elitair onderwijs, de regering wel het een elitaire vrijetijdsde twee grote groepen in gegarandeerde deel beleving, een elitaire het Europese parlement, gratis elektriciteit en samenleving. In die water voor de gezinnen. zin heeft de regeringde conservatieven en de Dat kost een gezin dus Bourgeois haar naam sociaaldemocraten, het in 300 euro meer per jaar. niet gestolen (lacht). En ondertussen wordt Maar de weerstand zeventig procent van de ook het kindergeld de groeit. “Het onderwijs gevallen met elkaar eens. En moet de ongelijkheid komende twee jaar niet op sociaaleconomisch vlak geïndexeerd. Voor een bestrijden, en niet gezin met drie kinderen doen toenemen”, zo zijn ze het bijna altijd eens kan dat oplopen tot een zeggen de studenten. inlevering van meer En ondanks de vakantie, dan 200 euro per jaar. hebben ze meer dan 15.000 handtekeningen opgehaald tegen Is dat een warm gezinsbeleid? de verhoging van het inschrijvingsgeld. Het beweegt, het borrelt, het broeit. Je hoort inderdaad steeds meer kritiek op dat Vlaamse regeerakkoord. De Zou het niet slimmer zijn wat te wachten Vlaamse regering had haar regetot alle plannen duidelijk en concreet ringsverklaring amper voorgelezen zijn, vooraleer over te gaan tot actie? of er stonden al acties op stapel. Peter Mertens. Ja, en dat is lang geleden Peter Mertens. Veel organisaties zijn on(lacht). Het begon met de mensen uit de gerust. Cijfers die op de onderhandelingstafel socioculturele sector. En dat is ook logisch als lagen, zijn gelekt. De regering blaast warm je ziet hoe de Vlaamse regering systematisch en koud tegelijk. Maar de oriëntaties zijn heel duidelijk: cultuur, onderwijs, openbaar vervoer, verenigingsleven, en ouderenzorg zullen zwaar moeten inleveren. Terwijl veel organisaties en sectoren nu al op hun tandvlees zitten. Ze hebben het nu al moeilijk: ze hebben al jaren van besparingen achter de rug. En dan komt dit eraan. Mag ik het met een beeld klaarder stellen? Wat doe je als je een kind ziet spartelen in het water? Begin je dan te zeggen: “Het is nog niet zeker dat het gaat verdrinken, we moeten afwachten”? Nee toch, hoop ik. Je springt en je helpt. De oriëntaties zijn duidelijk. Het heeft geen zin te wachten tot eind oktober, tot de laatste cijfers zijn vastgelegd. Dan is het nog veel moeilijker om de zaken om te keren. Laten we lessen trekken uit wat in Antwerpen is gebeurd. Wat bedoel je daarmee? Peter Mertens. Ik heb het over de tactiek die de N-VA vorig jaar in Antwerpen heeft toegepast om op stedelijk niveau forse besparingen door te voeren. Homans heeft daar natuurlijk uit geleerd. Ze wil nu hetzelfde scenario volgen. Eerst kwam er een tabel met cijfers: hoeveel de verschillende sociale organisaties moeten inleveren. Daar kwam uiteraard kritiek op, maar die werd gepareerd door het zandmannetje dat iedereen in slaap moest praten. Er werd bevestigd noch ontkend, we moesten wachten, er zou overleg komen, er moest geduld worden geoefend. Er werd gemasseerd en er werd geslagen. Sommige organisaties kregen wat extra. Andere de roe, zeker de emancipe-
| PVDA |
4 september 2014 | 13
7
Foto Solidair, Karina Brys
rende organisaties. Schepen Homans sprak toen straffe taal: “Actie voeren is solliciteren naar extra bezuinigen”, zei ze. Maandenlang kwamen er geen cijfers. De verwarring nam toe en het verzet brokkelde af. Antwerpen is in die zin een testcase geweest voor de besparingen op het Vlaams niveau. En misschien zelfs een testcase voor de federale besparingen. Laat het duidelijk zijn: de beste dag om het sociale verzet te starten is vandaag.
Tot slot nog over ManiFiesta. Op het feest zal jij in debat gaan met Emile Roemer van de SP in Nederland en Pierre Laurent van de Franse Communistische Partij. Waar zal dat gesprek over gaan? Peter Mertens. Wel, over waar we het nu over hebben. Natuurlijk! Hoe komt het dat Europa niet uit deze crisis geraakt? Dat de massawerkloosheid blijft duren? Dat er geen investeringen zijn? Dat de financiële speculatie opnieuw toeneemt? Hoe komt dat? En hoe komt Maar de federale regering moet toch het dat er zo’n grote eensgezindheid is over de ook nog met haar maatregelen komen? Peter Mertens. Europese spaarpolitiek? Juist daarom: de ene Enkel de GUE-/NL, de Een elitaire cultuur, een besparing zal volgen fractie van Europees elitair onderwijs, een op de andere. Federale Links, met dus onder elitaire vrijetijdsbeleving, besparingen, regionale meer de PCF en de SP besparingen, de proNederland, heeft zich een elitaire samenleving. vincies die bijna tot het verzet. Dat maakt het In die zin heeft de niets worden herleid, debat boeiend. Want besparingen bij steden alles begint bij de afwijregering-Bourgeois haar en gemeenten. Dat ís de zing van de Europese naam niet gestolen Europese politiek. Dat besparingspolitiek. ís de besparingspolitiek Het annuleren van het voor de komende jaren. Stabiliteitspact en de We moeten die klik maken: er zal geen ideaal bijbehorende verdragen. Hoe komen we tot momentum zijn waarop alles klaar is en alle een politiek waar de samenleving opnieuw besparingen duidelijk zijn. De besparingen over een monopoliepositie beschikt inzake zullen in elkaar overvloeien. Maar moeten de noodzakelijke diensten zoals spoorwegen studenten daarom stoppen met actie voeren en post? Hoe zorgen we voor echte innovategen hoge inschrijvingsgelden? Moeten de tie? Publieke innovatie die vertrekt vanuit de syndicalisten van De Lijn en de mensen van noden van de bevolking? In stedenbouw, in TreinTramBus er dan over zwijgen dat de be- huisvesting, in onderwijs, in zorg. Ecologische sparingen desastreus zullen zijn voor reizigers innovatie door publiek onderzoek, energieen personeel? Moet de culturele sector dan besparing, openbaar vervoer en verbetering vrije baan laten aan de cultuurminister die van luchtkwaliteit. Sociale en democratische forse besparingen verdedigt en pleit voor innovatie door gelijk loon voor gelijk werk te het Angelsaksische model, voor mecenaat in realiseren. En door sociale rechten afdwingbaar plaats van een echt cultuurbeleid? Moeten de te maken. ManiFiesta, ik heb er echt goesting in. Vrouwenraad en Femma er dan over zwijgen En ik hoop van de lezers van Solidair hetzelfde. dat de plannen van de Vlaamse regering ons (lacht) terug leiden naar gratis ‘moederen’? Nee, al die organisaties hebben al geprotesteerd. En <
