yo-magazine Is een digitale uitgave van powered by enthousiasm editiie #05 oktober 2007 thema «Kanker» oktober 2007 AM

yo-magazine editiie #05 oktober 2007

Is een digitale uitgave van AYOPLAZA

powered by enthousiasm

thema

«Kanker» oktober 2007 |

AM | 

yo-inhoud

Pagina 05 Pagina 06 Pagina 20 Pagina 26 Pagina 30 Pagina 32 Pagina 36 Pagina 40 Pagina 46 Pagina 50 Pagina 54 Pagina 60 Pagina 72 Pagina 74 Pagina 76 Pagina 80 Pagina 82 Pagina 86

|

AM | oktober 2007

Voorwoord Jan Zuiderzeevaart Drijf- en andere veren Ida marathon Koningin Wilhelminabos Jos Brink Good will Hunting Divali Hindoeïsme In de oorlog en in de liefde is alles geoorloofd deel I AYO FOLIO: Eric Sybren AYO-genda AYO-gadget GRATIS iPOD AYO-muziek: Krezip Lsltn (loslaten) AYO-vakantiefoto’s colofon

Over 4 jaar sterven jaarlijks 45.000 Nederlanders aan kanker Waar

Niet waar

Op dit moment is deze stelling waar. Maar als het aan ons ligt komt daar zo snel mogelijk verandering in. Daarom stimuleren we mensen om gezond te leven, zodat zij hun kans op kanker zoveel mogelijk beperken. Door wetenschappelijk onderzoek naar betere behandelingen mogelijk te maken willen we de kans op genezing vergroten. Kanker betekent gelukkig lang niet altijd meer het einde. We zijn op de goede weg. Uw gift maakt het verschil. Kijk op www.kwfkankerbestrijding.nl of geef op giro 26000.

Kanker betekent lang niet altijd het einde.

|

AM | oktober 2007

yo-voorwoord

Dilige, et quod vis fac!* Het zal wel aan mij liggen, het ene moment zitten de tranen erg hoog tijdens het lezen van de kopij of diverse weblogs en het andere zit je weer schaterend aan de telefoon met een of andere medewerker van een ondersteunende organisatie. Maar ze hadden me gewaarschuwd toen ik voorstelde een themanummer over ‘Kanker’ te willen maken. Over de organisaties gesproken: Heel veel dank voor het mogen plaatsen en gebruiken van al het materiaal. Zonder al die medewerking zou dit er nooit gekomen zijn. Geweldig!!! En nu maar hopen dat het aanstekelijk werkt. We zijn met AYO-MAGAZINE nogal door onze deadline heen geschoten. Dit heeft een aantal redenen. Eén hiervan is de vakantie (achterin een selectie uit de vakantiefoto’s die jullie ons gestuurd hebben) en de opstartproblemen die je daarna kunt hebben, misschien kent u het wel... Vervolgens alle drukke bezigheden van het ‘gewone’ leven weer, tenslotte bestaat de redactie uit vrijwilligers die zich buiten AYO en AM ook niet echt vervelen, kortom het gevoel van “NU FF NIET”! Maar uiteindelijk hebben we er, naar onze mening, toch weer een mooi nummer van gemaakt! Toen ik het kerstspel onder ogen kreeg (voor de ‘niet apostolische’ lezers: binnen het Apostolisch Genootschap zijn we traditioneel bijna meer dan een half jaar vóór de kerst al bezig en dat vinden we heel belangrijk en erg leuk (we zijn in ieder geval van de straat:)). Wij vieren dan ook een minder traditioneel kerstfeest dan de rest van de gelovige wereld. Wij gedenken met kerst ook de geboorte van Jezus en dan gedenken wij in het bijzonder de geboorte van een nieuwe gezindheid en gedachtengoed. Op kerstavond is er een samenvatting van wat er ons landelijk is aangeboden op het terrein van geestelijk voedsel genaamd “het declamatorium”. Na een kerstdienst op 1e kerstdag ‘s-morgens hebben we dan nog als klap op de vuurpijl het “kerstspel”. Dit is een toneelstuk/musical van ongeveer een uur waar, als het dan goed is, de hele gemeenschap aan mee doet of op een of andere manier bij betrokken is. Het geeft wel sfeer moet ik zeggen) las ik over het Diwali, ook genoemd Deepavali, Divali of Deevali feest. Hier werd ik door getroffen, het magazine heeft het thema “Kanker” en de betekenis van dit feest gaat zo mooi samen hiermee. [...]Tijdens het feest worden dan ook door het huis en op de erven lichtjes aangestoken. Divali, ook bekend als Lichtjesfeest. Dit wordt symbolisch bedoeld als “de overwinning van het goede over het kwade, overwinning van het licht over de duisternis, overwinning van de gelukzaligheid over de onwetendheid”. Divali is het enige feest dat heel India verenigt. Divali is een vrolijk feest en wordt vaak gevierd in gezinsverband. Het is een feest voor iedereen, voor jong en oud, man en vrouw, arm en rijk. Divali wordt gevierd om het licht te verwelkomen in het leven. Licht wordt namelijk altijd geassocieerd met succes en hoop[...] Vandaar dat hiernaast een zakje uit India staat. Laten we dit feest gewoon met z’n allen gaan vieren, onthoud de datum: 9 november en ‘zet een kaars voor je raam’, zodat iedereen kan zien dat je mee hoopt op de overwinning, vertaal zelf maar welke overwinnig... Verder in dit nummer een vervolg van een verrassend mooi artikel van prof.dr. Frans Jacobs die een stelling neerlegt: “in de liefde en oorlog is alles geoorloofd”. Het heeft in beide gevallen te maken met loslaten, het laatste thema van dit jaar. Hetzelfde geldt ook voor “Good Will Hunting”, een goeie film, maar ook hier moet worden losgelaten maar dan weer op een andere manier. Kortom, we hebben weer een zeer gevuld nummer. Tot slot roep ik ook op om IDA te helpen (zie pag. 30). Steun IDA, het is voor het goeie doel! Bart P.S. Veel sterkte Jan, wij van AYO denken aan je!

*In de naam van de liefde; doe er mee wat je wil oktober 2007 |

AM | 

yo-kanker

De oorlog tegen de knobbel Jan Hesselink is een knap volwassen ventje van 10 jaar. Hij is gek op computerspelletjes en gaat graag naar school. In september vorig jaar is er bij hem kanker geconstateerd. Zijn ouders hebben samen met hem een weblog bijgehouden vanaf zijn eerste chemodag. We vonden het moeilijk om 1 jaar weblog samen te vatten; we hebben toch geprobeerd door fragmenten uit het weblog te halen een zo duidelijk mogelijk beeld te geven van zijn ziekte, leven en leefwereld.

|

AM | oktober 2007

oktober 2007 |

fotografie: © 2007 07 08 Sunny Gardeur

AM | 

Oktober 1e chemokuur Zoals iedereen wel weet heeft Jan een knobbel tussen zijn longen en ribben. Daar zijn we achter gekomen doordat Jan 2.5 week geleden ‘s nachts pijn had. Via de huisarts verwezen naar het ziekenhuis en zo is het balletje gaan rollen. Ondertussen, na vele onderzoeken, is bekend dat het een zgn. Ewing/PNET sarcoom is. Dit is een kwaadaardig gezwel wat vanuit Embryonaal stadium al ontwikkeld word. Een chemokuur bestaat meestal uit 4 dagen chemo door een infuus en 2 dagen spoelen. Daarna 8 dagen thuis en dan begint de volgende kuur. We zijn dus al met al zo’n half jaar hier druk mee. Vandaag de eerste chemo gehad. ik voel me wel een beetje alleen in het ziekenhuis. Ik mis de school en mijn vriendjes. Aan het eind van de dag moest ik daarom wel huilen. Door die stomme knobbel lig ik hier alleen en kan ik niet gewoon doen wat ik wil. Het MacDonaldhuis is prachtig. Pas vernieuwd. Mooie kleuren en meubels en een heerlijke douche. Overal staan verse bloemen. Het is zo fijn om

zo dicht bij elkaar te kunnen zijn. Het scheelt veel onrust als je weet dat je binnen 5 minuten bij je kind kunt zijn.

November RUNESCAPE Ik ben regelmatig op Runescape te vinden onder range own3 x. Ook Geert en Romano spelen soms voor mij onder deze naam. Jan had het vaak moeilijk. Hij is boos op de knobbel en verdrietig dat hij dit allemaal mee moet maken. Heel begrijpelijk. Het is wonderlijk hoe het werkt. De eerste paar weken kon je mij opdweilen en hielp Jan me telkens er weer bovenop. De rollen zijn nu omgedraaid. Hij is ook regelmatig boos op mij, omdat ik medicijnen geef en aandring op tanden poetsen en eten en drinken. Toch moeten deze dingen. Hij snapt dat ook wel, maar hij heeft er vaak geen zin in. Zo prutsen we ons door de dagen heen. Huilen als we moe of verdrietig zijn en lachen en genieten als het wel goed gaat. Net als altijd, maar nu wat intenser. Ik ben iemand die kan genieten van kleine dingen, maar die dingen zijn nu uitvergroot.

Vanochtend is Juf Marjolein weer geweest voor prive-les. Luxe! Jan was vanmorgen moe en wou toch liever niet naar school, maar volgens mij is het niet alleen vermoeidheid. Het is ook een angst om weer over die drempel te stappen en te functioneren als leerling. Morgenochtend gaat hij eerst bloedprikken en dan gewoon naar school. Gerlo is thuis, dus als hij moe wordt kan hij zo weer naar huis. Ik denk dat hij het leuk vind in de klas. Hij mist de kinderen. Ook het thuiswerken vond hij leuk. De hele dag runescape is niet bevredigend. “Ik wil niet”, waren de eerste woorden van Jan op de 1e dag van zijn 3e kuur. Maar versgebakken pannenkoeken lokten hem toch zijn bed uit. Samen met Gerlo en Nala, zijn lievelingsknuffel, vertrok hij naar Amsterdam. Het aanprikken ging goed en toen ik om een uur of 6 aankwam had hij z’n eerste chemo al weer binnen. Opa en oma waren er ook. Hij ligt in een kinderzaal en zowaar, we hebben nog een Ewing patientje ontdekt! ‘s Avonds een James Bond gekeken en daarna pogingen ondernomen te slapen. Dwars door 11 piepende pompjes heen....Jan sliep wel, mede dankzij de valium, en zorgde voor een waterbed.

Lieve Jan, Goed idee, die weblog! Zo kunnen we allemaal wat aan je schrijven en lezen hoe het met je gaat! We leven op school allemaal met jullie mee. Ik heb net je foto`s bekeken, Jan, en die links in de hoek doet me denken aan de voorstelling in groep 1-2. Weet je nog: van die piraten en matrozen op zee. Jan , ik denk aan je en ook aan Esther, Gerlo en Geert. Heel veel sterkte en liefs van juf Joke oktober 2007 |

AM | 

10 |

AM | oktober 2007

Ziek zijn heeft zo af en toe ook voordelen. Zo onmoet je nog eens iemand. Ali B bijvoorbeeld. Die was hier voor Emma-TV en kwam even bij de kinderen op de zaal langs. Handtekeningen natuurlijk, waaronder een op Jan’s shirt! Na een hoop ellende van Jan’s kant (hij wou niet) is er een sonde aangebracht, zodat we hem bij kunnen voederen. Hij is 5 kilo afgevallen en is te zwak om meer dan 2 meter te lopen. Zorgwekkend.

JAN THUIs HOERA, JAN IS THUIS!!! We zijn met een heleboel sondevoeding, een pompje, spuiten en slangen uit het AMC vertrokken. Jan moet erg wennen om weer thuis te zijn. Hij wou zo graag naar huis en nu hij er is, kan hij moeilijk zijn draai vinden. Het is lastig voor hem. Hij probeert nu een vriendje te bereiken, maar de meesten zijn weg of hebben zo een andere afspraak. Yes, het is gelukt. Rutger komt en mag mee-eten. Nou, gezellig. Jan fleurt weer op. Toen ik donderdag de afdeling opliep schalde de muziek me al tegemoet. Jan, Brian, Jesse en Emma hielden disco in de speelkamer. De verpleging liep te swingen door de gang. De stemming zat er dus goed in. Jan had gezellig geknutseld en at een kroketje. Gisteren ging aardig goed. Hij wordt wel gek van mij en al mijn pillen, drankjes en spuiten. Maar ja, wat moet, moet. Jan is constant een beetje misselijk. Gisteravond is zijn sonde opnieuw ingebracht. Dat vond hij vreselijk en het werd een klein drama om het ding in te brengen. In bad werd hij rustig en toen lekker in mijn bed. Helaas kreeg ik hem er niet meer uit. Hij was bang dat hij zou moeten overgeven als hij overeind zou komen. De Nintendo WII is binnen. Jan vindt het prachtig, maar is te moe om er mee te spelen. De aplasie zal vandaag wel beginnen. Net nog gespuugd. De boel is niet kapot, want er kwam geen bloed mee. Waar je al niet blij mee kunt zijn... . Eten is toch werkelijk de brandstof! Hij krijgt meer energie. Tussen zijn billen kun je zien hoe de rest er van binnen uitziet. Hij heeft er twee grote blaren en kapotte huid. Regelmatig smeren helpt even.

We houden ons vaak voor dat er een eind aan komt. En dat het goed komt, maar het is veel zwaarder dan we konden bedenken. Het wordt meer en meer overleven. Vermoeidheid en onrust beginnen hun tol te eisen.

Januari Het gaat goed. Jan zit wel vast aan 2 pompen; voor zijn broodnodige vocht en voeding. de vochtpomp gaat via zijn PAC en wordt elke dag gecontroleerd door het technoteam. Zijn voeding gaat via de sonde en dus via Gerlo en mij. En eindelijk, voor het eerst na een kuur, heb ik het gevoel dat we controle over de situatie hebben. De misselijkheid blijft binnen de perken. De medicijnen gaan gewoon naar binnen via de sonde en blijven ook binnen. Waarschijnlijk omdat hij wat voeding in zijn maag heeft. Die voeding loopt heel langzaam zijn maag in. Het scheelt enorm veel stress. Hij heeft zelfs zin in waterijsjes.

Heerlijk. Heel apart hoe dat bloed zich dan heel snel weer kan herstellen. Jan wou gisteren pizza. Wij vielen stijl achterover. Ook drinkt hij ranja! Maar hij zit wel aan 2 pompen, met vocht en voeding. Hij moet goed spoelen. maar tot nu toe gaat het beter dan ooit na een kuur. Zouden ze hem de verkeerde kuur gegeven hebben? Hij lag gisterochtend te spelen tot we weggingen naar huis. Dat doet íe anders nooit. Ook kreeg ik hem vanochtend makkelijk uit bed om te gaan bloedprikken. het is niet te geloven. Natuurlijk is hij wel moe en een beetje misselijk, maar we weten dat het veel erger kan. Kijken wat de week ons brengt. Elke dag die goed gaat is mooi meegenomen.

kerst in januari

Vanochtend zijn we wezen bloedprikken. Het waaide enorm, storm, en het regende. Ik heb een hekel aan de auto voor zulke kleine eindjes, bovendien moet Jan met pomp in de buggy, auto, buggy, pas op voor de slangetjes...Dus heb ik hem gewoon in de rolstoel gezet, deken over de benen, cape over alles. We hadden een erg frisse neus toen we aankwamen... Het was enorm druk bij het prikken, dus ging ik onze prins aanmelden. En zoals dat gaat met VIPS, hij mocht gewoon door! We hebben alle wachtenden vriendelijk bedankt en waaiden weer naar huis.

Gisteravond gingen we naar het gebouw, waar de kerstmusical nog een keer gespeeld werd. Speciaal voor Jan. Hij vond het prachtig en heeft een aantal foto’s gemaakt. We vonden het alle vier heel geweldig dat zoveel mensen tijd en moeite hebben gegeven. Ik weet niet wat ik terug moet doen, behalve jullie heel, heel hartelijk bedanken! Toen we terugkwamen kreeg Jan een bloedneus. Wel weer even spannend met zijn lage trombo’s, maar ook nu ging het goed. we waren erg moe, dus Gerlo en ik gingen gelijk met de jongens naar bed. Het kost een hoop, deze dagen. Zolang je onder hoogspanning staat dender je door, maar zodra er iets ontspanning komt, kak ik helemaal in. Wil ik alleen nog maar slapen...

Jan poept weer als een dolle. Scherpe chemo-poep. Dat betekent veel poetsen met zachte doekjes en smeren met hamamelis creme. Hij ligt nu James Bond te spelen op de game cube en wacht op het vriendje dat vanmiddag komen zal. We weten nog niet wie. Spannend! Na het bloedprikken, vanochtend, kwam juf Etie. En die heeft de vaart er in! Jan heeft keihard gewerkt en hij maakte bijna geen fouten. Juf was trots op hem. Ik kon op mijn gemakkie boodschappen doen. Het was bijna een uitje om zo door de AH te lopen... Dr. vd Bos belde over de bloedwaarden. Jan is uit de aplasie en we kunnen stoppen met de medicijnen.

Vanochtend ben ik naar Zuthpen geboemeld. geweldig, dat stationnetje in de wijk. Alleen zet ik mijn fiets er nooit meer neer, want die is gestolen. Erg irritant. Volgende week achter een andere fiets aan, als ik de spullen van de politie binnen heb. En daar heb ik helemaal geen zin in, gedoe. Jan eet momenteel alleen maar spaghetti. Ik heb een grote pan van zijn favoriete saus gemaakt. Dan hoef ik die alleen maar in porties op te warmen en er een beetje pasta bij te koken. Geert mopperde een beetje, maar voor hem bak ik vanavond pannenkoeken. Gerlo en ik eten entrecote met aardappels uit de oven. Stevig glas wijn erbij en we zijn weer helemaal gelukkig... oktober 2007 |

AM | 11

Aanvaard de verrassingen die uw plannen overhoop gooien en die een geheel andere richting geven aan uw dag en wie weet aan uw leven. Dom Helder Passoa Februari Toen ik net teruggeglibberd kwam van de zaak, waren Jan en Gerlo op het pleintje bezig met een sneeuwpop! Hij had al een romp en een hoofd. Jan stond te tollen van leukigheid en vermoeidheid, dus besloten we naar binnen te gaan. Daar had hij alweer een ander project: een robot. Je kunt dat ding in delen kopen, ik had net deel 5 gekocht. Maar...deel 4 hadden de heren nog niet. Net de oncoloog aan de lijn gehad. Ze hadden nog geen gelegenheid gehad naar de vrijdag gemaakte CTscan te kijken. Morgen wel bloed laten prikken en woensdag bellen of de kuur doorgaat, of dat ze toch heel snel gaan opereren. We wachten nog steeds af. Jan gaat inmiddels al mopperend naar school en komt blij weer terug. Het is veel beter om wat te doen als je je goed voelt, het normale ritme Maar om een uur of 5 werd Jan misselijk en van 7 tot half 9 spuugde hij een aantal keer. Nienke kwam met haar kinderen even langs, ze zou Marco Borsato fotograferen. Deze was bij Emma kinder-tv. Jan ging natuurlijk kijken. Marco kwam na de uitzending naar de afdeling en dat was erg leuk! Een hoop consternatie bij de zusters of hun haar wel goed zat en wie er lippenstift had...Jan ging met Marco op de foto. Er is nog steeds geen duidelijkheid over het vervolg van de behandeling. Een chirurg van hier gaat praten met een chirurg uit Münster, daar is nu het wachten op. Maart We hebben uitgeslapen. Het idee van de operatie is bezonken. Ik moet er niet teveel aan denken dat ze in mijn kind gaan snijden en zagen... Knop weer om en leven met de dag. Ieder doet z’n ding. In joggingbroeken, sloffen, beetje tv kijken, huiswerk 12 |

AM | oktober 2007

maken, strijken, koffie drinken, krantje lezen, computeren. En dit met het idee dat er een hele week aankomt zonder bloedprikken, medicijnen, dokters, stress. Een HELE week! Een week die vroeger zo gewoon was, voelt nu als een verademing. Raar, hoe zo’n rottig knobbeltje het hele leven weet om te gooien. Zowel practisch als emotioneel. En nu we ons net hadden ingesteld op de kuren, gooit een operatie roet in het eten. Alle afspraken moeten opnieuw bekeken, veranderd of afgezegd worden. Samen met Geert zoeken naar hoe hij die operatie-week het beste door kan komen. Praten met Jan over pijnbestrijding, de medische atlas erbij om te kijken wat ze precies weg gaan halen. Afvragen wanneer ze de kuren weer starten. April zomer Jan heeft vanochtend uitgeslapen. In het ziekenhuis zijn is behoorlijk vermoeiend, helemaal als ze van die zooi door je aderen gooien. Maar het innemen van de medicijnen ging goed en hij ontbeet met een pannenkoek op bed! Hoezo verwennen...??? Vandaag (nog?) niet overgegeven, dus we beginnen al plannen te maken om de medicijnen tegen de misselijkheid af te bouwen. Vanmiddag ging hij per rolstoel naar school. Hij is nog snel moe, maar in vergelijk met de vorige kuren is het best te doen. En het is zomer. Straks weer mijn tuin in. Jan heeft hem gisteravond nog gesproeid. We hebben zonnebloemen gekweekt, die gaan we poten. Groei Ik zit stil, doe niets. De lente komt en het gras groeit vanzelf. (Zhuang Zi)

mei the day after Jan was gisteravond erg verdrietig. Tranen met tuiten omdat hij dit allemaal moet ondergaan. Mijn hart gaat naar hem uit. Veel knuffelen en laten huilen. En hem daarna wijzen op de andere kant van de chemo: vliegen, rijkswaterstaat, de Mini, de Spider, zomaar 3 kroketten eten etc. Hij had deze voordelen liever niet als hij ook maar geen chemo meer hoeft. Logisch, maar we hebben geen keus in wel of geen chemo, maar wel in de manier waarop we ermee omgaan. En dat doet Jan hartstikke goed en het is logisch dat hij af en toe enorm verdrietig is. Vanochtend heeft hij uitgeslapen. Hij is niet misselijk en eet en drinkt goed. Wat scheelt dat een stress, zeg. Bij de eerste 6 kuren kotste hij telkens alle vocht en medicijnen er weer uit. Alles draaide om hem erdoor heen te slepen en ik merk nu hoe opgelucht ik ben dat het nu goed gaat. Het is met terugwerkende kracht zien hoe erg het was. Maf, als je er middenin zit draaf je gewoon door. Morgen bloed prikken en gewoon naar school. juni warm Vannacht was het een jeugdherberg bij ons. We hadden de matrassen van Geert en Jan bij ons op de kamer gesleept, om zo allemaal koel te kunnen slapen. Maar om 5 uur een kreet van Jan; BLOED. En een kreun van Gerlo: waarom moet dit altijd ‘s nachts. Piekeraar als ik ben zag ik al een miljoen problemen. Waar niks van uitkomt, en maar malen. We besloten het even aan te zien en Jan sliep al snel weer. Het bleef bloeden en er lag een enorme bloedvlek op zijn kussen. Toch eens even bellen met een KNO arts. Vrolijke man, die me al snel gerust stelde en met een plausibele verklaring kwam.

Als ik het niet vertrouwde of bang was, mochten we meteen komen. Nou, dat was niet nodig. Hij dacht ook goed mee over de trombo’s en ik was blij met de wetenschap dat deze arts in het ziekenhuis zou zijn. Het ging allemaal goed. Ik kon naar mijn werk en Gerlo is in zijn zwarte pak (lekker met dit weer) naar een schnabbel. In Twello, mooi dichtbij. Nu moet de was nog opgehangen, een nieuwe er in en dan op verzoek van Jan spaghetti koken.

Juli Zondag 10 juli was EEN bijzondere dag voor Jan. het vrijwilligersteam van DE STICHTING ‘Doe Een Wens’ liet Jan’s liefste wens in vervulling gaan. Toen hij een wens mocht doen, hoefde hij niet lang na te denken. Voor hem was een beroemd acteur ontmoeten of mee zwemmen met dolfijnen, geen optie. “Meedoen op mijn saxofoon met The Tower Of Power”, en met een limousine erheen gebracht worden. Zondagochtend om kwart over 7 maakte ik onze beroemdheid wakker voor zijn 1e interview van die dag. Dat ging helemaal goed, geroutineerd. We keken naar buiten en voor het eerst sinds weken was de lucht blauw. Het zou de heerlijkste dag van de zomer worden! Jan ging computeren en de rest maakte zich klaar voor De Dag. Om half 11 kwamen Carol en Liesbeth van stichting ‘Doe een Wens’ met een prachtige lavendel in een prachtige

pot. Voor mij! Wij gingen aan de koffie met appelkoek tot SBS 6 kwam. Twee mannen met een enorme camera filmden ons, Jan, de hond, de sax, Liesbeth, nog een keer de hond en nog heel veel Jan. Midden in al dat gedoe kwam Katja, cameravrouw met haar gevolg (3 cameramannen) binnen. Zij volgden ons de hele dag. We zagen buren langslopen en we hoorden ze praten en lachen. Nieuwsgierig gingen we kijken en we zagen een enorme witte Limo voorrijden. Wel 9 meter. Lacherig doken we er in, joelden dat er een bar in zat en Jan kreeg uitleg van alle knopjes door onze chauffeur Rolf. En zo zoefden we richting Twente. De muziek van TOP schalde door de Limo, afgewisseld door beelden van de dvd’s die de jongens kregen van Carol en Liesbeth. Maar voor we naar de Oude Markt gingen, maakten we een kleine omweg

naar Deurningen, waar ons een heerlijke lunch wachtte. Ze hadden zelfs spaghetti voor Jan!!!!! Die toch liever een kroketje had..... Maar toen was het dan toch echt zo ver. We reden naar de oude Markt. Mensen bleven staan om te kijken welke beroemdheid er uit die Limo zou stappen, omgeven door fotografen en camera’s. Men keek een beetje onthutst toen er een kaal jongetje in een roze shirtje uitstapte. Tot er bij een snuggere, die de krant had gelezen, een lichtje ging branden. Vanaf dat moment werd Jan herkend. Een meneer in net zo’n roze shirt als die van Jan kwam naar ons toe, stelde zich voor als manager Jack en nam ons mee naar een terras, waar Rocco aan een frietje zat en Emilio samen met de rest een espresso dronk. We gaven de heren een hand, bedankten hun dat Jan mee zou mogen doen en dronken de koffie, oktober 2007 |

AM | 13

14 |

AM | oktober 2007

oktober 2007 |

AM | 15

fotografie: © 2007 07 08 Sunny Gardeur

Word

wensvervuller en meld je aan als donateur

Het leven verandert als je kind levensbedreigend ziek is. Door het vervullen van de liefste wens probeert de Doe Een Wens Stichting kinderen even te laten vergeten dat ze ziek zijn. Wilt u ons financieel helpen? Dat kan. Word wensvervuller! Net als wij.

kijk op www.doeeenwens.nl ✃

Of vul deze coupon in en stuur hem in een ongefrankeerde envelop naar: Doe Een Wens, antwoordnr 2267, 3440 VB Woerden Naam

:

Adres

:

Postcode:

Telefoon :

Woonplaats:

Als wensvervuller geef ik een jaarlijkse bijdrage van €25,Het door mij toegezegde bedrag betaal ik Per acceptgiro

Hierbij machtig ik de Doe Een Wens Stichting (tot wederopzegging) om bovenstaande jaardonatie 1x per jaar van mijn rekening af te schrijven. Als ik niet akkoord ga met een incasso, heb ik het recht binnen 30 dagen opdracht te geven tot terugstorting op mijn rekening. Mijn rekeningnummer is:

Hoger, namelijk € ,Per nevenstaande machtiging

datum:

handtekening: (

aankruisen wat van toepassing is)

Doe Een Wens Stichting: Ik zou zo graag....’ Even kunnen ze alles vergeten. Onbezorgd en blij zijn... iets heel speciaals beleven. Missie Doe Een Wens vervult de liefste wens van kinderen tussen de 3 en 18 jaar met een levensbedreigende ziekte. Door het vervullen van een wens, wil Doe Een Wens blijdschap en kracht brengen in een moeilijke periode. Even weg van ziekenhuis, behandeling en doktoren. Doelstelling Doe Een Wens Stichting Nederland heeft sinds de oprichting in 1989 zo’n 2400 wensen vervuld. De stichting streeft in het jaar 2007 naar 330 wensvervullingen.

cola en fanta, die Jack al snel voor ons regelde. Na een minuut of 10 deed mijn hart weer normaal en zaten we te kletsen met de TOP alsof we elkaar al jaren kenden. Ze wilden van Jan van alles weten, hoe hij hen kende enzo. Ze vroegen mij van alles over Jan zelf en hoe het met hem ging. En zo voelden we ons omringd door een stel vriendelijke mannen, zelf bijna allemaal vader. Rocco is zelf ook erg ziek geweest en gaf Jan peptalk, dat hij moet vechten. Maar we kwamen voor de muziek en dus doken ze met z’n allen het podium op, gaven Jan nog wat instructies over een paar pasjes en deden de soundcheck. Je kind te zien staan tussen mensen die je bewondert is erg speciaal. En helemaal als die mensen na afloop zo enthousiast over jouw kind zijn! Jan deed het geweldig! Alsof hij al jaren bij deze band zat!!! Toen alles naar wens was, streken we neer op een terras en begon het Grote Begroeten van familie en bekenden. Het was een vreemde ervaring mensen uit verschillende fases van

Aanpak De wensen worden alleen begrensd door de fantasie van het kind. De Stichting neemt niet alleen de organisatie van de wensvervulling op zich, maar betaalt ook alle kosten die aan een wens verbonden zijn. Dit is mogelijk door de enthousiaste en tomeloze inzet van ruim 230 vrijwilligers, verspreid door heel Nederland. En dankzij giften van donateurs en fondsenwervende acties (geld, maar ook in natura) van bedrijven, particulieren, clubs, scholen en (sport)verenigingen. Doe Een Wens Stichting Nederland ontvangt geen overheidsbijdrage.

je leven tegen te komen. Sommigen hadden we 20 jaar niet gezien, nog uit de studietijd. Anderen kwamen uit Apeldoorn, vrienden uit Enschede, muzikanten van overal. Heel gezellig. Om een uur of 6 eten met de TOP. Tot Jans grote verrassing kwam zijn ‘ziekenhuisvriendin’ Emma binnen, met haar ouders. Ze had voor Jan een lief knuffeltje. Jan vroeg zich af hoe dat kon, want ik had hem verteld dat Emma in de kuur zat. Leugentje om bestwil.... We hadden tijd om weer op adem te komen tot er een troep gillende kinderen binnenkwam. Allen gekleed in t-shirts met de opdruk ‘Fan van Jan’’ op de voorkant. Maar toen ze zich omdraaiden begon de TOP te lachen, want op hun ruggen stond met dikke letters ‘Tower of Power’. Het was de HELE klas van Jan, door Doe een Wens per bus naar Enchede vervoerd! Ook voor Emma was er een shirt. En het was vanaf dat moment dat de emoties begonnen te groeien. Larry, de zanger, praatte met handen en voeten met de kinderen. Mike, de trompettist, kwam

Internationaal Doe Een Wens Stichting Nederland maakt onderdeel uit van de Make-AWish Foundation® International [link naar site], de grootste wensvervullende organisatie van de wereld. Het hoofdkantoor is in Phoenix, USA. In Amerika werd de eerste wens vervuld in 1980. Doe Een Wens Stichting Nederland Postbus 2016 3440 DA Woerden Tel: 0348 408060 Fax: 0348 408632 http://www.doeeenwens.nl

naar Jan en gaf hem zijn hoed. Tranen in zijn ogen. Jack hing een back-stage pas om zijn nek, zodat Jan overal ter wereld een praatje kan gaan maken met de TOP. Schouders werden beklopt, knipogen gingen over en weer. Iedereen maakte foto’s van iedereen en we waren allemaal opgewonden, lacherig en lawaaiierig. Het was een kippenhok, tot Jack de band naar de kleedkamers dirigeerde. Andere bloesjes aan, even warmblazen. Wij stonden al buiten toen Emilio ons terugriep. De mannen stonden in een kring met ons tussen hen in, armen om elkaar heen. Larry ging voor in gebed. Heel bijzonder. Wij wrongen ons naar de klas, die helemaal vooraan stond, dansten, gilden, joelden, klapten en hadden een ‘great time’. Jan maakte zich bij een van tevoren afgesproken liedje klaar. Door veiligheidsmensen werd hij het podium opgeleid. En daar stond hij, rustig en stralend. Het publiek gilde en floot, Emilio kondigde Jan aan. Spandoeken gingen omhoog . Het publiek oktober 2007 |

AM | 17

18 |

AM | oktober 2007

fotografie: © 2007 07 08 Sunny Gardeur

was uitzinnig. Het dak, als dat aanwezig zou zijn geweest, ging eraf toen Jan zijn pasjes meedeed. Emilio gaf hem nog wat extra versterking, zodat we hem goed konden horen. Tranen liepen over vele wangen, bij ons en bij Roger, de toetsenist. Larry haalde de hele klas het podium op en zo stonden er een heleboel kinderen te dansen tussen de wereldberoemde muzikanten. Een groot feest! TOP moest natuurlijk een toegift geven. En dat werd opgedragen aan Jan en zijn vader; You’re still a young man, baby, don’t waiste your time..... Een lied met herinneringen. Geert kwam dicht bij me staan, Gerlo sloeg een arm om me heen. Tranen met tuiten. Toen we in de kleedkamers kwamen spreidde Emilio zijn armen en drukte ons zonder iets te zeggen tegen zijn brede, bezweette borst. Ook de anderen omhelsden ons, slikten emoties weg, zeiden dat we weer langs moesten komen als ze in Holland zouden zijn. We waren nu part of the family. Mij werd een aantal keer op het hart gedrukt goed voor Jan te zorgen. Zij zouden hem gedenken in hun gebeden. God bless you. We kregen wat cd’s en t-shirts mee. Iedereen zette een handtekening op Jans shirt. Alleen die van Docter Kupca heeft hij niet, want Doc lag al in bed... Emilio schreef op een cd. We waren al gek op deze band met hun stevige muziek, nu kunnen ze echt nooit meer stuk! We doken de limo weer in, waar heerlijke gekoelde kinderchampagne voor ons klaar stond. En alsof het allemaal al niet veel te veel was, kregen de jongens ook nog een fototoestel. Onderweg haalden we de bus met de klas in. Luid getoeter. Thuis keken we nog even SBS 6. Met Jan in de hoofdrol in Hart van Nederland. Wat een dag. Wat een belevenis. Wat een feest.

Dank aan Doe een Wens en alle anderen die deze dag voor Jan en voor ons verzorgd hebben! Dank, dank, dank.....

Jan ligt op de bank. Hij heeft veel gespuugd, maar wil wel een pizza..... We zijn een weekje onder zeil, dus tot volgende week.

Augustus kuur 13 Jan was woensdagavond erg verdrietig en ging donderdag met enorme tegenzin op pad. Nog een laatste dappere zwaai met glimlach sneed door mijn ziel. Toen ik om een uur of 12 belde zei Gerlo dat hij wel weer vrolijk was. De thoraxfoto was goed gelukt. ‘s Avonds loste ik Gerlo af en we hadden het goed samen. Ik had wel een heel naar gevoel vanwege het feit dat er een jongen die we hebben meegemaakt op zaal, was overleden. Dan komt het toch wel heel dicht bij. Vreselijk. Vandaag zouden we om een uur of 12 naar huis. Ida en geert haalden ons op. Maar helaas, de radioloog had ‘iets’ op de foto gezien wat hij niet goed kon thuisbrengen en hij wou een echo maken. We hoorden dit om half 1 en de echo zou om half 4 zijn. Ik zakte meteen door mijn hoeven. ANGST!!! Ook al zei de zaalarts dat ze verwachtte dat het vocht zou zijn. Mar het kon ook bindweefsel zijn, of een nieuwe tumor. Alle alarmbellen gingen af en ik belde paniekerig Gerlo dat hij moest komen. Met Ine, moeder van Emma, ben ik een eind wezen lopen. Ida en Geert bleven bij Jan. Even flink uithuilen en wachten tot het eindelijk half 4 zou zijn. En godzijdank bleek het inderdaad om vocht te gaan. Weer tranen, nu van opluchting. De radioloog was erg begripvol en zei dat we de komende jaren zulke momenten zouden blijven houden. En dat emoties bij zulke momenten heel normaal waren. En nu zijn we weer hier. De machine wast de chemo uit de natte kleren. Ik ga zo pakken voor onze zeilweek.

21 september feestweek Het is een feestelijke week. Er werd een taart bezorgd en er werden bloemen gebracht. Kaarten bij de post. Heerlijk. Het zou leuk zijn als jullie daarmee doorgaan...!!! Ik laat mijn maagpijn nu los, de oncoloog had geen rare berichten. Jan’s nieren zijn er niet beter op geworden, maar er was nog geen reden tot ongerustheid. Ook de thoraxfoto liet niets engs zien. En de MRI is gepland op de 22e. Leuk, dan zijn we op Kreta. Maar ja, daar gaat onze oncoloog wel achteraan, dus dat komt goed. We gaan ons nu concentreren op Jan’s feest. Hij werd vanochtend wakker en zei: morgen gaat het gebeuren. Mooi om te zien hoe hij er zin in heeft. Leuk om de klas binnen te lopen en meteen al die kinderen die naar je toe komen om te zeggen hoeveel zin ze erin hebben. Ze zijn weer heel knap bezig, want ze hebben een verrassing voor Jan! En die weet dus nog van niks. De drank staat al in Ellecom, Marcelle heeft de koelkast vol met lekkers dat mee moet, Irma’ s garage ligt vol met slingers, balonnen en aanverwante versierselen, Ida is bezig met spelletjes te verzinnen. Als het weer nu ook nog een beetje meewerkt, komt het helemaal goed. Jan is erg vrolijk, goed te pas. Bessen schieten, lekker veel buiten. Maar af en toe komt hij tegen me aan staan om even troost te zoeken. Dat zijn de momenten dat hij zich bezig houdt met het feit dat Emma nu zo ziek is. Kinderen zijn puur. Hij kan huilen om zijn vriendinnetje en 10 minuten later loopt hij weer te lachen met zijn vrienden op straat. En zo is het goed.

«Ben je geïnteresseerd in jan en z’n moeders weblog, stuur dan even een e-mail naar: [email protected]»

Meer foto’s van Jan’s ontmoeting met TOP is te vinden op de site van gardeurfotografie.

http://sunny.gardeurfotografie.nl/topjan/

oktober 2007 |

AM | 19

yo-kanker

20 |

AM | oktober 2007

Zuiderzeevaart

Vier jaar geleden werd ik benaderd door (zr.) Wil Hogeman en haar man Paul (die kinderoncoloog is) met de vraag of ik een videoreportage kon maken van “De Zuiderzeevaart”. Het bleek geen reis terug in de tijd te zijn maar een vakantiekamp, georganiseerd door de Stichting Kinderoncologische Vakantiekampen (SKOV). oktober 2007 |

AM | 21

Deze stichting organiseert vakantiekampen en dagtochten voor kinderen met kanker. Iedere activiteit beschikt over zeer ervaren begeleiders en medische ondersteuning in de vorm van artsen en verpleegkundigen uit de diverse oncologische centra.

Geen flauw idee De Zuiderzeevaart is een zeiltocht (als er wind staat) voor circa 28 kinderen in de leeftijd van 14 t/m 20 jaar. De start is in Muiden en gaat via Marken, Hoorn, Enkhuizen en Stavoren naar de binnenlanden van Friesland en eindigt weer in Stavoren. Er varen zo’n 8 platbodems mee. Na het zien van een video van een voorafgaand jaar werd ik enthousiast maar had nog geen flauw idee wat me te wachten stond. Dit jaar ging ik voor de 4e keer mee, inmiddels bijgestaan door Daniël, een oud-stagiar die mij het eerste jaar heeft meegeholpen met het produceren van de DVD. Door de beelden kreeg hij zo de smaak te pakken dat hij het jaar daarop ook meeging. Wel handig, want zo’n 8 uur per dag een camera van 15 kilo op je schouder is voor een ouwe man ook niet alles. Het zijn weken van weinig slaap en het samenstellen van een DVD van 60 minuten uit 11 uur opnamen is een klus van een paar honderd uur. Elk jaar als de DVD klaar is zeggen we “Dit was echt de laatste keer”. Maar als in het begin van het jaar de “Schippersvergadering” achter de rug is, begint het weer te kriebelen. 22 |

AM | oktober 2007

Kameraadschap Het aparte aan de Zuiderzeevaart is dat je na 2 dagen al het gevoel hebt dat je alle kinderen en begeleiders al jaren kent en je weet ik hoe lang al met elkaar onderweg bent. Elk jaar is de groep kinderen (eigenlijk moet ik “jongeren” zeggen) totaal anders dan de vorige jaren. Je kan het niet met elkaar vergelijken, behalve dat alle kampen uniek, bijzonder en onvergetelijk waren. Je leert wel relativeren. Waar ik vroeger nog weleens klaagde over spierpijn of een griepje, weet ik nu wel beter. Kanker blijft een vreselijke ziekte maar als je ziet hoe deze kinderen er mee omgaan, word ik heel stil en besef ik dat ik niets te klagen heb. Sommige mensen zeggen weleens tegen me: “dat moet wel heel zwaar zijn, zo’n week”, maar dat is het eerlijk gezegd voor mij niet, afgezien een beetje het fysieke aspect. Na zo’n week ben je wel uitgeput, maar dat is voornamelijk door de enorme intensiteit waarmee je zo’n week beleeft. Ons (de begeleiders) motto is “wij gaan op vakantie en de kinderen gaan mee”. Het moet een onvergetelijke vakantie worden waar ze alle ellende even los kunnen laten. Helaas komt het weleens voor dat je achteraf het bericht krijgt dat één van de kinderen is overleden. Elke keer geeft me dat een gevoel van woede, onbegrip en machteloosheid. Als je dan hoort van de ouders dat de Zuiderzeevaart de mooiste week uit het (veel te korte) leven van hun kind was, geeft dat een gevoel van “wat ben ik een mazzelaar dat ik daar een steentje aan mocht bijdragen.

juni 2007 |

AM | 23

«het nummer “Geef mij je angst” van Guus Meeuwis, krijgt ineens een hele andere betekenis» Sponsoren Terug naar de Zuiderzee. Dankzij de tientallen vrijwilligers en sponsors is er een goed gevuld programma; natuurlijk wordt er bij wind gezeild, over het water scheuren met de KNRM (de reddingsbrigade), een avondje bowlen, barbeque, karaoke, een avond cabaret (Peter Faber, Droog Brood), een rondvlucht met de Catalina, het oudste nog vliegende watervlieguig in Europa, een complete zeeslag met honderden waterballonnen, kilo’s paling en zalm van de IJsselmeervissers, het “Flügel alarm”, negerzoenhappen en als afsluiting de bonte avond, gevolgd door een disco. Uiteraard is er genoeg tijd over om gewoon lekker niks te doen of met elkaar te praten over zin en onzin. Eén van de mooiste en indrukwekkendste momenten vind ik elk jaar het laatste nummer van de disco waarbij iedereen in een kring staat, armen over elkaars schouders, 24 |

AM | oktober 2007

luisterend naar een nummer zoals “Geef mij je angst” van Guus Meeuwis, wat ineens een hele andere betekenis krijgt. Ook zo’n magisch moment is als op zaterdag rond het middaguur de kinderen zijn uitgezwaaid en we samen met alle begeleiders de week afsluiten. Iedereen vertelt hoe hij/zij de week heeft ervaren wat een enorm gevoel van verbondenheid geeft. Bij het afscheid wordt er weinig gezegd. Je kijkt elkaar alleen maar in de (meestal natte) ogen en je weet dat het goed was. Ik hoop dat ik volgend jaar mee Mag! Eric Drabbe

Oorsprong van de SKOV In 1986 is de stichting op initiatief van Kees Donkervoort ontstaan. Hij heeft samen met Prof. Dr. P.A. Voûte, kinderoncoloog in het Emma kinderziekenhuis / Kinder AMC te Amsterdam, de basis gelegd voor een solide organisatie die nu jaarlijks aan ongeveer 200 kinderen een vakantieweek en aan ongeveer 250 gezinnen een dagtocht aanbiedt. Dit wordt mogelijk gemaakt door sponsoring van bedrijven en particulieren. In de beginjaren heeft mevrouw M.C. Sickinghe-Van Eeghen hier een belangrijke bijdrage aan geleverd. De werkzaamheden voor de stichting worden uitsluitend door vrijwilligers uitgevoerd. In totaal zijn het er in de afgelopen 15 jaar rond de 1000 geweest. Het bestaan van de stichting wordt mogelijk gemaakt door vrijwilligers en donaties van bedrijven en particulieren. Er zijn ook contacten met andere organisaties die zich bezig houden met het welzijn van kinderen met kanker, zoals de ‘Vereniging Ouders, Kinderen en Kanker’ en de stichting ‘Gaandeweg’. http://www.skov.org/

oktober 2007 |

AM | 25

Drijf- en andere veren

26 |

yo-kanker

AM | oktober 2007

,

Het was augustus/september 1997 en ik was aan het oppassen op het huis van kennissen van me. De telefoon ging, mijn vader aan de lijn. Een schok ging door me heen, wat hij vertelde, wat betekende dat nou? Zou mijn moeder, met al haar nukken, dat wel, maar zou dat echt het begin van het einde betekenen?? Ik heb een fiets gepakt uit de schuur en ik ben gaan rijden…. ver weg, even nadenken, kanker… 2 oma’s en 1 opa hebben het ook gehad, die waren er toen al aan overleden… Jezus, kanker betekent dat je dood gaat!?!? De biologielessen op de middelbare school in HAVO4 stonden in het teken van kanker... Ik was blijven zitten. Vanwege de situatie thuis trok ik het niet om nog een keer de lessen te volgen. Gelukkig vond de docent het goed dat ik tijdens die lessen rondjes langs de school liep. Kanker… je zou het maar hebben… Niet veel later kreeg ik het bericht dat een heel goede vriend van me ook kanker had, teelbalkanker, uitgezaaid… Een jongen, nog maar anderhalf jaar ouder dan ik… 23 jaar… Mijn moeder was toen bijna 42 en ze had mondslijmvlieskanker… Al snel bleek het van mijn moeder goed behandelbaar en bij die vriend was het ‘maar aanzien’, een lange periode volgde. Ik schreef en kwam soms langs. Ik schreef brieven over de gewone dagelijkse dingen. Het leek me niets om, als ik zelf zo ziek zou zijn, post te krijgen met steeds met de vraag: “hoe is het er mee…” Ik zou het leuk vinden om te horen hoe het buiten het ziekenhuis ging. Gelukkig leven ze beiden nog, hij kreeg zelfs 2 kinderen! September 2006. Met de eerste en tweede jeugdkring ging ik naar buiten, de kinderen laten zien wat er te vinden is in de natuur. Laten ervaren, voelen en ontdekken. Een heel leuke ochtend, die zondag de 17e september. Een mooie libel gevangen en daarna allemaal naar huis toe. Met alle kinderen ben ik dol en zij ook wel met mij. Jan en Geert hebben echter altijd een speciaal plekje bij me, ik kan dan ook erg goed met hun moeder. De avond na het uitje kreeg Jan pijn in zijn zij. Angst kwam bij mij omhoog, het zal toch niet... Degene met wie ik sprak gaf aan dat ik me niet ongerust moest maken, het zouden wel groeipijnen zijn. Het zat me niet lekker en dat bleek, Jan had kanker. Ik weet inmid-

dels dat kanker een ziekte is die je zomaar kan overkomen of, zoals in het geval van mijn moeder, dat dit het gevolg is van bijvoorbeeld alcohol en roken. Maar een kind, nog zo jong… Op mijn werk kon ik mijn draai niet vinden, ik miste het grotere doel. ‘Waarvoor doe ik het allemaal... Alleen geld verdienen levert mij geen voldoening.’ Jan ziek...de familie stond op zijn kop. Mijn vader zei altijd ‘wat u niet wil dat u geschiedt, doe dat ook een ander niet.’ Ik zelf heb daar al heel jong van gemaakt: ‘wat gij wil dat u geschiedt, doe dat ook een ander.’ Maar verwacht niet dat de ander dat zal doen... dan valt het alleen maar mee. Dat is een wijze les die er later achter kwam. Op een cursus zat ik te bedenken wat ik belangrijk vind in het leven: stralen als de zon, vliegen als een vlinder en mijn energie op anderen overgeven. Stralen als de zon, als ík lach wordt de wereld een klein beetje leuker. Ik kan bij eigenlijk alles wel iets positiefs bedenken, always look on the bright side of life. You live only once. En zoals Harrie Jekkers dat zo mooi zegt: “noem me lief nu ik nog leef!” ‘Vliegen als een vlinder’, daarmee bedoel ik het ontdekken van de mooie dingen in het leven. De wereld ontdekken en mij verwonderen over wat er kan, wat voor wonderlijks de planeet in petto heeft, wat wij samen kunnen bolwerken, wat de natuur in symbiose mét elkaar vóór elkaar krijgt. Machtig! En mijn energie op anderen overgeven, daarmee bedoel ik dat ik het geweldig vind om met mensen bezig te zijn, om te zien dat ze van een boos, kwaad of verdrietig hoopje mens weer wat lichtpuntjes kunnen zien. Dat ze verder kunnen komen, andere mensen verder helpen. En het zijn de kleine dingen die het ‘m doen (de muziek zit vol mooie citaten!). Jan heeft kanker, een strijd moet gestreden worden. Een kind, een gezin… Werk interesseerde mij niet meer, dat gemuts over die dingen, wat is er nou echt belangrijk in het leven? Nou, mijn vizier was weer gezet. Met mijn oktober 2007 |

AM | 27

«En mijn energie op andereN overgeven, daarmee bedoel ik dat ik het geweldig vind om met mensen bezig te zijn, om te zien dat ze van een boos, kwaad of verdrietig hoopje mens weer wat lichtpuntjes kunnen zien.»

28 |

AM | oktober 2007

tomeloze energie trok ik op pad. Wat vond ik zelf leuk toen ik 9 jaar oud was? Wat kun je doen als je in het ziekenhuis ligt? Vragen die constant door mijn hoofd schoten. Willem, die vriend van me, die ik hoorde zeggen: ik ben zo blij dat je dat tot het eind toe gedaan hebt, die brieven schrijven.’ Oké, dit is een lang proces, is dat erg? Nee, het is zo, ik stond al snel in het standje hier gaan we wat van maken, ondanks alle ellende en alle pijn. Ik sta er iets verder van af, dus mijn missie is helder: ‘afleiding zoeken en wat gaan doen. Zorgen dat Jan afleiding krijgt, zorgen dat mama en papa even weg kunnen om samen te kunnen zijn, even iets doen met Geert, het oudere broertje, omdat hij ook aandacht verdient. Dus richtte ik mij op runescape, een computerspelletje online en nam ik Geert mee uit klimmen. Ik nam tassen vol knutselmateriaal mee naar het ziekenhuis en knutselde met iedereen die dat wou. De kinderen op zaal en de kinderen die op bezoek waren. Allemaal mochten ze mee doen en ach, er gaat wel eens wat kapot, jammer dan. Bezig zijn, de tijd doden en grapjes maken. De zuster laten schrikken door onder het bed te gaan zitten en een hond na te doen, Jan gierend van ‘t lachen in zijn bed. Dat zijn de momenten, dáár doe ik het voor. Even een lach, even een traan, even wat anders doen. Volmaakt gelukkig ga ik dan ook weer met mijn tassen vol spulletjes (iedere keer wat anders) weer in de trein naar huis. Moe, zoveel emotie, zoveel ellende die je daar op de afdeling ziet. Zoveel kleine mooie momenten ook. Kleine wijze kinderen, ouders die zich er doorheen bijten. Een schouder zijn, er gewoon even zijn, even afleiding geven. Het is zo waardevol. Daar doe ik het voor. Het is zo klein, maar zo mooi, zo dankbaar. Esther zegt wel eens dat ik cliniclown zou moeten worden, maar toch lijkt me dat niet mijn baan. Dit is wat ik aankan en waar ik voor ga. Ook binnen de gemeenschap zorgen dat Jan niet vergeten wordt. En ja, hij is met zijn laatste kuren bezig, maar nee, het is niet makkelijk en alles is nog niet over. Kan ik boos worden op mensen die dat niet weten? Nee, lang niet iedereen heeft kankerpatiënten in zijn omgeving meegemaakt, of kan er de energie voor opbrengen of misschien herinnert dat sommige mensen wel aan bepaalde situaties. Ik hoop dat iedereen iemand heeft die naar ze blijft uitkijken en ze blijft helpen. En als een instantie dan laat weten dat ze niet iets leuks kunnen regelen omdat een andere stichting dat

al doet. Dan word ik boos en denk ik: ‘potverdorie alsof dat ene leuke voldoende is. Zij kunnen het zelf nu niet, zij zitten dag in dag uit in die shit.’ Nou, denk ik dan, dan regel ík wel wat voor ze. Opdat ze even hun ellende kunnen vergeten en dan is Rijkswaterstaat een mooie werkgever met geweldige werknemers die zo’n gezin best een dag mee willen nemen. Daar kunnen mensen best weer een tijdje op teren, kunnen terugkijken op toch nog iets leuks in barre tijden. Dat zou iedereen toch willen? Sommige dingen in het leven overkomen je, ook voor mijn moeder ben ik er geweest en ben ik godsblij geweest dat ik toen niet meer thuis woonde. Die afstand had ik nodig om zelf weer op te laden en bij te tanken om haar vervolgens bij de laatste bestraling van het apparaat te kunnen halen. Met mijn moeder gaat het goed, voorzover ik weet met Willem ook. Jan moet nog 2 kuren nu ik dit schrijf en voor hem zit er ook weer toekomst aan te komen. Donkere tijden worden langzaam afgesloten. Als ik ziek zou worden, zou ik heel dankbaar zijn als er iemand naast me staat, of dat zo is dat weet ik niet. Maar dit geeft wel een ongelofelijke band. Nu ik dit schrijf komt er een brok in mijn keel, het gevoel is niet te beschrijven, maar dat een jongen gaat glimmen als ie je ziet… Dat is onbetaalbaar. Omdat ik goed kan hardlopen, heb ik besloten om een keer een marathon te lopen. Ik heb er een goed doel aan geknoopt. Ik zal hem lopen om geld en spullen op te halen voor het Emmakinderziekenhuis, afdeling oncologie waar Jan behandeld wordt. Geld en spullen zodat de kinderen gewoon op zaal kunnen knutselen, dvd’s zodat ze lekker kunnen kijken etc. Op 21 oktober ga ik hem lopen, leuk als je me komt aanmoedigen en nóg leuker als je meehelpt om het die kinderen op de afdeling het iets meer naar de zin te maken, zodat ze even afleiding hebben. Het kan nooit genoeg zijn! Ik ga weer hardlopen, even mijn hoofd leegmaken en nieuwe ideeën op doen. Jan, ik kom je bij je laatste kuur ophalen, net zoals bij mijn moeder, je bevrijden uit dat ziekenhuis. Op de toekomst, kanjer! O ja, doe me nu maar een glaasje water en een zakdoekje, lief dat je dat vraagt! Ida Spronk juni 2007 |

AM | 29

http://idalooptvooremma.spaces.live.com 30 |

AM | oktober 2007

Ik loop de marathon om geld in te zamelen zodat ze daar meer creatief materiaal kunnen aanschaffen en de kinderen op de afdeling oncologie lekker even kind kunnen zijn.

Het rekeningnummer is: 55 67 17 341

t.n.v. I Spronk te Apeldoorn o.v.v. Emmakinderziekenhuis marathon 21 oktober is de marathondag!

het Koningin Wilhelminabos

«Een ere-monument voor mensen die aan kanker zijn overleden» Zo beschreef een bezoeker de Gedenkplek in het Koningin Wilhelminabos. Op deze Gedenkplek staan glaspanelen met namen van dierbaren die aan kanker zijn overleden. Namen die de herinnering levend houden. 32 |

AM | oktober 2007

yo-kanker

Aanleiding De aanleg van het Koningin Wilhelminabos is begonnen op 9 december 2000 met de eerste ‘Bomen voor het Leven’-dag. Het bos ligt in de noordpunt van het Roggebotzand bij Dronten tegenover Kampen. De Stichting Nationale Boomfeestdag en Staatsbosbeheer hebben het bos in 1999 aangeboden aan de toen 50-jarige KWF Kankerbestrijding.

toen: ruim 2 miljoen gulden) vanwege haar Gouden Regeringsjubileum en besloot dit te bestemmen voor de kankerbestrijding. Dit leidde in 1949 tot de oprichting van wat nu is KWF Kankerbestrijding. In ruim 55 jaar groeide KWF Kankerbestrijding door naar het grootste landelijke gezondheidsfonds. Het bestaat uit bijna 1.700 plaatselijke comités met ruim 120.000 vrijwilligers. Stappen in strijd tegen kanker

afhankelijk van het soort kanker en het stadium bij ontdekking. Dit is het resultaat van wereldwijd onderzoek, waaraan Nederland een belangrijke bijdrage levert. Als u een boom plant in het Wilhelminabos steunt u tevens de bestrijding van kanker. Een deel van het bedrag gaat naar wetenschappelijk onderzoek naar snellere diagnoses, betere behandelingen en verbetering van kwaliteit van leven van patiënten en hun naasten.

Kanker was in die tijd nauwelijks te genezen. Vijftig jaar geleden genas gemiddeld eenvierde, nu de helft van alle patiënten, met grote verschillen

Informatie http://www.wilhelminabos.nl/

Koningin Wilhelmina Het bos is genoemd naar Koningin Wilhelmina. Zij ontving in 1948 het Nationaal Geschenk (1 miljoen euro,

Bomen-voor-het-Levendag 2007 De eerstvolgende Bomen voor het leven-dag is op zaterdag 24 november 2007. Praktische informatie over het gedenken van een dierbare door het laten plaatsen van een naam vindt u onder Aanmelden. Uw aanmelding geldt voor de ‘Bomen voor het leven’-dag 2007, op 24 november 2007. Bomen voor het leven Bij het aanbieden van het Koningin Wilhelminabos is de Stichting Nationale Boomfeestdag begonnen met de actie ‘Bomen voor het leven’. Deze actie omvat het laten plaatsen van de naam van een dierbare die - recent of langer geleden - aan kanker is overleden. En het (laten) planten van een ‘Boom voor het leven’ tot de aanleg van het bos is voltooid. De Stichting Nationale Boomfeestdag vraagt hiervoor een bijdrage van € 50,- per naam. Met hun ‘Boom voor het leven’ dragen nabestaanden bij aan de realisatie van het Koningin Wilhelminabos. Deze ‘Boom voor het leven’ wordt onderdeel van het natuurlijke proces dat het Koningin Wilhelminabos doormaakt. Niet de afzonderlijke boom, maar het bos als geheel staat daarom symbool voor het leven dat doorgaat en waarin onze overleden dierbaren hun plaats behouden. De bomen

zullen zeker nog 10 jaar nodig hebben om uit te groeien tot een bos. Ook in ander opzicht gaat het om ‘Bomen voor het leven’. De Stichting Nationale Boomfeestdag geeft namelijk van de € 50,- een bedrag van € 11,50 aan KWF Kankerbestrijding ten behoeve van onderzoek naar nieuwe behandelmogelijkheden, waardoor meer mensen met kanker genezen. ‘Bomen voor het leven’-dag Elk jaar worden op de laatste zaterdag van november glaspanelen met de namen onthuld van de dat jaar vóór 1 oktober aangemelde aan kanker overleden dierbaren. Aansluitend kunnen nabestaanden die dat willen, een boom planten. Op die manier werken zij daadwerkelijk mee aan de realisatie van het bos waarin hun dierbare wordt herdacht. Deze zogeheten ‘Bomen voor het leven’- dag wordt georganiseerd door KWF Kankerbestrijding en de Stichting Nationale Boomfeestdag en Staatsbosbeheer, de initiatiefnemers van het bos.

oktober 2007 |

AM | 33

34 |

AM | oktober 2007

oktober 2007 |

AM | 35

«Als IEDER mens EEN mens gelukkig zou maken, zou er nooit meer oorlog zijn!» Jos Brink (1942-2007)

36 |

AM | oktober 2007

fotografie: NCRV, Hans Hogervorst

oktober 2007 |

AM | 37

yo-kanker

fotografie: NCRV, Hans Hogervorst

Jos Brink een onbaatzuchtig mens

Jos Brink werd op 19 juni 1942 te Heiloo (Noord-Holland) geboren, maar verhuisde al tijdens de oorlogsjaren (hij was toen slechts één week oud) naar Tuindorp Vreewijk in Rotterdam-Zuid. Tuindorp Vreewijk is vooral een schepping geweest van een drietal vooraanstaande Rotterdammers, te weten Karel Paul van der Mandele, J. Mees en L.J.C.J. van Ravesteyn. De filosofie achter deze voor stadse begrippen aantrekkelijke woonwijk was dat deze sociaal bewogen 38 |

AM | oktober 2007

notabelen ernaar streefden ook voor de gewone arbeider een aangenamere vorm van huisvesting te creëren dan de aloude etagewoningen met vaak nog in tweeën gesplitste tussenkamers (“alkoven”) en bedsteeën waarin niet rechtstreeks lucht en licht konden toetreden, hetgeen de in 1901 in werking getreden Woningwet wél voorschreef. Bovendien ontbrak in die oude, negentiende wijken vaak elke vorm van wijkgebonden groen.

Jeugdjaren De straat waar Jos in zijn prille jeugd heeft gewoond was de Voorde, een straatje ingeklemd tussen de Lede en Groene Hilledijk. Het huis van zijn ouders lag daarmee op een steenworp afstand van de woningen waar de latere opzieners Kuipers (hoek Vonder en Groene Hilledijk) en Scheper (Groene Zoom) als voorgangers van de gemeenschap aan de Eemstein (in het Witte Dorp bij de Hillevliet) hebben gewoond. In het oorlogsjaar 1941 is onder de hoede van dezelfde woningbouwcorporatie (stichting Tuindorp Vreewijk) ook nog het veel kleinere Tuindorp De Vaan opgeleverd en mijn vader had het bij toeval aan zijn Apostolische achtergrond te danken dat hij daar toen zo maar een huis kreeg toegewezen. Dat kwam omdat één van de toenmalige priesters Ziere destijds die nieuwe woningen ambtshalve distribueerde. Het Apostolische hemd was hem kennelijk nader dan de andersdenkende rok. In een necrologie op de televisie vertelt Jos hoe hij als kleuter van bijna drie jaar oud de bevrijding beleefde vanaf het moment dat hij gelijk zijn grote voorbeeld Wim Sonneveld “langs het tuinpad van zijn vader”, staande bij het fietsenschuurtje, de spontane vreugdetaferelen van zijn omgeving op zich liet inwerken. Hij heeft er zijn diepe fascinatie voor de Tweede Wereldoorlog aan over gehouden. “Als jongetje ging ik zwemmen in het Oostelijk Zwembad (Kralingen) en kwam dan altijd langs de Coolsingel. Alleen het stadhuis, een stuk van de Laurenskerk en het Oude Luxor stonden er nog (hij zag daarbij dus kennelijk het historische postkantoorpand, dat zich naast het stadhuis bevindt, alsmede de oude, naderhand gesloopte, Bijenkorf over het hoofd). “Bizar. Onbegrijpelijk, maar tegelijk fascinerend voor een kind”. Die bijzondere belangstelling kon hij onder meer kwijt in zijn rol van Jacques van Tol in de musical “Als op het Leidseplein (2005)”. Van Tol schreef tijdens de bezetting namelijk teksten voor het antisemitische Zondagmiddagcabaret van Paulus de Ruiter. Omdat Van Tol ook werk had geleverd aan Wim Sonneveld (en aan Wim Ibo en zelfs aan de joodse Heintje Davids), spaarde Jos ook de door hem bewonderde Sonneveld niet in zijn kritiek. De jaren in de Voorde hebben veel indruk op hem gemaakt, hij schrijft (en zingt) er later een lied over (“Tuindorp Vreewijk”). Omdat ik zelf in Tuindorp De Vaan ben geboren en opgegroeid en de lagere school (aan de Mare) en MULO (aan de Frankendaal) bezocht, herken ik alles wat Jos beschrijft en bezingt als de inhoud van mijn broekzak…. Ik kom er trouwens nog elke week, zo lang mijn moeder leeft. Jos verhuist later naar Purmerend en nog tijdens die periode schrijft hij zich in voor AVRO’s jeugdomroep Minjon, waar veel omroepmedewerkers-in-de-dop alvast de fijne kneepjes van hun latere beroep leerden. Vanaf dat moment gaat het razend snel. Hij presenteert radioprogramma’s en verder ook het beruchte optreden van de Rolling Stones in het Kurhaus (Scheveningen), waar de zaal tot de grond toe werd afgebroken door een uitzinnige menigte. Hij komt in aanraking met Frank Sanders, zijn latere levensgezel alias echtgenoot en richt samen met hem het theaterproductiebedrijf “Tekstpierement” op. Behalve cabaretprogramma’s worden ook musicals (Maskerade, 1979) en TV-shows (De Jos Brinkshow, 1970) geproduceerd.

Hij kent successen als panellid van AVRO’s Wie-kent-kwis en presenteert Puzzeluur, waarvoor hem de Televizierring wordt toegekend. Historisch is ook zijn kus op de wang van Hare Majesteit koningin Juliana tijdens een televisieprogramma dat was gewijd aan de zeventigste verjaardag van de vorstin (in 1979). De ster van Jos bleef verder stijgen: zijn inbreng bij het programma “Babbelonië” en “Wedden dat” sloeg bijzonder aan bij het grote publiek.

Positief mens Ondanks zijn grote maatschappelijke succes konden zijn benen de weelde heel goed dragen. Jos Brink was en bleef in alle opzichten een bijzonder positief mens. Hij droeg in belangrijke mate bij tot de acceptatie van homoseksualiteit. Naast vele andere pennenvruchten schreef hij in het bijzonder over dit onderwerp het boekje “Wat bezielt je? Daarbij stelt hij het onbegrip binnen de Rooms-Katholieke Kerk tegenover vrouwen, homoseksuelen en in mindere of meerdere mate ontspoorde jongeren aan de kaak. Verder schreef hij vanuit zijn rol als pastor bij De Duif (Amsterdam) het boek “Eenling is geenling”, waarin hij nader ingaat op theologische bespiegelingen over de homoseksualiteit. Jos was een buitengewoon spiritueel mens. Geloof en cabaret kwamen in zijn leven op harmonische wijze te zamen. Hij zei daar onder meer over: “Kerk en theater hebben grote raakvlakken. Theater komt voort uit de kerk. Als je goed pastoraal bezig bent en niet alleen aan exegese (uitleg van meestal geschreven tekst zoals de Bijbel en Koran) werkt, kun je behoorlijk troostend te werk gaan. Dat is je taak. Natuurlijk wordt er bij mij in de kerk ook gelachen”. Het AD schrijft op vrijdag 17 augustus (de dag van het overlijden) over Jos dat hij een bevlogen man was, vol passie over zijn werk als pastor-predikant van de oecomenische basisgemeente De Duif in Amsterdam. Geestdriftig ook over zijn koortsachtige activiteiten in het theater en op de televisie, maar altijd gekruid met humor, zelfspot en relativering. Heel erg jammer en tragisch ook werd Jos nog relatief jong, 65 jaar pas, getroffen door de gevreesde ziekte kanker. Die bleek al enige tijd te sluimeren, want toen de dodelijke aandoening zich openbaarde, verkeerde zij reeds in het terminale stadium…. Het ongelijke gevecht tegen het pijlsnel naderende einde was ongelijk en hopeloos. Daarmee kwam een einde aan een rijk en zinvol leven, rijk vooral aan spiritualiteit en zinvol omdat hij veel mensen gelukkig had gemaakt met zijn optredens als artiest en ze geboeid had en tot nadenken gestemd door middel van zijn indrukwekkende oeuvre als schrijver van meer dan 40 boeken. Het mooiste compliment dat het AD hem postuum mee gaf kwam, behalve in de artikelkop, ook tot uitdrukking in de slotzin van de necrologie: “Tot zijn laatste ademtocht bleef Jos Brink een onbaatzuchtig mens” Het bevestigt nog eens dat er veel meer Apostolischen (what ’s in the name?) op onze Aarde rondlopen dan zij die officieel de naam dragen. Ed van Ooijen oktober 2007 |

AM | 39

yo-skoop

Good Will

Fotografie © 2007 medias res

40 |

AM | oktober 2007

Hunting Met jong talent naar de goede oude tijd Als een opgewonden kleine jongen zit Matt Damon in een Newyorks hotel en laat zich de complimenten van de internationale pers voor Good Will Hunting grijnzend welgevallen. Pas enkele weken later zal hij met Ben Affleck de Golden Globe Award voor hun debuutscenario in ontvangst nemen en over mogelijke Oscarnominaties wordt nog slechts gespeculeerd. Maar het leven van de acteur is al ingrijpend veranderd sinds hij door regisseurs als Francis Ford Coppola (The rainmaker), Steven Spielberg (Saving private Ryan) en Anthony Minghella (The strange dr. Ripley) wordt gevraagd en sinds zijn jonge hoofd de covers van tijdschriften als Vanity Fair siert.

Door Mariska Graveland oktober 2007 |

AM | 41

Het script vormde de leidraad, dus een grimmig einde zat er gewoonweg niet in. Het script is helemaal onafhankelijk van mij tot stand gekomen, en ik ging aan de slag met jongens die helemaal los stonden van alles wat ik hiervoor heb gedaan.

42 |

AM | oktober 2007

Met het feit dat plotseling iedereen op Damons talent aast, is het script voor Good Will Hunting, dat hij en Affleck een aantal jaren geleden al schreven, in zekere zin autobiografisch geworden. “Dat is een beetje griezelig”, erkent Damon. De film verhaalt van de kansarme, maar briljante Will Hunting die zijn geld verdient met schoonmaakwerk, maar slimmer is dan alle studenten van het prestigieuze Massachusetts Institute of Technology - waar hij de vloeren dweilt - bij elkaar. Zijn wiskundig talent wordt ontdekt wanneer hij als enige een ingewikkelde opdracht weet op te lossen, waarna de universitaire en bedrijfswereld zich op hem stort. Probleem is dat de getroubleerde, door het leven getekende Will niet beschikt over de gewenste sociale vaardigheden om een maatschappelijk succes te worden en zodoende krijgt een psychiater (Robin Williams) de taak de ruwe kanten van de jongen te bewerken.

Heldhaftige loyaliteit Het korte verhaal dat Damon in 1992 tijdens zijn studie aan de universiteit van Harvard schreef en vervolgens met Affleck tot een scenario ontwikkelde is in de loop der tijd totaal veranderd. Damon: “We hadden op een gegeven moment wel duizend pagina’s script.” De beginnende acteurs, in dat stadium nog zonder enige naambekendheid, begonnen min of meer voor de grap te schrijven. “We bedachten en improviseerden scènes en speelden afwisselend alle rollen. Zo hebben we alles in workshops en acteerlessen met publiek uitgeprobeerd.” Toch stond vanaf het begin vast dat Damon de titelrol zou spelen en Affleck de bijrol van diens vriend Chuckie. “Dat had vooral te maken met het feit dat ik de personages had gecreëerd in mijn verhaal. Maar Ben heeft de meeste en leukste grappen.” Bovendien speelt Affleck de tragischgenereuze held van het verhaal, die zijn boezemvriend aanspoort hun minder bedeelde milieu te verlaten om ruimte te geven aan zijn intellectuele vermogens. Met een heldhaftige loyaliteit die je alleen in films ziet, vertrouwt hij Will toe: “Iedere ochtend kom ik je ophalen en dan hebben we plezier. Maar weet je wat het beste moment van mijn dag is? De tien seconden voordat ik op de deur klop. Want dan bedenk ik dat je er wel eens niet zou kunnen zijn, dat ik klop en je er niet bent. Dat je gewoon vertrokken bent.”

Spannend jongensboek Toen er tenslotte een versie was ontstaan die door de buitenwereld mocht worden gelezen, bleek produktiemaatschappij Castle Rock geïnteresseerd. “Toen was het nog

een thriller, waarin Will wordt nagezeten door de overheid. Het was een erg slap verhaal. Maar ze hebben het toch gekocht”, grinnikt Damon. Die deal leek een geschenk uit de hemel, maar pakte minder fortuinlijk uit dan de scenaristen dachten. Castle Rock-producent Rob Reiner gaf weliswaar waardevolle adviezen - “hij suggereerde het thrillerelement overboord te gooien en de nadruk te leggen op de relatie tussen Will en de psychiater” - maar al gauw werd duidelijk dat het script enige tijd in de la zou komen te liggen. Er speelde nog iets anders mee. “Vanaf het begin liet men doorschemeren dat we niet teveel gehecht moesten blijven aan ons scenario. Maar dat was het hele punt, we wilden het juist niet loslaten.” Tenslotte werd er een ongebruikelijk deal gemaakt. “We kregen dertig dagen om het ergens anders verkocht te krijgen. Als we er binnen die termijn niet in slaagden het ergens anders onder te brengen, dan zouden we uit de overeenkomst worden geschrapt.” Castle Rock zou er dan een regisseur naar keuze op zetten en Damon en Affleck zouden niet langer aanspraak kunnen maken op hun rollen in de film. “Dat was een dieptepunt. We dachten dat de film nooit gemaakt zou worden en we hadden geen geld om het script terug te kopen. We waren echt wanhopig.” Als betrof het een spannend jongensboek liep het goed af: “We zijn gered door Miramax die het script wilde overnemen.” Directeur Harvey Weinstein had er een miljoen dollar voor over om de rechten op Good Will Hunting te verkrijgen. Die interventie heeft z’n vruchten afgeworpen: door middel van onontkoombare marketingstrategieën heeft het produktiehuis de bescheiden film overeind weten te houden tussen het oorverdovende kerstlawaai van Titanic en Tomorrow never dies. Maar belangrijker is wel het Oscargala op 23 maart, dat met de negen nominaties die de film heeft ontvangen (waaronder voor beste film, scenario, regie en mannelijke hoofdrol) een triomf belooft te worden.

Gus Van Sant Wat een springplank is voor de twee jonge scenarioschrijvers en acteurs Matt Damon en Ben Affleck is tegelijkertijd een bedenkelijke carrièrewending van Gus Van Sant. De regisseur van het grimmige Drugstore cowboy en My own private Idaho maakte met Good Will Hunting een feel good movie, die zelfs de leden van de Academy kon bekoren. “Ik vind een goede mainstream-film even waardevol als de onafhankelijke film.” Na de junkies en de jongenshoertjes uit de twee eerder genoemde films stapte Van Sant over op de satire. Even cowgirls get the blues was nog behoorlijk onevenwichtig, maar met de op succes beluste weervrouw uit To die for oktober 2007 |

AM | 43

44 |

AM | oktober 2007

kon hij wel uit de voeten. Van Sant is nu met het psychologische drama Good Will Hunting ergens in het midden beland, wat misschien voor Hollywood-begrippen een goede film oplevert, maar waarbij Van Sant wel zijn eigenzinnige regie heeft moeten inleveren. Van Sant: “Het script vormde de leidraad, dus een grimmig einde zat er gewoonweg niet in. Het script is helemaal onafhankelijk van mij tot stand gekomen, en ik ging aan de slag met jongens die helemaal los stonden van alles wat ik hiervoor heb gedaan. Matt en Ben hebben in hun leven heus wel wat tragedies meegemaakt, maar hun visie blijft een optimistische. Ze zijn niet zozeer in beslag genomen door de schaduwzijde van de dingen, maar tonen liever de overwinning van het mooie op de donkere kant van het leven.”

Stagnerende wereld Will Hunting is een wiskundig genie waarvan maar één vergelijkbaar geval bekend is: een Indiase man die ooit, verstoken van elk contact, een wiskundeboek heeft gevonden en vervolgens ongekende theorieën formuleerde. Dit behoorlijk uitzonderlijk gegeven is eigenlijk niet zo interessant. Belangrijker is hoe Will op een bijna valse manier ‘gewoon’ wil zijn, en beweert het liefst bouwvakker of schoonmaker te willen worden. Chuckie, een drinkebroeder van hem, wijst hem in een sleutelscène op deze misplaatste houding. Will heeft met zijn bovenmenselijke intelligentie een lot uit de loterij gewonnen, en het zou een belediging voor de minder bedeelde Chuckie zijn als Will zo onverschillig met zijn mogelijkheden zou omgaan. Mogelijkheden waar Chuckie en de zijnen alleen maar van kunnen dromen. “Will offert zijn kansen op om zich te onder te dompelen in een stagnerende wereld van hard werken. Hij heeft zijn vrienden en de psychiater nodig om hem wakker te schudden. Will beroept zich op de eerlijkheid van het simpele schoonmakerswerk. Maar het is oneerlijk als je jezelf daarachter verbergt. Zelf heb ik me nooit in zo’n situatie bevonden, want ik heb samen met mijn ouders overal en nergens gewoond. Dus ik weet niet hoe het voelt om een gevangene te zijn van je eigen omgeving.” “Wat ik wel om me heen zie is dat heleboel mensen in zogenaamd treurige omstandigheden helemaal niet van plan zijn om iets aan hun huidige situatie te veranderen. Ze concentreren zich veel meer op hun dagelijkse beslommeringen en proberen van elke dag wat te maken. Dit gegeven spreekt me eigenlijk veel meer aan dan het succesvol ont-

snappen uit je milieu. Er zijn uitzonderingen, zoals Michael Moore dat liet zien in zijn documentaire Roger & me. Dat hij de depressieve omgeving van Flint, Michigan ontstegen is wordt alom toegejuichd, omdat hij daarmee publiekelijk tegen alle bestaande systemen aanschopt.”

Het onbekende De titel slaat niet alleen op de goede inborst van Will Hunting, maar ook op de jacht naar zijn wilskracht. “De natuurlijke menselijke situatie is om te blijven op de meest comfortabele plek waar je bent. Je zoekt altijd de weg van de minste weerstand. Will is bang om de wijde wereld in te trekken en moet zijn wilskracht voeden door middel van de uitdagende gesprekken met de psychiater en de confrontatie met zijn vriend Chuck. Ook voor mij is dat herkenbaar, want iedereen heeft er problemen mee om zijn routinematige leven te veranderen. Mensen met een goede baan en een gezin om te onderhouden kiezen doorgaans liever voor een zeker bestaan dan een twijfelachtige toekomst. Dit kun je toepassen op van alles: als je vaak en graag naar het Van Gogh Museum gaat en je daar op je gemak voelt, is het behoorlijk confronterend om naar het Stedelijk Museum te gaan. Het onbekende is verontrustend.” Dat Van Sant nu een Van Gogh Museum-ervaring levert met Good Will Hunting stoort hem desondanks niet. “Ik doe wat me op een bepaald moment invalt. En als dat een feel good movie is, dan heb ik daar geen moeite mee. Ik vind een goede mainstreamfilm even waardevol als de onafhankelijke film.” Van Sant levert eerder een bijdrage aan het door blockbusters gedomineerde Hollywood dan aan zijn eigen oeuvre. Hoewel hij zeker niet op jacht was naar Oscarnominaties, weet hij wel wat er voor nodig is om Academy-leden te bekoren. “Het is voor Hollywood bijna een verademing om weer een psychologisch drama te produceren. Good Will Hunting is een film die ze doet denken aan de goede oude tijd toen dit soort praatfilms nog werden gemaakt. Door alle actiefilms waren ze even vergeten dat het ook anders kan.”

oktober 2007 |

AM | 45

Vrijdag 9 November 46 |

AM | oktober 2007

yo-feest oktober 2007 |

AM | 47

Divali 2007 Diwali, ook genoemd Deepavali, Divali of Deevali is een van de belangrijkste feesten in het Hindoeïsme en vindt zijn oorsprong in India. Het woord is afgeleid van het Sanskriet dipavali, dat ‘een rij lichtjes’ betekent. De olielampjes, Dipa, traditioneel een kleigebakken lamp, Diya of Dia, met katoen wattenlontje en geklaarde boter (Ghee). Tijdens het feest worden dan ook door het huis en op de erven lichtjes aangestoken. Divali, ook bekend als Lichtjesfeest, wordt symbolisch bedoeld als “de overwinning van het goede over het kwade, overwinning van het licht over de duisternis, overwinning van de gelukzaligheid over de onwetendheid”. Divali is het enige feest dat heel India verenigt. Het vieren van dit feest gaat gepaard met het nuttigen van zoetig eten. Echter in India steekt men daarnaast ook vuurwerk af. Divali is een vrolijk feest en wordt vaak gevierd in gezinsverband. Het is een feest voor iedereen, voor jong en oud, man en vrouw, arm en rijk. Divali wordt gevierd om het licht te verwelkomen in het leven. Licht wordt namelijk altijd geassocieerd met succes en hoop. Religieus wordt divali 5 dagen consequent gevierd. Tijdens deze dagen van Diwali wordt de overwinning van het licht op de duisternis (symbool voor het goede op het kwade) gevierd. Diwali valt elk jaar op een andere dag, aangezien de datum wordt bepaald met de hindoe kalender. Bij het aanvangen van het einde van de donkere helft , Krishnapaksha, van de Hindu maan, maand Ashvin, wordt begonnen met het divali feest. Divali wordt altijd in de maand Oktober of november gevierd, dit is afhankelijk van de dag voor de nieuwe maan in de maand Ashvin. De eerste 3 dagen worden gevierd aan het eind van de maand Ashvin en de laatste twee aan het begin van de maand Kartika. Dit jaar valt Divali op 9 november. De eerste dag is genoemd Dhan-trayodashi of Dhanteras, deze valt op de 13e dag van de maand Ashwin. Het woord Dhan betekent rijkdom. Deze dag is heel belangrijk voor de samenleving. De tweede dag is bekend als chotti Divali (kleine Divali) of Naraka Chaturdasi, deze valt op de 14e dag van de maand Ashwin. De legende relateert deze dag aan koning Bali die de halfgoden gevangen hield. De derde dag van het feest Divali is de meest belangrijke dag van de Laxmi-puja, welke geheel in het teken staat van de godin Laxmi. Deze dag is ook bekend als Chopada-puja. Deze dag valt op de donkere nacht van Amavasya (donkere helft van de maand). Men gelooft dat op deze voorspoedige dag god Krishna zijn incarnatie heeft verlaten. De vierde dag is genaamd Padwa of Varsha-pratipada, welke de kroning van de koning Vikramaditya onderstreept. Op deze dag begon ook de Vikram-samvat: de jaartelling van de Hindus. De laatste van de 5 dagen is bekend als Bhaiya-Dooj, (Bhayyaduj, Bhaubeej en Bhayitika). Tijdens deze dag staat de liefde tussen zus en broer centraal. De broer gaat naar het huis van zijn zus om deze dag te vieren. Tijdens Divali wordt de Hindoe-godin Lakshmi (van het licht, de schoonheid, rijkdom en voorspoed) vereerd. Het feest is over heel India verspreid, en door het eeuwenlange isolement zijn er verschillende legenden en verhalen rond het feest gevormd. 48 |

AM | oktober 2007

Volgens een van de verhalen redde de godheid Vishnu de godin Laskhmi op de dag van Divali. Een ander verhaal beweert dat de god Ganesha de demonische koning Narakaasur op de dag vóór Divali doodde. Volgens de verhalen uit de Ramayana viert het Divali-feest de terugkeer van Rama en zijn vrouw Sita, na zijn 14-jarig ballingsschap. Verder bestaat er ook nog een verwijzing naar de dag dat Bali de onderwereld mocht regeren waarmee hij gehoorzaamheid toonde voor de opdracht van de heer Vishnu. De mensen én hun huizen horen rein te zijn tijdens Divali; dat wil zeggen zuiver en schoon. Hindoes vasten op de vijf dagen van Diwali; dat wil zeggen dat men geen vlees, ei(producten) of ander voedsel eet waarvoor dieren lijden, worden gebruikt of voor worden gedood. Tijdens het feest wordt veel traditionele zoetigheid gemaakt en rondgedeeld. Diwali viert men gewoonlijk in huiselijke kring, maar ook in de Mandir (Hindoe gebedshuis) wordt tijdens Diwali een dienst gehouden. Tijdens de derde dag wenst men elkaar, in Nederland vaak telefonisch, Subh Diwali, wat Gelukkig Lichtjesfeest betekent.

L

ang geleden leefde er een koning, Satvan genaamd. Op een dag werd hem door een astroloog de volgende voorspelling gedaan: “Bij de nieuwe maan van de maand Kartik zal klokslag twaalf uur de dood tot je komen in de vorm van een slang. Er is maar één manier om het lot te keren. Aan elk van je onderdanen moet je de opdracht geven dat ze op die dag hun huis grondig schoonmaken, de straten vegen en dat ze ‘s avonds hun huis aan de buitenkant rijkelijk verlichten met Diya’s. Ook jouw paleis moet schoongemaakt worden en je moet het versieren met talloze lichtjes. Binnen moet je vijf Diya’s plaatsen, een voor de deur van je slaapkamer, en vier rondom je bed. Als de lamp voor je deur uitgaat zul je je bewustzijn verliezen. Dan zal de slang binnenkomen. Zeg tegen je vrouw dat ze hem moet verwelkomen met een lied en dat ze hem rijst en suikergoed moet aanbieden.”

Koning Satvan nam deze voorspelling

ter harte en zorgde ervoor op de bewuste dag alles in gereedheid te hebben zoals de astroloog hem gezegd had. De huizen en de straten waren brandschoon en overal brandden er Diya’s. Van een afstand leek het paleis wel uit sterren te zijn opgetrokken. Toen de slang dan ook in de slaapkamer van de koning gekomen was, voelde hij zich zo vereerd met dit grandioze welkom, dat hij tot de koningin sprak: “Doet u een wens, vraag wat u wilt en het zal in vervulling gaan.” De koningin zei: “Het enige wat ik wens is een lang en gezond leven voor mijn echtgenoot.” De slang antwoordde: “Het ligt niet in mijn vermogen om gehoor te geven aan uw verlangen. Yama, de god van de dood beslist over leven en sterven, maar ik zal alles doen om uw man te helpen ontsnappen aan zijn noodlot. Intussen moet u waken bij zijn lichaam.” En na deze woorden nam de slang de ziel van de koning mee naar het rijk der doden. Toen hij bij Yama was aangekomen werd het boek over het leven van de koning te voorschijn gehaald. Daar waar genoteerd werd hoeveel jaren de koning nog te leven had, stond een nul geschreven. Zonder dat iemand het zag zette de slang er een zeven voor. Yama kreeg de papieren en begon te lezen. Maar nauwelijks was hij begonnen of hij sprak: “Ik zie dat deze man nog zeventig jaar tegoed heeft, breng zijn ziel onmiddellijk terug!” De slang keerde terug naar het paleis met de ziel van de koning. Deze ontwaakte uit zijn tijdelijke dood en leefde nog zeventig jaar.

Hindoe-godin Lakshmi

oktober 2007 |

AM | 49

yo-ander geloof

Een beeld van de slapende Visnu bij Budhanilkantha, India

«laat slapende goden slapen» 50 |

AM | oktober 2007

Hindoeïsme Het Hindoeïsme vindt zijn oorsprong in de godsdienst van de Indo-germanen. Het dankt zijn bestaan niet aan een bepaalde stichter, maar heeft zich gedurende een lange periode van meer dan duizend jaar gevormd uit de plaatselijke religies, onder opname van een aantal elementen van de godsdienst van een binnenvallend Arisch Indogermaans volk. Via deze Ariërs is er enig verwantschap met de religies van de oude Germanen, Grieken en Romeinen. De Indogermanen kenden een sociale opbouw in drie kasten: heersers, krijgers en voeders (waaraan later een vierde als ‘niet-kaste’ is toegevoegd. Hun belangrijkste goden (Waroena, Agni en Indra) waren daarvan een afspiegeling. In de oer-indogermaanse godsdienst speelde overigens ook een moedergodin een rol van betekenis. De oudst bekende heilige schriften, de Veda’s (lofzangen, teksten voor offerrituelen) dateren van ca 1200 v.C. Het Sanskriet (een oude indo-germaanse taal) van de Veda’s is tot op heden de rituele taal gebleven.

God / Goden Vanaf ca 1200 v.Chr. verschuift het godenpantheon langzaam naar een nieuw drietal, Brahma, Sjiva en Visnu, zonder dat de oorspronkelijke goden hiermee geheel uit het zicht verdwijnen. • Brahma wordt het onpersoonlijke opperwezen, alles doordringend, bron en schepper • Shiva, wordt de ‘vernietiger’ en de asceet (vgl herfst/ winter) is in bepaalde opzichten de opvolger van Waroena. (een bekende beeltenis van Shiva is die als de balancerende vierarmige danser). • Visnu wordt de ‘bewaarder’ (vlg de winter/lente). Daarnaast komen er vele andere goden of incarnaties van goden op zoals Ganesja (de wijze, afgebeeld met een olifantskop), de zoon van Sjiva. In Durga (ook Kali of Parvati geheten) welke wordt gezien als Shiva’s vrouw, komt rond 500 v.C. de oude Indogermaanse godinmoeder weer boven water. Onder invloed van Islam en Christendom is er in recente tijd opnieuw een tendens om alle Goden als afgeleid (als facet) van de ene absoluut opgevatte God Brahma te beschouwen.

Ontwikkeling Het Hindoeïsme heeft zich zo tussen 1200 en 800 v.Chr. ontwikkeld uit een Indogermaanse godsdienst, onder opname van veel elementen uit de plaatselijke religies. De leer van het Karma en de zielsverhuizing (incarnatie) komt in deze tijd op. Nieuwe goden verschijnen. Tegelijk wordt er gezocht naar de eenheid achter de veelheid van de dingen. Het fundamentele beginsel van het heelal (het Ene) en het ik (het Eigene) worden min of meer gelijksteld. Het offer wordt steeds belangrijker en niet de degene aan wie het geofferd wordt. Daarmee stijgt het belang van de priesterkaste, de Brahmanen, die immers de taal en het ritueel van het offer beheersen. Het kastenstelsel ontwikkelt zich tot een allesomvattend sociaal systeem. Rond 500 v.Chr. tekent zich een reactie af tegen het verstarrende van het Hindoeïsme. Nieuwe stromingen als het Jaïnisme (niet uitgewerkt) en het Bhoedisme (zie hierna) zien het licht. Een groot deel van India gaat (tijdelijk) over naar het Boeddhisme. In de periode van zo rond 800 tot 1000 n.Chr. zien we een heropleving van het Hindoesime. Visnoe en Sjiva winnen aan betekenis en worden door bepaalde groepen zelfs als enige god vereerd (de Shivaïsten, o.a. op Bali). De filosofie wordt uitgebreid met nieuwe scholen. Boeddha, Krisjna en zelfs Christus worden als incarnaties van Visjnoe in het godenpantheon opgenomen. Het Hindoeïsme heeft zich aldus gevormd tot een uiterst rekbare religie waarin alles kan worden opgenomen. In maatschappelijk opzicht blijft het de basis van het verstarrende kastensysteem. Met de invallen en de overheersing van de arabieren en later de turken en de bloei van het Mogoelrijk breekt er een moeilijke periode aan voor het Hindoeïsme. De bovenlaag gaat over naar de Islam, de onderlaag blijft het Hindoeïsme echter trouw. Vermenging vindt, mede dank zij het kastesysteem nauwelijks plaats. Onder de Engelse heerschappij zet ook het Christendom voet aan wal. De dubbele bedreiging leidt hier en daar tot een fundamentalistisch teruggrijpen op het oude Hindoeïsme. Er is geen centrale organisatie. Wel speelt de priesterkaste (= Brahmanen) een centrale en grote rol.

oktober 2007 |

AM | 51

«In overeenstemming met zijn handelswijze, in overeenstemming met zijn gedrag, zo wordt iemand. Die goed doet, wordt goed»

Sociaal systeem

Eredienst/Feesten

Het sociale systeem, d.w.z. het kastestelsel, is nauw verbonden met het Hindoeïsme dat er de legitimatie voor levert. Van een eenvoudige driedeling, later vierdeling van de maatschappij, is er een allesomvattend systeem ontwikkeld dat alle zaken als beroep, omgang, huwelijk enz . regelt en vastlegt. Bovenaan staat de priesterkaste der brahmanen, onderaan de kaste van de onaanraakbaren.

Door de veelheid van Goden en Godinnen en hun verschijningsvormen, de grote regionale verschillen en het feit dat bepaalde feesten alleen binnen bepaalde kasten gevierd worden is het moeilijk, zo niet onmogelijk, aan te geven wat de belangrijkste feesten zijn. Toch hier enkele voorbeelden: - Holi-feest, uitbundig voorjaarsfeest, heeft verband met Visnu. - Divali of Lichtfeest, wordt wel door alle kasten gevierd. - Durga Pura, feest ter ere van de Godin Durga. Eredienst vindt plaats in tempels of gewoon thuis. Ritueel gebed en offers nemen een centrale plaats in. De omgang met de goden(beelden) is zeer familiair.

Heilige boeken De Veda is al genoemd. Rond 1200 v.Chr. ontstaat er een nieuwe serie boeken, eigenlijk filosofische geschriften, de Upanisjaden. Omstreeks 500 n.Chr. komt er een nieuw geschrift bij, de Bagavad Ghita, een epos dat de strijd van Krisna beschrijft en dat zeer populair is.

De leer De grondgedachten zijn als volgt te omschrijven: (1) Karma, de wet van oorzaak en gevolg en de onvermijdelijke uitwerking van iemands daden die niet ophoudt bij de dood maar overgaat in een volgend leven in een hogere of lagere positie. (2) Dharma, de plichten die men moet nakomen overeenkomstig de plaats in de samenleving (kaste). (3) Samara, de kringloop van de wedergeboorten die ook de dieren betreft.

Leefregels Zoals te begrijpen valt uit het voorafgaande, hangen de leefregels sterk samen met het kastesysteem. Het prijzen van de Goden en het brengen van al dan niet symbolische offers behoort tot de verplichte rituelen van de Hindoe. De koe wordt als heilig dier ontzien. Ten aanzien van de relatie met naaste kent het Hindoeisme voornamelijk algemene regels. Verdraagzaamheid en tolerantie volgen uit het grote opnemend vermogen van het hindoeïsme. 52 |

AM | oktober 2007

Enkele teksten uit de heilige boeken “Milddadig is hij die iets geeft aan de bedelaar, die verzwakt naar hem toekomt op zoek naar voedsel. In het strijdgewoel zal hij succes hebben. Hij maakt hem tot vriend voor moeilijkheden in de toekomst”. “In overeenstemming met zijn handelwijze, in overeenstemming met zijn gedrag, zo wordt iemand. Die goed doet, wordt goed. Die slecht doet wordt slecht...” (uit de Rig Veda). “Derhalve is het vooruitzicht van hen, die hier een prettig leven leiden dan ook dat zij een plezierige moederschoot zullen binnengaan, hetzij die van een Brahmin, hetzij die van een Ksjatrija of die van een Vaisjia. Maar zij die een verfoeilijk leven leiden zullen waarlijk een verfoeilijke moederschoot binnengaan, hetzij die van een hond, hetzij die van een varken of die van een uitgestotene” (uit de Oepanisjaden).

Een beeld van Ganesh

oktober 2007 |

AM | 53

Deel I

‘In de oorlog en in de liefde is alles geoorloofd’ Baudelaire 54 |

AM | oktober 2007

Deel I

Ter ondersteuning van het spreekwoord dat in de oorlog en in de liefde alles geoorloofd is, vallen velerlei argumenten aan te voeren. Daarin zal ik enige orde aanbrengen. In de eerste plaats kan het spreekwoord worden opgevat als een samenvoeging van twee stellingen die in dit opzicht maatgevende auteurs afzonderlijk hebben geformuleerd: volgens de een is in de liefde alles geoorloofd, volgens de ander is in de oorlog alles geoorloofd, en het komt niet bij hen op om oorlog en liefde met elkaar in verband te brengen. Naar zal blijken, dienen we bij de gedachte dat in liefde en oorlog alles geoorloofd is, enig voorbehoud te maken (§1). In de tweede plaats kan het spreekwoord worden opgevat als een stelling waarin liefde en oorlog met elkaar worden verbonden: omdat liefde oorlog is en/of omdat oorlog liefde is, is er alles geoorloofd. Naar zal blijken, moet ook dit met een korreltje zout worden genomen (§2).

Deel II

Dit zal ertoe leiden een complexere relatie te schilderen tussen liefde en oorlog, van waaruit duidelijk wordt dat er weliswaar veel geoorloofd is, maar niet alles (§3). Bij het afbakenen van de toegelaten manoeuvres zal ik, analoog aan het bestaande oorlogsrecht, de contouren schetsen van een nog niet als zodanig onderkend liefdesrecht (§4).

door: prof.dr. F.C.L.M. (Frans) Jacobs, Leerstoelgroep Ethiek http://home.medewerker.uva.nl/f.c.l.m.jacobs/page3.html

In de oorlog en in de liefde is alles geoorloofd, zo luidt het spreekwoord. Dat in de oorlog alles mag, ligt voor de hand. De oorlog is een terugkeer in de ‘natuurtoestand’, waarbij volgens Hobbes ‘iedereen zich laat leiden door zijn eigen rede, en er niets is dat iemand niet als middel tegen zijn vijanden kan gebruiken om zijn leven te behouden’, waardoor ‘iedereen recht op alles heeft, zelfs op andermans lichaam’. Dat in de liefde alles mag, ligt eveneens voor de hand, al heeft het ons eeuwen gekost om de liefde los te maken uit allerlei natuurlijke en bovennatuurlijke bedoelingen. Wat mensen samen bekokstoven en bekonkelen, is hun eigen zaak: alles mag, mits met wederzijdse toestemming. Dat in de oorlog en in de liefde alles geoorloofd is, roept niettemin allerlei vragen op, zoals: Is er een overeenkomst tussen de manier waarop in de oorlog en in de liefde alles geoorloofd is? Lijken oorlog en liefde in bepaalde opzichten misschien op elkaar? Maar ook: zijn er toch niet voorwaarden verbonden aan de manoeuvres, zodat strikt genomen in de oorlog en in de liefde niet alles geoorloofd is? En heeft het recht misschien een taak bij het afbakenen van de toegelaten manoeuvres? Aan al deze vragen gaat natuurlijk de vraag vooraf, wat je precies onder oorlog en liefde wenst te verstaan. Opgevat in een bepaalde zin, kunnen oorlog en liefde zich misschien ongeremd ontplooien, maar als we ze in een andere zin opvatten, hoeft dat niet het geval te zijn.

Verschenen in: C.W. Maris, E. Lissenberg, D.W.J.M. Pessers (red.), Recht en Liefde, Nijmegen: Ars Aequi Libri, 1996, 21-28

oktober 2007 |

AM | 55

Augustinus schrijft zijn Trinitate, gravuur door S. Bolswert, 1624, naar tekening van Eugenius Van Wamel osa

In de liefde is alles geoorloofd, in de oorlog is alles geoorloofd? 1. Dat in de liefde alles geoorloofd is, houdt Augustinus ons voor. Ama et fac quod vis zou hij gezegd hebben — dat heb ik niet kunnen terugvinden, wel Dilige, et quod vis fac!. Het object van die liefde is God; als je God echt liefhebt, en wel op een manier die God waardig is, dan sta je boven de wet. Dat betekent niet dat je de wet mag overtreden, maar dat je uit liefde met graagte doet wat de wet aan weerspannigen oplegt. Daarmee legt Augustinus de ware liefde zo uit dat zondaars zoals wij allemaal zijn, ons er nauwelijks in kunnen herkennen. Een rechtgeaarde zondaar zal dan ook zeggen dat Augustinus zoveel voorwaarden verbindt aan wat hij voor echte liefde houdt, dat de gewone liefde er bekaaid van afkomt: Augustinus’ liefde als een keurslijf of een kuisheidsgordel. Dat in de oorlog alles geoorloofd is, wordt aan Von Clausewitz toegeschreven, die als eerste de conceptie van de totale oorlog heeft ontwikkeld, van wat hij de absolute oorlog noemt. In de oorlog proberen de strijdende partijen de vijandelijke strijdmacht te vernietigen, teneinde haar ertoe te dwingen zich aan de eigen wil te onderwerpen. Dan zijn in beginsel alle strijdmiddelen geoorloofd die de tegenstander ertoe brengen de strijd op te geven: in de oorlog is 56 |

AM | oktober 2007

alles geoorloofd. Toch erkent ook Von Clausewitz bepaalde grenzen: de oorlog bestaat niet alleen maar in de brute botsing van haat en vijandschap, die blinde natuurlijke driften vormen, maar ook in een spel van waarschijnlijkheid en toeval, dat van de oorlog een vrije activiteit maakt van de ziel; bovendien is de oorlog een politiek werktuig, en daarom onderworpen aan politieke doelstellingen, waardoor de oorlog tevens een zaak is van het verstand. Het samengaan van blinde drift, vrije activiteit en verstand noemt Von Clausewitz een ‘wonderbaarlijke drieëenheid’—wat een wonderbaarlijke band schept met Augustinus’ De Trinitate. En zoals we bij Augustinus zagen dat de ware Godsliefde vele beperkingen oplegt aan de liefde van gewone zondaars, zo conceptualiseert Von Clausewitz de oorlog zo dat zij als voortzetting van de politiek met andere middelen gebonden is aan allerlei politieke voorwaarden. Augustinus en Von Clausewitz: het is niet zo dat volgens hen in de oorlog en in de liefde alles geoorloofd is. Maar daarmee hebben we nog onvoldoende profijt getrokken uit het spreekwoord, dat oorlog en liefde niet voor niets aan elkaar relateert. Zijn liefde en oorlog in een bepaald opzicht misschien hetzelfde, waardoor ze zich onttrekken aan de

morele en juridische normen waaraan ons gedrag normaliter onderworpen is? Liefde is oorlog, en dus mag alles, luidt de stelling nu. Maar ook: oorlog is liefde. Kunnen we daar iets van leren? Daarover gaat het in de volgende paragraaf. 2. Liefde en oorlog zijn hetzelfde, en daarom is er alles geoorloofd ‘Liefde is oorlog’. Met zo’n gelijkstelling moet je natuurlijk oppassen, maar het is wel leuk om je fantasie erop los te laten. Ik verschuil me weer achter enige auteurs. Dat liefde oorlog is, kan als een samenvatting gelden van de ‘theorie’ van Marcel Proust. Die komt hierop neer. Wat je het liefst hebt is, dat zij zich alleen en volledig aan jou wijdt. Maar dat jij haar begeert, maakt jou voor haar juist onaantrekkelijk. Dat heeft weer zijn weerslag op jou: haar weigerachtigheid maakt haar voor jou extra aantrekkelijk, een aantrekkelijkheid die nog toeneemt wanneer een ander haar bezit, of wanneer je denkt dat een ander haar bezit. (Vaak vormt het loutere feit dat een vrouw door een ander bemind wordt, de aanleiding om haar te gaan begeren.) Het verlangen om in haar liefde opgenomen te worden, verandert door dit alles in het verlangen om haar te bezitten en aan jou te onderwerpen: la prisonnière. Dan zijn er twee mogelijkheden. Ofwel je krijgt haar inderdaad in je greep, en dan verliest zij precies om die reden haar aantrekkelijkheid. Ofwel je krijgt haar niet in je greep en je blijft haar achtervolgen, tot ellende van haar en van jezelf, en dan vlucht zij na een tijdje uit jouw gevangenis: la fugitive. Het is in dit tweede geval ook mogelijk dat je het moe wordt om haar te blijven zoeken en haar gangen na te gaan, en dat je weer zin krijgt in de bezigheden die je omwille van haar verwaarloosd hebt. Je kunt natuurlijk ook simpelweg verliefd worden op een ander. En dan begint de zaak weer

opnieuw. Liefde en hartstocht zijn kortom: ‘een waanzinnige behoefte, die de wetten van deze wereld onvervulbaar maken en moeilijk te genezen—de onzinnige en smartelijke behoefte haar te bezitten’. Liefde is bij Proust dus oorlog: doen wat in je vermogen ligt om haar in bezit te nemen, zoals bij Von Clausewitz de oorlog als doel heeft om de wil van de tegenpartij te breken. Helaas is het zo dat de liefdesoorlog volgens Proust alleen maar kan eindigen in een Pyrrusoverwinning: als je haar wil gebroken hebt, wil je precies om die reden van haar af. Proust is uiteraard niet de enige die de liefde als een oorlog beschouwt. Dat motief kunnen we bijv. ook aantreffen in de Don Juan-legende, die in Mozarts Don Giovanni een ironische bewerking ondergaat: die snoever, die Leporello een boekhouding laat bijhouden van alle veroveringen die hij in allerlei landen gemaakt heeft (Ma in Espagna son già mille et tre), slaagt er in het verloop van Mozarts opera niet in om ook maar één vrouw voor zich te winnen; Donna Elvira, de enige vrouw die hem wil, heeft hij al ooit bezeten, en wil hij nu daarom kwijt. Dat liefde oorlog is, vinden we ook terug bij Baudelaire: Je t’adore à l’égal de la voûte nocturne, O vase de tristesse, ô grande taciturne, Et t’aime d’autant plus, belle, que tu me fuis, Et que tu me parais, ornement de mes nuits, Plus ironiquement accumuler les lieues Qui séparent mes bras des immensités bleues. Je m’avance à l’attaque, et je grimpe aux assauts, Comme après un cadavre un chœur de vermissaux, Et je chéris, ô bête implacable et cruelle! Jusqu’à cette froideur par où tu m’es plus belle!

Een moment uit mozarts opera “don giovanie” Madamina, il catalogo è questo, giovanie maakt blind van liefde elvira het hof...

Donna Elvira

Don Giovanni

oktober 2007 |

AM | 57

«Eros bouwt op en smeedt mensen aaneen, de agressiedrift breekt af en zet mensen tegen elkaar op»

eros 58 |

AM | oktober 2007

Dat liefde oorlog is, en dat er precies daarom in de liefde van alles passeert wat in het normale leven niet toegelaten is, blijkt ook uit onze reactie op een crime passionnel: Eigenlijk hebben we alle begrip voor iemand die zijn geliefde op heterdaad betrapt en haar in woede om zeep helpt, en willen we zo’n daad graag met de mantel der liefde bedekken. (Maar niet iedere crime passionnel kan ermee door. Euripides’ Medea, die haar kinderen doodt wanneer Iason haar in de steek laat, maakt het te bont.) Tot zover de stelling dat liefde oorlog is. Dat oorlog liefde is, valt eveneens op talloze manieren te adstrueren. Ik kan verwijzen naar de orgastische reactie die Goebbels in het Berlijnse Sportpalast opriep met zijn opzwepende: Wollt ihr den totalen Krieg?, in verband waarmee in het algemeen de relatie tussen de Führer en zijn volk het bestuderen waard is. Door allerlei verleidingstechnieken wist Hitler, die welbewust geheim hield dat hij een maîtresse had, het Duitse volk aan zich te binden en het te laten doen wat hij wou: zijn oorlogen voeren; en toen dat mislukt was, schoof Hitler zijn grote geliefde vol minachting terzijde, en trouwde hij een paar uren voor zijn zelfmoord alsnog met Eva Braun. De stelling dat oorlog liefde is, kunnen we aan Ernst Jünger toeschrijven. In zijn Der Kampf als inneres Erlebnis uit 1922 schildert Jünger de oorlog in termen van een räuschende Orgie en van een Wollust des Blutes. De oorlog brengt mensen in extase, een toestand waarin naar zijn zeggen ook de heilige, de dichter en de minnaar verkeert: Ein letztes noch: die Extase. Dieser Zustand des Heiligen, des großen Dichters und der großen Liebe ist auch dem großen Mute vergönnt. Da reißt Begeisterung die Männlichkeit so über sich hinaus, daß das Blut kochend gegen die Adern springt und glühend das Herz durchschäumt. Das ist ein Rausch über allen Räuschen, eine Entfesselung, die alle Bande sprengt. Es ist eine Raserei ohne Rücksicht und Grenzen, nur den Gewalten der Natur vergleichbar. Da ist der Mensch wie der brausende Sturm, das tosende Meer und der brüllende Donner. Dann ist er verschmolzen ins All, er rast den dunklen Toren des Todes zu wie ein Geschoß dem Ziel. Oorlog is volgens Jünger niet alleen liefde, maar ook religie en poëzie; telkens is er sprake van een Raserei ohne Rücksicht und Grenzen: in oorlog en liefde, in religie en poëzie is alles geoorloofd, en wel omdat daar telkens het leven op het spel staat. Dat oorlog liefde is, komt doordat de mens daarin den dunklen Toren des Todes zu[rast] wie ein Geschoß dem Ziel, een motief dat we ook aantreffen in de benoeming van het orgasme als de kleine dood, en dat bijv. ook door Freud wordt verkend: erotische driften zijn tevens doodsdriften, in de eros streeft de mens naar de vernietiging van zichzelf als een afzonderlijk wezen, een streven dat geëxterioriseerd wordt in de agressiedriften. Liefde is oorlog, oorlog is liefde: als je er eenmaal op gaat letten, dringt dat inzicht zich steeds meer op. Kijk naar Machiavelli. Behalve Il Principe heeft hij ook een toneelstuk geschreven, La Mandragola (De Alruin). De inzet van Il Principe is: ‘wat de machtspositie van een heerser inhoudt, welke soorten ervan bestaan, hoe men ze verwerft, hoe men ze behoudt, en waarom men ze verliest.’ Oorlogvoeren is daarbij een van de in te zetten middelen. De opzet van La Mandragola kan men parallel daaraan aldus omschrijven: ‘wat de machtspositie van een man inhoudt, hoe men een

vrouw verovert, hoe men ze behoudt, en waarom men ze verliest.’ En voor het bereiken van dit verheven doel is ieder middel toegelaten, precies zoals in de politiek. Veroveringen op het gebied van de politiek staan evenals op het gebied van de liefde in het teken van de eer. Aangezien het beter is te sterven dan zonder die vrouw te leven, stelt Callimaco zich voor deze klassieke keus: ofwel sterven zonder haar, ofwel een groots leven met haar. Dat doet denken aan Aristoteles’ ophemeling van de oorlog: Je gedraagt je oneervol en laf wanneer je in de oorlog tot elke prijs de dood uit de weg gaat; de meest nobele dood is de dood in de strijd, want die treft iemand temidden van het grootste en edelste van alle gevaren. Een teleurgestelde liefde is, evenals een verloren oorlog, krenkend voor onze trots, terwijl een geslaagde verovering juist ons ego streelt. En of het lukt, hangt voor een groot deel af van het toeval, het tweede element van de drieëenheid van Von Clausewitz, dat ook bij Machiavelli een centrale plaats inneemt, waarbij hij in een beroemde passage de fortuin trouwens weer vergelijkt met een vrouw. Bij Machiavelli treffen we zo geen benepen eigenbelang aan, maar een variant van de antiqua virtus, die volgens Nietzsche in de gedegenereerde moderne tijd verloren is gegaan. Wij zijn verstandige mensen geworden, die met angst en beven uitzien naar een oorlog, evenals naar een nieuwe liefde. (William James (1970) wijst op het paradoxale karakter van de houding die moderne mensen hebben tegenover de oorlog: ze willen in de toekomst weliswaar geen nieuwe oorlog meer, maar uit hun collectieve verleden zouden ze geenszins alle voorbije oorlogen willen zien verdwijnen. Dan zouden ze komen te verkeren in a sheep’s paradise. Iemands identiteit wordt voor een flink deel bepaald door de liefdes die hij gewonnen en verloren heeft, zoals onze nationale identiteit voor een flink deel bepaald wordt door de oorlogen die we gewonnen en verloren hebben.) Liefde is oorlog, oorlog is liefde: dat heb ik nu zo’n beetje aangegeven, en in de liefde die de oorlog is, is alles toegelaten, zoals ook in de oorlog die de liefde is. Maar ben ik nu mijn doel niet voorbijgeschoten? Ik wilde toch onder meer aangeven in welke opzichten in oorlog en liefde niet alles is toegelaten, zodat er ook nog wat ruimte vrijkomt voor het recht? Als ik in een orgastische woordenkraam eros en doodsdrift aan elkaar koppel, valt er voor zoiets banaals als het recht natuurlijk niets meer te zeggen. Inderdaad ben ik te hard van stapel gelopen. Kijk alleen maar naar Freud, in wie mijn beschouwing over de identiteit van liefde en oorlog haar hoogtepunt vond. Hij zegt niet dat eros en agressiedriften hetzelfde zijn, maar neemt aan dat de sexuele driften, de eros, wezenlijk onderscheiden zijn van de agressieve driften, waarvan vernietiging het doel is. Eros bouwt op en smeedt mensen aaneen, de agressiedrift breekt af en zet mensen tegen elkaar op. Dat het voeren van oorlog tegen een collectieve vijand een van de effectiefste middelen is om een volk aaneen te smeden, veronderstelt dat vernietigen en opbouwen niet identiek zijn. Liefde en oorlog zijn allerminst hetzelfde.

«wordt vervolgd»

In het volgende nummer van Ayo-Magazine het tweede deel van dit artikel oktober 2007 |

AM | 59

yo-folio

ERIC SYBREN 60 |

AM | oktober 2007

Eric Sybren Braam, geboren op 14 februari 1949 te Bussum, schildert onder de naam Sybren. Al op jonge leeftijd maakte hij kennis met het werk van Gooise schilders in de kunstzaal van Hamdorff te Laren. In opleiding ontwierp hij textieldessins bij studio ‘De Blarik’ te Blaricum en later ook bedrijfslogo’s en huisstijlen. Het getoonde werk bestaat hoofdzakelijk uit drie disciplines: Geabstraheerde landschappen, geschilderd in acryl. Portretten, getekend in potlood, krijt en geschilderd in olieverf en acrylverf. Naakten, getekend in potlood, krijt en geschilderd in olieverf.

oktober 2007 |

AM | 61

«Dromen Verbeeld»

62 |

AM | oktober 2007

oktober 2007 |

AM | 63

64 |

AM | oktober 2007

zonder titel acryl 80 x 80 cm

ruïne

oktober 2007 |

AM | 65

Bart olieverf 100x 100 cm

66 |

AM | oktober 2007

zonder titel acryl 80 x 80 cm

oktober 2007 |

AM | 67

zonder titel acryl 80 x 80

68 |

AM | oktober 2007

In Bussum maakte Sybren als negenjarige voor een braderie kleine olieverfjes op paneel. Sommige paneeltjes waren niet groter dan 6 bij 6 centimeter. In die tijd bezocht hij het Singermuseum en de kunstzaal van Hamdorff te Laren. Sybren is autodidact. Midden jaren tachtig wordt hij lid van het Beeldend Collectief Blaricum. In het atelier van de oude boerderij aan de Angerechtsweg werden het olieverfje ‘droomreis’ en de gouache ‘wrak’ geschilderd. Het abstract afgebeeld op de homepage ontstond er ook, evenals ‘Het nieuwe land’, beiden in olieverf geschilderd. De gouache’s ‘Bloedend steen’ en ‘Glasswindow’, (als schets voor een glazenierscarton bedoeld), stammen uit deze periode. Sybren verhuist naar Leiden en het schilderen staat op een laag pitje totdat hij een woning in het Hof Meermansburg aan de Oude Vest betrekt. In mei 1995 was er een overzichtstentoonstelling in de monumentale Hooglandse kerk. Na eerdere tentoonstellingen in het Gooi beschouwt Sybren dit nu nog als een van de belangrijkste ervaringen in zijn schildersleven. In september 2007 is hier gedurende 4 weken opnieuw werk van Sybren getoond. Meer informatie: http://www.ericsybren.nl/ of mail: [email protected]

oktober 2007 |

AM | 69

70 |

AM | oktober 2007

Voor de 2e keer in de Hooglandse Kerk te Leiden

Tentoonstelling in de eerste week van september door honderden bezoekers bezocht.

De ‘witte kathedraal’, zo noemt Sybren de Hooglandse Kerk in Leiden. Dit heeft alles te maken met de witgepleisterde muren en de grote vensters waardoor het licht zich prachtig kan verspreiden. Het is de tweede keer dat Sybren exposeert op deze imponerende locatie. De eerste overzichtstentoonstelling vond plaats in mei 1995. Het betrof overwegend ‘abstract’ werk, waarvan ook nu enkele werken in de tentoonstelling vertegenwoordigd zijn. Deze tentoonstelling vond plaats in het ‘koor’ van de kerk. De huidige tentoonstelling wordt gehouden in het ‘noordertransept’. De tentoonstelling valt direct op wanneer u het monumentale gebouw binnentreedt. Op de eerste afbeelding van de onderstaande fotoreportage kijkt u direct tegen het noordertransept aan.

In het tentoongestelde werk nemen portretten voor het eerst een belangrijke plaats in. Sybren ziet het z.g. ‘vrije’ werk als zijn hoofdwerk, maar met het maken van portretten (en naakten) kan hij zich in de schildertechnieken bekwamen. Een groot deel van de tentoonstellingsbezoekers bezocht in de eerste week om andere redenen de Hooglandse Kerk, onder andere voor concerten, bijeenkomsten en de opening van het Universitair Jaar. Monumentendag, op zaterdag 8 september trok zo’n 2000 bezoekers. De tentoonstelling heeft, mede hierdoor, ook extra aandacht getrokken. De tentoonstelling duurde tot 29 september 2007.

oktober 2007 |

AM | 71

AP-genda tweede kringdag Orgelconcert Hilversum-1 Eredienst en Open Huis- Harderwijk 11 november themasamenkomst ‘Loslaten en opnieuw verbinden’’ 23-25 november Voorgangersconferentie

07 oktober 07 oktober 14 oktober

bios-genda

Kapitein Rob

29 november - Kapitein Rob - De waanzinnige Professor Lupardi heeft een machine ontwikkeld waarmee hij het klimaat van de hele wereld naar zijn hand kan zetten, en dus zelfs de wereld zou kunnen vernietigen. Lukt het Kapitein Rob om de wereld te behoeden voor een ramp?

11 oktober - Alles is Liefde - is een romantische komedie over zes koppels die er achter komen dat liefde overal is. Maar liefde is als Sinterklaas, je moet er in geloven, anders wordt het niks.

Alles is Liefde

Yo-genda

Klaasje is gescheiden van Dennis, die haar heeft bedrogen met de schooljuf. Dennis wil haar terug, maar zijn kansen lijken verkeken als zij een jonge minnaar in huis haalt. Klaasjes beste vriendin is de spil van haar gezin. Haar man voelt zich vaak overbodig. Dat hij is ontslagen, durft hij haar niet te vertellen. De Badmeester verheugt zich op het huwelijk met zijn grote liefde. Kees twijfelt en slaat zijn angsten van zich af tijdens weekendjes larpen. Victors zus Kiki droomt van een prins op het witte paard. Ze weet niet dat een echte prins, Valentijn, van haar droomt. Met de komst van een mysterieuze Sinterklaas bereiken de liefdesperikelen een hoogtepunt, maar komen ook de happy endings dichterbij..

AYO-aanrader

uit-genda muzee-genda 14 september 2007 t/m 25 november “Uit het nucleair onderkomen” - venlo - Met de onder het museum liggende atoombunker beschikt Museum van Bommel van Dam over unieke depotruimte. In 2007 sluiten Rob Moonen (Schaesberg, 1958) en Loek Grootjans (Arnemuiden, 1955) zich gedurende zeven dagen op in deze bijzondere schuilkelder. Dit geïsoleerde verblijf dient als vertrekpunt voor een tentoonstelling van hun werk. Museum van Bommel van Dam Deken van Oppensingel 6 5911AD Venlo

19 oktober - rotterdam - “Victor Hugo” - Stichting Culture Etcetera organiseert verschillende activiteiten, die geheel in het teken staan van de Franse schrijver Victor Hugo. In samenwerking met Poetry International, Alliance Française, Lantaren/Venster, Bibliotheektheater, Uitgeverij Douane en Donner. Programma 19 oktober: tentoonstelling in bibliotheek 19 oktober: 16.00 lezing in bibliotheektheater 19 oktober: 20.30 concert Veni Vidi Vixi in Arminius 20 oktober: 15.00 boekpresentatie Nederlandse vertalingen bij Donner 20 oktober: 19.30 uur film Les Misérables in Lantaren/Venster

AYO-TIP De Niagara van de Veluwe De Vrijenbergerspreng bij Loenen op de Veluwe is met een verval van 15 meter de hoogste waterval van Nederland. Met dit hoogteverschil doet ‘onze’ waterval niet onder voor de hoogste waterval van onze Belgische buren. Zo’n plek vraagt om een nader onderzoek! De Niagara waterval maar dan op z’n Nederlands. Voor de economische ontwikkeling van Apeldoorn werd in 1825 het Apeldoorns kanaal gegraven. Om de toevoer van water in het kanaal zeker te stellen werden er kunstmatige beekjes (sprengen) aangelegd. Zo’n spreng ontspringt uit een kunstmatig aangelegde bron waaruit ‘gewoon’ grondwater omhoog komt. Omdat in deze spreng het hoogteverschil nogal fors was, werd er een waterval (bestaande uit trappen) aangelegd. Het totale verval bedraagt zo’n 15 meter. Waar: De waterval is te bereiken via de grote weg (Loenense weg) van Loenen naar Beekbergen. In de buurt van de waterval is een parkeerterrein, deze staat d.m.v. bordjes aangegeven. De grootste waterval ligt achter de grote parkeerplaats. Zo’n 20 minuten lopen stroomopwaarts, zijn nog een aantal watertrappen te vinden. 72 |

AM | oktober 2007

Over 4 jaar sterven jaarlijks 45.000 Nederlanders aan kanker Waar

Niet waar

Op dit moment is deze stelling waar. Maar als het aan ons ligt komt daar zo snel mogelijk verandering in. Daarom stimuleren we mensen om gezond te leven, zodat zij hun kans op kanker zoveel mogelijk beperken. Door wetenschappelijk onderzoek naar betere behandelingen mogelijk te maken willen we de kans op genezing vergroten. Kanker betekent gelukkig lang niet altijd meer het einde. We zijn op de goede weg. Uw gift maakt het verschil. Kijk op www.kwfkankerbestrijding.nl of geef op giro 26000.

Kanker betekent lang niet altijd het einde. oktober 2007 |

AM | 73

yo-gadget

74 |

AM | oktober 2007

Knippen vouwen

oktober 2007 |

AM | 75

yo-muziek

Fotografie: Dennis van den Eijnden gemaakt tijdens het festival de beschaving op 1 september 2007 - Leidsche Rijn Park 76 |

AM | oktober 2007

“I would stay”

If this is true, I thought then, what will I think? Will I stay, or rather I will get away? I`m scared that, I won`t find a thing And afraid, that I`ll turn out to be alone But I: I have to learn, have to try, have to trust I have to cry Have to see, have to know, that I can be myself And if I could, I would stay And if they`re not, not in my way I`ll stare here, in the distance But I`ll grow up to be just like you, yeaah I`ll grow up to be just like you, yeah. I see it all I`m sure but, do I know what`s right? I thought I knew, but it turns out the other way I am scared that, I won`t find a thing And afraid, that I`ll turn out to be alone But I: I have to learn, have to try, have to trust I have to cry Have to see, have to know, that I can be myself And if I could, I would stay And if they`re not, not in my way I`ll stare here, in the distance. But I`ll grow up to be just like you, yeaah I`ll grow up to be just like you I wanna tell you Why would I try to? You are all I can see now Why would I try to? And I wanna tell you Why would I try to? You are all I can see now I know I`ll try to I have to learn, have to try, have to trust I had to cry I have to see, have to know that I can be myself If I could, yeah, I would stay And if they`re not, not in my way I`ll stare here, in the distance But I`ll grow up to be just like you, yeaah I`ll grow up to be just like you Like you

oktober 2007 |

AM | 77

D

e band is in 1997 gestart. Het succes is langzaam gekomen. Eerst hebben ze 2 plaatselijke talentenjachten gewonnen daarna ging het steeds sneller.. ze stonden zelfs al op pinkpop dit jaar! Jacqueline:”We hebben er hard voor gewerkt.” De nieuwste cd heet “nothing less” en daar zijn al ruim 80.000 exemplaren van verkocht! Voor “nothing less” hadden ze al een demo cd “run around” waar het mooie nummer “In her sun (stupid)” op staat. Dit nummer hebben ze niet op het album gezet Jacqueline: “Het nummer is goed zoals het is.” De eerste single die KREZIP uit heeft gebracht is “Won’t cry” een erg mooi nummer vind ik. De tweede single is “I would stay” ook een erg mooi nummer en word de hele dag door op de radio gedraaid. Alle nummers op het album zijn door Jacqueline geschreven behalve de nummers “In her head” en “All unsaid”

78 |

AM | oktober 2007

Fotografie: Dennis van den Eijnden

I would stay is de tweede single afkomstig van het album Nothing less van de Tilburgse band Krezip, het is hun eerste hit. Zowel de single als de videoclip zijn een aantal weken eerder opgenomen tijdens Krezips optreden op Pinkpop. In tegenstelling tot de eerste en latere singles is I would stay rustig van karakter en is het voornaamste instrument geen gitaar maar een piano. Vooral het schattige karakter en enthousiasme van de middelbarescholieren-band op een dergelijk festival zorgde voor veel sympathie bij het publiek. Het nummer kwam in dezelfde week de Nederlandse Top 40 binnen als de grote zomerhit Que si que no van Jody Bernal. Na vier weken vlak onder deze single in de Top 40 gestaan te hebben klimt de single voor drie weken naar de top van de hitparade. In de Mega Top 100 is de nummer1 positie nooit bereikt, omdat bovengenoemde hit daar al die tijd onafgebroken op 1 heeft gestaan. Na 18 weken verdwijnt I would stay uit de Top 40. De single belandt op de derde plaats in de Top 40-jaarlijst 2000 en op de tweede plaats in de Top 100-jaarlijst 2000. In de Vlaamse Ultratop 50 voert de single achtereenvolgens maar liefst negen weken de lijst aan.

«je Moet Je zelf kunnen identificeren met de tekst, dan heb je een nummer wat mensen pakt»

Releasedatum Soort drager Opname Genre Duur Label Schrijver(s) Producent(en) Status

23 juni 2000 CD single 12-inch Live op Pinkpop 2000 Pop 4:15 Warner Music Jacqueline Govaert Oscar Holleman Platina (Nederland)

Bron: wikipedia

Anne Govaert gitaar Annelies Kuijsters gitaar, toetsinstrumenten, zang Bram van den Berg drums Jacqueline Govaert zang JanPeter Hoekstra gitaar Joost Van Haaren basgitaar overige muzikanten Abel Korsmit drums Bas Witte drums Erik drums Thijs Romeijn drums Thomas Holthuis gitaar

Jacqueline Govaert (20 april 1982) is zangeres bij de Nederlandse pop/rockband Krezip. Ze hoorde bij de eerste lichting studenten van de Rockacademie te Tilburg. Ze was al heel vroeg bezig met muziek, op de middelbare school zat ze al in de band Krezip. Ze is het boegbeeld van de band, ze schrijft de liedjes, zingt en speelt piano. Ook is ze gastzangeres geweest bij het muziekproject Ayreon en heeft ze gezongen op nummers van Relax, Beef, Armin van Buuren en Fernando Lameirinhas. In 2006 zorgt Jacqueline samen met The Partysquad, Extince en Caprice voor de opening van de TMF Awards 2006. In de weken daarna is er zoveel vraag naar de single, waarop TMF besloot dat de single exclusief te downloaden werd. Op 9 december komt de single op basis van alleen downloads binnen op nummer 4 in de Single Top 100.

juni 2007 |

AM | 79

yo-weblog http://www.lsltn.nl/

Stuur eens iets van jezelf de wereld in. Laat los en zie wat er gebeurt. “In het lege Heineken-flesje deden we een briefje: ‘Please write to me’, in het Engels, Duits en Pools.” Peter kreeg meer dan alleen antwoord. Marianne Kalkman

80 |

AM | oktober 2007

Overboord Peter: “Sommige huwelijken gaan stuk aan de fles, mijn vrouw en ik hebben het juist aan een fles te danken. Aan de fles met een briefje, dat ik onderweg van Hoek van Holland naar Harwich overboord heb gegooid.” BIERTJE “Ik woonde in Kent, Engeland, en was bij familie in Duitsland geweest. We hadden de nachttrein willen nemen, maar die hadden we gemist en dus zaten we overdag urenlang op de boot. Om de tijd door te komen, dronk ik een biertje met een Poolse jongen die ik aan boord had ontmoet. In het lege Grolsch-flesje deden we een briefje: ‘Please write to me’, in het Engels, Duits en Pools. Met mijn naam en adres eronder.” ZEE “Honderdzestien dagen later lag er een mooie kaart van Terschelling op de mat. Daar had ik toen nog nooit van gehoord. Ik was erg verrast. Had wel gehoopt op antwoord, maar het niet echt verwacht. Ik was het inmiddels alweer bijna vergeten. Het wás ook bijzonder: bijna vier maanden heeft dat flesje in de grote zee gedreven. Of misschien heeft het ook wel een tijdje op het strand gelegen.” ENGELS “De vinder heeft de fles en het briefje aan zijn zestienjarige buurmeisje gegeven. Dat was goed voor haar Engels, vond hij. Zo begon onze briefwisseling. Na twee jaar hebben we foto’s uitgewisseld en na zes jaar hebben we elkaar voor het eerst ontmoet. Negen jaar nadat ik het flesje heb losgelaten, zijn we getrouwd en woonde ik bij haar op Terschelling.”

oktober 2007 |

AM | 81

yo-op vakantie

82 |

AM | oktober 2007

oktober 2007 |

AM | 83

84 |

AM | oktober 2007

oktober 2007 |

AM | 85

AYO-MAGAZINE Yo-colofon

vormgeving, text, fotografie, art direction, uitgever, eindredactie, hoofdredactie aan dit nummer van AYO-MAGAZINE werkten mee:

Karin

Monique Marije Ed Edwin Carmen Eline Hans

Frans

Jan en z’n moeder

Ida Frank Mariska Eric

René+

Bart Hans Econ

Cindy Remke Wikipedia

Wilhelminabos.nl

Ciska Dennis Margot

Eric Mariannencrv

Intellectueel Eigendomsrecht Alle auteursrechten en andere intellectuele eigendomsrechten op de teksten en afbeeldingen in dit magazine zijn eigendom van AYOPlaza of zijn opgenomen met toestemming van de betreffende eigenaar. Geen enkele reproductie van welk deel van het magazine dan ook, mag door u worden verkocht, worden veranderd of worden opgenomen in enig ander werk of andere publicatie, hetzij in de vorm van een afdruk, hetzij in elektronische vorm, met inbegrip van het versturen ervan naar een andere site, het opnemen ervan in een andere site (“framing”) of het koppelen van andere sites aan deze site, tenzij hiertoe vooraf schriftelijk toestemming is verleend. Alle op deze site afgebeelde merken zijn eigendom van of worden onder licentie gebruikt door AYOPlaza.

86 |

AM | oktober 2007