bulletin oktober 2007

bulletin oktober 2007

Icademy Lustrumcongres 2008 in Malta Raghoebar: Bot en implantaten als fundament voor functie en esthetiek Samenvatting proefschrift Leo Meijndert Abstracts

3

Nederlandse Vereniging voor Orale Implantologie

nvoi-bulletin 3 | oktober 2007 pagina 2

HOW CLOSE CAN YOU GET TO PERFECT ESTHETICS?

Very close. With Straumann ® CARES. Individualized CAD/CAM solutions.

. Perfect esthetics with zirconia . High precision and reliabilty . Maximum flexibility in abutment design

Learn more at www.straumann.com/CARES

Astra Tech BioManagement Complex™ — functie, schoonheid en biologie in perfecte harmonie Een succesvol implantaatsysteem kan niet steunen op slechts een enkele eigenschap. Net als in de natuur wordt de kwetsbare balans gehandhaafd door de interactie tussen verschillende belangrijke factoren. Ons implantaatsysteem ondersteunt de natuurlijke balans middels een unieke combinatie van verschillende factoren – het Astra Tech BioManagement Complex™.

OsseoSpeed™ — meer bot in minder tijd

MicroThread™ — een biomechanische botstimulans

Conical Seal Design™ — een sterke en stabiele verbinding

Connective Contour™ — een vergroot contactoppervlak en volume van het zachte weefsel

Astra Tech BV, Signaalrood 55, 2718 SG Zoetermeer, Nederland. Tel: +31 79 360 19 55/+32 3 232 81 50. Fax: +31 79 362 3748, www.astratechdental.nl


Van de voorzitter Zorgwekkende Autoriteit Van augustus 2005 tot juni 2006 heeft de NVOI meegedacht en meegewerkt aan een nieuwe opzet van het hoofdstuk Implantologie. Deze opzet wordt nodig geacht omdat het vigerende hoofdstuk een aantal knelpunten vertoont en in een aantal opzichten gedateerd is. De NVOI staat daarbij een duidelijk en vooral transparant hoofdstuk voor ogen dat recht doet aan de hedendaagse, gangbare inzichten en toe-

onevenwichtig advies lijkt te willen overnemen. Inhoud van

passingen in de implantologie.

de zorg en een passende honorering daarvoor zouden daarmee dus in belangrijke mate kunnen worden bepaald door

In een werkgroep bestaande uit vertegenwoordigers van

één “collega”, die niet of nauwelijks wordt gehinderd door

onze beroepsorganisaties NMT en ANT en van de NVOI

enige kennis van de implantologie. Wat een wereld.

voor de wetenschappelijke onderbouwing, wordt eind juni 2006 overeenstemming bereikt over de nieuwe opbouw van

Op de valreep en volstrekt onverwacht hebben de onderhan-

het hoofdstuk en de zorginhoudelijke uitgangspunten.

delingspartijen alsnog besloten één gezamenlijk voorstel tot herziening van het hoofdstuk implantologie in te dienen bij

In het vervolgtraject is de NVOI geen rechtstreekse partij

de NZa. Over de opbouw van het hoofdstuk was men het al

aan de onderhandelingstafel. Geen enkele wetenschappe-

eens, de verschillen over de hoogte van de honorering zijn

lijke vereniging trouwens. In ons Nederlandse democrati-

eenvoudigweg gemiddeld. Gewoon handjeklap.

sche bestel worden slechts vertegenwoordigers van onze

De reden voor deze chicane komt niet voort uit voortschrij-

beroepsorganisaties NMT en ANT uitgenodigd bij de onder-

dend inzicht maar wordt ingegeven door het belang van een

handelingen. Hoewel het concept van juni 2006 per defini-

“constructieve dialoog” over andere onderwerpen dan de

tie al een compromis is tussen meerdere partijen, is er in de

implantologie. Wat een wereld.

maanden daarna in onderhandelingen met Zorgverzekeraars Nederland (ZN) verder aan het hoofdstuk gesleuteld. Uitein-

Het resultaat van dit alles is een nieuw hoofdstuk dat recht

delijk wordt over de nieuwe opbouw van het hoofdstuk

doet aan de huidige inzichten en toepassingsmogelijkheden

overeenstemming bereikt, resulterend in een verdere ver-

van de implantologie maar dat qua honorering op een aantal

vorming van datgene dat NVOI voorstaat. De NVOI is van

punten onder de maat is. Het huidige voorstel is weliswaar

deze verdere aanpassingen achteraf wel in kennis gesteld,

minder desastreus dan hetgeen de NZa leek te zullen gaan

maar er niet in gekend.

opleggen op basis van het advies van een eenling, maar doet geen recht aan de vakinhoudelijke aspecten waarvoor de

Over de honorering van een aantal cruciale verrichtingen

NVOI zich de afgelopen twee jaar hard heeft gemaakt.

kunnen partijen het echter niet eens worden. Als gevolg daarvan worden eind september 2006 door ZN en NMT/

De NZa heeft inmiddels besloten haar besluitvorming even

ANT afzonderlijk voorstellen ingediend bij de Nederlandse

op te schorten. Aanhouden van het gezamenlijk voorstel en

Zorgautoriteit (NZa). Onnodig te benadrukken dat deze twee

de wetenschappelijke vereniging in de gelegenheid stellen

voorstellen grote verschillen vertonen in hoogte van het

haar argumenten toe te lichten of desgewenst verder te

tarief. Er wordt door de NZa een adviseur ingeschakeld. Bij

onderbouwen, zou getuigen van wijsheid.

het lezen van de overwegingen in zijn advies wordt duidelijk dat deze “deskundige” nauwelijks bekend is met de feite-

Van een overheidsorgaan dat rechtvaardig en gezagdragend

lijke praktijk. Dat is ook niet vreemd omdat hij daar al lange

wil zijn, mag worden verwacht dat het een gewogen oordeel

tijd heel ver van staat. In de toelichting op zijn advies merkt

geeft op grond van zorginhoudelijke argumenten en zich

hij onder meer op dat de onderbouwing van beide partijen

niet laat (mis)leiden door politieke spelletjes. Dat zou heel

te wensen overlaat. Dit zou moeten impliceren dat geen ver-

zorgwekkend zijn voor een autoriteit.

antwoorde besluiten kunnen worden genomen. Desalniettemin adviseert hij het voorstel van ZN vrijwel integraal te volgen! Het is onbegrijpelijk dat de NZa een dergelijk

Ronnie J. Goené, voorzitter


NVOI-Lustrumcongres 22-25 mei 2008: Heading for the future Volgend jaar bestaat de Nederlandse Vereniging voor Orale Implantologie 25 jaar. Het bestuur van de NVOI is het afgelopen jaar druk geweest om een programma te maken voor een jubileumcongres dat u bijzonder zal aanspreken. Uitgangspunten zijn geweest: een kwalitatief hoog wetenschappelijk programma, een cursus voor praktijkmedewerkers, een meerdaagse jubileumreis en een locatie waar de deelnemers het gevoel hebben er even helemaal uit te zijn. De locatie is Malta geworden! Omringd door het diep-

zich in de toekomst zal ontwikkelen. Het luxe 5-sterren

blauw van de Middellandse Zee en gekarakteriseerd door

Hotel San Gorg, direct gelegen aan de Middellandse Zee,

het heldere geel van het zandsteen van de plaatselijke

biedt uitstekende congresfaciliteiten om ontspannen al de

architectuur, zal dit zonnige eiland het decor vormen voor

nieuwe kennis tot u te nemen.

ons programma. Het is een schitterende omgeving voor

Tijdens het vorige lustrumcongres op Mallorca is voor

ons verjaardagsfeest en een unieke gelegenheid om met

praktijkmedewerkers een cursus gegeven. Deze cursus

uw hele team even weg te vluchten van de dagelijkse

werd ontwikkeld uit de NVOI-cursus Breed Belicht.

bezigheden. Dit eeuwen oude trefpunt van vele beschavin-

Gezien het grote aantal deelnemers en het succes van de

gen biedt legio mogelijkheden om naast het wetenschap-

vorige keer, is ook speciaal voor dit Malta-congres een cur-

pelijke programma een interessant sociaal programma te

sus voor praktijkmedewerkers gemaakt. Vanuit de NVOI-

beleven. In mei heeft Malta heerlijke zomerse temperatu-

cursus Integraal is een parallelprogramma ontwikkeld, dat

ren, zodat u vier dagen ten volle kunt genieten van al wat

een gehele ochtend zal bevatten.

het eiland te bieden heeft. Zoals u van de NVOI gewend bent, hebben we zorg gedra-

Met heel veel genoegen nodigt het bestuur u uit deel te

gen voor een keur aan internationale en nationale sprekers

nemen aan het jubileumcongres “Heading for the future”.

om het wetenschappelijke programma gestalte geven. Er is

Vier met de andere leden de 25ste verjaardag van de

een juiste balans gevonden tussen basiswetenschappen en

NVOI. Eén dezer dagen ontvangt u in uw brievenbus de

de klinische praktijk en tussen chirurgie, prothetiek en

inschrijvingsformulieren. Tevens kunt u zich daarna

tandtechniek. Twee lange ochtenden zullen geheel gevuld

inschrijven via de NVOI-site. En... wie jarig is trakteert: bij

worden met dit programma, zodat u door de sprekers op

voorinschrijving mag uw partner gratis mee!

de hoogte gebracht kunt worden van de huidige stand van zaken en in welke richting het vakgebied implantologie

Tot op Malta!



Van de redactie The Third Dimension

NVOI STUDIEDAG 2008

Dit is de titel van het NVOI najaarscongres gehouden op

Op 28 maart 2008 wordt de 6e NVOI Studiedag in het

9 november in het Hilton Hotel in Amsterdam. De gehele

Hilton Hotel in Amsterdam georganiseerd. Het doel van de

dag staat in het teken van 3 dimensionale imaging en

NVOI Studiedag is dat alle NVOI leden op een laagdrempe-

informatieverwerking. Inschrijven via www.nvoi.nl

lige wijze een casus of een techniek kunnen presenteren ter bevordering van de discussie en algemene kennis van

De cursus Breed Belicht in oktober is volgeboekt. Wel is

de implantologie. Op de vorige studiedag bleek dit concept

nog ruimte voor de cursus Integraal op 7 december 2007

zeer succesvol. Naast de door de NVOI leden gehouden

en de Verdieping in maart 2008.

presentaties zal er een Key-note speaker aanwezig zijn met

Inschrijven via www.nvoi.nl

een voordracht op het gebied van de radiologie. U kunt uw presentatie aanmelden via www.nvoi.nl. Gaarne aangeven wie de voordracht presenteert, wat de titel van de voordracht is en een abstract meesturen (mini-

THE THIRD DIMENSION Computer guided implantology

maal een half, maximaal een A4, 12 punts letter). De voordracht mag ongeveer 10 minuten duren, is goed gedocumenteerd en wordt bij voorkeur via de computer gepresenteerd. Na de voordracht is er nog enige minuten ruimte voor discussie. Een abstract van de gehouden voordracht zal worden gepubliceerd in het NVOI bulletin dat landelijk verspreid zal worden. Wij hopen dat u op 28 maart 2008 ook weer aanwezig zult zijn en dat er vele voordrachten worden gehouden. N.B. Uw op de studiedag gehouden voordracht kan

vrijdag 9 november 2007 Amsterdam Hilton Hotel

worden gebruikt voor de eventuele registratie als implantoloog. Folders De NVOI patiënten voorlichtingsfolders zijn nu enige jaren verkrijgbaar. Op verzoek van de leden zijn de folders en inlegvellen nu los verkrijgbaar per onderwerp. Er zijn 5 verschillende inlegvellen: Algemeen, Enkeltandsvervanging, Meerdere tanden of kiezen, Volledig edentaat en Botaugmentatie. U hoeft de folders dus niet langer als compleet pakket te bestellen, de diverse inlegvellen zijn nu samen met de basisfolder los te bestellen.

N V O

Zie ook www.nvoi.nl.

nove9 mbe r

I

Consilium Implantologicum Tijdens de ledenvergadering afgelopen juli, is collega Leen Snel benoemd tot voorzitter van het Consilium Implantologicum. Hij volgt hiermee collega Raghoebar op die deze 15-06-07 12:24:59

functie vele jaren heeft bekleed. Wij bedanken collega Raghoebar voor zijn tomeloze inzet en input in het Consilium als voorzitter. Secretariaat Het secretariaat van de NVOI is te bereiken via [email protected] en [email protected]. De adressen met nvoi.org zijn binnenkort niet langer bereikbaar.

Door Sonicare aan te bevelen verzekert u uw patiënten van een superieure poetservaring die leidt tot verbeterde mondgezondheid en kan bijdragen tot een betere algehele gezondheid. Sonicare's unieke gepatenteerde technologie zorgt voor een grondig reinigend effect zelfs op moeilijk te bereiken plaatsen; met als resultaat • Klinisch bewezen verwijdering van significant meer plaque dan met een handtandenborstel1 • Klinisch bewezen vermindering van gingivitis en bijdrage aan de reductie van parodontale pockets2

Een belangrijk onderdeel van de dagelijkse gezondheidsgewoonten van uw patiënten 1. Clausnitzer CE et al.J Dent Res 2005; 84 (Spec Issue A): abstract O100 2. Donly K, University of Texas, 2002.Gegevens beschikbaar


Nu er steeds meer aanwijzingen komen dat er een verband bestaat tussen mondgezondheid en algehele gezondheid, kunt u patiënten helpen in te zien dat, net als voeding en lichaamsbeweging, goede gewoonten op het gebied van mondhygiëne belangrijk voor hen zijn.


“Implant-supported Single Tooth Replacement in the Aesthetic Zone” A prospective, randomized clinical trial comparing the treatment outcome of three augmentation strategies Het verlies van een tand of kies is voor veel mensen een ingrijpende gebeurtenis, vooral wanneer het een snijtand of hoektand in de bovenkaak betreft. Deze gebitselementen zijn immers vaak goed zichtbaar tijdens spreken en lachen.Velen verlangen dan ook een vervanging van het verloren gebitselement en het liefst op een zodanige manier dat zij in aanzicht en functie niet meer aan het verlies van de tand worden herinnerd. Eén van de mogelijkheden binnen het moderne tandheelkundig palet aan behandelingen is de vervanging van het verloren gebitselement door een kroon op een tandheelkundig implantaat. De afgelopen 20 jaar heeft de toepassing van tandheelkun-

van is een meer voorspelbaar eindresultaat te bereiken na

dige implantaten een enorme vlucht genomen. Na aanvan-

een implantologische behandeling, in het bijzonder met

kelijk voornamelijk toegepast te zijn in de tandenloze kaak

betrekking tot het aspect van de weken delen en daarmee

om houvast te bieden aan een loszittende gebitsprothese,

met betrekking tot de esthetiek van het eindresultaat. Het

worden implantaten de laatste jaren in toenemende mate

onderzoek dat beschreven is in dit proefschrift beoogt hier-

gebruikt om tanden en/of kiezen te vervangen door een

aan bij te dragen.

implantaatgedragen kroon of een implantaatgedragen brug. Dankzij voortschrijdende ontwikkelingen in de materiaal-

Nadat tanden en kiezen verloren zijn gegaan, zal het kaak-

eigenschappen van de implantaten en in de chirurgische

bot in meerdere of mindere mate resorberen. Dit resorptie-

technieken om het implantaatbed voor te bereiden en het

proces treedt ook op na het verlies van een enkele tand of

implantaat aan te brengen, zijn de betrouwbaarheid en

kies. Met name in het bovenfront kan door resorptie al snel

voorspelbaarheid van een implantologische behandeling

zo veel bot verloren gaan dat het in veel gevallen niet meer

inmiddels zeer groot voor zover het de osseointegratie van

mogelijk is om een implantaat op de door de tandarts

het implantaat in het kaakbot betreft. Daarentegen is de

gewenste positie in het kaakbot te plaatsen. Vaak moet

voorspelbaarheid van de esthetiek van de weke delen

daarom eerst een augmentatie-operatie plaatsvinden om de

rondom een implantaat beduidend minder groot. Hoewel

kaak te verbreden of te verhogen. Het doel van deze

het tandvlees tijdens de operatie fraai rond een implantaat

ingreep is de implantatieplaats zodanig voor te bereiden

of kroon kan worden gepositioneerd, kan het zich in de

dat, na inheling en ombouw van het bottransplantaat, een

loop van de tijd in meerdere of mindere mate wat terugtrek-

implantaat op de gewenste plaats in de kaak kan worden

ken en van contour veranderen. Hierdoor neemt de esthe-

aangebracht. Voor deze augmentatie-operatie zijn verschil-

tiek van het tandvlees vaak af en ook is deze verandering

lende chirurgische technieken en materialen beschikbaar.

van invloed op het aanzicht van de kroon op het implantaat.

Aanvankelijk werd hiervoor uitsluitend autoloog bot

Naar men aanneemt, treden de grootste veranderingen in

gebruikt. Tegenwoordig zijn er ook vele niet-autologe mate-

het eerste jaar na plaatsen van het implantaat op, maar ook

rialen beschikbaar om het bottekort aan te vullen, de zgn.

in de jaren daarna is een veranderend aanzicht van het

botvervangende materialen of botsubstituten. Voorbeelden

tandvlees, en de daarmee gewoonlijk slechtere esthetiek,

hiervan zijn voor humaan gebruik geschikt gemaakt bot

geen uitzondering. Het meest in het oogspringend is dit

afkomstig van dieren, synthetisch vervaardigd tricalcium-

fenomeen na een enkeltandsvervanging in het bovenfront

fosfaat, biologische glaspartikels en zeekoraal. Beide groe-

(de ’esthetische zone’). Juist in deze regio zijn de uiteinde-

pen materialen (autologe en botvervangende materialen)

lijke vorm en contour van het tandvlees rondom implantaat

hebben hun voor- en nadelen, maar zowel autoloog bot als

en kroon van groot belang en bepalend voor de esthetiek.

botsubstituten kunnen, mits juist toegepast, met succes

Vanwege deze problematiek wordt momenteel wereldwijd

worden gebruikt om een tekort aan bot aan te vullen.

veel aandacht besteed aan implantaat-gerelateerde en chi-

Naast de keuze voor het augmentatiemateriaal heeft de

rurgische factoren die mogelijk een rol kunnen spelen in de

behandelaar de keuze om al dan niet gebruik te maken van

biologie van de genezing van bot en weken delen rondom

een zgn. Guided Bone Regeneration (GBR)-membraan, een

een implantaatgedragen kroon. Het uiteindelijke doel hier-

scheidingsmembraan dat over het bottransplantaat kan


Promotiedatum 27 juni 2007, Rijksuniversiteit Groningen

Proefschrift

Samenvatting proefschrift Leo Meijndert,


Proefschrift

worden gelegd om vroegtijdige resorptie van het bottrans-

(1) augmentatie met een kinbottransplantaat, (2) augmenta-

plantaat te voorkomen en ook om ingroei van weke delen in

tie met een kinbottransplantaat waarbij een GBR-membraan

het augmentatiemateriaal tegen te gaan. Wanneer een bot-

over het transplantaat werd aangebracht (Bio-Gide®) en (3)

substituut wordt gebruikt, wordt altijd gebruik gemaakt van

augmentatie met een botsubstituut van bovine origine (Bio-

een GBR-membraan.

Oss®) met eveneens de toepassing van een GBR-membraan (Bio-Gide®). In totaal werden 93 patiënten die om een

Omdat de weke delen rondom een implantaat letterlijk wor-

implantaatgedragen kroon in de frontregio van de boven-

den ondersteund door het onderliggende peri-implantaire

kaak vroegen, in dit onderzoek geïncludeerd. In alle geval-

bot, wordt verondersteld dat de veranderingen die optreden

len moest er sprake zijn van een dusdanige botdeficiëntie

in de contour van het tandvlees rondom een implantaat,

op de implantatieplaats dat een voorafgaande augmentatie

gerelateerd kunnen zijn aan -of zelfs vooraf gegaan kunnen

van het kaakbot noodzakelijk was. Enkele maanden na de

worden door- veranderingen in het onderliggende peri-im-

kaakverbreding werd een implantaat geplaatst (ITI-Esthe-

plantaire bot. Zoals beschreven in het eerste hoofdstuk

ticPlus). Na de osseointegratieperiode werd een kroon op

van dit proefschrift was het doel van dit promotieonderzoek

het implantaat geplaatst.

te onderzoeken of de gebruikte augmentatiematerialen en de toegepaste augmentatiemethoden een van elkaar ver-

In het tweede hoofdstuk wordt de ontwikkeling en toet-

schillend effect hebben op de veranderingen die optreden

sing van instrumentarium beschreven dat nodig is om de in

in bot en weke delen rond een implantaat en implantaatge-

de doelstelling genoemde aspecten (klinische aspecten,

dragen kroon in een kaak die vooraf moest worden gerecon-

röntgenologische aspecten, esthetiek) op een betrouwbare

strueerd om het plaatsen van een implantaat op de

en reproduceerbare wijze in maat en getal uit te drukken.

gewenste positie mogelijk te maken. Hierbij werd niet alleen gekeken naar veranderingen op het niveau van bot

In hoofdstuk 2.1 staat de ontwikkeling en toetsing centraal

en weke delen, maar werd ook gekeken naar de waardering

van een nieuw hulpmiddel waarmee zowel een klinische

van esthetische aspecten van het eindresultaat, zowel door

dia als een röntgenfoto van hetzelfde object kan worden

een professionele waarnemer als door de patiënt zelf.

gemaakt, op elk meetmoment vanuit dezelfde inschiet-

In een prospectieve, gerandomiseerde proefopzet werden

richting en met dezelfde vergrotingsfactor. De methodiek

een drietal augmentatietechnieken met elkaar vergeleken:

betreft een individueel, van kunsthars vervaardigd, richt-

Toe aan een persoonlijke behandeling… We zijn een relatief kleine club professionals met grote interesse in onze klanten. We geven u graag de tijd en aandacht die u verdient. En dat doen we ook een beetje voor onszelf. Dat mag u gerust weten; omdat we uw wensen kennen, helpen we u sneller en beter. En dat

scheelt ons een hoop tijd en geld die we vervolgens investeren om de innovatieve oplossingen te ontwikkelen waar u op zit te wachten. Ook toe aan een persoonlijke behandeling? Neem contact op met Peter van Weert of Marnix Benink.

…we slaan een brug tussen u en BioComp

Postbus 2053, 5260 CB Vught, +31 (0)73 - 684 72 02, [email protected], www.biocomp.eu

of zonder Bio-Gide® -membraan) niet wezenlijk van elkaar

kunstharsplaatje wordt een richtstaaf gemonteerd aan de

verschilden. In beide kinbotgroepen waren gebieden met

hand waarvan fotocamera en röntgenapparaat op gestan-

substantiële hoeveelheden non-vitaal botweefsel (de restan-

daardiseerde wijze kunnen worden ingesteld.

ten van het kinbottransplantaat), waarbij het geen verschil

In hoofdstuk 2.2 wordt de ontwikkeling en toetsing

maakte of het defect wel of niet was bedekt met een GBR-

beschreven van de Implantaat Kroon Esthetische Index

membraan. In de Bio-Oss® groep werd ook non-vitaal bot-

(IKEI), een methode om op objectieve wijze esthetische

weefsel aangetroffen, namelijk het aangebrachte, non-vitale

aspecten van het eindresultaat van een implantaatgedragen

Bio-Oss® materiaal. In alle groepen werd naast non-vitaal

kroon met de daaromheen liggende weke delen te ‘meten’.

ook vitaal en nieuwgevormd botweefsel aangetroffen.

Daarvoor bleken geen geschikte methodieken beschikbaar

Duidelijke tekenen van remodelling werden alleen gezien

te zijn in de literatuur. Evaluatie van esthetische aspecten

in de beide kinbotgroepen. In de Bio-Oss® groep werden

van een behandeling of vergelijking van verschillende

geen tekenen van remodelling aangetroffen, ondanks het

behandelingen op esthetische kenmerken heeft dan ook

feit dat het Bio-Oss® materiaal al 6 maanden in het lichaam

nauwelijks plaatsgevonden in de tot dan toe gepubliceerde

aanwezig was tegenover 3 maanden van de kinbotgroepen.

internationale onderzoeken. Door middel van een objec-

Het percentage beenmerg-bindweefsel was voor de 3 groe-

tieve maatstaf kunnen verschillende behandelconcepten

pen vergelijkbaar, evenals de TMM.

voor wat betreft de esthetische aspecten met elkaar worden

Geconcludeerd werd uit dit onderzoek dat ten tijde van het

vergeleken maar kan ook bijvoorbeeld op het gebied van de

plaatsen van het implantaat het augmentatiemateriaal in elk

esthetiek de stabiliteit van een behandelconcept worden

van de 3 groepen nog niet geheel was vervangen door

gevolgd in de tijd.

nieuw, vitaal bot en derhalve het implantaatbed van een

Voor de ontwikkeling van de Implantaat Kroon Esthetische

geaugmenteerd kaakdeel niet gelijk was aan het implantaat-

Index werden 9 items gekozen die geacht werden van

bed in een niet-geaugmenteerde kaak. In de Bio-Oss® groep

invloed te zijn op de esthetiek van het eindresultaat. Deze

bleek na 6 maanden nagenoeg al het aangebrachte augmen-

items hebben betrekking op de anatomische vorm, kleur en

tatiemateriaal nog onveranderd aanwezig te zijn.

oppervlakte-karakteristieken van de kroon en van de periimplantaire weke delen. Voor elk van deze aspecten worden

In hoofdstuk 3.2 werden de status quo van en de verande-

strafpunten gegeven wanneer zij niet overeenkomen met de

ringen in de mondflora onderzocht. Uitgangspunt voor de

ideale situatie. De buurelementen en het contralaterale ele-

inclusiecriteria voor deelnemers aan dit promotieonderzoek

ment vormen de referentie voor de ‘ideale situatie’. De ont-

was, dat het parodontium van de deelnemers klinisch

wikkelde Esthetische Index werd beoordeeld op haar

gezond was, dat wil zeggen geen actieve parodontitis en

betrouwbaarheid bij herhaalde toepassing voor dezelfde

geen verdiepte pockets rond de gebitselementen. Parodonti-

situatie. Geconcludeerd werd dat de Index goed bruikbaar

tis veroorzaakt immers aanhechtingsverlies van weke delen

lijkt voor het vaststellen van een objectieve score van

en verlies van bot rondom gebitselementen en ook, zoals

esthetische aspecten van een implantaatgedragen kroon en

uit ander onderzoek is gebleken, rond implantaten. Het is

omliggende weke delen.

bekend dat in patiënten met parodontitis parodontaal pathogene micro-organismen (paropathogenen) in combinatie

In het derde hoofdstuk wordt onderzoek naar aspecten

met patiëntgebonden factoren een belangrijke rol spelen bij

van het kaakbot en van de mondflora beschreven die de

de ontwikkeling en ernst van parodontitis. Er is echter nog

meetresultaten van het onderzoek zouden kunnen beïnvloe-

weinig bekend over het voorkomen van deze parodontaal

den.

pathogene bacteriën in de mond van mensen met een gezond parodontium. Ook is niet bekend wat het lange

In hoofdstuk 3.1 worden histologische en histomorfometri-

termijn effect is van eliminatie van paropathogenen in de

sche kenmerken beschreven van het gereconstrueerde

mond van mensen met gezond tandvlees. Door een blij-

kaakbot waarin de implantaten werden geplaatst. De ken-

vende eliminatie van paropathogenen zou mogelijk het ont-

merken van de 3 onderzochte augmentatietechnieken wer-

staan van een tandvleesontsteking rond gebitselementen en

den met elkaar vergeleken. Histologische analyse werd uit-

implantaten (en daarmee het ontstaan van aanhechtingsver-

gevoerd, waarbij onder meer gelet werd op de vitaliteit van

lies van weke delen en verlies van bot) kunnen worden

het bot waarin het implantaat werd geplaatst en op tekenen

voorkomen. Het microbiologisch testen van potentiële

van remodelling van het kaakbot, waaruit zou moeten blij-

implantaatpatiënten voorafgaande aan de behandeling en

ken óf en in welke mate het getransplanteerde bot of het

het blijvend elimineren van aanwezige paropathogene bac-

aangebrachte botsubstituut door het lichaam werd vervan-

teriën zouden dan ook mogelijk toekomstig aanhechtings-

gen door nieuw bot. In de histomorfometrische beoordeling

verlies van weke delen en verlies van bot rond een implan-

werd gelet op het totale botvolume in het biopt (TBV), het

taat en implantaatgedragen kroon gunstig kunnen beïnvloe-

deel van het biopt bestaande uit beenmerg en bindweefsel

den.

(MCTV), het resterend Bio-Oss® volume (RBOV) en de

Van alle 93 onderzoekspatiënten werd voorafgaande aan de

totale hoeveelheid gemineraliseerd materiaal (TMM).

behandelingen een subgingivale kweek afgenomen op stan-


De resultaten lieten zien dat beide kinbotgroepen (met

heelkundige röntgenfoto in kan worden bevestigd. Aan het

Proefschrift

plaatje waarop de patiënt dichtbijt en waar ook een tand-


Preofschrift

daard plaatsen in de mond. Bij de analyse van de kweek

weke delen rond een implantaat en implantaatgedragen

werd in het bijzonder gelet op het voorkomen en de con-

kroon. Daarnaast wordt onderzocht of er een verband

centraties van 7 paropathogene micro-organismen: Actino-

bestaat tussen de veranderingen in het bot en in de peri-

bacillus actinomycetemcomitans, Porphyromonas gingivalis,

implantaire mucosa. Tenslotte werden de veranderingen

Prevotella intermedia, Tannerella forsythensis, Peptostrepto-

gemeten in bot en weke delen bij de buurelementen van

coccus micros, Fusobacterium nucleatum en Campilobacter

het implantaat.

rectus. Wanneer paropathogene bacteriën werden aange-

Op 4 momenten in het behandeltraject werden een gestan-

troffen in concentraties boven een vooraf vastgestelde

daardiseerde dia en een gestandaardiseerde röntgenfoto

drempelwaarde, dan werd een behandeling ingesteld om

gemaakt, namelijk voorafgaande aan de augmentatie (TPA),

deze bacteriën te elimineren óf ten minste te reduceren tot

voorafgaande aan het implanteren (TPI), één maand na het

onder de drempelwaarde.

plaatsen van de kroon (T1) en 12 maanden na het plaatsen

Van de parodontaal gezonde proefpersonen bleek 49,5%

van de kroon (T12).

drager te zijn van één of meer van de genoemde paropatho-

Van de 93 geplaatste implantaten gingen 2 implantaten ver-

gene bacteriën in concentraties boven de drempelwaarde.

loren waarmee de implantaat-overleving na één jaar der-

Het was in 78,3% van deze gevallen mogelijk de pathogene

halve 97,8% bedraagt. Hoewel deze 2 patiënten met succes

bacteriën te reduceren tot ten minste onder de drempel-

opnieuw werden behandeld, werden zij uitgesloten van ver-

waarde. De overige patiënten bleven gecontamineerd. In

dere analyse. Er bleek geen significante samenhang te zijn

alle gevallen konden A. actinomycetemcomitans en de P.

tussen het verlies van de implantaten en de toegepaste

gingivalis worden gereduceerd tot onder detectieniveau.

augmentatie techniek.

Eén jaar na het plaatsen van de kroon op het implantaat

Uit analyse van de meetresultaten bleek dat in de loop van

werd op dezelfde standaardplaatsen in de mond opnieuw

het behandelproces en de evaluatieperiode weliswaar ver-

een kweek afgenomen. Tevens werd nu een kweek afgeno-

anderingen optraden in het niveau van bot en weke delen

men uit de sulcus rond het implantaat. Van de vóór de

rond implantaat en buurelementen, maar dat deze verande-

implantaatbehandeling pathogeen-vrije patiënten (al dan

ringen niet bleken samen te hangen met de toegepaste aug-

niet na voorafgaande behandeling ter reductie of eliminatie

mentatiemethode. Onafhankelijk van de augmentatiemetho-

van de paropathogenen) was na een jaar nog slechts 25,9%

diek, bleek dat in de periode van T1 tot T12 approximaal

vrij van paropathogene bacteriën. Ruim driekwart van de

van de implantaten een gering botverlies was opgetreden

proefpersonen bleek intussen besmet te zijn met paropatho-

(gemiddeld 0,14±0,63 mm), terwijl de tandvleespapil daar-

gene bacteriën boven de drempelwaarde. Rond implantaten

entegen juist iets was ‘gegroeid’ (gemiddeld 0,24±0,58

werd de drempelwaarde zelfs vaker overschreden dan rond

mm) (Tabel 1). De mucosa buccaal van de implantaten gaf

de gebitselementen.

een kleine recessie te zien (gemiddeld 0,11±0,61 mm).

Geconcludeerd werd dat er grote fluctuaties zijn in het

Ook approximaal van de buurelementen was er tussen T1

voorkomen van de geselecteerde paropathogene bacteriën

en T12 sprake van zowel een gering verlies van bot als van

bij parodontaal gezonde proefpersonen. Het effect van

een geringe groei van de tandvleespapil. Bij de buurelemen-

reductie van deze bacteriën tot onder detectieniveau bleek

ten was in de periode tussen TPI en T1 het botverlies

op lange termijn beperkt te zijn. Hiermee lijkt ook de

significant groter dan in de andere perioden. Er konden

waarde van het pre-implantologisch testen van parodontaal

geen significante correlaties worden aangetoond tussen de

gezonde patiënten beperkt te zijn.

veranderingen in het niveau van het bot en de veranderingen in het niveau van de weke delen.

Het vierde hoofdstuk betreft het hart van het onderzoek.

Uit dit onderzoek kon worden geconcludeerd dat de in deze

Hierin worden de klinische resultaten beschreven van de

studie toegepaste augmentatietechnieken niet van invloed

metingen die zijn uitgevoerd met behulp van de in hoofd-

lijken te zijn op de waargenomen veranderingen in het

stuk 2 ontwikkelde meetinstrumenten. Het betreft de

niveau van het peri-implantaire bot en de peri-implantaire

beoordeling van de invloed van de augmentatiemethode op

weke delen en evenmin op de implantaat-overleving. Dit

de gevonden meetresultaten en het bepalen van de veran-

betekent in de klinische situatie van de dagelijkse praktijk

deringen in de weke delen en het bot rond implantaat en

dat behandelaar en patiënt in hun keuze voor een augmen-

buurelementen als een functie van de tijd. Tenslotte wordt

tatietechniek geen rekening hoeven te houden met eventu-

de esthetische waarde van het eindresultaat beoordeeld.

ele nadelige gevolgen van één van de onderzochte augmentatietechnieken op veranderingen in het niveau van peri-

In hoofdstuk 4.1 worden de klinische en röntgenologische

implantair bot en weke delen. Verder werd geconcludeerd

veranderingen beschreven die optreden in bot en weke

dat de veranderingen in niveau van bot en weke delen der-

delen gedurende het gehele behandelingstraject tot en met

mate klein zijn dat gesproken kan worden van een stabiele

1 jaar na het plaatsen van de kroon op het implantaat. Dit

situatie van bot en weke delen gedurende het eerste jaar na

hoofdstuk beoogt een antwoord te geven op de basisvraag

plaatsing van de kroon op het implantaat.

van dit promotieonderzoek, namelijk of de gebruikte augmentatiematerialen en de toegepaste augmentatiemethoden

In hoofdstuk 4.2 wordt beschreven of de toegepaste aug-

van invloed zijn op de veranderingen die optreden in bot en

mentatietechniek van invloed is op de esthetische waarde

TPA TPI

Range (median)

of mesial adjacent tooth

-0.14±0.43

-1.40 — 1.64 (-0.12)

of distal adjacent tooth

0.07±0.79

-1.61 — 4.05 (-0.07)

TPI T1

T1 T12

Range (median)

TPA T12

Range (median)

-0.44±0.66* -4.35 — 0.95 (-0.28)

-0.07±0.36

-1.33 — 0.88 (0.01)

-0.63±0.74

-4.80 — 0.83 (-0.53)

-0.75±0.83* -4.33 — 0.35 (-0.51)

-0.08±0.36

-1.18 — 0.96 (-0.04)

-0.74±1.03

-5.63 — 1.23 (-0.72)

mesial of implant

-0.14±0.76

-3.67 — 1.95 (-0.04)

distal of implant

-0.14±0.47

-2.21 — 1.18 (-0.08)

Range (median)

Marginal Bone Level

Marginal Gingiva Level of mesial adjacent tooth

-0.26±0.79

-2.42 — 1.87 (-0.23)

-0.17±1.01

-3.55 — 2.00 (-0.12)

0.20±0.48

-1.19 — 2.01 (0.22)

-0.22±0.99

-4.64 — 1.50 (-0.18)

of distal adjacent tooth

-0.10±0.77

-2.60 — 1.85 (-0.06)

-0.28±0.96

-3.20 — 2.54 (-0.28)

0.22±0.63

-2.68 — 2.82 (0.28)

-0.16±0.82

-2.06 — 1.82 (-0.15)

mesial of implant

0.24±0.46

-0.81 — 2.09 (0.23)

buccal of implant

-0.11±0.61

-4.32 — 1.77 (-0.07)

distal of implant

0.25±0.66

-2.44 — 2.41 (0.29)

* p<0.05 (bone loss in period TPI T1 versus bone loss in periods TPA TPI and T1 T12)

van het eindresultaat van implantaatgedragen kroon en

tandvlees gemiddeld lager werd gescoord dan die van de

omliggende mucosa. De esthetiek werd op een objectieve

kroon. De mening van de objectieve waarnemer en de sub-

manier bepaald door gebruik te maken van de eerder ont-

jectieve mening van de patiënt lopen nogal uiteen. Kenne-

wikkelde Implantaat Kroon Esthetische Index (Hoofdstuk

lijk letten patiënten op andere aspecten dan de objectieve

2.2) en daarnaast op een subjectieve manier door gebruik te

waarnemer die gebruik maakt van de Implantaat Kroon

maken van een door de patiënt in te vullen vragenlijst,

Esthetische Index. Voor een juist oordeel over de esthetiek

inclusief een score op een Visual Analogue Scale (VAS).

van het eindresultaat zullen dan ook beide beoordelingen

Tevens werd in dit onderzoek nagegaan hoe de objectieve

moeten worden gewogen.

en subjectieve beoordeling zich ten opzicht van elkaar verhouden. Naast een algeheel oordeel werd ook apart voor de

Hoofdstuk vijf betreft een algemene beschouwing van de

kroon en voor het tandvlees gescoord. De uitkomsten van

resultaten van de voorgaande hoofdstukken. Ook worden

de esthetische scores van de 3 augmentatiegroepen werden

deze resultaten in een breder kader geplaatst. De belangrijk-

met elkaar vergeleken.

ste bevinding was dat, wanneer de klinische, microscopi-

Er bleek geen significante correlatie te bestaan tussen de

sche, radiologische en esthetische uitkomsten van dit

objectieve score van de esthetiek en de toegepaste augmen-

onderzoek in aanmerking worden genomen, de 3 toege-

tatiemethode en evenmin tussen de subjectieve score van

paste augmentatietechnieken geen wezenlijk van elkaar

de esthetiek en de augmentatiemethode. Onafhankelijk van

verschillend effect bleken te hebben op de klinische en

de toegepaste augmentatiemethode werd de esthetiek van

esthetische parameters van een implantaatgedragen front-

het eindresultaat als geheel (kroon en tandvlees samen)

kroon in een gereconstrueerde bovenkaak. Ook bleek dat

door de objectieve waarnemer in 66% van de gevallen

het niveau van het bot en de weke delen rond de in ons

acceptabel genoemd, terwijl de patiënten zelf in 100% van

onderzoek toegepaste implantaten stabiel was gedurende

de gevallen het eindresultaat als ten minste acceptabel

het eerste jaar na belasting van de kroon. Bovendien bleek

beoordeelden. In het oordeel over de kroon oordeelden

dat bij het vervangen van een verloren gegaan gebitsele-

objectieve waarnemer en patiënt verschillend, terwijl er

ment door een implantaatgedragen kroon, inclusief een

wel een goede mate van overeenstemming was tussen

daaraan voorafgaande augmentatie-operatie, er rekening

objectieve waarnemer en patiënt in de beoordeling van het

mee moet worden gehouden dat bij de buurelementen enig

aanzicht van het tandvlees.

approximaal bot verloren gaat.

Geconcludeerd werd dat de toegepaste augmentatietech-

In hoeverre deze resultaten ook gelden voor de langere

niek geen invloed lijkt te hebben op de esthetische waarde

termijn, dient nader te worden onderzocht.

van het eindresultaat. Ook werd geconcludeerd dat esthetisch gezien het eindresultaat gemiddeld niet perfect was te noemen, waarbij de beoordeling van de esthetiek van het

L. Meijndert


Change

Proefschrift

Table 4: Overall (total study group) mean change (mm) and range in Marginal Bone Level (MBL) and Marginal Gingiva Level (MGL) between pre-augmentation time (TPA) and pre-implantation time (TPI), between TPI and 1 month (T1) after functional loading, and between T1 and 12 months (T12) after functional loading.


Greetings from Göteborg Icademy NVOI 20 juni 2007, Kasteel de Wittenburg te Wassenaar Het bereiken van deze locatie blijft een feest. Eerst moet men door een niet al te lelijk stuk van Wassenaar

Symposium

rijden om vervolgens bij een prachtige oprijlaan met even mooi kasteel aan te komen. Het congres begon met een drankje in de zonovergoten kasteeltuin. Deze middag en avond werden gevuld met drie gerenommeerde sprekers: Ann Wennerberg, als professor verbonden aan de Göteborg Universiteit te Zweden, waar zij zich o.a. bezighoudt met onderzoek naar coatings en bewerking van oppervlakte van implantaten. Pär-Olov Östman, die een privé kliniek runt en eveneens verbonden is aan de Göteborg Universiteit. Hij houdt zich bezig met immediate/early loading. De welbekende professor Tomas Albrektsson, ooit de rechterhand van Brånemark. Hij bekleedt vele functies bij de Universiteit van Göteborg en is kritisch over het wel of niet toepassen van alle nieuwe technieken op het gebied van implantologie. Pär-Olov Östman hield een betoog over immediate and

Hierdoor hadden wij en Albrektsson de zware taak om de

early loading. Hij noemde alle duidelijke voordelen voor de

avond af te ronden.

patiënt en financiële voordelen voor de behandelaar. Hij

Dit ging ons heel gemakkelijk af door het zeer boeiende en

vergeleek de vroegere en huidige implantologie en

geestige verhaal. Hij vertelde in vogelvlucht de ontwikkelin-

noemde als voorbeeld de sinuselevatie, implantatie met

gen van de implantologie vanaf de jaren 60. Het slechte

daarna suprastructuur (ong. 18 maanden). En nu loopt

imago van implantaten in de jaren 70 was vooral te danken

men binnen een dag met kroon op implantaat de praktijk

aan het niet osseointegreren van deze producten.

uit. Hij wijt het succes van deze behandelstrategie o.a. aan het veranderde oppervlak van de implantaten. Waar je

Het eerste door Brånemark met succes geplaatste implantaat

vroeger een kritieke fase van 5 weken had, is die nu door

dateert uit 1969, deze werd pas in 77 met moeite geaccep-

de snelle botombouw teruggebracht naar 1 week. Als er al

teerd. De echte doorbraak kwam in 1982 op een congres in

mislukkingen waren, dan kwam dit het meest bij de

Montreal.

zevens voor. Dat deed hij dan maar niet meer. Voor de rest

De daar door Branemark gepresenteerde cijfers en resulta-

zou alles goed komen als je aan de volgende voorwaarden

ten zorgde ervoor dat Noord-Amerika om was, de rest ken-

voldeed.

nen we.

1. primaire stabiliteit

Albrektsson stelt dat implantaten zo snel van model veran-

2. de implantaten aan elkaar splint

deren dat er nauwelijks tijd is voor onderzoek.

3. controle houdt over occlusie/articulatie (geen laterale

De fabrikanten beweren dat bijna alle implantaten onder

krachten)

alle omstandigheden werken en zeer eenvoudig zijn aan te

4. biocompatibele suprastructuur maakt

brengen. Albrektsson vindt dit misleidend en denkt dat het

5. een Nanotite Biomet/3i implantaat gebruikt (o ja, de

matige operateurs gaat voortbrengen. Verder bevreemdt het

heer Östman is 3i consultant)

hem dat fabrikanten zonder zware toetsing hun producten op de markt mogen brengen. Misschien ligt hier een taak

Verder zag hij geen contra indicaties.

voor de NVOI. Je kon wel horen dat Wennerberg en Albrektsson veel tijd

Na de thee kwam mevrouw Wennerberg.

met elkaar doorbrengen want ze waren het over een hoop

Dit was een verhaal met wat meer cijfers en statistieken

punten eens, zoals dat er voor Nobeldirect en flapless

en ging vooral over de oppervlaktebewerking van implan-

operen geen indicatie is. De toon van de laatste voordracht

taten. Vooral de nano techniek met zijn (ruwe)oppervlakte-

werd volgens mij mooi weergegeven met de vraag aan

vergroting werd besproken. Deze oppervlaktes lijken min-

Albrektsson: Welk implantaat zou u in uw mond willen?

der botverlies met zich mee te brengen, maar een aantal studies moet nog worden afgerond. Verder is niet aange-

Antwoord: ik kies voor een goede operateur, dan komt het

toond dat als het ruwe oppervlak tot aan de nek van het

beste implantaat vanzelf.

implantaat reikt, dit eerder peri-implantitis geeft. Het was weer een zeer geslaagde dag. Nadat ik mijn tot de rand gevulde bord met vis leeg had en me opmaakte voor de koffie, kwam het hoofdgerecht door.

Burt Bos

Symposium



Symposium

26 april 2007, ITI World Symposium New York City, een verslag……….. We hebben er lang naar uitgekeken, met de hele afdeling Implantologie Acta Amsterdam, naar het ITI Congres in New York. Vanaf 06.30 uur kan er worden ingecheckt op Schiphol. Nog niet helemaal wakker schuiven we aan bij het aangeboden ontbijt van Straumann, een heerlijk begin van de dag. Een dag die nog eens 6 uur langer gaat duren door het tijdsverschil.

Met zo’n 120 tandartsen en partners vliegen we om 09.00

lange wachtrijen voor de badges oplevert. Later die week

uur naar New York. Daar aangekomen staan de bussen al

komen we er achter dat de meeste collega’s uit Europa

klaar om iedereen naar het Grand Hyatt hotel te brengen,

komen. Het aantal tandartsen dat aanwezig is en zelf

in hartje Manhattan.

implanteert is ongeveer 36 %. Uit gesprekken met Ameri-

De zon schijnt volop, en dat zou de hele week zo blijven.

kaanse collega’s blijkt dat Nederland erg vooruitstrevend is

Zoals geen andere stad biedt New York een waar alterna-

op het gebied van borende mondhygiënisten. Die ontwik-

tief programma. Het is na aankomst dan ook zaak om eerst

keling zal in Amerika nog wel even op zich laten wachten.

een Starbucks koffie te scoren voor het “even lekker weg” gevoel, en de stad te proeven.

De komende dagen staat het thema: “Reality en Myth in Clinical Implant Dentistry“ centraal. Sprekers als William

Vanaf het hotel is het 15 minuten wandelen naar het Javits

Laney, James Ruskin, Brian Mealey en Scott Keith bespre-

congrescentrum (via Bryant park en Broadway, richting de

ken risicofactoren als roken, diabetes, paro en occlusie.

Hudson). Het blijkt een erg druk bezocht congres, wat

Andere actuele onderwerpen zijn natuurlijk implantaten in


de esthetische zone. Aan de hand van het net uitgebrachte boek van het ITI (zeker de moeite waard om te lezen) worden overwegingen besproken om harmonie te bewerkstelligen. Vooral het herstel van harde en zachte weefsels blijft een moeilijke klus. Inducerend onderzoek naar botgroei is in volle gang. Luca Cordaro heeft aangetoond in het RCTonderzoek van laterale sinus augmentatie met Straumann BoneCeramic en als controlemateriaal BioOss, dat de resultaten niet ver uiteen lopen. Bij gebrek aan bot, kan een cantileverbrug uitkomst bieden. Een bijzonder leermoment is ook de interactieve casuskwis, met expert panel B. Schmidt, S. Chen en H.P. Weber. Elke spreker komt met zijn eigen visie als oplossing van het probleem – en je kon op de voorgestelde opties stemmen. Soms leverde dat een verassend resultaat op. Verder biedt de “mini”-implantologie ook hulp bij orthodontische vraagstukken volgens Brody Hildebrand en Frank Celenza. Op het Acta passen we dit in samenwerking met de afdeling Orthodontie ook al toe. Dit is nog maar een klein overzicht van toepasbare implantologie. De laatste avond wordt afgesloten met de ‘New York Skyline Night’. Een diner dansant op de Hudson rivier. Vanaf het achterdek heb je een prachtig uitzicht op de wolkenkrabbers. Ook is goed te zien wat een enorme impact het wegvagen van de WTC torens nog steeds heeft. Brooklyn Bridge is met z’n gekleurde lichtjes een vrolijk aanzicht.

bestaande Pink Esthetic Score (artikel wordt nog gepubli-

Vlakbij het vrijheidsbeeld gaan we voor anker en een

ceerd). Het blijft nog zoeken naar goed gedefinieerde suc-

groots vuurwerk volgt. New York heeft kunnen meegenie-

cescriteria binnen de implantologie. Dennis Tarnow zorgt

ten van een adembenemend spektakel. Na ongeveer 30

voor een theatraal optreden, met goed geselecteerde casus-

minuten is Lady Liberty volledig in de kruitdampen ver-

sen, inclusief minder geslaagde behandelingen, waar wij

dwenen.

weer van kunnen leren. Omdat we veel lezingen hebben gevolgd, en er eigenlijk te

De laatste dag is gereserveerd voor bijzonder spannende

weinig tijd is om New York te verkennen, buiten het

lezingen. Eerst wordt het nog even doorbijten op de rege-

nachtleven om, blijven we nog een paar dagen langer…….

neratietechnieken, een pittig thema waarbij enige achtergrondkennis van BMP’s, botregeneratie en soft tissue

Sanja Korac- Umanjec en Norine Brouwer

management wel een must is. In de middag is het genie-

Tandartsen in opleiding Implantologie Acta Amsterdam

ten met de heren Lindhe, Buser, Belser en Tarnow, grote namen in de implantologie. Implanteren met hoog esthetische eisen. De toepassing van CAD/CAM-technologie wordt door Urs Belser belicht, en hij introduceert voor het eerst de White Esthetic Index. Dit betreft een aanvulling op de al


Raghoebar: Implantologie en reconstructieve preprothetische chirurgie

Bot en implantaten als fundament voor functie en esthetiek Samenvatting van de inaugurele rede uitgesproken door G.M. Raghoebar bij het aanvaarden van het ambt van hoogleraar in de Implantologie en Reconstructieve Preprothetische Chirurgie aan de Faculteit der Medische Wetenschappen van de

Oratie

Rijksuniversiteit Groningen op dinsdag 22 mei 2007. Inleiding

onvoldoende bot aanwezig op de gewenste plaats van het

Het verlies van een gebitselement is voor veel mensen een

implantaat in de kaak, dan kan door botvermeerderings-

ingrijpende gebeurtenis, vooral wanneer het een snijtand

technieken het botvolume worden vergroot.

of hoektand in de bovenkaak betreft. Deze gebitselemen-

De laatste decennia heeft de implantologie zich ontwik-

ten zijn immers vaak goed zichtbaar tijdens spreken en

keld tot een fundament voor de prothetiek in de mond en

lachen. Velen verlangen dan ook een vervanging van het

aangezicht. De enige manier voor het bereiken van een

verloren gebitselement en het liefst op een zodanige

optimaal resultaat is het stellen van de juiste indicatie,

manier dat zij in aanzicht en functie niet meer aan het ver-

waarbij alle toepasbare behandelopties worden overwogen

lies van het gebitselement worden herinnerd.

en aan de patiënt worden voorgelegd. Daarbij is implanto-

Eén van de mogelijkheden binnen het moderne palet aan

logie is bij uitstek een behandeling die in teamverband

behandelingen is het vervangen van het verloren gebits-

hoort plaats te vinden. Het is daarom vaak niet wenselijk

element door een implantaat. Een essentiële voorwaarde

dat één behandelaar, de volledige indicatiestelling en

voor het betrouwbaar plaatsen van een implantaat is dat er

behandeling alleen uitvoert zonder daarbij anderen te

voldoende bot aanwezig is op de plaats waar het implan-

betrekken. De patiënt wil immers een optimale behande-

taat voor de kroon, brug of als steun voor het kunstgebit is

ling. Zo is het een gegeven dat wanneer de chirurgie niet

gepland. Op een implantaat dat niet op de gewenste plaats

correct wordt verricht, de prothetiek ook niet optimaal zal

wordt geplaatst, kan vaak geen fraaie voorziening worden

zijn. Andersom kan de chirurgie succesvol zijn, maar de

vervaardigd en dit is juist wat de patiënt graag wil. Als er

prothetiek minder optimaal en dus onbevredigend. De kans hierop is het grootst als, vooral in meer complexe gevallen, een oplossing naar uitsluitend eigen inzicht wordt gezocht. Een goede communicatie tussen de behandelaars, waarbij maximaal rekening wordt gehouden met de wensen en behoeften van de patiënt, is hierbij essentieel. Kortom: samenwerking is noodzakelijk voor een optimaal resultaat. Aangezien er sprake is van een toenemende complexiteit van de gemiddelde implantologische behandeling, is men nog veel meer dan voorheen genoodzaakt om in voorkomende gevallen bij de planning andere zorgverleners te betrekken, zoals de orthodontist, parodontoloog, endodontoloog, mondhygiënist, tandprotheticus en tandtechnicus. Door de toename van het aantal patiënten met nog eigen tanden en kiezen zal de orthodontist in de toekomst een steeds grotere rol spelen. Een goed en duurzaam esthetisch resultaat is in complexe situaties immers vaak niet te bereiken zonder de kaakrelatie en de occlusie te verbeteren. Een andere toepassing van implantaten in relatie tot de orthodontie is het gebruik van implantaten als verankering voor gebitsregulatie, waardoor zelfs krachten op de gebitsboog kunnen worden uitgeoefend die voorheen niet mogelijk waren: in tegenstelling tot een gebitselement verplaatst een geosseoïntegreerd implantaat zich namelijk niet door de kaak als hierop krachten worden uigeoefend. Hierdoor kunnen gerichtere verplaatsingen worden bewerkstelligd zonder ongewenste orthodontische neveneffecten.

implantologie vooral op de bovenkaak. Er wordt onder-

in toenemende mate toegepast voor verankering van een

meer onderzoek verricht naar de mogelijkheden om het

gelaatsprothese, al dan niet voorafgegaan door corrigerende

aantal implantaten dat benodigd is als steun voor een

ingrepen aan weke delen of schedelbot. De toepassing van

bovenprothese te verminderen en de ingrepen minimaal

een door implantaten ondersteunde gelaatsprothese wordt

invasief te maken. De morbiditeit van de behandeling

door patiënten beduidend beter gewaardeerd dan wanneer

neemt hierdoor naar verwachting af en bovendien worden

deze met huidlijm wordt gefixeerd en leidt aldus tot

de behandelingen naar alle waarschijnlijkheid ook goed-

verbetering van de kwaliteit van leven. Op deze wijze kan

koper en hierdoor toegankelijker voor grote groepen

een veel natuurlijker resultaat worden verkregen.

patiënten.


Behalve voor toepassing in de mond, worden implantaten

Onderzoek

resultaat bij enkeltands- en meertangsvervanging is een

Het eerste onderzoeksproject op het terrein van de orale

uitdagende en veelomvattende procedure. Eén van de

implantologie in Groningen werd ruim 15 jaar geleden

belangrijkste aspecten hierbij is de voorspelbaarheid van

gestart in samenwerking met onze collega’s uit Nijmegen.

het eindresultaat. Het peri-implantaire weefsel kan het

Het effect van een overkappingsprothese op 2 implantaten

zich in de loop van de tijd in meer of mindere mate terug-

in de tandenloze onderkaak werd vergeleken met een

trekken en van contour veranderen. Dit gaat helaas vaak

tweetal conventionele behandelingen. Die behandeling

ten koste van de esthetiek. Vanwege deze problematiek

bleek de meest tevreden patiënten te geven; deze

wordt momenteel wereldwijd veel aandacht besteed aan

tevredenheid was ook na 10 jaar nog steeds hoger dan die

het bestuderen van mogelijke implantaatgerelateerde en

van patiënten die een conventioneel kunstgebit hadden

chirurgische factoren die een rol spelen in het biologisch

gekregen. In vervolgonderzoek werd aangetoond dat met

gedrag van bot en weke delen rondom een implantaat

betrekking tot een overkappingsprothese vaak met twee

gedragen kroon. Het onderzoek heeft zich daarom verscho-

implantaten in de onderkaak kan worden volstaan en dat

ven van het verhogen van de implantaatoverleving naar

deze implantaten ook volgens een zogenaamde 1-fase

het ontwikkelen van methodieken om de esthetiek te

techniek, dat wel zeggen dat de implantaten direct worden

optimaliseren. In Groningen wordt daarom veel klinisch

blootgesteld aan het mondmilieu, kunnen worden

onderzoek verricht naar welke behandelingsmethode de

geplaatst.

meest betrouwbare is met esthetisch het beste resultaat.

Momenteel richt het onderzoek zich binnen de orale

Er lopen verschillende onderzoeksprojecten bij patiënten

Oratie

Het bereiken van een optimaal functioneel en esthetisch

Geistlich

Bio-Gide

®

Geistlich

Bio-Oss

®

Santiago Calatrava: Milwaukee Art Museum, Wisconsin, USA voor Nederland:

Bone regeneration is not a gamble

Dent-Med Materials b.v. Postbus 381, 1700 AJ Heerhugowaard Bezoek/cursusadres: Dorpsstraat 72, 1713 HK Obdam Tel.: 0226-360 150 Fax: 0226-360 151 [email protected] www.dent-medmaterials.nl


Oratie

die één of meerdere tanden missen en hopen daardoor in

de implantaten met uiterste precisie te kunnen bepalen is

de toekomst een antwoord kunnen geven op een aantal

er de laatste jaren een aantal concepten ontwikkeld waar-

belangrijke vragen op het gebied van de esthetiek en de

bij gebruik wordt gemaakt van driedimensionale virtuele

mogelijkheid om ook als steun voor kronen korte implanta-

beeldtechnieken. Op basis van de informatie van een

ten toe te passen in de zijdelingse delen.

computertomogram wordt via hiervoor ontwikkelde soft-

Er bestaat tegenwoordig een trend om alles sneller te

ware een driedimensionale planning gemaakt, waarbij het

willen en te kunnen. In het verleden werd vaak enkele

botvolume rondom de implantaten goed kan worden

maanden gewacht alvorens de implantaten te belasten.

beoordeeld en een boorsjabloon wordt vervaardigd,

Door alle nieuwe ontwikkelingen ten aanzien van het

waarna op geleide daarvan de implantaten uiterst nauw-

implantaatoppervlak is het in principe mogelijk om de

keurig kunnen worden geplaatst. De definitieve protheti-

prothetische constructie op dezelfde dag te plaatsen als het

sche constructie kan ook via CADCAM worden vervaar-

implantaat. Er ontstaat daarom in de implantologische

digd.

praktijk de neiging deze zogenaamde directe belasting in

Een laatste, potentieel belangrijke, ontwikkeling die moet

elke situatie toe te passen. Alvorens directe belasting van

worden genoemd is de ontwikkeling van zelfdenkende

implantaten algemeen toe te passen of zelfs tot de norm te

‘drill kits‘. Met dergelijke ‘drill kits’ zal het in de toekomst

verheffen zullen eerst de wetenschappelijke vragen met

zijn om tijdens het boren inzicht te krijgen in het volume

betrekking tot de indicaties, de risico’s en de voorspelbaar-

en de kwaliteit van het bot en in het verloop van belang-

heid moeten worden beantwoord.

rijke structuren die moeten worden vermeden, zoals de nervus alveolaris. Dergelijke ‘drill kits’ worden momenteel

(Nabije) toekomst

samen met de Technische Universiteit Delft zelfdenkende

In tegenstelling tot de toepassing van implantaten zijn de

drill kits ontwikkeld.

nieuwe botvermeerderingstechnieken nog lang niet ‘evidence based’, vooral omdat grotere series, lange termijn

Visie op de zorg

resultaten en vergelijkende studies vaak ontbreken. Aange-

De implantologie is niet meer weg te denken als hulpmid-

zien voldoende bot wordt als essentieel beschouwd om te

del ter ondersteuning of vervanging van conventionele

dienen als fundament voor het implantaat, vormen deze

prothetische voorzieningen. Waar in het verleden alleen in

botvermeerderingstechnieken een belangrijke schakel in

het uiterste geval implantaten werden geplaatst, wordt

het implantologische traject. Er ligt dan ook een grote uit-

tegenwoordig vanwege het voorspelbare succes zelfs gead-

daging om deze nieuwe technieken en materialen weten-

viseerd een gebitselement met een dubieuze prognose te

schappelijk zorgvuldig te evalueren. Er wordt nu bijvoor-

verwijderen en door een implantaat te vervangen. Implan-

beeld onderzocht in hoeverre het mogelijk is smalle kaken

tologie heeft zich daardoor ontwikkeld tot een ‘booming

te reconstrueren met een botsubstituut in blokvorm. Tot

business’ van de tandheelkunde.

op heden bestonden de botsubstituten vooral in korrel-

Er is echter onduidelijkheid over de lange termijn effecten

vorm, waarmee defecten goed konden worden opgevuld,

van de zogenaamde marktwerking binnen het nieuwe

maar waarmee een verbreding of een verhoging van een

zorgsysteem en de aanhoudende roep om kostenbeheer-

kaakdeel moeilijk te realiseren was. Indien het botsubsti-

sing. Met de invoering van marktwerking lijkt zorg te

tuut in blokvorm succesvol is, zal het vaak niet meer nodig

verworden tot een product dat slechts een economische

zijn om autoloog bot te oogsten, waardoor morbiditeit van

waarde vertegenwoordigt. Dat doet geen recht aan de

de donorplaats kan worden voorkomen. Een ander belang-

waardering die patiënten aan hun gezondheid en zorg

rijk onderzoeksterrein is het beoordelen van de waarde

toekennen, noch aan ons streven kwaliteitszorg te leveren

van de toepassing van eiwitten die de botgroei induceren

waarop wij met recht trots kunnen zijn. Door in te leveren

of bevorderen. Indien deze eiwitten geschikt blijken te

op kwaliteit zal de zorg op korte termijn voordeliger zijn.

zijn, zouden zij goed kunnen worden gebruikt tesamen

In de toekomst kan dit echter averechts werken en de zorg

met of mogelijk zelfs in plaats van botsubstituten.

zelfs duurder maken. Ik blijf van mening dat een goede

Een andere belangrijke toekomstige ontwikkeling zou het

kwaliteit van de producten, een wetenschappelijk funda-

aanpassen van de vorm en het materiaal van het implan-

ment en een goede scholing voorwaarden zijn voor een

taat kunnen zijn, met name voor indicaties in het estheti-

efficiënte, effectieve zorg, die leidt tot tevreden patiënten

sche gebied. Hierbij wordt onder andere gedacht aan het

en vermoedelijk daardoor ook tot een goedkopere zorg op

vervangen van titanium door zirkonium, een materiaal dat

lange termijn.

minder grijs doorschemert. Ook lijken het materiaal en de vorm van de kroon bepalend te zijn voor het esthetische

Epiloog

resultaat.

De implantologie gaat een grote toekomst tegemoet.

Naast vooruitgang op het gebied van innovatieve implan-

De implantologie is een inspirerende innovatie op weg

taatvormen en materialen, botsubstituten en de toepassing

naar perfectie. Bot en implantaten vormen het fundament

van botgroei bevorderende factoren, zijn op afzienbare

voor houvast van een prothetische constructie in geval van

termijn belangrijke vorderingen te verwachten op het

verlies van gebitselementen en gelaatsdelen en dragen bij

terrein van de beeldvorming. Om de plaats en richting van

aan een betere kwaliteit van leven voor de patiënt.

Clinical evaluation of a prospective multicenter study on 1-piece implants. Part I: Marginal bone level evaluation after 1 year of follow-up


Het ‘one-piece’ implantaatsysteem is een systeem waarbij het implantaat en abutment zijn gefuseerd. In tegenstelling tot het ‘two-piece’ systeem is er geen sprake van een microspleet tussen implantaat en abutment. Deze microspleet zou verantwoordelijk zijn voor het initiële marginale botverlies zoals deze doorgaans bij ‘two-piece’ systemen wordt aangetroffen. Onderstaande studies beschrijven de klinische en röntgenologische resultaten van het NobelDirect en NobelPerfect ‘one-piece’ implantaat.

International Journal of Oral Maxillofacial Implants 2007; 22: 226-234 Inleiding Het doel van deze multi-center prospectieve stu-

score 1: bloeding na sonderen, score 2: verkleuring en

die was het evalueren van het marginale botniveau en de

spontane bloeding).

mucosa van direct gerestaureerde NobelDirect en Nobel-

Resultaten Tijdens de evaluatieperiode gingen twee

Perfect ‘one-piece’ implantaten tot 1 jaar na plaatsen.

implantaten verloren, resulterend in een overleving van

Methode Vier klinieken includeerden 87 patiënten met

98.7 % na 1 jaar. In totaal kon van 123 implantaten (81%)

een gemiddelde leeftijd van 55 jaar. In totaal werden 152

het marginale botverlies na 1 jaar op röntgenfoto’s worden

‘one-piece’ implantaten geplaatst, waarvan respectievelijk

vastgesteld: deze bleek 1,3 mm (SD 1.3). Hoe dieper de

91 en 61 van het type NobelDirect en NobelPerfect. Het

implantaten waren geplaatst, hoe meer botresorptie zij

merendeel van de implantaten (86 %) werden geplaatst in

vertoonden. De aanwezigheid van plaque varieerde tijdens

geheelde extractiewonden, terwijl 14% direct na extractie

de evaluatieperiode van 20% tot 30% en in 90% tot 95%

werden geplaatst. Alle implantaten werden dezelfde dag

van de gevallen bleek sprake van een normale peri-implan-

voorzien van tijdelijke voorzieningen. Uiteindelijk werden

taire mucosa (score 0). Gemiddeld bleek na 1 jaar de papil

64 kronen, 35 bruggen en 2 volledige protheses vervaar-

licht gegroeid ten opzichte van de beginsituatie.

digd. Intra-orale röntgenfoto’s werden vervaardigd direct

Conclusie De auteurs van deze studie concludeerden dat

na implanteren en tijdens controlebezoeken 6 en 12

bot en mucosa gunstig reageerden op het ‘one-piece’

maanden daarna. Voorts werd gescoord op aanwezigheid

implantaat en dat dit systeem de capaciteit heeft om de

van plaque en werd de status van de papillen en peri-im-

harde en zachte peri-implantaire weefsels in stand te hou-

plantaire mucosa beoordeeld (score 0: normale mucosa,

den.

Direct loading of NobelDirect en NobelPerfect one-piece implants: a 1-year prospective clincial and radiographic study P. Ostman, M. Hellman, T. Albrektsson, L. Sennerby Clincial Oral Implants Research 2007; 18: 409-418 Inleiding Het doel van deze prospective studie was het

piece’ implantaten (MKIII, MKIV en Replace Select) werden

klinisch en röntgenologisch evalueren van direct gerestau-

behandeld, diende als controlegroep (TPI).

reerde NobelDirect en NobelPerfect ‘one-piece’ implanta-

Resultaten Tijdens de evaluatieperiode van een jaar gin-

ten tijdens een periode van 1 jaar.

gen 6 OPI’s (5.2%) verloren door excessief botverlies tegen

Methode Er werden bij 48 patiënten 115 ‘one-piece’

vijf implantaten (1.3%) uit de controlegroep (TPI’s). Na

implantaten (OPI) geplaatst: 77 van het type NobelDirect en

1 jaar bleek het marginale botverlies bij de OPI’s 2.1 mm

38 van het type NobelPerfect. In totaal werden 101 implan-

(SD 1.3) versus 0.8 mm (SD 1.0) bij de TPI’s en er werd

taten geplaatst in geheelde gebieden en 14 in extractiewon-

bij 20% van de OPI’s een botverlies aangetroffen van meer

den. Binnen 24 uur werden de implantaten belast met tijde-

dan 3 mm tegen 0.6% bij de TPI’s. Na verloop van tijd rap-

lijke kronen (23 implantaten) of tijdelijke bruggen (82

porteerden de onderzoekers rondom ‘veel’ implantaten

implantaten). Eén tot drie maanden na plaatsen werden de

recessie van de mucosa en papillen.

implantaten voorzien van een definitieve constructie. Gedu-

Conclusie De auteurs van deze studie concluderen dat na

rende een jaar werden tijdens controleafspraken de implan-

1 jaar het NobelDirect en NobelPerfect ‘one-piece’ implan-

taten klinisch en röntgenologisch beoordeeld. Een groep

taat een minder goede overlevingspercentage en meer

van 97 patiënten die onder dezelfde condities en volgens

marginaal botverlies laat zien dan de ‘traditionele two-

het immediate loading protocol met 380 standaard ‘two-

piece’ implantaten.

Hoewel vergelijkbaar van opzet, vertonen de studies andere uitkomsten. Meer onderzoek zou moeten uitwijzen welke uitkomst het dichtst bij de waarheid ligt.

Abstracts

K. Finne, E. Rompen, J.Toljanic


Abstracts

The defence architecture of the human periimplant mucosa: a histological study Peter Schupbach, PhD, and Toland Glauser, KKS Inleiding De gingiva rond natuurlijke elementen is op te

8 weken werden de mini-implantaten met behulp van een

delen in een zone van epitheel en een zone van bindweef-

soft-tissue punch en een trepaanboor voorzichtig verwij-

sel. Grenzend aan de mondholte ligt het orale epitheel.

derd inclusief een dunne laag omliggend weefsel voor his-

Het orale epitheel gaat, naar de sulcus toe, over in het sul-

tologische analyse.

cusepitheel. Het sulcusepitheel vormt de laterale wand van

Resultaten De peri-implantaire mucosa rond de mini-im-

de sulcus en gaat apicaal over in het aanhechtingsepitheel.

plantaten vertoonde op meerdere vlakken gelijkenis met

Het aanhechtingsepitheel vormt een verbinding tussen de

de gingiva. De opbouw van het epitheel rond de implanta-

gingiva en de tand door middel van hemidesmosomen. Het

ten was gelijk aan die van de gingiva. Ook de afweerme-

sulcusepitheel en het aanhechtingsepitheel vormen de eer-

chanismen die in de gingiva werkzaam zijn, zijn terug te

ste lijn van defensie tegen een microbiële invasie. Daar-

vinden in de peri-implantaire mucosa, zoals de organisatie

naast biedt het epitheel weerstand tegen frictiekrachten.

van de bloedvoorziening en ontstekingscellen. Er werden

Het apicale gedeelte van de gingiva wordt gekarakteriseerd

geen substantiële verschillen waargenomen in het epitheel

door collageen vezels die uitmonden in het wortelcement

grenzend aan de verschillende oppervlaktebewerkingen.

en op die manier de bindweefselaanhechting vormen

De opbouw van het bindweefsel kwam niet volledig over-

(vezels van Sharpey). Uit eerdere studies kwam naar voren

een met die van de gingiva. Het bindweefsel rond mini-

dat de peri-implantaire mucosa, rond succesvol geïnte-

implantaten met een ‘turned’ of een zuur-geëtst opper-

greerde implantaten, veel overeenkomsten vertoont met

vlakte werd gedomineerd door collageen vezels, die paral-

de gingiva rond natuurlijke elementen.

lel aan het implantaat oppervlakte en de as van het

Doel van het onderzoek was om de humane peri-implan-

implantaat liepen. Rond mini-implantaten met een geoxi-

taire mucosa rond één-fase mini-implantaten met verschil-

deerd oppervlakte werden echter collageenvezels waarge-

lende oppervlakte bewerkingen door middel van lichten

nomen die een meer functionele oriëntatie hadden. Deze

elektronenmicroscopie in kaart te brengen.

collageenvezels hadden een min of meer loodrechte oriën-

Materiaal en Methoden Bij 5 patiënten, die al gepland

tatie ten opzicht van het implantaat en strekten zich uit tot

stonden voor één of meerdere implantaten in de posteri-

in het geoxideerde oppervlakte.

ore regio, werden 12 één-fase mini-implantaten (diameter: 2,3 mm, lengte: 10 mm, Nobel Biocare AB) geplaatst. De

Conclusie Het afweermechanisme in de peri-implantaire

volgende oppervlakte bewerkingen werden toegepast: 1)

mucosa komt overeen met die van de gingiva rond een

geoxideerd (TiO2), 2) zuur-geëtst en 3) ‘turned’. Distaal

tand. De wijze waarop het oppervlakte van een implantaat

van de standaard implantaten werden 1-3 implantaten

is bewerkt, kan van invloed zijn op de oriëntatie van col-

naast elkaar en/ of bilateraal geplaatst. De implantaten

lageenvezels in het bindweefsel van de peri-implantaire

werden met de schroefdraad op botniveau geplaatst, waar-

mucosa.

door het coronale deel van de implantaten 4 mm boven de alveolaire processus uitstak. Na een genezingsperiode van

Nynke Tymstra


NobelGuide ™

powered by Procera® Plan het. Voorspel het. Prepareer prothetiek van tevoren. Vervolgens voert u uw plan perfect uit met het revolutionaire NobelGuide™-concept. Met dit concept wordt extra-orale planning een concrete mogelijkheid. Makkelijk, nauwkeurig en snel.

© Nobel Biocare AB 2005

Op basis van uw planning wordt een chirurgisch sjabloon exact op maat gemaakt. U weet de uiteindelijke positie van de implantaten al voordat u begint. Hierdoor kan de prothetiek al van tevoren in het laboratorium worden vervaardigd zodat deze tijdens de daadwerkelijke behandeling bij de patiënt kan worden geplaatst. Het veelzijdige NobelGuide™-concept kan werkelijk in iedere praktijk worden toegepast. Met dit concept kunt u uw behandeling als vanouds op basis van modellen blijven plannen. U kunt uw planning ook digitaal maken met behulp van de NobelGuide™-software van Procera®. Deze geeft u een perfect beeld van de anatomie van de patiënt. Voor u betekent het revolutionaire NobelGuide™concept ongekende voorspelbaarheid. Voor de patiënt betekent het echt “Beautiful Teeth Now™”: een stralende glimlach.

Neem voor meer informatie contact op met uw lokale Nobel Biocare-kantoor of ga naar www.nobelbiocare.com

One Nano Step For Man, One Giant Leap For Implant Dentistry... The Revolutionary NanoTite™ Implant*– A Novel Surface Designed For Enhanced Performance. • Synergy Of The OSSEOTITE ® Surface And Discrete Crystalline Deposition™ Of Calcium Phosphate (CaP) Giving A More Complex Topography • Preclinical Studies Demonstrate A Substantial Improvement On The Rate And Extent Of Osseointegration • Potentially Improved Bone Fixation Leading To More Steady State Implant Stability During The Critical Early Healing Phases To Take The Next Step, Contact Your BIOMET 3i Representative Today: BIOMET 3i • Toermalijnring 600 • 3316 LC Dordrecht Phone: 078-6292800 • Fax: 078-6292801 [email protected] • www.biomet3i.com OSSEOTITE is a registered trademark and Discrete Crystalline Deposition and NanoTite are trademarks of Implant Innovations, Inc. BIOMET 3i and design are trademarks of BIOMET, Inc. ©2007 BIOMET 3i. All rights reserved. *Commercially available Spring, 2007


Agenda

Theoretische & praktische cursus in de orale implantologie Voor tandartsen die willen starten met implanteren in de eigen praktijk Datum: donderdag 11 en vrijdag 12 oktober 2007 Locatie: ACTA Amsterdam Maximaal 30 deelnemers Kosten € 610,Inschrijvingen via: Straumann B.V. Antwoordnummer 1917 3400 WC IJSSELSTEIN

NVOI najaarscongres 2007 The Third Dimension Datum: 9 november 2007 Locatie: Hilton Amsterdam KWIS: 5 punten Inlichtingen: NVOI congresbureau, tel: 0229-540329 email: [email protected] of www.nvoi.nl Parodontologie en implantologie: onlosmakelijk verbonden? Datum: 16 november 2007 Locatie: Beatrixtheater van de Jaarbeurs in Utrecht Inlichtingen: www.nvvp.org Implantologie Centraal. Wij leren u zelfstandig implanteren Datum: 16 november tot 30 november 2007, Serie 4 Een 6 daagse theoretische en praktische cursus met een individuele benadering en 1 op 1 begeleiding op de dag dat u zelf uw eigen patiënten, onder begeleiding, gaat implanteren. KWIS: 18 punten Docenten: Drs. J. Deurloo en Drs. W.P. van der Schoor Locatie: Cursusruimte Implacom en TPG Garderen Inlichtingen: Implacom - tel: 0577-461927 www.implacom.nl e-mail: [email protected] Implanteren met het Straumann® Dental Implant System voor kaakchirurgen in opleiding Datum: 17 november 2007 Locatie: Straumann IJsselstein Docenten: J. van den Berg, C. ten Bruggenkate, B. Schulte, S. Zijderveld Doelgroep: Kaakchirurgen in opleiding Kosten: gratis Inschrijvingen via: Straumann B.V. Antwoordnummer 1917 3400 WC IJSSELSTEIN

Implantologie de Verdieping Datum: 22 en 23 november 2007 Locatie: Hilton Hotel Soestduinen KWIS: 12 punten Inlichtingen: NVOI congresbureau, tel: 0229-540329 email: [email protected] of www.nvoi.nl

www.nvoi.nl

Mulative interceptive supportive therapy Datum: 30 november Locatie: Lichtenvoorde Docenten: L.A.M.Verhagen R.G.H. Waanders Info: Straumann B.V. Antwoordnummer 1917 3400 WC IJSSELSTEIN

Implant design Het Nederlandse, complete implantaatsysteem

Implantologie Integraal Datum: 7 december 2007 Locatie: Hotel Karel V Utrecht KWIS: 5 punten Inlichtingen: NVOI congresbureau, tel: 0229-540329 e-mail: [email protected] of www.nvoi.nl Klinische toepassingen in computergeleide implantologie Datum: 7 en 8 december 2007 In samenwerking met Simplant Academy KWIS: 12 punten Locatie: Cursusruimte Implacom Inlichtingen: Implacom - tel: 0577-461927 www.implacom.nl e-mail: [email protected] of www.implantacademy.org 12e Astra Tech Implantologie symposium ‘Esthetiek in beeld’ Datum: Vrijdag 11 januari 2008 Locatie: Hotel Okura Amsterdam Sprekers: David Winkler, DDS ‘Intelligent Implant Aesthetics... Murphy’s Law? Dr. Fred Rozema ‘Voorspelbaarheid en risicofactoren bij enkeltandsvervanging’ Prof. dr. Marc Quirynen ‘Optimaal gebruik van radiografie bij het plaatsen van implantaten’ telefoon: 079-360 19 77 e-mail: [email protected]

Algemene Leden Vergadering Datum: Locatie:

11 december 2007 om 20.00 uur Hilton Hotel Soestduinen

FTI 08 - Future Trends in Implantology, International Dental Conference Berlin, Germany, May 15-17, 2008

Tapered Screw-Vent® Implants Rock-solid fit A connection you can depend on.

Het NVOI bulletin verschijnt vier keer per jaar en is een uitgave van de Nederlandse Vereniging voor Orale Implantologie. ISSN: 1569-7118. Druk en vormgeving: www.libertas.nl Redactie: dr. J.E. Bergsma, prof dr. H.J.A. Meijer. Redactieadres: Postbus 34 1633 ZG Avenhorn T +31(0)229 54 03 29 F +31(0)229) 54 34 67 [email protected] Samenstelling bestuur van de NVOI: R.J. Goené, voorzitter, (0226) 35 21 57 H.J.M. Rademacher, vice-voorzitter, (045) 575 25 66 R.A.P. Berrevoets, secretaris (070) 312 44 66 dr. J.E. Bergsma, (076) 595 30 00 A.J.G. François, lid (0411) 604 164 prof dr. H.J.A. Meijer, lid, (050) 403 19 27 Het overnemen van welk deel ook van de inhoud, zonder bronvermelding, is slechts toegestaan na schriftelijke toestemming van het bestuur van de NVOI.

bulletin oktober 2007

Recommend Documents