World Port, World City, World Art Rotterdam Meets Istanbul

World Port, World City, World Art Rotterdam Meets Istanbul

DEEL I. INHOUDELIJK VERSLAG Rotterdam Meets Istanbul

1. Inleiding Codarts Rotterdam heeft een bijzondere band met Turkije en het conservatorium van Istanbul Technical University: de unieke opleiding Wereldmuziek van het Rotterdams Conservatorium heeft ook een afdeling Turkse muziek en de afgelopen jaren hebben met het Turkish Music State Conservatory al diverse uitwisselingen van docenten plaatsgevonden. Het project Rotterdam meets Istanbul is een project van lectoraat Sustainable Performance*/ Codarts Rotterdam in samenwerking met het Turkish Music State Conservatory / Istanbul Technical University. Het project is mede tot stand gekomen met subsidie van de Gemeente Rotterdam / dienst Kunst en Cultuur en het LLL Erasmus Exchange Programme. De voorbereidingen voor het project zijn november 2010 begonnen en de uitvoeringsperiode liep tot 1 juli 2011. Het zwaartepunt van het project lag in de periode maart – mei 2011 met activiteiten in Istanbul en Rotterdam. De afronding en verslaglegging vond plaats tijdens de zomermaanden juli – september 2011. * www.sustainableperformance.nl

World Port, World City, World Art: Rotterdam meets Istanbul 4

2. Doelstelling project De doelstelling van het project Rotterdam meets Istanbul luidt: een groep studenten en docenten van Codarts gaat onder leiding van de lector Sustainable Performance Frank Heckman samen met studenten en docenten van het Turkish Music State Conservatory een productie ontwerpen, componeren, samenstellen en uitvoeren in Istanbul en Rotterdam. Deze community of practice* is een mix van Turkse en Nederlandse musici, van klassiek tot jazz. Onderliggende gedachte hier van is ”.. to support students to perform on ‘World stage’ in the understanding that the art always have and should play a valuable role in society, specifically in ‘worlds’ and systems in transition.” (FH) In het Onderzoeksplan (oktober 2010) wordt in dit verband gezegd: “Om de rol van de podiumkunstenaar in een snel veranderende samenleving – city in transition – op zijn plaats te krijgen, zullen in beide steden dialoogsessies worden belegd. Relevante thema’s kunnen zijn: luisteren naar de onderstroom in turbulente tijden; welke klanken passen bij dit conflict?” Naast productie en optreden is ook het proces van belang voor dit onderzoek. De deelnemers worden meegenomen in het didactisch concept van ‘The Journey’ van het lectoraat Sustainable Performance. 'The Journey’ is een metafoor voor het pad van ontwikkeling en groei van de studenten en docenten die deelnemen aan dit project. Tijdens hun ‘reis’ leren zij op een actieve en adaptieve manier van elkaar en van hun omgeving. Hun leerproces geeft aanwijzingen over de manier waarop het didactisch ontwerp met haar vijf dimensies kan bijdragen aan het bevorderen van de ‘sustainability’ van prestaties/presentaties en geeft inzicht in wat studenten nodig hebben voor het neerzetten van een internationale presentatie. De vijf dimensies van het didactisch ontwerp ‘The Journey’ zijn gebaseerd op Campbell *: !

Koers zetten: wat drijft je/ waar wil je heen?

!

Reisgenoten: wie heb je nodig om je pad succesvol te kunnen afleggen?

!

Tegenslag: waar struikel je en waar ligt de schat begraven?

!

Performance: er staan op het moment dat het nodig is;

!

Terugkeer: erkenning en herkenning door de omgeving.

* Campbell, J. (1949) The Hero' with a Thousand Faces. New York : MJF Books.

Met deze aanpak wil het project de volgende resultaten opleveren: !

Podiumpresentaties als ‘best practice’;

!

Analyse van de resultaten van de ‘communities of practice’* ten behoeve van onderwijs en onderzoek;

!

Aanbevelingen aan de Gemeente Rotterdam over internationaal kunstenaarschap voor talenten en format om de banden met soortgelijke instituten in de wereld nauwer aan te halen.

* Community of Practise: is een groep van mensen die een belang, een vraagstuk of een passie voor een bepaald onderwerp delen en die kennis en expertise op dit gebied verdiepen door voortdurend met elkaar te interacteren. (Lave J. en E. Wenger, 1991. Situated Learning. Legitimate peripheral participation, Cambridge: University of Cambridge Press.)


3. Beschrijving project en podiumpresentaties Op 29 maart 2011 is een delegatie van vier muziekstudenten en drie docenten van het Rotterdams Conservatorium o.l.v. lector Sustainable Performance Frank Heckman vertrokken naar Istanbul voor samenwerking met studenten en docenten van het ITU / Turkish Music State Conservatory gedurende vijf dagen. De volgende deelnemers werkten mee aan het project: Codarts lector: Frank Heckman // docenten: Carlo Balemans (conductor / composition), Laetitia van Krieken (keys), Mony Wouters (vocals / music theatre) // studenten: Tessa Nikopoulos (vocals), Melika Hadzic (violin), Hannelore Primusz (vocals / music theatre), Merijn Eugelink (keys). I T U docenten: Robert Reigle (saxophone), Amy Salsgiver (percussions), Serpil Murtezaoglu (dance) // studenten: Onur Senturk (kemence / tulum);Sila Gerbaga (flute / bass flute), Berna Anil (vocals), Erdem Simsek ( baglama). De activiteiten in Istanbul waren gericht op:

!

‘musical exchange’: gezamenlijke muzikale ontmoeting;

!

‘cooperation and playing music’;

!

‘performance’;

!

‘musical improvisation inspired by the soundscape of the city of Istanbul’.

In Istanbul hebben Turkse en Rotterdamse musici samen een productie gemaakt en uitgevoerd op 1april in het hoofdgebouw van het ITU van Terry Riley’s ‘In C’ en gaven zij een muzikale impressie van de stad Istanbul. Deze muzikale improvisatie was een weergave van de ontmoeting van de musici met de stad en zijn geluiden. (Meer informatie over de ‘streetsoundscape’ in paragraaf 4.) Frank Heckman (lector) voerde de algehele regie i.s.m. Carlo Balemans als regisseur en dirigent van de muzikale presentaties en Robert Reigle, hoofd improvisatie ensemble van het Muzik Ileri Arastirmalar Merkezi (MIAM = Centre for Advanced Studies in Music). Het werken aan de gezamenlijke performance en muzikale improvisatie was een intensief proces voor alle betrokkenen en heel inspirerend: “Er ontstond meer dan de som der delen: creativiteit, intimiteit en een uitstekende performance.” “There was an enormous respect for each other and that made the process of working together very easy.” “Het is een geweldige ervaring om mee te maken dat je met volledig wederzijds respect, aandacht, belangstelling en ruimte voor ieders talent en individu tot prachtige diepgaande samenwerking (concert) kunt komen met musici van uiteenlopende muziekstijlen / achtergronden.” “Geweldig goed contact / muzikaal zeer diepe, bijzondere connectie in zeer korte tijd.” “Het was voor beide partijen een geweldige en verrijkende ervaring! Het is ons gelukt om binnen een paar dagen keihard werken een brug te slaan, onze ervaringen te delen en een fantastisch concert te geven … Dit is een bijzonder geslaagd voorbeeld van internationale uitwisseling.” (Bronnen: SP Questionnaires Istanbul, voorjaar 2011)


In vervolg op deze boeiende ervaring is het Turkse team in de tweede helft van mei 2011 naar Rotterdam gekomen om de muzikale uitwisseling en samenwerking te continueren t.b.v. performances tijdens de Operadagen Rotterdam. Het team arriveerde op 19 mei en vertrok weer na vijf dagen richting Istanbul. Op 21 en 22 mei presenteerde de ‘community of practice’ van het lectoraat Sustainable Performance (zeven Istanbul-gangers plus elf andere leden van de Community of Practice The Journey) met de zeven Turkse musici een proeve van hun gezamenlijke muziek- en theatervoorstelling: musici, dansers en circusartiesten creëerden samen de multidisciplinaire productie “Op zoek naar de parel van het paradijs”. De voorstellingen vonden plaats in het hoofdgebouw van Codarts aan het Kruisplein in Rotterdam: op de roltrappen, in de kantine en het trappenhuis. De musici waren continu in beweging en het publiek ging met hen mee en had dus geen vaste zitplaatsen. Hoofdpunten uit het programma waren de uitvoering van “In C” van Terry Riley op de roltrappen, de individuele presentaties ‘storytelling’ op de vijfde verdieping in de kantine, het gezamenlijke lied “Ederlezi”, de ‘body percussion’ als het publiek via het trappenhuis naar beneden gaat en de ‘streetsoundscape’ bij binnenkomst en vertrek van het publiek. De voorstellingen zijn vastgelegd op film en een impressie van circa 10 minuten is te zien op www.sustainable performance.nl. Naast dit filmverslag geven ook schriftelijke impressies van een aantal muziekstudenten uit het publiek een goed beeld van de verrassende voorstellingen. Enkele citaten illustreren dit: “For me the whole loose, free, fun and improvisation-like atmosphere was a true example of how music and performance should be: fun, free and full of magic.” “Wat echt goed overkwam was de ‘flow’ die in de performances zaten, het bleef de aandacht trekken. Je zag ook dat de ‘spelers’ daarop inspeelden door met plezier en overtuiging de stukken te spelen.”

“Heel mooi en de tijd leek voorbij te vliegen.” “Wat me vooral opviel was het verschil in publiek, die twee avonden (noot: deze student is beide avonden naar de performance gekomen). Beter gezegd: de uitwerking van een verschillend publiek op de uitvoerenden was opmerkelijk. Natuurlijk speelde het een rol dat de tweede avond iedereen meer ‘ingespeeld’ was, maar ook de sfeer was anders…. Het was hoe dan ook opmerkelijk om nu duidelijk te zien dat het publiek en de samenstelling daarvan grote invloed uitoefent op het verlopen van de performance.” World Port, World City, World Art: Rotterdam meets Istanbul 7

“Het begin van de performance was werkelijk geweldig! Het gebruikmaken van verschillende functies van het gebouw, het vermengen van muzikanten en publiek, het verrassingseffect, het gebruikmaken van de roltrappen, de beweging, de grote cirkels die zo gemaakt werden, de daardoor telkens andere mensen die aan je voorbij gingen, het was fascinerend. Het was duidelijk waarneembaar dat iedereen, werkelijk iedereen in hoger sferen kwam, bijzonder passend bij het thema dus.” “What I found interesting about the concert itself that there was no fixed stage area, so each of the performers chose his/her own place or moved from one group of the audience to another. That way the concert became more lifelike and transparent.” “Het sterke element … was dat publiek en performer een werden. Een goede energie stroomde over de roltrappen van het normaal zo statische kantoorachtige gebouw. Het leek alsof alle aanwezigen helemaal opgingen in zichzelf binnen de groep. Iedereen kon zich laten gaan en was in zijn element.” “It felt like an improvisation, but a very good one. So I think that in those prospects, they (=the musicians) achieved a feeling of freedom in their performances.” (Bronnen: Verslagen van muziekstudenten uit het publiek over Op zoek naar de Parel van het Paradijs, mei 2011.)


4. Dialogen De grondgedachte van het project Rotterdam meets Istanbul is dat vanuit dialogische processen met volledige participatie van de deelnemers efficiënt en snel een productie wordt gecreëerd die topkwaliteit heeft en een maatschappelijke meerwaarde laat zien en horen. Het gaat dan om dialogen tussen musici en dansers uit verschillende culturen, dialogen met de steden Istanbul en Rotterdam, dialogen over bevindingen en aanbevelingen in een expertmeeting en via een paneldebat.

!

Dialogen in de vorm van artistieke en muzikale uitwisseling zijn tot stand gekomen in twee stappen: in Istanbul was het ITU / MIAM de ontvangende partij en in Rotterdam was Codarts gastheer. De wederkerigheid is als positief ervaren, was erg inspirerend voor de betrokken kunstenaars, en daardoor is dit uitwisselingsproject echt een ‘reis’, een ontwikkelingspad geworden voor studenten en docenten, en door de prachtige voorstellingen ook een absolute meerwaarde voor de omgeving.

!

Dialogen met de stad: de musici en dansers zijn in beide steden op diverse locaties gaan luisteren naar de geluiden van de stad: het zogenaamde ‘deep listening’, luisteren naar de onderstroom van de stad. In Istanbul bezochten zij de overdekte markt, een zakencentrum, de Blauwe Moskee en Aya Sofia en de oevers van de Bosporus. In Rotterdam waren zij op de markt, aan de Maas en in het winkelcentrum Lijnbaan / Beurstraverse. Zij trokken gezamenlijk door de stad, luisterden, maakten op diverse locaties geluidsopnamen, interpreteerden en antwoordden met een muzikale impressie. Deze ‘streetsoundscapes’ hebben bijgedragen aan de voorstellingen.

!

Expert meeting: dialogen over bevindingen en aanbevelingen zijn het meest relevant als de rapportage van het project beschikbaar is en bespreking leidt tot het aangeven van gedeelde belangen en het nemen van initiatieven voor een vervolgtraject. In overleg met de Gemeente Rotterdam wordt deze dialoog na het verschijnen van het rapport georganiseerd.

!

Op 21 mei 2011 heeft Operadagen Rotterdam in de Rotterdamse Schouwburg een paneldebat A Paradise lost? georganiseerd. Tijdens dit debat keken internationale sprekers en theatermakers vooruit naar mogelijkheden om het paradijs te hervinden. Zij spraken over duurzaamheid, milieubewustzijn, migratiestromen en vooral ook over de vragen: ‘Hoe kunnen (podium)kunstenaars daar een rol in spelen? Kan kunst de wereld redden?’ Frank Heckman, lector Sustainable Performance, heeft deelgenomen aan dit debat.


5. Onderzoeksresultaten Wat betekent ‘performing on an international stage’ voor studenten in het kader van hun opleiding? Het lectoraat Sustainable Performance heeft deze vraag niet alleen onderzocht bij de deelnemers aan het project Istanbul, maar ook bij de studenten die deelnamen aan een project in Kaapstad of een project in Darling, eveneens Zuid-Afrika. Bij de drie groepen zijn dezelfde instrumenten voor dataverzameling gehanteerd, t.w. de SP Questionnaire en de Matrix Flow x Social Context. Op deze manier zijn er vergelijkbare data verzameld van drie buitenlandse Codarts-projecten. Data zijn verzameld met behulp van: a) Sustainable Performance Questionnaire: de Rotterdammers hebben op de heenreis hun verwachtingen geformuleerd en op de terugreis hun ervaringen genoteerd, alsook aangegeven wat voor hen het meest relevant is was tijdens dit buitenlands project. Bij de verwachtingen en ervaringen is expliciet gevraagd naar de invalshoeken ‘artistically’, ‘mentally’, ‘socially / with Codarts’ students’ group’, ‘socially / with foreign colleagues’, ‘entrepeneurial’. In dit verslag ligt de focus op de ervaringen. b) Via de Matrix Flow x Social Context kunnen de studenten aangeven welke aspecten van ‘flow’* zij mogelijk ervaren in diverse sociale omgevingen waarin zij hun vak uitoefenen. De volgende aspecten van ‘flow’ zijn ontleend aan Csikszentmihalyi *: ! ‘clear goal, this is really me’ ! ‘intense concentration and focus’ ! ‘loss of self-consciousness; complete absorption in the activity; effortlessly; like a fish in the water’ ! ‘direct feedback: success and failure in the activity become clear immediately; one can adjust on the spot’ ! ‘match between one’s own capabilities and the challenge “stretching it” ! ‘a sense of personal control over the situation or activity’ ! ‘the activity offers an intrinsic reward, it is worth doing in itself, for example “it’s just fun to do” ! ‘experience of pleasure in what I am doing’ ! ‘easier to talk about difficult things’ ! ‘more open / accessible’ ! ‘the activity offers more energy than it asks for’. Verschillende sociale omgevingen waarin studenten hun vak uitoefenen zijn: ! ‘practising alone’ ! ‘practising with friends’ ! ‘practising in class’ ! ‘exams’ ! ‘audition’ ! ‘performance with friends’ ! ‘performance at Codarts’ ! ‘performance outside Codarts / Netherlands’ ! ‘performance abroad / world stage’ ! ‘performance in Istanbul / Kaapstad / Darling’ * Csikszentmihalyi, M. 1990. Flow. De psychologie van de optimale ervaring. Amsterdam:Boom. Csikszentmihalyi, M. 1997. De weg naar Flow. Amsterdam:Boom.


5.1 Project Istanbul a) Onderzoeksbevindingen SP Questionnaire De deelnemers aan het project Istanbul hebben allemaal de ervaring dat zij door deelname zich meer bewust zijn geworden van hun artistieke kwaliteiten en hun eigen artistieke rol als musicus in het groepsproces en de performance. Zij hebben zowel de contacten met de Codarts-collega’s als de samenwerking met de Turkse collega’s als positief en inspirerend ervaren, en onderstrepen het belang van investeren in netwerken en sociale processen. De meerderheid noemt de nauwe en goede samenwerking binnen de groep in relatie tot het artistieke product als het meest relevante aspect van het project. Binnen deze samenwerking zijn waarden als openheid, respect en ruimte genoemd: “Feeling the strenght of us all as a group, where everyone takes his responsibility for creating musical adventures.” Ook het leerproces en de ervaring zelf zijn diverse keren als relevant genoemd: “That for me made it an unforgettable experience.” Meer in detail zijn de onderzoeksbevindingen m.b.t. de ervaringen: Artistically Allen waren verrast door de samenwerkingsmogelijkheden en nagenoeg allen noemde artistieke bewustwording van (eigen) nieuwe mogelijkheden. Mentally Alle musici signaleerden een toegenomen bewustwording m.b.t. zichzelf en hun rol als musicus in het groepsproces. Socially / with Codarts’ students’ group Men heeft het groepsproces positief ervaren wat betreft sfeer, individuele verschillen en samenwerking, al hebben sommigen moeite gehad met het bepalen van hun positie in de groep. Socially / with foreign colleagues Men was unaniem positief over de contacten en samenwerking met de buitenlandse collega’s. Entrepeneurial De meerderheid heeft ervaren dat het belangrijk is om te investeren in netwerken en sociale processen. b) Onderzoeksbevindingen Matrix Flow x Social Context. De studenten hebben de volgende indicatoren het vaakst genoemd als ‘flow’-ervaringen: - ‘experience of pleasure in what I am doing’ - ‘the activity offers an intrinsic reward, it is worth doing in itself’ . De ervaringen in Istanbul waren nog wat breder: - ‘the activity offers more energy than it asks for’ - ‘intense concentration and focus’; - ‘a sense of personal control over the situation or activity’; - ‘loss of the sense of time: time flies by’; Het minst vaak hebben zij de in de matrix aangedragen indicator ‘easier to talk about difficult things’ genoemd, ofschoon diverse deelnemers aangeven dat in Istanbul de sterke, open groep met respect voor elkaar ruimte heeft geboden om moeilijke zaken te bespreken: “Door het creëren van ruimte gaan mensen bloeien!” Als we kijken naar de verschillende sociale omgevingen dan ervaren deze studenten ‘flow’ met name in ‘ practising with friends’ en ‘performances with friends’. Tijdens lessen / ’practising in class’ wordt ‘experience of pleasure in what I am doing’ vaak genoemd, evenals ‘direct feedback: success and failure in the activity become clear immediately’, ‘easier to talk about difficult things’ en ‘ the activity offers more energy than it asks for’. World Port, World City, World Art: Rotterdam meets Istanbul 11

5.2 Project Kaapstad Inleiding Codarts is actief betrokken bij een aantal projecten in Zuid-Afrika. Op verzoek van de Amy Biehl Foundation heeft de Opleiding Docent Dans van Codarts een dansprogramma opgesteld voor de naschoolse opvang van kinderen in de townships van Kaapstad. Voorjaar 2011 is een groep van zeven dansstudenten o.l.v. een docent naar Zuid-Afrika gereisd. a) Onderzoeksbevindingen SP Questionnaire De meest opvallende uitkomsten zijn, dat veel studenten het artistieke proces van het werken met verschillende culturen en andere manier van bewegen en theater maken als positief hebben ervaren. De culturele verschillen waren confronterend en indrukwekkend en nagenoeg alle studenten waren positief over samenwerken, communicatie en uitwisseling met collega’s / kinderen in Kaapstad. Zij hebben ervaring opgedaan met noodzaak van flexibiliteit en aanpassen aan culturele omgeving en hebben nieuwe mogelijkheden ontdekt met het oog op hun toekomst. Deze positieve ervaringen staan in schril contrast met het eigen groepsproces dat door veel spanningen erg ingewikkeld is geweest, hetgeen tot een splitsing in de groep heeft geleid. Meer in detail zijn de onderzoeksbevindingen m.b.t. de ervaringen: Artistically Het artistieke proces met de kinderen in de townships was waardevol. De helft van de studenten gaf aan dat zij dit project als een artistieke uitdaging hebben ervaren; de andere studenten waren vooral positief over het werken met verschillende culturen en de andere manier van bewegen en theater maken: “Inspired by the way they move.” Mentally De culturele verschillen waren voor de meeste studenten erg confronterend en indrukwekkend: “It was hard to see all poverty. At the end you miss the kids and the people.” “Erg indrukwekkend om verschil tussen arm en rijk zo dicht bij elkaar mee te maken.” Een enkele student meldde: “International projects change the way I see things.” Socially / with Codarts’ students’group De ervaringen met het sociale gebeuren binnen de eigen groep waren niet erg positief: het groepsproces is ingewikkeld geweest en de groep is gesplitst. De ene helft van de studenten was ronduit negatief; de andere helft zag ups en downs: “kleine ruzietjes” “We are a group that is in clicks; we got pulled apart.” “Sometimes there was tension, but everybody did their best to avoid it.” Socially / with foreign colleagues Nagenoeg alle studenten waren positief over samenwerken, communicatie en uitwisseling: “Really nice people”, “The students were open and curious about us. They want to keep in touch.” Entrepeneurial De meeste studenten hebben nieuwe mogelijkheden ontdekt m.b.t. hun toekomst en geleerd wat van hen gevraagd kan worde. Zij hebben ervaring opgedaan met noodzaak van flexibiliteit en aanpassen aan culturele omgeving: “Good example to try and see how it is to adapt to a new culture and work in a foreign environment.” “Manage your money, be on time, plan, take initiative, be efficient.” World Port, World City, World Art: Rotterdam meets Istanbul 12

b) Onderzoeksbevindingen Matrix Flow x Social Context De indicatoren die de studenten het vaakst herkennen als ‘flow’-ervaring zijn: - ‘experience of pleasure in what I am doing’ - ‘loss of the sense of time / time flies by’. M.b.t. het project in Kaapstad hebben zij ook ervaren: - ‘direct feedback: success and failure in the activity become clear immediately’ en - ‘the activity offers more energy than it asks for’. Als wij kijken naar de verschillende sociale omgevingen, dan herkennen deze studenten ook vaak een of meer ‘ flow’-ervaringen tijdens de lessen. Er zijn wel duidelijke verschillen met ‘flow’-ervaringen tijdens lessen, want dan ervaren de studenten behalve ‘experience of pleasure’ vooral ook: - ‘intense concentration and focus’ - ‘match between one’s own capabilities and the challenge’ - ‘more open / accessibel’.

5.3 Project Darling Inleiding De educatieve opleidingen van Codarts zijn actief betrokken bij het innovatieve project Teaching around the World in Zuid-Afrika. In augustus 2011 is een groep van zes studenten (twee docent dans, twee circus arts en twee wereldmuziek) o.l.v. een docent en de directeur Onderwijs en Onderzoek naar Darling gegaan en heeft daar een educatief programma verzorgd met workshops voor 70 kinderen en zes voorstellingen. a) Onderzoeksbevindingen SP Questionnaire De meest opvallende uitkomsten zijn, dat alle studenten positieve ervaringen hebben opgedaan tijdens deze reis, variërend van inspiratie, het leren samenwerken met andere disciplines, het meer open staan voor andere meningen en “It makes me more creative thinking to think of more than just only dance”. De meeste studenten hebben opgemerkt dat informatie vooraf over organisatie en planning te wensen overliet, waardoor zij geen concrete plannen hadden kunnen voorbereiden en eventueel reeds gemaakte plannen moesten worden bijgesteld. Meer in detail zijn de onderzoeksbevindingen m.b.t. de ervaringen: Artistically De ervaringen op het artistieke vlak zijn heel erg verschillend en varieerden van positief tot kritisch: “De combinatie van muzikaliteit met dans en het fysieke ‘talent’ dat er in Afrika is, daar ben ik me meer bewust van geworden en dat moet je gebruiken bij creatie en performance.” “We could be more artistic next time. It was mostly fun and movement, without deepness. The total performance and working together was a good artistic start.” “I felt I could not fully express myself artistically”. Mentally De meeste studenten hebben positieve ervaringen, want zijn geïnspireerd en hun bewustwording en begrip zijn toegenomen: “My consciousness about their culture raised a lot.” “Heavy, but beautiful, there is still a lot to think about, there were a lot impressions …” “I learned to have more patience and be more open.” Socially / with Codarts’ students’group Alle studenten hebben ervaren dat communicatie belangrijk is, met name als het gaat om verantwoordelijkheden. Zij zijn positief over het samenwerken met studenten uit andere disciplines en de nieuwe contacten.


“We got to know the other students very well on a personal, not so much on an artistic level, eventually we will meet again to exchange ideas.” Socially / with foreign colleagues Ook de contacten en samenwerking met de buitenlandse collega’s zijn positief ervaren en sommigen zien mogelijke vriendschappen. “Goede contacten opgedaan voor verdere samenwerking, dankbaar voor alle behulpzaamheid, geïnspireerd door hun werkwijze.” Entrepeneurial De studenten hebben ondervonden dat organisatorische en inhoudelijke voorbereidingen, het maken van programma’s en plannen en het gebruiken van netwerken belangrijke punten zijn bij dit soort projecten: “Be prepared, have always a plan B, and have always your cables with you.” “I learned a lot about organization, making contact, and it gave me more confidence.” b) Onderzoeksbevindingen Matrix Flow x Social Context De volgende indicatoren zijn het vaakst genoemd als ‘flow’-ervaringen: - ‘direct feedback: success and failure in the activity become clear immediately’ (vooral bij voorstellingen buiten Codarts en tijdens lessen); - ‘the activity offers an intrinsic reward, it is worth doing in itself, for example it’s just fun to do’ (vooral bij ‘practising alone’, ‘performances with friends’ en ‘performances outside Codarts’. - M.b.t. Darling noemden enkele studenten ook ‘match between one’s own capabilities and the challenge’. Als we kijken naar de verschillende sociale omgevingen, dan hebben deze studenten het vaakst een of meer ‘flow’-ervaringen tijdens voorstellingen buiten Codarts.

5.4 Samenvatting Onderzoeksresultaten Artistically Istanbul en Kaapstad: positief over artistiek proces en artistieke mogelijkheden binnen de samenwerking; Darling: wisselend positief / kritisch m.b.t. artistieke mogelijkheden. Mentally Istanbul en Darling: geinspireerd en toegenomen bewustwording m.b.t. zichzelf en de rol in het groepsproces; Kaapstad: culturele verschillen waren erg confronterend en indrukwekkend. Socially / with Codarts’ students’ group Istanbul en Darling: positief over samenwerking met andere instrumenten, disciplines en individuele verschillen, alsook het belang van communicatie m.b.t. Verantwoordelijkheden. Kaapstad: niet erg positieve ervaringen door ingewik keld groepsproces en groepssplitsing. Socially / with foreign colleagues Nagenoeg alle studenten hebben positieve ervaringen met contacten, samenwerking en uitwisseling met buitenlandse collega’s. Entrepeneurial Allen hebben ervaren / geleerd dat het belangrijk is om te investeren in netwerken en sociale processen, evenals het treffen van organisatorische en inhoudelijke voorbereidingen.


6. Publieksgegevens Communicatie / Publiek / Reacties Het optreden in Istanbul heeft plaatsgevonden op 1 april 2011 tijdens de lunch in de grote hal van het hoofdgebouw van ITU, waar naar schatting 1000 studenten, docenten en ander personeel ademloos hebben geluisterd naar de muzikale improvisatie over de ‘onderstroom van de stad’. De reacties van het publiek waren enthousiast. Onduidelijk is of en op welke wijze dit optreden is aangekondigd, maar de keuze van plaats en tijdstip door de Turkse organisator van dit samenwerkingsproject had niet beter gekund. Zijn reactie over de kwaliteit van het concert en het resultaat van de samenwerking tussen beide groepen musici was positief. De samenwerking werd ook door betrokken musici genoemd als een mooie, positieve ervaring: “The wonderful and constructive musical exchange which took place in Istanbul.” (FH); zie ook andere citaten in hoofdstuk 3. De communicatie m.b.t. de voorstellingen in Rotterdam verliep via: - de algemene informatiecampagne van de Operadagen Rotterdam met algemene brochures, folders, affiches en Dagkrant Operadagen; - de specifieke pr-acties van Codarts en het lectoraat Sustainable Performance via intranet, internet, website, stickers en uitnodigingen. I n R ot terdam vond en de p e r for m ances p l a at s t i jd ens d e Operadagen Rotterdam in het hoofdgebouw van Codarts. Per voorstelling konden maximaal 100 personen worden toegelaten. Beide voorstellingen waren - op een enkel ticket na – uitverkocht. De opbrengst van de voorstellingen is ten goede gekomen aan het project De meiden van Mumbai, een project dat kinderprostitutie in Mumbai tegengaat. De samenstelling van het publiek liet een grote variatie naar leeftijden zien en de reacties zijn onder meer in de Dagkrant Operadagen Rotterdam 2011 op 22 mei 2011 als volgt beschreven: “De hele voorstelling is een bijzondere beleving. Op originele wijze worden bezoekers bij aankomst ontvangen en aan het denken gezet over hun eigen paradijs. Daarna wordt men op een muzikale tocht meegenomen waar men bijzonder verrast vandaan komt.” Ook de directie van de Operadagen Rotterdam was zeer positief over de verrassende kwaliteit van de performances, hetgeen vooral ook relevant is met het oog op de relatie Nederland-Turkije die tijdens de Operadagen 2012 centraal staat. Andere reacties zijn geciteerd in hoofdstuk 3 en zijn te horen en zien in het filmverslag van de voorstellingen: www.sustainableperformance.nl.


5. Aanbevelingen en richtlijnen Met het bescheiden project Rotterdam meets Istanbul heeft het lectoraat Sustainable Performance van Codarts ervaren dat kunstenaars een boeiende rol kunnen spelen m.b.t. het artistiek bovenbrengen van de onderstromen van de stad. Kunstenaars kunnen dingen vaak anders en dieper zien en horen (‘deep listening’) en kunnen daardoor bijdragen aan dialogen over grootstedelijke issues. Inhoudelijk gezien zijn de coproducties die in Istanbul en Rotterdam tot stand zijn gekomen, een groot succes geweest door de duidelijk herkenbare toegevoegde maatschappelijke waarde van de voorstellingen en workshops. Daarnaast is via het monitoren van drie ‘communities of practice’ relevante informatie verkregen van studenten over de meerwaarde van ‘performing on an international stage’ in de vorm van verrijkende ervaringen met internationale contacten en samenwerking. De volgende aanbevelingen en richtlijnen zijn zowel relevant voor de Gemeente Rotterdam met het oog op het nauwer aanhalen van banden met soortgelijke instituten in andere wereldhavensteden, als voor het onderwijs binnen Codarts: ! Er is sprake van gedeelde verantwoordelijkheid tussen de ‘world ports’ en de kunst- en onderwijsinstellingen ! In de voorbereidingsfase wordt tijdig begonnen met identificatie van relevante sociale kwesties rond stad en kunst/cultuur. Er worden gezamenlijk ideeën ontwikkeld en inhoudelijke afspraken gemaakt m.b.t. muzikale / artistieke uitwisseling. ! Tot de voorbereiding behoren ook duidelijke financiële afspraken. ! Het project start met een heldere doelstelling die door alle betrokkenen wordt gedragen, zodat de ‘stakeholder’ betrokkenheid kan worden georganiseerd en de PR daarbij een rol krijgt. ! Een duidelijk plan en ontwerp in de voorbereiding van het project zijn bepalend voor de resultaten van het project, het slagen van het groepsproces en de voorstellingen. Door het hanteren van het didactisch concept van The Journey en het sturen op een centrale plaats voor voorstellingen is een fundamentele bijdrage geleverd aan het welslagen van het proces en de uitkomsten van het project Rotterdam meets Istanbul. ! Een multidisciplinaire samenstelling van het team werkt inspirerend voor alle betrokkenen. ! Wederkerigheid van de uitwisseling (m.a.w. beide groepen studenten bezoeken elkaars stad) betekent ‘real exchange’: de ‘reis’ is dan niet alleen een individueel traject, maar ook een groepstraject en ontmoeten van andere ‘communities of practice’ en dat impliceert dat mensen sneller een sociale ontwikkeling doormaken en grotere / meer verantwoordelijkheden leren hanteren in relatie tot hun kwaliteiten en talenten. ! De studenten die op reis gaan krijgen een tijdige en grondige voorbereiding m.b.t. doelstelling en organisatie van het project. ! In de voorbereidingsfase vindt oriëntatie plaats m.b.t. locatie en logistieke kwesties. ! Na afronding van een project met rapportage van bevindingen vindt een expert meeting met betrokken partijen en ‘stakeholders’ plaats ter evaluatie en leidt bespreking tot het vaststellen van gedeelde belangen, het bedenken van initiatieven voor vervolgtrajecten en het formuleren van plannen.


Tot Slot Het inhoudelijk verslag van het project Rotterdam Meets Istanbul is verricht door het kernteam van het lectoraat Sustainable Performance: Frank Heckman, Marijke Tielenius Kruijthoff en Annelies Schrijnen-van Gastel. Het beeldmateriaal van het verslag (film en foto) is verzorgd door Jerry de Mas / Dikke Dingen. Het financiële verslag is opgesteld door J. van der Schans/ Financiën Codarts. Het project Rotterdam Meets Istanbul is mede tot stand gekomen dankzij subsidie van Gemeente Rotterdam / dienst Kunst en Cultuur en het Erasmus Exchange Programme.


World Port, World City, World Art Rotterdam Meets Istanbul

Recommend Documents