Workshop 1 EBA en schouwcriteria Milicon, Milieu consultancy, Mat Schatorje Bouwadviesburo van Niekerk, Emile Niekerk
Gespreksleider: Steven van der Lelie (GGD Gelre- Ijssel)
inhoudsopgave • Inleiding • Voorbeeld Energie en Binnenklimaat Advies – School kenmerken – Gebouwschil, -installatie, binnenklimaat – EBA scenario en maatregelpakket – Resultaten en leerpunten
• Discussie • Afsluiting
Inleiding
‘Scholen op de schop’(2005)
• Bewustzijn problematiek Binnenklimaat scholen is groot; • Veel kennis/ervaring opgedaan met onderzoek en effectiviteit van maatregelen; • Nog te doen: Het vinden van een geschikte financieringsconstructie
leslokaal & binnenklimaat (bestaande scholen)
Binnenklimaat en eisen Binnenkwaliteiten: •Goede temperatuur (niet te koud en niet te warm) •Luchtkwaliteit (CO2, vocht, stoffen, microorganismen, etc.) •Voldoende licht (500 lux) •Geen geluidshinder
Rekensom: (CO2 als indicatie !) CO2 productie: 20 gr/persoon.uur 30 personen * 20 = 600 gr/uur Om onder de 800 mg/m3 te komen 30*20 * 1000/ ventilatie [m3/uur]<800 Q = 750 m3/uur Lukt niet (constant) met natuurlijke ventilatie
Luchtkwaliteit en Energiekwaliteit is onvoldoende •Luchtkwaliteit D, C , B en A •Energielabel G, F, E, D, C, B, A
ISSO 89 Binnenklimaat Scholen uitgangspunten voor luchtkwaliteit Klasse A
CO2-conc. [ppm] < 800
Temp. [ºC] 20-22
B
< 900
20-23
beschrijving luchtkwaliteit aangenaam, productiviteit bevorderend redelijk aangenaam
C D
< 1200 > 1200
19-24 < 19; > 24
redelijk slecht
Voorbeeld Energie en Binnenklimaat advies • 12 Basisscholen Gemeente Geldrop-Mierlo • Aanleiding subsidie Energie en Binnenklimaat • Doelstelling: Binnenklimaat (luchtkwaliteit) B en verbetering in Energielabel onder economische voorwaarden (met gebruik subsidie); • EBA methode: inspectie, (CO2) meting, analyse, maatregelen en adviesrapportage
Schoolkenmerken • • • • • • •
Basisschool met 15 lokalen, 350 kinderen, personeel 19 fte; Bouwjaar begin jaren ‘70, BVO = 1860 m2 Totaal jaarbudget: €900.000 Energiekosten 18.000 €/jaar (2%) Energieverbruik 50.000 kWh (27 kWh/m2.jr) en 30.000 m3 (16 m3/m2.jr]; Hoog !!
Gebouwschil isolatie roostertjes
Slecht geïsoleerd dak Nageisoleerde gevel
Enkel glas
leslokaal binnenklimaat
Gebouwinstallaties
Het binnenklimaat (lucht) controleren
CO2-gehalte [mg/m3]
CO2-meting 2000 1800 1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 0
Aspect gemiddeld spreiding min max perc. > 1200
CO2 (ppm) 1038 406 407 1850 35%
Maatregelpakket B-label luchtkwaliteit en energiebesparen maatregel Isoleren platdak 1650 m2 Glasisolatie 60 m2 EG Verlichting HF verlichting 100 armaturen Daglichtregeling 50 % Aanwezigheidsdetectie HR 107-ketels 200 kW Optimaliseren cv-ketel Balans-Ventilatie 9 lokalen totaal
Kosten € 32.800 € 22.200 € 15.000 € 2.000 € 300 € 16.000 € 350 € 76.500 € 165.000
Resultaat EBA scenario op deze school huidige klasse
na maatregelen
Energielabel
G
C
Luchtkwaliteit
D
B
Thermisch comfort zomer
D
C
Thermisch comfort winter
B
A
Inzicht in kostenposten (bron Agentschapnl) kostenaspect afschrijving gebouw energiekosten technisch onderhoud bouwkundig onderhoud (klein) schoonmaak overige huisvesting aanschaf leermiddelen kleine inventaris salariskosten inhuren bij ziekte personeel overige
percentage bedrag 0,60% € 5.400 2,0% € 18.000 0,10% € 900 0,20% € 1.800 3,30% € 29.700 3,10% € 27.900 1,90% € 17.100 0,50% € 4.500 72,0% € 648.000 7,30% € 65.700 9,00% € 83.700 100% € 900.000
Economische haalbaarheid voor schoolproject Kosten • Investering: € 165.000 • Subsidie: € 67.500 • Netto investering: ca. € 100.000
Besparing • Energiekosten € 5.000 / jaar • Ziekteverzuim: € 9.000 / jaar (15% minder) TVT: 12 jaar (excl. subsidie); 7 jaar (incl. subsidie)
Samenvatting 12 EBA’s • €10.000 - €16.500 investeren per lokaal; • Lagere kosten op energie en personele kosten door Energie en Binnenklimaatverbetering; • B-niveau Binnenkwaliteit en B-D energielabel • TVT = 8-12 jaar • Exclusief – de leerprestatieverbetering – de (energie)prijs- en salarisstijgingen
Leerpunten Binnenklimaat verbetering 1. Investeren in binnenmilieu en energie loont • Veel maatregelen mogelijk onder gunstige economische voorwaarden • Start met een goede nulsituatie (EBA als goede start) en werk met scenario’s => werk met Frisse scholen toets !! 2. Projectorganisatie • Binnenmilieu en energie vroeg op de agenda plaatsen • Besteed vanaf het begin veel aandacht aan de financiering • Maak iemand verantwoordelijk voor het Binnenmilieu en Energie 3. Borging in organisatie • Zowel grote als kleine aanpassingen meenemen (gedragsmaatregelen) • Laat nieuwe installaties en hun kwaliteit terugkomen in onderhoudsplan
Discussie stellingen 1. Een optimaal binnenklimaat is een absolute voorwaarde voor een goede leer- en werkomgeving 2. Een EBA is een noodzakelijke voorwaarde voor een succesvolle aanpak van renovatie van bestaande schoolgebouwen 3. Investeren in een goed binnenklimaat is een belangrijke taak voor het schoolbestuur
Afsluiting • Bedankt voor uw aandacht !! • Succes met uw school en met het verbeteren van het binnenklimaat !
