Woord van de redactie

Nieuwsbrief van de sectie Natuur- en MilieuEducatie

Inhoudsopgave: - Woord van de redactie ......1 - Het Natuurplan de doelstellingen ......2 - Onze Boswachter voor ... de kids! ......3 - Natuur onder de loupe ......4 - CARMABI 50 jaar ......5 - NME nieuws! ......7

Contactinfo NME Al onze contactgegevens op een rijtje: CARMABI Sectie NME Piscaderabaai z/n Postbus 2090 Willemstad Nederlandse Antillen Tel nr. 462-4242 (ext. 11) Fax. Nr. 462-7680 Email: [email protected] Website: www.carmabi.org Let op: onze sectieleden zijn vaak actief in het veld. Het komt daardoor voor dat ze niet op kantoor bereikbaar zijn. Belt u dan naar het kantoornummer en luister naar het bericht op het antwoordapparaat. Daarop zijn verdere aanwijzigen te vinden. We hopen dat u deze nieuwsbrief weer met veel plezier heeft gelezen. Tips en suggesties zijn natuurlijk altijd welkom! Mail deze dan naar ons op [email protected]. Bellen mag natuurlijk ook.

Onze natuur .... sta er eens bij stil !!!

Jaargang 2

Nummer 6

Nov/Dec 2004

Woord van de redactie Op het moment dat we dit schrijven is het december, de feestdagen staan voor de deur en we kunnen 2005 alweer bijna gedag zeggen. Er is veel gebeurd in het afgelopenjaar, en daar heeft u veel over kunnen lezen in de voorgaande nieuwsbrieven. Er gaat echter nog veel meer gebeuren in het komende jaar. 2005 is namelijk het jaar waarin Carmabi 50 jaar bestaat. En om daar groots aandacht aan te besteden gaan we niet alleen heel veel activiteiten organiseren maar ook aandacht besteden aan wat er nou eigenlijk allemaal is gedaan in die afgelopen 50 jaar in ons instituut. En dat krijgt een speciaal plaatsje in onze nieuwsbrief. Maar laten we niet op de feiten vooruit lopen en aandacht besteden aan wat we in deze laatste nieuwsbrief van 2004 voor u in petto hebben. Het heeft de afgelopen 2 maanden pijpestelen geregend op ons eiland, wat voor velen een overlast is, maar zeer zeker niet voor de natuur en ook niet voor ons. Het water heeft grote gevolgen en zorgt vaak voor pictoreske plaatjes. En dat willen we u niet onthouden. Kijk ook eens op de website om de meest recente foto’s van ons eiland te bewonderen. Vanwege de enthousiaste reacties op de informatie over onze natuur die in de vorige nieuwsbrief stond, werpen we in deze nieuwsbrief een licht op de beleidsvorming achter het concept natuurplan waar het stuk op was gebaseerd. Ook onze boswachter komt aan bod, met een stuk voor de kleintjes. Om een klein overzicht te geven van enkele activiteiten van volgend jaar hebben we agenda ingesloten met de vastgestelde wandelingen. Rest ons nog u een gelukkig nieuwjaar te wensen en natuurlijk weer veel leesplezier. De redactie. pag. 1

NME Nieuwsbrief

Stichting CARMABI

Het natuurplan - de doelstellingen In de vorige nieuwsbrief hebben we een overzicht gegeven van de natuurwaarden van Curaçao en ook wat er zoal fout gaat met onze natuur. Dat we niet langer door kunnen gaan met de roekeloze wijze waarop we nu met de natuur om gaan staat buiten kijf, maar wat te doen? Vele van onze natuurbedreigende activiteiten zijn zo verankerd in onze economie, dat het niet eenvoudig zal zijn om het tij te keren. Echter, er rest ons geen optie, en met dit gegeven in het achterhoofd is het concept Natuurplan van Curaçao samengesteld. Deze keer zullen we het licht laten schijnen op de wat abstractere doelstelling en uitgangspunten van wat het toekomstige beleid van het Eilandgebied kan en moet gaan worden voor wat betreft de omgang met de natuur.

binnen een gezonde natuur een soort uitsterven, omdat er, als het ware, geen plaats meer voor is. Zo houdt de natuur zichzelf in balans. Wij mensen zijn er echter kampioenen in om soorten in recordtempo uit te roeien. Hiervan kan en mag dus in de toekomst geen sprake meer zijn. 2. duurzame samenleving: het begrip duurzaamheid of duurzame ontwikkeling lijkt een veel gehoord modewoord te worden. Waar het echter op slaat is zo volstrekt voor de hand liggend, dat we ons moeten afvragen waarom we nog steeds geen duurzame samenleving hebben. Het slaat namelijk op een zodanige ontwikkeling van de hulpbronnen op ons eilandje dat we er tot in alle eeuwigheid van kunnen blijven genieten! Oftewel: ontwikkelen zonder kapot maken, en zeer zeker geen kippen met gouden eieren slachten.

Laten we eerst eens naar de algemene doelstelling Uit een dergelijke algemene kijken. Deze is verwoord doelstelling komen een als volgt: aantal subdoestellingen het behoud van voort, zoals het opzetten biodiversiteit op en van een systeem van rondom het eiland op een beschermde gebieden, het zo natuurlijk mogelijke “Stern-eitjes als symbool voor duurzame behouden van ecologische wijze, mede ten behoeve ontwikkeling!” en evolutionaire processen van het welzijn van alle en nog zo het een en ander. burgers, uit respect voor het leven en als Om dit soort verdragende doelstellingen te kunnen bijdrage aan de ontwikkeling van een duurzame verwezenlijken komen een aantal uitgangspunten samenleving. om het hoekje kijken: Deze zin staat vol met duur klinkende begrippen. - alle toekomstige menselijke activiteiten moeten Laten we deze even onder de loupe nemen: positieve, of tenminste neutrale, gevolgen hebben 1. biodiversiteit: in feite is dit niets anders dan de voor de biodiversiteit. Oftwel: niks mag verscheidenheid aan soorten, leefgemeenschappen onrepareerbaar kapot gaan. Dit uitgangspunt wordt en natuurlijke processen op ons eiland. De ook wel eens het voorzichtigheidsprincipe noodzaak tot behoud van biodiversiteit slaat dus op genoemd: een gewaarschuwd man of vrouw telt een zodanige omgang met de natuur dat geen voor twee! enkele soort als gevolg van menselijk handelen - habitats moeten behouden blijven, en dat uitsterft. Het ontstaan van nieuwe soorten door betekent dat het in stukjes knippen van de natuur – natuurlijke selectie en het op natuurlijke wijze aan de fragmentatie waar we het de vorige keer over komen waaien van soorten van elders verhoogt de hadden – tot het verleden zal moeten behoren; diversiteit op natuurlijke wijze. Af en toe zal er pag. 2

De groetjes van het NME - team !!

NME Nieuwsbrief - we zullen de natuur ook goed in de gaten moeten houden, door wetenschappelijke monitoring, om eventuele problemen tijdig een halt toe te kunnen roepen. En dit is nog maar een deel van de lijst zoals het natuurplan in zich draagt.

Stichting CARMABI Het mag duidelijk zijn, dat ons veel werk te wachten staat, en dat er veel aanpassingsvermogen van ons gevraagd wordt. Echter, los van het feit dat de aanpassingen nodig zijn voor onze overleving op deze aarde is er zeker sprake van gevoelsmatige voordelen voor ons allen: de beste “ont-stresser” is wel de natuur!!!

Onze boswachter voor... de kids! Hallo allemaal, Wat een regen weer, nietwaar??? Het wordt nu wel erg veel. Jullie zullen vast nog wel denken aan het Kabouter Bos. Tio heeft jullie toch verteld over de dam die in het bos is en die het water van die regen tegenhoudt??? Ik zei toen dat je niet meer door het Kabouterbos kunt lopen als het veel heeft geregend, alleen maar zwemmen. Wel, bekijk deze foto’s maar eens goed. Ja, ja, daar waar nu water is hebben jullie samen met Tio en de Juf/ Meneer gelopen, en gevlogen als vlinders en of warawara’s.

Het is wel goed dat die dam er is. Anders was al dat water zomaar in al die tuinen verderop blijven staan. Nu kan het rustig in de grond zakken en heeft het bos nog jaren water dicht onder de grond die de bomen goed kunnen gebruiken. Dan hoeven die wortels niet zo heel ver te zoeken naar water. Ook de mensen met een PUT of DEEPWELL hebben dan weer genoeg water. Helaas kunnen we nu dus niet in het bos lopen, maar er zijn slimme mensen bij Carmabi die voor jullie een andere plek gevonden hebben. Deze plek heet DEN DUNKI, en is een mooi stukje mondi met een spannend verhaal erbij. Ook heel Onze natuur .... sta er eens bij stil !!!

spannend is dat er een brug is waar jullie overheen mogen lopen. Ook hier is er veel te zien, en moeten alle kids Tio aanwijzen wat er allemaal wel niet in de mondi is. Een heleboel van jullie zijn zeker al op bezoek geweest in Den Dunki. Wie zeker al geweest is, is de Blenchi school. Zij hebben heel erg hun best gedaan voor Tio. Zij hebben per klas ( per klas ook elk kind ) iets heel moois gemaakt. Ik vind dit zo mooi dat ik het graag iedereen wil laten zien. Bij deze HEEL ERG BEDANKT voor al dat moois. Kijk maar goed naar de foto. Hier kan je zien dat zij heel goed weten wat er allemaal in de mondi te zien is, en wat je kan planten. Ik heb zoveel gekregen dat we niet alles hier konden zetten, maar op onze website staan ze er wel allemaal. Bekijk deze maar snel!

Ja, ik ga het weer vragen aan alle kids. Als jullie iets moois hebben , of een leuk verhaal over school, laat het ons dan weten, en wie weet kom(en) jij/jullie ook in de nieuwsbrief te staan. Voor nu tot de volgende keer, De boswachter Tio Cyrill. pag. 3

NME Nieuwsbrief

Stichting CARMABI

Natuur onder de loupe! Wie nu Curaçao als reisbestemming heeft voor een heerlijke zonnige vakantie komt een beetje bedrogen uit. Het als zeer zonnig bekend staande eiland is de laatste paar maanden vooral een nat en bewolkt eiland geweest. Voor veel toeristen die

het kabouterbos in het water!

gehoopt hadden op een zonnige strandvakantie geen feest, maar voor de natuur wel. Zoals in de vorige nieuwsbrief al uitvoerig is beschreven, heeft het eiland een semi-aride klimaat met dito vegetatie. Vegetatie wat zich op zodanige wijze heeft aangepast dat er van elk regendruppeltje wordt geprofiteerd. De afgelopen 2 maanden heeft Curaçao geen gebrek gehad aan verfrissende regenbuien. Ze kwamen en komen zelfs zo vaak

voor dat op diverse plaatsen de soms eeuwenoude door mensen gebouwde structuren voor pag. 4

waterwinning op de voormalige plantages nu goed kunnen illustreren hoe dat allemaal in zijn werking ging. Wie bijvoorbeeld langs de dam van Julianadorp rijdt op weg naar de stad ziet een groot meer waar allerlei watervogels zich tegoed doen aan de verschillende vissen die er halsoverkop in geboren zijn geworden. Ook andere dammen op het eiland zijn langzaam maar zeker, door aanvoer van water uit rooien, aan het vollopen. Deze dammen werden in vroegere plantagetijden gebruikt als waterreservoir om gewassen te besproeien. Iets wat zeker noodzakelijk was in dit klimaat. Ondanks het feit dat de plantages er in die hoedanigheid niet meer zijn, hebben de dammen hun functie voor de natuur nog lang niet Overal paddestoelen... verloren. Niet alleen watervogels profiteren van deze structuren in de regentijd, ook de zoetwaterfauna en flora, waaronder diverse vissen en garnalen en verschillende planten, die het eiland rijk is tiert welig in het water. Zoogdieren als herten en konijnen, reptielen als hagedissen en leguanen en natuurlijk ook verschillende landvogels hebben aan drinkwater geen gebrek, en komen dan ook gretig drinken bij deze dammen. en bloemen! Natuurlijk zijn deze waterplassen een goede broedplek voor veel insecten waaronder libellen. Zelfs amfibieën zoals de uitheemse kikker die op De groetjes van het NME - team !!

NME Nieuwsbrief het eiland de Dori wordt genoemd (Pleurodema brachyops) komt er in grote hoeveelheden in voor. Naast de functionaliteit voor de natuur levert het vele water ook hele mooie beelden op. In het Christoffelpark geeft de vele regenval pictoreske taferelen. Wie richting de voet van de Christoffelberg wandelt komt op zijn weg een riviertje tegen wat zijn oorsprong vindt achter de berg. Op sommige plekken valt het water over

Stichting CARMABI bij regen, maken deze cycli meerdere malen achter elkaar door. Planten als de cactussen staan er volgezogen en dik bij, sommige zelfs zo dik dat ze uit hun vel scheuren en omvallen. Voor een aantal bomen is de overdaad net iets teveel. Doordat hun wortels de greep op de grond verliezen, vallen ze om en veroorzaken daarmee gevaarlijke situaties op de weg en in woonwijken. Gelukkig komt dit niet al te vaak voor. Wie van groen geniet, zal in deze periode helemaal gelukkig zijn. Voor de educatieve programma’s met scholen van onze sectie zijn deze weersomstandigheden ideaal. Niet alleen ervaren de kinderen vaak een frisse regenbui, ook de hoeveelheid fauna die gespot wordt is aanzienlijk gestegen, en vrijwel geen enkel kind komt de mondi uit met droge voeten en schone kleren. Het is al zelfs zover gegaan dat een docent van de 6de klas basisschool, na overhandiging van zijn telefoon en andere zaken, gezellig met zijn kinderen is gaan rond drijven in een van de rooien in het Christoffelpark, de rooi Berú. Natuurlijk een uiterst staaltje van natuurbeleving!

Watervallen in het Christoffelpark!

donkere rotspartijen en vormt zo een spectaculair beeld! Voor de vegetatie is deze wateroverdaad een luxe die niet al te vaak voorkomt. De mondi is overal even groen, bloemen bloeien in overdaad en planten die een snelle reproductiecyclus hebben

Carmabi 50 jaar!!! In 2005 bestaat ons instituut 50 jaar. 50 jaar van wetenschap, natuurbeheer en natuur en milieu educatie (NME). Reden dus om feest te vieren en dat doen we gedurende het hele jaar 2005. Het hele jaar door organiseren we verschillende Onze natuur .... sta er eens bij stil !!!

De Christoffelberg in de wolken!

uiteenlopende activiteiten, variërend van wandelingen, wedstrijden van allerlei aard, open dagen, en nog veel meer. Voor ieder wat wils dus. In extra bulletins van deze nieuwsbrief zullen we alle geinteresseerden regelmatig op de hoogte houden van de nieuwste activiteiten. In ieder geval pag. 5

NME Nieuwsbrief

Stichting CARMABI

staan de data en gegevens van de eerste activiteiten al vast, dus neem uw agenda bij de hand en noteer de activiteiten die in het schema hieronder staan, zodat u ze niet kunt mislopen. Onze website wordt trouwens vanaf Januari ook regelmatig ge-update over de verschillende activiteiten die er zijn. Kijk daar dan ook regelmatig op (www.carmabi.org)

Staat u nog niet op onze mailing list, laat dit dan even weten door een mailtje te sturen naar [email protected] of naar [email protected]. Dan zetten wij u alsnog op de mailing list zodat ook u de laatste berichtgeving over de activiteiten op tijd ontvangt.

SPECIALE WANDELINGEN Datum wandeling

Omschrijving

Bijzonderheden N.B. Prijzen worden nader bekend gemaakt

Maart, 26 2005

Ochtendwandeling Daaibooibaai

-

Met/zonder ontbijt

April, 23 2005

Maanwandeling Zorgvlied Christoffelpark

-

Met/zonder snack

Mei. 22 2005

Dagwandeling Hermanus

-

Max. 35 personen

Augustus, 19 2005

Combi-maanwandeling Daaibooi/Shete Boka ! DAAIBOOI

-

Met/zonder maaltijd

Augustus, 20 2005

Combi-maanwandeling Daaibooi/Shete Boka ! SHETE BOKA

-

Met/zonder maaltijd

September, 3 2005

Vleermuizenexcursie

-

Max. 15 personen

Oktober, 1 2005

Hertentocht Christoffelpark

-

Max. 15 personen

Oktober, 15 2005

Oktober dierenmaand, maanwandeling Kabouterbos voor kids

November, 4 2005

Olielampwandeling Savonet, Christoffelpark

-

Met/zonder snack

Decemember, 3 2005

Olielampwandeling Daaibooi

-

Met/zonder snack

pag. 6

De groetjes van het NME - team !!

NME Nieuwsbrief

NME nieuws!

•natuurtentoonstelling Cultuurweek op Boka Sami In de week van 14 november tot en met 21 november jl. werd er op Curacao de eerste cultuurweek georganiseerd door de organisatie Kas di Kultura. Over het hele eiland werden er verschillende culturele activiteiten georganiseerd, oude ambachten tentoongesteld en workshops gehouden met personen van alle leeftijden. Omdat cultuur en natuur begrippen zijn die veel met elkaar te maken hebben werd Carmabi ook uitgenodigd om mee te doen aan deze week middels een tentoonstelling over de natuur in de zee. Deze tentoonstelling vond zijn plaats in het buurtcentrum van Boka Sami. Samen met tentoonstellingen van andere organisaties en particulieren die onder andere workshops hoedenvlechten gaven. Naar verluidt zijn er in die week zo’n 3000 schoolkinderen op bezoek geweest in het buurtcentrum die allemaal even enthousiast deelnamen en rondneusden. Aangezien

Stichting CARMABI

we zelf niet lijfelijk aanwezig konden zijn, hebben we de tentoonstelling simpel en overzichtelijk gehouden. Naast een “wetenschappelijke tafel”, waar we een klein onderzoekslab uitbeeldden, hebben we een mini-koraalrif uitgebeeld rond de actieposter van het WNF (Geef het koraal weer kleur). Van de reacties die we binnen kregen werd duidelijk dat deze tentoonstelling een groot succes was. •Vlinderboek te koop Eindelijk is het zover, het vooral lokaal langverwachte vlinderboek van de schrijvers A.O.

Debrot en J.Y. Miller is verschenen en in de verkoop. Butterflies and moths of Curacao, Aruba and Bonaire behandelt zo’n 58 vlinders en 20 motten die op deze eilanden voorkomen, compleet met foto’s, beschrijvingen en overige informatie in zowel het Papiaments als het Engels. Daarnaast wordt er ook aandacht besteed aan de algemene ecologie van de vlinder en aan beschermingsaspecten van deze dieren. Het boek is in alle boekhandels te koop voor Nafl.35,-. Onze natuur .... sta er eens bij stil !!!

pag. 7

NME Nieuwsbrief

Stichting CARMABI

Bestellen via de website van CARMABI kan ook, en dan kost het boek Nafl. 30,-. Kijk voor meer informatie op onze website www.carmabi.org •11 december - Dag van het gebergte 11 december is door UNESCO internationaal uitgeroepen tot de dag van het gebergte. Om dit te vieren en ook de “bergen” van Curaçao onder de aandacht van eenieder te brengen hebben we op deze dag samen met mevrouw Gladys van Dal en andere leden van de Milieuraad een wandeling georganiseerd met studenten van de Universiteit van de Nederlandse Antillen, stagiaires van de stichting Uniek Curaçao, een grote groep jongeren van de grupo Hoben Aktivo i Kreativo (HAK, groep actieve en creatieve jongeren), aspirant gidsen en leden van het NME-team van CARMABI, naar de hoogste berg van het eiland, de Christoffelberg. Bij de top

aangekomen heeft de hele groep gezamenlijk de curacaosche vlag geplant. Ter ere van deze viering! Vanwege de vele regen van de afgelopen maanden was het park fantastisch groen. Er staat van alles in bloei, en er is enorm veel leven. En dat leverde natuurlijk mooie plaatjes op. Een extra aanvulling op een al succesvolle dag. •1ste natuurgidsencursus bijna afgerond In Juli van dit jaar ging het van start, de eerste natuurgidsencursus die tot stand is gekomen door intensieve samenwerking tussen de stichting Uniek Curaçao en de sectie NME van CARMABI. Van beide kanten werd al eerder kenbaar gemaakt dat er grote behoefte was aan een cursus van dit formaat om de grote vraag naar goed opgeleide natuurgidsen efficiënt te kunnen beantwoorden. Met extra hulp van mevrouw Johanna Huisman, werd deze wens in juli eindelijk bewaarheid. Met een groep van zo’n 10 geïnteresseerden zijn we, met een korte pauze van 1 maand, als sinds juli non-stop bezig met het trainen van ecologische kennis en vaardigheden op didactisch en organisatorisch gebied. De maand december is de afrondingsmaand waarna we nog regelmatig met de kersverse gidsen mee zullen gaan om de laatste schoonheidsfoutjes te corrigeren. We houden u op de hoogte van hun vorderingen.

Tot de volgende nieuwsbrief!!!

Deze nieuwsbrief is een uitgave van de sectie NME van Carmabi. © Carmabi NME, 2004, all rights reserved Redactie: Michelle da Costa Gomez, Leon Pors en Cyrill Kooistra Foto’s: Leon Pors, Cyrill Kooistra en Michelle da Costa Gomez Layout: Michelle da Costa Gomez en Leon Pors pag. 8

De groetjes van het NME - team !!