17" jaargang, nummer 1, oplage: 5.000
Vereniging Vrienden van Blijdorp Sonoystraat 6-a, 3039 ZT Rotteráam
Inhoudsopgave
Vrienden nieuws is een uitgave van de Vereniging Vrienden van Blijdorp en verschijnt 4 maal per jaar.
Van de redactie .............. ....... ...... .. .. .. ...... ..... 3
De vereniging Vrienden van Blijdorp stelt zich ten doel: "het opwekken van belangstelling voor de Diergaarde Bli/'dor p , het steunen daarvan door het bijeenbrengen van ge den en het doen van giften in geld of natura, voorts het geven van bekendheid aa n het doel en streven van culturele zzoÖ~O!lische tuinen". De jaarlijkse contributie bedraagt (minimaal) fl 40,-, waarvoor de leden 4 keer per jaar het verenigingsorgaan Vrienden nieuws ontvangen, alsmede 2 gratis toegangsbewijzen voor Diergaarde Blijdorp in Rotterdam of Artis in Amsterdam. Bovendien worden de leden in staat gesteld om deel te nemen aan excursies naar binnenen buitenlandse dierentuinen, speciale lezingen gedurende het winterseizoen bij te wonen en worden zij uitgenodigd voor de jaarlijkse Blijdorp-dag annex Algemene ledenvergadering.
Convocatie Algemen e Ledenvergadering ... .. ..... ... ........ ............ ...... .. 4
Verenigingssecretariaat: J.Th.A. van [ eeuwen, Sonoystraat 6-a, 3039 ZT Rotterdam
Vriendenfoon: 010 - 467 66 37 Ciro: 13 57803 Bank: V.S.B. bank nr: 98.55.33.099
Berlin op de foto ........ .... ........ .................... .. 5 Resultaat 1994 en begroting 1995 ...... .......... 6 Balans per 31 december 1994 .. ...... ...... ........ 6 Walvisexpo .... .. .. .. ... .. ... .... ... .... ....... ............... 7 Excursie naar Münster .. .. ... .......... ... ....... ...... . 9 Meerdaagse reis naar Engeland ................... 11 Nieuws uit Blijdorp .. .. .... ............ ...... .. ......... 14 Geschenken-lijst aan Diergaarde Blijdorp ... 18
Afdeling Reizen: mevr. e.llerger-Kindt Kortedreef 48, 3075 GR Rotterdam Telefoon: 01 0 - 41 9 18 63 Ciro: 2071 059
Promotieteam: fam. H . Gerritse Sourystraat 1d, 3039 SR Rotterdam Tele(oon: 010 - 466 36 82 Ciro: 62 17 917
Redactie-adres Vriendennieuws:
Secretariteiten .............. .. .......... ...... ........... . 19
Oordeelt u zelf!
In dit eerste nummer van Vriendennieuws in het nieuwe jaar, - het traditionele "convocaties-nummer" (uitnodigingen voor de Algemene Ledenvergadering en 2 reizen) , vindt u naast vele wetenswaardigheden over de Diergaarde en de (zoo-) dierenwereld, het financieel overzicht van het afgelopen jaar. Het aantal goede foto 's van de bezoeken aan de 2 Berlijnse dierentuinen in oktober jJ is zo groot gebleken dat u hiervan nog een selekti e in het voor u liggende nummer aantreft. Ook een artikel van de heer Ruwhoff over de Poitou-ezel verdient uw aandacht. Ik wens u veel leesplezier en, misschien, tot ziens bij één van de vele aktiviteiten van onze Vereniging en , niet te vergeten, bij de kraamvisites aan de Diergaarde. Namens het bestuur en de redactie, Daan van Herwijnen.
Een stukje nostalgie (14) ............................ . 20 Nieuws uit andere dierentuinen ................. 22 Drakenverhalen .. ........ .. ... ... .. ..... ...... ........... 24
De Afrikaanse dierenwereld ....................... 29
Samenstelling Verenigingsbestuur:
De Poitou-ezel ........................................... 30
e.M. Groennorst mevr. e. Berger-Kindt J.Th.A van Leeuwen A.M. Bos H. Cerritse O.A. van Herwijnen T. Slijkoort
Beste Vrienden , Een lang gekoesterde wens om ons Vriendennieuws in een meer-kleurige cover te publiceren , kan, vrij onverwacht, met het huidige nummer gerealiseerd worden. Samen met een ander lettertype, dat een rustiger leesbeeld schept en een modernere lay-out, geeft dat aantrekkelijke"jasje" het tijdschrift nog meer allure. De redactie dankt vooral Rob Bruin voor de fraaie veranderingen die aan zijn creatieve brein ontsproten zijn. Samen met Robert van Herk, vormgevend werkzaam in de Diergaarde en enthousiast adviseu r van de Vereniging, heeft hij een grafisch kunststuk geleverd.
T.V.-tips ............ .... .. ................. .... ....... ........ 19
D.A. van Herwijnen Marshalllaan 11, 3223 TJ Hellevoetsluis lel: 01883-17161 Redactie-medewerker: Marc Damen Tekstverwerking: Marion Does Vormgeving en druk: Rob Bruin - Multi Mail B.V.
Voorzitter Vice-voorzitter Secretaris Penningmeester Leden
Van de redactie
Herinneringen van een kritisch dierentuinbezoeker (2) .. ............ ..... 26
Foto's en Illustraties: Diergaarde Blijdorp ("Het Vrije Volk"/N. v.d. Hoeven (2)), R. Doolaard (5), I. van Es (1), G. Gerritse (2), e.M. Groen horst (1), de Grijp (2), e. Koppenol (2), C.L. Ouweneel (2), e. Schreij (2), Sheermahomed (1), T. Slijkoort (1), P. Stolk (3), W. Storsbergen (2).
c.
Aan dit nummer werkten mee:
Foto voorzijde: Banguru, Blijdorp's e 1 8 okapi-baby
A.M. Bos, M . Damen, M . Does, H. Gerritse, R. van Herk, D.A. van Herwijnen, J. Klapwijk-Diergaarde Blijdorp, J.Th.A. van Leeuwen, G.L. Ouweneel, H. Ruwhoff, T. Slijkoort, K. van Zwieten
Fotograaf: Rob Doolaard
"Oeps", het namingo-jong
Algemene Ledenvergadering op zaterdag 22 april 1995. Hierbij nodigen wij alle leden van de Vereniging Vrienden van Blijdorp uit tot het bijwonen van de jaarlijkse Algemene ledenvergadering op zaterdag 22 april a.s. in de aula van de Wolfert van Borselen scholengemeenschap (tegenover de ingang van Diergaarde Blijdorp). Toegang tot de aula wordt verleend tegen afgifte van de speciale coupon aan uw lidmaatschapskaart 1995.
PROGRAMMA. 9.30 uur. 10.00 uur.
Zaal open. Algemene ledenvergadering.
AGENDA. 1.
2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.
9. 10. 11. 12.
Opening. Notulen van de Algemene ledenvergadering d.d. 23 april 1994. Deze notulen zu llen op telefonische aanvraag worden toegezonden (010-4676637) en zijn ook ter vergadering aanwezig. Jaarverslag van de secretaris. Jaarverslag van de penningmeester. Verslag en benoeming van de kascontrolecommissie. Verslag excursies 1994 en vaststellen doel najaarsreis. Verslag promotiewerkzaamheden . Bestuursverkiezing. Aftredend volgens rooster zijn Mw. CM. Groenhorst en Dhr. O.A.van Herwijnen . Mw. Groenhorst heeft zich herkiesbaar gesteld, Dhr. van Herwijnen echter niet. Het bestuur stelt voor in zijn plaats Marc Damen te benoemen tot bestuurslid van de Vereniging. Namen van eventuele tegenkandidaten dienen minimaal 28 dagen vóór de ledenvergadering schriftelijk bij het bestuur te worden ingediend door tenminste 25 gewone leden. Vaststellen contributie 1996. Het bestuur stelt voor de minimum contributie te handhaven op fl. 40,Uitreiking Olifant-speld Rondvraag Sluiting.
11 .30 uur.
lezing "Illegale handel in bedreigde dieren- en plantensoorten ", door Dhr. E. van Rooij, Misdaadanalist Milieucriminaliteit.
13.00 uur.
Gezamenlijk lunch-buffet in de Sterrenzaal van Diergaarde Blijdorp, bestaande uit: kop soep, broodje kroket, 2 belegde broodjes, koffie, thee, melk of karnemelk naar keuze. Indien u aan deze lunch wilt deelnemen gelieve u vóór 10 april 1995 fl. 14,50 over te maken op girorekening nummer 1357803 t.n.v. Penningmeester Vereniging Vrienden van Blijdorp te Rotterdam, onder vermelding van: "Lu nch 22 april 1995"
Na de lunch bent u in de gelegenheid de gerenoveerde plantenkassen te bezichtigen. Een première voor de Vrienden!
Berlin Op de foto ··~.~=I IJ.~I·
Balans per 31 december 1994 Activa Liquide middelen Kas Giro Bank
1993 fI
1994
338 59.962 5..Il...2MQ
fI fl
Waarde goederen Waarde magazijn Reeds betaalde rekeningen Nog te ontvangen
fI
Walvisex
2304 97.175
illJlli.2.
645.939 90.245
fl
3.349 6.690 746.223
fl
714.541 80.072 8.0001) 3.808 806.421
Passiva Reeds ontvangen contributie Te betalen rekeningen Te betalen BTW Voorzieningen Azië/Gorilla's Voorzieningen aanslag VPB Vermogen
fl
fl
136.918 1.805 1.215 570.000 33.000 3.285 746.223
fI
fl
Toelichting:
6.911 2) 13.024 2) 4.333 750.000 26.000 6.153 806.421
Van 29 april tot en met oktober 1995 organiseert de Diergaarde een grote tentoonstelling over walvissen in de Rivièrahal. Een 28 m. lange "levensechte" blauwe vinvis uit Zürich domineert de tentoonstelling. Net als bij de tentoonstellingen over dinosaurussen en mammoeten (1992/1993) worden er ook bewegende modellen getoond, zoals een zwemmende Basilosaurus (een uitgestorven achterneef van walvissen), een reuzeninktvis die een prooi aanvalt en een reusachtig kloppend walvishart. Daarnaast zijn er delen van skeletten te zien en meer dan 100 realistische schilderijen over walvissen en walvisjacht van Rob van Assen.
Laatste nieuws Geen ijsbeertjes in 1995! De verzorger trof Mien en Katrien, helaas, zonder jongen aan.
1) afschrijving over 5 jaar 2)
wegens late verschijning Vriendennieuws 94-4
Resultaat 1994 en begroting 1995 begroting 1994
staat van baten en lasten 1994
begroting 1995
Ontvangen Contributies Giften Rente Reizen Verkoop goederen Gorilla-aktie Vermind. voorzieningen VPB Nadelig saldo
fI
fl
200.000 30.000 18.000 10.000 150.000 30.000 1.0QQ 439.000
fl
202.325 30.134 21.209 34.935 162.023 30.868 7.000
fl
fl
488.494
fl
fl
44. 782 9.968 6.141 32.366 86.385 7.536 2.605 113.598
fI
225.000 60.000 1) 20.000 35.000 175.000 ' 2.500 517.500
Uitgaven Vriendennieuws Adm . leden Adm . diversen Reizen Inkoop goederen InNerkoopkosten Afschrijving magazijn Ku ifhertenverblijf Stokstaartjesverblijf Diversen Voorzieningen Azië/ Gorilla's Voorzien ingen aanslag VPB Voordelig saldo
fl
1.500 215.000 65 .000 fl
Toelichting: 1)
inclusief aktie
42 .000 8.000 12.500 10.000 75.000 10.000
439.000
100.000 2.500 225.000
2.244 180.000
fI
2.869 488.494
50.000 12.000 8.000 35.000 75.000 8.000 2.000
fI
517.500
Blijdorp krijgt zeeotters in de collectie! Eind februari arriveert een jong mannetje dat op de kust van Alaska is aangespoeld.
Voorjaarsexcursie naar Münster, 13 mei 1995
~.
.""'&11.. .v
KRAANVERHUUR
vlaardingweg 22 3044 CK rotterdam tel. 010 - 437 57 77* fax 010 - 4621295
De voorjaarsexcursie voert ons dit jaar naar de Westfälischer Zoologischer Garten van Münster, ook Allwetterzoo genoemd. Hierbij worden de leden van de Vereniging Vrienden van Blijdorp uitgenodigd tot deelname aan deze excursie.
De volgende punten zijn voor u van belang: vertrek om 08.00 uur plaats: Conradstraat (bij Centraal Station) in Rotterdam aankomsttijd in Münster: ca. 13.00 uur geplande aankomsttijd in Rotterdam: ca. 22.00 uur kosten : fl. 40,- voor leden en fl. 45,voor niet-leden In de Allwetterzoo bestaat de mogelijkheid tot het nuttigen van een lunch, maar u kunt uiteraard ook uw eigen lunchpakket meenemen. Op de terugreis wordt u in de gelegenheid gesteld een diner te gebruiken. Zoals altijd zijn in de reissom begrepen:
Verhuur van mobiele kranen tlm 200 ton
Hoogwerkers • Vorkheftrucks
de busreis Rotterdam-Münster v.v. een kopje koffie tijdens de heenreis toegang tot de dierentuin van Münster fooi voor de chauffeur Er zal in de bussen een rook-verbod gelden. Indien nodig zal er een korte "rookstop" ingelast worden.
Aanmelding voor deze excurs ie:
~.
&IÓTIA IV TRANSPORT
vlaardingweg 22 3044 CK rotterdam tel. 010 - 437 57 77* fax 010 - 4621295
Het verschuldigde bedrag dient u over te maken naar postrekening nummer 20.71.059 t.n .v. Vereniging Vrienden van Blijdorp, Afd. Excursies, Kortedreef 48 te Rotterdam, onder vermelding van "Münster 1995". De giro-overschrijving dient uiterlijk op 6 mei 1995 in ons bezit te zijn. Uwoverschrijving is uw bewijs van deelname aan de excursie; u ontvangt dus geen verdere bescheiden of mededelingen. In verband met de beschikbare ruimte in de bus zu llen de aanmeldingen in volgorde van ontvangst behandeld worden.
'wEl.
~
~it
'5.,~ll ') , ' ~" '~,, , é 'ti!:tJ. ALLWITTERZOO
Indien u zich dus wenst te verzekeren van deelname .. ;.~ aan deze "Aus2 ;.,~ ~1. flug", is s.nelle overmaking van het te betalen bed rag aa nbevelenswaardig! Het is, helaas, niet mogelijk het door u betaalde bedrag te restitueren voor aanmeldingen die later dan 9 mei 1995 zijn ontvangen. Restituties binnen de gestelde termijn vinden plaats onder inhouding van door de Vereniging gemaakte (administratie-) kosten, Aangezien er aan de grens niet gestopt zal worden voor het wisselen van geld, dient u al bij vertrek uit Rotterdam te beschikken over Duitse valuta. Denkt u er ook aan een geldig paspoort of een geldige toeristenkaart mee te nemen?
De Allwetterzoo in Mün ster De Allwetterzoo in Münster is geen onbekende bij de Vrienden; al in 1978, toen de nieuwe dierentuin nog niet zo lang geopend was, en in 1984, werd een bezoek gebracht aan deze opmerkelijke dierentuin, Net als in Rotterdam was er vroeger een andere dierentuin in Münster, die ook moest wijken. Men heeft toen, net als in Rotterdam, "rustig" ergens buiten de stad, een geheel nieuwe dierentuin in één keer neergezet. Het opmerkelijke van deze tuin is, dat ongeveer 2 kilometer van de wandelwegen overkapt is, zodat men altijd droog loopt. Nadeel van dit afdak is wel, dat de bezoeker altijd in het halfdonker loopt, wat natuurlijk niet zo leuk is als de zon eens een keertje schijnt. Bij de bouw van de dierentuin heeft men (veel te) veel gebruik gemaakt van beton en door de strakke lijnen zag een en ander er zeer onnatuurlijk uit. De laatste jaren raakt het beton gelukkig steeds meer overwoekerd door het groen. De Allwetterzoo beschikt over een vrij complete dierencollectie, hoewel de nadruk toch ligt op zoogdieren en vogels. Speciale vermelding verdienen de secretarisvogels, die zich hier al herhaaldelijk met succes hebben voortgeplant. Ook bij de witte neushoorns loopt de
fok zo voorspoedig, dat de accommodatie al twee keer is uitgebreid. Ook de cheetahs zorgden er herhaaldelijk, ook vorig jaar nog, voor nageslacht. De dierentuin beschikt verder over een roofdierengebouw, een (mens)apenhuis, een giraffen huis, een dolfinarium en si nds vorig jaar over een geheel vernieuwd olifantencomplex, compleet met
accommodatie voor een bul. Net als in Blijdorp, kunnen de vrouwtjes ook hier vrij in het bi nnenverblijf rondlopen. De Allwetterzoo is dus écht een dierentuin, waar de bezoeker een hele dag kan doorbrengen. Om het weer hoef je er niet weg te blijven; er is ook binnen genoeg te zien, én, je loopt buiten droog als het regent!
De specialist voor uw touringcarreis, zoals:
• Dagtochten • Bruiloften • Personeelsreizen • Schoolreizen • Excursies • Meerdaagse reizen
01883 . 31220 Rijksstraatweg 36 . Hellevoetsluis . Telex 29610 . Fax 01883 . 12368
Vijfdaagse dierentuinreis naar Engeland, 24 t/m 28 mei 1995 De Vereniging Vrienden van Blijdorp organiseert, op veler verzoek, van 24 tot en met 28 mei 1995 een vijfdaagse dierentuinreis naar Engeland (Kent en Londen). Op he! programma van deze aantrekkelijke meerdaagse excursie staan bezoeken aan de dierentUinen van Bekesbourne (Howletts), Lympne (Port Lympne), - beiden van John Aspinall - , en Londen (London Zoo). Vooral het bezoek aan Howletts (19 juli 1987) viel, zoals velen zich zullen herinneren, letterlijk in het water. Deze reis biedt u de mogelijkheid om deze prachtige dierentuin en "Londen" onder hopelijk fraaiere weersomstandigheden wederom te bezichtigen. Het totale reisprogramma luidt als volgt: Vertrektijd: 08.00 uur (Conradstraat, Rotterdam) Aankomsttijd: 22.00 uur (in Rotterdam)
1e dag (24 mei):
2e dag
Reisdag van Rotterdam naar Londen via overtocht Duinkerken - Ramsgate (Sally Line).
(25 mei):
Bezoek aan Howletts Zoo Park (en stad Canterbury?).
(26 mei):
Bezoek aan London Zoo (en stadsrondrit?).
(27 mei):
Bezoek aan Port Lympne Zoo Park.
3e dag 4e dag Se dag
(28 mei):
Dag van vertrek uit Groot-Brittannië. Overtocht Ramsgate - Oostende. Afscheidsdiner aan boord .
Dit programma heeft, bij het ter perse gaan van dit Vriendennieuws, nog een voorlopig karakter. Nadere details zullen later volgen.
Nieuwe
bank nodig? VSBeBANK Daar kom je verder mee.
In de reissom zijn begrepen:
De deelnemers zu llen 4 nachten op half-pension-basis (logies, ontbijt, diner) in een Londen's 3-sterren hotel verblijven. De entreeprijzen van de te bezoeken dierentuinen zijn NIET in de reissom begrepen. Jaarkaart-houders van de Diergaarde wordt verzocht genoemd dokument op reis mee te nemen in verband met bezoek aan London Zoo.
vervoer van Rotterdam naar Engeland v.v. per luxe touringcar en boot vervoer naar de dierentuinen in het programma opgenomen overnachtingen (4x) en ontbijt/diner (hp) an nuleringsverzekeri ng
De reissom, gebaseerd op een arrangement in een 2-persoonskamer, bedraagt: voor leden fl. 600,00, voor niet-leden (die daarmee automatisch lid zijn voor het lopende jaar) ft. 640,-. Voor een 1-persoonskamer (beperkt beschikbaar) geldt een toeslag van fl. 140,00 p.p.
111
Niet inbegrepen zijn: lunches uitgaven van persoonlijke aard fooi voor de chauffeur toegang tot de dierentuinen reis- en bagageverzekering
Tijdens de verplaatsing per bus geldt een absoluut rookverbod. Voor de rokers onder ons zal wel regelmatig gestopt worden. Niemand kan blijvend aanspraak maken op een eenmaal ingenomen plaats in de bus. Voor deze reis dient u te beschikken over een geldig paspoort (of geldige toeristenkaart). Het aantal deelnemers aan deze reis is beperkt tot 54 personen. Bij minder belangstelling (d.w.z. minder dan 40 personen) behoudt het bestuur van de VVvB zich het recht voor deze reis eenzijdig te annuleren. Het door u reeds betaalde voorschot-bedrag zal in dat geval natuurlijk aan u worden gerestitueerd onder inhouding van eventueel verschuldigde administratie-kosten . Indien u belangstelling heeft voor deze reis verzoeken wij u zo spoedig mogelijk fl. 100,- p.p. als eerste aanbetaling (tevens als uw bewijs van boeking) over te maken op girorekening-nummer 20.71.059 t.n.v. Vereniging Vrienden van Blijdorp, Afd. Excursies, Kortedreef 48 te Rotterdam, onder vermelding van "GB 1995", alsmede uw telefoonnummer. Geeft u a.u .b. met de code 1 P aan dat u uitdrukkelijk een 1-persoonskamer wenst.
Voor meer informatie over deze reis kunt u zich wenden tot: Daan van Herwijnen Marshalliaan 11 3223 TJ Hellevoetsluis tel. 01883-17161 (na 20.00 uur) Tom Slijkoort Arent Bruunstraat 59 3067 JA Rotterdam tel. 010-421 19 13 (na 20.00 uur) Voor een uitgebreidere informatie over de te bezoeken dierentuinen verwijzen wij u naar de serie "Dierentuinen van de wereld ", geschreven door Lex Noordermeer, en het verslag van de reis van 1987 (G. Gerritse O.A. van Herwijnen). Volledigheidshalve volgt hieronder een korte beschrijving van de drie dierentuinen. Howletts Zoo Park (bij Canterbury) werd in 1987 al door de Vrienden bezocht. Deze dierentuin werd in 1957 gestart door John Aspinall, een door gokken rijk geworden
man, die het landgoed kocht voor zijn privédierenverzameling (o.m. tijgers en gorilla's). Pas in 1975 werd het park (beperkt) opengesteld voor het publiek, dat echter duidelijk op de tweede plaats komt. Indische antilopen en diverse hertesoorten zwerven "vrij" over het hele terrein, terwijl de overige dieren zonder uitzondering over zeer ruime verblijven beschikken. Die verblijven zijn zeer eenvoudig van aard, maar uiterst functioneel. Hier bevindt zich de grootste fokgroep gorilla's ter wereld (zo'n 50 dieren!), maar ook alle andere dieren zijn in grote aantallen vertegenwoordigd. De nadruk van de dierentuin ligt op apen en katachtigen: zo kan de bezoeker hier 5 (onder)soorten langoeren en zilvergibbons zien, maar ook nevelpanters. Ook bevindt zich hier een fokgroep Afrikaanse olifanten, met 2 jongen geboren in 1994. De totale dierencollectie is zeer beperkt: ongeveer 45 soorten zoogdieren (waaronder honingdassen en zo'n 35 vierhoornantilopen) en een paar vogelsoorten. Howletts mag echter toch een absolute "top-zoo" genoemd worden en is een bezoek meer dan waard. Ondanks de ruime opzet van Howletts (22 ha) vond Aspinall de ruimte te gering voor veel van zijn dieren . Daarom kocht hij in 1973 het schitterend gelegen landgoed Port Lympne (160 ha) erbij. Hier kon hij zijn ruimtebehoevende dieren eindelijk verblijven op maat verschaffen: uitgestrekte weiden zijn er ingericht voor Przewalskipaarden (totaal ongeveer 75 dieren!), een fokgroep Indische olifanten , 4 fokparen zwarte neushoorns, een koppel Sumatraanse (!) neushoorns, Zuidamerikaanse en Maleise tapirs, babiroessa's, axisherten, Barasinghaherten, gaurs en waterbuffels. Maar ook apen (zoals samango's en 3 ondersoorten colobusapen en sinds kort een mannetjesgroep gorilla's) en roofdieren (zoals sneeuwluipaarden, vissende katten, Indische woestijn katten, timberwolven, roestkatten en bruine en gestreepte hyena's) zijn hier rijkelijk vertegenwoordigd. Omdat het terrein zo uitgestrekt is, bestaat de mogelijkheid een deel van de tuin te bekijken vanuit een treintje, hetgeen een geweldige belevenis is, gezien het fraaie terrein waarop deze tuin gelegen is. Ook deze "tuin" is dus zeer de moeite waard.
Een volledig ander soort dierentuin is de beroemde London Zoo, waarschijnlijk de meest beroemde dierentuin ter wereld. Niet voor niets wordt deze instelling door erelid en dierentuinkenner Frans Ramack betiteld als "the mother of all zoos" . London Zoo is weliswaar niet de oudste, nog bestaande, dierentuin ter wereld, maar wel de eerste van het type zoals wij dat nu kennen . Op een terrein van 15 ha. bracht men hier een van de grootste dierenverzamelingen van de wereld bijeen. Sinds deze dierentuin een paar jaar geleden op het randje van de afgrond balanceerde, is er veel gebeurd. De dierencollectie werd fors gereduceerd en ook in het personeelsbestand werd flink gesneden. Ook werd een begin gemaakt met de zeer noodzakelijke restauratie- en verbouwingswerkzaamheden. Dit alles neemt echter niet weg dat de dierencollectie nog steeds su-
per is, want de toppers heeft men natuurlijk gehouden. Zo schotelt London Zoo haar bezoekers diersoorten voor zoals reuzenpanda, okapi 's, Indische leeuwen, zwarte neushoorns, Bruyns' mierenegels en Kongopauwen. Tot de markante bouwwerken horen de bekende Snowdon-volière evenals het moderne dikhuidengebouw, dat (gelukkig) weinig navolging heeft gekregen in de rest van de wereld . Tot de betere nieuwbouwprojecten behoren het Charles Clore Pavillion for Small Mammals (het gebouw voor kleine zoogdieren en nachtdieren) en het complex voor katachtigen. Dit alles maakt London Zoo tot een plaats waar iedereen die in dierentuinen geïnteresseerd is, absoluut geweest moet zijn!
~J:1fJ UITVAARTVERZORGING e.M. Bouwman Albert Verweystraat 2a 3061 SB Rotterdam Tel. 010 - 414 53 43 Bgg . 01 0 - 414 55 64
Stijlvolle uitvoering van begrafenissen en crematies. Informatie over: - Het O.R.V. depositofonds (=verzorgingsfonds) - De kostenbegroting voor een uitvaart, met betrekking tot een af te sluiten verzekering. - Inschrijving wilsbeschikking met vrij lidmaatschap.
Nieuws uit Diergaarde Blijdorp De belangijkste wijzigingen in het dieren bestand van Diergaarde Blijdorp van oktober t/m december 1994 waren de volgende: Ontvangen: 62 doopvontschelpen, 19 harnasmeervallen, 1 lepelsteur, 15 roodvinzalmen, 20 zebravisjes, 10slijkspringers, 1 kaaimansnoek, 3 poetsvissen, 3 bonte pijlgifkikkers, 21 Puerto Rico boomkikkers, 4 Griekse landschildpadden, 4 Moorse landschildpadden, 1 Chinese weekschildpad, 1 Ambonese doosschildpad, 1 Chinese driestreepschildpad, 1 vierteenschildpad, 1 geelwangschildpad, 1 anolis, 1 Fiji leguaan, 2 Madagascar leguanen, 1 grijze rattenslang, 2 Children's pythons, 2 ringpythons, 1 Amerikaanse waterslang, 2 rose pelikanen , 2 wolnekooievaars, 1 roeiroei, 1 Stella lori, 4 grijze roodstaartpapegaaien, 1 Papoea jaarvogel, 1 toco toekan, 1 Papoea beo, 4 tector wevers, 2 rotskangoeroes, 1 toepaja, 1 dwergoeistitie, 1 pinché-aapje, 1 doodshoofdaapje, 2 viscacha's. Geboren: 1 woudschildpad, 1 gladrandklepschildpad, 1 Madagascar spinschildpad, 4 zwartvoetpinguins, 1 javaanse patrijs, 1 groen javahoen, 2 roeiroeis, 2 manenduiven , 1 zwartnekvruchtenduif, 2 gestreepte muisvogels, 2 driekleurglansspreeuwen, 1 muskuslori, 1 hooded parkiet, 2 kowari's, 1 zandwallaby, 2 rode reuzenkangoeroes, 1 Goodfellow-boomkangoeroe, 1 potto, 3 slanke lori's, 2 dwergoeistities, 1 java aap, 3 mantelbavianen , 1 colobusaap, 3 Egyptische stekelmuizen, 1 Afrikaanse relmuis, 3 stokstaartjes, 2 genetkatten, 3 jagoearundi 's, 1 okapi, 1 javaanse kantjil , 1 nijlgau, 1 gemsbok, 1 zwarte paardantilope, 1 Arabische oryx. Gestorven: 1 schorpioen, 1 Arabische grondhaai, 1 koraalduivel, 4 Panamese harnasmeervallen, 1 vieroogvis, 1 tapirvis, 1 poetsvis, 1 Cubaanse boomkikker, 1 Fijikikker, 1 Chinese vuurbuikpad, 1 Terekayschildpad, 1 Chinese driestreep-
doosschildpad, 1 Nieuwguinese slangehalssch ildpad, 1 Ambonese doosschildpad, 1 Moorse landschildpad, 16 Spaanse muurhagedissen, 1 witlippython, 2 zwartvoetpinguins, 1 struisvogel, 1 bergeend, 2 krooneenden, 1 sikkeleend, 1 Hawaiigans, 1 javaanse patrijs, 1 hooded parkiet, 1 hyaci nth ara, 1 Mauritiusduif, 1 Mantsjoerijse kraanvogel, 1 Wallichfazant, 2 driekleurglansspreeuwen, 1 kluut, 1 kowari, 5 zandwallabies, 1 grijze reuzenkangoeroe, 1 mutslangoer, 2 mantelbavianen , 1 tweevingerige luiaard, 1 viscacha, 3 Egyptische stekelmuizen, 7 Nijlroezetten, 1 Europese otter, 3 stokstaartjes, 1 jagoearundi, 1 grote koedoe, 2 bizons, 1 nijlgau , 1 zwarte paardantilope, 1 damagazelle, 1 Arabische oryx. Verzonden: 6 Griekse landschildpadden , 2 Aziatische moerasschildpadden, 2 gladrandklepschildpadden, 4 vierteenschildpadden, 1 rotshagedis, 1 anolis, 4 chuckwalla's, 2 Afrikaanse doornstaartagames, 2 Timor waterpythons, 6 nandoes, 6 ooievaars, 2 zwarte zwanen, 2 jufferkraanvogels, 4 bergeenden, 4 mandarijneenden, 4 roeiroeis, 1 smidsplevier, 1 manenduif, 1 Salvadorifazant, 4 blauwe oorfazanten, 1 Germain pauwfazant, 9 Wallich fazanten, 1 Koklass fazant, 1 javaanse patrijs, 4 kluten, 1 Pallas zeearend, 2 langsnavelkakatoes, 1 edel papegaai, 6 grijze roodstaartpapegaaien, 2 geelkuifkakatoes, 1 kookaburra, 1 toco toekan, 3 witte spechten, 14 blauwe eksters, 1 rode reuzen kangoeroe, 3 grijze reuzen kangoeroes, 4 zandwallabies, 1 muismaki, 2 dwergoeistities, 1 pinché aap, 21 mantelbavianen, 2 moeraskatten, 1 Bengaalse kat, 1 jagoearundi, 1 loewak, 2 kleine panda's, 2 leeuwen, 29 Nijlroezetten, 1 driekleureekhoorn, 2 Chapman zebra's, 1 netgiraffe, 1 poedoe, 1 witliphert, 2 grote koedoes.
Het belangrijkste internationale nieuws in Diergaarde Blijdorp zal de meeste mensen waarschijnlijk ontgaan zijn : de geboorte van een Madagascar spinschildpadje op 11 oktober jongstleden; een wereldprimeur in de dierentuinwereld! in april lag opeens een onbekend schildpadden-eitje in de broedmachine; niemand wist waar het vandaan kwam of wie het erin gelegd had. Maar na een maand of zes werd bewaarheid waar men al stilletjes op gehoopt had, na vergelijking met andere eieren; het was inderdaad een Madagascar spinschildpadje! De spinschildpad is niet alleen een ernstig in zijn voortbestaan bedreigde diersoort, maar ook buiten Madagascar is Blijdorp de enige tuin ter wereld waar deze soort levend te bewonderen valt. Hier delen de 4 volwassen spinschildpadden hun verblijf met enkele Madagascarleguanen, die vorig jaar al voor nageslacht zorgden. De jonge spinschildpad heeft een eigen onderkomen gekregen in de reptie lenopfok en krijgt misschien binnenkort meerdere soortgenogezelschap van een ten. Er liggen namelijk nog meer eieren in de broedmachine!
or
Op 18 december werd er voor de
achttiende keer in Blijdorp een okapi geboren. Het jong is een mannetje en heeft de naam Banguru gekregen. De moeder van het jong, Moera, is zo'n 15 jaar geleden in Blijdorp geboren, en heeft sindsdien 7, allemaal mannelijke(!), jongen gekregen, waaronder een (dode) tweeling in 1993. Vader is Kiburi die ongeveer 7 jaar geleden in Basel (Zwitserland) ter wereld kwam. Ook het andere okapi-vrouwtje in Blijdorp, de in 1991 in Bristol geboren Lisala, werd door Kiburi gedekt en verwacht rond juli haar eerste jong. iedereen hoopt dat dat een vrouwtje is, want er is een overschot aan mannelijke okapi's in dierentuinen . Niet direct zichtbaar, maar toch een mooi staaltje van dierentuinmanagement is het transport van 3 kleine panda's naar hun land van herkomst, India. De 3 kleine panda's zijn 2 mannetjes en een vrouwtje. Ze zijn geboren in Keulen, Madrid en Rotterdam en door coördinatrice Angela Glatston uitverkoren om naar de dierentuin van Darjeeling te gaan. In de toekomst hoopt men in india een fokprogramma voor de kleine panda, zoals dat al vele jaren in Europa functioneert, op te zetten.
Onlangs arriveerden in Blijdorp 2 rotskangoeroes (Petrogale penicilIata), die zullen intrekken bij de boomkangoeroes in het voormalige berenverblijf. Dit verblijf is daartoe aangepast; met een grote hoeveelheid brokken natuursteen is een indrukwekkende rotswand met holen ontstaan, waar ze zich thuis moeten gaan voelen. Rotskangoeroes zijn in de dierentuin uiterst zelden te zien en worden ook in de vrije natuur steeds zeldzamer. Met de boomkangoeroes gaat het in de natuur, maar ook in dierentuinen niet goed. Daarom is het extra verheugend , dat het vrouwtje in Blijdorp weer een jong in de buidel heeft. Een andere nieuwe diersoort binnen het dierenbestand van Diergaarde Blijdorp is de loewak, ook wel koffierat geheten . De dieren, 2 wildvang mannetjes, zijn bij een particulier in beslag genomen. Binnenkort wordt één van de mannetjes geruild voor een vrouwtje. De bijnaam koffierat kreeg dit dier omdat het dol is op de bessen van de koffieplant; verder eet het ook andere rijpe vruchten. In Blijdorp zijn deze dieren te vinden in het Henri Martinhuis, tussen de zwartvoetkat en de potto's. Na een aantal maanden van (relatieve) rust laat de gorilla-groep weer van zich horen . Er is namelijk weer nageslacht op komst; dit keer is het echter niet bij een van de 3 oudere gorilladames, maar bij een vrouwtje van de jongere generatie. Anja, de zesjarige dochter van Annet en Ernst, is zwan ger geworden . Vader Ernst weet van de prins geen kwaad, maar zijn negenjarige zoon Xebo wel! Omdat Anja en Xebo nog jong zijn, is hun speelse gedrag nooit echt serieus genomen . Maar wat aanvankelijk spel leek, bleken wel degelijk echte paringen geweest te zijn. Het feit dat Anja en Xebo halfbroer en halfzus zijn, hoeft gelukkig geen nadelige genetische consequenties te hebben voor het nageslacht. Het jong wordt in februari verwacht. Ander gorilla-nieuws is de operatie van gorilla Xara. In november werd zij in het Dierexperimenteel Centrum van de Erasmus Universiteit geopereerd aan haar eileiders. Men verbaasde zich erover dat Xara al jaren geen jongen meer had gehad, terwijl ze toch een hele goede moeder is. Tijdens een inkijkoperatie kwam aan het licht dat haar eileiders
waren verkleefd, net als bij Kim in februari. Overigens bleek tijdens deze operatie ook dat Xara verder in een prima conditie verkeert. Het laatste nieuws over Douanita kon u al lezen op pagina 3 van Vriendennieuws, december 1994. De directeur van de dierentuin van Usti nad Labem in Tsjechië, dr. Vladimir Mikulica, was zeer onder de indruk van de goed functionerende olifantengroep en de rol die Douanita daarbinnen vervult. Daarom heeft hij besloten, dat Douanita permanent in leen in Rotterdam mag blijven. De dierentuin van Usti heeft slechts 2 jonge vrouwtjesolifanten en geen stier. Met deze beslissing is tevens een flinke basis gelegd voor een toekomstige samenwerking tussen beide tuinen . Verder kijkt op het moment heel Blijdorp met spanning uit naar de bevalling van Irma, die in de eerste 3 maanden van 1995 verwacht wordt. Zoals al in het vorige Vriendennieuws te lezen viel, wordt dit de eerste keer in de wereld dat een olifant in een dierentuin in de groep bevalt. Misschien is er op het moment dat u dit leest al lang een jong olifantje, en anders nog maar even duimen! Een opmerkelijke geboorte was die van een tweeling grond koeskoes. De tweeling heeft zo'n 4 maanden onopgemerkt weten te blijven, omdat ze de eerste levensmaanden in de buidel van de moeder doorbrengen. Na een maand of twee is soms een kopje te zien en beginnen de jongen met de moeder mee te knabbelen van het voer. De tweeling gluurde echter om de beurt naar buiten, zodat de verzorgers dachten dat er slechts één koeskoes in de buidel verbleef. Maar toen kreeg moeder genoeg van haar zware vracht en kieperde beide jongen naar buiten. Een tweeling koeskoes is zeer zeldzaam en voor zover bekend is iets dergelijks niet eerder in een dierentuin voorgekomen. Een trieste gebeurtenis is de dood van Sabrina, de fokvrouw van de Europese otters. Ze is gestorven aan de gevolgen van parvo, een besmettelijke virusziekte, die ook bij honden en katten voorkomt. Dit alles had tot gevolg dat begin oktober alle hond- en katachtigen in Blijdorp tegen parvo ingeënt zijn . Sabrina was sinds 1991 in Blijdorp en kreeg in de volgende drie jaar totaal 5 jongen, waar-
ik word ook "Vriend" van Blijdorp en ontvang bij mijn lidmaatschap twee a,gratis kaartjes voor Blijdorp of Artis en vier maal per jaar "Vriendennieuws".
J
Dhr./mevr: . Adres: . Postcode/ plaats: Geboorte datum: ... ... . . ............ . .. . . . ... . . . ....... . . Giro/ bankrekening: Telefoon: Ik betaal na ontvangst van een acceptgi ro.
Aangemeld door het lid: Ohr./mevr.: Telefoon: . . Sonoystraat boa • 3039 ZT Rotterdam' Tel: 010 - 467 66 37
uheid/ uitzicht voor gedbroedruimte in de ari te bekijken door de laar zien hoe de jonge , (ota), geboren in dehand grootgebracht : de roofdierengracht Iwenterras heri ngericht. verblijf krijgt enkele ~r komt een continentsKiboko restaurant e kinderjungle opge)Iijfvan de 'dt onder handen genoJts wordt omgetoverd lkins, rode gorals en rheIe giraffenhuis komt in p het moment zijn er men hoe men het zal Jis/ restaurant. Men ~nkort een beslissing. fl serieus aan de gang in <, waar in 1998 het eert Oceanium geopend let wordt weer een turen de Diergaarde weer ~n om alle ontwik1. Maar dat doen we
Onlangs arriveerd kangoeroes (Petrogale pel intrekken bij de boom kar malige berenverblijf. Dit \ aangepast; met een grote ken natuursteen is een int rotswand met holen ontst thuis moeten gaan voeler zijn in de dierentuin uiter worden ook in de vrije né mer. Met de boomkangol natuur, maar ook in diere Daarom is het extra verhf vrouwtje in Blijdorp weer del heeft.
Tenslotte valt nog te melden dat giraffe Nanyuki is verhuisd naar de Zoo van Barcelona, de hele groep mantelbavianen naar de dierentuin van Shanghai ging, het jonge witliphert naar Tierpark Berlin-Friedrichsfelde en de jonge jufferkranen én 2 mannelijke leeuwen naar Safaripark Beekse Bergen afreisden.
c.. Jo.
Een andere nieuv. het dierenbestand van Di de loewak, ook wel koffiE ren, 2 wildvang mannetje particulier in beslag genol wordt één van de manne" vrouwtje. De bijnaam kof omdat het dol is op de bE plant; verder eet het ook vruchten. In Blijdorp zijn den in het Henri Martinh zwartvoetkat en de potto Jr:
o .-' .-
"'C
-
QQ
~'
Na een aantal ma.F vel rust laat de gorilla-gro horen. Er is namelijk wee, komst; dit keer is het ech ~ de 3 oudere gorilladames. vrouwtje van de jongere ~ zesjarige dochter van An~~ ger geworden. Vader Ern ~~ geen kwaad, maar zijn n Xebo wel! Omdat Anja el zijn, is hun speelse gedrat genomen. Maar wat aanV bleken wel degelijk echte "" te zijn. Het feit dat Anja ~ halfzus zijn, hoeft gelukki ' netische consequenties tE] nageslacht. Het jong won wacht. ~ Ander gorilla-nie~t" van gorilla Xara. In novenr' Dierexperimenteel Centn Universiteit geopereerd a Men verbaasde zich erov geen jongen meer had g~ een hele goede moeder iiil operatie kwam aan het li ·,
van alleen de 2 in juni 1994 geboren zoons nog in Blijdorp zijn, samen met hun vader.
-
,. "
~I
In dit eerste nummer van 1995 is het misschien ook interessant om eens vooruit te kijken naar de plannen van Diergaarde Blijdorp voor het komende jaar. Zoals al in het vorige Vriendennieuws te lezen viel, wordt er in 1995 geen groot Masterplanproject geopend. Daarvoor in de plaats krijgen de bezoekers een walvistentoonstelling te zien. Er worden natuurlijk wel veel, wat minder grote, projecten uitgevoerd. Op dit moment wordt Taman Indah voltooid met het buitenverblijf van de Indische neushoorns. Aansluitend, tussen de neushoorns en de bavianenrots, komt een verblijf voor witlipherten. Beide verblijven zijn eind februari klaar. Er komen enkele aanpassingen rond de grote vijver, de bavianenrots (zonder bavianen!) het roofdierenterras ten behoeve van
een beter(e) bereikbaarheid/ uitzicht voor gehandicapten. De vogelbroedruimte in de Rivièrahal is eind januari te bekijken door de bezoekers. Men kan daar zien hoe de jonge zwartvoetpinguins (zie foto) , geboren in december 1994, met de hand grootgebracht worden. Verder wordt de roofdierengracht uitgebaggerd, het leeuwenterras heringericht. Het Amoerluipaardenverblijf krijgt enkele kleine aanpassingen, er komt een continentsentree voor Azië, het Kiboko restaurant wordt aangepast en de kinderjungle opgeknapt, het binnenverblijf van de dwergnijlpaarden wordt onder handen genomen en de bavianenrots wordt omgetoverd tot een verblijf voor takins, rode gorals en rhesusapen! Ook het oude giraffenhuis komt in 1995 aan de beurt. Op het moment zijn er nog verschillende plannen hoe men het zal ombouwen tot theehuis/ restaurant. Men neemt daarover binnenkort een beslissing. Ook in 1995 gaat men serieus aan de gang in het Roei Langerakpark, waar in 1998 het eerste, grote deel van het Oceanium geopend zal worden. Kortom, het wordt weer een turbulent jaar en we zullen de Diergaarde weer vaak moeten bezoeken om alle ontwikkelingen bij te houden. Maar dat doen we met plezier, nietwaar?
Lijst van geschenken aan ~ I Diergaarde Blijdorp ~I Datum 23-01-64 07-12-66 15-08-66 27-05-67 04-09-68 26-04-69 26-03-70 28-07-71 29-04-72 28-04-73 02-08-74 28-08-74 24-09-75 26-11-75 30-06-76 25-03-77 25-03-77 28-09-77
08-04-78 18-10-78 01-11-78 29-02-80 1982 1983 1984 1986 1991 1992 1993 1994
Elandantilope Henri Martinhuis (beginkapitaal) Onager Witstaartgnoe Aardvarkens (2x) Javapauwen (3x) Gemsbok Dwergnijlpaard Zee olifant Kleine panda (2x) (aktie RN) Aquaria (19x) en Paludarium Gorilla's: Samsam en Salome Indische olifant: Irma Waterbokken (3x) Siberische tijger Zwarte paardantilopen (2x) Addax-antilopen (2x) Arapaima's (6x) Aquaria (afscheidsgeschenk Hr. Thomassen) Bantengs (2x) Babiroussa's (2x) Anoa's (2x) '1\ap uit het nauw" (aktie RN) Contributie 73 nwo leden Giraffen (2x): Hennie en Bert Aquarium (zoetwater) Gorilla binnenverblijf (deel) Henri Martinhuis (renovatie) Broedmachines (2x) Mensapen buitenverblijven Olifantenstal Ramon Amoerpanterverblijf (zie foto) Taman Indah Terraria (speciale gift) Kuifhertenverblijf
fl
900,00 44.186,41 2.000,00 2.000,00 2.250,00 1.320,00 5.000,00 12.000,00 11.473,60 9.180,52 20.000,00 20.000,00 10.000,00 30.000,00
Secretariteiten Douanita Zoals u allen weet is aan alle perikelen rondom Douanita een prettig eind gekomen door een gulle geste van de directeur van de dierentuin van Usti nad Labem, Dr. Vladimir Mikulica, waardoor Douanita nu definitief in onze tuin mag blijven! Het bestuur vond dit zo'n aardig gebaar, dat het ons aardig leek om hem, namens de Vrienden van Blijdorp, hiervoor te bedanken. In een persoonlijke brief, waarvan ik u hieronder de vertaling geef, hebben wij hem hartelijk bedankt en als teken van dank een cadeautje toegezegd, in de vorm van een 'olifantenbeeldje op marmeren voet' (u kent ze wel uit de Vriendenwinkel).
De vertaling van de brief: 30.000,00 2.600,00 7.632,83
30 .000,00 10.000,00 1.459,00 22.000,00 10.000,00 80.000,00 128.062,50 1.400,00 100.000,00 200.000,00 300.000,00 - 1.000.000,00 850,00 113.598,13 Totaal 2.207.913,01
Geachte directeur, De Vereniging Vrienden van Blijdorp, (opgericht in 1963, thans bestaande uit ongeveer 4.500 leden) zou graag zijn waardering en dankbaarheid willen uiten aan de dierentuin van Usti nad Labem, en zijn directeur, vanwege hun welwillende houding ten aanzien van de toekomst van "Douanita". Dankzij u zal de Aziatische olifantkoe, eigendom van uw dierentuin, in fokleen blijven in de Rotterdamse dierentuin. Los van deze brief sturen wij u een klein present, als tastbaar bewijs van onze waardering.lk wens u en uw dierentuin het allerbeste in de toekomst en verblijf, namens het bestuur, met vriendelijke groeten, Koos van Leeuwen, secretaris.
Mocht er van de kant van Usti nad Labem een reactie komen, dan zal ik u dat in het volgende Vriendennieuws zeker laten weten!
Contributiebetalingen. Op dit moment is de grootste stroom acceptgiro's al binnen en verwerkt. Ik doe dit werk voor het eerst en stond verbaasd van het grote aantal 'meer-betalingen' dat er binnen kwam. De meeste Vrienden betalen meer dan de minimumcontributie van fl. 40,-, maar dat er zovéél extra zou worden geschonken, had ik niet durven dromen! De mensen die fl. 1OO,-of meer (1) overmaakten, heb ik ,namens het bestuur, een bedankkaartje gestuurd, en dat waren er heel wat! Helaas zijn er ook heel wat leden die hun contributie (nog) niet overgemaakt hebben. Zoals u weet moet dit vóór 1 maart gedaan zijn. Kijkt u het voor de zekerheid nog even na, want het zou natuurlijk zonde zijn als uw lidmaatschap beëindigd wordt door het niet (op tijd) betalen van uw contributie. Maakt u bij betaling a.u.b. alléén gebruik van de toegezonden acceptgirokaart, daar anders fouten gemaakt zouden kunnen worden in de administratie!
Bij voorbaat hartelijk dank voor uw medewerking.
Met Vriendelijke groeten, Koos van Leeuwen.
T.V.-tips Documentaire "Een zware bevalling" in opdracht van de NPS door Paul Stolk gemaakt. Ca. 45 minuten durende documentaire over Irma en de e geboorte van haar 3 kind. TIJDSTIP VAN UITZENDING: DE VRIJDAG NA DE GEBOORTE; NED. 3. Abenteuer Zoo - Royal Melbourne Zoo TijDSTIP VAN UITZENDING: 27 maart 1995, 20.15 uur, Duitsland 1.
Een stukje nostalgie (14) Begin apri l 1953 arriveerden met een schip van de Kon. Rotterd amsche Lloyd vanuit Ceylon , het tegenwoordige Sri Lanka, 2 baby olifantjes. Zij waren ongeveer 1% jaar oud en stonden ingeschreven met de namen Rajah en Kumari, een bul en koe; dit met de bedoeling dat zij samen een paar zouden vormen. Vooral bij mooi weer waren de dieren voor het publiek een speciale attractie, want dan maakte de oli fanten-ve rzorger Joop v.d. Beijl met zijn beide troetelkinderen een wandeling door de tuin. Hele scharen mensen liepen er dan achteraan en menig fotootje is er toen geschoten . Niet alleen kinderen, maar ook volwassenen wilden graag met de olifantjes op de kiek. Er moet in het archief een stukje film zijn waarop zo'n wandeling is te zien, want in het Polygoon-nieuws (in alle Nederlandse bioscopen) is het indertijd gedraaid. Van T.V. was toen nog geen sprake. Eén van de vele werkzaam heden, die bij het verzorgen van olifanten en in het bijzonder baby-olifantjes behoren, is het om de zoveel tijd wegen van de dieren. Net als bij mensenbaby 's kan o.a. uit de gewichtstoename worden gezien of de baby goed aankomt. Nu was er in die tijd in de Diergaarde geen weegschaal voorhanden om de dieren te wegen . Ook een bascule is niet geschikt om er zo maar een oli fantje op te zetten, want zij hebben altijd nog een gewicht van zo'n 400 kg. Om nu toch te weten te komen of de dieren in gewicht toenamen, werd contact opgenomen met de Heineken Bierbrouwerijen aan de Crooswijksesingel. Er werd overeengekomen dat we 1 x per maand gebruik konden maken van hun weegbrug. Eén keer werd hiervoor een vrachtwagen gehuurd, maar dat was nogal omslachtig. De dieren moesten in een kist, dan opladen, weer uitladen en dan op de weegbrug. Dan vanzelfsprekend de weg weer terug. Zo werd besloten om te gaan wandelen met de beide diertjes, van de Diergaarde naar Heineken en terug. Begeleid door oli fanten-verzorger Joop v.d . Beijl en een assistent kregen de dieren een ketting om de hals, waarm ee ze ook in de tuin wandelden, en zo gingen ze op stap naar Heineken. Onderweg kregen de heren nogal wat te horen in de zin van: "wat een dotjes/ lieverdjes" of "je zou ze zo mee naar huis
~~ €
nemen ", maar ook zo van: " Hé, jij met je opgepompte honden", kortom, uitdrukkingen te over. Tijdens de laatste tocht over het Noordplein op weg naar Heineken, stond bakker Ham, eigenaar van een bakkerswinkel , aan de deur. De heer Ham zei op een beminnelijke manier: "Jongens, lusten jullie een puntbroodje?" en, de daad bij het woord voegend, haalde hij uit z'n winkel een paar puntbroodjes en presenteerde deze aan Kumari. De jonge olifant had echter al gauw gezien dat daar binnen nog meer heerlijkheden stonden en in een mum van tijd stond Kumari half in de winkel terwijl ze alles wat in het bereik van haar slurf lag weggriste en op at. Haar begeleiders waren niet alleen verbaasd, maar ook een beetje boos want
,,0
N CJ\RMEN HALLEl\TS 1.1211
Speciaal slagerij in [SC gekeurd Runder-, varkens- en kipscharrelvlees Tevens scharrelvleeswaren
~~
Wordt het voor U geen tijd Oln voor (h)eerlijk scharrelvlees te kiezen?
NL.S.221
Scharrelslagerij Dolf en Carmen Hallensleben Burg. Baumannlaan 142a - 3042' AG Overschie - Tel.: 010-415 76 83
Hobby
CENTRUM
MAGAZijN BLïdoRp NobElSTRAAT 112 ROTIERdAM TElEfOON 010 ' 4bb 31
3079 SP
80
GEREEdscliAPPEN • IJZERWAREN ElEkTRA • SANiTAiR • VERf • SlEUTElSERVicE
~ - H. Mourik en Zn
~ Specialist in Aardappelen, groente en fruit.
De Vriend voor uw ogen en oren.
Vers gesneden f;Juwkost, vruchtensalade en stamppotten. Statensingel 127 3039 LJ Rotterdam "Ir 010 - 4661671
Waalstraat 45 3131 CS Vlaardingen Voor informatie:
"Ir
010-435 44 07
Fax: 010 - 435 21 17
BEDEKKING RENOVATIE ISOLATIE REPARATIE ONDERHOUD alle soorten zinkwerken!
I AK
DE MEEST ALLROUND DAKBEDEKKER UIT DE REGIO!!! K. van Zwieten
Kumari zat klem in de deuropening. Dat had tot gevolg dat men niet naar binnen kon om Kumari terug te duwen. Ook bakker Ham verroerde geen vin meer, zo verbaasd was hij! Intussen deed de jongedame zich te goed aan de moorkoppen, roomsoezen , etc. Nu de toegang van de winkel versperd was, wisten Joop v.d. Beijl en z'n assistent niets anders te doen dan te trachten Kumari aan haar staart achteruit te trekken, wat na een kwartiertje gelukte tot grote pret van het inmiddels toegestroomde publiek . Banketbakker Ham nam deze ongewilde snoeperij goed op en trakteerde Rajah, die geduldig had staan wachten, op zijn broodje. Hij stopte Rajah tevens nog een paar restjes toe van de overgebleven gebakjes, waarna de dierenverzorgers met hun olifantjes de weg vervolgden naar Heineken. Daar werd gewogen: het gewicht van Rajah bedroeg 525 kg. en van Kumari 485 kg. Mogelijk dat hiervan een kilo of drie moest worden afgetrokken
wegens het onrechtmatig eten van koekjes en gebakjes. Later hebben we dit voorval, speciaal voor een aantal fotografen nog een keer herhaald. Maar bakker Ham had er toen wel voor gezorgd dat het olifantenslurfje nergens bij kon komen . Dit hele gebeuren werd tevens verwoord in een speciaal kinderboekje onder de titel "Twee olifanten op stap", in een oplage van 250.000 exemplaren . Dit als follow-up naar aanleiding van het bioscoopfilmpje en de landelijke pers. Het werd ook aan kleuterscholen toegezonden.
P.s. In het voortreffelijk uitgevoerde boekje "Taman Indah" staat een foto van Bakker Ham met z'n winkeljuffrouw. Het onderschrift is m.i. niet op z'n plaats. Kunstjes maken door dieren is een heel ander hoofdstuk. K. van Zwieten
Nieuws uit andere dierentuinen Verzameld door Marc Damen Safaripark Beekse Bergen in Hilvarenbeek meldt de geboorte van liefst 12 jonge hyenahonden ! Hyenahonden komen voor op de grasvlakten van Afrika maar worden langzamerhand met uitsterven bedreigd. Dit doordat ze veel last hebben van ziekten die mensen (en vooral dieren!) uit andere delen van de wereld meebrengen, zoals hondsdolheid. Ook in gevangenschap verloopt de fok moeizaam, vanwege de nogal complexe groepsstructuur waarin deze dieren leven. Daardoor kan men niet zomaar een paar dieren bij elkaar zetten. Beekse Bergen is EEP-coördinator voor de hyenahond. Ook de hyenahonden van Artis, die overigens ook uit Beekse Bergen komen, kregen in oktober 1994 tien(!) jongen.
Ander "groot" nieuws is de geboorte van de vijftiende witte-of breedlipneushoorn in Safaripark Beekse Bergen . De eerste werd in 1976 geboren. Momenteel is Beekse Bergen bezig met de bouw van een nieuwe neushoornstal. Deze zal plaats bieden aan ca . 15 neushoorns, waaronder 2 stieren . De
opening van de stal, inclusief een voor het publiek toegankelijke ruimte, wordt medio april verwacht. Afgelopen jaar was vooral een goed vogeljaar voor Burgers' Zoo. Voor het eerst is er succesvol gefokt met zonnerallen, zeker geen alledaagse gebeurtenis in dierentuinen. Er werden al eerder jongen van deze soort geboren , maar die kreeg men niet groot. Tot men op het idee kwam om de jongen guppies te voeren. Ook opmerkelijk is de geboorte van 2 slangehalsvogels, welke door de ouders worden grootgebracht. Hopelijk is dit het begin van een succesvolle fok. Uit Artis kwam een koppel boloko's of blauwe duikers het verblijf van de bongo's verlevendigen. In oktober hebben 12 dierentuinen in totaal 33 addaxen, of Mendesantilopen, naar Marokko gestuurd, om uitgezet te worden in het Marokkaanse nationale park Sous-Massa. De dieren waren afkomstig uit de dierentuinen van Berlijn, Dresden, Stuttgart,
Hannover, Magdeburg, München, Osnabrück, Frankfurt/Main, Gelsenkirchen en 2 Franse en een Deense dierentuin. Het is overigens niet de eerste keer dat dit plaatsvindt; ook al in de tachtiger jaren organiseerde de Zoo van Hannover (de EEP-coördinator) al dergelijke herintroductieprojecten voor addaxen . Op 16 oktober werd in de Zoo van Frankfurt weer eens een gorilla geboren . De moeder, Rebecca, werd zelf in 1982 in de Zoo van Krefeld geboren. Frankfurt houdt het internationale stamboek én het EEP van de gorilla's bij en berichtte dat er in 1993 totaal 325 dieren in Europa geregistreerd stonden; in dat jaar werden er in Europa 17 jongen geboren. Verder kroop op 29 oktober 1994 weer eens een kiwi uit het ei . In Tierpark Nürnberg werden op 1 oktober jl. 5(!) cheetahs geboren, waarvan er eentje met de hand opgevoed wordt. De vader van deze jongen is al15 jaar oud! De fokgroep zeekoeien heeft ook in 1994 weer van zich doen spreken; er werden 2 jongen geboren en liefst 6 zeekoeien zijn naar andere dierentuinen in Japan, Singapore en Tierpark Berlin gegaan. Uit Amsterdam kwam een jong vrouwtje de fokgroep versterken en in het voorjaar van 1995 gaan nog 2 vrouwelijke zeekoeien naar Tierpark Berlin . Verder waren de belangrijkste geboorten in 1994 een mannelijke Maleise tapir op 27 mei en 3 Koritrappen. Geen geboorte maar wel een absolute sensatie was een ei bij de schoenbekooievaars in Wilhelma in Stuttgart. Het ei moest helaas via een operatie verwijderd worden en het was kapot. Het vrouwtje stierf 14 dagen later. Dit is wel de eerste keer (voor zover bekend) dat een schoenbekooievaar buiten Afrika een ei produceert. Zoals de Vrienden tijdens de excursie, dit voorjaar, wel zullen zien , heeft de Allwetterzoo in Münster sinds vorig jaar een geheel vernieuwd olifantenhuis, waarin ook ruimte is voor een bul. Deze is op 8 juli aangekomen uit de dierentuin van Ramat Gan (Israël), is in 1986 geboren en luistert naar de naam Alexander. Wuppertal heeft zich de laatste jaren
duidelijk gespecialiseerd in diersoorten, die zeldzaam in dierentuinen zijn . Zo arriveerden er de afgelopen jaren bongo's, bonobo's, koningscheetahs, babiroessa's, penseeloorzwijnen , geelrugduikers (helaas alweer overleden) en een okapi. Als nieuwe sensatie ontving men in juli een mannelijke Bairds tapir. Tomka, zoals het dier heet, komt uit de dierentuin van Cincinnati en is circa 10 maanden oud . Ook ontving men een trio kiangs (een wilde ezel) uit München, Praag en Tierpark Berlin. Steeds meer dierentuinen gaan ertoe over om de witte neushoorns in het bestand te vervangen door zwarte. Witte neushoorns zorgen meestal pas voor nageslacht als ze in een groepje worden gehouden, enkele uitzonderingen daargelaten. Zo verhuisden de witte neushoorns van Krefeld, Leipzig en Hannover naar andere tuinen om vervangen te worden door zwarte. In dat rijtje voegt zich nu ook de Zoo Dortmund, waar men een vrouwelijke zwarte neushoorn uit Zürich ontving, geboren in 1992. Verder is er hier net als vorig jaar een tamandoea (of boommiereneter) geboren. In Zürich werd op 14 november 1994 een mannelijke Aziatische olifant geboren. Hij is Upali gedoopt, ca. 150 kg zwaar(!) en zoon van Ceyla Himali. In juli werd hier ook al een zwarte neushoorn geboren. In Basel werd op 16 oktober een (helaas, mannelijke) okapi geboren. De moeder van dit dier heet Henny. In Port lympne (GB), dat door de Vrienden in mei van dit jaar bezocht zal worden, is de Aziatische olifanten bul Assam in een narcose gestorven in juni 1994. Assam was Ramon's half jaar oudere halfbroer en was ook een bewezen fokbul; een des te groter verlies! Howletts Zoo Park, net als Port Lympne eigendom van John Aspinall, maakt dit verlies echter weer enigszins goed door de geboorte te melden van 2 Afrikaanse olifanten. Op 24 mei 1994 werd het mannetje Osh uit moeder Sarah geboren en op 27 juli 1994 het vrouwtje Issa uit Lara. Overigens komt de meeste eer toch de Zoo van Ramat Gan (Israël) toe, want daar zijn de vrouwtjes gedekt. Ze zijn pas begin 1994 (hoogzwanger) naar Howletts gekomen.
Onlangs was het 10 jaar geleden, dat er voor het eerst een "Nieuwsbrief" verscheen. "De Nieuwsbrief" is de maandelijkse uitgave van de rondleiders in Diergaarde Blijdorp en wordt gevuld met nieuws uit Blijdorp. Op deze manier zijn de rondleiders altijd op de hoogte van het laatste nieuws en kunnen de rondleidingen zo actueel mogelijk zijn. Naar aanleiding van 10 jaar "Nieuwsbrief" heeft men in nummer 120 een aantal interessante stukjes uit het verleden nogmaals afgedrukt. Zo heeft men ook alle verwikkelingen rond Komodovaranen in Blijdorp achter elkaar gezet. Dit was zo interessant om te lezen, - temeer daar het toch een diersoort is, die qua zeldzaamheid en aantrekkingskracht weinig onder doet voor de reuzenpanda -, dat we u een bewerking van deze stukjes niet willen onthouden.
DRAKENVERHALEN In de nacht van zaterdag 23 op zondag 24 augustus 1992 arriveerde er een Komodovaraan in Blijdorp, die luistert naar de naam Komo. Hij is in 1986 geboren en werd in 1989 door Soeharto aan de ministerpresident van Singapore geschonken, samen met nog twee mannetjes en een vrouwtje. De dieren kwamen uit het wild. Bij aankomst in Rotterdam was Komo 2.20 m lang en woog 75 kg. Een volwassen Komodovaraan kan ongeveer 3 meter lang worden en meer dan 100 kg wegen. Daarmee is het de grootste hagedis ter wereld .
Het lag in de bedoeling om zo snel mogelijk een partner voor Komo te vinden, maar zowel in gevangenschap als ook in het wild zijn er aanzienlijk meer mannetjes dan vrouwtjes. Na enig speurwerk werden er 4 mogelijke kandidates voor Komo gevonden. De aanstaande bruidegom kon de toekomst vol vertrouwen tegemoet zien. Maar wat was het geval? Kandidate nummer 1 woonde al jaren alleen in de dierentuin van Madrid en de twee tuinen kwamen overeen dat zij het
maar eens in Rotterdam moest gaan proberen. Echter, vlak voordat ze op transport ging, kwam het bericht dat ze was overleden! Kandidate nummer 2 woonde in Bangkok, maar zal daar voorlopig wel blijven . De internationale dierentuingemeenschap heeft Bangkok namelijk in de ban gedaan vanwege het niet nakomen van afspraken. Kandidate nummer 3 woonde al jaren alleen en zonder perspectieven in Sydney. Men wilde haar eventueel wel een bruidsreis naar Rotterdam laten maken, maar toen schonk de Indonesische regering Sydney een mannetje. Tenslotte was er nog de dierentuin van Berlijn (West). Daar had men 1 man met 2 vrouwen, maar onlangs overleed daar een vrouwtje. Ook in het najaar van 1992 gebeurde er in de Verenigde Staten iets dat misschien wel dé dierentuingebeurtenis van de eeuw genoemd mag worden: op 13 september kroop in de Zoo van Washington de eerste Komodovaraan buiten Indonesië uit het ei, gevolgd door nog 12 broertjes en zusjes. De ouders waren Sobat (vrouw) en Friendty (man). Deze dieren waren in 1988 speciaal door medewerkers van het National Zoological Park in Washington D.e. (NZP) uitgezocht, nadat president Soeharto een stel had toegezegd aan " het Amerikaanse volk". Voorheen kozen westerlingen dan altijd de mooiste en grootste dieren. Nu koos men echter kleinere, jongere dieren, omdat men daarvan verwachtte dat ze minder stressgevoelig zouden zijn. In januari 1992 lukte het de verzorgers om de eieren die Sobat gelegd had weg te halen en in de broedmachine te plaatsen. Dit was al Sobat's derde nest, maar het eerste, waarvan de eieren heel èn bevrucht werden teruggevonden. Hieruit kropen dus 13 jonge Komodovaranen . Om de genen pool uit te breiden ging Sobat hierna naar de dierentuin van Cincinnati, waar 2 mannen leefden, waarvan er één naar San Diego verhuisde om plaats te maken. Deze verbintenis leverde eieren op in januari 1993 en 14 jongen in augustus. In juni 1993 produceerde het stel alweer een nest eieren, waaruit in februari 1994 liefst 18 Komodovaraantjes kropen! Daarna keerde Sobat terug naar Washington en zorgde daar in januari 1994 weer met Friendty voor eieren en 10 geboorten eind augustus. Nu hadden ze een probleem in Washington; aan de ene kant waren ze geweldig blij met de voortplan-
tingsactiviteiten van Sobat, maar aan de andere kant moesten ze wel even 55 (!) Komodovaranen zien te huisvesten (16 zijn eigendom van Cincinnati, maar daar hebben ze ook slechts plaats voor 2!) . Dit is overigens vaak een probleem bij reptielen, ook in Blijdorp; je durft in een zo pril stadium de fok niet te stoppen, maar waar moeten al die jongen blijven? De eerste 3 nesten zijn nu verspreid over 17 van de 160 dierentuinen in de Verenigde Staten . Voor de afzet van het vierde nest besloot men de rest van de wereld in aanmerking te laten komen . Ook Blijdorp kreeg de vraag of men geïnteresseerd is. Natuurlijk heeft men hier interesse en na wat correspondentie kreeg Blijdorp de toezegging dat er 3 Komodovaraantjes uit nest 4 te verwachten zijn. Wanneer is nog onduidelijk, omdat er heel wat formaliteiten geregeld moeten worden . Tegelijk met die toezegging kwam er de vraag of Komo niet naar Washington zou kunnen komen. Op deze vraag kon Blijdorp geen antwoord geven, omdat ze niet de eigenaar van Komo is. Dat is namelijk de Zoo van Singapore. Die had daar geen problemen mee, maar wilde dan wel graag ook 3 Komodovaranen hebben. Waarschijnlijk heeft Washington hier geen bezwaar tegen, dus de kans dat Komo weggaat is niet denkbeeldig. Maar het verhaal krijgt nog een flinke staart. Er bestaat in Nederland een " Forum voor Indonesië", waarbij onder andere ook een oud Blijdorp-medewerker betrokken is. Hij heeft in het Forum voorgesteld de regering van Indonesië ervoor te interesseren een vrouwtje Komodovaraan naar Rotterdam te sturen. Men vond dit wel een leuk idee en dus ligt er nu bij president Soeharto een verzoek om een Komodovaraan op tafel. Stel dat dit alles positief verloopt, dan gaat Komo dus niet naar Washington . Maar als er nog geen vrouwtje is, dan gaat Komo wél. Komt dat vrouwtje dan later, dan reist ze hem achterna of hij komt terug! Kortom, alles is mogelijk!
Bron: "De Nieuwsbrief", nummer 120. Bewerkt door Marc Damen.
~I
I
I I
Herinneringen van een kritisch dierentuinbezoeker (2) In het vorige nummer van Vriendennieuws trof u reeds een artikel van de hand van de heer G.L. Ouweneel aan. Hij deed ons ook enige boeiende foto's, meestal van maart 1964, toekomen. Twee foto's vonden reeds een plaats in het bovengenoemde, laatste nummer van 1994. De geachte "chroniqueur" uit Maasdam heeft zijn hart voor dieren op de zeer goede plaats zitten van verklaart de door hem zelf gekozen tit.el boven zijn bijdragen als volgt: "met name ten aanzien van het houden van vogels [heb I kl. wel wat kritische kanttekeningen. Ik heb daarvoor in internationaal verband veel beschermmgswerk uitgevoerd. Maar, inderdaad was ik de afgelopen zomer weer eens, na 10 jaar, in Blijdorp, waar ik zeer aangenaam verrast werd. Vandaar.... " Zijn spontane reactie op ons verzoek om kopij en foto-materiaal, mag best beschouwd worden als een groot compliment voor het vele moois in onze Diergaarde dat de laatste jaren tot stand is gebracht! Het nieuwe Blijdorp ma.akt vele Rotterdammers, Ned~.r landers, leden en niet-leden (soms na jaren weer) enthousiast. Ouweneel geeft toe dat zIJn kennis (ook t.a.v. de vele veranderingen in dierentuinen) soms best een actuele aanvulling kan gebruiken! Begin zestiger jaren verschaften twee boeken inzicht in wat zich mondiaal ten aanzien van grote zoogdieren afspeelde. Dat waren het in 1961 verschenen "Dieren ster-
ven uit" van Ir. CH.j. Maliepaard en Prof. Dr. A. de Vos (een boek waarvan het belang zich ver uitstrekte buiten het Nederlandse taalgebied) alsmede het al in 1956 uitgekomen
Bavianen-loos.. .
" Das Grosswild der Erde" van Th. Haltenorth en W. Trense, dat in 1963 zo waar bij De Siegte lag. Het beeld was niet rooskleurig. Kort daarna kwam de oprichting van het World Wildlife Fund . De informatie over wel en (vooral) wee die loskwam over de wilde fauna leidde tot een kritischer visie op dieren in zoos. Bij het bekijken van de orang-oetans, Mendesantilopen, Przewalskipaarden of Indische neushoorns rees het besef tegenover dieren te staan die bezig waren uit hun eigenlijke leefgebieden te verdwijnen. Tegelijkertijd kwam de twijfel of het bezoeken van zoos dat verdwijnen niet mede in de hand werkte. Natuurlijk, heel wat soorten dieren zijn op te noemen die hun voortbestaan mede danken aan zoos. Ik wilde "de fossielen van morgen ", zoals Maliepaard en de Vos de kritische soorten noemden, nog graag zien en was daarbij, vooralsnog, toch aangewezen op dierentuinen. Allereerst ging ik naar Antwerpen. Een collectie van niveau waaronder soorten die een première voor mij waren. Op dit bezoek volgde nooit een tweede, want, een paar uitzonderingen daargelaten, was de have zodanig miserabel ondergebracht dat ik een paar beelden niet meer kwijtraakte: die lange rijen kooitjes met daarin verkommerende uilen en roofvogels, waaronder zelfs een apenarend van de Philippijnen, thans vrijwel uitgestorven, die daar in zijn onderkomentje de vleugels zelfs niet helemaal kon uitslaan. En runderen en een geelrugduiker in een klinkeruitloopje van enkele vierkante meters. Voor het dierenwelzijn valt te hopen dat nu, vijfendertig jaar later, in Antwerpen veel ten goede is veranderd. In het Parijse Vincennes zag ik de Indische neushoorn voor het eerst en de algazeIlen, de fabelachtige witte sabelantilopen uit de Sahara. In Blijdorp waren ze ook eens in de collectie en recent viel te lezen dat wordt aangenomen dat ze inmiddels in het wild zijn uitgestorven. De befaamde reuzenpanda van het Londense Regent's Park was het volgende doel en bij de Scandinaviëreizen stopten we steevast in Kopenhagen waar de zoo walrussen, muskusossen en een volwassen Afrikaanse olifant bezat. En vooral om de Sumatraanse neushoorn; uren bracht ik de eerste maal bij het dier door, waarbij "the windmills of the mind" volop draaiden : een wezen niet van deze wereld! Vogel beschermingskwesties, eerst nationaal en later internationaal, vroegen steeds meer aandacht en dat kwam de affectie voor dierentuinen
niet ten goede. Weliswaar lieten zo os wèl meer blijken zich bewust te zijn van hun verantwoordelijkheid jegens de fauna, maar dat besef leek ten aanzien van de avifauna minder manifest. Door ze te kortwieken of in volières te deponeren ligt bij vogels, symbool van de vrijheid, de vrijheidsberoving er zo extra dik op en is deze ook ethisch weer moeilijker te verteren . Blijdorp heeft zich, gelukkig, zich altijd ingehouden met het opnemen van grote roofvogels in de collectie en met name ten aanzien van enkele soorten fazanten en vooral de Chinese kraanvogel, op één na de zeldzaamste en zonder twijfel, de mooiste van de dertien soorten, goed werk verzet. Te vaak ,echter, rees de vraag: waarom nu toch? In vrijwel geen zoo ontbraken de grote blauwe hyacinthara's. Natuurlijk, want een opzienbarender vogel is nauwelijks voorstelbaar. Maar de wilde populatie staat sterk onder druk en succesvol broeden in gevangenschap kwam slechts sporadisch voor. Ook niet bij de schoenbekooievaars waarvan
de gehele Afrikaanse populatie op maximaal 15.000 vogels wordt getaxeerd, maar waarvan Frankfurt er wel een aantal had en misschien heeft zitten. Blijdorp "betrapte" ik op lelkraanvogels en op een geïmproviseerd onderkomen vol heremietibissen waarvan nu in Marokko wordt geprobeerd de laatste paar honderd wilde vogels voor uitsterven te behoeden. Enfin, dat was een jaar of tien terug, toen de tuin dermate verouderd was dat ik dacht: "dat was de laatste keer!". Waarschijnlijk mede door een ervaring enkele weken eerder. Op weg naar Kazachstan waren we in Tiflis, in de Kaukasus, in een dierenhouderij verzeild geraakt. Dit sloeg alles: beren en een leeuw in een traliekooitje niet groter dan het interieur van een personenauto en (het doel van onze reis) jufferkraanvogels in een onderkomen van douche-afmetingen . Gelukkig zagen we ze later boven de steppen van Centraal-Azië. Welnu, nieuwsgierigheid naar alle vreemde bouwsels die ik, passerend, zag verrijzen, lovende recensies van Blijdorpvriend K. de Grijp, collega's en mijn ouders, deden mij, zomer 1994, toch weer tot een bezoek besluiten. Veel was nieuw en de vleermuizen-
grot, de Amoerpanters, het verblijf van Iberische wolven en , natuurlijk, Taman Indah Zien me op een rustiger dag terug voor een diepgaander bezoek en onderzoek. De langste tijd bracht ik door bij de bongo's, ingeschaard op de oude bantengweide (waar waren die?). Dat was een verrassing! Net als destijds bij de Sumatraanse neushoorn in Kopenhagen, kon ik van die schitterende, tot de verbeelding sprekende, uit West- en centraal Afrika afkomstige antilope geen afscheid nemen. Om voor bongo's het juiste leefgebied te herscheppen zou Blijdorp die bantengweide moeten transformeren in een oerwoud . En dat brengt me op de toekomst. Onbekend met wat in het kader van Blijdorp's masterplan nog uit de bus gaat komen , valt te wensen dat daarbij wel het Sahara-biotoop zal zijn. Met een fauna die als bijna geen andere heeft geleden van de mens! Maar hoe dan ook, die zondagochtend in juli 1994 heeft mijn ca. tien jaar eerder gerezen cynisme jegens zoos wel aardig doen afnemen. Maar klaar ben ik er nog niet mee! GLO
De Miljoenpoot De miljoenpoot behoort evenals de duizendpoot tot de trachee-dieren. Deze naam is afgeleid van de organen die de ademhaling verzorgen. Tracheeën zijn instulpingen van de opperhuid, met vertakkingen naar inwendige organen, spieren enz. waardoor deze rechtstreeks van zuurstof worden voorzien. Het bloed hoeft deze funktie niet te vervullen en bezit dus ook geen haemaglobine. Het bloed van deze dieren is dan ook kleurloos. Een andere bijzonderheid van tracheedieren is, dat bij vervellingen de tracheeën mee vervellen omdat zij een deel van de opperhuid vormen. Het aantal soorten is onbekend omdat er nog steeds nieuwe soorten worden ontdekt, vooral in tropische gebieden. Het lichaam bestaat in het algemeen uit gelijkvormige segmenten die elk een paar poten dragen. Bij de onderklasse van de Diplopoda, waartoe ook de miljoenpoten behoren, zijn de segmenten paarsgewijs versmolten . Zo ontstaan dubbelsegmenten met elk twee paar poten. Het lichaam is rolrond en spiegelglad, terwijl de segmenten telescoopsgewijs in elkaar schuiven. De miljoenpoot heeft, zoals u zelf kunt vaststellen, (u vindt hem in een bak in de linker ingang van de Rivièrahal) geen miljoen poten. Het aantallichaamssegmenten bedraagt hoogstens 121. Verder kunt u zien dat het eerste segment geen poten draagt, het tweede tot vierde segment elk een paar poten heeft en de rest van de segmenten elk twee paar poten . Aan de kop is verder op te merken dat het dier meerdere enkelvoudige ogen heeft. Het formaat van miljoenpoten varieert van enkele centimeters tot de vingerdikke en wel 20 cm . lange tropische exemplaren.
Afrikaanse olifant, Zoo Kopenhagen, 1965.
Een bijzonderheid bij de miljoenpoten is dat, na de bevruchting van de vrouwtjes, de mannetjes niet sterven, maar vervellen waarna de geslachtsorganen nog slechts rudimentair aanwezig zijn. Zij maken een "tweede jeugd " door en na de tweede vervelling zijn het weer volwaardige mannen.
De miljoenpoten houden van de vochtige omgeving zoals die te vinde.o is in bossen en in kreupelhout, dus, in het algemeen op plaatsen waar op de bodem een laag aanwezig is die het vocht vasthoudt. De dieren leven van dood plantaardig materiaal, vruchten, enz. Ook "vergrijpen" zij zich wel eens aan levende struiken en andere gewassen. In Afrika trapt men deze dieren dan ook vaak dood als men ze ziet. In tegenstelling tot de miljoenpoten die vegetarisch leven, zijn er ook soorten duizendpoten die vleeseters zijn en zelfs actief jagen op prooi. De miljoenpoten beschikken over een tweetal afweermechanismen tegen vijanden. Het eerste is het bekende oprollen. Gekombineerd met het spiegelgladde lichaam is het dier dan moeilijk op te pakken. Het tweede is het gebruik van chemische afweermiddelen. Hierbij worden vies smakende of sterk ruikende stoffen afgescheiden zodat bijvoorbeeld een aanvallende vogel, na de eerste keer, wel uitkijkt om het nog een keer te proberen. Bij sommige soorten zijn de afscheidingen zelfs giftig. Miljoenpoten zijn door hun voedingswijze nuttige dieren die zorgen voor de omzetting van dood plantaardig materiaal in humus. Dit belang is in Kenia uitgebreid onderzocht toen de cementfabriek in Bamburi, ten noorden van Mombasa, de afgegraven oude koraalriffen, die tegenwoordig hoog en droog liggen, ging herinrichten tot natuurgebied. Uit dit onderzoek bleek dat de aanwezigheid van ,dieren als de miljoenpoot een eerste vereiste' vormt voor een goed funktioneren van het gehele kringloopsysteem. AI met al weer een interessant dier, hoewel veel mensen het een "engerd " vinden.
De Poitou-ezel Dierentuinbezoekers in Duitsland en Frankrijk zijn de laatste jaren vertrouwd geraakt met de Poitou-ezel. Een groot, langharig bruin dier, dat nooit ergens in het wild geleefd heeft, maar als merkwaardig huisdierras zeker recht heeft op een plaatsje in de dierentuin. Het dier dankt zijn naam aan de regio Poitou in Frankrijk, waarvan de stad Poitiers min of meer het middelpunt is. Poitou-ezels zijn daar al eeuwenlang gehouden voor het fokken van muildieren . Het ging dus niet zozeer om de ezels maar om de kruising ven een ezel hengst met een paardmerrie. Het omgekeerde (paardehengst x ezelmerrie) komt ook voor, maar dat levert een muilezel op en dat is een dier met weinig positieve eigenschappen . Het muildier daarentegen is wel heel bijzonder. Zij komen in de natuur niet voor omdat zij onvruchtbaar zijn. Daarom schreef Darwin al : "het lijkt wel of de mens hier de natuur verbeterd heeft". Het muildier verenigt in zich de gunstige eigenschappen van de beide ouders. Kortweg kunnen we zeggen dat een muildier de kracht heeft van een paard en de voet-vastheid van een ezel. Dat maakt het dier bijzonder geschikt voor militaire doeleinden in bergachtig terrein . Het houden van Poitouezels was dan ook in feite indirect een militaire aangelegenheid en voltrok zich ook bepaald niet in het openbaar. Op veemarkten waren ze nooit te zien en de handel liep via speciale tussenpersonen . De enige functie van de Poitou-ezelin was het voortbrengen van Poitou-hengsten (de z.g. " baudet de Poitou ") en de voornaamste functie van de Poitou-hengst was het zwanger maken van een paard merrie. Daarvoor had men in Frankrijk een zwaar gebouwd paardenras, aangeduid als Mulassier en vergelijkbaar met het Brabantse trekpaard. Nu is het kruisen van verschillende diersoorten in het algemeen niet eenvoudig. Het is tegennatuurlijk en gebeurt dus ook alleen onder abnormale omstandigheden. Dergelijke omstandigheden kan de mens creëren. Zodra het mogelijk was een "baudet de Poitou " van zijn moeder te scheiden werd het dier in een donkere schuur afgezonderd. Hij kreeg stevig voedsel, maar weinig buitenlucht. Een ezel hengst, die
eens in z'n leven de geur van een tochtige ezelin had opgesnoven , was voor de muildierteelt vrijwel verloren. Ook voor de Poitou-ezel geldt de uitspraak van Aristoteles: "voor een ezel is de ezelin het schoonst". Het leven van deze vreedzame dieren was dus niet bepaald benijdenswaardig. En van de Mulassier-merrie, die voorbestemd was om muildieren voort te brengen, kan wel hetzelfde gezegd worden. Van enige genegenheid voor de "baudet" was natuurlijk geen sprake. Om te voorkomen dat bij de paring de hengst door een trap van de merrie zou worden verwond, werd het paard in een verdiept gareel met de achterpoten vastgebonden . In onze tijd zou iets dergelijks zeker tot protestacties hebben geleid, maar daar is nu geen aanleiding meer voor. De tijd van het muildier als bondgenoot in oorlogstijd is voorbij. In de tweede wereldoorlog was nog een echt muildier-korps aktief, zoals te zien is op de postzegel ter herdenking van de slag bij Garigliano. Daarna was het afgelopen met de vraag naar muildieren en verliep ook de Poitou-ezelfokkerij. Gelukkig heeft men in Frankrijk nog net op tijd ingezien, dat ook dergelijke cultuurrassen het waard zijn om behouden te blijven. Er werd een stichting "Sabaud " opgericht (Association pour la Sauvegarde du Baudet de Poitou) die o.a. met behulp van een stamboekregister er in is geslaagd het voortbestaan van de Poitou-ezel veilig te stellen. H. Ruwhoff
Het ideale arrangement voor partijen personeelsfeestjes en gezelschappen Diner met avondrondleiding
Voor meer informatie:
Diergaarde Blijdorp Van Aerssenlaan 49 3039 KE Rotterdam Telefoon 010 - 443 14 16
Een kit 'rtje kan natuurlijk ook bij Multi Mail. Nee, gek zijn wij niet geworden en ook hebben wij geen mijter opgezet. Het is gewoon tijd dat u kennis maakt met Multi Mail, het bedrijf waar de prijzen altijd prettig zijn. Drukwerk met een beste kwaliteit en vliegensvlug geleverd. Het hele trajekt -vanaf ontwerp tot inpakken- hebben wij onder 1 dak; een goede, snelle voorbereiding en vakmanschap dragen ertoe bij dat korte levertijden gewaarborgd zijn. Heeft u geen kant en klaar model? De Multi Mail ontwerpers staan voor u klaar' Met een ruime ervaring in werk voor diverse branches voelen zij dir~kt aan wat u bedoelt en werken dit vakkundig uit tot een perfekt ontwerp. De drukkerij is een full-speed kleinoffset drukkerij met vele mogelijkheden. Voor de kleinere oplagen hebben wij 2 kanjers van kopieermachines staan, die prachtig zwarVwit werk afleveren. Maar interessanter is het drukken, met een break-even-point voor A4 op 800 stuks en voor A-3 op 350 stuks t.o.v. kopieerwerk. Enveloppen, visitekaartjes, briefpapier, fakturen(sets), posters, dik of dun, gekleurd, met of zonder persing, enz., enz., wij maken het graag voor u. Kortom, wacht niet langer en stop met teveel geld
opdracht naar Multi Mail Drukwerkservice!
Multj Majl B.V. adressenbureau • grafische afwerking drukwerkservice • direct mail LID DM IN . GVR
Kipstraat 35·37 • 3011 RS Rotterdam Telefoon 010 - 41469 77 Telefax 010 - 4123411
Prijzen zijn exkl. 8lW - maart 1995
Na de geboorte van Bernhardine (1984) en Yasmin (1 990), heeft Irma op 1 maart wederom aan een gezonde dochter het leven geschonken. Moeder en kind maken het heel goed temidden van hun verwanten. Zoals u weet is Irma door onze Vereniging aan de Diergaarde geschonken.
Het bestuur van de Vereniging Vrienden van Blijdorp feliciteert de Diergaarde -in het bijzonder de verzorgers van de olifanten-, maar ,natuurlijk, ook u, beste Vrienden, met deze fantastische gebeurtenis.
