Lucht, licht, water
Een woonhuis met bijgebouw, dat recent aan de Woudwetering te Woubrugge is gerealiseerd, voegt zich zeldzaam bescheiden en vanzelfsprekend in z'n kwetsbare omgeving. Architecte Marjolein Ippel van Van der Breggen Architecten uit Alphen a/d Rijn liet zich inspireren door een houten havenmuseum in het Deense Roskildefjord.
WONING EN BIJGEBOUW WOUBRUGGE 'In dit huis ben je je er altijd en overal van bewust wat voor weer het is,' constateert de vrouw des huizes. Daarmee geeft ze een rake typering van de
De woning staat op een eiland van circa 20 x 40 m.
De inspiratiebron: het houten havenmuseum in het Deense Roskildefjord.
20
bijzondere kwaliteit van haar gloednieuwe woning aan de Woubrugse Woudwetering. In elke kamer komt van verschillende kanten daglicht binnen. Elk vertrek biedt ook vanuit meerdere standpunten uitzicht op de omgeving, die voor een heel groot deel bestaat uit water en lucht. Voor de opdrachtgevers was het een droomlocatie. Zeilen is hun grote passie. Een aantal jaren geleden deed zich de mogelijkheid voor langs de wetering dit eiland te kopen, omgeven door boten, loodsen en een heuse jachthaven. Er stonden slechts wat oude loodsen die alle zonder bezwaar konden worden gesloopt.
Verschillende beelden Van der Breggen Architecten kreeg de vraag voorgelegd een eerste schetsontwerp te maken. Het ging niet alleen om een groot woonhuis (het gezin heeft vier kinderen), maar ook om een bijgebouw voor het opknappen en stallen van een boot. Het omvangrijke bouwvolume moest in zijn totaliteit worden ingepast op dit eiland van circa 20 x 40 m. Projectarchitecte Marjolein Ippel wist met haar eerste schetsontwerp meteen het vertrouwen van de opdrachtgever te winnen. 'Ik vond het vooral belangrijk te zorgen dat de gevraagde nieuwbouw niet de omgeving zou domine-
HET
HOUTBLAD
MAART
2003
Twee van de vijf spanten van gelamineerd lariks staan buiten om daar het breed overkragend dak te dragen. Een ervan vormt een buitenportiek boven de voordeur en rust met zijn uiteinde in de muur van het slaapgedeelte.
afloopt naar de noordelijke rand van het eiland. Het woondeel daarentegen is verdiept, wat betekent dat de woonkamervloer zich op 1,30 m boven het maaiveld bevindt (een mooie hoogte om de inkijk vanaf voorbijvarende schepen te beperken en andersom om mooi zicht te bieden op het water), terwijl daaronder een souterrain is. Dit woondeel heeft een vlinderdak, dat aan één kant oploopt naar de zuidelijke rand van het eiland, terwijl het
Situatieschets.
Het dak is uitgevoerd in zink, waarbij met name de breed uitkragende dakranden de expressie van het geheel bepalen.
ren. De vraag is hoe je dan toch zo'n groot volume op het eiland zet. Mijn oplossing bestaat eruit dat ik het geheel heb opgedeeld in een aantal volumes door er geledingen in aan te brengen. Maar ik wilde wel dat al die delen duidelijk één gemeenschappelijke uitstraling kregen, in vormgeving en materiaalgebruik. Als referentie koos ik verschillende beelden. Dat was een jachthaven, waar altijd verschillende loodsachtige bouwwerken staan. Maar invloedrijk was ook een voorbeeld dat ik niet lang voor deze opdracht in Denemarken zag: een soort museum aan het Roskildefjord, enkele houten gebouwen waarin onder meer een tentoonstellingsruimte en werkplaatsen voor oude ambachten en kunstenaars zijn ondergebracht.' Ze laat een foto zien van het museum,
HET
HOUTBLAD
MAART
2003
omgeven door een aantal (modellen van) vikingschepen. Het is eenvoudige houtbouw, inderdaad, bestaande uit losse gebouwen met luie lessenaarsdaken die elk in een verschillende richting staan. Tezamen vormen ze een krachtig geheel dat ook dankzij het fraaie hout perfect in die haven past. Mooie hoogte De woning in Woubrugge is een harmonieus geheel en toch bestaat het, als het museum in Roskildefjord, uit enkele duidelijk onderscheiden onderdelen. Alleen al het woonhuis is in feite opgebouwd uit twee elementen: een slaap- en een woongedeelte. Elk hiervan heeft twee verdiepingen, op verschillende niveaus gebouwd. Het slaapdeel is op maaiveldniveau gesitueerd, met een eigen lessenaarsdak dat
21
Dwarsdoorsnede. Het woongedeelte ligt 1,30 m boven het maaiveld.
In elke kamer komt van verschillende kanten daglicht binnen.
aan de andere kant aan het slaaphuis is verbonden. Het botenhuis kan zich in uiterlijke vormgeving met de woning meten. Ook dit heeft twee etages en is op maaiveld gebouwd, de begane grond wordt geheel in beslag genomen door een werkplaats met botenberging. Daarboven bevindt zich een volwaardig
22
gastenverblijf: twee kamers, badkamer, pantry. De verdieping kraagt aan één kant uit en vormt zo een carport. Het lessenaarsdak staat qua richting haaks op de andere daken. De verschillende volumes zijn alle zoveel mogelijk aan de randen van het eiland gesitueerd. Daardoor blijft het midden van het eiland leeg, zodat de
Een splitleveltrap verbindt het woonen slaapdeel. De trap van gebogen staal is zodanig met beuken bekleed, dat ook alle zijkanten hiermee zijn afgedekt. Dit in combinatie met de staaldraad leuningen roept herinneringen op aan een schip.
gebouwen samen de indruk wekken een enclave te vormen. De onderlinge eenheid wordt sterk in de hand gewerkt door het toegepaste materiaal: alle gevels, zowel van woning als botenhuis, zijn uitgevoerd in onbehandeld western red cedar. Bovendien zijn alle daken uitgevoerd in zink, waarbij met name de breed uitkragende dakranden de expressie van het geheel bepalen. Zelfstandige entiteiten Een bezoek aan Woubrugge laat onmiddellijk zien hoe goed deze opzet past bij de locatie. De Woudwetering is een brede vaart, een belangrijke, druk bevaren vaarroute dwars door het Groene Hart van Nederland. Dat heeft ter hoogte van Woubrugge tot een intensieve bebouwing van de oevers geleid. Vrijwel alles is nautisch van karakter: loodsen, bedrijfspanden, bedrijfswoningen en opslagplaatsen, stuk voor stuk vrij bescheiden van omvang. Het zijn zelfstandige entiteiten met nagenoeg altijd schuine daken, geknipt voor zo'n landelijke streek. Vanaf de overkant van de Woudwetering past het nieuwe woonhuis hier volmaakt in, zowel qua hoogte als bouwvolume, zowel qua kleurstelling als materiaal. Zo zijn de meranti kozijnen, net als bij alle andere panden in de directe nabijheid, helderwit geschilderd, terwijl ook de dakhelling precies bij die van de buren past. Het vele glas, waarin het water van de wetering weerspiegelt,
HET
HOUTBLAD
MAART
2003
Plattegrond.
Terras
versterkt eveneens de indruk dat het hier en nergens anders hoort te staan. Maar het aardige is dat, bij nauwkeuriger bestudering, het huis ook in allerlei opzichten afwijkt van de belendende bebouwing. Hier is werkelijk architectuur gemaakt: mooi van verhoudingen, eigenzinnig in vormentaal. Het is het enige gebouw met lessenaarsdaken, te midden van allemaal panden met za-
Woonkamer Slaap- Slaapkamer kamer Speeloverloop
Hal
Slaap- Slaapkamer kamer
Woonkeuken Terras
Dakopbouw: Zinken dakbedekking (felssysteem) incl. dakranden en goten Houten dakbeschot 32 x 146 mm Houten balklaag 71 x 196 mm h.o.h. 600 mm Minerale wol dik 160 mm Dampdichte folie Houtachtig plaatmateriaal dik 18 mm Houten regelwerk 20 x 50 mm Gipskartonplaat dik 12,5 mm
Wandopbouw: Houten rabatdelen Regelwerk 38 x 46 mm Dampopen folie Stijl- en regelwerk 46 x 164 mm Minerale wol dik 140 mm Dampdichte folie Kalkzandsteen 150 mm
Gelamineerd lariks draagt het breed overkragende vlinderdak, maar brengt ook de warme kleur van hout in het interieur, des te meer welkom omdat zowel alle kozijnen als alle wanden wit zijn.
Tegelvloer dik 20 mm Cementvloer dik 50 mm Isolatie dik 20 mm Breedplaatvloer dik 200 mm
PS-Isolatie dik 80 mm Betonwanden dik 250 mm PS-Isolatie dik 80 mm Betonvloer dik 250 mm Isolatie dik 20 mm Cementdekvloer dik 50 mm
Geveldetail. Dwarsdoorsnede.
HET
HOUTBLAD
MAART
2003
deldaken. Tevens zijn het zinken dak en het gepotdekselde western red cedar op deze plaats beslist uniek. Alle details zijn op de bijzondere locatie toegesneden. Zo wordt het huis omgeven door bangkirai steigers en plankiers, waar boten kunnen aanleggen. Het scheepskarakter wordt extra aangedikt, doordat de voordeur op het verhoogde niveau van 1,30 m van de woonkamer ligt. Om dat niveauverschil te overbruggen, is niet alleen een brede trap gemaakt, maar ook - dwars over de tuin - een meterslange 'loopplank'. Lariks kolommen Binnen is minder hout aanwezig, maar wel toonaangevend. De voornaamste constructie bestaat uit vijf vrijstaande kolommen met liggers in Y-vorm van gelamineerd lariks, die dienen als drager van het breed overkragende vlinderdak. Dankzij hun kloeke vormen geven zij niet alleen maat aan de immense ruimte van de woonkamer met open keuken, maar schermen ze daarin ook een erker af. Twee van de vijf kolommen staan buiten.
23
Ontwerparchitect: Aannemer: Constructeur: Meranti kozijnen: Spanten gelamineerd hout: Leverancier wrc gevelbekleding/ bangkirai steigers/dekken: Houten trap (treden/stootborden): Energie-advies: E-installaties: W-installaties: Eén ervan vormt een buitenportiek boven de voordeur en rust met zijn uiteinde in de muur van het slaapgedeelte. De ander vormt een luifel bij de deur aan de waterkant, hij is met een stalen stang aan de dichtstbijzijnde kolom in het interieur verbonden. Gezamenlijk brengen ze de warme kleur van hout in het interieur, des te meer welkom omdat zowel alle kozijnen als alle wanden wit zijn. De muren zijn van kalkzandsteen, al had de architecte aanvankelijk een voorkeur voor houtskeletbouw. Meer hout is te vinden in het trappenhuis, waar een split-leveltrap het
Het huis wordt omgeven door steigers en plankiers van bangkirai.
Oppervlakte: Bouwperiode:
woon- en slaapdeel met elkaar verbindt. Weliswaar is deze trap van gebogen staal, maar hij is zodanig met beuken bekleed, dat ook alle zijkanten hiermee zijn afgedekt. Van voren en van bovenaf suggereert dit een volledig houten trap, die in combinatie met de staaldraad leuningen herinneringen oproept aan een schip. Maar zijn echte eldorado heeft de
Weteringpad Woubrugge Particulier Van der Breggen Architecten Alphen a/d Rijn Marjolein Ippel Vink + Veenman BV Noorden Ingenieursburo SmitWesterman Waddinxveen Timmerfabriek Van Schaik BV Noorden Derix gelijmde houtkonstrukties Uden Houthandel Houtex Waddinxveen Timmer- en Trappenfabriek Vios BV Driebruggen Energie-Adviesbureau Kroon Woubrugge Schijf Uithoorn BV Installatiebedrijf P.Th. Vink & Zonen BV Roelofarendsveen Smit installatietechniek BV Utrecht (loodg. + sanitair) Woonhuis: 325 m2; bijgebouw: 150 m2 Mei 2001 - juli 2002
eigenaar, uiteraard, in het botenhuis. Hier, in de werkplaats, is hij vele uren bezig met het opknappen van boten. Hier liggen zijn gereedschappen, zijn masten, zijn onderdelen. Hier ook zijn vrijwel alle wanden bekleed met vriendelijk, lichtgekleurd berkentriplex: een volmaakte ambiance voor dit werk. Hilde de Haan
Werkelijke architectuur: mooi van verhoudingen, eigenzinnig in vormentaal. Lessenaarsdaken en gepotdekselde western red cedar, te midden van panden met zadeldaken.
HET
HOUTBLAD
MAART
2003
25
Foto's: www.johnlewismarshall.com, Marjolein Ippel (Havenmuseum). Tekeningen: Van der Breggen Architecten Alphen a/d Rijn.
Feiten en getallen Locatie: Opdrachtgever: Ontwerp:
