Vereniging voor ZonneKrachtCentrales
www.vzkc.nl
20-10-2011 Best Kivi Niria
WOESTIJNSTROOM DE OPLOSSING!
Hoe afhankelijk zijn we nu en worden we in de toekomst?
1
Vereniging voor ZonneKrachtCentrales
www.vzkc.nl
20-10-2011 Best Kivi Niria
WAT KOMT ER AAN DE ORDE Gebruik en afhankelijkheid EU Gebruik en afhankelijkheid NL Toekomst NL diverse scenario’s Toekomst EU Desertec scenario’s Woestijnstroom – desertec concept CSP – Concentrating Solar Power Trogspiegels, torens, dish, fresnel
2
Vereniging voor ZonneKrachtCentrales
www.vzkc.nl
20-10-2011 Best Kivi Niria
ENERGIE PRODUCTIE EU NAAR BRON
2EN6OG
3
Vereniging voor ZonneKrachtCentrales
www.vzkc.nl
20-10-2011 Best Kivi Niria
KOLENVERBRUIK EU NAAR BRON (2008 EUROSTAT)
4
Vereniging voor ZonneKrachtCentrales
www.vzkc.nl
20-10-2011 Best Kivi Niria
OLIEVERBRUIK EU NAAR BRON
5
Vereniging voor ZonneKrachtCentrales
www.vzkc.nl
20-10-2011 Best Kivi Niria
OLIE EN GASPIJPLEIDINGEN & RUSLAND
6
Vereniging voor ZonneKrachtCentrales
www.vzkc.nl
20-10-2011 Best Kivi Niria
(OLIE EN) GAS PIJPLEIDINGEN UIT NOORD AFRIKA
8
Vereniging voor ZonneKrachtCentrales
www.vzkc.nl
20-10-2011 Best Kivi Niria
GASVERBRUIK EU NAAR BRON
9
Vereniging voor ZonneKrachtCentrales
www.vzkc.nl
20-10-2011 Best Kivi Niria
URANIUMVERBRUIK EU NAAR BRON (2008)
Wereldproductie
11
Vereniging voor ZonneKrachtCentrales
www.vzkc.nl
20-10-2011 Best Kivi Niria
KERNENERGIE INGEVOERDE ENERGIE? Er is slechts een kleine hoeveelheid uraniumerts nodig Bovendien kan men dit gemakkelijk opslaan Het wordt daarom niet als ingevoerde kernenergie beschouwd Debatten europarlement 26 april 2007 (nav verzoek om deze buitenlandse afhankelijkheid wel zichtbaar te maken in de statistieken)
13
Vereniging voor ZonneKrachtCentrales
www.vzkc.nl
20-10-2011 Best Kivi Niria
AFHANKELIJKHEID VAN BUITEN EU> 60% zon/wind bio/ rest hydro
uranium
gas
olie
kolen
Zwart is import van buiten EU
14
Vereniging voor ZonneKrachtCentrales
www.vzkc.nl
20-10-2011 Best Kivi Niria
Human power shower (BBC) http://www.youtube.com/watch?v=C93cL_zDVIM
De hoeveelheid energie die per jaar in de woestijn valt is vergelijkbaar met een laag olie van 25 cm, meer dan anderhalf vat per vierkante meter
Je hoeft het alleen maar op te scheppen
Een gebied van 300*300km is voldoende om de wereld van elektriciteit te voorzien
HET REGENT “OLIE” IN DE WOESTIJN
Vereniging voor ZonneKrachtCentrales
www.vzkc.nl
20-10-2011 Best Kivi Niria
De Nederlandse energiehuishouding
2010
Data: CBS Bewerking: ECN
19
Vereniging voor ZonneKrachtCentrales
www.vzkc.nl
20-10-2011 Best Kivi Niria
De Nederlandse energiehuishouding
2010
Data: CBS Bewerking: ECN
22
Vereniging voor ZonneKrachtCentrales
www.vzkc.nl
20-10-2011 Best Kivi Niria
De Nederlandse energiehuishouding
2010
Data: CBS Bewerking: ECN
24
Vereniging voor ZonneKrachtCentrales
www.vzkc.nl
20-10-2011 Best Kivi Niria
De Nederlandse energiehuishouding
2010
Data: CBS Bewerking: ECN
27
Vereniging voor ZonneKrachtCentrales
www.vzkc.nl
20-10-2011 Best Kivi Niria
ENERGIEGEBRUIK NL NAAR BRON (PJ)
28
Vereniging voor ZonneKrachtCentrales
www.vzkc.nl
20-10-2011 Best Kivi Niria
GEMASOL SEVILLA 2011 – 15 UUR OPSLAG
30
Vereniging voor ZonneKrachtCentrales
www.vzkc.nl
20-10-2011 Best Kivi Niria
De Nederlandse energiehuishouding in 2040?
2040
Data en bewerking: ECN
31
Vereniging voor ZonneKrachtCentrales
www.vzkc.nl
20-10-2011 Best Kivi Niria
DE KANS: 80% CO2 EMISSIE-REDUCTIE EEN ECN SCENARIO
Data en bewerking ECN
32
Vereniging voor ZonneKrachtCentrales
www.vzkc.nl
ECN PBL EFFECTEN
20-10-2011 Best Kivi Niria
KABINETSBELEID SEP 2011
Conclusie ECN PBL we halen de 14% nog niet eens bij huidig beleid.
33
Vereniging voor ZonneKrachtCentrales
www.vzkc.nl
20-10-2011 Best Kivi Niria
MAAR ER ZIJN LICHTPUNTJES
Afgelopen 10 jaar nauwelijks groei energiegebruik Hoge energie-intensiteit in NL: Bijna twee keer zoveel als in Japan Door besparing is veel winst te halen: 2% per jaar levert in 2020 een besparing van 19% Afgelopen 10 jaar een jaarlijkse groei van 14% van hernieuwbare energie Als we dit nog 10 jaar volhouden zitten we op 14% in plaats van op 3,7%
Vereniging voor ZonneKrachtCentrales
www.vzkc.nl
20-10-2011 Best Kivi Niria
JOS WASSINK NAAR MACKAY (2050)
Vereniging voor ZonneKrachtCentrales
www.vzkc.nl
20-10-2011 Best Kivi Niria
HENK VAN BAAL (TW) NAAR MACKAY (2050) DE kleuren in het cirkeldiagram komen niet overeen met het staafdiagrammetje!
3%
4%
9%
11%
besparing
6%
wind op land wind op zee getijden e.d. zon PV per dak zon PV elders
22% 30%
zonnecollectoren bio hout
biogas e.d. geothermisch 10%
3% 2%
Vereniging voor ZonneKrachtCentrales
www.vzkc.nl
20-10-2011 Best Kivi Niria
DRASTISCHE MAATREGELEN OM DIT TE BEWERKSTELLIGEN (HENK VAN BAAL – TW)
Wind op land 10 % beschikbare landoppervlak Wind op zee 10 % beschikbare zeeoppervlak Getijden e.d. Turbineparken: turbines in rivieren, een derde van de Noordzee Zon PV 10 m2 per persoon Zon PV 30 m2 pp elders en 4% grondoppervlak Zonnewarmte (collectoren) 30 m2 pp Bio: gewassen, reststromen + 75% landbouwgrond
Vereniging voor ZonneKrachtCentrales
www.vzkc.nl
20-10-2011 Best Kivi Niria
WAT IS DE DENKFOUT? Waarom alles in Nederland willen produceren Elders kan het vaak veel efficiënter Bv stroming of golfslag bij Schotland of Ierland We zijn in alles verknoopt aan Europa Volgende misvattingen: Duurzaam is duur Wind draait op subsidie Hernieuwbaar moet backup hebben van bv gas
Vereniging voor ZonneKrachtCentrales
www.vzkc.nl
20-10-2011 Best Kivi Niria
CE – DELFT APRIL 2007 NIEUWE ELEKTRICITEITSCENTRALES IN NEDERLAND. DE VERGETEN KOSTEN IN BEELD.
39
Vereniging voor ZonneKrachtCentrales
www.vzkc.nl
20-10-2011 Best Kivi Niria
LEERCURVES - ENERGY (R)EVOLUTION 2010
Vereniging voor ZonneKrachtCentrales
www.vzkc.nl
20-10-2011 Best Kivi Niria
SUBSIDIES 20101109 World Energy Outlook 2010, IEA, executive summary, p. 9, p. 13: Aan subsidies voor hernieuwbare energie is in 2009 wereldwijd 57 miljard dollar uitgegeven, terwijl de subsidies op fossiele energie 312 miljard dollar betrof.
Vereniging voor ZonneKrachtCentrales
www.vzkc.nl
20-10-2011 Best Kivi Niria
BACKUP Wettelijk vastgelegd dat er minimaal een backupsysteem moet zijn dat groter is dan de grootste centrale De geplande kerncentrale heeft een vermogen van 2500 MW, m.a.w. daar moet ook een vermogen van 2500 MW als backup tegenover staan.
Vereniging voor ZonneKrachtCentrales
www.vzkc.nl
20-10-2011 Best Kivi Niria
BETER Regel je backup samen met de buren! Maak één Europees netwerk wat verbonden is met Noord-Afrika en het Midden-Oosten Waterkracht uit Scandinavië Waterkracht uit de Alpen Geothermisch uit Ijsland en Turkije Woestijnstroom uit de Sahara
Vereniging voor ZonneKrachtCentrales
www.vzkc.nl
GELD MAAKT NIET GELUKKIG
20-10-2011 Best Kivi Niria
Vereniging voor ZonneKrachtCentrales
www.vzkc.nl
DE URGENTIE
Olie raakt op
Klimaat wordt bedreigt
Fossiel ≠ gezond
20-10-2011 Best Kivi Niria
Vereniging voor ZonneKrachtCentrales
www.vzkc.nl
20-10-2011 Best Kivi Niria
Vereniging voor Zonnekrachtcentrales OPLOSSINGEN
Desertec foundation Duitsland http://www.youtube.com/watch?v=RMuS7ZlZh_8&feature=player_embedded
Vereniging voor ZonneKrachtCentrales
www.vzkc.nl
20-10-2011 Best Kivi Niria
1 % oppervlak woestijnen voldoende
Vereniging voor ZonneKrachtCentrales
www.vzkc.nl
20-10-2011 Best Kivi Niria
HET DESERTEC CONCEPT MIX IN EUROPA
HOE ZIET DAT ER VOOR AFRIKA UIT?
Vereniging voor ZonneKrachtCentrales
www.vzkc.nl
20-10-2011 Best Kivi Niria
HET DESERTEC CONCEPT (VERMEDEN EMISSIE)
Besparing 81%
Vereniging voor ZonneKrachtCentrales
www.vzkc.nl
20-10-2011 Best Kivi Niria
HET DESERTEC CONCEPT WATER VOOR WOESTIJN
WERELD SCENARIO ECOFYS
Vereniging voor ZonneKrachtCentrales www.vzkc.nl 20-10-2011 Best Kivi Niria
Vereniging voor ZonneKrachtCentrales
www.vzkc.nl
20-10-2011 Best Kivi Niria
WERELDSCENARIO ECOFYS NAAR BRON
Vereniging voor ZonneKrachtCentrales
www.vzkc.nl
20-10-2011 Best Kivi Niria
ECOFYS POTENTIEEL ZONNEKRACHT
Vereniging voor ZonneKrachtCentrales
www.vzkc.nl
20-10-2011 Best Kivi Niria
HET DESERTEC CONCEPT Wie vandaag geen visie heeft, heeft morgen geen toekomst (Werner von Siemens) Een Marshall plan om Europa en het MiddenOosten en Noord-Afrika een duurzame toekomst te geven Schone energie voor Europa Werkgelegenheid en inkomsten voor MENA Schoon water voor de woestijnen
Vereniging voor ZonneKrachtCentrales
www.vzkc.nl
GEBIEDEN DIE GESCHIKT ZIJN
20-10-2011 Best Kivi Niria
WORDT HET AL VERWEZENLIJKT? Desertec Industrial Initiative Plan Solaire (de la Mediterrané)
Vereniging voor ZonneKrachtCentrales
www.vzkc.nl
20-10-2011 Best Kivi Niria
ZONNEKRACHTCENTRALES
Concentrating (thermal) Solar Power (CSP)
Vier typen - De Trogspiegel - De toren met heliostaatspiegels - De paraboolspiegel - De Fresnelspiegel
Vereniging voor ZonneKrachtCentrales
www.vzkc.nl
20-10-2011 Best Kivi Niria
CSP HET PRINCIPE Concentreer het zonlicht Vang de warmte op Maak er stoom mee Drijft er een turbine mee aan Dit geldt voor alle vormen van CSP behalve voor de Dishspiegels die met een sterling motor werken en rechtstreeks elektriciteit maken Het systeem inclusief opslag van warmte
http://www.zonnekrachtcentrales.nl/assets/files/flash/spiegelcentrale.swf
Vereniging voor ZonneKrachtCentrales
www.vzkc.nl
20-10-2011 Best Kivi Niria
CSP TROG SPIEGELCENTRALES
Kosten nog hoog 600 miljoen investering voor 150 MW centrale (4000 € per kWe) Temperaturen tot 400 oC Meest rendabele grootte nog niet bekend Prijs per kWh 15-20 €ct Verwachting 5-7 €ct/kWh in 2020 (leercoëfficiënt 0,86 verdubbeling opgesteld vermogen 14%
Voordelen groot Opslag warmte Elektriciteit op afroep Zowel baseload als peakload Mogelijkheid van productie van schoon water Restwarmte gebruiken voor proceswarmte of koeling
Vereniging voor ZonneKrachtCentrales
www.vzkc.nl
CSP TROGSPIEGEL DE RECEIVER
Licht wordt geconcentreerd op een buis. De buis is omgeven door een dubbelwandige vacuüm glas Het glas heeft een coating die warmte terugkaats.
20-10-2011 Best Kivi Niria
Vereniging voor ZonneKrachtCentrales
www.vzkc.nl
20-10-2011 Best Kivi Niria
CSP TROGSPIEGEL DE WARMTE De warmte wordt opgevangen in minerale olie De warmte wordt via een warmtewisselaar overgedragen aan water om stoom te maken Of als er wordt warmte overgedragen aan een vat gesmolten zout. Omdat de warmte via geisoleerde leidingen naar de warmtewisselaar of het zout moet zijn deze meestal in het midden van het spiegelveld geplaats.
Vereniging voor ZonneKrachtCentrales
www.vzkc.nl
20-10-2011 Best Kivi Niria
NOODOPSTELLING BIJ SLECHT WEER
Vereniging voor ZonneKrachtCentrales
www.vzkc.nl
20-10-2011 Best Kivi Niria
NOGMAALS TROGSPIEGEL Met de stoom wordt een turbine aangedreven De stoom moet weer condenseren om als (hete) vloeistof terug te kunnen in het systeem Koeling nodig, kan met lucht maar is efficiënter met water. (Dat is een probleem want dat is er niet veel in woestijngebieden)
Vereniging voor ZonneKrachtCentrales
www.vzkc.nl
20-10-2011 Best Kivi Niria
CALIFORNIË KRAMER JUNCTION SINDS JAREN „80
Vereniging voor ZonneKrachtCentrales
www.vzkc.nl
Vermogen: 150 MW Opbrengst: 525 GWh/a Opslag: 7,5 uur fullload Spiegelveld: 1,5 miljoen m2 (210 voetbalvelden) Voorziet een half miljoen huishoudens van elektriciteit.
GEGEVENS ANDASOL 1,2 & 3
20-10-2011 Best Kivi Niria
Vereniging voor ZonneKrachtCentrales
www.vzkc.nl
20-10-2011 Best Kivi Niria
Zonnekrachtcentrales de PS 20 Sevilla
Torens met vlakke spiegels erop gericht
Foto Michiel van Wijnberghen ↑
Vereniging voor ZonneKrachtCentrales
www.vzkc.nl
20-10-2011 Best Kivi Niria
GEMASOL JUNI 2011
Elektrisch Vermogen:
19,9 MW
Jaaropbrengst:
110 GWh
Spiegelveld:
2650 Heliostaten
Oppervlak:
185 hectare
Warmteopslag: 15 uur elektriciteitsproductie door warmte opslag in gesmolten zout
Investeringskosten:
Huishoudens: 25000 hernieuwbare energie
Klimaat:
Temperatuur: tot 900 oC
Ontvanger: absorbeert zonnespectrum.
171 miljoen
30000 ton CO2 besparing per jaar. 95% van het
Torresol Energy een Joint Venture tussen Masdar (Abu Dhabi) en SENER (Spanje)
Vereniging voor ZonneKrachtCentrales
www.vzkc.nl
GEMASOL MET ZIJN SPIEGELVELD
20-10-2011 Best Kivi Niria
Vereniging voor ZonneKrachtCentrales
HELIOSTATEN
www.vzkc.nl
20-10-2011 Best Kivi Niria
Vereniging voor ZonneKrachtCentrales
www.vzkc.nl
20-10-2011 Best Kivi Niria
AANDRIJVING HELIOSTATEN OM TWEE ASSEN
Omdat er altijd een beetje speling in de tandwielen moet zitten kun je een probleem krijgen met de heliostaten die ver weg staan BoschRexRothgroup heeft daarom een hydraulische aandrijving gemaakt (0,02o nauwkeurig)
Vereniging voor ZonneKrachtCentrales
www.vzkc.nl
Zonnekrachtcentrales
Suncatchers met sterlingmotor
20-10-2011 Best Kivi Niria
Vereniging voor ZonneKrachtCentrales
www.vzkc.nl
SUNCATCHER (PARABOLISHE SPIEGEL)
Claimen rendement van boven de 30% Helaas onlangs groot project failliet gegaan Voordeel kan zowel kleinschalig als grootschalig toegepast Nadeel geen opslag
20-10-2011 Best Kivi Niria
Vereniging voor ZonneKrachtCentrales
www.vzkc.nl
Zonnekrachtcentrales
Fresnelspiegels
20-10-2011 Best Kivi Niria
Vereniging voor ZonneKrachtCentrales
www.vzkc.nl
20-10-2011 Best Kivi Niria
FRESNELSPIEGELS In principe goedkoper want “vlakke” spiegels Maar minder geconcentreerd, dus minder opbrengst Minder loze ruimte tussen de spiegels, dus efficiënter grondgebruik Minder gevoelig voor wind Werkt vaak met directe stoom
Vereniging voor ZonneKrachtCentrales
Transport
www.vzkc.nl
HVDC
Hoogspanning gelijkspanning Verliezen klein: 3% per 1000km Neemt minder ruimte in beslag
20-10-2011 Best Kivi Niria
Vereniging voor ZonneKrachtCentrales
www.vzkc.nl
20-10-2011 Best Kivi Niria
VOORGESTELD OFFSHORE GRID
Rood bestaand Groen gepland Roze aanbesteed Blauw extra Uit: Prioriteiten voor energie-infrastructuurprojecten voor 2020 en verder – Brussel 2010
Vereniging voor ZonneKrachtCentrales
www.vzkc.nl
20-10-2011 Best Kivi Niria
Vereniging voor ZonneKrachtCentrales
www.vzkc.nl
20-10-2011 Best Kivi Niria
Conclusie, voordelen van CSP 90 landen geschikt Opslag warmte Daardoor elektriciteit op afroep Zowel baseload, midload als peakload Schoon waterproductie Transport 3% verlies per 1000 km
Vereniging voor ZonneKrachtCentrales
www.vzkc.nl
20-10-2011 Best Kivi Niria
TERUG NAAR HET SCENARIO VOOR NL Elektriciteitsgebruik (PJ)
Scenario Kivi Niria Elektriciteitsgebruik in 2050 (in PJ) Totaal energiegebruik 1715 PJ dat is 47% besparing t.o.v. huidige gebruik Elektriciteitsgebruik is dan 41% van het totaal
Vereniging voor ZonneKrachtCentrales
www.vzkc.nl
20-10-2011 Best Kivi Niria
ENERGIEGEBRUIK NL IN 2050 PJ
PJ
Totaal 1832
Waarvan 1330 elektriciteit = 73 %
Besparing
Vereniging voor ZonneKrachtCentrales
www.vzkc.nl
20-10-2011 Best Kivi Niria
55% VAN BESCHIKBAAR POTENTIEEL (BRON NL KRIJGT NIEUWE ENERGIE)
Wind: UCAD op zee 50000 MW op land 6000 MW
Bio: WUR/UU veel import maar dit getal zou haalbaar zijn in 2030 WUR/UU (2009)
PV: PBL 2008 75000 MWp geinstalleerd vermogen, huidige rendement
Zon-warmte: PBL 2008
CSP: 15% van de mix in 2050
Blue Energy: WUR economisch haalbaar
Geo: TNO de 25 PJ is allen al tussen 220 en 2030 maximum 90.000 PJ
Vereniging voor ZonneKrachtCentrales
www.vzkc.nl
20-10-2011 Best Kivi Niria
BESPARING IRREËEL? Energie intensiteit Nederland 175 kilo olie equivalent per 1000 euro die we verdienen tegenover 93 in Japan. Dat wil zeggen 47% zuiniger
Vereniging voor ZonneKrachtCentrales
www.vzkc.nl
MET DANK VOOR UW AANDACHT Sietse de Haan Voorzitter
20-10-2011 Best Kivi Niria