winter 2014 | jaargang 3 nr. 3 COLOFON Redactie Dos Winkel Opmaak Evelien Philippa
Beste donateurs en vrienden van Sea First Foundation, Hierbij ontvangt u de laatste Nieuwsbrief van 2014, het jaar waarin het belangrijkste door ons georganiseerde evenement Wereld Oceaan Dag (WOD), een groot succes was. Ook in 2015 zullen wij weer WOD organiseren. De locatie zal dezelfde zijn als dit jaar: bij het Event Centre Chizone in de voormalige Lourdeskerk in Scheveningen. Binnenkort zullen wij de website van WOD www.wereldoceaandag.nl weer gaan vullen met het programma, de sprekers en de onderwerpen waarover zij zullen spreken. Het hoofdonderwerp zal De Ecologische Voetafdruk zijn, uiteraard met betrekking tot de oceaan. Wat kunnen wij zelf doen om de oceaan minder giftig, minder zuur en minder vuil te maken? In deze Nieuwsbrief vind u een artikel van Sea First vrijwilliger en Bachelor of Science (BSc) Gedragsbiologie aan de Universiteit van Utrecht, Daan Laméris. Hij onderzocht voor ons wat de gevolgen zijn van de Fukushima kernramp voor het leven in de ocean. Onze vrijwilligers Vera Aarden en Frank van Klaveren hebben grootse plannen: binnenkort vertrekken zij naar tropische oorden, om zich helemaal te wijden aan het herstel van koraalriffen. Hun project heet “Coral gardening”, wat zoveel betekent als “koraaltuinieren”. Om meer bekendheid aan hun project te geven en in contact met mogelijke wetenschappers en sponsors te komen, deden zijn mee aan de “Ondernemen Zonder Grenzen Business Plan Competitie”. Hoe dat uitpakte kun je in deze Nieuwsbrief lezen. Sea First Foundation zoekt steeds meer internationale samenwerking. Dat heeft geresulteerd in een eigen Werkgroep Dolfinaria in samenwerking met de belangrijkste organisaties die het houden van zeezoogdieren in gevangenschap aan banden willen leggen. Zie de Nieuwsbrief voor meer informatie. Tenslotte zetten we in deze Nieuwsbrief Rineke Dijkinga in het zonnetje. Sinds 2003 heeft zij in het hoge noorden, in Sellingen, een praktijk voor orthomoleculaire- en natuurgeneeskunde. Zij is een “kookgoeroe” en haar boeken zijn zeer populair. Elk kwartaal staat zij een deel van haar verkochte boeken af aan Sae First Foundation. Daarmee is Rineke voor Sea First Nederland de belangrijkste sponsor, waarvoor veel dank! Tot slot wensen wij iedereen die Sea First Foundation (en daarmee het milieu, de natuur en de dieren die daarin leven) een warm hart toedraagt, heerlijke diervriendelijke feestdagen en een gezond en voorspoedig 2015. Dos Winkel namens het bestuur van Sea First Foundation
Dos Winkel
1
CONTACTINFORMATIE KVK-nr 20163354 IBAN NL39TRIO0390399213 BIC TRIONL2U
Daan Laméris
Daan Laméris Bachelor of Science (BSc) (Gedragsbiologie, Universiteit Utrecht Vrijwilliger Sea First
atmosfeer en werd meegenomen door luchtstromingen. Drie jaar na de ramp zijn de eerste gegevens over de gevolgen voor mariene organismen gepubliceerd in wetenschappelijke artikelen. Wat is er vandaag de dag te merken van de Fukushima ramp en hoe beïnvloedt dit in
Op 11 maart 2011 werd Japan getroffen
het leven in de oceaan?
door een onderzeese aardbeving met een sterkte van 9.0 op de schaal van Richter. Aardbevingen met een vergelijkbare sterkte zijn slechts vier keer eerder waargenomen. Als gevolg van deze aardbeving
Het is geen primeur dat radioactieve
werd het vaste land van Japan getroffen
isotopen
(instabiele varianten van de
isotopen met een korte halveringstijd,
door een tsunami die op sommige plek-
vaste elementen) onze oceaan vervuilen.
zoals jood-131 met een halveringstijd
ken een hoogte bereikte van 40 meter. Zo
Tussen 1950 en 1960 zijn grote hoev-
van slechts acht dagen. De jood-131
ook werd de kerncentrale Fukushima Dai-
eelheden radioactieve isotopen in de
isotopen zullen dus beperkte tijd radio-
ichi (vanaf hier: Fukushima) geraakt door
oceaan terecht gekomen door het testen
actief aanwezig zijn in de oceanen. Er
een 14 meter hoge tsunamigolf. De gen-
van nucleaire wapens in het luchtruim er-
zijn echter ook isotopen vrijgekomen met
eratoren die verantwoordelijk waren voor
boven. Naar schatting is zo’n 50% van
een veel lange halveringstijd, zoals ce-
de koeling van de kernreactoren werden
de radioactieve stof afkomstig van deze
sium-137 met een halveringstijd van 30
beschadigd door de overstroming. Dit re-
testen (Maderich, Jung, et al., 2014).
jaar. (Kryshev, Kryshev, & Sazykina, 2012)
sulteerde in oververhitting van de centrale
Hoe tegenstrijdig het ook mag klinken,
In dit artikel zal voornamelijk worden inge-
en uiteindelijk in een meltdown van drie
maar dankzij het vrijkomen van deze ra-
gaan op cesium omdat hier het meeste
van de zes kernreactoren. Een geschatte
dioactieve stof is er veel bekend over de
onderzoek naar is gedaan en cesium een
totale hoeveelheid van 340-800 PBq
verspreiding over de zeeën en het ver-
lange halveringstijd heeft en dus het lang-
radioactieve stof kwam vrij uit de kern-
val ervan. Aan de hand van wiskundige
ste effect zal hebben. Met behulp van de
centrale (PBq = 1015 becquerel, de een-
modellen kon, kort na de Fukushima
modellen werd de verspreiding van cesi-
heid voor radioactiviteit). Ter vergelijking:
ramp, een voorspelling worden gemaakt
um-137 in kaart gebracht. In figuur 1 is te
bij de kernramp van Tsjernobyl in 1986
over de verspreiding van de radioactieve
zien hoe de cesiumdeeltjes zich verspre-
kwam zo’n 5300 PBq vrij (Steinhauser,
stof en de gevolgen ervan op mariene
iden over de oceaan in het jaar 2012 en
Brandl, & Johnson, 2014). Hoewel de
organismen.
2041. Te zien is dat, naar verwachting de
hoeveelheid vrijgekomen radioactieve
cesium deeltjes in 2041 zich over de ge-
stof bij Fukushima ‘slechts’ een tiende
Bij de ramp zijn verschillende soorten iso-
hele Stille Oceaan hebben verspreid, maar
was van de hoeveelheid bij Tsjernobyl,
topen vrijgekomen en elk isotoop heeft
ook de Indische oceaan hebben vervuild.
was de locatie van Fukushima gevaar-
een kenmerkende halveringstijd (de tijd
Hoewel de cesium zich waarschijnlijk zal
lijker voor de mariene ecologie. Gele-
waarin een isotoop de helft van zijn ac-
verspreiden over verschillende oceanen,
gen aan de Stille Oceaan, kwam zo’n
tiviteit verliest). Afhankelijk van de halver-
is ook te zien dat er sprake is van een
80% van de vrijgekomen stof direct in de
ingstijd zal een radioactief isotoop verder
sterke verdunning van de deeltjes. De
oceaan terecht (Maderich, Jung, et al.,
meegevoerd worden met oceaanstrom-
verwachting is dat in 2041 de gemiddel-
2014). De overige 20% kwam vrij in de
ingen en zo verspreiden over de wereld.
de concentratie cesium slechts 0,1 Bq/
Onder de vrijgekomen isotopen zitten
m3 is en daarmee ‘onzichtbaar’ zal zijn in
2
verhouding met de aanwezige radioactieve vervuiling (Nakano & Povinec, 2012).
atmosferische vervuiling is dat de radioactieve deeltjes neerdalen in andere wateren. Om te achterhalen of andere zeeën zijn verontreinigd via de atmosfeer, hebben onderzoekers monsters genomen van het water, het sediment en mariene organismen in onder andere de Barentszzee (Matishov et al., 2012). Het resultaat van dit onderzoek was dat er geen radioactief afval van Fukushima werd gevonden in de genomen monsters. Hieruit kan geconcludeerd worden dat, wanneer de radioactieve stof in de atmosfeer neerdaalt in het water, dit vrijwel geen impact zal hebben op de ecologie ervan.
De vrijgekomen atmosferische stof zal Figuur 1: De voorspelde verspreiding van cesium-137 in het jaar 2012 en 2041. De verschillende grijswaardes geven de intensiteit van vervuiling weer, donkere kleuren zijn sterker bevuild dan lichtere kleuren. (bewerkt, Nakano & Povinec, 2012)
naar alle waarschijnlijkheid weinig effect hebben op het leven in de oceaan. Maar wat is het gevolg van de grote hoeveelheid radioactieve stof die direct in het
Maar wat deze modellen ook verwacht-
termijn nauwelijks meetbaar zijn dank-
water is afgegeven op mariene organis-
en is, dat de eerste jaren na de ramp, de
zij het verdunningseffect van water. De
men? Om te begrijpen wat het effect van
concentraties radioactief afval hoog zullen
resterende 20% kwam vrij in de lucht en
de Fukushima ramp op mariene organis-
zijn in de open oceaan. Onderzoek naar
werd meegevoerd met luchtstromingen.
men is, is het belangrijk om te begrijpen
de activiteitconcentraties van cesium heeft
Luchtstromingen verplaatsen zich sneller
via welke route het verontreinigde water
dan ook aangetoond dat de hoogste con-
dan oceaanstromingen en slechts een
de dieren kan besmetten. Alle mariene or-
centraties radioactiviteit 500-800 km van
halve maand na de ramp werden er al ra-
ganismen zijn met elkaar verbonden in een
de kust op de open Stille Oceaan werden
dioactieve isotopen in de atmosfeer van
voedselketen. Zo’n voedselketen bestaat
gevonden (4,6x de standaard concen-
Europa en de Verenigde Staten gemeten
uit verschillende trofische niveaus die de
tratie) (Ramzaev & Nikitin, 2014). Gelukkig
(Matishov, Il’in, Kasatkina, Usyagina, &
predator-prooi relatie weergeeft (zie figuur
was over een tijdsperiode van twee jaar
Pavel’skaya, 2012). Het gevaar van deze
2). De dieren in het laagste niveau worden
ook duidelijk dat deze concentraties afnamen, zoals de modellen voorspeld hadden. Er is dus goede hoop dat de modellen een betrouwbare voorspelling hebben gemaakt en dat op de lange termijn de schade beperkt zal blijven. De 80% radioactieve stof die direct in de oceaan vrij kwam zal op de lange
3
Figuur 2: Schema met de overdracht van radioactieve isotopen in het mariene milieu rondom Fukushima. (Maderich, Bezhenar, et al., 2014)
Figuur 3
gegeten door de dieren in het niveau daa-
(Keum, Kim, Lim, & Choi, 2014). Bioche-
rboven waarbij de soorten in het bovenste
misch gezien lijkt cesium sterk op kalium
niveau de ultieme top-predator vormen.
dat van nature in dieren voorkomt en
De soorten in het allerlaagste niveau zijn
uitgescheiden kan worden. Mits de cesi-
de primaire producenten van het ecosys-
umconcentraties niet te hoog zijn, kan de
teem. Deze primaire producenten, zoals
cesium worden uitgescheiden voordat het
algen en planten, leven van anorganisch
wordt ingebouwd in dierlijkweefsel. Echter,
materiaal dat beschikbaar is in hun om-
door de te hoge opnamesnelheid werd de
geving. Als de primaire producenten in
cesium in de mariene organismen rondom
het mariene milieu rondom Fukushima
Fukushima opgenomen in hun weefsel.
anorganisch materiaal opnemen vanuit
In een ander onderzoek kwam dan ook
het besmette water, zullen ze tegelijkerti-
duidelijk naar voren dat in 2011, de cesi-
Men kan er niet om heen dat de ramp van
jd het radioactieve afval opnemen en kan
umconcentratie in 63 van de 169 geëval-
Fukushima zijn impact heeft gehad op de
het ingebouwd worden in het organisme.
ueerde soorten hoger was dan werd
natuur. Veel radioactieve stof is opge-
Het organisme in het trofische niveau daa-
aanbevolen (Wada et al., 2013). In 2012
nomen in de aangrenzende mariene ecol-
rboven zal het besmette organisme con-
was dat aantal gedaald tot 41. Dit is een
ogie. Direct na de ramp was de radioac-
sumeren en op die manier zelf besmet
significante afname van bijna 35% en dus
tieve concentratie in mariene organismen
worden. Zo zal er bio-accumulatie ont-
een goed teken voor de gezondheid van
hoog, zelfs zodanig hoog dat op bepaal-
staan waarbij soorten in hogere trofische
de oceaan. Maar de afname in concen-
de vissoorten een visverbod werd afge-
niveaus steeds grotere concentraties ra-
tratie is soortspecifiek en is sterk afhanke-
geven omdat de consumptie van deze
dioactief afval innemen. Daarnaast blijven
lijk van verschillende factoren. De afname
soorten mogelijk de volksgezondheid
alle soorten in de verschillende trofische
van cesiumconcentratie in bodemvissen
konden schaden. Met deze gegevens,
niveaus radioactieve isotopen opnemen
is bijvoorbeeld een stuk lager vergeleken
en de opblazende kracht van de media,
via het besmette water. Figuur 2 geeft
met andere soorten (zie figuur 3). Dit zou
werden veel mensen bang gemaakt voor
een beeld van zo’n voedselketen met de
betekenen dat deze soorten herhaaldelijk
de mogelijke gevolgen van de ramp. Een
overdracht van de radioactieve isotopen in
cesium opnemen en dat de cesium dus
paar jaar verder hebben onderzoekers
de wateren rond Fukushima.
neerslaat op de bodem. Deze gedachte
gelukkig kunnen aantonen dat de gevol-
Verschillende onderzoeken zijn uitgevoerd
kwam overeen met het resultaat dat
gen van Fukushima misschien minder
om te achterhalen wat de concen-
ondiepe wateren hogere concentraties
erg zijn dan in eerste instantie werd ge-
tratie radioactieve stof in verschillende
aan cesium bevatten (Wada et al., 2013).
dacht. Dankzij het verdunningseffect van
mariene organismen is. Kort na de ramp
Het gevaar van de vrijgekomen cesium is
de oceaan zal de radioactieve stof op de
toonden de eerste onderzoeksteams aan
dan ook dat het zich zal binden aan biol-
lange termijn niet meer meetbaar zijn.
dat de opnamesnelheid van radiatie voor
ogisch materiaal en zal ophopen op de
Ook het aantal organismen met een te
verschillende soorten (waaronder: kreef-
oceaanbodem waarna het beschikbaar is
hoog radioactieve concentratie is binnen
tachtigen, openwater vissen, bodemvis-
voor de consumptie van diverse bodem-
een paar jaar al significant verminderd.
sen, algen, weekdieren en borstelwormen)
organismen.
Vanzelfsprekend moet een dergelijke
veel hoger was dan aanbevolen werd
Conclusie
ramp in de toekomst voorkomen worden maar misschien zijn wij, en de oceaan, er
4
dit keer relatief goed vanaf gekomen.
5
Leuk dat het publiek CoralG ardening als favoriet ki est!
6
RINEKE DIJKINGA
Omdat het voor veel mensen moeilijk is om gezond eten in de praktijk te brengen schreef Rineke Dijkinga in 2011 haar eerste boek: Weten van (h)eerlijk eten 1. Na alle overweldigende reacties en de vraag naar meer informatie bracht ze in 2013 deel 2 uit. Beide boeken staan vol (h)eerlijke recepten en uitgebreide achtergrondinformatie om je gezondheid positief te beïnvloeden. Voor diegene die een stevige basiskennis over voeding wil leggen bracht ze in 2014 het boekje
De Beach clean-up op 28 september 2014 was een groot succes. Er waren ongeveer 90 volwassenen en kinderen die meededen het Scheveningse strand van afval te ontdoen. Opvallend was de aanwezigheid van een groep studenten van de Universiteit Leiden en van het WNF. De meeste mensen werkten in familieof vriendengroepjes en er werden 22 ingevulde afvallijsten ingeleverd en er is meer dan 100 kg afval opgehaald. Hart beach heeft drie gratis surflessen aangeboden voor diegenen die het zwaarste en meeste afval hebben opgehaald. Als eerste eindigde de familie van Kuijen en Hermie Saeijs. Zij gingen drie
7
‘Weetjes over (h)eerlijk eten’ uit. Een handig naslagboekje mede door de diverse lijstjes en tabellen. Door het contact met Sea First Foundation is Rineke anders gaan denken over vis- en vleesconsumptie. Dat is duidelijk terug te vinden in haar nieuwste boeken. Rineke staat elk kwartaal een deel van de opbrengst van haar verkochte boeken af aan Sea First Foundation, waarvoor onze hartelijke dank!
keer het strand op en namen maar liefst 12 kg afval mee. Op de tweede plaats Corien van Dorp, Nicole Driessen en Peter van Ling die twee keer liepen en 10 kg afval verzamelden. De 3e plaats gaat naar Jim Nijhof en een student van de Leidse Universiteit met meer dan 25kg visnet. Speciale dank aan Hart Beach voor de gastvrijheid, Merijn Tinga [Plastic Surfer] voor zijn presentatie, Willem
Voor meer informatie:
Boer [Kustenaar] voor het lenen van zijn Mantarog en Stichting De Noordzee voor de grijpers.
