WINDTURBINES ZEEBRUGGE

WINDTURBINES ZEEBRUGGE Aanvraag tot ontheffing van project-MER - plicht

Eneco Wind Belgium Battelsesteenweg 455i 2800 Mechelen Tel.: +32 15 40 41 90 Fax: +32 15 40 41 92

Grontmij Gent, mei 2015

Verantwoording

Titel

:

Windturbines Zeebrugge

Subtitel

:

Aanvraag tot ontheffing van project-MER - plicht

Projectnummer

:

42-1480-0001-0002

Referentienummer

:

Revisie

:

05

Datum

:

Mei 2015

Auteur(s)

:

Els Van den Balck

E-mail adres

:

[email protected]

Gecontroleerd door

:

Paraaf gecontroleerd

:

Goedgekeurd door

:

Paraaf goedgekeurd

:

Contact

:

Meerstraat 138A B-9000 Gent T +32 9 241 59 20 F +32 9 241 59 30 [email protected] www.grontmij.be

1480001_20140528_ZEEBRUGGE_MER_ONTHEFFING_2WT_REV05.docx 2/100

Inhoudsopgave

1

INLEIDING ................................................................................................................................... 7 1.1 1.2

2

INLEIDING EN VERANTWOORDING ......................................................................................................... 7 OPBOUW DOSSIER ............................................................................................................................. 7

ALGEMENE SITUERING VAN HET PROJECT ................................................................................... 8 2.1 RUIMTELIJKE SITUERING ...................................................................................................................... 8 2.2 JURIDISCHE EN BELEIDSMATIGE SITUERING .............................................................................................. 9 2.2.1 Hernieuwbaar energiebeleid in de EU, België en Vlaanderen .............................................. 9 2.2.2 Gewestplan ........................................................................................................................... 9 2.2.3 Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen (RSV) .......................................................................... 9 2.2.4 Provinciaal Ruimtelijk Structuurplan West‐Vlaanderen (06/03/02) ................................... 10 2.2.5 Provinciale ruimtelijke beleidsvisie ‘Ruimte voor windturbineparken in West‐Vlaanderen (24/04/08) .......................................................................................................................................... 11 2.2.6 Ruimte voor windturbineprojecten in West‐Vlaanderen .................................................... 12 2.2.7 Strategisch plan haven Zeebrugge (12/2004)..................................................................... 12 2.2.8 Inpasbaarheidskaart vanuit de discipline landschap voor de inplanting van grootschalige windmolenparken in de provincie West‐Vlaanderen (Aeolus en 3E) .................................................. 13 2.2.9 Gemeentelijk ruimtelijk structuurplan Brugge (03/08/06) ................................................. 13 2.2.10 Gewestelijk RUP Afbakening Zeehavengebied Zeebrugge (definitief goedgekeurd op 19 juni 2009) ............................................................................................................................................ 14 2.2.11 Windturbines in Zeebrugge, Richtinggevend advies betreffende een mogelijke impact op de fauna (INBO, maart 2008) ............................................................................................................. 16

3

GEÏNTEGREERD ONTWIKKELINGSSCENARIO ............................................................................... 17

4

ALTERNATIEVEN ........................................................................................................................ 19 4.1 NULALTERNATIEF ............................................................................................................................. 19 4.2 DOELSTELLINGSALTERNATIEF .............................................................................................................. 19 4.3 LOCATIEALTERNATIEVEN.................................................................................................................... 19 4.4 UITVOERINGSALTERNATIEVEN ............................................................................................................ 19 4.4.1 Opstelling ............................................................................................................................ 19 4.4.2 Andere type turbine ............................................................................................................ 19

5

PROJECTBESCHRIJVING .............................................................................................................. 21 5.1 INLEIDING ...................................................................................................................................... 21 5.2 INPLANTINGSPLAATS ........................................................................................................................ 21 5.3 TECHNISCHE BESCHRIJVING VAN HET PROJECT ........................................................................................ 21 5.3.1 Type turbine ........................................................................................................................ 21 5.3.2 Fasering (bouw, exploitatie en onderhoud, afbraak) ......................................................... 22 5.3.2.1 5.3.2.2 5.3.2.3

6

Bouwfase ....................................................................................................................................... 22 Exploitatie en onderhoud .............................................................................................................. 26 Afbraak .......................................................................................................................................... 27

BESCHRIJVING EN BEOORDELING MILIEUEFFECTEN .................................................................... 28 6.1 6.2

INLEIDING ...................................................................................................................................... 28 SCOPING ........................................................................................................................................ 28


Inhoudsopgave (vervolg)

7

DISCIPLINE GELUID EN TRILLINGEN............................................................................................. 31 7.1 BESCHRIJVING REFERENTIESITUATIE ..................................................................................................... 31 7.2 BESCHRIJVING EN BEOORDELING VAN DE MILIEUEFFECTEN ....................................................................... 40 7.2.1 Methodologie ..................................................................................................................... 40 7.2.2 Effecten tijdens uitvoering van de werken .......................................................................... 41 7.2.3 Effecten tijdens exploitatie van het project ........................................................................ 43 7.3 CUMULATIEVE EFFECTEN ................................................................................................................... 51

8

DISCIPLINE FAUNA EN FLORA ..................................................................................................... 53 8.1 BESCHRIJVING REFERENTIESITUATIE ..................................................................................................... 53 8.1.1 Ligging binnen beschermde gebieden ................................................................................ 53 8.1.2 Biologische Waarderingskaart............................................................................................ 53 8.1.3 Risico‐atlas vogels windturbines ......................................................................................... 53 8.1.4 Vleermuizen ........................................................................................................................ 54 8.2 BESCHRIJVING EN BEOORDELING VAN DE MILIEUEFFECTEN ....................................................................... 55 8.2.1 Methodologie en beoordelingskader .................................................................................. 55 8.2.2 Effecten tijdens uitvoering van de werken .......................................................................... 57 8.2.3 Effecten tijdens exploitatie van het project ........................................................................ 58 8.2.3.1. Aanvaringsaspect (vogels‐vleermuizen) ............................................................................................. 58 Meeuwen – slaaptrek .................................................................................................................................... 58 Voor de berekening van het aantal aanvaringsslachtoffers voor meeuwen op slaaptrek wordt gebruik gemaakt van volgende formule: ..................................................................................................................... 58 Tabel 17. Berekende aantallen aanvaringsslachtoffers voor grote meeuwen (slaaptrek) voor de 2 windturbines in de Achterhaven. .................................................................................................................. 59 In het project‐MER ‘Power Port Zeebrugge’ werd voor de berekening van het aantal aanvaringsslachtoffers voor eenden op voedseltrek gebruik gemaakt van volgende formule: .......................................................... 60 Tabel 18. Berekende aantallen aanvaringsslachtoffers voor eenden (voedseltrek) voor de 4 windturbines in de Achterhaven. ......................................................................................................................................... 61 Uit het project‐MER bleek reeds dat de windturbines geen negatieve impact op vleermuizen door aanvaring hebben. Door de geringe verschuiving van de 2 windturbines treden geen andere effecten op dan deze besproken in het project‐MER. ....................................................................................................................... 61 8.2.3.2. Verstoring en barrièrewerking (vogels‐ vleermuizen) ....................................................................... 61 8.2.3.3. Biotoopverlies (vogels‐ vleermuizen) ................................................................................................. 62 8.2.3.4. Besluit ................................................................................................................................................ 62

8.3 9

CUMULATIEVE EFFECTEN ................................................................................................................... 62

DISCIPLINE LANDSCHAP, BOUWKUNDIG ERFGOED EN ARCHEOLOGIE ......................................... 64 9.1 BESCHRIJVING REFERENTIESITUATIE ..................................................................................................... 64 9.1.1 Beschrijving op macro‐ en microniveau .............................................................................. 64 9.1.2 Erfgoedwaarde ................................................................................................................... 64 9.1.2.1 9.1.2.2

Beschermd erfgoed ....................................................................................................................... 64 Archeologisch erfgoed ................................................................................................................... 64

9.2 BESCHRIJVING EN BEOORDELING VAN DE MILIEUEFFECTEN ....................................................................... 65 9.2.1 Methodiek ........................................................................................................................... 65 9.2.2 Effecten tijdens uitvoering van de werken .......................................................................... 66 9.2.3 Effecten tijdens exploitatie van het project ........................................................................ 67 9.2.3.1 9.2.3.2 9.2.3.3

9.3 10

Wijziging van structuur en relatie ................................................................................................. 67 Wijziging van erfgoedwaarde ........................................................................................................ 67 Wijziging perceptieve kenmerken ................................................................................................. 67

CUMULATIEVE EFFECTEN ................................................................................................................... 68 DISCIPLINE MENS – SOCIO‐ORGANISATORISCHE ASPECTEN .................................................... 69

10.1 BESCHRIJVING REFERENTIESITUATIE ..................................................................................................... 69 10.1.1 Macroniveau ....................................................................................................................... 69 10.1.2 Meso‐ en microniveau ........................................................................................................ 69 10.2 BESCHRIJVING EN BEOORDELING VAN DE MILIEUEFFECTEN ....................................................................... 70 10.2.1 Effecten tijdens uitvoering van de werken .......................................................................... 70



10.2.1.1 10.2.1.2 10.2.1.3

10.2.2

Wijziging ruimtegebruik ............................................................................................................ 70 Wijziging belevingswaarde ........................................................................................................ 70 Hinder ....................................................................................................................................... 70

Effecten tijdens exploitatie van het project ........................................................................ 71

10.2.2.1 10.2.2.2 10.2.2.3

Wijziging ruimtegebruik ............................................................................................................ 71 Wijziging belevingswaarde ........................................................................................................ 71 Hinder ....................................................................................................................................... 71

10.3 CUMULATIEVE EFFECTEN ................................................................................................................... 78 11

DISCIPLINE MENS ‐ TELECOMMUNICATIE ................................................................................ 79

11.1 BESCHRIJVING REFERENTIESITUATIE ..................................................................................................... 79 11.2 BESCHRIJVING EN BEOORDELING VAN DE MILIEUEFFECTEN ....................................................................... 80 11.2.1 Radarstations Voorhaven ................................................................................................... 80 11.2.2 Radarstations Achterhaven (havenradars MBZ (R2 en R5, en radar R4 aan de Herdersbrug)) ..................................................................................................................................... 81 11.2.2.1 11.2.2.2 11.2.2.3

11.2.3

Radarantenne‐gain en mogelijke saturatie ............................................................................... 81 Radarbundel en schaduweffect – dode zones .......................................................................... 81 Meervoudige reflecties ............................................................................................................. 82

Scheepsradar ...................................................................................................................... 82

11.2.3.1 11.2.3.2

Radarbundel en schaduweffect – dode zones .......................................................................... 82 Meervoudige reflecties ............................................................................................................. 82

11.2.4 VHF marifone communicatiesystemen ............................................................................... 82 11.2.5 Straalverbindingen ............................................................................................................. 82 11.3 CUMULATIEVE EFFECTEN ................................................................................................................... 83 12

DISCIPLINE MENS ‐ VEILIGHEID ............................................................................................... 85

12.1 BESCHRIJVING REFERENTIESITUATIE ..................................................................................................... 85 12.2 BESCHRIJVING EN BEOORDELING VAN DE MILIEUEFFECTEN ....................................................................... 85 12.2.1 Methodiek ........................................................................................................................... 85 12.2.2 Effecten ............................................................................................................................... 86 12.2.2.1 12.2.2.2 12.2.2.3 12.2.2.4 12.2.2.5 12.2.2.6 12.2.2.7 12.2.2.8 12.2.2.9 12.2.2.10

Gebied met woonfunctie .......................................................................................................... 86 Gebied met kwetsbare locatie .................................................................................................. 86 Externe activiteiten ................................................................................................................... 87 Ondernemingen ........................................................................................................................ 87 Publiek bezochte gebieden ..................................................................................................... 87 Verkeersinfrastructuur .............................................................................................................. 87 Installaties met gevaarlijke stoffen ........................................................................................ 87 Pijpleidingen ............................................................................................................................. 87 Transport .................................................................................................................................. 88 Behandeling en vertoef in de haven van gevaarlijke goederen ................................................ 88

12.3 CUMULATIEVE EFFECTEN ................................................................................................................... 88 13

OVERIGE DISCIPLINES ............................................................................................................. 89

13.1 BODEM ......................................................................................................................................... 89 13.1.1 Beschrijving referentiesituatie ............................................................................................ 89 13.1.2 Beschrijving en beoordeling van de milieueffecten ............................................................ 90 13.1.3 Cumulatieve effecten .......................................................................................................... 91 13.2 GRONDWATER EN OPPERVLAKTEWATER ............................................................................................... 91 13.2.1 Beschrijving referentiesituatie ............................................................................................ 91 13.2.2 Beschrijving en beoordeling van de milieueffecten ............................................................ 92 13.2.3 Cumulatieve effecten .......................................................................................................... 93 13.3 MOBILITEIT .................................................................................................................................... 94 13.3.1 Beschrijving referentiesituatie ............................................................................................ 94 13.3.2 Beschrijving en beoordeling van de milieueffecten ............................................................ 94 13.3.3 Cumulatieve effecten .......................................................................................................... 95 13.4 MENS ‐ KLIMAAT ............................................................................................................................. 95 13.4.1 Beschrijving referentiesituatie ............................................................................................ 95



13.4.2 Beschrijving en beoordeling van de milieueffecten ............................................................ 95 13.4.3 Cumulatieve effecten .......................................................................................................... 95 13.5 LUCHT ........................................................................................................................................... 95 14

GEWEST‐ OF LANDSGRENSOVERSCHRIJDENDE EFFECTEN VAN HET PROJECT ........................... 96

15

EINDSYNTHESE ....................................................................................................................... 97

15.1 PROJECTBESCHRIJVING ...................................................................................................................... 97 15.2 BESPREKING MILIEUEFFECTEN ............................................................................................................ 97 15.2.1 Effecten tijdens de bouwfase .............................................................................................. 97 15.2.2 Effecten tijdens de exploitatiefase ...................................................................................... 98 15.3 EINDCONCLUSIE .............................................................................................................................. 99 15.4 PASSENDE BEOORDELING ................................................................................................................ 100


1

Inleiding

1.1

Inleiding en verantwoording

De MER-ontheffing kadert in de realisatie van 2 windturbines op het grondgebied van de Gemeente Brugge, in de achterhaven in de omgeving van het Prins Filipdok en het Noordelijk insteekdok, Fase 2 van het windpark te Zeebrugge, op de sites van Tropicana en Visveiling. In 2010 werd een Project-MER Power Port Zeebrugge opgesteld, van toepassing op 37 windturbines in de Haven van Zeebrugge. De project-MER Power Port Zeebrugge is opgemaakt in opdracht van Evelop. Alle rechten en plichten van Evelop Belgium nv zijn ondertussen overgenomen door Eneco Wind Belgium nv. In de projectbeschrijving werd vermeld dat voor de 21 windturbines in de Voorhaven en de noordelijke Achterhaven, waaronder ook de 2 windturbines die onderwerp zijn van deze MERontheffingsaanvraag, verschuivingen konden optreden tot een afstand van 200 m. Ingevolge gewijzigde windparklayout (verschuivingen van meer dan 200 m) en diverse actualisaties is het aangewezen om een MER-ontheffing aan te vragen voor deze 2 windturbines (MER-besluit 2004 (Besluit van de Vlaamse Regering van 10 december 2004 houdende vaststelling van categorieën van projecten onderworpen aan milieueffectrapportage), bijlage 2, art. 3i). De initiatiefnemer is van mening dat onderhavig project in aanmerking komt voor ontheffing gezien aangenomen wordt dat een project-MER redelijkerwijze geen nieuwe of bijkomende gegevens over aanzienlijke milieueffecten zou bevatten vermits er een project-MER werd goedgekeurd betreffende een project waarvan het voorgenomen initiatief een herhaling, voortzetting of alternatief is (cfr. art. 4.3.3. van het MER/VR-decreet van 18 december 2002 (BS 13.02/2003)). Voorliggende studie betreft aldus een actualisatie van het project-MER dossier – onder de vorm van een MER-ontheffing – naar een veranderde windpark-layout. 1.2

Opbouw dossier

Dit ontheffingsdossier is als volgt opgebouwd: • algemene situering van het project inclusief de verantwoording; • belangrijkste juridische en beleidsmatige randvoorwaarden; • gedetailleerde projectbeschrijving; • beschrijving van de overwogen alternatieven die na afweging verworpen zijn; • scoping milieueffectenonderzoek; • beschrijving en beoordeling van de mogelijke milieueffecten ten gevolge van het project met onderscheid tussen de diverse relevante milieudisciplines; • integratie van de bespreking van de relevante milieudisciplines en eindconclusie.


Algemene situering van het project

2


2.1

Ruimtelijke situering

Het projectgebied is gelegen op het grondgebied van de stad Brugge in de provincie WestVlaanderen. De 2 windturbines bevinden zich in de Achterhaven noord van Zeebrugge, meer bepaald ten oosten van de N31 (Baron De Maerelaan) ten noordoosten van het Boudewijnkanaal, op de terreinen van Visveiling en Tropicana.

Visveiling

Tropicana

Situering projectgebied op topografische kaart.



2.2

Juridische en beleidsmatige situering

2.2.1

Hernieuwbaar energiebeleid in de EU, België en Vlaanderen

Het energiebeleid in de Europese Unie is gericht op het verzekeren van de voorzieningsveiligheid, op het versterken van de competitiviteit, en op het verhogen van de duurzaamheid van de energievoorziening. De EU gaf concreet gestalte aan dit beleid door middel van een groene stroomrichtlijn in 2001 met indicatieve doelstellingen per lidstaat (6% van het bruto binnenlands verbruik voor België), en een richtlijn ter promotie van biobrandstoffen in 2003. De Europese Raad van 8 maart 2007 engageerde zich verder tot een reductie van 20% van de broeikasgasemissies tegen 2020, respectievelijk 30% indien een internationaal akkoord tot stand komt. Meer specifiek werd een bindende doelstelling ingevoerd van 20% hernieuwbare energie tegen 2020, vergeleken met het huidige niveau van 6.5%. Op 23 januari 2008 stelde de Europese Commissie zijn ontwerprichtlijn voor, met individuele doelstellingen voor hernieuwbare energie per lidstaat. Voor België bestaat deze bindende doelstelling erin dat het aandeel hernieuwbare energie in het finale energieverbruik in 2020 gelijk moet zijn aan 13%. De Belgische federale wet met betrekking tot de organisatie van de elektriciteitsmarkt van 29 april 1999 biedt een kader om elektriciteit uit hernieuwbare bronnen een plaats te garanderen in de geliberaliseerde elektriciteitsmarkt, in het bijzonder voor offshore wind. De regionale decreten ter zake voeren marktmechanismen in ter promotie van groene stroom productie door middel van quota, certificaten en boeteclausules. De Vlaamse overheid voerde een jaarlijks quotum groene stroom in voor de elektriciteitsleveranciers groeiend naar 6% in 2010. Dit werd in 2009 opgetrokken naar 13% in 2020. Windenergie is zonder meer onmisbaar om deze ambitieuze doelstellingen te bereiken. De uitdaging om voldoende locaties te vinden voor windturbines bestaat in het goed overwegen, en in het inpassen ervan in de bestaande of toekomstige bestemmingsplannen. Een grondige analyse van de visuele, akoestische en mogelijke andere impact op de omgeving is essentieel, tezamen met overleg en betrokkenheid van de lokale bevolking om een groot draagvlak te garanderen voor nieuwe projecten. 2.2.2

Gewestplan

Zie plannen (Kaart 4). De inplanting van de windturbine is volgens het gewestplan gelegen in industriegebied, welke een gebied is dat compatibel is met windenergieactiviteiten. Door haar beperkte impact brengt de realisatie van de windturbines de bestemming niet in het gedrang. 2.2.3

Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen (RSV)

In het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen wordt niet specifiek ingegaan op de inplanting van windturbines. Toch kan op basis van zowel de ruimtelijke principes (bundelingsprincipe, vrijwaren van de open ruimte) als de algemene principes die de grondslag vormen voor een duurzaam beleid, de inplanting van windturbines in Vlaanderen ondersteund worden. Het beleid ten aanzien van hernieuwbare energiebronnen kadert binnen de uitgangshouding van een duurzame (ruimtelijke) ontwikkeling en wordt op die manier vanuit het RSV volledig ondersteund. De ruimtelijke principes en ontwikkelingsperspectieven van het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen vormen hiervoor een vertrekbasis. Relevant voor het locatievraagstuk van windturbines is één van de basisdoelstellingen van het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen, namelijk het behoud en waar mogelijk de versterking van het buitengebied. Complementair hieraan is ook het ruimtelijk principe van de gedeconcentreerde bundeling van belang. Door het concen-



treren van activiteiten (in bijvoorbeeld de kernen van het buitengebied) moet de verdere versnippering van het buitengebied worden tegengegaan en de druk op het buitengebied worden verminderd. Hierbij is bundeling met lijninfrastructuren en verticale landschapselementen van belang. Concluderend kan gesteld worden dat de inplanting van windturbines in het RSV wordt uitgegaan van 4 basisprincipes: • Gedeconcentreerde bundeling: Hierdoor wordt de open ruimte niet verder versnipperd maar wordt ingespeeld op de bundeling van structuren en onrechtstreeks de ontsnippering van het landschap. • Vlaamse poorten zijn de motor voor ontwikkeling. • Lijninfrastructuur (autosnelwegen, spoorwegen, kanalen, …) : zijn een bindteken en basis voor locatie van activiteiten. • Het fysisch systeem is ruimtelijk structurerend voor de natuurlijke structuur, de agrarische structuur, de nederzettingsstructuur en het landschap. Het vrijwaren en versterken van open-ruimteverbindingen tussen grote aaneengesloten gebieden van het buitengebied is essentieel voor de continuïteit binnen het buitengebied. Het projectgebied is aangeduid als zeehavengebied, waardoor de inplanting van de windturbines voldoet aan deze basisprincipes. 2.2.4

Provinciaal Ruimtelijk Structuurplan West-Vlaanderen (06/03/02)

De Gewenste Ruimtelijke Structuur is richtinggevend op Provinciaal niveau. Bindende bepalingen leveren het kader voor uitvoerende maatregelen op Provinciaal niveau. In het PRS is de provincie opgedeeld in verschillende deelruimten met een gebiedsspecifiek samenhangend beleid. Het projectgebied maakt deel uit van de Brugse ruimte, met volgende ontwikkelingsperspectieven: • Vlaamse economische poort Zeebrugge als compacte, duurzame zeehaven • Regionaalstedelijk gebied Brugge als concentratie van stedelijke activiteiten • Open-ruimteverbinding tussen haven en stad om deze ruimtelijk te scheiden • Kanalen als duidelijke landschappelijke bakens • Groene vingers in stedelijk gebied als ‘aanknoping’ voor natuur en toerisme-recreatie. Relevante selecties binnen het PRS zijn:

• Dudzele en Lissewege als woonkernen • Kustpolders Oostende-Zeebrugge-Brugge en Kustpolders Brugge-Damme-Lapscheure als • •

• • • •

natuuraandachtszones Het Leopoldkanaal, de Lisseweegsevaart, Isabellavaart als natte ecologische infrastructuur N34, N34c van kruispunt Vredeslaan (Blankenberge) tot de N31 (Zeebrugge); N34 a van kruispunt Hullstraat tot kruispunt Oostelijke Dam (Zeebrugge); N34 van kruispunt Oostelijke Dam (Zeebrugge) tot kruispunt Koningslaan (Knokke-Heist) als Secundaire wegen categorie II Oudemaarspolder en kreekrugpolder ten W van het kanaal, het Poldergebied omgeving Hoeve Ter Walle, Poldergebied omgeving Ter Doest en Poldergebied Ramskapelle-Hoeke als gave landschappen Duinen-polderovergang Fonteintjes, Oudemaarspolders, Polders Dudzele (Aarsele weiden) en Groot Ter Doest als ankerplaatsen De Haven Zeebrugge als nieuw landschap Oudemaarspolder en Kreekrugpolder ten westen van het kanaal, delen poldergebied omgeving Ter Doest, achterland haven Zeebrugge als structurerende open-ruimteverbindingen

De Provincie ondersteunt de inplanting van windturbines in het kader van een duurzaam energiegebruik. De uitgangshouding van het beleidskader omtrent windturbines is een duurzaam



ruimtegebruik met de landschappelijke structuur als uitgangspunt. Hierbij worden volgende afwegingscriteria gehanteerd: • Concentratie in samenhang met stedelijke gebieden, woonkernen, overige woonconcentraties en de poorten • Bundeling met overige infrastructuren • Streven naar een plaatsdeling • Afweging t.o.v. gebieden met belang voor natuurlijke structuur en voor grondgebonden landbouwproductiestructuur • Afweging t.o.v. het landschap met respect voor de cultuurhistorische waarde, de schaal en de draagkracht van het gebied Het PRS formuleert hierbij aansluitend ook enkele specifieke criteria voor de inplanting van de windturbines: • Streven naar een maximaal rendement indien verzoenbaar met de schaal en draagkracht van het landschap • Aandacht voor materiaal, kleur, vormgeving en plaatsing van bijbehorende constructies • Ontwerpend onderzoek van de inplanting in het landschap met als doel waar én hoe in het betrokken landschap de nieuwe windturbines kunnen leiden tot nieuwe kwaliteiten in het landschap; streven naar een doordachte inplanting, de opstelling moet vanuit verschillende standplaatsen een sterk beeld vormen (geen diffuse beleving van het windpark) • De verhouding masthoogte/rotordiameter is bepalender dan de absolute hoogte van de turbine; bij voorkeur turbines waarbij masthoogte = min. 1,2 x rotordiameter • Bij voorkeur langzaam draaiende wieken • Streven naar een gelijke hoogte en type van de turbines in een park • Omwille van de veiligheid, visuele impact, geluid en schaduwwerking moeten naargelang de omvang en de grootte van de turbines de nodige afstandsregels worden gerespecteerd

Uittreksel gewenste ruimtelijke structuur ‘Brugse ruimte’.

2.2.5

Provinciale ruimtelijke beleidsvisie ‘Ruimte voor windturbineparken in WestVlaanderen (24/04/08)

Dit beleidsdocument heeft tot doel om prioriteiten te bepalen omtrent het nemen van planningsinitiatieven (opmaak van RUP’s) voor grootschalige windturbineparken en deze te onderbouwen vanuit een ruimere context. Dit document vormt een overgang tussen de beleidsintentie uit het PRS en de opmaak van ruimtelijke uitvoeringsplannen. Uitgangshouding:



• Windturbines zoveel mogelijk bundelen om verdere versnippering van de open ruimte tegen • • • •

te gaan Voorkeur voor een clustering van meerdere turbines boven een verspreide inplanting van solitaire turbines Bij afweging inplantingslocaties rekening houden met de kwetsbaarheid en de draagkracht van het gebied in kwestie en zijn onmiddellijke omgeving Duurzaam ruimtegebruik: hanteren van het zuinigheidsprincipe (enkel inplanten op plaatsen die het meest ruimtelijk aanvaardbaar zijn en vrijwaring van de overige gebieden) Een doordachte inplanting waardoor de turbines zoveel mogelijk een meerwaarde betekenen voor het landschap

Ruimtelijke afwegingscriteria:

• Bundeling met stedelijke gebieden, andere woonconcentraties en grootschalige bedrijventer• • • •

reinen Bundeling met grootschalige infrastructuur Nieuwe landschappen Afweging t.o.v. de cultuurhistorische waarde en schaal van het landschap Afweging t.o.v. essentiële functies van randstedelijke gebieden of buitengebied

Globaal ruimtelijk concept:

• De ‘Brugse band’ als ‘verstedelijkte zone’ waarin gestreefd wordt naar een bundeling van turbineparken Zoekzones voor windturbineparken: • Havengebied Zeebrugge komt in aanmerking als zoekzone 2.2.6

Ruimte voor windturbineprojecten in West-Vlaanderen

Verder bouwend op de Provinciale ruimtelijke beleidsvisie ‘Ruimte voor windturbineparken in West-Vlaanderen’ (zie hierboven) werd door de provincie in samenspraak met de vergunningverlenende en planningsoverheden overgegaan tot afbakening van de locaties waarbinnen het vooropgestelde objectief hernieuwbare energie, afkomstig uit windturbines kan worden ingevuld. De haven van Zeebrugge (Brugge-Noord) is aangeduid als zoekzone voor windturbineprojecten. Hierbij wordt gesteld dat: “Deze zoekzone is omwille van de aanwezig grootschalige ruimtelijke structuren bijzonder geschikt voor de inplanting van windturbines. Deze structuren zijn de haven, ring van Brugge en de regionale bedrijvigheid. Bij de ontwikkeling van een windturbineproject of de vervanging van ouder windturbines, is het belangrijk een zicht te hebben op het potentieel van het totale gebied.” 2.2.7

Strategisch plan haven Zeebrugge (12/2004)

Het Strategisch plan van de Zeehaven beschrijft de gewenste ontwikkeling van het zeehavengebied van Brugge en Zeebrugge op korte (5 jaar), middellange (10 tot 15 jaar) en lange termijn (30 jaar). De Vlaamse Regering besliste in juli 1999 tot de opmaak van dit plan. De haven is een belangrijke economische poort voor Vlaanderen en het strategisch plan moet een strategie uitwerken voor de gewenste ruimtelijke ontwikkeling van deze economische poort1. De Vlaamse regering besliste destijds dat het strategisch plan daarbij moet rekening houden met de maximale bescherming van de woonzones, het behoud en het versterken van de natuurlijke infrastructuur en het mogelijk maken van een economische expansie mits zuinig ruimtegebruik. De 1

De poorten zijn volgens het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen de motor van de economische ontwikkeling in Vlaan-

deren en dus van groot strategisch belang. Deze uitbouw van de poorten en de bereikbaarheid ervan moeten worden gegarandeerd door hun afbakening in ruimtelijke uitvoeringsplannen en door de verbetering van de bestaande en de aanleg van ontbrekende infrastructuur



nieuwe Vlaamse regering heeft in haar regeerakkoord opgenomen dat voor elk havengebied een strategisch plan en een ruimtelijk uitvoeringsplan (RUP) wordt opgesteld. Het streefbeeld schetst in dertien kernbeslissingen de globale gewenste en toekomstige ontwikkeling van de zeehaven. De uitvoering van deze kernbeslissingen kan gebeuren in één of meerdere acties op korte, middellange of lange termijn. Het actieplan geeft een lijst van mogelijke actiepunten. Volgende kernbeslissingen zijn relevant:

• Opmaak van een gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan Zie bespreking GRUP Afbakening zeehaven Zeebrugge.

• Verdere afweging en uitwerking van de inrichtingsalternatieven voor het strategisch haveninfrastructuurproject (=SHIP) Aangezien een aantal turbines worden gepland in de omgeving van het SHIP-project zal nagegaan worden in welke mate het windturbineproject interfereert met het SHIP-Project.

• Ontwikkeling van terreinen voor distributieactiviteiten In de achterhaven, ten westen van Pelikaan worden de terreinen voorbehouden voor distributieactiviteiten.

• Afwegingskader voor de inplanting van windturbines Windturbines kunnen ingeplant worden mits afweging ten aanzien van onder meer: efficiënt economisch ruimtegebruik, veiligheidsaspecten, instandhoudingsdoelstelling voor vogelpopulaties en de landschappelijke structuur. De nota 'afwegingskader windturbines' is een element van het referentiekader ten behoeve van de vergunningverlenende overheden.

• Selectie van de elementen van de ecologische infrastructuur De uiteindelijk ecologische infrastructuur werd aangeduid in het RUP (zie hoger). 2.2.8

Inpasbaarheidskaart vanuit de discipline landschap voor de inplanting van grootschalige windmolenparken in de provincie West-Vlaanderen (Aeolus en 3E)

Deze studie heeft een tweeledig doel. Enerzijds wordt met behulp van bestaande informatiebronnen, beleidsprincipes en nader literatuuronderzoek een methode ontwikkeld voor de afbakening van kansrijke locaties voor de aanleg van grootschalige windturbineparken. In een tweede luik wordt een methode ontwikkeld voor de visueel-landschappelijke benadering van de aanleg van een windturbinepark binnen een kansrijke zoekzone. Zowel het afbakeningsproces als de verdere visuele aanpak worden uitgewerkt voor een voorbeeldcase WestVlaanderen. Met deze studie beoogt de bevoegde administratie: • de adviesverlenende overheden te voorzien van een uniform toetsingskader, • de initiatiefnemers te oriënteren bij de planning van nieuwe projecten waardoor een nieuwe dynamiek kan ontstaan, • een voorstudie te leveren voor de opmaak van ruimtelijke uitvoeringsplannen (in combinatie met het bestaande Windplan Vlaanderen) op verschillende bestuurlijke niveaus. In deze studie werd de haven van Brugge-Zeebrugge geselecteerd als kansrijke locaties voor grote windturbine projecten. 2.2.9

Gemeentelijk ruimtelijk structuurplan Brugge (03/08/06)

Het ruimtelijk principe voor de deelruimte van de haven is daarbij ‘de haven, een toegankelijke poort’.



Uitgangspunten hierbij zijn: • Optimale wegontsluiting over weg (aanleg Ax, opwaardering N31 richting E40/A17), maar ook de ontsluiting via spoor en water • Ruimtelijke differentiatie inzake de haventerreinen, met verschillend locatiebeleid • Duidelijke buffering van haven en transportzone t.o.v. de aangrenzende woongebieden en het polderlandschap, geënt op het kanalensysteem • Garanderen van de leefbaarheid van de woongebieden rond het havengebied en ondersteuning van hun toeristische functie. De gewenste ruimtelijke structuur op microniveau is voor Zeebrugge en de polderdorpen Zwankendamme, Dudzele en Lissewege vooral gericht op het garanderen van de leefbaarheid: voorzien van buffers t.o.v. de haven en ontwikkelen van een samenhangend lokaal verkeerssysteem en fietsnetwerk. Relevante selecties vanuit het GRS: • doortocht Lissewege (N31) en Kustlaan (N31a) in de kern van Zeebrugge als te herinrichten doortochten Het potentieel aan locaties voor de oprichting van windturbineparken op het Brugs grondgebied is beperkt tot de zone Herdersbrug, achterhaven zuid, noord en transportzone, voorhaven en het gebied ten westen van de Zeebruggelaan.

Uittreksel gewenste ruimtelijke structuur (GRS Brugge).

2.2.10

Gewestelijk RUP Afbakening Zeehavengebied Zeebrugge (definitief goedgekeurd op 19 juni 2009)

Het grafisch plan en de stedenbouwkundige voorschriften hebben verordenende kracht. De visie op de economische ontwikkeling van de Zeehaven:



• diepwater tijgebonden faciliteiten voor vooral ro-ro en containerbehandeling en faciliteiten voor transhipment/shortsea shipment in de voorhaven • een landinwaartse ruimte voor voorhavenactiviteiten (vnl. ro-ro en container); een ruimte voor zeehavenactiviteiten aan de getijongebonden kades (omgeving noordelijk en Zuidelijk Kanaaldok); ruimte voor distributieactiviteiten (bestaande transportzones, terreinen in de ‘achtergrond’ t.o.v. de kaaien) en ruimte voor andere of bijzondere activiteiten (bestaande bedrijven, militaire zones, vismijn,…) in de achterhaven • zeehavenactiviteiten complementair aan de activiteiten in de voor- en achterhaven en die om economische redenen bij voorkeur niet worden gelokaliseerd aan de hoogwaardige kaairuimte en zeehaven ondersteunende activiteiten zoals logistieke en distributiefuncties, zakelijke dienstverlening, technisch ondersteunende bedrijven, kantoren van havenbedrijven, … in de binnenhaven De verscheidenheid wordt gefaciliteerd door de betrokken ruimten te bestemmen als gebied voor zeehaven- en watergebonden bedrijven. In deze gebieden voor zeehaven- en watergebonden bedrijven zijn windturbines toegelaten, alsook andere installaties voor de productie van (hernieuwbare) energie of energierecuperatie. Er is geen specifieke aanduiding voor nodig en het hoeft niet in het stedenbouwkundig voorschrift te worden opgenomen. Bij de inplanting en vestiging ervan dient rekening gehouden te worden met de aanwezige activiteiten zodat een veilige, beheersbare en omgevingsaangepaste uitbating steeds gegarandeerd kan worden. In de vergunningspraktijk kan i.f.v. de goede ruimtelijke ordening ondermeer rekening worden gehouden met de randvoorwaarden geformuleerd in het strategisch plan of het beleidskader van de Provincie. De inplanting van windturbines mag de zeehavenactiviteiten niet hinderen.

Uittreksel uit het gewestelijk RUP.



2.2.11

Windturbines in Zeebrugge, Richtinggevend advies betreffende een mogelijke impact op de fauna (INBO, maart 2008)

In het advies stelt het INBO dat in toepassing van de richtlijnen uit de omzendbrief EME/2006/01-RO/2006/02 en omwille van het voorzorgsprincipe en de algemene natuurtoets van het Decreet Natuurbehoud, het niet wenselijk is om windturbines te plaatsen in de zones waar belangrijke aantallen vogels aanwezig zijn en/of overvliegen. Voor de Achterhaven werden zones aangeduid waar er relatief gezien minder belangrijke negatieve effecten kunnen verwacht worden dan in de rest van de achterhaven. Deze zones werden op onderstaande figuur in het groen aangeduid.

Advies INBO (maart 2008).


Geïntegreerd ontwikkelingsscenario

3


Het havengebied is een gebied in volle ontwikkeling. Op basis van het juridisch en beleidsmatig kader zal in de effectenbespreking rekening worden gehouden met volgende ontwikkelingen:

• Verdere invulling van de haven (Voor- en Achterhaven) Om een beeld te krijgen van de verdere ontwikkeling van de haven van Zeebrugge zal gebruik gemaakt worden van het strategisch plan van de haven van Zeebrugge, het projectMER voor de achterhaven van Zeebrugge, het gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan Afbakening Zeehaven gebied Zeebrugge en het SHIP-project. Afhankelijk van het type activiteiten dat op bepaalde plaatsen worden voorzien kan de bouw van een windturbine al dan niet wenselijk zijn. Een afstemming tussen de vooropgestelde ontwikkeling van de haven en het windturbinepark is aldus noodzakelijk. De verdere ontwikkeling van de haven zal eveneens het landschapsbeeld van de haven wijzigen. In het project-MER invulling zuidelijke achterhaven Zeebrugge worden volgende ontwikkelingen vooropgesteld: ° terreinen voor overslag, in onmiddellijke nabijheid van aanmeerinfrastructuur; ° terreinen voor logistiek, distributie en eventueel Seveso-bedrijven (in principe geen productiebedrijven met eventuele belangrijke emissies, wel mogelijk open overslag van gevaarlijke stoffen), op verdere afstand van aanmeerinfrastructuur. Daarnaast wordt het Zuidelijk Kanaaldok verder uitgebreid in zuidelijke richting en voorzien van de nodige aanmeerinfrastructuur. De zuidzijde van het verbindingsdok krijgt eveneens de nodige aanmeerinfrastructuur. In de Voorhaven is er de verdere ontwikkeling van het Albert II-dok. De noordelijke terreinen krijgen een zelfde invulling als het gebied ten zuiden van het dok. Ook de zuidelijke terminal zal verder uitbreiden en op korte termijn volledig in gebruik zijn. De ontwikkeling van het Strategisch Haveninfrastructuur project (SHIP) of getijdehaven Om de ontwikkeling van de Voorhaven te verzekeren wordt een Strategisch haveninfrastructuurproject (SHIP) doorgevoerd. Dit project dient ervoor te zorgen dat de haven van Zeebrugge over voldoende capaciteit en goed bereikbare maritieme terminals beschikt. Met name voor de snelle Short Sea trafieken dreigt een tekort aan beschikbare ruimte. Als oplossing wordt voorzien de westelijke Achterhaven te ontwikkelen en in reconversie te brengen met als doel de Achterhaven geschikt te maken voor de afwikkeling van snelle Short Sea trafieken en zee-zee overslag. Hiertoe bestaat het Strategisch haveninfrastructuurproject uit twee gekoppelde aspecten: ° De verbetering van de nautische toegankelijkheid. ° Het aanwenden van terreinen in het noordwestelijk deel van de achterhaven. Dit impliceert de opgave om deze haventerreinen te ontsluiten met de nodige infrastructuur. Voor wat betreft het tweede aspect zijn onder andere de site van Carcoke, het prins Filipsdok en Oud-Ferrydok als mogelijke gebieden aangeduid. - Bouw bijkomende windturbines Ten westen van het projectgebied zijn er twee windturbines operationeel van projectontwikkelaar Electrabel. Ten oosten van het projectgebied zijn er twee windturbines vergund (de bouw is momenteel bezig en de turbines zullen nog dit jaar operationeel zijn) van projectontwikkelaar Eneco/WWL. * Electrabel:



Producent

Type

Vermogen

Ashoogte

Rotordiameter

REpower

MM82

2,05 MW

100,0 m

82 m

Producent

Type

Vermogen

Ashoogte

Rotordiameter

Vestas

V90

3,0 MW

105,0 m

90 m

Max. brongeluid bij 95% v/h nominale vermogen 105,0 dB(A)

Eneco/WWL : Max. brongeluid bij 95% v/h nominale vermogen 107,0 dB(A)

• Het vormingsstation Zwankendamme, verkeersknooppunt op de N31 t.h.v Zwankendamme en ontsluiting van de haven via de Lanceloot Blondeellaan (plan en project-MER) Het vormingsstation op zich interfereert niet met voorliggend windturbineproject.

• A11 + aansluiting A. Ronsestraat De A11 ten zuiden van de haven van Zeebrugge heeft geen impact op de 2 windturbines die onderwerp zijn van deze MER-ontheffing (inzake aan te houden veiligheidsafstanden).

• Project Leefbare haven Zeebrugge Dit project legt zich toe op de uitvoering van het Strategisch Plan Haven Zeebrugge m.b.t. de aspecten van omgevingskwaliteit en (be)leefbaarheid van de havenomgeving. Door de provincie West-Vlaanderen werd een project uitgewerkt Het project heeft tot doel een kwaliteitsvol raamwerk te creëren om het economische belang en de leefbaarheid van de haven voor inwoners en werknemers harmonisch af te stemmen. Via 5 doelstellingen vertaald in 11 acties wenst dit project de leefbaarheid van de haven gevoelig te verbeteren. Binnen het project zijn geen acties opgenomen die direct interfereren met locaties waar windturbines worden voorzien.


Alternatieven

4

Alternatieven

4.1

Nulalternatief

Het nulalternatief impliceert dat het windturbineproject niet gerealiseerd wordt. Echter, voorliggend windproject zal een belangrijke bijdrage leveren tot de hernieuwbare energiedoelstellingen van Vlaanderen. Het nulalternatief impliceert bijgevolg ook dat deze belangrijke bijdrage aan deze doelstellingen komt te vervallen. 4.2

Doelstellingsalternatief

De doelstelling van het project is productie van (groene) elektriciteit. Mogelijke alternatieven om dezelfde doelstelling te realiseren maken gebruik van andere klassieke of hernieuwbare energiebronnen. Het afwegen van dergelijke alternatieven is eerder een zaak van het politiek/maatschappelijk debat en overstijgt de reikwijdte van deze ontheffingsnota. 4.3

Locatiealternatieven

De omgevingskenmerken van het projectgebied (windrijke regio en zeehavengebied) zijn bijzonder geschikt voor de bouw van windturbines (cfr. omzendbrief RO/2014/02). Er zijn, gezien de omvang, in Vlaanderen geen evenwaardige locatiealternatieven voor dit project. 4.4

Uitvoeringsalternatieven

4.4.1

Opstelling

De voorliggende opstelling van de windturbines is het resultaat van studiewerk in samenspraak met de verschillende beleidsactoren en de verschillende private partijen aanwezig in het havengebied. De afstanden tussen de turbines alsook de oriëntatie van de turbines werd dusdanig gekozen zodat een maximale energieopbrengst kan verkregen worden. Indien de afstanden of de oriëntatie wijzigen leidt dit tot een daling van de energieopbrengst en aldus een minder aangewezen oplossing. De opstelling van de verschillende windturbines in voorliggend project vormt de meest optimale en meest haalbare opstelling, rekening houdend met de operationele vereisten op de betrokken terminals. Er worden dan ook geen verdere alternatieven onderzocht in het kader van deze ontheffingsnota. 4.4.2

Andere type turbine

De initiatiefnemer van het project wenst turbines met een vermogen van ca. 3,5 MW te installeren. De maximale tiphoogte van de turbines bedraagt 180 m. Deze turbinegroottes zijn op dit moment de groottes die, rekening houdende met de aanwezige windsterkte en de beschikbare technologie, leiden tot de grootste energieopbrengst. Rekening houdend met de beperkte beschikbare ruimte in Vlaanderen werd dan ook geopteerd om bij een bouw van een windturbinepark te streven naar een maximale energieopbrengst. Op dit moment is het niet mogelijk om een specifiek turbinetype of een specifieke


Alternatieven

turbineleveranciers naar voren te schuiven. Echter, de turbines in de 3 MW-klasse vertonen (op milieutechnisch vlak) slechts beperkte verschillen tussen de verschillende leveranciers, zodat dit geen belemmering is voor kwantificatie van de milieueffecten.


Projectbeschrijving

5

Projectbeschrijving

5.1

Inleiding

Zoals ook in de inleiding aangehaald, verdient het enige aandacht dat aan deze aanvraag een voorgeschiedenis voorafgaat. Reeds in 2006 maakte de aanvrager plannen bekend voor het realiseren van een grootschalig windproject in de haven van Zeebrugge, wat als een ideale ruimtelijke bundeling gezien werd. Er werd vertrokken van een gecoördineerd en gestructureerd windplan dat in overleg met diverse partijen tot stand kwam en waarvoor een project-MER (2010, ‘Power Port Zeebrugge’) werd opgemaakt. In totaal werden 37 turbines voorzien, in 2 fasen2, waarvan 2 windturbines onderwerp zijn van deze MER-ontheffing. Het onderhavige dossier maakt deel uit van dit windplan. 5.2

Inplantingsplaats

Globaal genomen bestaat het beoogde project uit de volgende installaties en gebouwen: Fase2 van het windpark te Zeebrugge, op de sites van Tropicana en Visveiling. (Fase 1: 4 turbines in 2014 (2 op de terminal Toyota en 2 op de terminal WWL (de 4 turbines zijn vergund (de bouw is momenteel bezig en de turbines zullen nog dit jaar operationeel zijn)))). De tabel vermeld de ligging van de windturbines volgens de nieuwe locatie t.o.v. de oude locatie van de windturbines volgens het project-MER ‘Power Port Zeebrugge’. Tabel 1. Locatie van de 2 windturbines. Naam turbine

Visveiling Tropicana

Locatie windturbine X-coördinaat volgens project-MER Power P Zeebrugge (verschuiving in m) WT-AH-C-09 (210 m) 68843 WT-AH-C-11 (285m) 69152

5.3

Technische beschrijving van het project

5.3.1

Type turbine

Y-coördinaat

224543 223698

De windturbines zullen volgende hoofdkarakteristieken vertonen: • Vermogen van de windturbine (MW) max. 3,5 MegaWatt (MW) • Wiekdiameter max. 115 m • Tiphoogte (ashoogte + rotordiameter) max. 180 m De referentieturbines in de ontheffingsnota verschillen qua tiphoogte van hetgeen in het projectMER ‘Power Port Zeebrugge’ (2010) is bekeken (referentieturbine MER 2010: Vestas V90 2

In een eerste fase waren maximaal 16 turbines voorzien ten oosten en ten westen van het Zuidelijk Kanaaldok in de Achterhaven, in een tweede fase 8 turbines in de rest van de Achterhaven).


Projectbeschrijving

(3MW), ashoogte 105 m, rotordiameter 90 m (tiphoogte 150m)). In de effectbespreking wordt echter rekening gehouden met een worst-case scenario, waarbij de wiekdiamter 115 m en de tiphoogte 180 m bedraagt. De windturbines hebben een volle buismast in staal, beton of een combinatie van beide. De transformator voor omvorming van laag- naar middenspanning, bevindt zich ofwel bovenaan in de gondel ofwel onderaan in de mast. De windturbines zijn van het traag draaiende type. De windturbines draaien op een variabel toerental en kunnen gestuurd worden via een pitchcontrol. De windturbines zijn gecertificeerd volgens IEC61400 in de klasse II/III of gelijkwaardig.

Toelichting begrippen windturbine.

Bovenvermeldde technische specifciaties zijn maximumwaarden, er wordt steeds uitgegaan van een worstcase scenario. Indien gevraagd door Defensie zullen de windturbines uit onderhavig project voorzien worden van bebakening en/of signalisatie, zoals opgelegd in de CIR-GDF 03 ‘Circulaire Bebakening Hindernissen’. 5.3.2

Fasering (bouw, exploitatie en onderhoud, afbraak)

5.3.2.1

Bouwfase

De fasering van de bouw van de turbines wordt afgestemd met de respectievelijke grondeigenaars en -gebruikers. In de mate van het mogelijke gebeurt de bouw van de windturbines zo veel mogelijk gegroepeerd om zowel de impact van de eventuele hinder van de werken als de kosten te beperken. Het is dan ook niet mogelijk om voor de bouw van de windturbines een fasering uit te werken.


Projectbeschrijving

De duur van de volledige bouwfase (bijhorende infrastructuur- en elektriciteitswerken & bouw windturbine) wordt geraamd op 1 jaar. Tijdens de bouwfase (en het onderhoud) dienen de windturbines goed bereikbaar te zijn. Om de goede bereikbaarheid te garanderen wordt de toegangsweg aangesloten op de bestaande weg. Er zal zoveel mogelijk gebruik gemaakt worden van de bestaande openbare wegen. Waar nodig en bij gebrek aan een bestaande verharding, wordt een verharde toegangsweg in waterdoorlatende steenslagverharding voorzien die zal aansluiten op de bestaande wegenis. De verharde toegangsweg wordt gebruikt voor de toegang van het werfverkeer bij oprichting van de windturbines (en bij onderhoud). Op de meeste locaties is de nodige verharding aanwezig. Tijdens de bouw van de turbine kan het noodzakelijk zijn bepaalde stockeer- en rijzones tijdelijk aan te leggen met rijplaten. Voorbereidende werken: funderingsputten De funderingssokkel bevindt zich op het niveau van het maaiveld. Het type en de diepte van de fundering zijn afhankelijk van de bodemgesteldheid en dient door bodemsonderingen te worden bepaald. Afhankelijk van het type fundering en de lokale grondwaterstand is mogelijk dat er tijdelijk bemaling noodzakelijk is tijdens de realisatie van de fundering. De funderingsmassieven worden gefaseerd uitgevoerd zodat de operationele activiteiten van het terrein niet in het gedrang komen. Afhankelijk van de vordering van de bouw van de funderingsmassieven en aansluitend hierop, wordt reeds gestart met de bouw van de windturbines. Het is dus mogelijk dat er op de ene site nog funderingen worden geplaatst en op een andere site de windturbine zelf al wordt gemonteerd. De fundering moet de inwerkende krachten op de windturbine overbrengen naar de grond en hierdoor zijn draagfunctie garanderen, in het bijzonder gelet op de voorhanden zijnde bodemgesteldheid. Twee mogelijke funderingswijzen zijn voorhanden, namelijk de paal- of zoolfundering.

Mogelijke funderingen: zoolfundering versus paalfundering.

Wanneer de draagkrachtige lagen zich dieper onder het maaiveld bevinden, wordt veelal gekozen voor een paalfundering. De keuze van de fundering is, naast de draagkracht van de onder-


Projectbeschrijving

grond, ook afhankelijk van de optredende krachten, welke voor het funderen van windturbines vooral gaat over grote momenten en dus het opnemen van trekkrachten tot gevolg heeft. De fundering bestaat uit een vierkant, achthoekig of cirkelvormig gewapend betonnen massief, dat dienst doet om de krachten afkomstig van de windturbine homogeen te verdelen over de palen of de funderingsaanzet. Dit funderingsmassief heeft een diameter van ca. 25 m. Voor de bouwput wordt gerekend op een vierkant of cirkel van een iets groter oppervlak dan het funderingsmassief. De definitieve plaatsinname van de windturbine wordt evenwel bepaald door de diameter van de mast, die maximaal 9m bedraagt. De bedekking boven op de fundering kan ter hoogte van het maaiveld immers vrij gekozen worden: straatbedekking, tuinaanleg,… Wel dient men eventueel nog rekening te houden met enige bescherming tegen mogelijke aanrijdingen. De werfputten zullen bereikbaar zijn langs de aanwezige wegen. Het verkeer over deze toegangswegen zal niet gehinderd worden door de werkzaamheden. Tijdens de werkzaamheden zal er rond de bouwlocaties voldoende ruimte worden gereserveerd om bouwverkeer op te vangen en hun taken te laten vervullen. De benodigde oppervlakte wordt per site vastgelegd in samenspraak met de concessionaris, zodat de operationele activiteiten minimaal gehinderd worden. Aanvoer onderdelen De aanvoer van de turbineonderdelen zal over de weg of via het water gebeuren. De windturbines worden ‘just in time’ geleverd door middel van uitzonderlijke transporten. De mogelijkheid om de onderdelen aan te voeren over het water, via short sea transport of de aanwezige kanalen zal echter in een later stadium ook onderzocht worden op zijn haalbaarheid.

Transport mastonderdeel

Transport gondel

Transport wiek


Projectbeschrijving

Montage Voor de opbouw van de windturbines wordt een verhard werkplatform voorzien van +/- 1600 m2 (afhankelijk van de windturbineconstructeur) dat noodzakelijk is voor de opstelling van hijswerktuigen. Daarenboven komt in veel gevallen ook de ruimte die de liggende mast van de kraan inneemt voor de opbouw. Er wordt een stockeerzone voorzien en een obstakelvrije zone (stockeerzone: +/- 12m x 50m; obstakelvrije zone < 100m). Betreffende het ruimtebeslag voor de constructie van de windturbines is voorafgaandelijk overleg met de betrokken grondeigenaars en –gebruikers voorzien.

Weergave mogelijke omvang werfzone.

De kranen zullen opgesteld worden op de vrije ruimte naast de werfputten (niet op de openbare weg). De torenelementen zullen vanaf de transporten worden gehesen. Tijdens de werkzaamheden van mastdelen, gondel en wiekbladen wordt werfzone afgezet, en kan de zone niet betreden worden door onbevoegden. In uitzonderlijke gevallen zal de weg aan de te construeren windturbine tijdelijk volledig geblokkeerd worden, tijdens de werkzaamheden. De bedrijven/kantoren in het gebied blijven op dat ogenblik echter zo goed mogelijk bereikbaar. De eventuele nodige omleidingen worden voorzien. Voor de bouw van een 3.5MW turbine kan zowel een telescoopkraan gebruikt worden als een opbouwkraan. Indien een opbouwkraan wordt gebruikt varieert de opbouwtermijn van de kraan tussen 2 en 5 dagen. Voor opbouw van deze kranen is eveneens veel ruimte nodig. Ook hier kan echter op operatieve ruimte bespaard worden door de kraan een stukje van zijn exacte locatie op te bouwen, en ze nadien ter plaatse te rijden. In de huidige conjunctuur zijn deze kranen echter vaak heel erg drukbezet en dient er zeker rekening mee gehouden te worden met een reserveringstermijn van de kranen die gaat van een half jaar voor de courante types, tot 2 jaar voor de allergrootste kranen. De kranen worden geplaatst op een verhard werkvlak in waterdoorlatende steenslag.


Projectbeschrijving

De hijswerkzaamheden volgen elkaar snel op, met ruime tussenpauzen. Het optrekken van één turbine zal in totaal 5 dagen duren, afhankelijk van de weersomstandigheden.

Montage windturbines.

Bij de meeste turbine types (o.a. Vestas, Repower) wordt de opgewekte stroom in de gondel of in de mast getransformeerd tot de benodigde middenspanning voor aansluiting op het net. Bij enkele leveranciers gebeurt dit met een transformatorhuisje dat opgesteld staat naast de mast. Afwerking De afwerking bestaat uit proefdraaien en het aansluiten van iedere windturbine op het hoogspanningsnet. Indien de transformator voor de omvorming van de laagspanning naar middenspanning niet in de gondel kan worden geïntegreerd, wordt deze in een netstation onderaan in of naast de mast opgesteld. De windturbine wordt aangesloten op het openbare elektriciteitsnetwerk via een ondergrondse middenspanningskabel. Een studie met betrekking tot de netaansluiting wordt uitgevoerd. De weg en de bodem rond de voet van de turbines worden in oorspronkelijke toestand hersteld.

5.3.2.2

Exploitatie en onderhoud

De windturbines worden regelmatig nagekeken en onderhouden door personeel ter plaatse. Indien nodig kunnen bepaalde onderdelen worden vervangen. Bovendien wordt de conditie van het windpark continu van op afstand (PC supervisie) in de gaten gehouden.


Projectbeschrijving

De toegang voor routineonderhoud wordt in overleg met de betrokken grondeigenaar(s) en concessiehouders bepaald, waarbij maximaal gebruik gemaakt wordt van reeds bestaande infrastructuur. Het verhard werkvlak dient niet in zijn geheel en/of permanent vrij te zijn, maar moet gedurende de 20-jarige vergunningsperiode in functie van onderhoudswerkzaamheden tijdelijk beschikbaar kunnen zijn. Hiervoor worden de nodige afspraken gemaakt met de concessiehouder. Tijdens de exploitatie is het directe grondgebruik van de windturbines zeer klein. De bepalende factoren voor een eventueel vrij te houden zone naast de turbinemast zijn hier veiligheidsaspecten, onderhoudswerkzaamheden en herstellingen. Onderhoud van de windturbines gebeurt gemiddeld 2 maal per jaar en duurt ongeveer 2 dagen. Hiervoor dient de windturbine goed bereikbaar te zijn voor een onderhoudswagen en moet er een beperkte ruimte naast de mast beschikbaar zijn. In het zeehavengebied volstaat hiervoor echter in de meeste gevallen reeds de bestaande verharding en dienen geen nieuwe wegen aangelegd te worden. Indien er toegangswegen worden aangelegd voor de bouw van de windturbines, worden deze naderhand behouden voor het onderhoud. Enkel in het geval er ernstige schade aan een turbine zou zijn, dienen er soms grotere oppervlaktes beschikbaar gemaakt te worden om bijvoorbeeld een mobiele kraan te plaatsen. De nodige ruimte hiervoor dient op relatief korte termijn te kunnen worden vrijgemaakt. Dergelijke schade komt bij de moderne windturbinetypes gelukkig nog zelden voor. Het veiligheidsaspect dient per windturbine in detail onderzocht te worden en zal eventueel ook gevolgen hebben voor het nodige gebied rond de windturbine dat moet worden vrijgehouden. Een belangrijk veiligheidsaspect betreft de mogelijkheid van ijsval. De turbines zijn voorzien van een redundant ijsdetectiesysteem, zodanig dat de windturbines stopgezet worden wanneer ijs gedetecteerd wordt. Heropstart zal pas gebeuren zodra de windturbines ijsvrij zijn. Gedurende de stilstandsperiode bij ijsvorming, wordt een zone op het terrein afgebakend, groot genoeg om mogelijke ijsval zonder risico’s mogelijk toe te laten. Ook hierover worden de nodige afspraken gemaakt met de concessiehouder. In samenwerking met de concessiehouders of grondeigenaars wordt een specifiek veiligheidsplan opgesteld dat de veiligheid van de mensen in de buurt van de turbines garandeert. 5.3.2.3

Afbraak

Na de voorziene levensduur van de windturbines worden de windturbines verwijderd. De levensduur van een windturbine wordt geschat op 20 jaar. De aanvrager neemt na het einde van de concessie (20 jaar) de kosten voor de ontmanteling van de windturbine en de rehabilitatie van de site op zich.


6

Beschrijving en beoordeling milieueffecten

6.1

Inleiding

De volgende milieudisciplines werden bestudeerd in het project-MER Power Port Zeebrugge voor de bouw van 37 windturbines (in de Voor- en Achterhaven van Zeebrugge) en zijn van belang in het kader van dit project: • geluid en trillingen; • fauna en flora; • landschap, bouwkundig erfgoed en archeologie; • mens (socio-organisatorische aspecten); • mens (telecommunicatie); • mens (veiligheid). Overige disciplines werden minder uitgebreid behandeld in het project-MER Power Port Zeebrugge: • bodem; • water (grondwater en oppervlaktewater); • mobiliteit; • mens (klimaat); • lucht. De bovenstaande disciplines zullen ook onderwerp zijn van deze MER-ontheffing. 6.2

Scoping

Voorliggende ontheffingsnota bestudeert en beoordeelt de keuze van de inplanting van 2 windturbines in de Achterhaven van Zeebrugge. Tabel 2 geeft een overzicht van de te verwachten effecten en de relevante disciplines per fase-ingreep. Ten aanzien van windturbines kunnen, zoals aangegeven in het overzicht van de ingrepen en effecten, drie deelfasen onderscheiden worden met name: de bouw, de exploitatie en de afbraak van de windturbines. De beoordeling van de milieueffecten gebeurt systematisch (aan elk effect wordt een significantie-oordeel toegekend), onderbouwd (aan de hand van meer specifieke criteria per discipline/effectgroep) en op een uniforme wijze. Volgende terminologie en codering wordt gebruikt in de significantiebepaling: • Zeer significant negatief (---); • Significant negatief (--); • Matig negatief (-); • Verwaarloosbaar of geen effect (0); • Matig positief (+); • Significant positief (++); • Zeer significant positief (+++).


Tabel 2. Ingreep – effectmatrix. Fase

Directe effecten

Indirecte effecten

Relevante milieudisciplines

3

Bouwfase Tewerkstelling

•

Verwijderen van aanwezige vegetatie en/of functie

• •

Vergraving (oa ifv funderingen)

Bemaling

• • • • • •

Ecotoopverlies

•

Wijziging perceptie en belevingswaarde

Verlies functies Wijziging bodemprofiel Bodemerosie thv vergraven gronden

•

Verhoogde stofemissie

•

Wijziging oppervlaktewaterregime door lozing be-

Mogelijke aantasting ongekend bodemerfgoed Wijziging grondwatertafel: verdroging thv bemaling, eventueel vernatting thv lozingspunt bemalingswater

• • • • • • •

Mens

• •

F&F

F&F, M&L Mens Bodem Bodem, lucht M&L Water

malingswater

• •

Ecotoopwijziging door verdroging/vernatting Bodemzetting tgv ontwatering samendrukbare laag

Bodem, mens, M&L

met impact op woningen, infrastructuur, monumenten, archeologie, …

•

•

Aanvoer van de onderdelen

Montage windturbine (Inzetten machines,

•

•

werfverkeer)

Impact op verkeersveiligheid en –leefbaarheid Wijziging belevingswaarde, leefkwaliteit, verstoring

• •

Mobiliteit

lijke impact op de verkeersafwikkeling

• •

Impact op verkeersafwikkeling tgv werfverkeer

•

Impact op verkeersveiligheid en –leefbaarheid

•

Mobiliteit

• •

Geluid, mens, F&F

Extra transport over de weg en/of water met moge-

Geluid, mens en F&F

(afsluiting van wegen of gebieden)

• •

Geluids- en luchthinder tgv inzet machines Wijziging perceptie en belevingswaarde door visu-

M&L

eel waarneembare aanwezigheid van machines

3

Gehanteerde afkortingen: F&F = fauna en flora; M&L = landschap, bouwkundig erfgoed en archeologie


Beschrijving en beoordeling milieueffecten

Exploitatiefase en onderhoud

•

Operationele windturbines

• •

Geluidshinder aanvaring en verstoring

•

•

Wijziging perceptie en belevingswaarde door aan-

Versnippering en barrièrewerking, wijziging land-

•

Mens, F&F, M&L

schapsstructuur en ruimtelijke samenhang, versto-

Slagschaduw en reflectie

ring

•

Aanvaring, verstoring

•

M&L, F&F

•

Magnetische straling als gevolg van draaiende

•

F&F

•

Lucht (klimaat), mens

•

Veiligheid

wezigheid van bedrijvigheid als visueel waarneembare elementen in het landschap; wijziging context (beschermd) erfgoed; wijziging landschapsstructuur

rotor

•

Vermindering emissies, productie groene-energie voor het Vlaamse elektriciteitsnetwerk

• •

Onderhoud

Breuk, ijsworp, blikseminslag

•

Tewerkstelling

•

Mens

• •

Geluids- en luchthinder tgv inzet machines

• •

Geluid, mens, F&F

•

Mobiliteit

Afbraak fase

•

Demonteren

Wijziging perceptie en belevingswaarde door visu-

M&L

eel waarneembare aanwezigheid van machines

•

Afvoer

•

Impact op verkeersafwikkeling tgv werfverkeer

•

Impact op verkeersveiligheid en –leefbaarheid


7

Discipline geluid en trillingen

7.1

Beschrijving referentiesituatie

De 2 windturbines situeren zich in het havengebied van de stad Brugge (Zeebrugge), specifiek tussen het Prins Filipsdok en het Noordelijk insteekdok, op de terreinen van Visveiling en Tropicana. We merken op dat er ten westen van het projectgebied twee windturbines vergund en ingepland zijn van projectontwikkelaar Electrabel. Ten oosten van het projectgebied zijn er twee windturbines vergund van projectontwikkelaar Eneco/WWL. Bijgevolg dient Eneco ervoor te zorgen dat de twee geplande WT’s het totale specifieke geluidsniveau niet dermate ophogen opdat de richtwaarden conform titel II van het Vlarem gerespecteerd kunnen blijven. Aangezien men het Lsp van de te vergunnen windturbines dient af te stemmen op het specifieke geluidsniveau van de reeds vergunde windturbines wordt er in de effectbespreking dadelijk rekening gehouden met het mogelijke cumulatieve effect van de geplande en vergunde windturbines. De referentiesituatie voor de discipline ‘geluid’ wordt beschreven aan de hand van: • Drie continue immissiemetingen uitgevoerd in het kader van het MER ‘Power Port Zeebrugge’ (2010) (metingen 2009) • Ambulante immissiemetingen uitgevoerd in het kader van dit MER Het betreft hier, zoals voorgeschreven door het Vlarem, meetpunten t.h.v. de dichtst bijgelegen en meest kritische woningen ten opzichte van de toekomstige windturbines. Op basis van deze immissiemetingen wordt een duidelijk beeld van het huidige oftewel oorspronkelijke omgevingsgeluid geschetst. Deze metingen leverden de waarden op van de grootheden LAeq,1h, LA01,1h, LA05,1h, LA10,1h, LA50,1h en LA95,1h uitgedrukt in dB(A) waarvan het verloop (op basis van uurlijkse waarden) grafisch wordt uitgezet met vermelding van de heersende windrichting en windsnelheid. Op de meetpunten werd gemeten bij gunstige meteocondities: aangezien windturbines slechts in werking zijn bij voldoende wind trachten we te meten bij representatieve windsnelheden. Met behulp van de ambulante metingen (2015) kan aangetoond worden dat het achtergrondgeluidsniveau anno 2015 niet veel verschilt van de continue geluidsniveaus die werden geregistreerd in 2009. Hierdoor kan besloten worden dat de opgemeten historische geluidsniveaus (2009) nog bruikbaar zijn i.k.v. de effectbespreking binnen de MER ontheffing. Op basis van de indeling van de meetpunten (evaluatiepunten rondom betrokken inrichting) conform het gewestplan / gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan krijgen deze punten in de tabel in bijlage 5.20.6.1. bij Vlarem II richtwaarden voor geluid in open lucht toegekend. De ruimtelijke bestemming van het bedrijfsterrein en de nabije omgeving wordt bepaald door de voorschriften van het gewestplan “Brugge-Oostkust”. De coördinaten en indeling van de vaste meetpunten zijn: Tabel 3. Coördinaten van de vaste meetpunten. Vast meetpunt 2 3

Adres

Lambert Coördinaten X

Westhinderdtraat 71, 8380 Brugge Veerbootstraat 17-2,

Y

69 520

225 195

67 946

224 727

Bestemming volgens gewestplan / tabel bijlage 5.20.6.1. Woongebied < 500 m industriegebied Woongebied < 500 m industriege-



8380 Brugge Moerstraat 156, 8301 Knokke-Heist

4

bied 70 715

224 689

Bufferzone

Daarnaast werd er nog op 7 ambulante meetpunten, A tot en met E, gemeten als aanvulling op de continue metingen. Ook op basis van deze ambulante metingen kan een goede beschrijving van het huidig akoestisch klimaat worden gegeven. Op elk meetpunt werd er op een meethoogte van 1,5 m continu gemeten gedurende 10 à 15 minuten. Deze metingen werden uitgevoerd op de volgende data: •

Vrijdag 15 mei 2015 tussen 10u00 en 15u00

Tabel 4. Coördinaten van de ambulante meetpunten. Ambulant meetpunt

X

Y

A

Kapitein Fryattstraat 30, Brugge

68 328

224 757

B

Evendijk-Oost 2, Brugge 68 793

224 894

C

Ploegstraat 38, Brugge

69 244

224 985

71 362

224 057

68 169

223 054

F

Uitkerkestraat 3, Brugge 67 244

223 167

G

Evendijk-West 38, Brugge

224 251

D E

Bestemming volgens gewestplan / tabel bijlage 5.20.6.1.

Lambert Coördinaten

Adres

Heistlaan 382, KnokkeHeist Zwankendammestraat 57, Brugge

67 330

Woongebied < 500 m industriegebied Woongebied < 500 m industriegebied Woongebied < 500 m industriegebied Bufferzone Woongebied < 500 m industriegebied Agrarisch gebied < 500 m industriegebied Gebied voor gemeenschapsontwikkeling en openbaar nut

De meteocondities tijdens de meetcampagne zijn in tabel 5 weergegeven (en samen met de meetresultaten in bijlage 1). De meetresultaten bij regen werden niet weerhouden voor verdere analyse. Tabel 5. Meteocondities. Datumweergave xx/xx/09= xx/xx/2009. Meetdag Vrijdag 08/05/09

Zaterdag 09/05/09

Zondag 10/05/09 Maandag 11/05/09 Dinsdag 12/05/09

Woensdag 13/05/09

Donderdag 14/05/09

Van 11u00 22u00 00u00 12u00 19u00 23u00 00u00 08u00 12u00 00u00 00u00 00u00 12u00 15u00 16u00 18u00 00u00

Tot 22u00 24u00 12u00 19u00 23u00 24u00 08u00 12u00 24u00 24u00 24u00 12u00 15u00 16u00 18u00 24u00 06u00

Windsnelheid 4 – 12 m/s 3 m/s 1 – 3 m/s 2 – 4 m/s 1 – 3 m/s 2 m/s 0 – 3 m/s 1 – 3 m/s 5 – 9 m/s 7 – 12 m/s 4 – 10 m/s 4 – 6 m/s 3 – 4 m/s 2 m/s 2 – 3 m/s 0 – 3 m/s 1 – 3 m/s

Windrichting ZW tot W Z tot ZW Z tot ZW NW tot N W tot NW Z ZO tot ZW O tot VA N tot NO N tot NO NO tot O O ZO tot Z O Z NW tot N N tot NO tot VA

Neerslag Geen

Geen

Geen Geen Geen

Geen

Geen



Meetdag

Vrijdag 15/05/09

Zaterdag 16/05/09

Zondag 17/05/09

Maandag 18/05/09 Dinsdag 19/05/09 Woensdag 20/05/09 Donderdag 21/05/09 Vrijdag 22/05/09

Zaterdag 23/05/09

Zondag 24/05/09

Maandag 25/05/09

Van 06u00 20u00 00u00 01u00 03u00 12u00 15u00 20u00 00u00 15u00 18u00 19u00 21u00 00u00 01u00 03u00 05u00 12u00 20u00 00u00 13u00 22u00 00u00 11u00 00u00 04u00 20u00 00u00. 05u00 00u00 04u00 12u00 15u00 17u00 20u00 00u00 03u00 05u00 00u00 09u00 10u00

Tot 20u00 24u00 01u00 03u00 12u00 15u00 20u00 24u00 15u00 18u00 19u00 21u00 24u00 01u00 03u00 05u00 08u00 20u00 24u00 13u00 22u00 24u00 11u00 24u00 04u00 20u00 24u00 05u00 24u00 04u00 12u00 15u00 17u00 20u00 24u00 03u00 05u00 24u00 09u00 10u00 11u00

Windsnelheid 1 – 5 m/s 1 – 2 m/s 2 m/s 1 m/s 3 – 6 m/s 3 – 5 m/s 4 – 8 m/s 6 – 7 m/s 4 – 8 m/s 3 – 7 m/s 1 m/s 2 m/s 1 – 3 m/s 1 m/s 1 m/s 2 – 3 m/s 4 m/s 4 – 9 m/s 2 – 3 m/s 2 – 7 m/s 3 – 6 m/s 3 m/s 1 – 3 m/s 1 – 5 m/s 1 – 2 m/s 2 – 6 m/s 3 – 4 m/s 1 – 3 m/s 2 – 7 m/s 0 – 2 m/s 1 – 6 m/s 1 – 3 m/s 3 – 4 m/s 2 – 4 m/s 1 – 2 m/s 1 – 2 m/s 1 m/s 0 – 7 m/s 3 – 5 m/s 5 m/s 3 m/s

Windrichting NW tot N tot VA ZW tot NW W ZO tot Z ZW tot W Z tot ZW ZW tot W Z tot ZW Z W N NO tot O ZO tot Z O Z O tot ZO Z ZW tot W Z ZO tot Z W tot NW Z tot ZW Z tot ZW NW tot NO NW tot N N tot NW Z tot ZW Z tot ZW ZW tot W Z tot ZW O tot ZO Z tot VA NO ZO tot ZW N N ZW N tot NO NO tot O W N

Neerslag

Geen

Geen

Geen

Geen Geen Geen Geen Geen

Geen

Geen

Geen

De ligging van de vaste en van de ambulante meetpunten is weergegeven op het gewestplan hieronder.



Situering van de vaste en ambulante meetpunten volgens het gewestplan.

Resultaten continue immissiemetingen Conform het richtlijnenboek geluid en trillingen kunnen meetgegevens van vorige meetcampagnes worden gebruikt voor zover ze maximaal 3 jaar oud zijn. De oudere meetgegevens kunnen gebruikt worden om een trend aan te tonen. De betrokken continue immissiemetingen dateren van het jaar 2009. Echter, op elk van deze historische meetpunten werd ihkv deze ontheffing (anno 2015) ambulant gemeten. Aangezien er sinds 2009 geen bemerkenswaardige industriële uitbreidingen plaatsvonden binnen Achterhaven noord en daar een toename van de verkeersintensiteiten met 20 tot 40 % (wat zeker niet het geval is) slechts een toename van het omgevingsgeluid veroorzaakt met 1 decibel gaan we er vanuit dat, indien de resultaten van de continu meting onder dezelfde meteorologische condities overeenstemmen met de resultaten van de ambulante meting, de historische meetresultaten bruikbaar zijn ifv de effectbespreking. De resultaten van de continue statistische analyse zijn voor elk meetpunt integraal weergegeven in bijlage 1. Per meetpunt zijn voor elke meetdag de statistische resultaten en het equivalent geluidsdrukniveau per uur in tabelvorm en in grafiek weergegeven. Deze hebben betrekking op de dag-, avonden nachtperiode. De gemiddelde windsnelheid- en richting werden tevens per uur weergegeven. De grafieken die werden opgemaakt geven dus per uur de evolutie weer van het omgevingsgeluid d.m.v. vijf geluidsindices (vier statistische indices + LAeq-niveau). Gezien het continue en stabiele karakter van de geluidsimmissie van de toekomstige windturbines is het LA95 (geluidsniveau dat gedurende 95% van de meetduur (integratietijd van 1 uur) overschreden wordt ; waarde van het achtergrondgeluidsdrukniveau volgens Vlarem II) de belangrijkste parameter ter karakterisering van het oorspronkelijke omgevingsgeluid t.h.v. de dichtst bijgelegen woningen. De tabel weergeven in bijlage 5.20.6.1. bij Vlarem II legt op basis van de gebiedsbestemming van de immissie / beoordelingspunten richtwaarden op tijdens de dag- (07u00 tot 19u00), avond- (19u00 tot 22u00) en nachtperiode (22u00 tot 07u00). Echter, indien een hogere waarde wordt gemeten voor het achtergrondgeluid (LA95) geldt de hogere waarde van het achtergrondgeluid als norm.



Om dit te controleren geven we hieronder voor elk meetpunt het opgemeten achtergrondgeluidsniveau per periode (dag, avond en nacht) weer. Voor elk meetpunt geven we voor iedere periode per windrichting het gemiddelde LA95 per uur. Dit gemiddelde per uur en per windrichting is het gemiddelde van de meetresultaten die voor die windrichting ter beschikking waren. Daarna wordt per windrichting een gemiddelde bepaald voor de dag, avond en nachtperiode. Voor de nachtperiode wordt zowel het gemiddelde over de gehele nacht als het gemiddelde van de 4 laagste waardes weergegeven. Dit omdat er momenteel nog geen consensus bestaat rond de juiste middeling in het Vlarem. Bovendien wordt er een opsplitsing gemaakt tussen de niveaus die werden geregistreerd bij een windsnelheid die kleiner of gelijk is aan 5 m/s en de niveaus die werden geregistreerd bij een windsnelheid van meer dan 5 m/s. We maken deze opsplitsing omdat bijlage 4.5.1. bij Vlarem II weergeeft dat opgemeten LA95-waarden ter indicatie van de milieukwaliteit dienen te gebeuren bij windsnelheden ≤ 5 m/s. Aangezien er geen meetvoorschriften voorhanden zijn worden de laagste gemiddelden (dus bij WS ≤ 5 m/s) gehanteerd i.f.v. mogelijke ophoging van de richtwaarden. Meetpunt 2: Westhinderstraat 71, 8380 Brugge Tabel 6. Samenvattende tabel mpt 2 – gemiddelde LA95 bij WS ≤ 5 m/s.

Specifiek voor meetpunt 2 (ingedeeld onder 2b° in de tabel in bijlage 5.20.6.1. bij Vlarem II) kunnen we stellen dat het opgemeten oorspronkelijke omgevingsgeluid (uitgedrukt in de LA95 parameter) voor de dag-, avond,- en nachtperiode beneden de richtwaarden (van respectievelijk 48, 43 en 43 dB(A)) ligt zoals deze zijn weergegeven in de tabel in bijlage 5.20.6.1. Bijgevolg wordt gesteld dat het achtergrondgeluid niet maatgevend is als norm waardoor de richtwaarden zoals weergegeven in de tabel in bijlage 5.20.6.1. bij Vlarem II te allen tijde gerespecteerd dienen te blijven. Ter controle van de opgemeten niveaus, die dateren van het jaar 2009, werd er tijdens de dagperiode van vrijdag 15/05/15 een ambulante meting (10 minuten) uitgevoerd ter hoogte van het betrokken immissiepunt. Onder een noordelijke windrichting (5 m/s) werd hier een LA95-niveau van 47 dB(A) geregistreerd. We kunnen dus stellen dat er geen significant verschil is tussen de recente en historische immissieniveaus, bijgevolg kunnen de historische geluidsimmissieniveaus nog worden gebruikt voor de effectbepaling. Meetpunt 3: Veerbootstraat 17-2, 8380 Brugge Tabel 7. Samenvattende tabel mpt 3 – gemiddelde LA95 bij WS ≤ 5 m/s.



Specifiek voor meetpunt 3 (ingedeeld onder 2b° in de tabel in bijlage 5.20.6.1. bij Vlarem II) kunnen we stellen dat het opgemeten oorspronkelijke omgevingsgeluid (uitgedrukt in de LA95 parameter) bij de maatgevende windrichtingen (W tot Z)voor de dag-, avond,- en nachtperiode beneden de richtwaarden (van respectievelijk 48, 43 en 43 dB(A)) ligt of kan liggen zoals deze zijn weergegeven in de tabel in bijlage 5.20.6.1. Bijgevolg wordt gesteld dat het achtergrondgeluid niet maatgevend is als norm waardoor de richtwaarden zoals weergegeven in de tabel in bijlage 5.20.6.1. bij Vlarem II te allen tijde gerespecteerd dienen te blijven. Ter controle van de opgemeten niveaus, die dateren van het jaar 2009, werd er tijdens de dagperiode van dinsdag 15/05/15 een ambulante meting (10 minuten) uitgevoerd ter hoogte van het betrokken immissiepunt. Onder een noordelijke windrichting (5 m/s) werd hier een LA95niveau van 46 dB(A) geregistreerd. We kunnen dus stellen dat er een verwaarloosbaar verschil is tussen de recente en historische immissieniveaus, bijgevolg kunnen de historische geluidsimmissieniveaus nog worden gebruikt voor de effectbepaling. Meetpunt 4: Moerstraat 156, 8301 Knokke-Heist Tabel 8. Samenvattende tabel mpt 4 – gemiddelde LA95 bij WS ≤ 5 m/s.

Specifiek voor meetpunt 4 (ingedeeld onder 8° in de tabel in bijlage 5.20.6.1. bij Vlarem II) kunnen we stellen dat het opgemeten oorspronkelijke omgevingsgeluid (uitgedrukt in de LA95 parameter) voor de dag-, avond,- en nachtperiode beneden de richtwaarden (van respectievelijk 55, 50 en 50 dB(A)) ligt zoals deze zijn weergegeven in de tabel in bijlage 5.20.6.1. Bijgevolg wordt gesteld dat het achtergrondgeluid niet maatgevend is als norm waardoor de richtwaarden zoals weergegeven in de tabel in bijlage 5.20.6.1. bij Vlarem II te allen tijde gerespecteerd dienen te blijven. Ter controle van de opgemeten niveaus, die dateren van het jaar 2009, werd er tijdens de dagperiode van dinsdag 15/05/15 een ambulante meting (10 minuten) uitgevoerd ter hoogte van het betrokken immissiepunt. Onder een noordelijke windrichting (4 m/s) werd hier een LA95niveau van 44 dB(A) geregistreerd. We kunnen dus stellen dat er een verwaarloosbaar verschil



is tussen de recente en historische immissieniveaus, bijgevolg kunnen de historische geluidsimmissieniveaus nog worden gebruikt voor de effectbepaling.

Resultaten ambulante immissiemetingen Rondom het projectgebied werden er naast de continue metingen nog 7 ambulante metingen uitgevoerd in functie van de meest nabijgelegen woningen t.o.v. de geplande WT’s. Dit gebeurde gedurende de dagperiode op vrijdag 15/05/2015. De resultaten (statistische parameters en equivalent geluidsdrukniveau) zijn weergegeven in onderstaande tabel. Er werd per meetpunt 10 minuten (T) gemeten. Tabel 9. Meetresultaten ambulante meetpunten. Meetpunt

Starttijd

A B C D E F G

11u00 11u20 11u40 12u10 10u00 10u20 10u40

WR N N N N N N N

WS m/s 5 5 5 5 5 5 5

LAeq,T

LA01,T

LA05, T

LA10,T

LA50,T

LA95,T

69,6 57,1 64,5 54,5 51,5 49,7 57,9

75,5 64,3 74,3 62,7 59,7 54,7 71,5

73,0 61,7 69,8 59,3 57,6 52,1 67,0

71,2 55,8 61,7 52,2 48,4 50,9 61,2

47,8 52,2 56,4 47,9 44,4 49,4 50,8

46,3 51,6 55,2 45,2 44,0 44,9 47,4

• Meetpunt A: Kapitein Fryattstraat 30, Brugge Het ambulant meetpunt werd gekozen binnen het woongebied van deelgemeente Zeebrugge ten noordwesten van het projectgebied. De meest nabijgelegen geplande windturbine betreft deze van de Visveiling op een afstand van ± 555 m. Tijdens de meting werd het heersende omgevingsgeluid volledig bepaald door het aanwezige wegverkeer. Het achtergrondgeluidsniveau (LA95) bedroeg nog 46 dB(A) waardoor de milieukwaliteitsnorm t.h.v. het immissiepunt (gebieden onder 2° van bijlage 2.2.1. bij VLAREM II (dag= 50 dB(A) ; avond & nacht = 45 dB(A)) gerespecteerd blijft.

• Meetpunt B: Evendijk-Oost 2, Brugge Het ambulant meetpunt werd gekozen binnen het woongebied van deelgemeente Zeebrugge ten noorden van het projectgebied. De meest nabijgelegen geplande windturbine betreft deze van de Visveiling op een afstand van ± 355 m. Tijdens de meting werd het heersende omgevingsgeluid volledig bepaald door het aanwezige wegverkeer. Het achtergrondgeluidsniveau (LA95) bedroeg nog 52 dB(A) waardoor de milieukwaliteitsnorm t.h.v. het immissiepunt (gebieden onder 2° van bijlage 2.2.1. bij VLAREM II (dag= 50 dB(A) ; avond & nacht = 45 dB(A)) overschreden wordt.

• Meetpunt C: Ploegstraat 38, Brugge Het ambulant meetpunt werd gekozen binnen het woongebied van deelgemeente Zeebrugge ten noorden van het projectgebied. De meest nabijgelegen geplande windturbine betreft deze van de Visveiling op een afstand van ± 595 m. Tijdens de meting werd het heersende omgevingsgeluid volledig bepaald door het aanwezige wegverkeer. Het achtergrondgeluidsniveau (LA95) bedroeg nog 55 dB(A) waardoor de milieukwaliteitsnorm t.h.v. het immissiepunt (gebieden onder 2° van bijlage 2.2.1. bij VLAREM II (dag= 50 dB(A) ; avond & nacht = 45 dB(A)) overschreden wordt.

• Meetpunt D: Heistlaan 382, Knokke-Heist



Het ambulant meetpunt werd gekozen ter hoogte van één van de meest nabijgelegen woningen ten oosten van het projectgebied. Het punt ligt al op meer dan 1800 m tot de geplande windturbines. Echter op ongeveer 750 m bevindt zich de reeds vergunde WT 2 van Eneco. Tijdens de meting werd het heersende omgevingsgeluid volledig bepaald door het verkeer in de omgeving en door de waterzuiveringsinstallatie. Het achtergrondgeluidsniveau (LA95) bedroeg 45 dB(A) waardoor de milieukwaliteitsnorm t.h.v. het immissiepunt (gebieden onder 8° van bijlage 2.2.1. bij VLAREM II (dag= 55 dB(A) ; avond & nacht = 50 dB(A)) gerespecteerd blijft.

• Meetpunt E: Zwankendammestraat 57, Brugge Het ambulant meetpunt werd gekozen binnen het woongebied van deelgemeente Zwankendamme ten zuidwesten van het projectgebied. De meest nabijgelegen geplande windturbine betreft deze van Tropicana op een afstand van meer dan een kilometer. Echter op ongeveer 585 m bevindt zich de reeds vergunde WT 2 van Electrabel. Tijdens de meting werd het heersende omgevingsgeluid bepaald door het verkeer en industrie op afstand. Het achtergrondgeluidsniveau (LA95) bedroeg 44 dB(A) waardoor de milieukwaliteitsnorm t.h.v. het immissiepunt (gebieden onder 2° van bijlage 2.2.1. bij VLAREM II (dag= 50 dB(A) ; avond & nacht = 45 dB(A)) gerespecteerd blijft.

• Meetpunt F: Uitkerkestraat 3, Brugge Het ambulant meetpunt werd gekozen ter hoogte van één van de meest nabijgelegen woningen ten westen van het projectgebied. De meest nabijgelegen geplande windturbine betreft deze van Tropicana op een afstand van meer dan 1900 m. Echter op ongeveer 345 m bevindt zich de reeds vergunde WT 2 van Electrabel. Tijdens de meting werd het heersende omgevingsgeluid bepaald door het verkeer en industrie op afstand. Het achtergrondgeluidsniveau (LA95) bedroeg 45 dB(A) waardoor de milieukwaliteitsnorm t.h.v. het immissiepunt (gebieden onder 2° van bijlage 2.2.1. bij VLAREM II (dag= 50 dB(A) ; avond & nacht = 45 dB(A)) gerespecteerd blijft.

• Meetpunt G: Evendijk-West 38, Brugge Het ambulant meetpunt werd gekozen ter hoogte van één van de meest nabijgelegen woningen ten westen van het projectgebied. De meest nabijgelegen geplande windturbine betreft deze van Visveiling op meer dan 1500 m. Echter op plusminus 285 m bevindt zich de reeds vergunde WT 1 van Electrabel. Tijdens de meting werd het heersende omgevingsgeluid voornamelijk bepaald door de aanwezige bedrijven in de omgeving. De reeds ingeplande windturbine was op sommige momenten hoorbaar. Het achtergrondgeluidsniveau (LA95) bedroeg 47 dB(A) waardoor de milieukwaliteitsnorm t.h.v. het immissiepunt (gebieden onder 5° van bijlage 2.2.1. bij VLAREM II (dag= 60 dB(A) ; avond & nacht = 55 dB(A)) gerespecteerd blijft.

Beoordelingspunten en richtwaarden De continue meetpunten dienen als referentiepunten. Aangezien het niet mogelijk is continue metingen uit te voeren ter hoogte van alle omringende woningen, werken we in functie van de overdrachtsberekening / effectbepaling met volgende beoordelingspunten: Tabel 10. Beoordelingspunten discipline geluid.

BP 1 2

Adres

Veerbootstraat 37, Brugge Venetiëstraat 56, Brugge

Bestemming volgens gewestplan / tabel bijlage 5.20.6.1.

Richtwaarden conform bijlage 5.20.6.1 Dag Avond Nacht

2b° Woongebied < 500 m industriegebied 2b° Woongebied < 500 m industriegebied

48 dB(A) 48 dB(A)

43 dB(A) 43 dB(A)


43 dB(A) 43 dB(A)


BP 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19

Adres Kapitein Fryattstraat 30, Brugge Evendijk-Oost 2, Brugge Ploegstraat 38, Brugge Evendijk-Oost 246, Brugge Moerstraat 156, KnokkeHeist Izabellastraat 5, KnokkeHeist Heistlaan 311, Knokke-Heist Heistlaan 382, Knokke-Heist Heistlaan 345, Knokke-Heist Lisseweegse Steenweg 30, Brugge Zwankendammestraat 57, Brugge Zeebruggelaan 150, Brugge Uitkerkestraat 3, Brugge Evendijk-West 23, Brugge Evendijk-West 38, Brugge Baron de Maerelaan 68, Brugge Baron de Maerelaan 58, Brugge

Bestemming volgens gewestplan / tabel bijlage 5.20.6.1. 2b° Woongebied < 500 m industriegebied 2b° Woongebied < 500 m industriegebied 2b° Woongebied < 500 m industriegebied 2b° Woongebied < 500 m industriegebied 8° Bufferzone 4° Woongebied 5bis° Agrarisch gebied 8° Bufferzone 4° Woongebied 2a° Agrarisch gebied < 500 m industriegebied 2b° Woongebied < 500 m industriegebied 5bis° Agrarisch gebied 2a° Agrarisch gebied < 500 m industriegebied 2a° Agrarisch gebied < 500 m industriegebied 5° Gebied voor gemeenschapsvoorziening en openbaar nut Niet ingedeeld – Militair domein 2b° Woongebied < 500 m industriegebied

Richtwaarden conform bijlage 5.20.6.1 Dag Avond Nacht 48 dB(A) 48 dB(A) 48 dB(A) 48 dB(A) 55 dB(A) 44 dB(A) 48 dB(A) 55 dB(A) 44 dB(A) 50 dB(A) 48 dB(A) 48 dB(A) 50 dB(A) 50 dB(A) 60 dB(A)

43 dB(A) 43 dB(A) 43 dB(A) 43 dB(A) 50 dB(A) 39 dB(A) 43 dB(A) 50 dB(A) 39 dB(A) 45 dB(A) 43 dB(A) 43 dB(A) 45 dB(A) 45 dB(A) 55 dB(A)

43 dB(A) 43 dB(A) 43 dB(A) 43 dB(A) 50 dB(A) 39 dB(A) 43 dB(A) 50 dB(A) 39 dB(A) 45 dB(A) 43 dB(A) 43 dB(A) 45 dB(A) 45 dB(A) 55 dB(A)

--

--

--

48 dB(A)

43 dB(A)

43 dB(A)

Op deze beoordelingspunten wordt het specifieke geluidsniveau ten gevolge van de toekomstige windturbines berekend. Om op de Vlarem-beoordelingspunten de richtwaarden te kunnen bepalen, maar ook om de mogelijke effecten te kunnen bespreken dient het oorspronkelijk omgevingsgeluid gekend te zijn. Voor de beoordelingspunten die samenvallen met één van de meetpunten hanteren we uiteraard de meetparameters die werden opgemeten op de betrokken meetpunten. Voor de overige beoordelingspunten waar niet werd gemeten hanteren we het LA95 dat werd opgemeten ter hoogte van het meest nabijgelegen of meest representatieve meetpunt. Aangezien het oorspronkelijke achtergrondgeluidsniveau op alle vaste punten binnen het studiegebied onder de richtwaarden (tabel bijlage 5.20.6.1. bij Vlarem II) ligt kunnen we stellen dat het opgemeten achtergrondgeluid niet maatgevend is als norm. Hierdoor kunnen de beoordelingspunten geen gebruik maken van een ophoging van de richtwaarden en vervalt de afstandsregel die bepaalt dat de afstand tussen de windturbine en de meest nabijgelegen woning meer dan drie maal de rotordiameter moet bedragen.



Ter verduidelijking geven we hieronder nogmaals het gewestplan maar nu met aanduiding van de beoordelingspunten:

Gewestplan projectgebied + beoordelingspunten geluid.

7.2

Beschrijving en beoordeling van de milieueffecten

7.2.1

Methodologie

Ten gevolge van het project treden enerzijds effecten op tijdens de aanleg- en afbraakfase en anderzijds tijdens de exploitatiefase. Op basis van gekende geluidsvermogenniveaus en de wettelijk toegelaten emissieniveaus van het in te zetten materieel werd uitgerekend volgens ISO-9613 welke geluidsniveaus kunnen verwacht worden ter hoogte van de dichtstbij gelegen woningen tijdens de aanleg- en afbraakfase. Er werd voor een bepaalde configuratie van werktuigen een type geluidscontour bepaald. De voornaamste activiteiten die voor een beduidende geluidsimmissie zorgen zijn hierna algemeen besproken. Belangrijk is te vermelden dat de geluidsemissie van werktuigen in open lucht beperkt is door het KB van 14/2/2006. Werfmachines moeten voldoen aan de grenswaarden opgenomen in bijlage XI bij dit KB. Het toelaatbaar geluidsvermogenniveau bedraagt bijvoorbeeld voor nieuwe graafmachines 93 dB(A) bij een vermogen onder 15 kW en (80+11lgP) dB(A) bij een vermogen boven 15 kW (P). Naast de impact van de werkzaamheden die gerelateerd zijn aan de aanleg en afbraak van het windturbinepark bespreken we de effecten van het project op het omgevingsgeluid tijdens exploitatie van het WT-park. Voor de toekomstige windturbines hanteren we de geluidsvermogenniveaus (gemeten volgens de IEC-61400-11 norm) zoals bepaald in een verslag van een geaccrediteerd bureau. Op basis van de gekende geluidsvermogenniveaus van de windturbines, de geometrische kenmerken, de ligging van de bronnen, de ligging van de beoordelingspunten en de hoogte van de turbines wordt met een overdrachtsberekening de specifieke bijdrage berekend naar de verschillende beoordelingspunten (BEGIS methode). Deze berekening steunt op de ISO-9613 en wordt uitgevoerd met een computerprogramma (Geomilieu V2.62). De berekening gebeurt bij een luchtabsorptie bij 10°C en 70 % relatieve luchtvochtigheid conform ook de bepaling van het geluidsvermogenniveau en werd uitgevoerd conform de parameterinstellingen vermeld in de toelichtingsbijlage, punt F14 van bijlage 4 van titel I van het Vlarem. Als grondabsorptie wordt 0,2 gehanteerd voor industrieparken en wateroppervlaktes en 0,8 voor weilanden en parken. De impact wordt visueel voorgesteld aan de hand van geluidscontouren en het specifiek geluidsniveau wordt berekend op de beoordelingspunten. Deze beoordelings- of evaluatiepunten situeren zich altijd ter hoogte van de dichtst bijgelegen bewoon-



de vertrekken of kwetsbare gebieden ten opzichte van de toekomstige windturbines. Conform het significantiekader wordt een effectbepaling uitgevoerd op de beoordelingspunten conform VLAREM II. 7.2.2

Effecten tijdens uitvoering van de werken

Tijdens de werkzaamheden zullen voornamelijk tijdens de opbouw van de windturbines geluidsemissies worden veroorzaakt. Deze werkzaamheden zullen afhankelijk van de locatie van de werf plaatselijk een verhoging van het geluidsniveau veroorzaken ten opzichte van het reeds aanwezige omgevingsgeluid. Het specifiek geluidvermogenniveau bij de aanleg wordt bepaald door typewaarden voor gebruikelijke bronnen (werfmachines, vrachtwagens, …). Hieronder worden enkele algemeenheden weergegeven. Tijdens de aanleg- en afbraakfase zijn er verschillende geluidsbronnen mogelijk. We kunnen een onderscheid maken tussen: • werfverkeer (vrachtwagens, werktreinen,…); • funderingen (heien of schroeven); • vaste installaties (vb stroomgroepen, pompen,…); • mobiele bronnen zoals hydraulische kraan, vrachtwagens,… • werktuigen: pneumatische hamers, drilboren, ….; Zowel de voorbereidende fase, met name het bouwrijp maken van het terrein, als de bouw en afbraak van de WT’s zal voor een tijdelijke verhoging van het omgevingsgeluid zorgen. Tijdens de bouwen afbraakfase kunnen maximaal volgende geluidsdrukniveaus verwacht worden op een bepaalde afstand tot een werf met volgende geluidsbronnen cumulatief in werking: • één wiellader • één hydraulische kraan • twee vrachtwagens (tijdens het laden en lossen) • één wals • één betonmixer/betonpomp Tabel 11. Afstand van bron tot de respectievelijke geluidscontour tijdens werkzaamheden. Geluiddrukniveau tgv werkzaamheden Afstand tot de werf

70 dB(A)

65 dB(A) 60 dB(A) 55 dB(A) 50 dB(A)

30 m

60 m

100 m

160 m

270 m

De geplande windturbine Visveiling, gelegen binnen het industriegebied ten zuiden van deelgemeente Zeebrugge, komt het dichtst te liggen ten opzichte van het woongebied van Zeebrugge. De WT Visveiling en dus ook de werken situeren zich op iets meer dan 300 m ten zuiden van de woonstraat Evendijk-Oost. Aan de hand van een ambulante meting (mpt B) hebben we vastgesteld dat het omgevingsgeluid hier bepaald wordt door het verkeer op de N34. Het opgemeten LAeq,T van 57 dB(A) wordt niet beïnvloed door het specifieke geluidsniveau afkomstig van de werken (toename < 1 dB(A)). Op de andere immissiepunten binnen dit woongebied is de afstand tot de werken groter waardoor het Lsp hier lager ligt en men eveneens een verwaarloosbaar effect op het geluidsklimaat verwacht.



Voor de heiwerken (funderingspalen) kunnen de kraan voor de levering van de funderingspalen en de heimachine tegelijkertijd in werking zijn. Het intrillen van palen kan aanleiding geven tot hoge geluidsdrukniveaus en dan vnl. in die gevallen waar impacten zich voordoen. In onderstaande tabel zijn de te verwachten geluidsdrukniveaus (equivalent) terug te vinden. Tabel 12. Te verwachten geluidsdrukniveaus (heiwerken). Activiteit Heien funderingspalen

Lwr in dB(A) 126

Afstand tot activiteit in meter 60 dB(A) 65 dB(A) 70 dB(A) 400 250 150

75 dB(A) 80

80 dB(A) 50

Deze overdrachtsberekeningen werden uitgevoerd volgens de ISO 9613 voor een standaard luchtabsorptie bij een luchtvochtigheid van 70 % en temperatuur van 10 °C. De weergegeven bronsterkte is gebaseerd op gemiddelde waarden op basis van praktijkmetingen. Grote variaties in bronsterkte zijn in de praktijk mogelijk. De gegeven afstanden zijn dan ook niet meer dan indicatief en kunnen niet als harde grenswaarden worden gehanteerd. Voornamelijk het sterk pulserend karakter kan een storend effect uitoefenen naar de omwonenden. Op korte afstand van deze activiteit (ca. 15 m) kunnen geluidsdrukniveaus voorkomen van 100 tot max. 110 dB(A). Dit zijn weliswaar maximale geluidsdrukniveaus, de equivalente niveaus liggen ongeveer 5 à 10 dB(A) beneden het piekniveau van dergelijke slag. Binnen het projectgebied te Zeebrugge zullen de geluidsniveaus afkomstig van de heiwerkzaamheden op sommige immissiepunten bepalend zijn voor de heersende geluidsniveaus en volgens het significantiekader beoordeeld worden als zijnde ‘zeer significant negatief’. Op andere punten worden de equivalente niveaus reeds zeer sterk verstoord door het aanwezige verkeer waardoor het specifieke geluidsniveau van de heiwerken gedeeltelijk gemaskeerd worden en de toename van de geluidsimmissie geëvalueerd wordt als matig tot significant negatief. Hierdoor wordt bij het gebruik van dergelijke machinerie aangeraden om geluidsreducerende maatregelen (isolerende mantel rond heiblok of paal) te voorzien. Bij toepassing van een geluidsisolerende mantel kunnen de maximale geluidsniveaus tot 12 dB(A) lager liggen op 15 m afstand. Met betrekking tot de trillingsproductie worden twee methoden voor het indrijven van pijlers geëvalueerd, namelijk: • heien met slaghamers • schroefheien. In het algemeen zijn overdag trillingsniveaus tot een niveau van 2 à 3 mm/s (piekwaarden) gedurende korte tijd wel acceptabel. Indien het heiwerk gedurende enkele maanden gedurende de dag dezelfde woning belast daalt de grens van het acceptabele trillingsniveau snel tot niveaus van de orde van 0,2 – 0,3 mm/s, dit is voor het windturbineproject echter niet het geval. Het bodemprofiel en het type, de zwaarte en de duur van het heiwerk bepalen de aan te houden afstand waarbuiten in het algemeen het geproduceerde trillingsniveau acceptabel is. Gedurende de avonden de nacht mag het trillingsniveau niet hoger worden dan 0,2 – 0,3 mm/s (piekwaarden), onafhankelijk van de duur van het heien. Uitgaande van de karakteristieken van de bodem, zijn volgende amplitudes te verwachten als functie van de afstand tot het impactpunt (zie onderstaande tabel). De berekening geeft onder meer de afstanden waarop de maximaal toelaatbare KB-waarden (volgens DIN 4150 deel 2, 1999) voorkomen.



Methode Heien

Schroefpaal

Afstand in m 4 8 90 110 4 9 11

Gemiddelde amplitude in mm/s 6 4 0.15 0.10 0.60 0.15 0.10

Indien uitgegaan wordt van volgende richtwaarden (cfr. DIN 4150 deel 2,1999): • zeldzaam optredende trillingen (4 mm/s) of KB 4 • niet storende trillingen (0.15 mm/s) of KB 0.15 • waarnemingsdrempel (0.10 mm/s) of KB 0.1 kan verwacht worden dat er t.h.v. de meest nabijgelegen woningen te Zeebrugge geen trillingshinder zal optreden vermits de afstand tot de woningen en de werfzone groter dan bovenvernoemde afstanden is. 7.2.3

Effecten tijdens exploitatie van het project

De impact van het windturbinepark te Zeebrugge wordt aan de hand van geluidscontouren visueel voorgesteld en tevens wordt het specifiek geluidsniveau berekend op de beoordelingspunten. De berekeningshoogte op de meet- en beoordelingspunten en voor de geluidscontourenkaart bedraagt 4 m. Het berekend geluidsniveau is geldig voor de meest ongunstige situatie, vermits met een meewind (= wind van windturbine richting beoordelingspunt) wordt gerekend. Aangezien het (toekomstige) specifieke geluid afkomstig van de windturbines een continu aerodynamisch ruisachtig geluid van de wieken of rotorbladen betreft en deze tijdens alle periodes actief zijn, zal het potentiële effect het grootst zijn tijdens de nachtperiode wanneer de meeste factoren (vnl. verkeer) die overdag en ’s avonds het omgevingsgeluid bepalen gedeeltelijk wegvallen. De initiatiefnemer doet op vandaag geen definitieve uitspraak over het turbinetype en kan zich niet vastpinnen op het weerhouden type hieronder weergegeven. In praktijk zal de initiatiefnemer pas na een prijsvraag beslissen welk type windturbine er zal opgericht worden. Aangezien een prijsvraag niet te verantwoorden is, vooraleer er zekerheid bestaat over het verwerven van een bouwvergunning, wordt dit dossier verder opgemaakt op basis van de mogelijk maximale afmetingen van de windturbine. De initiatiefnemer maakt zich sterk dat de specificaties qua geluidsimpact van de uiteindelijke gekozen windturbine vervat zitten binnen de effectbespreking van de hieronder beschreven types, die verder in de studie worden gehanteerd. Met andere woorden, het gaat telkens om een worstcase benadering. Het staat vast dat de uiteindelijk gekozen windturbine binnen dezelfde range qua geluidseigenschappen zal liggen als onderstaand type (welke in deze studie beoordeeld wordt op zijn effecten). Zoals opgelegd in bijlage 4 van titel I van het Vlarem werd telkens gerekend met het gegarandeerd brongeluid bij 95 % van het nominale vermogen van de windturbine.



Producent

Enercon

Type

E101

Vermogen

3,0 MW

Ashoogte 99 m

Rotordiameter 101 m


Zoals reeds vermeld zijn er ten westen van het projectgebied twee windturbines van projectontwikkelaar Electrabel aanwezig en ten oosten van het projectgebied twee windturbines van projectontwikkelaar Eneco/WWL. Gezien de andere projecten, dient Eneco ervoor te zorgen dat de 2 geplande WT’s het totale specifieke geluidsniveau niet dermate ophogen opdat de richtwaarden conform titel II van het Vlarem gerespecteerd kunnen blijven. Wat betreft de 2 WT’s van Electrabel zijn de karakteristieken: Producent

REpower

Type

MM82

Vermogen

2,05 MW

Ashoogte 100,0 m

Rotordiameter 82 m


Wat betreft de 2 WT’s van Eneco/WWL zijn de karakteristieken: Producent

Vestas

Type

V90

Vermogen

3,0 MW

Ashoogte 105,0 m

Rotordiameter 90 m


Hieronder wordt het effect op het geluidsklimaat berekend en besproken ten gevolge van de windturbines van de weerhouden types bij een windsnelheid (op 10 m hoogte) van 8 m/s of meer, m.a.w. wanneer het vermogen in MW en het geluidsvermogenniveau in LWA maximaal is. De spectrale gegevens (octaaf- en/of tertsbanden) van de types zijn in bijlage 1 terug te vinden. Aangezien de spectrale samenstelling van de geluidsvermogenniveaus van de verschillende types weinig verschilt zijn de berekende specifieke geluidsdrukniveaus eveneens bruikbaar voor andere types met een gelijkaardig geluidsvermogenniveau. De gegevens worden ingebracht in een geluidsmodel. Op basis van dit model wordt dan het effect volgens ISO 9613 berekend. Op basis van de meet- en rekenresultaten wordt bepaald wat het maximaal toelaatbare brongeluid van de windturbines kan zijn gedurende de dag-, avond-, en nachtperiode conform de sectorale milieuvoorwaarden voor windturbines. Deze werden door de Vlaamse Regering goedgekeurd op 15 juli 2011 en het besluit trad in werking begin 2012. Berekend specifiek geluidsniveau – max. brongeluid Hieronder berekenen en bespreken we het mogelijke effect van de 2 geplande windturbines van het type Enercon E101 die draaien bij het max. haalbare brongeluid. Ook de twee WT’s van Electrabel en de twee WT’s van Eneco/WWL worden meegenomen in het model, telkens met het hoogste brongeluid bij 95% van het nominale vermogen van de windturbine. De berekende geluidscontouren worden op een kleurenortho en op het gewestplan weergegeven. Voor de geselecteerde beoordelingspunten wordt het berekende totale specifieke geluidsniveau als het Lsp per projectontwikkelaar hieronder weergegeven in tabel. Het totale continue specifieke geluidsniveau geproduceerd door de windturbines wordt getoetst aan de uiteindelijke richtwaarden volgens titel II van het Vlarem. De resultaten van de overdrachtsberekeningen (geluidscontourenkaart) worden weergegeven hierna en dit voor volgende situatie:



Onderstaande figuren geven de geluidscontouren op een kleurenortho en op het gewestplan voor de toekomstige representatieve werking van de windturbines ; beide windturbines van Eneco van het type Enercon E101 – 3 MW zijn opgenomen in het model bij 95% v/h nominaal vermogen (max. LwA = 106,0 dB(A) / WT); 2 WT’s van Electrabel van het type REpower MM82 – 2 MW zijn opgenomen in het model bij 95% v/h nominaal vermogen (max. LwA = 105,0 dB(A) / WT) ; 2 WT’s van Eneco/WWL van het type Vestas V90 – 3 MW zijn opgenomen in het model bij 95% v/h nominaal vermogen (max. LwA = 107,0 dB(A) / WT). Deze situatie wordt getoetst aan de Vlarem-normen voor de dag, avond en nachtperiode.

Geluidscontour – cumulatief effect – max. brongeluid.



Geluidscontour – cumulatief effect – max. brongeluid.

Voor de twee geplande windturbines van Eneco (en de WT’s van Electrabel en Eneco/WWL) wordt voor het weerhouden type op de negentien beoordelingspunten op een immissiehoogte van 4 m een specifiek geluidsniveau in dB(A) berekend. Tevens wordt de specifieke bijdrage getoetst aan de norm voor de dagperiode en deze voor de avonden nachtperiode (meest strenge) zoals bepaald volgens de sectorale voorwaarden inzake het geluid van windturbines. Tabel 13. Berekend specifiek geluidsniveau bij max. brongeluid – Toetsing aan de richtwaarden. BP

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

DAG-periode Berekend Lsp bij max Lw 2 WT’s 2 WT’s Electrabel Eneco/WWL 35,8 24,0 38,3 dB(A) 32,9 25,1 38,6 dB(A) 31,7 26,7 41,5 dB(A) 28,6 29,0 45,7 dB(A) 26,5 31,4 41,3 dB(A) 24,7 31,9 37,9 dB(A) 21,1 41,9 42,2 dB(A) 19,3 35,2 35,9 dB(A) 18,8 35,8 36,3 dB(A) 19,9 40,2 40,5 dB(A) 18,6 34,8 35,3 dB(A)

RW 2 WT’s Eneco 34,5

DAG

37,0

48 dB(A)

40,8

48 dB(A)

45,5

48 dB(A)

40,7

48 dB(A)

36,4

48 dB(A)

30,1

55 dB(A)

26,8

44 dB(A)

26,0

48 dB(A)

27,6

55 dB(A)

25,5

44 dB(A)

48 dB(A)

AVOND- en NACHT-periode Berekend Lsp bij max Lw 2 WT’s 2 WT’s 2 WT’s Electrabel Eneco/WWL Eneco 35,8 24,0 34,5 38,3 dB(A) 32,9 25,1 37,0 38,6 dB(A) 31,7 26,7 40,8 41,5 dB(A) 28,6 29,0 45,5 45,7 dB(A) 26,5 31,4 40,7 41,3 dB(A) 24,7 31,9 36,4 37,9 dB(A) 21,1 41,9 30,1 42,2 dB(A) 19,3 35,2 26,8 35,9 dB(A) 18,8 35,8 26,0 36,3 dB(A) 19,9 40,2 27,6 40,5 dB(A) 18,6 34,8 25,5 35,3 dB(A)

RW AVOND & NACHT 43 dB(A) 43 dB(A) 43 dB(A) 43 dB(A) 43 dB(A) 43 dB(A) 50 dB(A) 39 dB(A) 43 dB(A) 50 dB(A) 39 dB(A)



12

34,5

13

38,4

14

33,2

15

43,0

16

42,8

17

45,4

18

37,5

19

34,1

26,0 37,7 dB(A) 24,7 39,7 dB(A) 21,7 34,4 dB(A) 21,4 43,2 dB(A) 22,0 43,0 dB(A) 22,4 45,6 dB(A) 22,6 38,7 dB(A) 22,4 36,1 dB(A)

34,4

50 dB(A)

34,5

33,3

48 dB(A)

38,4

27,2

48 dB(A)

33,2

28,6

50 dB(A)

43,0

29,6

50 dB(A)

42,8

31,1

60 dB(A)

45,4

31,8

--

37,5

31,3

48 dB(A)

34,1

26,0 37,7 dB(A) 24,7 39,7 dB(A) 21,7 34,4 dB(A) 21,4 43,2 dB(A) 22,0 43,0 dB(A) 22,4 45,6 dB(A) 22,6 38,7 dB(A) 22,4 36,1 dB(A)

34,4

45 dB(A)

33,3

43 dB(A)

27,2

43 dB(A)

28,6

45 dB(A)

29,6

45 dB(A)

31,1

55 dB(A)

31,8

--

31,3

43 dB(A)

Zoals reeds aangehaald gelden deze specifieke bijdrages voor alle turbines samen (cumulatief), hoewel deze voor de beoordelingspunten die tussen de turbines in gelegen zijn eerder een overschatting zal zijn. Immers, de wind komt steeds maar uit één windrichting zodat voor de immissiepunten tussen de turbines in, voor de ene turbine een meewind heerst en voor de andere een tegenwind. In de berekening wordt steeds met meewind gerekend zodat we voor deze situatie met een overschatting zitten. Het is immers onmogelijk (in de huidige gebruikte software) om een berekening met tegenwind uit te voeren. Uit de bovenstaande tabel leiden we af dat: •

•

Wanneer de twee geplande windturbines van Eneco draaien met een max. brongeluid dat gehaald wordt bij 95% van het nominaal vermogen, er zich geen probleem stelt met betrekking tot het respecteren van de vigerende Vlarem-normen voor windturbinegeluid tijdens de dagperiode. Tijdens de avonden nachtperiode is het niet mogelijk de richtwaarden overal te respecteren en noteren we een overschrijding t.h.v. beoordelingspunt 4.

Dus, aangezien men bij een max. geluidsvermogenniveau een overschrijding van de richtwaarden t.h.v. het meest nabijgelegen woongebied vaststelt, kan de hinder volgens de sectorale milieuvoorwaarden voor windturbines niet tot een aanvaardbaar niveau beperkt worden waardoor men tijdens de betrokken periodes dient over te gaan tot het nemen van milderende maatregelen. We vermelden nogmaals dat dit enkel geldig is voor een worst case situatie. Aangezien de windsnelheid niet steeds 8 m/s of meer bedraagt zakt het LWA van de windturbines waardoor het Lsp en de hiermee gepaard gaande toename van het specifiek geluid een stuk lager zal liggen. Bovendien waait deze wind ook niet steeds van windturbine richting ontvangerspunten, zoals dit wel in de berekening het geval is. Het blijven eveneens berekeningen waar - gezien de afstand van bron tot ontvanger - enige foutenmarge opzit4. Aan de andere kant kunnen we wel al de probleemsituaties in kaart brengen. De verificatie van de berekende geluidsniveaus en voorspelde specifieke geluidsniveaus kan pas na indienstname van de windturbines. Controlemetingen na indienstname bij een kritische windrichting zijn bijgevolg noodzakelijk.

Berekend specifiek geluidsniveau – reductie tijdens avonden nachtperiode De meeste recente windturbines beschikken over verschillende ‘noise modes’ die men kan instellen in de software van de windturbine. Dit betekent dat men bij windsnelheden die overeen4

Voor afstanden tussen bron en ontvanger tussen 100 m en 1000 m geeft ISO 9613 (waarop het rekenmodel is gebaseerd) een nauw-

keurigheid van ± 3 dB(A). Dit is echter enkel geldig voor een gemiddelde hoogte tussen bron en ontvanger die kleiner is dan 30 m. Voor grotere hoogtes (zoals hier het geval is) doet de norm geen uitspraak over de nauwkeurigheid van de berekeningen.



stemmen met een te hoog geluidsvermogenniveau het vermogen van de turbine en dus ook het geluidsvermogenniveau kan beperken. Hieronder berekenen en bespreken we het mogelijke effect van de windturbines, waarbij de meest noordelijke van de geplande windturbines van Eneco (type Enercon E101) in een ‘reduced noise mode’ draait tijdens de avonden nachtperiode (19u tot 07u) teneinde te voldoen aan de vigerende wetgeving. De twee WT’s van Electrabel en de twee WT’s van Eneco/WWL worden meegenomen in het model, telkens met het hoogste brongeluid bij 95% van het nominale vermogen van de windturbine. De resultaten van de overdrachtsberekening (geluidscontourenkaarten) wordt weergegeven hierna en dit voor volgende situatie: Toekomstige representatieve werking van de windturbines in een worst case scenario tijdens de AVOND- en NACHTperiode (windsnelheid 8 m/s of meer en van bron richting ontvanger) ; de 2 geplande WT’s van Eneco van het type E101 – 3 MW zijn opgenomen in het model o WT Visveiling draait in een ‘reduced noise mode’ met LWA = 103,0 dB(A); o WT Tropicana blijft draaien bij max. brongeluid met LWA = 106,0 dB(A); De 2 WT’s van Electrabel van het type REpower MM82 – 2 MW zijn opgenomen in het model bij max. brongeluid (95% v/h nominaal vermogen (LwA = 105,0 dB(A)). De 2 WT’s van Eneco/WWL van het type Vestas V90 – 3 MW zijn opgenomen in het model bij max. brongeluid (95% v/h nominaal vermogen (LwA = 107,0 dB(A)).

Geluidscontour – cumulatief effect – reduced noise mode voor WT Visveiling.



Geluidscontour – cumulatief effect – reduced noise mode voor WT Visveiling.

Voor de twee geplande windturbines van Eneco (en de reeds vergunde WT’s van Electrabel en Eneco/WWL) wordt voor het weerhouden type op de negentien beoordelingspunten op een immissiehoogte van 4 m een specifiek geluidsniveau in dB(A) berekend na doorvoering van de milderende maatregelen of m.a.w. invoering van de “reduced noise modes”. Daar de milderende maatregelen genomen werden i.f.v. de richtwaarden die het Vlarem oplegt tijdens de avonden nachtperiode (19u tot 07u) wordt de specifieke bijdrage getoetst aan de norm voor de betrokken periodes zoals bepaald volgens de sectorale voorwaarden inzake het geluid van windturbines. Tabel 14. Berekend specifiek geluidsniveau na reducties – Toetsing aan de richtwaarden. BP

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

AVOND- en NACHT-periode Berekend Lsp bij max Lw 2 WT’s 2 WT’s 2 WT’s Electrabel Eneco/WWL Eneco 35,8 24,0 32,4 37,6 dB(A) 32,9 25,1 34,7 37,2 dB(A) 31,7 26,7 38,3 39,4 dB(A) 28,6 29,0 42,7 43,0 dB(A) 26,5 31,4 38,3 39,3 dB(A) 24,7 31,9 34,3 36,5 dB(A) 21,1 41,9 28,9 42,1 dB(A) 19,3 35,2 25,6 35,8 dB(A) 18,8 35,8 25,0 36,2 dB(A) 19,9 40,2 26,7 40,4 dB(A)

RW AVOND & NACHT 43 dB(A) 43 dB(A) 43 dB(A) 43 dB(A) 43 dB(A) 43 dB(A) 50 dB(A) 39 dB(A) 43 dB(A) 50 dB(A)



11

18,6

12

34,5

13

38,4

14

33,2

15

43,0

16

42,8

17

45,4

18

37,5

19

34,1

34,8 35,2 dB(A) 26,0 37,5 dB(A) 24,7 39,6 dB(A) 21,7 34,2 dB(A) 21,4 43,1 dB(A) 22,0 43,0 dB(A) 22,4 45,6 dB(A) 22,6 38,4 dB(A) 22,4 35,6 dB(A)

24,5

39 dB(A)

33,8

45 dB(A)

32,4

43 dB(A)

26,3

43 dB(A)

27,5

45 dB(A)

28,2

45 dB(A)

29,6

55 dB(A)

29,9

--

29,4

43 dB(A)

Uit de overdrachtsberekening blijkt dat, indien men opteert voor twee windturbines van het type E101 (3 MW), men het geluidsvermogenniveau van WT Visveiling dient te reduceren tot respectievelijk 103,0 dB(A) wil men de norm voor de avonden nachtperiode conform de sectorale milieuvoorwaarden voor windturbines te allen tijde respecteren. De overige windturbines (WT Tropicana + reeds vergunde WT’s) kunnen blijven draaien bij het max. haalbare brongeluid bij 95% van het nominaal vermogen. We kunnen besluiten dat er onder de hierboven vermelde condities geen overschrijdingen tijdens de avonden nachtperiode te verwachten zijn op de beoordelingspunten gelegen ter hoogte van de bestaande bewoning en in de bestaande woongebieden (= beoordelingspunten conform Vlarem). Het Vlarem stelt dat indien het specifieke geluid voldoet aan bovenstaande richtwaarden er vanuit gegaan mag worden dat de hinder veroorzaakt door de windturbine / het windturbinepark tot een aanvaardbaar niveau beperkt kan worden.

Significantiekader Op basis van de immissiemetingen en de overdrachtsberekeningen kunnen we de effecten voor de toekomstige activiteiten als volgt samenvatten t.h.v. het meest kritische beoordelingspunt: •

BP 4 (Evendijk-Oost 2, Brugge) betreft het meest kritische Vlarem-beoordelingspunt ten noorden van WT Visveiling. o Het opgemeten oorspronkelijke omgevingsgeluid in het studiegebied bedraagt 51,6 dB(A) tijdens de dagperiode. Het Lsp van de reeds vergunde WT’s beïnvloedt Lvoor niet. Het specifieke geluidsniveau veroorzaakt door de 2 geplande WT’s van Eneco bedraagt 45,5 dB(A). Lna bedraagt 52,6 dB(A) waardoor ∆LAX,T = +1 (tussenscore 0). Aangezien het Lsp < GW wordt voldaan aan de bepalingen conform Vlarem en bekomen we een eindscore van 0 (= verwaarloosbaar effect). o Tijdens de avonden nachtperiode werd hier niet gemeten. Echter, na doorvoering van de milderende maatregelen of m.a.w. invoering van de “reduced noise modes” bestaat er voor de twee WT’s van Eneco geen probleem meer met betrekking tot het respecteren van de door Vlarem II opgelegde norm tijdens de avonden nachtperiode voor nieuwe inrichtingen. Hierdoor krijgt BP4 een eindscore van 0 (= verwaarloosbaar) tot -1 toegekend (= matig significant negatief) en is onderzoek naar milderende maatregelen minder dwingend.

Op alle andere beoordelingspunten ligt het berekende specifieke geluidsniveau t.g.v. de twee geplande windturbines van Eneco lager. Bovendien stelt er zich tijdens de dagperiode (WT’s draaien bij max brongeluid) noch tijdens de avonden nachtperiode (WT Visveiling draait in reduced noise mode) nergens een probleem m.b.t. het respecteren van de vigerende normen.



Hierdoor krijgen alle beoordelingspunten een eindscore van 0 (= verwaarloosbaar) tot -1 toegekend (= matig significant negatief) en is onderzoek naar milderende maatregelen minder dwingend. Het Vlarem stelt dat indien het specifieke geluid voldoet aan de richtwaarden er vanuit gegaan mag worden dat de hinder veroorzaakt door de windturbine / het windturbinepark tot een aanvaardbaar niveau beperkt kan worden. Conclusie Op basis van de overdrachtsberekeningen die werden uitgevoerd i.f.v. het weerhouden type windturbine kan men besluiten dat: • De reeds vergunde windturbines van projectontwikkelaar Electrabel en projectontwikkelaar Eneco/WWL tijdens alle periodes kunnen draaien bij max. brongeluid zonder de Vlarem-normen te overschrijden. • Het Lsp geproduceerd door de 2 geplande windturbines van Eneco bij een max. brongeluid (95% van het nominaal vermogen) de normen voor de dagperiode conform de sectorale milieuvoorwaarden voor windturbines te allen tijde respecteert. • Er voor de avondperiode (19u tot 22u) en voor de nachtperiode (22u tot 07u) voor het weerhouden type overschrijdingen te verwachten zijn en men het brongeluid dient te reduceren van WT Visveiling. Kortom, opdat aan het MAX (richtwaarde, LA95) voor de dag-, avonden nachtperiode in de omgeving (beoordelingspunten te Zeebrugge) van het windturbineproject is voldaan zijn volgende maximale geluidsvermogenniveaus (LwA in dB(A) bij 95 % van het nominaal vermogen) mogelijk en vergunbaar: Tabel 15. Max. brongeluid per WT mogelijk en vergunbaar. WT

LB-72

Periode

X

Y

DAG (7u-19u)

AVOND (19u-22u)

NACHT (22u-7u)

Visveiling

68843

224543

106,0 dB(A)

103,0 dB(A)

103,0 dB(A)

Tropicana

69152

223698

106,0 dB(A)

106,0 dB(A)

106,0 dB(A)

Indien per windturbine het hierboven weergegeven brongeluid (LwA) tijdens de betrokken periodes niet overschreden wordt blijft de Vlarem-norm te allen tijde gerespecteerd. Het blijven eveneens berekeningen waar gezien de afstand van bron tot ontvanger enige foutenmarge opzit. De verificatie van de berekende geluidsniveaus (met eventuele overschrijdingen) kan pas na indienstname van de windturbines d.m.v. controlemetingen bij een kritische windrichting. 7.3

Cumulatieve effecten

Aangezien men in het kader van het Project-MER Power Port Zeebrugge nog bijkomende windturbines voorziet in de Achterhaven van Zeebrugge (buiten de reeds vergunde), doen zich binnen het gebied mogelijk cumulatieve effecten voor m.b.t. de geluidsniveaus. Men dient er op toe te zien dat het totale specifieke geluidsniveau afkomstig van het windturbinepark (windturbines Electrabel + Eneco/WWL + Eneco + nog bijkomende WT’s) de vigerende Vlarem-normen te allen tijde kan respecteren. In dergelijk geval wordt de significantie van de effecten beoordeeld als verwaarloosbaar tot matig significant negatief. Het Vlarem stelt dat indien het totale specifieke geluid van het windturbinepark voldoet aan de richtwaarden er vanuit gegaan mag worden dat de hinder veroorzaakt door het windturbinepark tot een aanvaardbaar niveau beperkt kan worden. Wat betreft het mogelijke cumulatieve effect van de verdere uitbouw van de haven, de aanleg van de A11, de omvorming van de N34, het knooppunt N31 te Zwankendamme, de Interne havenweg ten westen van de havenrandweg Oost,… op het omgevingsgeluid is bijzonder moeilijk of onmogelijk in te schatten. Verwacht wordt dat voornamelijk de toename van verkeer en de verspreiding van dit wegverkeer het LA95,1h zal doen stijgen in een groot gebied waardoor de



effecten ten gevolge de windturbines minder zal zijn dan hierboven beschreven. De mate waarin dit extra geluid het windturbinegeluid kan maskeren is onmogelijk te voorspellen. De uitbreiding van het Vormingsstation Zwankendamme heeft geen effect op het LA95,1h.


Discipline fauna en flora

8


8.1


8.1.1

Ligging binnen beschermde gebieden

De 2 windturbines liggen niet binnen SBZ-gebied, noch binnen VEN-gebied (Kaart 5 en 6). De dichtst bijgelegen afstanden van een windturbine tot de meest nabijgelegen beschermde zone is als volgt: Turbine Visveiling

Gebied SBZ-V Kustbroedvogels te Zeebrugge-Heist

Afstand (m) 1680 m

Visveiling Visveiling Tropicana

SBZ-H Polders SBZ-V Poldercomplex VEN De Baai van Heist, Sashul, Vuurtorenweide en Kleiputten van Heist VEN De Polders Boudewijnkanaal SBZ-H Polders SBZ-V Poldercomplex

1700 m 1700 m 977 m

Tropicana Tropicana Tropicana 8.1.2

2885 m 1900 m 1600 m

Biologische Waarderingskaart

Er komen geen biologisch waardevolle gebieden voor in en t.h.v. het projectgebied (Kaart 7). Op de plaats waar de windturbines gepland zijn, komen geen bijzondere plantensoorten voor. Het verlies en effect op dit vlak is dan ook nihil. Ter hoogte van de windturbines (grondvlak) werden geen habitattypes volgens de habitatkaart 5.2 (Paelinckx et al. 2009) gekarteerd. 8.1.3

Risico-atlas vogels windturbines

De risicoatlas vogels windturbines werd opgemaakt door het INBO. Vlaanderen is in deze risicoatlas ingedeeld in een aantal risicoklassen gaande van 0 (geen informatie of laag risico) tot 3 (groot risico). Er dient opgemerkt dat ‘geen risicoklasse’ van de risicoatlas automatisch uitsluiting geeft voor de inplanting voor windturbines. De risicoatlas geeft louter weer waar en waarom bepaalde gebieden een risico vormen voor vogels bij het plaatsen van windturbines en geeft aan waarmee rekening dient te worden gehouden als er windturbines worden gepland. Op basis van gedetailleerd onderzoek en na toepassing van milderende maatregelen kunnen er alsnog (beperkt) windturbines geplaatst worden in bepaalde (rand)zones binnen de risicoklassen. Het 500 m-hok waarbinnen de voorliggende windturbines gelegen zijn, werd voor alle 2 turbines aangeduid als risicoklasse 3 - groot risico en dit gezien de ligging t.h.v. een pleistergebied, broedkolonie, voedsel- en slaaptrek en weidevogelgebied (Kaart 8a). Voor de inplanting van windturbines in een zone met risicoklasse 3 stelt het begeleidend document van de Risicoatlas (Everaert et al. 2011) dat er een belangrijke impact te verwachten is op Vlaams of internationaal niveau. Er wordt echter opgemerkt dat niet alle gegevens bekend zijn (zeker in geval van de trekroutes) en de werkelijke situatie er deels kan verschillen met de situatie die in de risicoatlas



is weergegeven, temeer daar met hokken wordt gewerkt die niet steeds met de fysische terreinomstandigheden corresponderen. In het project-MER ‘Power Port Zeebrugge’, werd de impact van 37 windturbines reeds onderzocht, waarvan de 2 windturbines in onderhavige MER-ontheffing binnen de cluster ‘Achterhaven Noord’ bevinden. Gezien de gewijzigde positie van de 2 windturbines (> 200 m verschuiving) t.o.v. de ligging in het project-MER ‘Power Port Zeebrugge’, wordt hierna een overzicht gegeven van volgende aspecten van de risico-atlas: • Pleister- en rustgebieden watervogels en steltlopers (Kaart 8b) • Slaapplaatsen (Kaart 8c) • Broedkolonies (Kaart 8d) • Weidevogelgebieden (Kaart 8e) • Akkervogelgebieden (niet van toepassing) • Bijzondere broedvogels (Kaart 8f) • Voedseltrek (Kaart 8g) • Slaaptrek (Kaart 8h) • Seizoenstrek (Kaart 8i) Type

Risico-klasse

Pleister- en rustgebieden

1 - mogelijk risico (5 km buffer)

Toelichting mogelijk belangrijk als buffer

watervogels en steltlopers Slaapplaatsen


mogelijk belangrijk als buffer

Broedkolonies


mogelijk belangrijk als buffer

Weidevogelgebieden

1 - mogelijk risico (1 km buffer) (WT Tropicana)

mogelijk belangrijk als buffer (WT-

buiten risico-zone weidevogelgebied (WT Visvei-

Tropicana)

ling) Akkervogelgebieden

buiten risico-zone akkervogelgebied

Bijzondere broedvogels

1 - mogelijk risico (1 km buffer) (WT Tropicana)

mogelijk belangrijk als buffer (WT

buiten risico-zone bijzondere broedvogels (WT

Tropicana)

Visveiling) Voedseltrek

2 – risico (WT Visveiling, Tropicana)

Eenden (Smient en Wilde eend): 100-500 (WT Visveiling en Tropicana)

Slaaptrek

2 – risico

Meeuwen: 500-1000/avond (Visveiling, Tropicana) Meeuwen: 1000-2000/avond (Tropicana)

Seizoenstrek

buiten risico-zone seizoenstrek

Een opmerking bij de aantallen over de vogels is dat deze niet elk jaar geteld worden en sterk kunnen variëren. Wel is zo dat het projectgebied onderdeel uitmaakt van de monitoring van het SBZ-V Poldercomplex. Uit deze rapporten kan voldoende data gehaald worden inzake aantallen (cfr. belangrijk inzake significantiebepaling). Op basis van deze rapporten en de risico-atlas (2011) (die dus verschilt van deze gebruikt in het project MER Power Port Zeebrugge (2010)), is voldoende data beschikbaar en hoeven geen nieuwe vogeltellingen uitgevoerd te worden. In de Achterhaven komt de overgrote meerderheid van de meeuwen ’s avonds op rotorhoogte aangevlogen vanuit zuidelijke richtingen, de meeste langs het Boudewijnkanaal (maar ook een groot deel langs het Leopoldkanaal/Schipdonkkanaal). Vanuit de richting Boudewijnkanaal vliegen de meeste meeuwen op relatief grote hoogte (ca. 40-150 m). Een deel van vooral de grote meeuwen (Zilvermeeuw/Kleine mantelmeeuw) vliegt door richting Voorhaven en Baai van Heist. De ochtendsituatie is minder goed gekend maar vermoedelijk gelijkaardig in de andere richting (Everaert 2008a). 8.1.4

Vleermuizen



De soorten die foeragerend voorkomen zijn (het betreft allen Bijlage IV soorten van de Habitatrichtlijn): • Baardvleermuis (Rode lijst soort, ‘vermoedelijk bedreigd’) • Watervleermuis • Gewone dwergvleermuis • Laatvlieger Vooral het Boudewijnkanaal is hier van belang als foerageergebied (Zwaenepoel et al. 2002). 8.2


8.2.1

Methodologie en beoordelingskader

De haven van Zeebrugge is een zeer belangrijk gebied voor diverse vogels (meeuwen, eenden, …). Het betreft hier zowel trekbewegingen als pleisterende vogels. Windturbines kunnen er enerzijds toe leiden dat vogels in er mee in aanvaring komen, anderzijds kunnen windturbines leiden tot de nodige verstoring van broedende en/of rustende vogels. Binnen het project-MER ‘Power Port Zeebrugge’ ging dan ook de meeste aandacht uit naar deze aspecten. In het project-MER werden volgende effectgroepen besproken: • Aanvaring • Verstoring en barrièrewerking • Biotoopverlies Voor het aspect mortaliteit voor vogels adviseert Everaert et al. (2011)5 de impactanalyse uit te voeren volgens de methodiek beschreven in §3.2.6.2.1 van Everaert et al. (2011) en §4.2 van Everaert & Peymen (2013)6. Deze is als volgt: - het gekend (of ingeschat) aantal vliegbewegingen over de planlocatie zonder windturbines; - een correctiefactor met inschatting van het procentueel aantal vogels dat na de inplanting van de geplande windturbines het park volledig zal ontwijken (macro-avoidance); - de gekende aanvaringskansen per soort of soortgroep (uit recente literatuur); - de correctiefactor (indien noodzakelijk) voor de tussenafstand van de windturbines; - de correctiefactor (indien noodzakelijk) voor het type turbines en de configuratie van het windpark. Tabel 16. Overzicht van de effectgroepen, criteria, methodologie en significantiebepaling uit het project-MER ‘Power Port Zeebrugge’. Effectgroep Aanvaringsaspect

Criterium Aanvaringsslachtoffers van broedende, pleisterende en migrerende vogelsoorten en vleermuizen

Methodologie Inschatting effect op belang van ecologische functie

Beoordeling significantie op basis van Zeldzaamheid broedende, pleisterende en migrerende vogelsoorten en vleermuizen en gekende (kwantitatieve) impact op de populatie

5

Everaert J., Peymen J. & van Straaten D. (2011). Risico’s voor vogels en vleermuizen bij geplande windturbines in Vlaanderen. Dynamisch beslissingsondersteunend instrument. Rapporten van het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek 2011 (INBO.R.2011.32). Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek, Brussel.

6

Everaert, J., Peymen J. (2013). Aanvullingen op het rapport “Risico’s voor vogels en vleermuizen bij geplande windturbines in Vlaanderen (INBO.R.2011.32)”. Aanzet voor een beoordelings- en significantiekader. Rapporten van het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek 2013 (INBO.R.2013.44).



Verstoring

Rustverstoring van de avifauna en vleermuizen

Biotoopverlies

- Verlies vegetatie door oppervlakte-inname

- Verlies leef- en broedgebied voor avifauna

Inschatting verstoring broedvogels, seizoenstrek, voedsel- en slaaptrek; verstoring vleermuizen (literatuuronderzoek) - Uitdrukking van verlies in oppervlakte waardevolle (beschermde) elementen (vegetatie en flora) - Indirect verlies voor avifauna op basis van het verlies aan habitats

Verstoringsgevoeligheid diersoorten en belang van de getroffen soorten

Relatief belang (in waarde en oppervlakte) van te verdwijnen biotoop

Gezien niet alle aspecten van toepassing zijn op de locatie van de 2 windturbines, werd uit de risico-atlas afgeleid welke aspecten meer in detail zullen uitgewerkt worden (zie 8.1.3). Relevante aspecten zijn: • Aanvaringsaspect: o meeuwen (Achterhaven –slaaptrek) o eenden (Smient)(Achterhaven –voedseltrek) - Verstoring - Biotoopverlies De milieueffecten worden beoordeeld per effectengroep volgens de onderstaande significantiekaders (tevens gebruikt in het project-MER ‘Power Port Zeebrugge’): Effectbeschrijving Significantie verwaarloosbaar

0

matig negatief

-

significant negatief

--

zeer significant negatief

---

Effectbeschrijving Significantie

Biotoopverlies Inname van minder waardevolle biotopen/habitats Inname van een beperkte oppervlakte waardevolle tot zeer waardevolle biotopen/habitats die geen deel uitmaken van een groter geheel met belangrijke natuurwaarde; weinig impact op het areaal van dit ecotoop/habitat Inname van een belangrijke oppervlakte waardevolle tot zeer waardevolle biotopen/habitats die geen deel uitmaken van een groter geheel met belangrijke natuurwaarde; weinig impact op het globale areaal van dit ecotoop/habitat Inname van een belangrijke oppervlakte waardevolle tot zeer waardevolle biotopen/habitats die deel uitmaken van een groter geheel met belangrijke natuurwaarde en/of inname van een belangrijke oppervlakte beschermde natuur; belangrijk areaalverlies

Aanvaringsaspect Geen of verwaarloosbare aanvaringsslachtoffers van broedende/pleisterende

verwaarloosbaar

0

matig negatief

-


--


---

Effectbeschrijving Significantie verwaarloosbaar

0

vogelsoorten en vleermuizen, de aantallen aanvaringsslachtoffers hebben geen effect op de populatiegrootte Beperkte impact (aanvaring) op broedende/pleisterende vogelsoorten en vleermuizen, beperkt effect op de populatiegrootte. Voor gevoelige soorten en/of belangrijke populaties (internationaal belang) kan dit effect ook mogelijk significant zijn op de populatie. Impact (aanvaring) op broedende/pleisterende vogelsoorten en vleermuizen, impact op de populatiegrootte Grote impact (aanvaring) op broedende/pleisterende vogelsoorten en vleermuizen, grote impact op de populatiegrootte

Verstoring Geen of verwaarloosbare wijziging in de verstoring Permanente verstoring van beschermde soorten over een relatief kleine

matig negatief


-

--

oppervlakte van een (deel)gebied of trekroute waarin deze soorten met regionaal belangrijke aantallen aanwezig zijn Permanente verstoring van beschermde soorten over een vrij grote oppervlakte van een (deel)gebied of trekroute waarin deze soorten met regionaal of nationaal belangrijke aantallen aanwezig zijn




---

Soortgroep Meeuwen

Eenden

Permanente verstoring van beschermde soorten over een vrij grote oppervlakte van een (deel)gebied of trekroute waarin beschermde soorten met internationaal belangrijke aantallen aanwezig zijn

% aantalssterfte per jaar 0-0.5 0.5-17 1-2.5 ≥2.5 0-0.5 0.5-1 1-2.5 ≥2.5

Significantieniveau 0 ---0 ----

De aspecten barrièrewerking en verstoring worden meer kwalitatief beoordeeld. Ook de impactbeoordeling op vleermuizen gebeurt op een meer kwalitatieve manier. 8.2.2


Oorzaken hinder Tijdens de aanlegfase van het windturbinepark kunnen volgende ingrepen een bron van verstoring zijn voor de aanwezige avifauna: • graafwerkzaamheden voor de turbines (werf); • aanvoer van onderdelen van de turbines; • normaliter plaatsen van schroefpalen (uitzonderlijk heien van de monopalen voor de turbines); • oprichten van de turbines, takelwerkzaamheden. Daarnaast kan een tijdelijk ecotoopverlies optreden door de werfzones. Voor de opbouw van de windturbines wordt een verhard werkplatform voorzien van +/- 1600 m2, dat noodzakelijk is voor de opstelling van de hijswerktuigen. Daarnaast is een tijdelijke inname van de liggende mast die de kraan inneemt voor de bouw (ca. 10 m x 100 m). Dit heeft geen nadelig effect op de inname van habitats.

Effecten De effecten van bovenstaande ingrepen zijn tijdens de aanlegfase vergelijkbaar met die van een gewone bouwwerf. De verstoring door het aanvoeren van de onderdelen van de turbines, zal vergelijkbaar zijn met de verstoring door het gewone vrachtwagenverkeer in de haven. Dit zal dus geen noemenswaardige verhoging van de hinder veroorzaken. De bouw van de 2 windturbines gebeurt steeds op reeds verharde oppervlaktes of oppervlaktes met geringe biologische waarde. Hierdoor is er geen verlies aan ecotoop of habitat. De effecten zijn bijgevolg te verwaarlozen. De verstoring door het leggen van de kabels zal tijdelijk zijn, en beperkt in ruimte. Het leggen van de kabels is een tijdelijke activiteit, met een tijdelijke potentiële impact. Het leggen van de kabels zal de natuurlijke kenmerken of de kwaliteit van dit gebied niet aantasten, noch de instandhoudingsdoelstellingen van het gebied aantasten. 7

Idem 25



8.2.3


8.2.3.1. Aanvaringsaspect (vogels-vleermuizen) Meeuwen – slaaptrek Voor de berekening van het aantal aanvaringsslachtoffers voor meeuwen op slaaptrek wordt gebruik gemaakt van volgende formule: N=a*v*c1*c2*c3 N= aantal aanvaringsslachtoffers meeuwen buiten broedseizoen voor slaaptrek per dag a= aanvaringskans (op basis aanvaringskans Kleine Pathoekeweg, Brugge) met correctie v = aantal overvliegende meeuwen tijdens de slaaptrek per dag c1= wegingsfactor voor (vliegbewegingen op) rotorhoogte c2= wegingsfactor voor macro-uitwijkmogelijkheid c3= correctiefactor voor opstelling windturbines

1. Bepaling van de aantallen vogels (vogelflux) doorheen de windturbines (alle hoogtes) De aantallen meeuwen op slaaptrek in de Achterhaven worden afgeleid uit de risico-atlas. Voor de 2 windturbines zijn grote meeuwen van belang. Het aantal vliegbewegingen (op alle hoogtes) kan afgeleid worden op basis van de aantallen van de risico-atlas (vliegbewegingen) die zich bevinden in de zone waarin de windturbines zich bevinden. Volgende vliegbewegingen zijn van belang (zie kaart 8h): • slaaptrek van grote meeuwen naar de slaapplaatsen in de Voorhaven: 500-1000/per avond in de zone van de windturbines Visveiling, Tropicana. • Bovendien bevindt zich nog een andere meer oostelijke slaaptrekroute met 10002000/avond t.h.v. Tropicana. Aangezien de aantallen slaan op de aantallen tijdens de slaaptrek, dienen deze aantallen nog met 2 vermenigvuldigd te worden, aangezien de terugtrek ’s morgens ook nog plaatsvindt. Er wordt verondersteld dat deze terugtrek ongeveer gelijk is of iets minder geconcentreerd dan tijdens de slaaptrek. 2. Correctie voor macro-uitwijkmogelijkheid Meeuwen die doorheen de windturbinezone naar de slaapplaatsen vliegen (en terug) zullen een zekere macro-uitwijkmogelijkheid vertonen. Voor slaaptrek van lokale meeuwen buiten de broedperiode werd in Nederland en Vlaanderen slechts 10-25% macro-avoidance gevonden (Everaert 2008b; Winkelman et al. 2008). Bij de berekening van het aantal aanvaringsslachtoffers moet met een macroavoidance van 25 en 50% worden gewerkt (dus correctiefactoren 0.75 en 0.50)(0.50 cfr. waarde gebruikt in MER Power Port Zeebrugge (2010) en 0.75 als worst case). 3. Correctie voor vlieghoogte Voor algemene hoogtes van de meeuwen in de Achterhaven wordt uitgegaan van de vlieghoogteverdelingen (op basis van tellingen) aan de bestaande windturbines in de Achterhaven (Kleine Pathoekeweg, Brugge) (Everaert et al. 2008b). De situatie is min of meer vergelijkbaar, al hebben meeuwen op slaaptrek in de Achterhaven een iets hogere vlieghoogte door de aanwezigheid van de elektriciteitscentrale langs het Boudewijnkanaal. De meeuwen komen hier in een warmere luchtstroom terecht, waardoor ze hoger gaan vliegen. 4. Aanvaringskans Het aanvaringsrisico door het plaatsen van het windpark wordt geëvalueerd op basis van de vastgestelde slachtoffers aan het windpark langs de Kleine Pathoekeweg (Brugge). De configuratie van het windturbinepark t.h.v. de Kleine Pathoekeweg is echter verschillend van dit in fase



2 voor 2 turbines, zodat deze aanvaringskans niet zomaar kan gebruikt worden. De aanvaringskans wordt daarom gecorrigeerd volgens de configuratie van het windurbinepark van fase 2. 5. Correctiefactor opstelling windturbines Hiervoor wordt het Bolker model gebruikt (cfr. ook gebruikt in Project MER Power Port Zeebrugge). Bij het gebruik van het Bolker model met de aanvaringskans die gebaseerd is op literatuurgegevens, is de kans groot dat deze aanvaringskans verschillend is van de aanvaringskans van het windpark in Zeebrugge. Vermits de aanvaringskans afhankelijk is van de configuratie van het windpark is het Bolker model in combinatie met een niet voor het windpark berekende aanvaringskans vrij onzeker (Willmott et al. 2012). Er moet dus rekening gehouden worden dat bij berekeningen met het Bolker model de berekende aantallen aanvaringsslachtoffers een benadering zijn; meer- of minafwijkingingen op het berekende aantal slachtoffers zijn dus mogelijk (er werd daarom een correctie voor de aanvaringskans gebruikt, cfr. idem voor eenden, zie verder). Er moet ook rekening gehouden worden met rondvliegende bewegingen zoals toekomende en vertrekkende meeuwen op en rond het Verbindingsdok en nabij het Vogelrichtlijngebied in de Achterhaven, waardoor de aanvaringskansen kunnen stijgen. Significantiebepaling Het significantieniveau voor de slaaptrek wordt bepaald op de totale populatie van grote meeuwen voor de volledige Achterhaven en Voorhaven. Er wordt gerekend met de gemiddelde en maximale aantallen van de populatie voor de periode 2000-2007 (slaapplaats Voorhaven Zeebrugge). Tabel 17. Berekende aantallen aanvaringsslachtoffers voor grote meeuwen (slaaptrek) voor de 2 windturbines in de Achterhaven. Min. Aantal vogels voor gepland park (per dag)

Max.

3000

6000

0,5/0,75 0,13 0,56 0,0014 0,18

0,5/0,75 0,13 0,56 0,0014 0,18

0,03/0,04

0,06/0,08

4,95/7,43

9,91/14,86

Aanwezige populatie (volledige Achter- en Voorhaven) (maximum)

7154

7154

Aanwezige populatie (volledige Achter- en Voorhaven) (gemiddeld)

3756

3756

0,13/0,20

0,26/0,40

0,07/0,10

0,14/0,21

0/0

0/0

0/0

0/0

Correctie macro-uitwijkmogelijkheid Correctie opstelling windturbines Correctie voor vlieghoogte Aanvaringskans Correctiefactor gebruikte aanvaringskans Aantal slachtoffers geplande turbines per dag met correcties Aantal slachtoffers geplande turbines per winterseizoen (180 dagen) met correcties

% aandeel slachtoffers (t.o.v. gemiddelde populatie) voor macro-avoidance 0.5/0.75 % aandeel slachtoffers (t.o.v. maximum populatie) voor macro-avoidance 0.5/0.75 Significantieniveau (t.o.v. gemiddelde populatie) voor macro-avoidance 0.5/0.75 Significantieniveau (t.o.v. maximum populatie) voor macro-avoidance 0.5/0.75



Uit tabel 17 blijkt dat er voor de slaaptrek van meeuwen geen significant negatief effect optreedt.

Eenden – voedeltrek In het project-MER ‘Power Port Zeebrugge’ werd voor de berekening van het aantal aanvaringsslachtoffers voor eenden op voedseltrek gebruik gemaakt van volgende formule: N=a*v*c1*c2 N= aantal aanvaringsslachtoffers buiten broedseizoen voor voedseltrek per dag a= aanvaringskans (op basis aanvaringskans Winkelman 1992) met correctie v = aantal overvliegende vogels per dag tijdens voedseltrek c1= wegingsfactor voor macro-uitwijkmogelijkheid c2= wegingsfactor opstelling windturbines 1. Bepaling van de aantallen vogels (vogelflux) doorheen de windturbines op rotorhoogte De vogelflux op de voedseltrek in de Achterhaven wordt afgeleid uit de risicoatlas. Voor de windturbines zijn volgende vliegbewegingen (per avond) van belang: - Eenden (Smient en Wilde eend): 100-500 t.h.v. windturbines Visveiling en Tropicana De aantallen vliegbewegingen voor de voedseltrek moeten als minimale waarden beschouwd worden, omdat het aantal vliegbewegingen hoofdzakelijk bepaald is op de aantallen vogels die ’s avonds wegvliegen naar de graslanden en akkers om te foerageren. Het totaal aantal dagelijkse vluchten voor voedseltrek kan echter hoger liggen. 2. Correctie voor macro-uitwijkmogelijkheid Eenden die doorheen de windturbinezone naar de slaapplaatsen vliegen (en terug) zullen een zekere macro-uitwijkmogelijkheid vertonen. Bij de berekening van het aantal aanvaringsslachtoffers moet met een macro-avoidance van 50 en 75% worden gewerkt (dus correctiefactoren 0.50 en 0.25). 3. Aanvaringskans In Nederland vond men voor eenden een aanvaringskans van ca. 1/2600 (Winkelman 1992). Bij gebrek aan data voor het studiegebied, wordt deze aanvaringskans gebaseerd op Winkelman (1992). De aanvaringskans is een gemiddelde aanvaringskans tijdens de nacht en de schemering. Deze komt overeen met de maximale aanvaringskans voor vogels tijdens dag en nacht. Hogere aanvaringskansen treden op gedurende de nacht (ca. 0.09%), maar de huidige gehanteerde waarde (1/2600) geeft een goed beeld van de mogelijke aanvaringskans. De configuratie van het windturbinepark gebruikt voor de aanvaringskans van eenden in Winkelman (1992) is echter verschillend van dit in fase 2 voor de turbines, zodat deze aanvaringskans cfr. Winkelman (1992) niet zomaar kan gebruikt worden. De aanvaringskans wordt daarom gecorrigeerd volgens de configuratie van het windturbinepark van fase 2. 4. Correctie voor de opstelling van de windturbines Hiervoor wordt het model van Bolker et al. (2006) gebruikt. Er moet ook rekening gehouden worden met rondvliegende bewegingen zoals toekomende en vertrekkende vogels op en rond het Verbindingsdok en nabij het Vogelrichtlijngebied in de Achterhaven, waardoor de aanvaringskansen kunnen stijgen. Significantiebepaling Het significantieniveau voor de voedseltrek voor eenden wordt bepaald op de populatie per soort en per deelgebied t.o.v. de winterpopulatie in de Oostkustpolders (data Watervogeldata-



bank INBO) voor de periode 2007/2008-2011/2012 (cfr. rapporten monitoring Oostkustpolders). Voor eenden wordt Smient en Wilde eend in beschouwing genomen. Tabel 18. Berekende aantallen aanvaringsslachtoffers voor eenden (voedseltrek) voor de 4 windturbines in de Achterhaven.

Aantal vogels (vliegbewegingen alle hoogtes) (per dag) Correctie macro-uitwijkmogelijkheid Correctie opstelling windturbines Aanvaringskans Correctiefactor gebruikte aanvaringskans Aantal slachtoffers geplande turbines per dag met correcties – macro-avoidance 0.25 Aantal slachtoffers geplande turbines per dag met correcties – macro-avoidance 0.50 Aantal slachtoffers geplande turbines per jaar met correcties (2/3 van jaar) – macroavoidance 0.25 Aantal slachtoffers geplande turbines per jaar met correcties (2/3 van jaar) – macroavoidance 0.50 Aanwezige populatie (gemiddeld 2007-2012) Oostkustpolders Aanwezige populatie (maximum 2007-2012) Oostkustpolders % aandeel slachtoffers - tov gemiddelde aantallen winterpopulatie en 0,25 macroavoidance Significantieniveau 0,25 macro-avoidance % aandeel slachtoffers - tov gemiddelde aantallen winterpopulatie en 0,50 macroavoidance Significantieniveau 0,50 macro-avoidance % aandeel slachtoffers - tov maximale aantallen winterpopulatie en 0,25 macroavoidance Significantieniveau 0,25 macro-avoidance % aandeel slachtoffers - tov maximale aantallen winterpopulatie en 0,50 macroavoidance Significantieniveau 0,50 macro-avoidance

Minimum eenden Visveiling, Tropicana

Maximum eenden Visveiling, Tropicana

100

500

0,25/0,50 0,13 0,0004 0,44 0,0006

0,25/0,50 0,13 0,0004 0,44 0,0029

0,0011

0,0057

0,1

0,5

0,2

1,0

8023

8023

46829

46829

0,002

0,006

0

0

0,004

0,012

0

0

0,0002

0,001

0

0

0,0004

0,002

0

0

Er treedt geen significant negatief effect (inzake aanvaring) op eenden op door de plaatsing van de turbines.

Vleermuizen Uit het project-MER bleek reeds dat de windturbines geen negatieve impact op vleermuizen door aanvaring hebben. Door de geringe verschuiving van de 2 windturbines treden geen andere effecten op dan deze besproken in het project-MER. 8.2.3.2. Verstoring en barrièrewerking (vogels- vleermuizen) Vogels



Uit diverse literatuur 8 blijkt dat de algemene drempelwaarde voor geluidsverstoring voor bos-, moeras- en zangvogels t.h.v. voorname natuurgebieden op 45 dB(A) gelegd wordt. Hierbij dient opgemerkt dat dit veelal onderzoek betreft naar de verstoringsinvloed van wegverkeer. Deze norm werd ook overgenomen in de publicatie ‘Speciale beschermingszones in Vlaanderen, Juridische aspecten en richtlijnen voor de praktijk’ (De Smedt et. al. 2007). Zij stellen dat wanneer uit berekeningen blijkt dat het geluidsniveau in een deel van het SBZ hoger komt te liggen dan 45 dB(A), er rustverstoring zal optreden en maatregelen moeten genomen worden om dit te beperken. De drempelwaarde voor geluidsverstoring is soortafhankelijk en varieert tussen 42 en 60 dB(A). Het betreft hier continu geluid. Tijdelijk zeer hoge geluidsniveaus hebben geen of slechts zeer beperkte invloed op de fauna. In de studie voor de opmaak van de kwetsbaarheidskaarten 9 wordt als significantiekader het volgende voorgesteld: • Gebieden met een geluidsniveau lager dan 45 dB(A) zijn voor avifauna akoestisch niet verstoord en worden dan ook beschouwd als zeer gevoelig voor akoestische verstoring. • Gebieden met een geluidsniveau tussen 45 en 55 dB(A) zijn voor avifauna beperkt akoestisch verstoord en worden beschouwd als gevoelig voor akoestische verstoring. • Gebieden met een geluidsniveau hoger dan 55 dB(A) zijn duidelijk voor avifauna akoestisch verstoord en worden beschouwd als niet gevoelig voor akoestische verstoring. Daar de geluidsverstoring van windturbines, net als van wegverkeer, een min of meer continue geluidsbron betreft, kunnen we deze drempelwaarde hier overnemen. Uit de berekende toekomstige situatie met de exploitatie van het voorliggend windturbinepark (cfr. discipline geluid) blijkt dat het geluidsniveau t.h.v. het projectgebied zal toenemen. De dB(A) waarden liggen echter t.h.v. belangrijke avifaunistische gebieden lager dan 45 dB(A), zodat het verstoringseffect tengevolge van de 2 geplande turbines verwaarloosbaar is. Vleermuizen Het verstorend effect op vleermuizen zal minimaal en verwaarloosbaar zijn, zoals reeds ook bleek uit het project-MER. 8.2.3.3. Biotoopverlies (vogels- vleermuizen) Door het aanleggen van kunstmatige harde substraten, ontstaat een verlies van habitat. Omwille van de geringe omvang van het gebied waar harde substraten ontstaan en de geringe biologische waarde, zijn er geen negatieve effecten op vogels en vleermuizen. 8.2.3.4. Besluit Zowel op het vlak van aanvaringsaspecten, verstoring/barrièrewerking en biotoopverlies treden er geen significant negatieve effecten op t.g.v. de plaatsing van de 2 windturbines, en dit zowel voor vogels als vleermuizen. 8.3


Mogelijke cumulatieve effecten met het windpark Boudewijnkanaal – Kleine Pathoekeweg

8

BELONJE, J.L.G. (1986). De verstoringsgevoeligheid van weidevogels en water- en rietvogels voor openluchtrecreatie; een literatuuroverzicht. Ministerie van Landbouw en Visserij, Afdeling Documentaire Informatie. REIJNEN, M.J.S.M., VEENBAAS, G., FOPPEN, R.P.B. (1992). Het voorspellen van het effect van snelverkeer op broedvogelpopulaties. Ministerie van Verkeer en Waterstaat, Rijkswaterstaat, Dienst Weg- en Waterbouwkunde i.s.m. DLO-Instituut voor Bos- en Natuuronderzoek. 9

Aeolus-Lisec (2001). Kwetsbaarheidskaart voor fauna en flora ten behoeve van de ondersteuning van milieueffectrapportage. AMINAL Cel MER, versie I.



Het aantal aanvaringsslachtoffers aan de 7 windturbines Boudewijnkanaal – Kleine Pathoekeweg was gemiddeld ongeveer 296 vogels per jaar (288-303), met geen significant verschil tussen bepaalde zones. Er werden het gehele jaar door meeuwenslachtoffers gevonden, met een piek in de zomerperiode, voornamelijk Zilvermeeuw, Kleine mantelmeeuw en Kokmeeuw. Het ging hierbij voornamelijk om meeuwen die tijdens de slaaptrek voorbijvlogen richting Zeebrugge en terug. Gezien de ligging van het windturbinepark kunnen mogelijk significant cumulatieve effecten verwacht worden, hoofdzakelijk op meeuwen, maar ook op watervogels en ganzen. Deze effecten zijn echter verwaarloosbaar, aangezien de windturbines op voldoende afstand (>1 km) gelegen zijn van de geplande turbines, zodat er door de plaatsing van de 2 windturbines geen significant negatieve effecten te verwachten zijn. Mogelijke cumulatieve effecten van nog te plannen en te bouwen windturbines in Achterhaven Indien in de Achterhaven oost nog bijkomende windturbines worden geplaatst, zijn op basis van de huidige inschattingen voor de 8 windturbines in de Achterhaven oost, geen significant negatieve effecten te verwachten (cfr. Project MER Power Port Zeebrugge). In de Achterhaven west zouden eventueel cumulatieve significante effecten kunnen optreden (cfr. Project MER Power Port Zeebrugge).


Discipline landschap, bouwkundig erfgoed en archeologie

9


9.1


9.1.1

Beschrijving op macro- en microniveau

De zone waar de 2 windturbines gepland zijn, is reeds ingenomen door havenactiviteiten (dokken en kades). De landschappelijke structuur op macro niveau bestaat daarom uit een ‘maritiem-industriële laag’. Deze omvat elementen van recentere maritiem-industriële ontwikkelingen (economische ontwikkeling, stedelijke uitbreidingen, grootschalige infrastructuren), de haven. De perceelsstructuur en het wegenpatroon zijn ontworpen met het oog op het optimaal functioneren van de bedrijvenfunctie en een adequate ontsluiting. De elementen van de maritiem-industriële laag worden gekenmerkt door grootschaligheid. De grootschaligheid van de industriële gebouwen in de maritiem-industriële laag verhoudt zich tot de schaal van het Boudewijnkanaal en dokken of belangrijke verkeerswegen in het gebied. Als gevolg van deze grootschaligheid zijn een aantal elementen dominant aanwezig. Ze zijn beeldbepalend en fungeren als baken. In de atlas van de traditionele landschappen is het gebied aangeduid als havengebied. Ter hoogte van de 2 windturbines zijn geen ankerplaatsen en relictzones aanwezig (Kaart 9). 9.1.2

Erfgoedwaarde

9.1.2.1

Beschermd erfgoed

Ter hoogte van de 2 windturbines of in de onmiddellijke omgeving komt er geen beschermd erfgoed voor (Kaart 10). 9.1.2.2

Archeologisch erfgoed

Er zijn geen archeologische vondsten teruggevonden in het projectgebied of in de onmiddellijke omgeving.



Uittreksel uit de CAI.

9.2


9.2.1

Methodiek

De effecten op het landschap, bouwkundig erfgoed en archeologie worden beschreven en beoordeeld volgens de volgende effectgroepen: • Wijziging perceptieve kenmerken. • Wijziging erfgoedwaarde, • Wijziging landschappelijke structuren en relaties De significantie van de effecten wordt als volgt bepaald (cfr. project-MER ‘Power Port Zeebrugge’): Effectbeschrijving

Significantie

Wijziging perceptieve kenmerken Belangrijke en globale meerwaarde voor perceptieve kenmer-

zeer significant positief

+++

significant positief

++

Belangrijke lokale meerwaarde voor perceptieve kenmerken

matig positief

+

Zeer lokale meerwaarde voor perceptieve kenmerken

verwaarloosbaar

0

matig negatief

-

Beperkte aantasting van perceptieve kenmerken


--

Belangrijke lokale aantasting van perceptieve kenmerken


---

Belangrijke en globale aantasting van perceptieve kenmerken

Effectbeschrijving

Significantie

zeer significant positief

+++

significant positief

++

ken, waardevolle positieve beelddragers

Geen impact op perceptieve kenmerken of zeer beperkte impact op reeds sterk aangetaste kenmerken

Wijziging landschapsstructuur en -relaties Globaal herstel of opwaardering van waardevolle structuren of relaties Lokaal herstel of opwaardering van waardevolle structuren of relaties of globaal herstel of opwaardering minder waardevolle structuren of relaties

matig positief

+

verwaarloosbaar

0

matig negatief

-

Lokaal herstel of opwaardering van landschapsstructuur en – relaties Geen impact op samenhang of verstoring van processen Beperkte, lokale verstoring of versnippering van landschapsstructuur en –relaties of beperkte verstoring van reeds aangetaste structuren of relaties


--

Vrij beperkte verstoring of versnippering van waardevolle structuren of relaties of een sterke, globale verstoring van reeds aange-



taste structuren of relaties zeer significant negatief

Verstoring of versnippering van waardevolle structuren of relaties

--Geringe erf-

Erfgoedwaarde

goedwaarde Vernielen (afbraak) Aantasting Beïnvloeding en-

Hoge erfgoed-

Zeer hoge erfgoed-

waarde

waarde

0 0

--/--

-----/---

-------

0

-/--

--/---

---

+

+

++

+++

semblewaarde Beïnvloeding contextwaarde Restauratie/renovatie

Met: ZEER HOGE ERFGOEDWAARDE - Beschermd erfgoed; opgenomen als te beschermen erfgoed - Ankerplaats, erfgoedlandschap - Gaaf, zeer kenmerkend/streekeigen landschapselement, bijzonder landschap HOGE ERFGOEDWAARDE - Relictzone - Beperkt aangetast, kenmerkend/streekeigen landschapselement, bijzonder landschap - lijnrelict, puntrelict - Inventaris bouwkundig erfgoed MATIG ERFGOEDWAARDE - beperkt aangetast, matig kenmerkend/streekeigen landschapselement/landschap of gebouwen

WEINIG ERFGOEDWAARDE - overige - structureel aangetast landschap of gebouwen

Beschrijving Verstoorde (opgehoogde) en vergraven bodem Beperkt verstoorde en vergraven bodem Authentieke bodem maar beperkte vergraving < 500 m² en geen gekend archeologisch erfgoed Authentieke bodem met vergravingen van meer dan 500m² en gekend archeologisch erfgoed in de omgeving

9.2.2

Significantie archeologie 0 ---

---


Tijdens de bouw van de windturbines zullen de grondwerken niet nadrukkelijk aanwezig zijn in het landschap. De graafwerkzaamheden situeren zich nagenoeg allemaal op een reeds ingerichte terminal. De te verwachten effecten zijn dan ook te verwaarlozen. Het uiteindelijk monteren van de turbine gebeurt met een grote kraan. Deze zal wel deel uit maken van het landschapsbeeld. Deze montage duurt per turbine slechts 2 à 3 dagen. De kraan zal ook enkel goed



zichtbaar zijn tijdens de hijswerkzaamheden. De effecten tijdens de aanlegfase zijn dan ook verwaarloosbaar. 9.2.3


9.2.3.1

Wijziging van structuur en relatie

De windturbines worden allen gegroepeerd binnen het havengebied. Deze turbines leiden niet tot extra versnippering van het landschap. De turbines zullen wegens hun omvang het havenlandschap nadrukkelijker op het voorplan brengen. Wegens hun dominantie in het landschap zal de samenhang binnen de haven versterkt worden en neemt het contrast met het omgevende open polderlandschap toe. Het eerder chaotische, onsamenhangend beeld van de haven wordt deels teniet gedaan door de dominantie van de windturbines. Er komt als het ware een duidelijker grens tussen de maritiemindustriële laag en het open polderlandschap. 9.2.3.2

Wijziging van erfgoedwaarde

Beschermd en/of bouwkundig erfgoed In voorliggend project wordt geen beschermd of bouwkundig erfgoed vernietigd, waardoor er geen aantasting is van de context en ensemblewaarde. Het erfgoed bevindt zich ook steeds buiten de invloedstraal bij eventuele bemaling. De effecten ten aanzien van het beschermd en/of bouwkundig erfgoed zijn dan ook te verwaarlozen. Archeologisch erfgoed Voor de bouw van de windturbines zijn vergravingen nodig en wordt zwaar materieel ingezet. Dit kan leiden tot vernietiging of aantasting van archeologisch erfgoed. De bodem in de haven waar turbines worden geplaatst betreft telkens opgespoten grond waar reeds activiteiten op plaatsvinden. Het betreft m.a.w. verstoorde bodems. Binnen deze bodems is de kans heel klein dat er nog intact archeologisch erfgoed aanwezig is. Daarnaast betreft het telkens beperkte vergraving met geringe diepte waardoor in opgespoten materiaal wordt gegraven. De mogelijke effecten ten aanzien van de archeologisch erfgoed zijn dan ook te verwaarlozen. Het aansluiten van de windturbines op het elektriciteitsnet gebeurt door middel van ondergrondse leidingen. Deze leidingen worden aangelegd in open sleuf op ongeveer 0,8m onder het maaiveld niveau. Binnen het huidige haventerrein is dit telkens binnen de laag van het opgespoten terrein. De te verwachten effecten ten aanzien van archeologisch erfgoed als gevolg van het voorzien van de nodige bekabeling zijn dan ook te verwaarlozen. 9.2.3.3

Wijziging perceptieve kenmerken

De 2 windturbines worden geplaatst waar heden reeds havenactiviteiten worden uitgeoefend. Het landschap waarin de turbines worden geplaatst is een maritiem-industrieel landschap, met hoogdynamische activiteiten, met talrijke verticale elementen (kranen, schepen, windturbines,…). De windturbines zijn een dynamisch element (draaiende wieken) en hebben een gesloten mast waardoor ze dominant in het landschapsbeeld aanwezig zijn. Het dynamische van de windturbines wijst op de verbinding met het hoogdynamische havenlandschap. Op een afstand ruimer dan 1280m (stereodrempelwaarde) is er nog maar een beperkt dieptezicht en komen de verschillende turbines als het ware in één plan te liggen. Omwille van uniforme types windturbines en het passen bij een havenlandschap, zal de bouw van de turbines aldus niet leiden tot het verdwijnen van landschappelijke structuren of elementen en zal daardoor het effect op de perceptieve kenmerken verwaarloosbaar zijn.



9.3


De verdere ontwikkeling van de haven zal er toe leiden dat het chaotische karakter van het havenlandschap verder zal toenemen. De afwisseling tussen kranen, masten, containers, opslagtank, auto’s, … zal verder toenemen. De gestructureerde opstelling van uniforme windturbinetypes kan echter een bijdrage leveren om de ‘chaotische skyline’ te ordenen/structureren. In het Project-MER Power Port Zeebrugge werden verschillende turbines voorzien parallel aan het Zuidelijk Kanaaldok. Dit zal de vooropgestelde windturbines in dit project versterken, en zal leiden tot een coherent windturbinepark. Bijkomende windturbines leiden tot bijkomende vergravingen. In de achterhaven zijn verschillende terreinen die tot op heden nog niet zijn opgehoogd. In deze gebieden werd reeds archeologisch onderzoek uitgevoerd. Ten zuiden van het Zuidelijk Kanaaldok werd in het kader van ‘noodarcheologie’ een middeleeuwse site met walgracht opgegraven en werd een proefsleuven- en booronderzoek uitgevoerd (CAI). Er kan eveneens aangenomen worden dat de turbines pas geplaatst worden nadat alle terreinen zijn opgehoogd. De effecten ten aanzien van archeologie in het ontwikkelingsscenario zijn dan ook te verwaarlozen.


Discipline Mens – socio-organisatorische aspecten

10


10.1


De referentiesituatie beschrijft het ruimtegebruik, de belangrijke ruimtelijke structuren en de ruimtelijke samenhang tussen beide in het studiegebied. In de discipline mens wordt eveneens de beeldwaarde (positieve en negatieve beelddragers) in het gebied beschreven en de omgevingskwaliteit (rust, orde, …). 10.1.1

Macroniveau

De haven van Brugge-Zeebrugge is een polyvalente haven met zeer uiteenlopende trafieken. Naast het grote volume eenheidsladingen (trailers, containers, nieuwe wagens), beschikt Zeebrugge ook over de specifieke uitrusting en de know-how voor de behandeling van conventioneel stukgoed, ondeelbare ladingen, droge bulkgoederen en vloeibare producten. De Zeebrugse Visveiling, in de achterhaven, is één der grootste en modernste in Europa. Ten westen van de haven zijn er belangrijke landbouwgebieden met akkers en weilanden. De gronden hebben een zeer hoge waardering volgens de landbouwtyperingskaart. Het landbouwgebied is een open en vlak gebied met ruime vergezichten. Van op ruime afstand is de haven nadrukkelijk visueel waarneembaar. De belangrijkste woonkernen in de nabijheid van de geplande 5 turbines zijn: ° Zeebrugge-Strand (± 2000 inwoners) ° Zwankendamme (± 750 inwoners) ° Zeebrugge-Bad ° Zeebrugge-Station Daarnaast komt in het poldergebied nog verspreide bebouwing voor. 10.1.2

Meso- en microniveau

Het gebied rond het noordelijk insteekdok wordt gekenmerkt door behandeling van voedingwaren (Tropicana, vissershaven, veiling, …) ten oosten en ten westen (in eerste lijn) van het dok. Deze terreinen zijn gekenmerkt door loodsen. Ten noorden alsook ten oosten en ten westen maar in tweede lijn ten aanzien van het dok, is er vooral behandeling van auto’s. Hier is de goederenbehandelaar ICO (International Car Operators). International Car Operators behandelt op de terminal in het Noordelijk Insteekdok nieuwe wagens, high & heavy ladingen, woudproducten, ijzer en staal, aardappelen en andere conventionele stukgoederen. In de oude westelijke achterhaven (Prins Filipsdok en Oud Ferrydok) is er het SHIP-project (project in onderzoeks- en uitwerkingsfase).



10.2


Bij de effectenbeoordeling van de discipline mens socio-organisatorische aspecten wordt dieper ingegaan op de effecten als gevolg van het wijzigen van het ruimtegebruik en de wijzigingen in de belevingswaarde. In een aparte paragraaf wordt dieper ingegaan op de eventuele hinderaspecten. Deze hinderaspecten zijn direct verbonden aan de belevingswaarde maar worden omwille van de belangrijkheid apart behandeld. 10.2.1


10.2.1.1

Wijziging ruimtegebruik

De bouw van de windturbines start met het graven van de funderingssokkel, het plaatsen van funderingspalen en het gieten van het beton voor de funderingssokkel. Daarna wordt gestart met de opbouw van de windturbine. Voor de bouw van de windturbines is afhankelijk van het kraantype tot 1875m² nodig. Daarnaast is er nog de ruimte-inname van de sokkel (oppervlakte sokkel = 256m²) met de nodig veiligheidsafstanden, de ruimte voor het stallen van de vrachtwagens en ruimte om de onderdelen te hijsen. De ruimte-inname voor de sokkel, ruimte voor enkele betonmixers en ander voertuigen (ongeveer 500 m²) duurt ongeveer 0,5 à 1 maand. Daarna is er nog ongeveer 1 maand voor het uitharden van beton. Hier is enkel de oppervlakte van de sokkel nodig, ongeveer 256 m². Deze ruimte is zeer beperkt. Daarna worden de onderdelen gehijst en gemonteerd. Hier is ruimte nodig voor de kraan en de vrachtwagen van het onderdeel. Het monteren duurt gemiddeld 2 dagen. De ruimte die hiervoor nodig is, is 2000 à 3000 m². De uiteindelijke uitvoering zal afgestemd worden met de respectievelijke terminaloperator om de effecten zo beperkt mogelijk te houden zowel in ruimte als tijd. Het tijdelijke verlies aan oppervlakte wordt als tijdelijk matig negatief (-) beoordeeld omwille van het vooropgestelde overleg met de terminal operatoren en de relatief beperkte ruimte dat tijdelijk buiten gebruik is in vergelijking met de totale oppervlakte van de respectievelijke terminals. 10.2.1.2

Wijziging belevingswaarde

Er wordt geen belevingsonderzoek uitgevoerd. De evaluatie van het voorliggende project wordt dan ook vooral gebaseerd op literatuurgegevens uit binnen- en buitenland, zoals ook in het project-MER ‘Power Port Zeebrugge gebeurde. Bij de bespreking gaat aandacht uit naar oriëntatie van de windturbines, de opstelling van de windturbines, de afstanden tussen de turbines, uniformiteit van het turbine type, … Dit sluit nauw aan op de discipline landschap. Tijdens de bouwfase zijn tijdelijk graafmachines, vrachtwagens, een kraan (mobiel of opbouwkraan) aanwezig in het havengebied. De aanwezigheid van machines, kranen en vrachtwagens is eigen aan een haven en vormen een kenmerkend element in een haven in volle expansie. De aanwezigheid van een hoge mobiele kraan of opbouwkraan is hierop een uitzondering en zal dan ook domineren in het landschapsbeeld. Globaal genomen wordt omwille van het tijdelijk karakter van de aanwezigheid van het rollend materieel in het havenlandschap, deze effecten als tijdelijk matig negatief tot verwaarloosbaar beschouwd. 10.2.1.3

Hinder

De belangrijkste hinderaspecten ten aanzien van de aanleg van windturbines zijn geluid. In deze paragraaf wordt nagegaan in welke mate deze optreden en welke de mogelijke effecten zijn ten aanzien van de leefbaarheid in de omgevende polderdorpen en verspreide bebouwing. Hiervoor wordt gesteund op de discipline geluid. In de discipline geluid werd aangetoond dat er ten aanzien van de meest nabije woningen en woonkernen geen significante geluid- en trillingshinder te verwachten is tijdens de aanlegfase.



10.2.2


10.2.2.1

Wijziging ruimtegebruik

Een windturbine neemt slechts een beperkte oppervlakte in (+ veiligheidsbuffer tegen aanrijding): ±100m². Deze ruimte kan niet meer gebruikt worden voor het stallen van containers, rollend materieel of andere goederen. De verschillende terminals zijn telkens tientallen hectaren groot. Het verlies aan oppervlakte is aldus zeer beperkt (< 1 %) wat als matig negatief tot verwaarloosbaar (-/0) wordt beoordeeld. Voor het onderhoud is tijdelijk extra ruimte nodig voor het stallen van een bestelwagen (10 m²). Dit is hoogstens 4 dagen per jaar. De werken situeren zich volledig in de mast en de gondel. Hierdoor is er geen hinder te verwachten ten aanzien van het ruimtegebruik op de terminal. 1 à 2 keer gedurende de levensduur van de turbine zijn groter werken nodig waarbij ruimte kan nodig zijn voor een kraan op te bouwen voor de vervanging van onderdelen in de gondel. Dit is telkens zeer beperkt in tijd. Dit vraagt vooral inspanningen op organisatorisch vlak. Hiervoor wordt vooraf overleg gepleegd met de respectievelijk terminaloperator. Naar ruimtegebruik toe gaat het hier telkens om relatief kleine oppervlakte en gedurende een zeer korte periode waardoor deze effecten te verwaarlozen zijn. Voor de afbraakfase zijn de effecten vergelijkbaar als voor de opbouwfase. 10.2.2.2

Wijziging belevingswaarde

Aangezien in voorliggend project steeds één type windturbine wordt geplaatst, binnen een havengebied en dit reeds een onnatuurlijk landschap is, kan aangenomen worden dat de effecten ten aanzien van beleving verwaarloosbaar zijn. 10.2.2.3

Hinder

Geluid Voor het bepalen van de mate van hinder voor de mens, is vooral de toename van het geluid van belang en in mindere mate de vooropgestelde norm. Het bepalen van de mate van de hinder is echter sterk subjectief. Daarnaast blijkt uit studies dat ook de houding van de persoon tegenover windenergie bepaalt of en in welke mate de toename van het omgevingsgeluid als hinderlijk wordt beschouwd10. Uit de berekeningen van de discipline geluid blijkt dat wanneer de 2 geplande windturbines van Eneco draaien met een max. brongeluid dat gehaald wordt bij 95% van het nominaal vermogen, er zich geen probleem stelt met betrekking tot het respecteren van de vigerende Vlaremnormen voor windturbinegeluid tijdens de dagperiode. Op basis van de overdrachtsberekeningen die werden uitgevoerd i.f.v. het weerhouden type windturbine kan men besluiten dat: • De reeds vergunde windturbines van projectontwikkelaar Electrabel en projectontwikkelaar Eneco/WWL tijdens alle periodes kunnen draaien bij max. brongeluid zonder de Vlarem-normen te overschrijden. • Het Lsp geproduceerd door de 2 geplande windturbines van Eneco bij een max. brongeluid (95% van het nominaal vermogen) de normen voor de dagperiode conform de sectorale milieuvoorwaarden voor windturbines te allen tijde respecteert. • Er voor de avondperiode (19u tot 22u) en voor de nachtperiode (22u tot 07u) voor het weerhouden type overschrijdingen te verwachten zijn en men het brongeluid dient te reduceren van WT Visveiling. Na het doorvoeren van milderende maatregelen worden de richtwaarden voor alle beoordelingspunten wel gerespecteerd.

10

In de studie Lanscape capacity and scial attitudes towards wind energy projects in Belgium werd vastgesteld dat het horen van de windturbines nagenoeg nooit een element is om te protesteren tegen windturbines maar dat het eerder als argument wordt gebruikt door diegene die reeds tegen windturbines zijn. Wel is het zo dat er sprake is van geluidshinder in die gevallen waar de windturbines te dicht bij de woningen staan.



De Wereldgezondheidsorganisatie (WGO) beveelt een niveau van 50 dB(A) als drempel voor matige hinder en 55 dB(A) drempel voor ernstige hinder overdag en ‘s avonds. Deze richtwaarden werden opgesteld rekening houdend met alle geïdentificeerde negatieve gevolgen van het geluid op de gezondheid van de mens in een specifieke omgeving. De WGO definieert de negatieve impact van het lawaai als schade, tijdelijk of op lange termijn, van fysieke of psychologische aard of die verband houdt met het sociale functioneren, en die optreedt bij een blootstelling aan lawaai. Als we deze waarden toetsten aan de berekeningen uit de discipline geluid (cfr. tabel 14) blijkt dat voor alle beoordelingspunten het niveau van 50 dB(A) gerespecteerd wordt. Slagschaduw Algemeen Een slagschaduw is de schaduw die een object werpt op een ondergrond of een ander voorwerp. De draaiende bladen van een windturbine kunnen een wisselende schaduw of reflectie veroorzaken op bepaalde objecten. Slagschaduw komt voor wanneer de zon door de rotor van de windturbine schijnt. In het gebied dat in de projectiezone van de rotor gelegen is, zal de schaduw van de wiek waar te nemen zijn als een intermitterende schaduw ofwel een systematische variatie in lichtsterkte. Deze schaduw kan in sommige gevallen als storend ervaren worden. De mate waarin deze slagschaduw als hinderlijk wordt beschouwd is afhankelijk van het toerental van de draaiende rotor. Algemeen kan gesteld worden dat de slagschaduw het grootste is in de zone net ten noorden, ten oosten en ten westen van de windturbines. De zon staat op onze breedtegordel nooit pal in het noorden zodat de zone ten zuiden van de windturbine nauwelijks slagschaduw zal ondervinden. Voor de beoordeling van de toelaatbaarheid van een windturbine of windturbinepark op een bepaalde locatie dient de slagschaduwhinder ter hoogte van relevante gevoelige objecten op basis van de recent goedgekeurde Vlarem-wetgeving te voldoen aan de normwaarden voor slagschaduwhinder. Artikel 5 20 6 2.3 van Vlarem II vermeldt een maximum van 8 uur effectieve slagschaduw per jaar, met een maximum van 30 minuten effectieve slagschaduw per dag voor elk relevant slagschaduwgevoelig object. Uitgevoerd slagschaduwonderzoek In 2010 heeft Grontmij een slagschaduwstudie opgemaakt. Deze studie is opgenomen in de ‘project-MER Power Port Zeebrugge’ (goedgekeurd 29 september 2010). In de voorliggende studie is gerekend met een type windturbine gekenmerkt door een rotordiameter van 115 meter en een ashoogte van 122 meter. Deze studie is uitgebreid met de vergunde turbines van Eneco/WWL en Electrabel (zie ook hoofdstuk 3). Methodiek De berekening voor het bepalen van de slagschaduw gebeurde met behulp van het softwarepakket WindPRO. Enerzijds werd op verschillende specifieke locaties aan zogehete schaduwreceptoren het aantal effectieve uren slagschaduw op jaarbasis berekend en anderzijds werd een kaart gegenereerd waarop door middel van ISO contouren het aantal effectieve uren slagschaduw oftewel de slagschaduwcontouren visueel worden voorgesteld. Voor de gedetailleerde slagschaduwstudie, zijn rondom het park representatieve gevoelige objecten of locaties gekozen. De beschouwde locaties betreffen relevante woningen en bedrijven welke binnen de 4 uurcontour van het Eneco windpark zijn gelegen. Aanvullend zijn woningen en bedrijven geselecteerd welke binnen de 4 uurcontour zijn gelegen van het cumulatieve windpark. De locatiekeuze is zodanig, dat de meest nabijgelegen locaties zijn beschouwd, evenals locaties die representatief zijn voor nabijgelegen vergelijkbare objecten. Op deze wijze is een fijnmazig structuur van locaties verkregen dat genoeg informatie biedt aan overige nabijgelegen locaties. In totaal zijn er 26 woningen en 21 bedrijven beschouwd.



De slagschaduw wordt berekend aan de hand van de turbinevorm, omvang en langjarig gemiddelde meteorologische condities, zoals de zonneschijnverdeling over het jaar en het aantal uren wind uit een bepaalde windrichting ter plaatse van het windpark. Door ook de windrichting als invoerparameter mee te nemen kan rekening worden gehouden met het draaien van de rotorrichting, wat gevolgen heeft voor de slagschaduweffecten. Als langjarig gemiddelde zonneschijnduur ter plaatse zijn de langjarige statistieken van het weerstation Oostende op circa 22 km afstand gebruikt. Voor het opstellen van een lokaal windprofiel zijn de langjarig gemiddelde windprofielen gebruikt van het weerstation Middelkerke. In de slagschaduwberekeningen zijn de volgende aannames gemaakt: • minimale zonhoogte boven de horizon voor significante invloed Æ 3 graden; • Hoogteverschillen: de hoogteverschillen zijn opgenomen in de modellering. • Obstakels: obstakels zoals gebouwen en/of beplanting tussen turbine en gevoelige objecten zijn conform de rekenmethodiek van Vlarem II niet meegenomen in de berekeningen voor woningen. Door deze aanname wordt uitgegaan dat er geen gebouwen zijn tussen de woningen en de turbines die zicht en dus ook slagschaduw ontnemen. Een specifieke uitzondering is gemaakt voor het gebouw Visveiling. Dit gebouw staat pal tegenover de bedrijven André en Neirinck en is 15,5 meter hoog (volgens bouwtekeningen). Omdat door Eneco is waargenomen dat Visveiling een constante beschaduwing veroorzaakt op de raampartijen van deze bedrijven is Visveiling als obstakel meegenomen in de berekeningen. • Conform de rekenmethodiek van Vlarem II is uitgegaan dat licht (en dus ook slagschaduw) langs alle kanten van de woning of het bedrijf kan binnendringen. Door deze aanname wordt uitgegaan dat de beschouwde woningen en bedrijven aan alle gevels ramen hebben en een niet gecompartimenteerd binnenverblijf. Voor bedrijfslocaties op het noordelijke insteekdok is door Eneco een nadere specificatie van de raamoriëntatie aangegeven. Voor object SSB21 zijn een tweetal geveloppervlakten beschouwd. Deze differentiatie is aangegeven met – N voor de noordgevel en –W voor de westgevel. • De gekozen raamgrootte betreft conform de rekenmethodiek van Vlarem II op 5 meter breed en 2 meter hoog. De onderkant van het raam is op 1 meter vanaf maaiveld gelegen. Voor de bedrijfslocaties is deze maatvoering aangehouden als zijnde een standaard kantoorraam. De referentiesituatie is beschreven als de situatie waarbij alleen de 4 vergunde en ingeplande turbines van Electrabel en Eneco/WWL worden gerealiseerd. De bijkomende effecten door realisatie van de 2 turbines van Eneco (fase 2) werden vervolgens berekend. In onderstaande figuur zijn de contouren weergegeven van de effectieve slagschaduwduur, uitgedrukt in uren per jaar op objecten, verkregen onder de hierboven genoemde uitgangspunten.



Slagschaduwcontouren (cumulatieve situatie).



Resultaten Onderstaande tabel geeft de resultaten van de slagschaduwstudie weer. De groen gearceerde objecten betreffen de objecten welke buiten de 4 uurs contour zijn gelegen van het solitaire Eneco windpark (fase 2). Deze objecten ondervinden volgens Vlarem geen noemenswaardige hinder van de nieuwe Eneco windturbines. Tabel 19. Resultaten toetsing Vlarem II Astronomisch maximum *) referentie cumulatief Gevoelige objecten

type

Lambert

Lambert

Schaduw (max uren/dag)


Effectief referentie cumulatief Schaduw

Schaduw

(uren/jaar)

(uren/jaar)

object

Oost

Noord

SS01 SS02 SS03 SS04 SS05 SS06

woning woning woning woning woning woning

69.103 69.288 69.411 69.107 68.825 68.595

224.958 225.105 225.149 225.063 224.893 224.965

0:00 0:16 0:17 0:00 0:00 0:00

0:58 0:52 0:51 0:51 1:20 0:59

0:00 0:40 0:59 0:00 0:00 0:00

13:46 7:56 6:49 8:03 20:52 12:22

SS07 SS08 SS09 SS10 SS11 SS12 SS13 SS14 SS15 SS16 SS17 SS18 SS19 SS20 SS21 SS22 SS23 SS24 SS25 SS26 SS-B01 SS-B02 SS-B03 SS-B04 SS-B05 SS-B06 SS-B07 SS-B08 SS-B09 SS-B10 SS-B11 SS-B12 SS-B13 SS-B14 SS-B15 SS-B16 SS-B17 **) SS-B18 SS-B19 SS-B20 SS-B21-N

woning woning woning woning woning woning woning woning woning woning woning woning woning woning woning woning woning woning woning woning bedrijf bedrijf bedrijf bedrijf bedrijf bedrijf bedrijf bedrijf bedrijf bedrijf bedrijf bedrijf bedrijf bedrijf bedrijf bedrijf bedrijf bedrijf bedrijf bedrijf bedrijf

68.960 68.313 68.333 68.091 67.814 67.390 67.415 66.801 67.207 67.067 68.180 68.157 68.133 67.643 70.750 71.205 71.227 71.505 67.169 66.746 67.578 67.493 67.305 68.391 68.149 68.450 68.082 68.770 70.532 67.014 67.078 67.434 68.076 68.194 68.600 68.697 68.895 68.793 69.261 69.675 69.673

224.951 224.757 224.916 224.720 224.604 224.409 224.298 223.681 223.148 223.019 223.045 222.928 222.876 223.436 224.603 224.617 224.046 223.457 224.342 224.001 223.793 224.155 224.001 224.207 223.870 223.329 224.529 224.725 223.949 223.821 224.039 223.248 223.155 224.433 224.677 224.713 224.610 224.262 223.827 223.814 224.160

0:00 0:18 0:17 0:22 0:25 0:45 1:04 0:33 0:51 0:39 0:34 0:35 0:36 1:04 0:44 0:26 0:35 0:26 0:48 0:31 0:00 1:30 2:23 0:19 0:27 0:22 0:24 0:00 2:17 0:50 0:58 1:28 0:40 0:23 0:14 0:00 0:00 0:06 0:18 0:27 0:00

1:08 0:48 0:44 0:38 0:27 0:45 1:04 0:33 0:51 0:39 0:34 0:35 0:36 1:04 0:44 0:26 0:35 0:26 0:48 0:31 0:21 1:39 2:23 0:31 0:27 0:52 0:46 2:02 2:31 0:50 0:58 1:28 0:40 0:43 1:30 1:49 3:13 0:06 2:26 0:50 0:32

0:00 1:13 1:16 2:05 1:32 3:49 12:35 9:13 10:21 7:43 4:48 6:59 10:06 12:42 8:14 4:17 7:09 6:42 8:43 4:50 0:00 26:26 58:13 1:06 3:46 4:46 2:04 0:00 80:35 14:45 12:21 22:30 5:46 1:41 0:34 0:00 0:00 0:08 2:26 9:41 0:00

14:30 9:04 7:21 7:39 5:02 5:53 15:07 9:27 10:37 7:55 6:07 7:09 10:21 14:30 9:35 4:23 7:20 6:51 9:55 4:58 5:06 29:52 61:42 4:08 6:09 13:08 9:05 44:28 84:35 16:05 13:35 24:02 12:43 13:10 27:15 34:43 137:01 0:08 66:52 18:22 9:03

SS-B21-W

bedrijf

69.660

224.145

0:00

0:42

0:00

15:47



Astronomisch maximum *) referentie cumulatief Gevoelige

type

Lambert

Lambert

objecten

object

Oost

Noord



Effectief referentie cumulatief Schaduw

Schaduw

(uren/jaar)

(uren/jaar)

rood overschrijding van de normwaarde van Vlarem 2012 groen buiten de 4 uurs contour van het eneco windpark *) kans op voorkomen van meer dan 30 minuten slagschaduw per dag **) Volgens waarnemingen door Eneco staat de gevel van deze locatie altijd in de schaduw van de Visveiling

De cumulatieve effecten van de diverse windturbineparken zijn relatief beperkt. Dat wil zeggen dat objecten die buiten de 4 uurs contour van het solitaire Eneco windpark zijn gelegen, vooral door de overige parken worden beschaduwd en vice versa. De impact van te treffen milderende maatregelen zijn dan ook beperkt tot de directe invloedssfeer van de betreffende parken. Uitzondering hierop is object SS-B13. Ondanks dat dit object in de 4 uurscontour van het solitaire windpark van Eneco is gelegen, is de bijdrage aan de maximale dagelijkse slagschaduwhinder door het Eneco windpark verwaarloosbaar. Er bevinden zich woningen en bedrijven in de omgeving van het windpark waarvoor de opgelegde Vlaremnorm wordt overschreden. Hierbij moet worden aangetekend dat de Vlarem rekenmethodiek uitgaat van een zogenoemde ‘worst-case’ situatie waarbij er geen obstakels zijn gelegen tussen het slagschaduwgevoelig object en de turbine en de objecten een raamoriëntatie hebben die altijd naar de turbines toe is gericht. In de praktijk zullen - door de aanwezige bebouwing en beplanting -beschaduwingseffecten optreden die de slagschaduwhinder in min of meerdere mate zullen reduceren. Daarbij zal de werkelijke raamoriëntatie en de eventuele compartimentering van de binnenverblijven de waarneembaarheid van slagschaduw kunnen verminderen. Een aspect dat specifiek bij bedrijven speelt, is de relatie tussen de openingstijden en de slagschaduwhinder. Slagschaduwhinder kan namelijk plaatsvinden in een tijdspanne buiten de openingstijden. Als voorbeeld kan object SS-B21 (kantoor BNFW) worden beschouwd. Voor deze locatie is circa 9 uur tot 16 uur (afhankelijk van de geveloriëntatie) slagschaduwhinder per jaar berekend. In de onderstaande figuur is de slagschaduwkalender voor de twee geveldelen van dit kantoor weergegeven. Uit deze kalender is op te maken dat de turbines Visveiling en Tropicana dit kantoor beschaduwen. De turbine Visveiling beschaduwt dit kantoor gedurende de zomerperiode na 20:00u. Bij standaard kantoortijden betekent dit dat rond deze tijd en in het weekend er niemand aanwezig is, waardoor in de praktijk er na 20:00u en in het weekend geen hinder zal zijn. Afhankelijk van de daadwerkelijke openingstijden zal voor deze bedrijfslocatie de normoverschrijding niet als zodanig worden beleefd.

slagschaduwkalendar bedrijfslocatie SS-B-21.



Voor bedrijfsgebouw SS-B17 (bedrijfslocatie André) werd circa 137 uur slagschaduwhinder per jaar berekend, waarbij rekening werd gehouden met het gebouw van de Visveiling als 15,5 meter hoog obstakel. Met dit obstakel werd rekening gehouden vanwege de constatering door Eneco dat de raampartijen van bedrijfslocatie André constant in de schaduw van de Visveiling staan. Omdat de raampartijen van deze bedrijfslocatie zich bevinden nabij de scheidingslijn die bepaald of er al dan niet slagschaduwhinder kan plaatsvinden, is de situatie ter plaatse zeer zorgvuldig gemodelleerd. Hiertoe is met detail luchtfoto’s de exacte contour en oriëntatie van het gebouw van de Visveiling bepaald en als obstakel ingegeven. Ook is in hoge mate van detail de ligging van het gevelvlak van bedrijfslocatie André bepaald. Door deze werkwijze is de nodige zorgvuldigheid in acht genomen om specifiek voor deze bedrijfslocatie de slagschaduwimpact vast te stellen. Op basis van de modellering met de gebruikte uitgangspunten kan de waarneming door Eneco niet worden onderbouwd. In onderstaande tabel zijn de resultaten van het slagschaduwonderzoek samengevat. Het betreft hier een overzicht van het aantal potentieel gehinderden welke in deze studie zijn opgenomen. Tabel 20. Samenvatting resultaten toetsing Vlarem

geen overschrijding overschrijding 30 minuten per dag overschrijding 8 uur per jaar overschrijding 30 minuten per dag & 8 uur per jaar totaal

referentie situatie woningen bedrijven 13 13 6 1 0 1 7 6 26

21

situatie cumulatief woningen bedrijven 3 3 10 1 0 0 13 17 26

21

Uit bovenstaande tabel blijkt dat van de 26 beschouwde woningen en 21 bedrijven er 3 woningen en 3 bedrijven aan de grenswaarden volgens Vlarem II voldoen. 13 woningen en 17 bedrijven voldoen niet aan de grenswaarde van 30 minuten slagschaduw per dag en niet aan de grenswaarde van maximaal 8 uur effectieve slagschaduw per jaar. De overige beschouwde woningen en bedrijven voldoen aan de grenswaarde van 8 uur per jaar, maar niet aan de grenswaarden van 30 minuten per dag. Overigens wordt het berekende astronomisch maximum aantal minuten getoetst aan de grenswaarde van 30 minuten per dag. Dit betekent dat overschrijding niet kan worden uitgesloten, maar het daadwerkelijk optreden hiervan zal afhangen van de op dat moment heersende lokale meteorologische condities. De effectieve hinderlijke slagschaduw kan zoveel mogelijk beperkt worden ten aanzien van woningen door middel van het plaatsen van slagschaduwsensoren. Binnen de haven zijn er ook gebouwen die onderhevig zullen zijn aan slagschaduw. De gebouwen die hierbij het meest hinder ondervinden zijn kantoorgebouwen. De nodige maatregelen dienen genomen te worden in overleg met de terminaloperatoren (stopzetting turbine (d.m.v. plaatsen slagschaduwsensor), folie op de ramen,…) zodat de hinder tijdens de ‘kantooruren’ tot een minimum wordt herleid. Lichtreflectie Alle windturbines worden voorzien van een antireflecterende coating of een lichtabsorberend materiaal. Hinder als gevolg van lichtreflectie treedt aldus niet op. Het effect is dan ook te verwaarlozen. Lichthinder In de haven is lichthinder voor de omwonenden als knelpunt aangehaald in het project MER Power Port Zeebrugge (2010) op basis van het leefbaarheidsonderzoek dat werd uitgevoerd in 2002. In dit project MER (2010) werd aangenomen dat er geen bijkomende lichthinder door de bouw en exploitatie van de windturbines zal optreden, omdat werd aangenomen dat er geen pulserend licht wordt geplaatst op de turbines.



Gezondsheidseffecten De hinder die optreedt als gevolg van de lichtvariaties (slagschaduw) is volgens van den Berg en van Kuijeren (2008) 11 het grootst bij een frequentie van 2,5 tot 14 keer per seconde. Bij deze frequentie kunnen personen die gevoelig zijn aan epilepsie een epileptische aanval krijgen en personen die gevoelig zijn aan zeeziekte kunnen symptomen vertonen van zeeziekte. Een windturbine met drie bladen heeft een flikkerfrequentie van 1 per seconde. Aangezien de frequentie van windturbines veel lager zijn, komen deze gezondheidseffecten niet voor. Hierop wordt dan ook niet dieper ingegaan. Toetsing criteria bijlage III Europese m.e.r.-richtlijn In bijlage III van de Europese m.e.r.-richtlijn zijn selectiecriteria opgenomen. Een van deze criteria is het bepalen van de mate van hinder (punt 1, kenmerk van de projecten). Het door Grontmij uitgevoerde slagschaduwonderzoek gaat in essentie in op de hinder voor de omgeving. Wanneer een effect wordt geconstateerd dient ondermeer het bereik, de orde van grootte, de duur en frequentie worden vastgesteld (punt 3). Door het uitvoeren van de berekeningen zijn deze kenmerken bepaald. De omkeerbaarheid van het effect is gegeven uit het feit dat Eneco Wind Belgium zich verplicht een stilstandvoorziening op haar turbines te realiseren. Hierdoor kan worden voldaan aan de Vlarem II regelgeving en zijn er ook op basis van de criteria van bijlage III van de Europese m.e.r.-richtlijn geen effecten meer te verwachten. Besluit Door toepassing van een stilstandsregeling op de turbines kan aan de Vlarem regelgeving worden voldaan. Een stilstandsvoorziening zorgt ervoor dat turbines worden afgeschakeld als wordt voldaan aan de geprogrammeerde voorwaarden. Door het plaatsen van slagschaduwsensoren wordt ook informatie ter hoogte van gevoelige objecten verzameld zodat een registratienet ontstaat om ontoelaatbare slagschaduwhinder te voorkomen. Hierdoor wordt de hinder voor omwonenden tot een minimum beperkt, waardoor er op basis van de criteria van bijlage III van de Europese m.e.r.-richtlijn geen effecten te verwachten zijn. Moderne windturbines worden standaard voorzien van een antireflecterende coating of een lichtabsorberend materiaal. Hinder als gevolg van lichtreflectie treedt aldus niet op. Moderne windturbine hebben rotoren welke op een laag toerental draaien. Hierdoor is de frequentie in lichtvariatie (slagschaduw) zeer laag, waardoor gezondheidseffecten voor mensen met een overgevoeligheid aan epilepsie worden voorkomen. 10.3


De haven is in volle ontwikkeling. Zowel in de voor- als achterhaven worden nieuwe terminals aangelegd en worden nieuwe loodsen opgetrokken. Daarnaast kunnen nog extra windturbines naast de in voorliggend project gebouwd worden. Dit zal de samenhang binnen de haven versterken. Belangrijke aandachtspunten hierbij zijn: • Overleg met het havenbestuur en de betrokken terminaloperatoren; • Aandacht voor hinder (slagschaduw en geluidshinder); • Externe communicatie om het draagvlak te vergroten.

11

Van den Berg F., Pedersen E., Bouma J en Bakker R. (2008), Windfarmperception, Visual and acoustic impact of

wind turbine farms on residents


Discipline Mens - telecommunicatie

11


11.1


De beschrijving van de referentiesituatie gaat dieper in op de locatie van de verschillende installaties en hun kenmerken. De beschrijving is gebaseerd op de ‘Studie omtrent de mogelijke invloed van een windmolenpark – fase 2 in de achterhaven van Zeebrugge met betrekking tot de SRK-radar, havenradar en de marifone communicatie’ (Catrysse 2014a) en ‘Studie omtrent de mogelijke invloed van een windmolenpark – fase 2 in de achterhaven van Zeebrugge met betrekking tot de havenradars van MBZ - Voorstel reductie gevoeligheid R5 en gapfiller (Catrysse 2014b) (zie bijlage 3 en 4). In deze studies werd in detail ingegaan op de inplanting van de windturbines in fase 2, maar werd ook een algemene analyse gemaakt naar de mogelijke cumulatieve invloeden van de windturbines bij de realisatie van het volledige project ‘Power Port Zeebrugge’. De resultaten worden hier geïnterpreteerd voor 2 windturbines. Op onderstaande luchtfoto is de positie aangegeven van de twee SRK radarstations (R0 op de westelijke havendam en R1 op de oude havenmuur), en van de MBZ havenradar (R2 op het MBZ gebouw. Ook het kopstation van de SRK diensten wordt aangegeven. Verder zijn de twee radarstations langs het Boudewijnkanaal gelegen nabij Zwankendamme aan het verbindingsdok (R5). Het radarstation aan de Herdersbrug (R4) dient in deze studie niet meegenomen te worden. Het radarstation aan de ingang van de binnenhaven van Brugge (R6) dient in deze studie niet meegenomen te worden, en een eerder gepland radarstation (R3) nabij de oude sluis werd niet gerealiseerd. Verder zijn een nog een aantal straalverbindingen aanwezig. Er zijn in het betreffende gebied slechts drie militaire straalverbindingen bekend, namelijk van het Bmilcom netwerk. Het is een verbinding tussen de zeemacht basis in de voorhaven van Zeebrugge met de diensten van Radio Oostende in Oudenburg, met het relaisstation in Sijsele en met de antennemast “Het Leen” in Eeklo. Voor de inplanting van de 2 windturbines in fase 2 dienen enkel de Bmilcom straalverbindingen naar Sijsele en Eeklo in acht genomen te worden. De Bmilcom straalverbinding tussen Zeebrugge en Sijsele bedraagt 17 km en de windturbines bevinden zich op gemiddeld 2 km van de antennemast in Zeebrugge. Verder zijn een nog een aantal straalverbindingen aanwezig van zowel GSM operatoren, als privaat datacommunicatie bedrijven. Het betreft de volgende firma’s en netwerken: ASTRID, BASE, Mobistar, Citymesh en Entropia. Alhoewel een aantal gegevens bekend zijn, kan enkel het officiële advies van BIPT geldig gebruikt worden.



Locatie van de verschillende radarstations.

Ligging van de drie Bmilcom straalverbindingen in het havengebied van Zeebrugge.

11.2


11.2.1

Radarstations Voorhaven

Voor de volledigheid van deze studie worden ook de SRK radars in de Voorhaven in aanmerking genomen, alhoewel deze installaties op een grotere afstand in de voorhaven gelegen zijn,



en reeds uit de haalbaarheidsstudie (2010) bleek dat er geen effecten zijn met betrekking tot windturbines in de achterhaven van Zeebrugge. Op basis van de studie van Catrysse (2014a) kan besloten worden dat inplanting van de 2 windturbines van de uitvoeringsfase 2 in de achterhaven van Zeebrugge geen invloed zal hebben op de radarwaarnemingen van de radarstations R0 en R1, die in de Voorhaven gelegen zijn. Er kunnen kleine zones van meervoudige reflecties ontstaan rond de dichtst bijgelegen turbines van een paar honderd meter. Gezien de ligging van deze windturbines tegenover de wateroppervlakten, liggen al deze zones aan de wal en zullen dus geen enkel gevolg hebben. 11.2.2

Radarstations Achterhaven (havenradars MBZ (R2 en R5, en radar R4 aan de Herdersbrug))

11.2.2.1

Radarantenne-gain en mogelijke saturatie

De inplanting zal eerst en vooral aanleiding geven tot de waarneming van bijkomende vaste reflecties, die door de radaroperatoren duidelijk kunnen waargenomen, en ook correct geïnterpreteerd worden. In voorkomend geval kunnen deze beeldpunten via software uitgefilterd worden uit het radarbeeld. Dit stelt voor de 2 windturbines uit deze uitvoeringsfase 2 geen enkel probleem (Catrysse 2014a). 11.2.2.2

Radarbundel en schaduweffect – dode zones

Mogelijke effecten van dode zones of verminderde zichtbaarheid voor de havenradars MBZ (R2 en R5, en radar R4 aan de Herdersbrug) werden eveneens bestudeerd in Catrysse (2014a): • Radar R2 op het MBZ gebouw: Aangezien de echte dode zones zich onmiddellijk achter de windturbines voordoen, binnen een afstand van 100 m, zal er zich op de wateroppervlakten enkel een gebied met verminderde gevoeligheid van de radarwaarneming voordoen. Rekening houdend met de nodige S/N waarde van het ontvangen signaal, kunnen kleinere schepen in het verbindingsdok en het noordelijk insteekdok tijdelijk “onzichtbaar” worden voor radar R2. • Radar R5 aan het Verbindingsdok (Zwankendamme): Aangezien de echte dode zones zich onmiddellijk achter de windturbines voordoen, binnen een afstand van 100 m, zal er zich op de wateroppervlakten enkel een gebied met verminderde gevoeligheid van de radarwaarneming voordoen. Rekening houdend met de nodige S/N waarde van het ontvangen signaal, kunnen kleinere schepen in het doorgangsdok en het noordelijk insteekdok tijdelijk “onzichtbaar” worden voor radar R5 tengevolge van de WT Visveiling. Daarom wordt een mogelijkheid geopperd om een combinatie te voorzien van twee ingrepen (Catrysse 2014b): - het maskeren van een gedeelte van het waarnemingsgebied van radar R5 - het reduceren van het detectie level van radar R5, maar op die manier dat het Boudewijnkanaal nog steeds kan opgevolgd worden tot aan de Herdersbrug. Het is duidelijk dat een beperkte reductie in ontvangstgevoeligheid van de radar R5 de zones met mogelijke meervoudige reflecties herleid tot zones van ten hoogste 200 m voor een schip met een RCS = 1000 m² (worst case) en zelfs tot minder dan 100 m voor een schip met een RCS = 100 m². Voor alle windturbines komen dergelijke zones dus niet meer op het wateroppervlak te liggen en zijn dus niet meer relevant. • Radar R4 aan de Herdersbrug: Radar R4 wordt enkel gebruikt voor de bewaking van het Boudewijnkanaal, met een beperking tot aan de nabijgelegen spoorwegbrug richting Zeebrugge, en dient bijgevolg niet verder in aanmerking genomen te worden.



Besluit In verband met de bewaking en resulterende veiligheid van de scheepstrafiek in de dokken, lijkt de inplanting van een kleine hulpradar met beperkt vermogen (gapfiller) aangewezen. Hierdoor zou zowel het structurele probleem ten gevolge van de geopende sluisbruggen, als de beperkte zichtbaarheid voor de radars R2 en R5 opgelost zijn. 11.2.2.3

Meervoudige reflecties

Meervoudige reflecties kunnen optreden door het feit dat het radarsignaal een aantal keer gereflecteerd wordt tussen verschillende objecten, of tussen een object en de radarantenne zelf. A priori dient gesteld te worden dat de meervoudige reflecties van het type 2 en 4 dominant zijn, en dus de bijhorende afstanden R rond de windturbine en X rond de radarantenne zelf dienen in aanmerking genomen te worden bij de beoordeling van deze effecten. Er kan besloten worden dat inplanting van de 2 windturbines van de uitvoeringsfase 2 in de achterhaven van Zeebrugge invloed zal hebben op de radarwaarnemingen van de radarstations R2 en R5, hoofdzakelijk naar het optreden van mogelijke valse echo’s bij doorvaart van grotere schepen (RCS > 1000 m2). 11.2.3

Scheepsradar

11.2.3.1

Radarbundel en schaduweffect – dode zones

Het effect van dode zones of schaduwing is voor de situatie van de scheepsradar niet meteen van toepassing, gezien het feit dat de schaduwzones achter de windturbines gevormd worden, en dus automatisch binnen het windturbinepark aan de wal zelf liggen. Daarbij dient in aanmerking genomen te worden dat de scheepsradar niet gebruikt wordt om voorwerpen achter een windturbinepark waar te nemen, doch wel vreemde voorwerpen en mogelijke obstakels in en langs de eigen vaarrichting correct waar te nemen. 11.2.3.2

Meervoudige reflecties

Het optreden van meervoudige reflecties kan echter wel aanleiding geven tot valse echo’s en een verkeerde beeldvorming. De meervoudige reflecties zijn slechts tijdelijk van aard, gezien de voortbeweging van het schip. Dergelijke ‘valse’ echo’s zullen de veiligheid echter niet direct in gevaar brengen. Ofwel worden valse beelden gecreëerd in en onmiddellijk achter het windturbinepark, ofwel in dezelfde richting als een ander schip. Een correcte interpretatie van de beeldvorming blijft mogelijk, omdat de valse echo’s nooit optreden tussen het schip en het eerste object. Radaroperatoren aan boord kunnen dan ook, door hun dagelijkse expertise, gemakkelijk een en ander omtrent deze effecten correct inschatten en interpreteren. 11.2.4

VHF marifone communicatiesystemen

Rekening houdend met de positie van het marifone radiostation in Zeebrugge op het uiteinde van de westelijke havendam, en de positie van de 2 windturbines in de uitvoeringsfase 2 in de achterhaven van Zeebrugge, zal er geen invloed van dit windpark zijn op deze communicatie. 11.2.5

Straalverbindingen

Er zijn in het betreffende gebied slechts drie militaire straalverbindingen bekend, namelijk van het Bmilcom netwerk. Het is een verbinding tussen de zeemacht basis in de voorhaven van Zeebrugge met de diensten van Radio Oostende in Oudenburg, met het relaisstation in Sijsele en met de antennemast “Het Leen” in Eeklo.



Ondertussen blijkt uit de planning van Defensie dat deze Bmilcom straalverbindingen niet meer operationeel zijn (ook niet in back up) en dus voor projecten met een uitvoering op langere termijn niet meer in aanmerking dienen genomen. Het is duidelijk dat bij het wegvallen van deze Bmilcom straalverbindingen het gebied van de achterhaven van Zeebrugge volledig “open” wordt en er dus geen problemen zullen zijn bij de plaatsing van windturbines. Verder zijn een nog een aantal straalverbindingen aanwezig van zowel GSM operatoren, als privaat datacommunicatie bedrijven. Het betreft de volgende firma’s en netwerken: ASTRID, BASE, Mobistar, Citymesh en Entropia. Alhoewel een aantal gegevens bekend zijn, kan enkel het officiële advies van BIPT geldig gebruikt worden. Volgens de afspraken met het KMI dient men voor alle windmolens, gebouwen en alle andere objecten met een hoogte van meer dan 30 m boven het maaiveld en binnen een straal van 20 km rondom de radar te Jabbeke (met Lambert coördinaten x=58800 , y=209900 ) ook advies te vragen. Algemeen besluit De realisatie van het windturbinepark/uitvoeringsfase 2 in de achterhaven van Zeebrugge zal invloed hebben op de radarwaarnemingen voor de scheepvaarttrafiek in de haven zelf, namelijk voor de MBZ radarstations R2 en R5 en het optreden van valse echo’s. Voor zover deze op de wateroppervlakte kunnen voorkomen, zijn deze in principe niet aanvaardbaar, omwille van de opvolging van de scheepvaarttrafiek bij mistig weer. De aandachtspunten situeren zich de waarneming van de scheepvaarttrafiek in het Verbindingsdok, Noordelijk Insteekdok en de verbinding naar de grote sluis. Voor een beperkt aantal lijnen achter de windturbines zal zich een beperkte vermindering van zichtbaarheid voordoen voor de beide radars R2 en R5, zonder echter dode zones te vormen. Er zal zich ook een verminderde zichtbaarheid en zelfs dode zone voor de radar R2 voordoen in een zone gelegen achter de sluisbrug, zeker wanneer een schip in de vaarrichting slechts van op de boeg of de achtersteven kan waargenomen worden (kleine RCS). Dit is echter een structureel probleem in deze zone van de achterhaven, waarbij de effecten van verminderde radargevoeligheid ten gevolge van de 2 windturbines van de uitvoeringsfase 2 cumuleren. Voor wat de straalverbindingen betreft, stelt er zich in de toekomst geen probleem voor de Bmilcom straalverbindingen, omdat deze niet meer operationeel zijn. Voor de andere straalverbindingen stelt er zich geen wezenlijk probleem, mits een nauwkeurige inplanting van de windturbines volgens de opgegeven coördinaten. Verder dient expliciet gesteld te worden dat er geen cumulatieve effecten zijn door de 4 windturbines van de eerste fase en van de 2 windturbines van onderhavig project fase 2. 11.3


De verdere ontwikkeling van de haven zal leiden tot meer scheepvaartbewegingen. Hierdoor wordt het drukker binnen de haven. Een goed werkende en gebiedsdekkende radar- en telecommuncatie is dan ook onontbeerlijk. Nieuw hoge installaties of hoge stapeling van containers en/of goederen kunnen net als bijkomende windturbines deze communicatie verstoren. In de achterhaven worden geen bijkomende effecten verwacht bij het plaatsen van extra windturbines aangezien de milderende maatregelen uit het project de eventuele effecten zullen voorkomen. Verder zullen er geen cumulatieve effecten zijn bij de eerste fase en onderhavig project fase 2. Voor de windturbines dienen de mogelijke gecumuleerde effecten voor beide radarinstallaties R2 en R5 in acht genomen te worden.



Er is voor radar R2 het structurele probleem dat, bij actieve trafiek in de directe bewakingszone van radar R2, de zuidelijke sluisbrug open staat, en meteen een metalen obstakel van ongeveer 60 m hoog en 12 m breed vormt. Wat meteen voor een extra dode zone/schaduwwerking zorgt, zoals in onderstaande figuur weergegeven is.

Ligging van radar R2 op het MBZ gebouw tegenover de zuidelijke sluisbrug.

Er zal zich dus een verminderde zichtbaarheid en zelfs dode zone voor de radar R2 voordoen in een zone gelegen achter de sluisbrug, zeker wanneer een schip in de vaarrichting slechts van op de boeg of de achtersteven kan waargenomen worden (kleine RCS). Dit is echter een structureel probleem in deze zone van de achterhaven, waarbij de effecten van verminderde radargevoeligheid ten gevolge van de 2 windturbines van de uitvoeringsfase 2 cumuleren. In verband met de bewaking en resulterende veiligheid van de scheepstrafiek in de dokken, lijkt de inplanting van een kleine hulpradar met beperkt vermogen (gapfiller) dus aangewezen. Hierdoor zou zowel het structurele probleem ten gevolge van de geopende sluisbruggen, als de beperkte zichtbaarheid voor de radars opgelost zijn.


12

Discipline Mens - veiligheid

12.1


In 2010 werd door SGS een globale veiligheidsstudie uitgevoerd voor de bouw van 16 windturbines in de Achterhaven van Zeebrugge. In het kader van het Project MER Power Port Zeebrugge werd deze studie gebruikt voor het inschatten van de effecten op mens – veiligheid. In het kader van deze ontheffing werd een nieuwe veiligheidsstudie door MTech opgesteld (zie bijlage 5). 12.2


12.2.1

Methodiek

In de studie werd rekening gehouden worden met de methodiek voor het bepalen van veiligheidsrisico’s van windturbines en bijhorende effectafstanden, zoals beschreven in ‘Studie windturbines en veiligheid’ (SGS Belgium NV, 2007 i.o.v. VEA). Specifiek zullen de volgende schadereceptoren aan bod komen: • Gebieden met woonfunctie • Gebieden met kwetsbare locaties • Gebieden/gebouwen waar een groot aantal personen aanwezig kan zijn • Bovengrondse installaties met Seveso-stoffen • Bovengrondse transportpijpleidingen met Seveso-stoffen • Ondergrondse transportpijpleidingen met Seveso-stoffen Tevens worden transportwegen (via de weg en het spoor) eveneens weerhouden als mogelijke schadereceptor. Bijkomend werden de veiligheidsaspecten inzake LNG-bunkering besproken (zie bijlage 5 voor de bepaling van de scheidingsafstanden). Voor elk van bovenvermelde schadereceptoren werd de risicoafstand bepaald waarmee rekening gehouden dient te worden met betrekking tot eventuele veiligheidsrisico’s. Vervolgens werd binnen deze afstanden nagegaan of de betreffende schadereceptoren al dan niet aanwezig zijn en werd kwalitatief aangegeven wat de impact is van de ligging van de schadereceptoren op de veiligheidsrisico’s van de geplande inplantinglocaties.

Onder gebied met woonfunctie wordt verstaan:

•

woongebied, bepaald volgens artikels 5 en 6 van het koninklijk besluit van 28 december 1972 betreffende de inrichting en de toepassing van de ontwerpgewestplannen en gewestplannen, en de ermee vergelijkbare gebieden vastgesteld in de ruimtelijke uitvoeringsplannen met toepassing van het decreet van 18 mei 1999 houdende organisatie van de ruimtelijke ordening (dit zijn de gebieden die op de gewestplannen geheel of gedeeltelijk rood ingekleurd zijn);

•

groepen van minstens 5 bestaande, niet onteigende of in onteigeningsplannen opgenomen wooneenheden, die een ruimtelijk aaneengesloten geheel vormen, in andere gebieden dan vermeld onder het eerste opsommingspunt (dus zonevreemd)



Onder de kwetsbare locaties vallen scholen (meer bepaald basisscholen en secundaire scholen), ziekenhuizen en rusthuizen/verzorgingstehuizen. Een gebied met kwetsbare locatie is het ganse terrein waarop de kwetsbare locatie zich bevindt. Risicoafstanden gebied/gebouw met groot aantal personen: Op locaties waar veel mensen tegelijkertijd aanwezig kunnen zijn, bestaat het risico dat een groep mensen op hetzelfde moment overlijdt tengevolge van het falen van een windturbine. Dit wordt met betrekking tot externe veiligheid weergegeven in het zogenoemd groepsrisico. Hierbij wordt aangenomen dat het bestaan van een restrisico van 10 doden weerhouden wordt. Met betrekking tot bovengrondse installaties/(ondergrondse)leidingen met Seveso-stoffen kan gesteld worden, dat de plaatsing van een windturbine in geen geval het externe risico beduidend mag verhogen. In het kader van onderhavig dossier wordt aangenomen dat een bijdrage van maximaal 10% aan de faalfrequentie van een installatie/leiding met seveso-stoffen als niet significant kan beschouwd worden en dusdanig als aanvaardbaar wordt geacht. Dit is in overeenstemming met de richtlijnen van de Dienst Veiligheidsrapportering en is consistent met de methodiek die in de ‘Studie windturbines en veiligheid’ (SGS Belgium NV, 2007 i.o.v. VEA) gehanteerd wordt. Uit eerdere veiligheidsstudies voor windturbines kan algemeen aangenomen worden dat de trefkans van een bovengrondse installatie/ (ondergrondse) leiding met Seveso-stoffen minder dan 10% bedraagt van de generieke faalfrequentie van de installatie/leiding wanneer een minimale ruimtelijke scheiding gerespecteerd wordt gelijk aan de werpafstand bij bladbreuk bij mechanisch remmen. In de ‘Studie windturbines en veiligheid’ (SGS Belgium NV, 2007 i.o.v. VEA) werd aangegeven dat wegen spoortransport niet weerhouden wordt met betrekking tot externe veiligheid van windturbines aangezien de transporteenheden slechts gedurende een beperkte tijd binnen de invloedssfeer van een windturbine aanwezig zijn. Bijgevolg werden in de studie geen criteria vermeld. Echter kan gesteld worden dat externe personen niet blootgesteld mogen worden aan een -5

risico groter dan 10 /jaar.

12.2.2

Effecten

In het kader van de MER-ontheffing wordt nagegaan of het veiligheidsrisico dat samenhangt met de exploitatie van de windturbines, aanvaardbaar is rekening houdend met de aard van de omgeving en de activiteiten die zich afspelen in deze omgeving (bewoning, verkeer, industriële productie…). De veiligheid werd afgetoetst aan de Studie Windturbines en Veiligheid van het Vlaams Energie Agentschap (januari 2007). Hierbij werd gebruik gemaakt van de webapplicatie ontworpen door SGS om de directe en indirecte risico’s bij windturbines na te gaan: • Scheidingsafstand ‘gebied met woonfunctie’: 170 m • Scheidingsafstand ‘gebied met kwetsbare locatie’: 180 m • Scheidingsafstand ‘externe activiteiten’: 20 m • Scheidingsafstand Seveso-inrichtingen: 452 m • Scheidingsafstand ‘pijpleidingen Seveso-stoffen’: 180m

12.2.2.1

Gebied met woonfunctie

Binnen een afstand van 170 meter rond de inplantinglocaties zijn geen gebieden met woonfunctie gelegen. Bovendien bevindt er zich binnen deze afstand geen groep van minstens vijf zonevreemde woningen die een ruimtelijk aaneengesloten geheel vormen. Hieruit volgt dat aan het risicocriterium betreffende de 10-6/j isorisicocontour voor gebieden met woonfunctie voldaan is. 12.2.2.2

Gebied met kwetsbare locatie

Binnen een afstand van180 meter rond de inplantinglocaties zijn geen gebieden met kwetsbare locatie gelegen. Hieruit volgt dat aan het risicocriterium betreffende de 10-7/j isorisicocontour voor gebieden met kwetsbare locaties voldaan is.



12.2.2.3

Externe activiteiten

Met de eigenaars van de percelen waarop de windturbines geplaatst worden, dient er een overeenkomst gesloten te zijn. Bovendien dient er een overeenkomst gesloten te zijn met de eigenaars van de terreinen waarover er wiekoverslag plaatsvindt (en die m.a.w. binnen een straal van (maximaal) 57,5 m liggen van een van de windturbines). Op basis van de te sluiten overeenkomsten kunnen de eigenaars van de percelen en de er op aanwezige activiteiten beschouwd worden als zijnde niet-extern. Er vindt geen wiekoverslag plaats boven een verharde, openbare weg, een spoorweg of een bevaarbare waterloop. 12.2.2.4

Ondernemingen

Bij de ondernemingen in de omgeving van de geplande windturbines kunnen mogelijk grote groepen personen tewerkgesteld zijn. Binnen ondernemingen kan de aanwezige populatie immers zeer geconcentreerd aanwezig zijn (bv. in kantoorruimtes), zodat bij een ongeval met een windturbine mogelijk groepen van personen getroffen worden en om het leven komen. Binnen een straal van 180 m rond de geplande windturbines bevinden er zich ondernemingen met groepen van 10 of meer personen. In de veiligheidsstudie (zie bijlage 5) werd het groepsrisico ten gevolge van de naburige bedrijven dan ook nader bestudeerd. Uit de veiligheidsstsudie volgt dat de kans dat bij een eventueel incident met een windturbine tien of meer personen dodelijk getroffen worden, voldoende laag is om aan de in Vlaanderen gehanteerde criteria voor het groepsrisico te voldoen. 12.2.2.5

Publiek bezochte gebieden

Binnen een straal van 180 m rond de geplande windturbines worden geen door het publiek bezochte gebouwen of gebieden teruggevonden. Hieruit volgt dat er geen nadere analyse dient uitgevoerd te worden. 12.2.2.6

Verkeersinfrastructuur

De personen die gebruikmaken van de verkeersinfrastructuur in de omgeving van het geplande windturbinepark en die in het kader van de externe veiligheid mogelijk in rekening moeten worden gebracht zijn de gebruikers van hoofdspoorwegen voor personenvervoer, hoofdwegen of primaire wegen van de categorie I. Binnen een straal van 180 m rond de geplande windturbines worden geen relevante wegen teruggevonden. Hieruit volgt dat er geen nadere analyse dient uitgevoerd te worden. 12.2.2.7

Installaties met gevaarlijke stoffen

Er bevinden zich geen Seveso-inrichtingen binnen de maximale effectafstand van 452 m. Bovendien leidt de inplanting van windturbine 1 op ca. 190 m van een tankstation met ondergrondse opslagtanks niet tot een significant indirect risico. Hieruit volgt dat er geen nadere analyse dient uitgevoerd te worden. 12.2.2.8

Pijpleidingen

Ondergrondse transportleidingen worden mogelijk gebruikt voor het transport van gevaarlijke stoffen en kunnen aan de basis liggen van een potentieel domino-effect. Via het Federaal Kabels en Leidingen Informatie Meldpunt (KLIM) is nagegaan of in het projectgebied pijpleidingen met gevaarlijke stoffen gelegen zijn. Voor wat betreft het externe risico is uit ervaring gebleken dat de lagedruk- en middendrukaardgasleidingen niet relevant zijn, aangezien deze een verwaarloosbare invloed heb-



ben op de ligging van de 10-6/j en de 10-7/j isorisicocontour. Deze pijpleidingen worden dan ook niet mee opgenomen in een mogelijke nadere analyse. Er bevinden zich geen relevante pijpleidingen binnen een afstand van 180 m van de windturbines. Hieruit volgt dat er geen nadere analyse dient uitgevoerd te worden. 12.2.2.9

Transport

In de omgeving van het windturbinepark worden mogelijk gevaarlijke stoffen getransporteerd. In de Studie Windturbines en Veiligheid wordt aangetoond dat bij een ongeval met een windturbine de trefkans van een weg-, spoor- of watertransport verwaarloosbaar is. Hierbij wordt er evenwel verondersteld dat de tankwagen, de spoorwagon of het schip in beweging is, waardoor de verblijftijd binnen de maximale effectafstand van een windturbine zeer kort is. Voor wat betreft de voorliggende veiligheidsstudie is evenwel niet voldaan aan deze veronderstelling, aangezien een schip met gevaarlijke stoffen, zoals bijvoorbeeld een LNGbunkerschip, kan afgemeerd zijn aan een kade binnen de maximale effectafstand van een windturbine. Meer specifiek bevindt windturbine 1 zich op 355 m van kaai 408, terwijl windturbine 2 zich op 225 m van kaai 411 bevindt. Teneinde het risico van een mogelijk domino-effect van de windturbine op een LNG-bunkerschip te beheersen, wordt – in samenspraak met het havenbestuur van Zeebrugge (MBZ) – een scheidingsafstand van de windturbine tot aan het wateroppervlak aanbevolen. Deze scheidingsafstand is gelijk aan de maximale werpafstand bij nominaal toerental vermeerderd met een derde van de rotordiameter. In bijlage 5 wordt de scheidingsafstand gegeven voor de verschillende windturbinetypes. Het blijkt dat aan de aanbevolen scheidingsafstand voldaan wordt. Hieruit volgt dat er geen nadere analyse dient uitgevoerd te worden. 12.2.2.10

Behandeling en vertoef in de haven van gevaarlijke goederen

Op de terreinen binnen het zeehavengebied in de omgeving van de geplande inplantingslocaties van de windturbines kunnen gevaarlijke goederen behandeld worden en/of vertoeven. Teneinde het risico van een mogelijk domino-effect van een windturbine op een gevaarlijk goed te beheersen, wordt – in samenspraak met het havenbestuur van Zeebrugge (MBZ) – een veiligheidsafstand van de windturbine tot aan de (tijdelijke) opslagplaats van deze gevaarlijke goederen aanbevolen. Deze veiligheidsafstand is gelijk aan de maximale werpafstand bij nominaal toerental vermeerderd met een derde van de rotordiameter en komt bijgevolg overeen met de hoger gegeven scheidingsafstand tot aan het wateroppervlak met betrekking tot LNGbunkerschepen (zie tabel III.4). In samenspraak met MBZ worden maatregelen genomen om het risico van een mogelijk domino-effect te beheersen, indien er gevaarlijke goederen worden opgeslagen binnen deze veiligheidsafstand. De genomen maatregelen zijn afhankelijk van de groep waarin de gevaarlijke goederen zijn ingedeeld op basis van de geldige, laatste versie van de Codex voor de behandeling van gevaarlijke goederen van MBZ:

• goederen waarop Bijzondere Voorschriften van toepassing zijn, worden niet opge‐ slagen binnen de veiligheidsafstand; • alvorens goederen die rechtstreekse behandeling vereisen of waarvan de verblijfs‐ duur in het havengebied maximum 10 dagen is, op te slaan binnen de veiligheidsaf‐ stand zal een risicoanalyse uitgevoerd worden. Teneinde het nemen van deze maatregelen te borgen, zal de exploitant van de windturbines de nodige afspraken maken met de betrokken terminals die binnen de veiligheidsafstand liggen. 12.3


De verdere ontwikkeling van de haven kan leiden tot een wijziging van de veiligheidsrisico’s. Dit hangt af van het type activiteit. Heden is dit niet duidelijk en aldus niet in te schatten. Ten aanzien van het groepsrisico is het eveneens belangrijk te melden dat een sterke wijziging in bvb. tewerkstelling dit het berekende groepsrisico kan beïnvloeden.


13

Overige disciplines

13.1

Bodem

13.1.1


De referentiesituatie wordt gekarakteriseerd door: • de topografie, • de geologische opbouw, • de bodemgesteldheid, • de bodemgeschiktheid en • de bodemkwaliteit. Topografie Afgezien van de dokken en kanalen is de topografie van de Achterhaven vlak gezien het gebied volledig gelegen is in de polderstreek. Daarnaast zijn er ook hoogteverschillen te wijten aan antropogene invloeden met vooral de recente opspuitingen van gronden in functie van de havenuitbouw. Geologie In functie van de diepte komen er in volgende geologische lagen voor t.h.v. de 2 windturbines: • Quartair: ° Holoceen: hoofdzakelijk kleiig materiaal, bovenop veen ° Pleistoceen: zandig materiaal • Tertiair: Het Tertiair geologisch substraat van het studiegebied wordt grotendeels gevormd door de midden-eocene formatie van Aalter en deels door de laat-eocene formatie van Maldegem (Kaart 11): ° Formatie van Maldegem − Lid van Wemmel: grijze en groene glauconiethoudende zanden ° Formatie van Aalter: − Lid van Oedelem: zand Het Quartair pakket is vrij dik in de Achterhaven (gemiddeld tussen de 20 en 25 m dik). Wat betreft het Tertiair komt enkel de Formatie van Maldegem (Lid van Wemmel) voor en het lid van Oedelem (Formatie van Aalter). Bodemgesteldheid De bodem bestaat uit antropogene (verstoorde) gronden, maar t.h.v. de windturbine Tropicana staat nog ‘poelgrond polders’ op de bodemkaart (kaartblad 11W, Heist) (Kaart 12). Aangezien deze bodemkaart van de jaren 1950 dateert is deze verouderd, en is wellicht ook deze grond als vestoord te beschouwen. Bodemgeschiktheid De opgehoogde terreinen zijn door de ophoging steeds geschikt voor constructies. De geschiktheid voor landbouw van dergelijke opgehoogde gronden is niet relevant, gezien deze gronden bestemd zijn voor havenactiviteiten en dus niet voor landbouw.


Overige disciplines

Bodemkwaliteit Een belangrijke gekende verontreiniging is de verontreiniging op de site van Carcoke (dossiernummer 1232). Het betreft een verontreiniging van bodem en grondwater met minerale olie, PAK’s en cyanides. De sanering op de site is aangevat in 2005 na conformverklaring van het saneringsproject. De totale duur van de sanering (inclusief grondwatersanering) wordt geraamd op ca. 10 jaar. Ter hoogte van het Prins Filipsdok is een verontreiniging gesitueerd waarvoor een beschrijvend bodemonderzoek (dossiernummer 17.575) is opgemaakt. Op basis hiervan is geconcludeerd dat er geen sanering vereist is. Er kan dan ook aangenomen worden dat het verspreidingsrisico verwaarloosbaar is. Ook t.h.v de andere windturbines werden beschrijvende bodemonderzoeken opgesteld (dossiernummer 16.503 t.h.v. Tropicana) en was geen sanering vereist. 13.1.2


De effecten worden globaal besproken voor alle turbines samen. Hierbij worden enkel de effecten tijdens de werken beschreven. Zodra de turbines in exploitatie zijn, worden namelijk geen effecten verwacht op de bodem. Wat betreft de effectgroep structuurwijziging kan mogelijk bodemverdichting optreden door het gebruik van zware machines tijdens de werken. De gronden in het projectgebied bestaan uit antropogene bodems (bebouwde zones en/of opgehoogde terreinen). Deze gronden zijn hierdoor weinig gevoelig voor bodemverdichting. Bovendien is de oppervlakte waar deze structuurwijziging zal optreden beperkt. Er is bijgevolg sprake van een verwaarloosbaar effect. De vergravingen voor de funderingen kunnen leiden tot profielwijziging. De windturbines worden voorzien van paalfunderingen. Dit betekent dat de windturbines steunen op een betonnen funderingsmassief dat op zijn beurt steunt op een aantal diepe funderingspalen (schroefpalen). Uitgravingen zijn enkel vereist in functie van de aanleg van het funderingsmassief. Gezien dit funderingsmassief slechts 2 tot 3 m diep is en rekening houdende met de beperkte oppervlakte ervan en het voorkomen van antropogene gronden, vorm dit een verwaarloosbaar effect. Gezien er enkel uitgravingen voorzien zijn, zal er een grondoverschot optreden. Dit zal evenwel beperkt zijn door de beperkte omvang van de uitgravingen en vormt bijgevolg een verwaarloosbaar effect. Bodemerosie kan mogelijk lokaal optreden ten gevolge van de grondwerken. Winderosie (opstuivend zand) is mogelijk ter hoogte van vergraven en gestapelde gronden (in hoofdzaak tijdens de werken). Gezien de voorziene vergravingen beperkt zijn, zal erosie ook slechts beperkt optreden (verwaarloosbaar effect). Bodemzetting kan optreden door de belasting van de bodem ten gevolge van de windturbines. De opgespoten gronden zijn in aanvang zettingsgevoelig, doordat deze gronden dan nog niet gecompacteerd zijn tengevolge van een langdurige belasting. Het optreden van bodemzetting ten gevolge van de belasting van de ondergrond door de windturbines, is bijgevolg een potentieel zeer significant negatief effect. Door het werken met paalfunderingen tot op voldoende diepte wordt dit potentiële effect voorkomen waardoor de resterende effecten verwaarloosbaar zijn. Een goede dimensionering van de funderingen gesteund op sonderingen vormt dan ook een belangrijk aandachtspunt bij de verdere concretisering van het project. Bodemzetting kan ook optreden ten gevolge van de ontwatering van een slappe samendrukbare laag. In functie van de realisatie van het funderingsmassief is mogelijk bemaling nodig (zie discipline grondwater). Uit de discipline grondwater blijkt dat de invloedsstraal van de eventuele bemaling zeer beperkt is (ongeveer 28 m). De zone waarbinnen bodemzetting kan optreden tengevolge van ontwatering van een slappe samendrukbare laag is bijgevolg zeer klein. Als gevolg van de eventuele bemaling treden tijdelijk en zeer lokaal wijzigingen in het bodemvochtregime op. De mogelijke effecten op het vlak van verdroging en vernatting ten gevolge van de bouw van windturbines komt aan bod bij de discipline grondwater.


Overige disciplines

Na de werken worden nagenoeg geen effecten verwacht, gezien de wijziging in de verharde oppervlakte ten gevolge van de bouw van de windturbines verwaarloosbaar is. Er zijn diverse bodemverontreinigingen gesitueerd in de buurt van geplande windturbines. Rekening houdende met het huidige regelgevende kader met betrekking tot grondverzet, wordt het risico van verspreiding van verontreinigingen door middel van grondverzet als verwaarloosbaar beschouwd. Deze verontreinigingen kunnen zich verder verspreiden ten gevolge van de benodigde bemaling in zoverre het verontreinigingen van het grondwater betreft die gelegen zijn binnen de invloedssfeer van de bemaling (zie discipline water). Hiermee rekening houdende is enkel de verontreiniging ter hoogte van Carcoke relevant. Gezien de invloedssfeer van de bemaling zeer beperkt is (28 m, zie discipline water), en gezien de sanering van de site lopende is, wordt geen verdere verspreiding van de verontreiniging verwacht door de bemaling. Niettemin is het wenselijk de bemalingsduur zo veel mogelijk te beperken. 13.1.3


Het geïntegreerd ontwikkelingsscenario omvat de verdere uitbouw van de haven zelf en van de ontsluiting van de haven. Dit impliceert verdere opspuitingen en verhardingen en bijgevolg profiel- en structuurwijziging en de hiermee gepaard gaande wijziging van de bodemgeschiktheid voor constructies. Het intensifiëren van de havenactiviteiten verhoogt in principe de kans op bodemverontreiniging tengevolge van de antropogene invloeden. De geplande infrastructuurwerken brengen in sommige gevallen (tijdelijke) bemaling met zich mee wat mogelijk bodemzetting kan veroorzaken. Samengevat veroorzaken de voorziene ontwikkelingen een verdere aantasting van het natuurlijke karakter van de bodem. 13.2

Grondwater en oppervlaktewater

13.2.1


Grondwater Bij de beschrijving van de referentiesituatie komen volgende aspecten aan bod: • beschrijving watervoerende lagen, • kenmerken van de grondwatertafel, • grondwaterkwetsbaarheid en • grondwaterkwaliteit. Beschrijving van de watervoerende lagen De bovenste watervoerende laag gevormd wordt door het Quartaire pakket (zie ook discipline bodem). De bovenste laag bestaande uit hoofdzakelijk kleiige afzettingen is weliswaar minder doorlatend, maar het daaronder gelegen zandpakket uit het Pleistoceen is goed doorlatend. Bovendien is de kleiige laag door de opspuitingen bedekt met een beter doorlatend zandig pakket. Het totale pakket bestaande uit de opspuitingen, de daaronder voorkomende kleilagen en het Pleistocene zand wordt als de bovenste watervoerende laag beschouwd. Er komen in het projectgebied geen vergunde waterwinningen voor (bron: dov.vlaanderen.be). Uitzondering hierop is een vergunde waterwinning ter hoogte van het Prins Filipsdok. Deze winning betreft echter het diepere grondwater (Ieperiaan Aquifer) en is bijgevolg niet relevant. Eigenschappen grondwatertafel In de opgehoogde gebieden zal de grondwatertafel zich op > 3 meter beneden maaiveld in de periode juli – oktober bevinden. Het absolute niveau van de grondwatertafel (m TAW) is echter hoger in de opgespoten gebieden, gezien deze gebieden enerzijds hoger gelegen zijn en anderzijds de voeding van de watertafel daar vlotter kan verlopen (bij ontbreken van verharding) en er geen drainage optreedt. De opgehoogde gronden zijn immers zandig, wat een goede doorlatendheid impliceert, en zijn niet voorzien van waterlopen die de gronden draineren. De aanwezigheid van verharde oppervlakte heeft een invloed op de grondwaterstand. Ter hoogte van de verharde oppervlakte kan geen water in de bodem infiltreren, waardoor er lokaal


Overige disciplines

verdroging optreedt (grondwatertafel zal plaatselijk dalen). Het hemelwater dat op de verharde oppervlakte terecht komt zal afstromen. Daar waar dit afstromend water terechtkomt, treedt er lokaal vernatting op (plaatselijke stijging van de grondwatertafel). Indien de verharde oppervlakte beperkt is, is dit effect verwaarloosbaar. In geval van omvangrijke verharde oppervlakken kan dit echter wel een significante invloed hebben. Het gedeelte van het havengebied dat nu reeds in exploitatie is, is zo een omvangrijke verharde oppervlakte. Op basis van het voorgaande kan men besluiten dat het grondwaterpeil in het studiegebied sterk is beïnvloed door antropogene invloeden. Er bevinden zich geen grondwatermeetpunten in het projectgebied. Grondwaterkwetsbaarheid De grondwaterkwetsbaarheid van het studiegebied wordt beschreven aan de hand van de grondwaterkwetsbaarheidskaart voor West-Vlaanderen (Kaart 13). De bovenste watervoerende laag is zeer kwetsbaar in het volledige studiegebied, meer bepaald index Ca1. Deze index wijst op een winbare watervoerende laag bestaande uit zand, zonder deklaag en met een onverzadigde zone van minder dan 10 m dikte. De bedoelde watervoerende laag is het Quartair zand. Dit zandpakket wordt niet beschermd door een dikke kleilaag (deklaag) of een dikke onverzadigde zone, waardoor de laag volledig onbeschermd is en bijgevolg zeer kwetsbaar. De watervoerende laag zal dus gemakkelijk beïnvloed worden door verontreinigingen die op het bodemoppervlak terechtkomen. Op sommige plaatsen is het grondwater sterk verzilt (index Ca1/v). De verziltingsgraad is afgeleid uit de verziltingskaart van De Breuck et al. (1963 – 1973) (zie ook verder). Zoet-zoutwater evenwicht De verzilting ten gevolge van het brak tot zoute water in het Boudewijnkanaal is duidelijk merkbaar. Er treedt immers zilte kwel op vanuit het Boudewijnkanaal naar de omgeving. Het zoet-zoutwater evenwicht is reeds sterk gewijzigd door de uitbreiding van de haven. De aanleg van de dokken brengt het zeewater verder het binnenland in. In de omgeving van de dokken treedt bijgevolg (bijkomende) verzilting op. De opspuiting van de gebieden rondom de dokken heeft ook een invloed op het zoet-zoutwater evenwicht. Het opgespoten bodemmateriaal is namelijk zandig. De infiltratie in de bodem zal bijgevolg toenemen door de opspuiting, terwijl de afvoer daalt. Hierdoor is er meer aanrijking van de grondwatertafel met zoet water en ontstaat er een zoetwaterbel ter hoogte van de opgespoten terreinen. De laterale uitbreiding van deze bel wordt beperkt door de verziltende invloed van de dokken. Grondwaterkwaliteit (verontreinigingen) Indien er een beschrijvend bodemonderzoek is opgesteld, wijst dit op een gekende verontreiniging van de bodem. Mogelijk is ook het grondwater verontreinigd. Oppervlaktewater De haven van Zeebrugge bevindt zich op de grens tussen twee deelbekkens: westelijk van het Boudewijnkanaal bevindt zich het deelbekken Oudlandpolder Blankenberge, oostelijk het deelbekken Zwinstreek. Beide deelbekkens zijn gelegen in het bekken van de Brugse Polders. In het opgespoten havengebied komen er geen waterlopen meer voor, behalve de dokken. Alle waterlopen zijn gedempt bij het opspuiten. Gezien het opgespoten materiaal zandig is, zal het merendeel van het water rechtstreeks infiltreren in de bodem. Bij de verharde opgespoten terreinen (reeds in gebruik genomen terreinen) is infiltratie in de bodem quasi niet meer mogelijk. Bijna al het hemelwater stroomt af en komt rechtsreeks of onrechtstreeks (via rioleringsstelsel) in de dokken terecht. Vaak bevat dit afstromende water een verhoogde concentratie aan verontreinigingen (koolwaterstoffen, zware metalen). De dokken zelf staan in contact met de zee via de Visartsluis (t.h.v. het Boudewijnkanaal). Het water in de dokken is zout, maar het zoutgehalte is iets lager dan in volle zee. 13.2.2



Overige disciplines

De mogelijke effecten van de realisatie van de windturbines op het watersysteem zijn zeer beperkt. Er zijn enkel noemenswaardige effecten mogelijk tengevolge van eventuele bemaling tijdens de werken (zie verder). De realisatie van de windturbines betekent slechts een zeer beperkte toename van de verharde oppervlakte, die vaak zelfs nihil is doordat de oppervlakte waar de windturbine gerealiseerd wordt, reeds verhard is. Als gevolg van eventueel lekverlies en/of calamiteiten tijdens de bouw kunnen wijzigingen optreden in de waterkwaliteit. Dergelijke verontreinigingen kunnen voorkomen worden door het naleven van de goede praktijk. Rekening houdende hiermee en met de situering ter hoogte van een gebied met sterke antropogene verstoring, vormt dit een verwaarloosbaar effect. Tijdens de werken is mogelijk bemaling nodig in functie van de realisatie van het funderingsmassief. Voor de realisatie van dit 2 à 3 m dikke massief dienen eerst de nodige uitgravingen te gebeuren. Hierna worden de diepere paalfunderingen gerealiseerd en naderhand wordt het funderingsmassief aangelegd. Dit betekent dat de put – die gegraven is in functie van de latere realisatie van het funderingsmassief – gedurende een periode ‘open’ is. In deze periode kan er water accumuleren in de put waarbij dit water enerzijds afkomstig is van insijpelend grondwater en anderzijds van hemelwater. De mate waarin er water accumuleert in de put hangt in hoofdzaak af van de duur van de periode dat de put ‘open’ is en van de diepte van de grondwatertafel in relatie tot de diepte van de put. Indien de bodem van de put zich boven of ter hoogte van de grondwatertafel bevindt, zal de instroom van water relatief beperkt zijn. Bemaling is mogelijk nodig opdat de put voldoende droog is voor het aanbrengen van het funderingsmassief. Hiertoe mag er enerzijds geen water in de put staan, maar anderzijds mag de de bovenste bodemlaag niet volledig verzadigd zijn. Een volledig verzadigde bodem (en zeker een zandbodem zoals ter hoogte van de opgespoten gronden) heeft immers weinig tot geen draagkracht waardoor het funderingsmassief gewoon in de bodem zou zakken. Er wordt daarom uitgegaan van een benodigde grondwaterstand van 1 m beneden de bodem van de put. Dit betekent bijgevolg dat de grondwatertafel zich zo’n 3 tot 4 m beneden maaiveld dient te bevinden. Er is weinig informatie voorhanden met betrekking tot de grondwaterstand in het projectgebied zodat de noodzaak van bemaling slechts benaderend kan ingeschat worden. De grondwatertafel bevindt zich vermoedelijk op 1 à 2 m diepte zodat een maximale grondwaterverlaging van 3 m vereist is. Aan de hand van de formule van Sichardt kan de invloedssfeer van deze bemaling als volgt bepaald worden: R= 3000 * s * Ѵk R= 3000 * 3 m * Ѵ10-5 m/s Met:

s = beoogde grondwaterstandverlaging; k= doorlaatbaarheidscoëfficiënt (m/s); voor fijn zand bedraagt deze 10-5 m/s tot 10-6 m/s Hieruit volgt een berekende invloedssfeer van maximaal 28 m. Dit is een zeer beperkte invloedssfeer. Bovendien zal de bemaling slechts gedurende een korte periode plaatsvinden (2 à 3 weken) . Het resulterende effect inzake verdroging en vernatting is bijgevolg verwaarloosbaar. De bovenste grondwaterlaag heeft een variabel zoutgehalte. Ter hoogte van de opgespoten gronden is het grondwater in aanvang zout, maar ontstaat na verloop van tijd een zoetwaterlens. Het bemalen water zal hier bijgevolg mogelijk eerder zoet zijn, indien de gronden reeds enkele jaren opgespoten zijn. De lozing van dit mogelijk zoete water op de (zoute) dokken zal het zoet-zoutwaterevenwicht in de dokken enigszins verstoren. Aangezien het volume van het mogelijk zoete bemalingswater zeer klein is in verhouding met het watervolume van de dokken, is deze verstoring echter minimaal (verwaarloosbaar effect). Lozing van het bemalingswater rechtstreeks op het oppervlaktewater is sowieso aangewezen omdat op deze manier het rioleringsstelsel niet bijkomend wordt belast. 13.2.3



Overige disciplines

Het geïntegreerd ontwikkelingsscenario impliceert een verdere uitbreiding van de verharde oppervlakte waardoor infiltratie van hemelwater in de bodem wordt bemoeilijkt en snelle afvoer – al dan niet via een rioleringsstelsel – naar de dokken wordt versterkt. De realisatie van de voorziene infrastructuurwerken kan tijdelijk bemaling met zich meebrengen. Samengevat zal de antropogene invloed op het watersysteem ten gevolge van het geïntegreerd ontwikkelingsscenario toenemen. 13.3

Mobiliteit

13.3.1


In deze paragraaf wordt nagegaan welke routes voor uitzonderlijk vervoer er zijn in de omgeving van de haven. Indien transport gebeurt over land dan zullen deze routes aangewend worden om de turbines tot in de haven te brengen Het project situeert zich in de haven van Zeebrugge. De haven is zeer vlot bereikbaar via het spoor, de weg en het water. De achterhaven is bereikbaar via de spoorlijn Brugge-Knokke. Ter hoogte van Zwankendamme is er het vormingsstation. Zowel de N31 ten westen van de haven als de Havenrandweg-Zuid zijn aangeduid als routes voor uitzonderlijk vervoer. Verder oostwaarts is er aansluiting op de N49 (categorie 511). Een andere mogelijke route is vanuit het zuiden via de N31 (categorie 411 – 513). Vanuit het westen is er eveneens de mogelijkheid om transporten te voorzien vanaf de haven van Oostende via de Oostendse Steenweg (categorie 512) tot de aansluiting met de N31. In zuidelijke richting kan eveneens gebruik gemaakt worden van de Pathoekeweg. Via de ring rond Brugge en de N9 kan in het oosten ook aangesloten worden op de N49. De N9 is verder oostwaarts eveneens aangeduid als route voor uitzonderlijk transport (categorie 513). Ten zuiden van Brugge is de N32 gecategoriseerd als 412 en ten zuiden van Torhout als 312. De N49, de N31, N32 en de Havenrandweg –Zuid worden voorgesteld als hoofdassen voor uitzonderlijk transport. 13.3.2


Tijdens de bouw van de windturbines blijven de terminals steeds bereikbaar. Er is slechts een beperkte oppervlakte die tijdens de bouw van de turbines tijdelijk buiten gebruik is. De effecten naar bereikbaarheid toe van de terminals zijn dan ook verwaarloosbaar. Het transport van de onderdelen vanaf de productieplaats zal normaliter via het water verlopen. Vanuit een haven gebeurt het verdere transport via de weg naar Zeebrugge. De zwaarste onderdelen zijn de ringsecties van de mast (± 46,2 ton) met een diameter van 5m en een lengte van 21 m. Hiervoor zijn uitzonderlijke transporten nodig. Voor dit uitzonderlijk transport worden vooraf de nodige vergunningen aangevraagd bij de Federale overheidsdienst Mobiliteit en Vervoer (Directie Wegverkeer – Dienst Uitzonderlijk vervoer te Brussel). Het betreft een vergunning ‘Reisweg heen’. De vergunning is 4 maanden geldig voor vervoer waarvan de breedte schommelt tussen 4,25m en 5,00m, een lengte tussen 30,00m en 40,00m, een hoogte tussen 4,50m en 5,00m en een tonnage kleiner dan of gelijk aan 120ton. De montage van de turbines gebeurt nagenoeg telkens op een terminal. Voor de bouw van deze turbines zijn enkel afspraken nodig over de interne circulatie maar dienen geen maatregelen genomen te worden op de openbare weg. De enige uitzondering hierop is de turbine ter hoogte van de J. Verschaeveweg. Wegens de nabijheid van de J. Verschaeveweg zal mogelijks tijdelijk hinder ontstaan indien de weg dient afgesloten te worden. Het betreft telkens korte periodes van 15 minuten (5- tal per dag) gedurende maximaal 2 dagen. Aangezien er tot op heden geen mogelijkheid is van wegomlegging kan dit tijdelijk tot verkeershinder leiden. De J. Verschaeve-


Overige disciplines

weg kent heden echter geen zeer hoge verkeersintensiteiten waardoor dit tijdelijk effect als matig negatief wordt beoordeeld. Tijdens de exploitatie zijn geen effecten te verwachten ten aanzien van mobiliteit. 13.3.3


Er zijn geen cumulatieve effecten aanwezig. 13.4

Mens - klimaat

13.4.1


De energieproductie van windturbines leidt o.a. tot een verminderde CO2-uitstoot. In het hoofdstuk mens-klimaat zal dieper ingegaan worden op de vermeden emissies en de bijdrage tot groene elektriciteit in Vlaanderen. De huidige uitstoot aan CO2 in de haven van Zeebrugge is niet gekend. De haven beschikt niet over een energie- en klimaatsbeleidsplan. 13.4.2


Bij de aanleg van het windturbinepark stoten de in te zetten motorvoertuigen en installaties als kranen, heimachines en dergelijke CO2, SO2 en NOx uit. Deze effecten zullen echter gering zijn ten gevolge van de beperkte werf (wat betreft spreiding over de tijd) en de grote atmosferische dispersiecapaciteit van de site. De emissies vertonen een lokaal en kortstondig patroon. De emissies zullen zeker verwaarloosbaar zijn in vergelijking met andere industriële activiteiten in deze zone (baggerwerken, scheepvaart…). Dit wordt dan ook niet verder in kaart gebracht. De productie van elektriciteit door middel van wind leidt tot minder emissies dan de klassieke vormen van elektriciteitproductie. In Vlaanderen wordt aangenomen dat er 0,44 kg CO2 reductie is per kWh geproduceerde elektriciteit. In Nederland gaat men uit van 0,37 kg CO2 reductie per kWh (SenterNovem CO2 reductieplan). Één windturbine (3MW) levert aan de kust gemiddeld per jaar ongeveer 8 GWh aan elektriciteit. De ontwikkeling van 2 windturbines in de haven van Zeebrugge leidt aldus tot een bijdrage aan groenestroom in Vlaanderen. Het project levert eveneens een bijdrage bij het halen van de verschillende vooropgestelde beleidsdoelstellingen inzake reductie van broeikasgassen, verzurende en ozonvormende emissies. 13.4.3


Het ontwikkelingsscenario (72 windturbines of 216 MW) leidt tot ongeveer een verdubbeling van energieproductie door wind t.o.v. de situatie van 1 oktober 2009. In het ontwikkelingsscenario is er een productie van ongeveer 576 GWh elektriciteit (= ± 172.000 gezinnen) en een CO2 reductie van ongeveer 213 à 253 kton. 13.5

Lucht

In de discipline lucht wordt de vermeden emissies door het windturbinepark begroot. Dit werd reeds behandeld in de discipline mens – klimaat. Voor de vermeden emissies wordt dan ook verwezen naar deze discipline.


14

Gewest- of landsgrensoverschrijdende effecten van het project

Door de ligging van het projectgebied is geen direct effect te verwachten ten aanzien van gewest- of landsgrenzen.


15

Eindsynthese

15.1

Projectbeschrijving

De MER-ontheffing kadert in de realisatie van 2 windturbines op het grondgebied van de Gemeente Brugge, in de achterhaven in de omgeving van het Prins Filipdok en het Noordelijk insteekdok, Fase 2 van het windpark te Zeebrugge, op de sites van Tropicana en Visveiling. In 2010 werd een Project-MER Power Port Zeebrugge opgesteld, van toepassing op 37 windturbines in de Haven van Zeebrugge. De project-MER Power Port Zeebrugge is opgemaakt in opdracht van Evelop. Alle rechten en plichten van Evelop Belgium nv zijn ondertussen overgenomen door Eneco Wind Belgium nv. In de projectbeschrijving werd vermeld dat voor de windturbines in de Voorhaven en de noordelijke Achterhaven, waaronder ook de 2 windturbines die onderwerp zijn van deze MERontheffingsaanvraag, verschuivingen konden optreden tot een afstand van 200 m. Ingevolge gewijzigde windparklayout (verschuivingen van meer dan 200 m) en diverse actualisaties is het aangewezen om een MER-ontheffing aan te vragen voor deze 2 windturbines (MER-besluit 2004 (Besluit van de Vlaamse Regering van 10 december 2004 houdende vaststelling van categorieën van projecten onderworpen aan milieueffectrapportage), bijlage 2, art. 3i). De initiatiefnemer is van mening dat onderhavig project in aanmerking komt voor ontheffing gezien aangenomen wordt dat een project-MER redelijkerwijze geen nieuwe of bijkomende gegevens over aanzienlijke milieueffecten zou bevatten vermits er een project-MER werd goedgekeurd betreffende een project waarvan het voorgenomen initiatief een herhaling, voortzetting of alternatief is (cfr. art. 4.3.3. van het MER/VR-decreet van 18 december 2002 (BS 13.02/2003)). Voorliggende studie betreft aldus een actualisatie van het project-MER dossier – onder de vorm van een MER-ontheffing – naar een veranderde windpark-layout. De effecten werden beoordeeld voor enerzijds de bouwfase en anderzijds de exploitatiefase. 15.2

Bespreking milieueffecten

15.2.1

Effecten tijdens de bouwfase

De duur van de volledige bouwfase (bijhorende infrastructuur- en elektriciteitswerken & bouw windturbine) wordt geraamd op 1 jaar. Er is slechts een beperkte en tijdelijke ruimte-inname van de verschillende terminals nodig als werfzone. Aangezien de bouw van de windturbines steeds in nauw overleg gebeurt met de respectievelijke terminaloperatoren zijn de effecten ten aanzien van verlies aan ruimte, te verwaarlozen. Naar geluidsimpact toe zijn de effecten eveneens te verwaarlozen omwille van het aanwezige omgevingslawaai en het gebruik van schroefpalen. Voorwaarde is wel dat de werken tijdens de dag worden uitgevoerd. Er is normaliter geen of slechts beperkte (in tijd en diepte) bemaling nodig en het gebruik van een paalfundering zorgt voor voldoende stabiliteit. Het uitvoeren van de nodige sonderingen zal de dimensie en het aantal paalfunderingen bepalen. De aanwezigheid van vrachtwagens en kranen is eigen aan het landschapsbeeld van een haven waardoor hier ook geen significante effecten worden verwacht. Het verlies aan flora is eveneens te verwaarlozen aangezien de windturbines nagenoeg allemaal op reeds in gebruikzijnde en verharde terminals worden opgetrokken.


Eindsynthese

Tijdens de bouwfase zijn er dan ook geen significante effecten te verwachten mits de werken tijdens de dag worden uitgevoerd. 15.2.2

Effecten tijdens de exploitatiefase

Uit de discipline geluid blijkt dat de geluidsproductie van de respectievelijke windturbines tijdens de dag gerespecteerd wordt, maar niet ’s nachts voor de turbines. Hier zijn dan ook milderende maatregelen noodzakelijk. Men moet het geluidsvermogenniveau van WT Visveiling reduceren tot 103 dB(A) wil men de norm voor de avonden nachtperiode conform de sectorale milieuvoorwaarden voor windturbines te allen tijde respecteren. De windturbine t.h.v. Tropicana (cumulatief met de bestaande) kan blijven draaien bij het max. haalbare brongeluid bij 95% van het nominaal vermogen. In de haven van Zeebrugge en haar directe omgeving zijn er belangrijke gebieden voor avifauna aanwezig die vaak een beschermingstatus kennen als Vogelrichtlijngebied en/of VENgebied. Ook vleermuizen zijn een belangrijke factor. Het verstorings- en aanvaringsaspect kunnen dan ook belangrijke potentiële negatieve milieueffecten vormen. Door de 2 windturbines zullen er echter geen negatieve effecten op avifauna en vleermuizen plaatshebben. De windturbines zullen zichtbaar zijn in het landschap. Wegens de dominantie van de windturbines is het moeilijk - zoniet onmogelijk - om de windturbines in het landschap in te passen. Er gaat dan ook meer aandacht uit naar de mate waarin windturbines bij het landschap passen dan naar de zichtbaarheid ervan op zich. Aangezien het hier een havengebied betreft met bedrijvigheid, heel wat infrastructuren (wegen, kranen, …) kan aangenomen worden dat windturbines passen bij het landschap, wat als positief wordt beoordeeld. De dominantie van de windturbines versterkt eveneens de samenhang binnen de haven en vergroot het contrast van het havenlandschap met het omgevende open polderlandschap. Het huidig eerder chaotische, onsamenhangend beeld van de haven wordt deels teniet gedaan door de dominantie van de windturbines. Dit zal zeker zo zijn nadat alle geplande turbines operationeel zijn. In de opstelling wordt zoveel als mogelijk gestreefd om de opstelling te koppelen aan de bestaande haveninfrastructuur. Echter vanaf grotere afstanden zijn deze opstellingen wegens het ontbreken van stereoscopisch zicht, niet of nauwelijks nog herkenbaar. Aangezien de windturbines vanuit verschillende vista’s zichtbaar zijn, is het onmogelijk om voor iedere kijkrichting te zorgen voor een herkenbare figuur/opstelling. Het voorstel van opstelling zoals in de projectbeschrijving is dan ook aanvaardbaar. De leef- en woonkwaliteit in de verschillende dorpen en kernen in en rond de haven vormen eveneens aandachtspunten. Er werd eveneens nagegaan in welke mate de veiligheid en de scheepvaart (en communicatie) hinder zal ondervinden. Slagschaduw vormt een belangrijk hinderaspect. Er bevinden zich woningen en bedrijven in de omgeving van het windpark waarvoor de opgelegde Vlaremnorm wordt overschreden. Hierbij moet worden aangetekend dat de Vlarem rekenmethodiek uitgaat van een zogenoemde ‘worstcase’ situatie waarbij er geen obstakels zijn gelegen tussen het slagschaduwgevoelig object en de turbine en de objecten een raamoriëntatie hebben die altijd naar de turbines toe is gericht. In de praktijk zullen - door de aanwezige bebouwing en beplanting -beschaduwingseffecten optreden die de slagschaduwhinder in min of meerdere mate zullen reduceren. De effectieve hinderlijke slagschaduw kan zoveel mogelijk beperkt worden ten aanzien van woningen door middel van het plaatsen van slagschaduwsensoren. Binnen de haven zijn er ook gebouwen die onderhevig zullen zijn aan slagschaduw. De gebouwen die hierbij het meest hinder ondervinden zijn kantoorgebouwen. De nodige maatregelen dienen genomen te worden in overleg met de terminaloperatoren (stopzetting turbine (d.m.v. plaatsen slagschaduwsensor), folie op de ramen,…) zodat de hinder tijdens de ‘kantooruren’ tot een minimum wordt herleid. In de achterhaven leiden de windturbines tot negatieve effecten ten aanzien van radardetectie, namelijk voor de MBZ radarstations R2 en R5 en het optreden van valse echo’s.


Eindsynthese

De aandachtspunten situeren zich de waarneming van de scheepvaarttrafiek in het Verbindingsdok, Noordelijk Insteekdok en de verbinding naar de grote sluis. Voor een beperkt aantal lijnen achter de windturbines zal zich een beperkte vermindering van zichtbaarheid voordoen voor de beide radars R2 en R5, zonder echter dode zones te vormen. Er zal zich ook een verminderde zichtbaarheid en zelfs dode zone voor de radar R2 voordoen in een zone gelegen achter de sluisbrug, zeker wanneer een schip in de vaarrichting slechts van op de boeg of de achtersteven kan waargenomen worden (kleine RCS).Dit is echter een structureel probleem in deze zone van de achterhaven, waarbij de effecten van verminderde radargevoeligheid ten gevolge van de 2 windturbines van de uitvoeringsfase 2 cumuleren. In verband met de bewaking en resulterende veiligheid van de scheepstrafiek in de dokken, lijkt de inplanting van een kleine hulpradar met beperkt vermogen (gapfiller) aangewezen. Hierdoor zou zowel het structurele probleem ten gevolge van de geopende sluisbruggen, als de beperkte zichtbaarheid voor de radars R2 en R5 opgelost zijn. Voor veiligheid werd er een veiligheidsstudie gemaakt. Deze veiligheidsstudie bestudeert de externe risico’s die uitgaan van de windturbines zelf (directe risico’s) en de indirecte risico’s ten gevolge van installaties met gevaarlijke stoffen die in de omgeving van de geplande windturbines aanwezig zijn. Er wordt besloten dat de inplanting van de windturbines op de voorgestelde locatie voldoet aan de criteria die in het kader van de externe veiligheid voor windturbines in Vlaanderen worden gehanteerd. Teneinde het risico van een mogelijk domino-effect van de windturbine op een LNGbunkerschip te beheersen, wordt een scheidingsafstand van de windturbine tot aan het wateroppervlak aangehouden. Deze scheidingsafstand is gelijk aan de maximale werpafstand bij nominaal toerental vermeerderd met een derde van de rotordiameter. Het blijkt dat aan de aanbevolen scheidingsafstand voldaan wordt. Teneinde het risico van een mogelijk domino-effect van een windturbine op een gevaarlijk goed te beheersen, wordt – in samenspraak met het havenbestuur van Zeebrugge (MBZ) – een veiligheidsafstand van de windturbine tot aan de (tijdelijke) opslagplaats van deze gevaarlijke goederen aanbevolen. Deze veiligheidsafstand is gelijk aan de maximale werpafstand bij nominaal toerental vermeerderd met een derde van de rotordiameter en komt bijgevolg overeen met de hoger gegeven scheidingsafstand tot aan het wateroppervlak met betrekking tot LNGbunkerschepen (zie tabel III.4). In samenspraak met MBZ worden maatregelen genomen om het risico van een mogelijk domino-effect te beheersen, indien er gevaarlijke goederen worden opgeslagen binnen deze veiligheidsafstand. De genomen maatregelen zijn afhankelijk van de groep waarin de gevaarlijke goederen zijn ingedeeld op basis van de geldige, laatste versie van de Codex voor de behandeling van gevaarlijke goederen van MBZ:

• goederen waarop Bijzondere Voorschriften van toepassing zijn, worden niet opge‐ slagen binnen de veiligheidsafstand; • alvorens goederen die rechtstreekse behandeling vereisen of waarvan de verblijfs‐ duur in het havengebied maximum 10 dagen is, op te slaan binnen de veiligheidsaf‐ stand zal een risicoanalyse uitgevoerd worden. Teneinde het nemen van deze maatregelen te borgen, zal de exploitant van de windturbines de nodige afspraken maken met de betrokken terminals die binnen de veiligheidsafstand liggen. Er worden geen negatieve effecten verwacht ten aanzien van bodem, water en mobiliteit. 15.3

Eindconclusie

Vermits in de directe omgeving van de projectzone en meer in het algemeen in het havengebied reeds windturbines werden opgericht en/of werden vergund, werd de vraag gesteld of deze bijkomende turbines mer-plichtig zijn. Volgens het MER-besluit van de Vlaamse regering van 2004 (Besluit van de Vlaamse Regering van 10 december 2004 houdende vaststelling van categorieën van projecten onderworpen aan milieueffectrapportage), bijlage 2) vallen projecten voor de plaatsing van 20 windturbines of meer of van 4 windturbines of meer die een aanzienlijke invloed kunnen hebben op een bijzonder beschermd gebied onder de bijlage 2 van het be-


Eindsynthese

sluit. Voor deze projecten kan een project-MER of een gemotiveerd verzoek tot ontheffing worden opgesteld. De 2 geplande windturbines kunnen gebouwd worden mits: • Het toepassen van de vooropgestelde noise mode: ° WT Visveiling reduceren tot respectievelijk 103 dB(A) wil men de norm voor de avonden nachtperiode conform de sectorale milieuvoorwaarden voor windturbines te allen tijde respecteren. ° WT Tropicana kan blijven draaien bij het max. haalbare brongeluid bij 95% van het nominaal vermogen. • Het plaatsen van een bijkomende radarsensor; • Het beperken van de slagschaduw conform de Vlarem II-normen. • Het maken van afspraken met de betrokken terminals binnen de veiligheidsafstand inzake het opslaan van gevaarlijke stoffen. De maatregelen inzake geluid, slagschaduw en veiligheid zullen in het project geïntegreerd zijn.

15.4

Passende beoordeling

In het kader van de ligging nabij Speciale Beschermingszones (SBZ) werd een passende beoordeling opgemaakt i.h.k. van het project MER ‘Power Port Zeebrugge (2010). Binnen deze passende beoordeling werd aangetoond dat wat de bouw van windturbines in de Achterhaven betreft, er geen significant negatieve effecten optreden en er dus geen betekenisvolle aantasting van de natuurlijke kenmerken van de SBZ zal optreden. Gezien de geringe verschuiving van de geplande windturbines die onderwerp zijn van deze MER-ontheffing, kan besloten worden dat de passende beoordeling die werd opgemaakt i.h.k. van het project MER ‘Power Port Zeebrugge (2010) nog steeds voldoet.


WINDTURBINES ZEEBRUGGE

Recommend Documents