11-2-2013
Nieuwe theorieën over motorisch leren in de praktijk Verdiepende workshop
Hilversum 22 januari 2013
Werkervaring • 1988 - 2009 • 1992 – heden • 1990 – heden
Wim van Gelder ‘Van Gelder in beweging’ Scholings- en adviesbureau op gebied van bewegingsonderwijs, Motorische Remedial Teaching en schoolpleinen
Scholen en besturen Gemeentes Opleidingen (ALO en CIOS) Projecten
Opleiding • VWO (Schagen) • Academie voor Lichamelijke Opvoeding (Amsterdam) • Self-made
• Lekker Fit • Jump in • Sportkanjers
Publicaties
Specialisme: MRT Praktiserend vanaf 1987 Vanaf 1991 verzorgen van cursussen en opleidingen Vanaf 1993 Voorzitter van de Stichting ‘MRT in beweging’
Docent Lichamelijke Opvoeding & MRT-er Opleider Auteur
Wat weten jullie?
Foutloos leren
Motorisch leren
Per drie/viertal één principe (begrip)
De gymnastiekwereld op zijn
Leren van voorbeelden
– Wat betekent het principe (begrip)? – Bedenk één of twee sprekende voorbeelden Expliciet en impliciet leren
kop
Metaforen & analogieën PPP van W. van Gelder VGIB www.in-beweging.net
Differentieel leren
Oefeneffect versus leereffect Normloos leren
Dwangstellingen
KP/ KR
Leren met interne of externe focus
Zie artikelen: http://www.in-beweging.net/links/wetenschap.html
1
11-2-2013
1. Hoe is het begonnen? Onderzoek bevestigt ‘eigen stijl’ en ‘eigen leerweg’
Wolfgang Schöllhorn 1 • Uitkomst van één van zijn eerste onderzoeken eind jaren ‘80 : elke wereldkampioen
bijzondere bevestigingen uit de praktijk Björn Borg en de dubbelhandige backhand
(atletiek) heeft een andere techniek Jason Belmonte en het tweehandig bowlen • Boodschap: probeer niet
de techniek van wereldkampioen te kopiëren (om wereldkampioen te worden)
PPP van W. van Gelder VGIB www.in-beweging.net
Weegschaal (Winstein 1996) partiële gewichtsverplaatsingstest
80 pogingen om 30% van je lichaamsgewicht op de weegschaal te zetten. 75 kg = 25 kg op weegschaal
Verschillende feedback Feedback 1
Feedback 2
Feedback 3
Zelf kijken
Niet kijken
Niet kijken
een ander geeft
elke poging (80 x) hoeveelheid kilo’s door
? Hoe zijn deze resultaten te verklaren?
Resultaten in blinde test 20 x direct na oefening
20 x na 2 dagen
om de 5 pogingen
een ander geeft
(16 x) de hoeveelheid kilo’s door
Conclusies
Rol van de coach/leerkracht
Leerresultaat door eigen systemen (zintuigen) – zoveel mogelijk - aan te spreken Oefenresultaat – leerresultaat Werkgeheugen – harde schijf PPP van W. van Gelder VGIB www.in-beweging.net
2
11-2-2013
Wolfgang Schöllhorn 2
Effecten van intern gerichte focus na aanwijzingen ‘op het lichaam’
12 jongens krijgen
• Heeft de coach/leerkracht geen of mogelijk zelfs een verstorende werking op motorische leerprocessen?
Gabriele Wulf & Cornelia Weigelt 1997
12 andere jongens krijgen
Controle groep na instructie van skileraar (Wulf e.a. 1997) Moment instructie
Conclusie
Variatie loont (leert)!
• Aanwijzingen op het lichaam (interne focus) werken averechts, ze vestoren het leerproces • ‘Herinvesteren’ PPP van W. van Gelder VGIB www.in-beweging.net
Kogelstoten Beckmann & Schöllhorn, 2003
Studie naar differentieel leren Twee groepen van 12 studenten 4 weken lang, 2 x per week 1 uur training
Groep 1
Groep 2
Traditioneel
Differentieel
Ideaal-typisch trainen
Differentieel trainen
Ideale techniek steeds herhalen
Elke worp is anders
Hoe ziet differentieel leren eruit?
Resultaten Pre-test (gemiddelde) afstand voor training Post-test afstand direct na de trainingssessie Retentietests afstanden 2 en 4 weken na afloop Vooraf
Na training sessie Post
Na 2 weken
Na 4 weken
Pre
Retentie 1
Retentie 2
Traditioneel
6,52
6,70
6,51
6,51
Differentieel
6,51
7,07
7,16
7,23
3
11-2-2013
Conclusie
• Variëren levert een groter leerresultaat op dan een ‘ideale’ techniek kopiëren /nabootsen herhalen
‘Bijeffect’ Na differentieel leren meer stressbestendig
Impliciet en expliciet leren Expliciet leren: • Leren aan de hand van expliciete (verbaliseerbare) regels Impliciet leren Leren van impliciete (niet verbaliseerbare) regels PPP van W. van Gelder VGIB www.in-beweging.net
Voordeel • Expliciet leren –Verloopt snel • Impliciet leren –Beklijft beter. –Meer stress bestendig
PPP van W. van Gelder VGIB www.in-beweging.net
Verschillen?
Externe en interne focus Bij expliciet leren: Interne focus Aandacht gericht op de beweging zelf of onder liggende processen
Filmpje • Spreidsprong over de bok – Welke expliciete regels?
= geeft zichzelf – tijdens bewegen - opdrachten Hurkwendsprong: ik moet met 2 benen afzetten, mijn handen indraaien, heupen hoog en doordraaien na steunen
Bij impliciet leren: Externe focus: Aandacht gericht op het effect van de beweging Ik wil over de kast heen en landen op mijn voeten
PPP van W. van Gelder VGIB www.in-beweging.net
Masters (1992) en putten
Tussen eerste pogingen en na 25 keer herhalen • Minder ver • Been voor been landen Met stok: • Verder • Klein zweefmoment • Holler/ronder
Bokspringen anders (film). Alles behalve een spreidsprong Steun op handen Land op voeten
PPP van W. van Gelder VGIB www.in-beweging.net
Praktijk Voorkom dat expliciete kennis wordt opgedaan • Met 2e taak blijkt vaak onpraktisch – gekunsteld (letters opzeggen) – saai
PPP van W. van Gelder VGIB www.in-beweging.net
PPP van W. van Gelder VGIB www.in-beweging.net
4
11-2-2013
Expliciet versus impliciet leren
Foutloos leren
Putten (Maxwell 2001)
Maxwell (2001)
• Denk – tijdens de uitvoering – zo min mogelijk na over de beweging! • Richt je op het doel • Interne / externe focus is daar een voorbeeld van • Foutloos leren eveneens
• Zet kinderen in situaties waarin ze geen fouten kunnen maken • 100% score • Stem de foutenmarge af op de vorderingen • ‘zonder fouten geen (expliciete) gedachten’ • ‘Zonder fouten geen foutenanalyse’
• Groep A wordt gevraagd om 10 te putten vanaf • van 1,75m, vervolgens • van 1,50 • van 1,25 en tenslotte • van 1 meter
PPP van W. van Gelder VGIB www.in-beweging.net
Onderzoek naar het putten (golf) • Groep B wordt gevraagd om 10 te putten vanaf • 0,25 m, vervolgens • 0,5 m • 0,75 m en tenslotte • van 1 meter
Welke groep:
Opvallend
• Scoort het beste vanaf 1 meter? • Denkt het minst na • Heeft meeste succes gehad in de oefenfase? • En … leert het meest…
• Groep 1 (foutloos) had evenveel expliciete kennis opgedaan tijdens het putten. • Hypothese: ze gebruiken deze kennis niet / minder tijdens de uitvoering
Lijkt erop dat foutloos leren en vorm van impliciet leren is. PPP van W. van Gelder VGIB www.in-beweging.net
Een toepassing van foutloos en differentieel leren Freerunning met bobbelbaan
Laat kinderen vertrouwen op hun eigen systemen Geef kinderen/bewegers een opdracht waarin ze uitgedaagd worden.
Een toepassing van foutloos en differentieel leren Rollen op verhoogd vlak
- ‘Ergens overheen komen’
Geef de uitvoeringswijze niet aan en ‘normloos’
– Maak een hurkwendsprong Uitvoering vrij
en ‘normloos’
Doel duidelijk
5
11-2-2013
Hoe is het succes van impliciet leren verklaren?
Evolutionair bewijs? Hoe leren dieren bewegen?
Vertrouwen en voortbouwen op eigen systemen (kennis van het lichaam, de zintuigen) Verstoor deze rijke, complexe, fijn afgestemde en in vele jaren opgebouwde ‘kennis’ niet met cerebrale gedachten/aansturing van het lichaam over de uitvoering van de beweging die via de (deskundige) woorden van een coach of leraar tot je komen. PPP van W. van Gelder VGIB www.in-beweging.net
Tip 1
Zet kinderen/sporters in situaties waarin ze weinig of geen fouten kunnen maken
• . • Hoeveel verschillen wij van dieren (m.n. mensapen)? Wetenschappelijk studies variëren van 94 % tot 99,4%
Trail and error Naar elkaar kijken Spelen Jagen & vluchten …
Tips 2
Varieer veel (in opdracht en omgeving) Differentieel leren (versus drillen)
• ‘Foutloos leren’
Tip 3 Geef aanwijzingen buiten het lichaam
Externe focus (versus interne focus)
Tip 4
‘Bovenhandse strekworp’ bij kleuters
Laat kinderen en sporters weinig nadenken over bewegen Impliciet leren
• Filmpjes van ongericht (doelloos) • Naar gerichter • Naar dwangstellingen
Geef het doel aan niet de uitvoeringswijze
(versus expliciet leren)
PPP van W. van Gelder VGIB www.in-beweging.net PPP van W. van Gelder VGIB www.in-beweging.net
6
11-2-2013
Vragen? PPP via www.basislessen.nl Literatuur via www.mrtinbeweging.net Cursussen en opleidingen via www.in-beweging.net
PPP van W. van Gelder VGIB www.in-beweging.net
7
