Wilhelmina Ziekenhuis Assen
Vertrouwd en dichtbij
Informatie voor patiënten
Acne
zz
1
Acne is de medische term voor jeugdpuistjes. Vrijwel iedereen krijgt in de puberteit acne. Bij de één zijn het een paar puistjes, bij de ander is het een uitgebreide huidaandoening die psychische problemen kan veroorzaken.
Hoe ontstaat acne? Acne is een ontsteking van de huid rondom de talgklieren. Bij het ontstaan van acne spelen verschillende factoren een rol. In de meeste gevallen begint acne in de puberteit, wanneer de huid onder invloed van hormonen allerlei veranderingen ondergaat. De talgklieren in het gezicht, op de rug en de borst worden groter en produceren meer huidsmeer of talg, die bovendien dikker is van samenstelling. Door verhoorning in de uitvoergang van de talgklier kunnen talgklieren verstopt raken. Deze hoornpropjes worden mee-eters (of comedonen) genoemd. Zwarte mee-eters liggen aan de oppervlakte van de huid, witte mee-eters liggen dieper in de huid. In de talgklieren bevinden zich bacteriën die de talg omzetten in vetzuren. Door scheurtjes in de wand van de talgklier kunnen vetzuren in de omringende huid terechtkomen en ontstekingen veroorzaken die zichtbaar zijn als pukkels (papels) en puistjes (pustels). Hevige ontstekingen kunnen lelijke littekens achterlaten. Het uitknijpen van puistjes of krabben werkt ontstekingen in de hand!
2
Uitwendige factoren Sommige vormen van acne ontstaan door uitwendige factoren. Meestal gaat het dan om contact met stoffen die een verstopping van de talgklier veroorzaken, zoals bepaalde cosmetica. Verder moet gedacht worden aan oliehoudende of chloorhoudende producten in bepaalde beroepen en industrieën. Ook druk en wrijving kunnen acne verergeren, bijvoorbeeld onder de kinrand van een helm en op het voorhoofd onder een voorhoofdsband. Tenslotte zijn er verschillende medicijnen die acne kunnen veroorzaken of verergeren, bijvoorbeeld prednison en middelen tegen tuberculose en epilepsie. Geen invloed In tegenstelling tot wat vaak gedacht wordt, heeft acne niets te maken met:
slechte hygiëne Acne houdt geen verband met hygiëne. infecties Acne is geen infectieziekte en kan dus niet van de ene mens op de andere worden overgedragen. transpiratie Talgvorming en transpiratie hebben niets met elkaar te maken. Sterk transpireren heeft dus geen invloed op de ernst van acne. spanningen of stress Acne wordt niet veroorzaakt door spanning maar omgekeerd kan een ernstige vorm van acne wel psychische spanningen oproepen.
3
Bijzondere vormen van acne acne conglobata Acne conglobata is een ernstige vorm van acne, die voornamelijk bij mannen voorkomt en vaak tot lang na het twintigste jaar blijft bestaan. De ontstekingen verlopen veel heviger dan bij gewone acne. De schouders, de rug en de borst zijn over het algemeen erger aangedaan dan het gezicht. Kenmerkend zijn de dubbelcomedonen en grote onderhuidse knobbels en abcessen (met pus gevulde holtes). Na genezing blijven er ontsierende littekens achter. ectopische acne Soms komt acne voor op ongewone plaatsen, zoals in de oksels, de liezen en op de billen (ectopische acne). Mee-eters vormen een belangrijke aanwijzing dat het om acne gaat. De steeds terugkerende ontstekingen en abcessen kunnen veel ongemak bezorgen. Deze vorm van acne komt meestal voor na het twintigste jaar. acne excoriée Iemand die acne heeft, kan daardoor zo geobsedeerd raken dat iedere pukkel wordt opengekrabd of uitgeknepen. Daardoor wordt de ontsteking alleen maar erger en ontstaat er littekenvorming (acne excoriée).
Hoe wordt acne behandeld? Hoewel de behandelingsmogelijkheden van acne de laatste jaren enorm zijn toegenomen, blijft acne een aandoening met een chronisch karakter. Zelfs lichtere vormen van acne vragen vaak langdurig aandacht. Acne kan niet echt worden genezen. Wel lukt het meestal om ervoor te zorgen dat de acne ‘rustig’ wordt en blijft, totdat het uiteindelijk vanzelf overgaat. Een standaardbehandeling van acne bestaat niet. De keuze voor een bepaalde behandeling hangt af van de ernst van de acne, de soort klachten en eventuele littekenvorming. Ook de leeftijd en het geslacht van degene die acne heeft, spelen een rol.
4
Middelen tegen verhoorning van de uitvoergang Bij lichte vormen van acne is het vaak voldoende om de huid te behandelen met middelen die ervoor zorgen dat de huid schilfert zodat talg makkelijk naar buiten kan. Daardoor wordt het ontstaan van mee-eters tegengegaan. Voorbeelden van deze middelen zijn: salicylzuur, benzoylperoxide en vitamine A-zuur. Zij zijn verkrijgbaar als crème, gel of lotion. Ook remmen deze middelen enigszins de bacteriegroei. Een bezwaar van benzoylperoxide en vitamine A-zuur is dat deze stoffen de huid in het begin van de behandeling dikwijls irriteren. Daarom begint men vaak voorzichtig. Als de voorgeschreven gel of crème goed wordt verdragen kan de sterkte/concentratie eventueel worden verhoogd. Een ander bezwaar van benzoylperoxide is dat het bleekvlekken veroorzaakt in gekleurde kleding of in gekleurd beddengoed. Middelen tegen de groei van bacteriën Naast benzoylperoxide zijn het vooral antibiotica die de groei van bacteriën in de talgklieren kunnen tegengaan. Zij worden uitwendig en inwendig gebruikt. Voor inwendig gebruik worden tetracyclines het meest voorgeschreven. Bij een dergelijke behandeling moet het antibioticum langere tijd (vaak maandenlang) gebruikt worden. Antibiotica die uitwendig worden toegepast, zijn erythromycine en clindamycine. Ontstekingsremmende middelen Antibiotica hebben een ontstekingsremmende werking. Ook corticosteroïden (bijnierschorshormonen) onderdrukken de ontstekingsreactie. Bij acne worden corticosteroïden echter niet of nauwelijks toegepast omdat het nadeel van de bijwerkingen niet opweegt tegen de voordelen. Alleen bij bijzondere vormen van acne kan het zinvol zijn om corticosteroïden te gebruiken.
5
Middelen tegen talgvorming Er zijn anticonceptiepillen op de markt die een gunstig effect hebben op acne. Een ander middel dat de talgproductie onderdrukt is isotretinoïne. Dit middel bevat een stof die verwant is aan vitamine A-zuur. Dit is een zeer effectief middel voor inwendig gebruik. Het wordt uitsluitend voorgeschreven bij ernstige vormen van acne, die onvoldoende reageren op andere middelen. De voor- en nadelen van een behandeling met isotretinoïne moeten zorgvuldig tegen elkaar worden afgewogen. Het middel mag absoluut niet worden ingenomen tijdens een zwangerschap omdat er een groot risico bestaat dat dit ernstige schade met zich meebrengt voor het ongeboren kind! Wat kunt u zelf doen? zonlicht Zonlicht kan tijdelijk een gunstige invloed hebben op acne. Een te intensieve blootstelling aan zonlicht of aan kunstmatige UV-bronnen wordt ontraden in verband met het risico van huidkanker. Vermijd daarom de zonnebank en langdurig zonnen, ook met bescherming van een UV-blokker. verstandig gebruik van middelen Het is verstandig om niet steeds van het ene middel op het andere over te schakelen. Als een bepaald middel niet afdoende helpt, is het vaak beter er een ander middel bij te gebruiken. Omdat bij het ontstaan van acne verschillende factoren een rol spelen, is meestal een pakket van maatregelen nodig, zodat de acne op meerdere fronten tegelijk wordt bestreden. schoonmaken van de huid De meeste mensen met acne hebben last van een verhoogde talgproductie. Dit kan tot uitdrukking komen in een vettig glimmend gezicht. Door de huid schoon te maken, kan het teveel aan talg worden weggehaald. Dat kan het beste door te wassen met lauw water of door een milde zure huidreiniger te gebruiken. Overmatig wassen met water en zeep heeft geen zin en kan zelfs schadelijk zijn voor de huid!
6
De behandeling van acne heeft altijd even tijd nodig om in te werken. Meestal duurt het één tot drie maanden voordat zichtbaar resultaat is bereikt. Wat zijn de vooruitzichten? Meestal verdwijnt acne vanzelf voor het vijfentwintigste jaar. Soms blijft iemand echter tot op oudere leeftijd last houden van acne.
Vragen? Als u na het lezen van deze brochure nog vragen hebt, neemt u dan contact op met de polikliniek Dermatologie. Men is telefonisch bereikbaar op (0592) 32 52 15 op werkdagen van 8.30 tot 16.30 uur.
Een arts waarschuwen Complicaties komen na een excisie niet vaak voor. Mocht u toch last krijgen van hevige pijn, een nabloeding of een infectie, neemt u dan contact op met de polikliniek Dermatologie. Men is op werkdagen telefonisch bereikbaar tussen 8.30 en 16.30 uur op nummer (0592) 32 52 15. In dringende gevallen kunt u buiten kantooruren bellen naar de Spoedeisende Hulp, (0592) 32 52 78 of naar het centrale nummer van het ziekenhuis (0592) 32 55 55.
Hebt u een opmerking of een klacht? De medewerkers en specialisten van het Wilhelmina Ziekenhuis Assen doen hun best u de juiste (medische) zorg te geven. Mocht er toch iets gebeuren waarover u niet tevreden bent, dan verzoeken wij u om dat door te geven. Dat kan aan degene die direct verantwoordelijk is of aan de ombudsfunctionaris van het ziekenhuis. Deze is bereikbaar via:
e-mailadres:
[email protected] telefoonnummer: (0592) 32 56 24/32 55 55 (maandag t/m donderdag) postadres: WZA t.a.v. ombudsfunctionaris, postbus 30.001, 9400 RA Assen
Wilhelmina Ziekenhuis Assen
Europaweg-Zuid 1 Postbus 30.001 9400 RA Assen Telefoon (0592) 32 55 55 www.wza.nl
© 2015 WZA
derma17 – november 2015
Meer informatie over de klachtenprocedure vindt u op www.wza.nl/patienten/een-klacht
