Wilhelmina Ziekenhuis Assen. Vertrouwd en dichtbij. Informatie voor patiënten. Hartfalendagboekje

Wilhelmina Ziekenhuis Assen

Vertrouwd en dichtbij

Informatie voor patiënten

Hartfalendagboekje

zz

Naam: __________________________________________________________________ __________________________________________________________________

Geboortedatum: __________________________________________________________________

Inhoud Hartfalendagboekje

1

Begeleiding

3

Leefregels

5

Vochtbeperking

6

Zoutbeperking

7

Bewegen en hartfalen

8

Herkennen van klachten

10

Medicijnen

11

Afspraken met hartfalenverpleegkundige, cardioloog, diëtist, huisarts of anderen

12

Gewicht

13

Bloeddruk en polsslag

17

Persoonlijke afspraken

18

Medicijnen die kunnen worden voorgeschreven bij hartfalen

19

Nuttige informatie

21

Bereikbaarheid

22

Persoonlijke aantekeningen

23

1

Hartfalendagboekje Het hartfalendagboekje is een belangrijk hulpmiddel om inzicht te krijgen in uw lichamelijke conditie en het verloop van uw ziekte. Dit geldt zowel voor uzelf als voor de hulpverleners die bij u betrokken zijn, zoals de hartfalenverpleegkundige, de cardioloog, de diëtist en de huisarts. Het is belangrijk dat u het dagboekje meeneemt naar elk bezoek aan het ziekenhuis of aan uw huisarts. Voor aanvullende informatie raden we u aan om de brochure ‘Hartfalen’ van de Nederlandse Hartstichting door te lezen.

Persoonlijke gegevens In het dagboekje is ruimte voor de volgende gegevens:

 U vindt er de afspraken die met u zijn gemaakt over vochtbeperking, natriumbeperking, medicijngebruik en het eventueel innemen van extra plastabletten.  Het is belangrijk dat u zelf iedere dag opschrijft wat uw gewicht is.  Iedere keer als uw bloeddruk en polsslag zijn opgemeten, kunnen deze waarden worden genoteerd.  U kunt opschrijven wanneer u een afspraak hebt met bijvoorbeeld de hartfalenverpleegkundige, de diëtist of de cardioloog.  Er is ruimte voor persoonlijke aantekeningen.  Achterin staan de telefoonnummers van degenen die bij uw behandeling zijn betrokken.

2

Hartfalendagboekje

Algemene informatie Naast alle gegevens die op u persoonlijk betrekking hebben, kunt u lezen bij welke klachten u contact moet opnemen met uw hartfalenverpleegkundige, huisarts of cardioloog. Ook bevat het dagboekje informatie over de medicijnen die worden voorgeschreven bij hartfalen en vindt u een aantal leefadviezen. Tot slot staan er achterin het boekje nuttige adressen. Als het dagboekje vol is, kunt u van de hartfalenverpleegkundige een nieuw dagboekje krijgen.

3

Begeleiding Cardioloog De cardioloog is verantwoordelijk voor de medische behandeling van hartfalen. Wanneer de diagnose hartfalen is gesteld, is het mogelijk dat er nog onderzoeken moeten plaatsvinden om te achterhalen wat de oorzaak is van uw hartfalen en om te bepalen wat de beste behandeling is.

Hartfalenverpleegkundige Bij hartfalen schakelt de cardioloog altijd een hartfalenverpleegkundige in. Zij kan u uitleggen wat hartfalen precies is en kan u leefadviezen geven. Als u opgenomen bent in het ziekenhuis, bezoekt de hartfalenverpleegkundige u op de verpleegafdeling. Bent u niet opgenomen, dan krijgt u deze informatie tijdens uw eerste bezoek aan polikliniek Hartfalen. Ook is de hartfalenverpleegkundige uw eerste aanspreekpunt als u vanwege uw hartfalen klachten of problemen hebt. De hartfalenverpleegkundige zorgt voor:  praktische informatie over uw ziekte en over hoe u daarmee om kunt gaan  regelmatige bloedcontroles om uw nierfunctie in de gaten te houden  aanpassen van uw medicijnen tot de voor u ideale dosis  de mogelijkheid om eventuele problemen vanwege uw hartfalen rustig te bespreken  zo nodig een doorverwijzing naar andere hulpverleners, zoals de coördinator hartrevalidatie, een diëtist of een medisch maatschappelijk werker

4

Begeleiding

Polikliniek Hartfalen Tijdens uw bezoek aan de hartfalenverpleegkundige kunnen de volgende onderwerpen aan de orde komen:  gevolgen van uw hartfalen voor het dagelijks leven (zoals sporten, uit eten gaan, seksualiteit, vliegen, vakantie)  eventuele onderzoeken  medicijngebruik  verwerking van uw hartfalen  vooruitzichten voor uw kwaliteit van leven  bewegen en hartfalen  problemen in uw thuis- of werksituatie

Bij elk bezoek aan de polikliniek Hartfalen wordt u verzocht mee te nemen:  een actueel medicatieoverzicht (verkrijgbaar bij uw apotheek)  uw patiëntenpas  een lijstje met eventuele vragen

5

Leefregels Vanwege uw hartfalen zijn de volgende leefregels van belang:

 Neem uw medicijnen goed in.  Gebruik geen NSAID als pijnstiller. Voorbeelden hiervan zijn: voltaren, diclofenac, ibuprofen, nurofen, advil.  Weeg u iedere dag.  Gebruik per dag minimaal 1500 ml vocht en maximaal de hoeveelheid die met u is afgesproken. Spreid dit zoveel mogelijk over de dag.  Beperk het gebruik van natrium (zout) en vermijd piekinnames.  Beweeg regelmatig. Wissel beweging af met periodes van rust. Verdeel uw activiteiten zo goed mogelijk over de dag.  Als u rookt, is het van het grootste belang dat u daarmee stopt.  Beperk het gebruik van alcohol tot 1 à 2 glazen per dag.

Mocht u tegenstrijdige adviezen krijgen van de specialisten, consulenten en verpleegkundigen met wie u te maken hebt, wilt u dit dan bespreken met de hartfalenverpleegkundige?

6

Vochtbeperking Persoonlijke richtlijn Datum

Max. ml per 24 uur

Algemene adviezen

 Gebruik per dag minimaal 1500 ml vocht en maximaal de hoeveelheid die met u is afgesproken. Spreid dit zoveel mogelijk over de dag.  Behalve door te drinken, kunt u ook vocht halen uit vloeibare producten, zoals vla, yoghurt, soep en ijs. Schrijf eventueel de gebruikte hoeveelheid per dag op een lijstje, zodat u het na kunt tellen.  Glazen, kopje en schaaltjes zijn er in allerlei maten. Meet eens hoeveel vocht er gaat in de glazen, kopjes en schaaltjes die u thuis gebruikt.  Bij zomerse temperaturen boven de 25 graden is het verstandig om twee glazen extra te drinken.  Het kan lekker zijn om bij warm weer op een ijsblokje te zuigen. Dit geeft weinig vocht en is toch lekker fris. Een suikervrij zuurtje of pepermuntje help soms ook tegen de dorst.  Verdeel fruit in stukjes, zodat u een stukje kunt nemen als u dorst krijgt. Gangbare maten zijn: een kopje ca. 125 ml een beker ca. 150 ml een diep bord ca. 250 ml een wijnglas ca. 100 ml een borrelglas ca. 35 ml

7

Zoutbeperking Bij hartfalen is het verstandig om het gebruik van zout enigszins te beperken. Piekinnames van zout moet u proberen te vermijden. Zout bevat natrium. Natrium houdt vocht vast in het lichaam en moet daarom met mate worden gebruikt. De volgende producten bevatten veel zout:

      

kant-en-klare soepen en sausen hartige snacks zoals kaas en vleeswaren zure en zoute haring en gerookte vis voedingsmiddelen in blik en glas zuurkool drinkbouillon (Cup a soup) diepvriesgroenten à la crème (In diepvriesgroenten zonder toevoegingen zit geen zout.)

Van de hartfalenverpleegkundige kunt u de brochure ‘Dieet bij hartfalen’ van de Nederlandse Hartstichting krijgen.

8

Bewegen en hartfalen Voor mensen met hartfalen is het van belang om in beweging te blijven. Beweging kan de werking van uw hart verbeteren. Een betere conditie zorgt ervoor dat uw hart efficiënter gaat kloppen. Hierdoor kunnen uw klachten afnemen. Goede vormen van lichaamsbeweging zijn wandelen, fietsen en oefeningen met een bal. Het zijn gelijkmatige inspanningen, waarbij het tempo kan worden aangepast. Het is ook goed om te zwemmen, maar dit is wel een zwaardere inspanning. Bij het zwemmen worden namelijk alle spieren gebruikt en moet de ademhaling worden afgestemd op de zwembeweging. Krachtsporten, zoals gewichtheffen en bergbeklimmen zijn niet goed voor uw hart, omdat er door het persen een grote druk wordt opgebouwd en de spieren niet goed worden doorbloed. Hoe intensief u kunt bewegen, hangt natuurlijk ook af van de mate waarin u klachten hebt. Als u door uw hartfalen zelfs klachten in rust hebt, kunt u het beste langzaam wandelen, in uw eigen tempo. Als u in rust geen klachten hebt maar wel klachten bij matige inspanning, kunt u lichte sporten in recreatief verband doen. Als u alleen klachten hebt bij forse inspanning, komen in principe alle sporten in aanmerking. Wel wordt afgeraden om in competitieverband te sporten!

Als u wilt gaan sporten, kunt u dit het beste met uw cardioloog of hartfalenverpleegkundige bespreken.

9

Bewegen en hartfalen

Bewegingsprogramma’s In het WZA kunt u onder begeleiding van een fysiotherapeut deelnemen aan verschillende bewegingsprogramma’s. Om te weten welk bewegingsprogramma geschikt voor u is, hebt u eerst een gesprek met een fysiotherapeut. Bij alle bewegingsprogramma’s gaat het erom dat u:  plezier krijgt in bewegen;  uw angst voor bewegen overwint en zelfvertrouwen krijgt;  leert leven met eventuele beperkingen;  uw grenzen leert kennen en weet hoe u met deze grenzen moet omgaan;  uw conditie verbetert. De fysiotherapeut overlegt met u op welke aspecten tijdens het bewegingsprogramma de nadruk moet komen te liggen.

 Tijdens de trainingsuren kunt u het beste makkelijk zittende kleding dragen (zoals een T-shirt met een korte broek of trainingsbroek) en sportschoenen.  Uw partner of een familielid is van harte welkom om de trainingen bij te wonen. Ontspanningsprogamma Iedereen heeft wel eens last van spanningen. Dat is heel normaal. Als u evenwel te lang onder spanning leeft, heeft dat ook invloed op uw lichaam. Het evenwicht tussen spanning en ontspanning raakt dan verstoord en uw lichaam reageert hierop door ook gespannen te raken. Voor uw gezondheid is het belangrijk om uw lichaam regelmatig te ontspannen. Dit leert u tijdens het ontspanningsprogramma. U krijgt hier oefeningen waarbij u leert om uw spieren ‘los te laten’. De fysiotherapeut of hartfalenverpleegkundige overlegt met u of het zinvol is om aan het ontspanningsprogramma deel te nemen. Als u denkt dat het iets voor u is, kunt u dat ook zelf aangeven.

10

Herkennen van klachten Het is belangrijk dat u symptomen die wijzen op een verergering van uw hartfalen herkent, zodat u op tijd kunt ingrijpen. Is bij u sprake van een van de volgende symptomen, dan is het verstandig om contact op te nemen met de hartfalenverpleegkundige: tekenen van vocht vasthouden  gewichtstoename van 2 kg of meer in 2 of 3 dagen  toenemende kortademigheid bij inspanning  niet meer plat kunnen liggen door kortademigheid  prikkelhoest  opgezette enkels, benen of vingers  een vol gevoel in de bovenbuik, een opgezette buik  minder eetlust  overdag plast u minder terwijl u ’s nachts vaker moet plassen tekenen van verslechtering bij hartfalen  eerder last van vermoeidheid  een veranderd hartritme  duizeligheid  onrust, slecht slapen Neemt u ook contact op met de hartfalenverpleegkundige als u in korte tijd veel afvalt of last hebt van misselijkheid, diarree of braken! U loopt dan namelijk het risico om uit te drogen. Als u zich grieperig voelt of koorts hebt, houdt u dan de symptomen extra goed in de gaten. Hierdoor kan uw hartfalen namelijk verergeren.

11

Medicijnen Startdatum

Naam medicijn en dosering

Tijdstip van inname 08.00

12.00

14.00

18.00

22.00

12

Afspraken met hartfalenverpleegkundige, cardioloog, diëtist, huisarts of anderen Naam

Datum

Tijdstip

13

Gewicht (dagelijks noteren!) Datum

Gewicht

Datum

Gewicht

Datum

Gewicht

14

Gewicht (dagelijks noteren!)

Datum

Gewicht

Datum

Gewicht

Datum

Gewicht

15

Gewicht (dagelijks noteren!)

Datum

Gewicht

Datum

Gewicht

Datum

Gewicht

16

Gewicht (dagelijks noteren!)

Datum

Gewicht

Datum

Gewicht

Datum

Gewicht

17

Bloeddruk en polsslag Datum

Bijzonderheden

Pols

Bloeddruk

Paraaf

18

Persoonlijke afspraken (bijvoorbeeld over extra plastabletten) Datum

Afspraak

Paraaf

19

Medicijnen die kunnen worden voorgeschreven bij hartfalen Groep

Medicijnen

Werking

Evt. bijwerkingen

Cedocard, Deponitpleister, Isordil, Mono-Cedocard, Nipride, Nitrospray, Promocard

Verwijden de bloedvaten en verlagen de bloeddruk

Hoofdpijn en duizeligheid

Groep

Medicijnen

Werking

Evt. bijwerkingen

Bètablokkers

Selokeen (metoprolol), Sotacor (sotalol), Emcor (bisobloc), Eucardic (carvedilol), Tenormin (atenolol), Trandate (labetalol)

Verlagen de bloeddruk en de hartslag

Duizeligheid, koude handen en voeten, vermoeidheid, erectieproblemen, droge vagina, onrustig slapen

Groep

Medicijnen

Werking

Evt. bijwerkingen

Ace-remmers

Acupril (quinapril), Capoten (captopril), Coversyl (perindopril), Newace (fosinopril), Renitec (enalapril), Tritace (ramipril), Zestril (lisinopril

Verwijden de bloedvaten en voorkomen dat het lichaam te veel water en zout vasthoudt.

Lage bloeddruk, duizeligheid, kriebelhoest, nierfunctiestoornissen, misselijkheid, smaakstoornissen, huiduitslag/jeuk.

Groep

Medicijnen

Werking

Evt. bijwerkingen

ARB’s

Atacand (candesartan) Valsartan (dioran) Losartan (cozaar) Irbesatan (aprovel)

Verlagen de bloeddruk.

Duizeligheid, diarree, nierfunctiestoornissen.

Nitraten

20

Medicijnen die kunnen worden voorgeschreven bij hartfalen

Groep

Plastabletten (Diuretica)

Groep

Medicijnen

Werking

Evt. bijwerkingen

Aldactone (spironolacton), Burinex (bumetanide), Chloorthiazide, Dytax (triamtereen), Lasix (furosemide)

Voeren overtollig vocht af en verlagen de bloeddruk.

Kaliumtekort, droge mond, huiduitslag, jicht, duizeligheid, spierkrampen (met name in de benen). Aldactone veroorzaakt bij vrouwen pijnlijke borsten, een verlaging van de stem, snellere haargroei, een onregelmatige menstruatie en zweten. Bij mannen zorgt Aldactone voor borstvorming.

Medicijnen

Werking

Evt. bijwerkingen

Acenocoumarol (sin- Zorgen ervoor dat trom), Acetylsalicyl- het bloed minder zuur (aspirine), snel stolt. Ascal (carbasalaatcalcium), Marcoumar (fenprocoumon), Persantin

Blauwe plekken, bloedneus, maagpijn. De werking van de medicijnen wordt versterkt door alcohol!

Groep

Medicijnen

Werking

Evt. bijwerkingen

Cholesterolverlagende middelen

Lipitor, Lopid, Selektine, Zocor

Verlagen het cholesterolgehalte van het bloed.

Winderigheid, diarree, obstipatie, brandend maagzuur, misselijkheid, huiduitslag.

Bloedverdunners

21

Nuttige informatie Adressen  Gemeente Assen afd. WMO (bijvoorbeeld voor het aanvragen van hulp in de huishouding of aanpassingen in huis) www.regelhulp.nl  Tafeltje Dekje Assen (voor maaltijden aan huis bezorgd); telefoon (0592) 34 01 93  Hart&Vaatgroep www.hartenvaatgroep.nl  STIN (voor ICD-dragers) www.stin.nl; Regio Noord telefoon (050) 30 95 25 4 of (0513) 84 21 84  Cordaad (sportvereniging in Assen en omgeving o.a. voor mensen met een hartaandoening) www.cordaad.eu Websites www.heartfailurematters.org www.dieetbijhartfalen.nl www.hartfalen.dieetinzicht.nl www.hartstichting.nl/gezond_leven/zoutquiz www.voedingscentrum.nl www.stivoro.nl (voor hulp bij stoppen met roken) www.zoutbeperkt.nl Literatuur  De meest gestelde vragen over ‘hartfalen’, ISBN 90-5860-022-x  ‘Zorgboek hartfalen’, ISBN 9086481302  ‘Leven met hartfalen’, verkrijgbaar bij de Nederlandse Hartstichting

22

Bereikbaarheid  Hartfalenverpleegkundigen Namen: Rieanne Aardema en Edske Mensinga Bereikbaar: telefonisch spreekuur op maandag t/m vrijdag van 8.30 tot 9.30 uur en van 13.30 tot 14.00 uur via telefoonnummer (0592) 32 55 48 Emailadres: [email protected]

 Cardioloog Naam: Bereikbaarheid poli Cardiologie: op werkdagen van 8.30 tot 16.30 uur via telefoonnummer (0592) 32 52 05.

Buiten kantooruren wordt u verzocht contact op te nemen met de Huisartsenspoedpost, telefoonnummer 0900 - 1120112.

23

Persoonlijke aantekeningen

24

Persoonlijke aantekeningen

Europaweg-Zuid 1 Postbus 30.001 9400 RA Assen Telefoon (0592) 32 55 55 www.wza.nl

© 2014 WZA

cardi16 – november 2014

Wilhelmina Ziekenhuis Assen