Waar worstelt het onderwijs mee ? En wie kan / wil helpen?
Onderwijs ………. ………..waarom dan wel? Hendrik Ido Ambacht 13 mei 2009 Bart van Kessel, NJI 2
Onderwijs - Worstelingen • • • • •
Wat verwachten we van het Onderwijs ?
Leerlingen tussen wal en schip Samen met ouders, die soms niet kunnen / willen Onderwijsinnovatie, van buiten vooral Dynamische context …..en als we niemand meer hebben, dan hebben we altijd het ……. ( goed burgerschap, dikke kinderen, Frans-Duits-EngelsChinees, alle goede doelen, heel veel grote mensen problemen)
• Die ene leerkracht die alles alleen , zonder info…. 3
4
1
Speelveld
Ontwikkelingen O U D E R S
ZORGPLICHT
• Passend onderwijs/zorgarrangement • Schoolbestuur is verantwoordelijk • Samenwerkende besturen • Gemotiveerd (niet) doorverwijzen
Leerlingen + Jeugd leerkrachten + medewerkers
OnderwijsOrganisatie
Schakelfunctie ZAT
JeugdVoorzieningen
Beleid en bestuur Passend Onderwijs
LEA
Gemeente(n) bestuur
5
AANPAK GEORDEND Succes
Organisatie
Kracht
Efficiënt + Doelgericht
Bestuur
Macht
Besluiten
6
KUNNEN WE (NOG) KIJKEN?
De vraag beantwoord
Uitvoering Personeel
B U R G E R S
“Wie tot over zijn oren in de soep zit ziet de ballen niet drijven”.
( Lucebert) 7
8
2
PIRAMIDE van JAAP
PIRAMIDE van JAAP Le e rling a ls v e rtrek p un t
2 % liggen w e van w ak ker 13 % steu n no dig:
hoe heten ze ? zorgstructuur a.u.b.
85 % goed onderw ijs
Id en tite it als v ertre kp u nt
n.b.W a t goed is voor zorglee rlingen is g oe d voor alle lee rlingen R esu lta at d o o r v erb ind e n
R esultaat d o or verb ind en
9
EN…………..
10
PENTHOUSE POPULATIE •Unieke, dynamische persoonlijkheden •Altijd sneller en slimmer dan volwassenen •Altijd weer vragen die nog niet zijn opgelost •Hoogst haalbare •Net boven het budget •Je altijd rakend
Wie woont er in het penthouse bovenop de piramide van Jaap ?
Kees van de Velden
11
•TALENTEN zonder weerga •En altijd er al lang weer van door…………
12
3
POSITIE BESTUUR Penthouse-populatie
- Niet-weter
2 % liggen we van wakker
- Vrager
13 % steun nodig:
- Partner
85 % goed onderwijs
Mijn advies voor vandaag en morgen
- Beslisser
n.b.Wat goed is voor zorgleerlingen is goed voor alle leerlingen
13
14
SUCCESVOL SAMENWERKEN
CONSEQUENTIE
IPOG - model SAMENWERKEN!!!
• Inhoud • Procedure / Protocol • Omgang / relatie • Gevoelens / emotie
15
16
4
Waarom aansluiten bij het onderwijs?
ONDERWIJSWENS:
• Belangrijkste leefmilieu / opvoedingsdomein naast het gezin • Vindplaats voor alle kinderen van 4 tot 18 (23) jaar • Belangrijkste signaleerder van problemen bij kinderen én ouders • Informant / dossierdrager; informatie over kind • Professionele samenwerkingspartner • Laagdrempelige toegang • Samenwerking in preventieve programma’s • Klant; leerkrachten vragen handelingsadviezen
STEUN op MAAT “Mogen wij weer onderwijs doen!” • Wensen van individuen: leerkrachten, leerlingen en ouders • Wensen van het onderwijs als organisatie • Bestuurlijke wensen
17
18
STEUN op MAAT voor het individu
STEUN op MAAT voor de organisatie “Mogen wij weer onderwijs doen!”
“Mogen wij weer onderwijs doen!” • • • • • • • •
Help mij beter kijken en signaleren Help mij mijn vraag beter formuleren Help mij JA of NEE zeggen Handelingsgerichte adviezen en steun, in mijn klas (lichte) Hulpverlening aan leerlingen en/of ouders Lever OPVOEDINGSONDERSTEUNING Leer mij samenwerken met alle ouders Wees mijn maat!
19
• • • • •
Multi- en interdisciplinair Géén vertegenwoordigers maar vakexperts Verbindingsofficieren: vice versa Structureel, ook voor crisissen Op onze school - i.p.v. sociale kaart – Eerder en Preventiever – Lerend vermogen – Leerkrachten sluiten aan – Bekend ‘loopvermogen’ geeft vertrouwen 20
5
STEUN op MAAT voor het bestuur
STEUN op MAAT
“Mogen wij weer onderwijs doen!”
“Mogen wij weer onderwijs doen!”
• Graag een passende LEA met ons bestuur • Liever een REA
We zoeken partijen die willen steunen
CJG ZAT
• … en heb een post ´voorzien-onvoorzien´
Gemeente(n) Provincie U? 21
22
‘ANDERSOM’ - VRAAGJE
UITDAGING
Wat zou het onderwijs kunnen / moeten doen voor de partners in de regio ?
……. en ga fijn, opnieuw jullie eigen wiel uitvinden
“Dat lijkt mij voor iedereen een interessant proces”.
“Probeer eerst te begrijpen, dan begrepen te worden”
Léon de Caluwé, veranderdeskundige
(Stephan Covey)
23
24
6
Waar we het voor doen !
CJG, ZAT & ONDERWIJS ZWIJNDRECHTSE WAARD Samenwerkingsverband Primair Onderwijs Zuid-Holland Zuid (40.01) Zorgplan 2007-2011 heeft als centraal thema “passend onderwijs”. Rijksoverheidsbeleid: - ”Invoeringsplan passend onderwijs”, Ministerie van OC&W, december 2007 - “Alle kansen voor alle kinderen, programma voor jeugd en gezin”, A.Rouvoet
25
CJG, ZAT & ONDERWIJS ZWIJNDRECHTSE WAARD
CJG, ZAT & ONDERWIJS ZWIJNDRECHTSE WAARD Passend onderwijs
4. Inrichten van een continuüm van onderwijs en zorg. - Herijking van de zorgstructuur waar nodig.
Doelstellingen en daaraan gekoppelde activiteiten. 1. Verminderen van het aantal verwijzingen naar geïndiceerd onderwijs en geïndiceerde zorg. Vroegsignalering met extra aandacht voor risico’s in VVE, PO en VO.
5. Opvoedingsonderstening is beschikbaar voor alle gezinnen. - Centrum voor Jeugd en Gezin. 6. In de regio is sprake van ketenverantwoordelijkheid. - Afspraken met ketenpartners over inhoud, procedures, omgang en gevoel bij samenwerking
2. Informatie verzamelen en uitwisselen. Risicomonitor. 3. Bundeling van expertise. Professionalisering m.b.t. signaleren, afstemmen en hulpverlenen. 27
28
7
CJG, ZAT & ONDERWIJS ZWIJNDRECHTSE WAARD
CJG, ZAT & ONDERWIJS ZWIJNDRECHTSE WAARD
ROUTE 41, een platform voor passend onderwijs in de Drechtsteden.
De landelijke kaders voor passend onderwijs zijn vertaald naar het regionaal niveau van de Drechtsteden, waar o.a. Hendrik-Ido Ambacht en Zwijndrecht deel van uitmaken.
Initiatief van -SWV PO 40.01, 40.03 en 40.07 -SWV VO 40.1 en 40.2 -REC Cluster 2 Auris groep -REC Cluster 3 De Nachtegaal -REC Cluster 4 Rijndrecht
29
CJG, ZAT & ONDERWIJS ZWIJNDRECHTSE WAARD
30
CJG, ZAT & ONDERWIJS ZWIJNDRECHTSE WAARD
ROUTE 41 denkt na over en werkt aan -beleidsvorming en implementatie van passend onderwijs in de regio -bundeling van expertise en het verhogen van de toegankelijkheid daarvan -onderwijs als regionale gesprekspartner op het gebied van jeugdbeleid. www.route41.nl 31
Grenzen tussen onderwijs en zorg. Onderwijs gerelateerde zorgvragen en/of stagnaties (handelingsgericht): -onderwijskundige behoeften; -onderwijskundig aanbod in relatie tot de onderwijskundige behoeften. Niet onderwijs gerelateerde zorgvragen: -vermoeden van een stoornis; -vermoedens van problematiek in de thuis- of buurtsituatie. Het CJG op de grens tussen onderwijs en zorg. Voorportaal van het ZAT. Vaste partner van het ZAT CJG en ZAT vullen elkaar aan. CJG en ZAT versterken elkaar. 32
8
CJG, ZAT & ONDERWIJS ZWIJNDRECHTSE WAARD
CJG, ZAT & ONDERWIJS ZWIJNDRECHTSE WAARD • projectgroep waarin vertegenwoordigers van het Primair Onderwijs, Voortgezet Onderwijs, Jeugdhulpverlening, kinderopvang, zorg en veiligheid.
De gemeenten Hendrik-Ido Ambacht en Zwijndrecht hebben in de rol van regisseur invulling gegeven aan hun verantwoordelijkheid voor jeugdbeleid en jeugdzorg. De projectgroep ZAT heeft een projectplan ZAT ontwikkeld.
• Vormgeven aan het ZAT Zwijndrechtse Waard. • Organiseren van samenwerking in het ZAT tussen onderwijs en zorg. • Regelen en beschrijven van processtappen. • Planning en tijdpad 33
34
CJG, ZAT & ONDERWIJS ZWIJNDRECHTSE WAARD
CJG, ZAT & ONDERWIJS ZWIJNDRECHTSE WAARD
• Het ZAT is een multidisciplinair team, waarin instellingen, die zorg en ondersteuning bieden aan jeugdigen en hun ouders, aansluiten bij de zorg die door de scholen wordt geboden.
• Het ZAT kent een planmatige en gecoördineerde aanpak voor complexe zorgvragen. • Het ZAT heeft samenhang met de zorgstructuren uit de primaire leefverbanden. • Het ZAT is verantwoordelijk voor de casuïstiek en houdt toezicht op de uitvoering van activiteiten. • Het onderwijs en de zorginstanties zijn verantwoordelijk voor het beleid.
• Het ZAT is het vangnet voor kinderen en jeugdigen (0-23jaar) waarover zorgen bestaan die de kennis, kunde en verantwoordelijkheid van de primaire leefverbanden en de daarbinnen georganiseerde zorgstructuren te boven gaan. 35
36
9
CJG, ZAT & ONDERWIJS ZWIJNDRECHTSE WAARD
CJG, ZAT & ONDERWIJS ZWIJNDRECHTSE WAARD
• Vangnet voor alle kinderen en jongeren van 0 tot 23 jaar. Doelgroepen Voorschools 0 tot 4 jaar Primair Onderwijs 4 tot 12/13 jaar Voortgezet Onderwijs 12 tot 16 jaar Jongeren tot 23 jaar
• Vaste deelnemers in het ZAT: Coördinator JGZ (GGD en Opmaat) Politie Onderwijs (PO, VO en MBO) Leerplicht Bureau Jeugdzorg Schoolmaatschappelijk werk De coördinator kan indien voorkomend en noodzakelijk andere deskundigen uitnodigen.
37
CJG, ZAT & ONDERWIJS ZWIJNDRECHTSE WAARD
38
CJG, ZAT & ONDERWIJS ZWIJNDRECHTSE WAARD
• Kernfuncties van het ZAT: Probleemtaxatie en probleemanalyse van een ingebrachte casus. Verwijzing en toeleiding naar externe instellingen en trajecten. Consultatie en advisering van schoolmedewerkers over een ingebrachte casus. Verdere probleem verkenning door middel van gesprekken, screening en aanvullende diagnostiek 39
Bedrijfsplan van het ZAT Zwijndrechtse Waard omvat o.a.: -de intentieverklaring van de deelnemers (30 januari 2009) -het projectplan ZAT (doel, missie, visie, doelgroepen, activiteiten, taken van de coördinator en deelnemers, bestuurlijke vormgeving) -gebruik van het signaleringssysteem Zorg voor Jeugd -geheimhoudingsverklaring -privacy reglement -aanmelding- en bespreekformulier casus. -stappenplan bij bespreking van een casus -modelbrieven aan ouders/verzorgers -toestemmingsverklaring 40
10
waarnemen
Intern handelen 6 Uitvoeren groepsplan
1 Evalueren/
Groepsbespreking
verzamelen
2 Signaleren
Ouder- en leerlinggesprek
realiseren begrijpen
5 Opstellen groepsplan
plannen
4 Clusteren leerlingen
met gelijke onderwijs-
Leerlingenbespreking / HGW door IB
3 Onderwijsbehoeften benoemen
behoeften
‘1 loket’ ZAT
Onderwijsarrangement(en) Zorgarrangement(en)
Onderwijs en Centrum Jeugd en Gezin: samenwerken aan preventie
Ouder- en leerlinggesprek
Individueel plan (aanhangsel groepsplan)
Zorgteam
CJG
Indicatiestelling
41
Nederland internationaal
Enkele probleemgedragingen
Overgewicht (stijgt snel) Alcohol (61% afgelopen maand, veel, jonger) Roken ( 31 % afgelopen maand, veel, jonger) Hash (4,5 % afgelopen maand) Geweld ( 11,7% afgelopen maand) Delinquentie ( 10,1% afgelopen maand) Sex (81,6% condoom, 49,2 pil) Emotionele problemen (16,5%).
43
44
11
Doelen van preventie
Preventie
Preventie (universeel, selectief, geïndiceerd)
Universeel
Behandeling (identificatie en standaardbehandeling)
Selectief
Lange termijn (lange termijnbehandeling en nazorg)
Geïndiceerd
45
Enkele probleemgedragingen
46
Wat kan de school doen?
Vergroten van de kennis
Universeel: Lessen over alcohol en drugs
Verminderen van probleem, gebruik of gedrag
Selectief:
Trainingsprogramma voor hoge risicogroepen
Uitstellen van gebruik of gedrag Geïndiceerd: Mentorprogramma’s voor eerste overtreders
Beperken van schade
47
48
12
Moet weten wat er aan de hand is
Hoe groot zijn problemen
Hoe groot zijn de problemen
Landelijke cijfers
Wat ligt er aan ten grondslag
Plaatselijke cijfers
Waar kan mee gewerkt worden
49
Wat kan onderwijs doen?
50
Effectieve interventies
Risicofactoren (Leerachterstanden, Vroeg begin van anti sociaal gedrag, Gebrek aan binding met de school)
Taakspel
Beschermende factoren (Mogelijkheden, Beloning, Erkenning)
Levensvaardigheden
Gezonde school en genotmiddelen
Opstap Overstap 51
52
13
Steeds meer bewijs
Wat weten we van goede programma’s (Nation e.a.)
Goed ontwikkelde
Samenhangend (verschillende domeinen) Verschillen onderwijsmethoden Voldoende dossage Theorie onderbouwd Positieve relaties Goed getimed Adequaat voor verschillende bevolkingsgroepen Uitkomsten meten Getrainde staf
Goed ingevoerde Goed onderzochte preventieve activiteiten op school oefenen een positieve invloed uit op de gezondheid, sociale ontwikkeling en academische ontwikkeling van kinderen 53
Wat is er op tegen?
54
Waarom wel
Onderwijs moet al zoveel doen
Onderwijs maakt een groot deel uit van het leven van kinderen en jongeren
Schoenmaker blijf bij uw leest Onderwijs maakt kinderen en jongeren voor langere tijd mee
Nadruk ligt op inhoud en niet op begeleiding
Onderwijs kijkt naar de toekomst van het kind
55
56
14
Rol van onderwijs
Onderwijs kan een belangrijke rol spelen Maar kan het zeker niet alleen doen Centrum voor Jeugd en Gezin kan een coördinerende rol vervullen (individueel, populatie)
57
15