Wijngids. Handel, uit respect. oft.be

1

2008

Wijngids Handel, uit respect.

oft.be

Fairtradewijngids

Fairtradewijngids

2

3

Inhoud

Inleiding

Wijnen van Oxfam Fairtrade: waar voor hun prijs

3

Witte wijnen

5

Rode wijnen

13

Aperitief- en dessertwijnen

23

De druif maakt de wijn

27

Oxfam Fairtradewijnen uit Chili

33

Oxfam Fairtradewijnen uit Zuid-Afrika

40

Helpt eerlijke handel?

42

Het proefpanel: Simonne Wellekens: secretaris Vlaamse wijngilde freelance journalist bij ‘De Standaard’. Gido Van Imschoot: oprichter wijnacademie ‘Panta Rhei’ te Roeselare freelance journalist bij ‘De Standaard’, ‘Culinaire Ambiance’, ‘Wine Media & Events’… technisch adviseur in hotelschool ‘Spermalie’. Eric Pauwels: freelance journalist bij ‘De Standaard’ voor de rubriek ‘Wijn van de week’.

Wijnen van Oxfam Fairtrade: waar voor hun prijs

E

r is een tijd geweest dat ‘wijn’ synoniem was voor ‘Frankrijk’. Wie door een wijngids bladerde, werd gecharmeerd door Franse wijnen met vrolijk over de tong rollende namen als Châteauneuf-duPape. Maar de wereld wordt steeds kleiner. Wijnen ‘uit de nieuwe wereld’ hebben een stek veroverd op de wijnkaarten van heel wat restaurants. In supermarkten en wijnhandels bots je steeds vaker op wijnen uit Zuid-Afrika, Australië en Chili. Ook Oxfam Fairtrade breidt zijn wijngamma uit: naast de vertrouwde Chileense wijnen bieden we tegenwoordig ook wijnen uit Zuid-Afrika aan. Vroeger werd wijn voorbehouden voor feesten en rijkelijke gerechten. Vandaag zijn er zoveel soorten dat je voor elke gelegenheid en voor elk ogenblik de passende wijn kan vinden. Oxfam Fairtrade heeft al zijn wijnen door professionele wijnmeesters laten proeven. Hun conclusies lees je in dit boekje. Opmerkelijk: deze kritische proevers, met een jarenlange ervaring, schatten de prijs van onze wijnen telkens hoger in dan hij werkelijk kost. Een overtuigend bewijs dat de Oxfam Fairtrade wijnen waar bieden voor hun prijs! Elk wijnjaar heeft zijn specifieke kenmerken. Het kan dus zijn dat het proefpanel een ander wijnjaar proefde en je dus zelf andere typerende kenmerken er uit haalt. De verschillen zullen er zijn, maar het blijft wel een uitstekende referentie. Deze wijngids helpt je om de juiste keuze te maken uit het wijnrek van Oxfam Fairtrade. ■

Fairtradewijngids

Fairtradewijngids

4

5

Witte wijnen

Otoño wit Herkomst Wijnboer Wijnstreek Druif Alcohol Inhoud

Chili Sagrada Familia Valle de Lontué Chardonnay 12,9% 75cl

 Karakteristieken

Een frisse, open neus, matig intens, met het accent op citroen (met afwisselende toetsen van appelsien). De wijn zet mollig en vettig aan, zet dan door met een frisse zurigheid van citrusfruit en eindigt met een zacht-kruidige finale.  Oordeel van het proefpanel

“Een stijlvolle wijn die met een Frans etiket aan het dubbele van de verkoopsprijs over de toonbanken zou gaan.”  Lekker bij

Aperitief, visgerechten, salades

Jan Bosschaert, november 2005

Fairtradewijngids

Fairtradewijngids

6

7

Witte wijnen

Witte wijnen

Gran Roble wit

Chardonnay Viognier

Herkomst Wijnboer Wijnstreek Druif Alcohol Inhoud

Chili Los Robles Curico Sauvignon Blanc 13,5% 75cl


Een stijlvolle wijn met een verfijnd boeket van appel en limoen. Tegelijk is deze wijn voldoende gevarieerd en intens. Geuren van zacht geel fruit en groene kruiden komen vrij tijdens het drinken. In de mond heeft hij een volle, fruitige aanzet. Deze wijn is zeer aromatisch met aangename zuren. Hij heeft een bijzonder lange afdronk.  Oordeel van het proefpanel


Chili Lomas de Cauquenes Valle del Maule Chardonnay en Viognier 13% 75cl


Een wijn die zich qua geur niet snel prijsgeeft. Hij is heel zachtaardig in de neus: geel fruit, honing, met een fijne aanzet van vooral ananas. Hij is zeer licht en aangenaam van smaak met fruitige tinten. Zijn accenten van amandelen, karamel en snoepjes maken hem werkelijk onweerstaanbaar.

“Een goed getypeerde wijn met veel kwaliteiten. Levendig, sappig en rijk in de mond, met voldoende frisheid.”

 Oordeel van het proefpanel

 Lekker bij

 Lekker bij

Schaaldieren met groentjes, gepaneerde visgerechten, gestoomde asperges

“Een wijn die de liefhebbers van Chardonnay bijzonder zal aanspreken.” Zachtaardige gerechten: Quiche Lorraine, gestoomde vis met wijnsaus en paprika of sinaasappelsap

Fairtradewijngids

Fairtradewijngids

8

9

Witte wijnen

Witte wijnen

Lautaro wit

Chardonnay


Herkomst Wijnboer

Chili Sagrada Familia Valle de Lontué Sauvignon Blanc 12,9% 75cl


Qua geur een door rijpe appel, peer en een lichte kruidigheid gedomineerde wijn. Hij heeft fruitige aroma’s en is zeer aangenaam in de neus. Een frisse, plezierige aanzet met een intense smaak van citrusvruchten maken deze wijn uiterst aangenaam om te drinken. Hij bezit een zachte structuur waar bij de finale grassigheid opduikt.  Oordeel van het proefpanel

“Een zeer toegankelijke en vooral aangename wijn uit de betere klasse.”  Lekker bij

Paling in ’t groen, spinazie, gebakken vis, groene kruiden

Wijnstreek Druif Alcohol Inhoud

Chili Lomas de Cauquenes en Los Robles Valle del Maule en Curico Chardonnay 13,5% 75 cl


Een zachtaardige wijn met een verfijnd boeket van perzik, steenvruchten en meloen. Kristalhelder van kleur met veel groene accenten. Hij heeft een vettige aanzet met een licht bittertje in de afdronk.  Oordeel van het proefpanel

“Een zachtaardige, charmante nieuwe wereldwijn die direct zal aanspreken.”  Lekker bij

Eenvoudige gerechten met niet te veel kruiden: quiche, groentetaart, zachte en romige kazen

Fairtradewijngids

Fairtradewijngids

10

11

Witte wijnen

Witte wijnen

Sauvignon Blanc

Blanco de Casa



Chili Sagrada Familia Valle de Lontué Sauvignon Blanc 13% 75cl


Frisse geuren als bloesems, perzik en rijpe peer vormen het rijke geurenpalet bij deze Sauvignon. Hij heeft een volle smaakaanzet met de afdronk van een fruitsnoepje en lichte toets van karamel.  Oordeel van het proefpanel

“Een eenvoudige, correcte drinkwijn die bij vele wijnliefhebbers in de smaak zal vallen.”  Lekker bij

Lichte dressings, geitenkaas, slaatjes

Chili Lomas de Cauquenes Valle del Maule Sauvignon Blanc 12,5% 75 cl


Een vakkundig gemaakte wijn waarin het samenspel van groene appel en het fris fruitige accent opvalt.  Oordeel van het proefpanel

“Een typische sauvignon wijn die zeer vlot drinkt door zijn frisse en evenwichtige smaak.”  Lekker bij

Slaatjes, aperitief, schaaldieren

Fairtradewijngids

Fairtradewijngids

12

13

Rode wijnen

Gran Descabezado Herkomst Wijnboer Wijnstreek Druif Alcohol Inhoud

Chili Consorcio Vinicola de Chile Valle del Maule Carmenère 13% 75cl


Een Carmenère die een aromatische complexiteit koppelt aan een weelderige en krachtige smaak. Hij heeft een zeer warme neus van zoethout en zwart fruit. De zwoele afdronk doet aan rozen denken. Hij heeft een diepdonkere, paarsrode kleur. Hij heeft een mooi evenwicht tussen mollig en fris en heeft een rijp karakter.  Oordeel van het proefpanel

“Een heel stijlvolle, vrij zware wijn die je best drinkt bij een maaltijd.”  Lekker bij

Najaarskeuken, gestoofd vlees met chocoladesaus, wildgerechten, champignons

Jan Bosschaert, november 2005

Fairtradewijngids

Fairtradewijngids

14

15

Rode wijnen

Rode wijnen

Bio Pinotage

Bio Shiraz ‘Nelson’


Zuid-Afrika Stellar Winery Westkaap Pinotage 14,5% 75cl


Deze wijn is kersenrood met een heldere rand. Hij heeft een geur van zoete kers en rode bessen. In de smaak heeft hij een volle, warme aanzet die vlot en soepel aanvoelt in de mond. In de finale proef je wat zoethout, maar met een zekere elegantie.  Oordeel van het proefpanel

“Een zeer toegankelijke wijn. Positief over de hele lijn.”  Lekker bij

Zuiderse schotels, gemarineerde gerechten en lamfilet met basilicum


Zuid-Afrika Stellar Winery Westkaap Shiraz 14% 75cl


Deze wijn geurt naar droge kruiden en karamel. Na het walsen krijgt hij een vegetale toets. Hij heeft een mollige aanzet van donker fruit en zwarte kers. Zijn afdronk van zoethout en karamel maken het plaatje compleet.  Oordeel van het proefpanel

“Een zuiderse wijn die liefhebbers van Shiraz bijzonder zal aanspreken.”  Lekker bij

Stevig gekruide schotels

Fairtradewijngids

Fairtradewijngids

16

17

Rode wijnen

Rode wijnen

Otoño rood

Gran Roble rood

Herkomst Wijnboer Wijnstreek Druif


Alcohol Inhoud

Chili Sagrada Familia Valle de Lontué Carmenère en Cabernet Sauvignon 12,9% 75cl


Deze wijn is bijzonder verleidelijk door z’n grote aromatische kracht en pittige fruitigheid. Hij heeft een geur van rijp fruit, vanille, gebladerte en hout. Hij is niet expressief maar wel zeer aantrekkelijk. Hij heeft een fris fruitige aanzet met een goede smaakopbouw. Een wijn met veel finesse en stevige tannines.  Oordeel van het proefpanel

“Een mooie combinatie van kracht en elegantie, een avontuur om te drinken. Een wijn die bovendien veel waar biedt voor z’n prijs.”  Lekker bij

Rode vleesgerechten, gebraad, fijne saus (bv. champignons), kalfsgebraad

Chili Los Robles Curico Cabernet Sauvignon 13,5% 75cl


Deze wijn heeft een veelbelovende geur van rijp fruit, aangevuld met specerij. Hij heeft een sappige, mondvullende aanzet. Een vakkundig gemaakte wijn waarin het mooie samenspel van koffie en karamel opvalt. Hij heeft een fruitige afdronk van zwart fruit.  Oordeel van het proefpanel

“Een ongemeen rijke wijn met een verrukkelijk boeket en een buitengewoon diepe smaak.”  Lekker bij

Grillvlees, grillades, oudere kaas

Fairtradewijngids

Fairtradewijngids

18

19

Rode wijnen

Rode wijnen

Lautaro rood

Fuego Sagrado


Herkomst Wijnboer Wijnstreek Druif

Chili Sagrada Familia Valle de Lontué Cabernet Sauvignon 12,9% 75cl


Een stijlvolle wijn met een verfijnd boeket (kers, cassis, karamel en groene paprika) en een rijke smaak. De tannines blijven goed toegedekt. Het geheel zorgt voor een aangename smaaksensatie.  Oordeel van het proefpanel

“Een wijn in wiens ferme structuur het fruit en de aciditeit mooi in balans zijn.”  Lekker bij

Gebraad, entrecote, rode wijnsaus (fijne sausen), champignons en truffel

Alcohol Inhoud

Chili Sagrade Familia Valle de Lontué Merlot, carmenère, cabernet sauvignon 13% 75cl


De Fuego Sagrado bezit het aroma van gestoofde rode vruchten en is rond en zacht in zijn smaak. Hij ontwikkelt in de smaak een subtiel boeket van framboos en kruiden. Een jeugdige frisse aanzet met in de afdronk een pittige stevigheid.  Oordeel van het proefpanel

“Een erg pure en gulle wijn, die met veel finesse kracht aan elegantie koppelt.”  Lekker bij

gegrilde vleesgerechten, gestoofde groenten

Fairtradewijngids

Fairtradewijngids

20

21

Rode wijnen

Rode wijnen

Cabernet Sauvignon

Tinto de Casa


Chili Sagrada Familia Valle de Lontué Cabernet Sauvignon 13% 75cl


Een wijn met de geur van zuiders fruit, zoals rode vruchten, mooi verweven met een toets van kruidigheid, specerij en ceder. In het glas komt een jonge kleur met paarse tonen en brede tranen. Hij heeft een soepele aanzet van gekarameliseerd fruit in de mond. De alcohol zorgt voor frisheid en volume.  Oordeel van het proefpanel

“Een eenvoudige, maar zeer lekkere lichtfruitige rode wijn.”  Lekker bij

Gevogelte, konijn, Casse-Croûte, charcuterie


Chili Consorcio Vinicola de Chile Valle del Maule Cabernet Sauvignon 12,5% 75 cl


Deze cabernet sauvignon heeft een aangenaam geurenkoffertje: rode bessen, framboos en lichte kruiden. De smaak weerspiegelt perfect de geur en geeft een zeer aangename wijn in het glas.  Oordeel van het proefpanel

“Deze rijke wijn heeft een uitstekende prijs-kwaliteit verhouding. Een kleine fles met een groot hart.”  Lekker bij

Wit gevogelte, kalfsvlees, duif

Fairtradewijngids

Fairtradewijngids

22

23


Schuimwijn Herkomst Wijnboer Wijnstreek Druif Alcohol Inhoud

Chili Renacer Los Perales Valle del Marga-Marga Chardonnay 13% 75 cl


Deze schuimwijn geurt naar zeer rijpe appelen, peer, broodkruim, met een toets van cacao. Hij start heel eenvoudig maar kent een zeer mooie evolutie. In de mond is het een frisse, mousserende wijn met een beetje molligheid in de afdronk.  Oordeel van het proefpanel

“Een van de betere mousserende wijnen uit Chili. Al is er weinig referentie, omdat er in dit wijnland uit de nieuwe wereld weinig mousserende wijnen zijn.”  Lekker bij

Aperitief

GAL, november 2001

Fairtradewijngids

Fairtradewijngids

24

25


Riesling ‘Late Harvest’ Herkomst Wijnboer Druif Alcohol Inhoud

Chili Lomas de Cauquenes Riesling 12,9% 37,5 cl


Deze wijn geurt naar sinaasappelschil, honing, champignons en gekonfijte abrikoos. Het is een lekkere dessertwijn die niet kleverig aanvoelt. Een evenwichtige smaak van peperkoek, speculaas, honing en rozijntjes maakt deze dessertwijn zo bijzonder. Het zoete bij deze dessertwijn is mooi beheerst met een toets karamel in de finale.  Oordeel van het proefpanel

“Een wijn die door zijn volle en evenwichtige smaak bijzonder aantrekkelijk is.”  Lekker bij

Desserts op basis van geel fruit, schimmelkaas, (amandel)gebakjes en gekonfijte vruchten

Fairtradewijngids

Fairtradewijngids

26

27

De druif maakt de wijn

Premier Cru Classé H

foto: Lieve Blancquaert &

et druivenras is de belangrijkste smaakbepalende factor waaraan je een wijn kan herkennen. Verschillen in ‘terroir’ (de optelsom van alle natuurlijke omstandigheden die van invloed zijn op de groei van de druivenstok) en vinificatie (de wijnbereiding) zorgen voor een eindeloze hoeveelheid variaties, maar uiteindelijk geven de eigenschappen van de druif de doorslag. Er zijn vele honderden druivenrassen, maar slechts een handvol geniet internationale naamsbekendheid.

“Omdat de druiven voor boeren in het Zuiden niet altijd even zoet zijn, kies ik voor fair trade. Want fair trade zet boeren in een betere onderhandelingspositie.” (Guy Verhofstadt) Eindejaarscampagne OFT, 2006

Witte druiven

Chardonnay De Chardonnay is niet de meest aangeplante witte druif ter wereld, maar wel met voorsprong de bekendste en de meest internationale. De druif is aanwezig in ongeveer elk land waar wijnbouw wordt bedreven. Haar wortels liggen in Frankrijk, maar vooral in de nieuwe wereld is ze prominent aanwezig. Chardonnay is van nature neutraal, en dus in hoge mate manipuleerbaar. Wijnmakers kunnen er zich in technisch opzicht helemaal op uitleven. De druif past zich aan aan klimaten en bodemtypes. Daarom is het niet zo eenvoudig om de smaak en de geur van Chardonnaywijn in een paar termen samen te vatten.

Fairtradewijngids

Fairtradewijngids

28

29

Sommige beginnende wijnliefhebbers associëren Chardonnay meteen met de geur en de smaak van vanille, noten en (getoast) brood. Maar dat heeft weinig te maken met de druif zelf, eerder met de manier waarop de wijn gemaakt is. Vele Chardonnaywijnen worden immers op eiken vaten gerijpt. Door die rijping krijgt de weinig uitgesproken persoonlijkheid van de druif extra duidelijke toetsen, die blijkbaar goed in de smaak van de consument vallen.

Riesling De Riesling is van een zeer uitgesproken, klassiek druivenras dat erg kieskeurig is wat betreft haar omgeving. De druif groeit het best in een koel klimaat waar ze langzaam en laat rijpt. De wijn laat zich onderscheiden door zijn aromatische karakter, zijn hoge zuren en zijn finesse. De smaak bij een Rieslingwijn is sterk afhankelijk van de bodemsamenstelling en het klimaat. Rieslingwijnen kunnen strak droog of weelderig zoet zijn. Meestal ontplooien hun aroma’s pas na een paar jaar rijping ten volle.

Sauvignon Blanc De Sauvignon Blanc is meestal een kleine druif met een groen-gouden schil. De druif vindt haar oorsprong in Bordeaux, maar is vandaag in de hele wereld aanwezig. Ze heeft een heel eigen stijl, maar indien goed gemaakt getuigt ze van heel wat klasse en verfijning. Wijnen op basis van Sauvignon Blanc moeten het in de eerste plaats hebben van hun charmerende frisheid en uitgesproken, extraverte aroma’s. We onderscheiden twee types. Sauvignons gestoeld op fris primair fruit, die zelfs vegetale toetsen kunnen aannemen, zijn bijzonder aromatische, sappige en vooral door citrusfruit gedreven wijnen. De introverte Sauvignons hebben meer mineraliserende impressies; ze zijn minder spectaculair aromatisch, maar ontwikkelen wel meer finesse. Oudere Sauvignonwijnen hebben de neiging om heel snel te oxideren. Jong drinken is dus de boodschap: 90 procent van de Sauvignon Blancs wordt het best binnen de twee jaar na botteling geconsumeerd.

Rode druiven

Cabernet Sauvignon De Cabernet Sauvignon is de meest beroemde wijnstok ter wereld. De druif staat synoniem voor topkwaliteit. Cabernetwijnen zijn herkenbaar aan hun uitgesproken aroma van zwarte bessen. Ze hebben meestal veel kleur, terwijl in hun smaak behoorlijk veel fruit en de nodige tannines aanwezig zijn. De druif is krachtig. De donkerrode, bijna purperen wijn smaakt naar zwarte bessen, soms met een tint van kruidnagel. De neus heeft iets van ceder. Cabernetwijnen kunnen lang rijpen. In hun jeugd kunnen ze door de tannines wat stug overkomen. Daarom worden ze vaak gemengd met ‘zachtere’ soorten zoals Merlot of Shiraz. In de ‘nieuwe wereld’ is de wijn iets anders van structuur dan op andere plaatsen: frisse zuren met rijpe, milde tannines maken de wijn sneller genietbaar.

Carmenère De Carmenère komt oorspronkelijk uit Bordeaux, maar voelt zich veel beter thuis in het warme Chili. De druif heeft het immers moeilijk in een koud en vochtig klimaat. Carmenère levert schitterende wijn met veel kleur, een eigen karakter en vooral een grote mate van rondheid. Wijn op basis van Carmenère is diep kersenrood, met noties van bosbessen en kersen. Hij doet denken aan een Merlot met veel zacht en rijp fruit maar een lagere zuurtegraad.

Pinotage Pinotage is een typisch Zuid-Afrikaanse druif. “Pinotage, ongeag waar jy hom raakloop, ongeag wie die druif aanplant, en ongeag wie die wyn maak, se karakter bly Suid-Afrikaans.” De naam is een samentrekking van de twee rassen waaruit de druif is voortgekomen: Pinot Noir en Hermitage. Pinotage heeft een eigen persoonlijkheid, en dat geldt zeker ook voor de wijn. De wijze van rijpen en de periode van rijping bepalen de smaak en de complexiteit van de wijn. Jonge Pinotage heeft een diep-

Fairtradewijngids

Fairtradewijngids

30

31

“Voor de wijnboeren in Chili toon ik me graag haantje de voorste en ontkurk ik met plezier een fles Gran Roble. Eerlijke handel garandeert de producenten in het Zuiden een waardig inkomen. Proost!” (Jean-Luc Dehaene, burgemeester van Vilvoorde)

rode, bijna paarse kleur; zijn geur en smaak wordt vaak geassocieerd met klein zwart en rood fruit. Al naargelang de regio heeft een Pinotage minder of sterker ontwikkelde tannines, met als opvallende constante een stevig onderbouwde maar bijzonder frisse zuurgraad. Oudere Pinotage vertoont animale kenmerken. De invloed van de (nieuwe) eik wekt vaak associaties op met koffie, chocolade en gerookt hout.

Shiraz/Syrah De Shiraz- of Syrahdruif dankt, volgens historici, zijn naam aan zijn vermoedelijke stad van oorsprong: Sjiraz in Perzië. De benamingen ‘Shiraz’ en ‘Syrah’ worden losjes door elkaar gebruikt. Ze refereren in regel aan verschillende smaakstijlen: de eerste wat fruitiger, de tweede wat pittiger. Deze druif is één van de meest edele druivenrassen. Ze wordt niet zomaar overal aangeplant. De druif groeit het best in een mediterrane omgeving op arme bodems en kan zeer goed tegen hoge temperaturen. Shiraz is geen makkelijke druif, maar ze zorgt wel voor een wijn met veel karakter. Het zijn kleine bessen met een zeer dik vel. Ze hebben een hoge graad van kleur en looizuur in verhouding met het sap, waardoor meestal geconcentreerde wijnen met véél tannines ontstaan.

Biologische wijnen foto: Lieve Blancquaert &

E

Eindejaarscampagne OFT, 2005

en biologische wijngaard laat de natuur voldoende tijd en ruimte om gezonde en stabiele wijnstokken voort te brengen. Biologische wijnbouwers gebruiken geen kunstmest of gentechnische middelen, maar zetten uitsluitend organische en minerale compost in. Op die manier beschermen ze de bodem en het grondwater. Biologische wijnbouw betekent dus wijnbouw in harmonie met de natuur: een natuurproduct dat zijn biologische teeltwijze authentiek in het glas weerspiegelt. Ondanks alle natuurlijke hindernissen en moeilijkheden die met de biologische wijnbouw samengaan, bewijst een groot aantal biologische wijnboeren dat het mogelijk is om op biologische wijze topwijnen te produceren. ■

Fairtradewijngids

Fairtradewijngids

32

33

Oxfam Fairtradewijnen uit Chili Chili, een ideaal wijnland

I

n de 16de eeuw brachten de Spaanse conquistadores de eerste wijdruiven naar Chili. Maar pas in de 19de eeuw kwam de wijnproductie er echt van de grond, met de hulp van Franse wijnboeren. De valleien in Centraal-Chili, tussen de Andes en het kustgebergte, hebben een ideaal klimaat voor de teelt van wijndruiven, vergelijkbaar met Frankrijk en Californië. Tussen november en maart regent het niet. De combinatie van hete, droge dagen en koude nachten maakt een lange, geleidelijke rijping mogelijk. Een losse bodem met lage zuurtegraad en voldoende voedingswaarde is perfect voor de wijnstokken. Chili bezit de meest authentieke druivensoorten ter wereld. Je vindt er alle klassiekers: Cabernet Sauvignon, Merlot, Cot, Pinot Noir, Sauvignon Blanc, Chardonnay, Riesling en Gewürztraminer. Maar ook druivensoorten die uit Europa verdwenen zijn, zoals Carmenère. Door de landverdeling van 1967 was het voor boeren, onder het regime van Augusto Pinochet (1973-1989), zeer moeilijk om een leefbaar inkomen te verwerven. Na het tijdperk-Pinochet zochten de Chilenen naar rendabele producten om op de markt te brengen. Zo ontdekten ze de wijn. Voor 1990 voerde Chili weinig wijn uit, omdat het geen wijn van goede kwaliteit produceerde. Vanaf de jaren 1990 gingen binnen- en buitenlandse wijnhuizen echter fors investeren in de wijnsector. De kwaliteit van de wijn verbeterde grondig door het aanplanten van edele wijnstokken zoals Cabernet Sauvignon, Merlot en Carmenère.

Fairtradewijngids

Fairtradewijngids

34

35

De kleine boeren, met druiven van mindere kwaliteit, profiteren niet echt van de wijnrevolutie. Doordat de grote wijnhuizen in eigen wijnstokken hebben geïnvesteerd, kopen ze veel minder druiven van achtergestelde boeren. Voor deze achtergestelde boeren is een coöperatie het enige alternatief om uit de handen van de grote wijnhuizen te blijven. Oxfam Fairtrade koopt in Chili wijn van boeren die tussen schip en wal vallen. Door zich te organiseren in een producentengroep en te verkopen aan de eerlijke handel, slagen ze erin een menswaardig inkomen te verwerven. We motiveren onze partners om te investeren in goede druiven en goed management, want we vinden kwaliteit belangrijker dan kwantiteit. Verder stimuleren we de producenten om zo ecologisch mogelijk te telen.

• ••

Onze Chileense wijnpartners in kaart Oxfam Fairtrade koopt in Chili wijn van vijf coöperaties. • Renacer Los Perales “De samenwerking met Oxfam Fairtrade biedt ons enige zekerheid voor de toekomst.” • Los Robles “Door het fairtradesysteem van voorafbetaling hoeven we ons zelden zorgen te maken.” • Sagrada Familia “Met het geld van Oxfam Fairtrade konden we betere wijnstokken aankopen.” • Consorcio Vinicola de Chile “Om te kunnen groeien, hebben we de eerlijke handel nodig.” • Lomas de Cauquenes “De boeren die het minst verdienden, kregen van Oxfam Fairtrade een loonsverhoging.”

Fairtradewijngids

Fairtradewijngids

36

37

Chileense wijnpartners

Sagrada Familia

Lomas de Cauquenes

Sagrada Familia is een beetje de Chileense droom: 16 boerenfamilies uit de streek Curico groeiden op korte tijd uit van druiventelers tot wijnexporteurs. Daardoor vertolken ze in de streek een voorbeeldfunctie voor andere boeren. Don Pato: “We hebben verscheidene jaren op ons eentje ons stukje grond bewerkt. Toen we onze druiven samen gingen verkopen, bleek al snel dat we in groep betere prijzen konden afdwingen. Waarop we beslisten om ook samen te oogsten. Want dat betekende een aanzienlijke bezuiniging in mensen en materiaal.” Door samen te werken en een organisatie te vormen, komen deze achtergestelde boeren vooruit en worden de voordelen van eerlijke handel voelbaar voor de hele gemeenschap.

Lomas de Cauquenes was in 1997 de eerste Chileense onderneming die biologische wijn op de markt bracht. Een deel van de 300 leden begon met wijn van biologisch geteelde druiven omdat ze daarvoor een hogere en meer stabiele prijs konden ontvangen. Door de jaren heen groeide de vraag naar biowijn, vooral vanuit het buitenland. Daardoor zijn ook de grotere wijnhuizen op de biokar gesprongen. Met als gevolg dat de pioniers van Lomas de Cauquenes het moeilijk hebben om hun plekje op de markt te behouden. Oxfam Fairtrade geeft hen meer zekerheid en maakt de coöperatie sterker.

Wijnen: Otoño rood/wit, Cabernet Sauvignon, Lautaro rood/wit, Sauvignon Blanc

Los Robles Los Robles is een coöperatie van 70 kleine en middelgrote druiventelers in de streek van Curico. De boeren laten bij Los Robles hun druiven verwerken tegen een lagere prijs dan in de streek gangbaar is. Door het feitelijke exportmonopolie van de grote wijnhuizen hebben ze geen andere keuze dan Los Robles. Door wijn van deze coöperatie aan te kopen, helpt Oxfam Fairtrade enkele exportbarrières te overwinnen. Dankzij de eerlijke handel kreeg een kleine coöperatie, die lid van Los Robles is, een lening om haar traditionele druivensoort te vervangen door druiven van betere kwaliteit. Met de premie van Oxfam Fairtrade worden in Curico tal van ecologische en sociale projecten gefinancierd. Wijnen: Gran Roble rood/wit, Chardonnay

Wijnen: Bio Cabernet Sauvignon, Chardonnay-Viognier, Chardonnay, Riesling ‘Late Harvest’

Consorcio Vinicola de Chile Consorcio Vinicola de Chile is een vereniging van vijftig achtergestelde wijnboeren. De meeste kregen door de landhervorming een eigen stuk grond. Door zich te verenigen kunnen ze hun ultieme droom waarmaken: hun zelfgemaakte wijn exporteren. Dankzij een subsidie van de overheid konden ze een lokaal huren en een directeur aanwerven en kregen ze begeleiding bij het beheer van de wijngaarden. Consorcio Vinicola de Chile is vrij nieuw als exporteur op de fairtrademarkt. Maar de motivatie is groot. De boeren onderhouden goede contacten met hun collega’s van Sagrada Familia, door wie ze zich laten inspireren. Voor Oxfam Fairtrade is het versterken van dit soort organisaties van groot belang. Wijnen: Tinto de casa, Gran Descabezado

Fairtradewijngids

Fairtradewijngids

38

39

Renacer Los Perales Los Perales is de oudste wijnpartner van Oxfam Fairtrade; onze samenwerking begon in 1990. De coöperatie is actief in een erg arme streek. Los Perales heeft de winst uit de wijnverkoop geïnvesteerd in tal van projecten: een irrigatiesysteem, de bouw van een schooltje voor kinderen uit de buurt, waterleiding en elektriciteit, gezondheidsvoorzieningen en een herbebossingsprogramma. In de jaren 1990 ging de dynamiek van de groep, door de vergrijzing van de leden, zwaar achteruit. Sommige boeren verkochten hun gronden; zelfs de wijnmakerij werd verkocht. In die zin illustreert Los Perales een situatie waarin vele achtergestelde Chileense boeren zich bevinden: de landbouwsector loopt leeg, omdat de jongeren niet meer geïnteresseerd zijn in het harde boerenlabeur zonder veel perspectief. Een aantal overgebleven leden van Los Perales slaagde erin de organisatie nieuw leven in te blazen en vers bloed aan te trekken. Tegelijkertijd lanceerde ze het nieuwe product schuimwijn. ■

Fairtradewijngids

Fairtradewijngids

40

41

Oxfam Fairtradewijnen uit Zuid-Afrika

Zuid-Afrika: kleurlingenwijn met biotoets Zuid-Afrika staat bekend als één van de wijnlanden van de nieuwe wereld. Toch kent het land een traditie van ruim drie eeuwen wijnbouw. De apartheid remde de wijnontwikkeling, maar sinds de jaren 1990 is de wijnbouw weer tot volle bloei gekomen. Er zijn twee grote stromingen in ZuidAfrika. Een grote groep bedrijven richt zich op de wijndrinker die goedkope, lichtzoete en fruitige wijnen wil drinken. Een andere groep van veelal kleinere familiebedrijven houdt zich eerder bezig met wijnen die door hun karakter, druiven en klimaat een duidelijk eigen karakter hebben.

Stellar Organics

Biowijnen Stellar Organics is een pionier in de productie van biowijn in Zuid-Afrika: “We waren de eersten in Zuid-Afrika om biodruiven te produceren. We waren de eersten om biowijn te maken. We zijn het eerste wijnbedrijf dat werknemers in het kapitaal van het bedrijf laat participeren. We zijn de eersten om biologische wijn van eerlijke handel te verkopen. En we zijn erg blij de eerste Zuid-Afrikaanse wijnpartner van Oxfam Fairtrade te zijn.”

Nadat in 1994 aan de apartheid een einde kwam, zou Zuid-Afrika onder president Nelson Mandela in alle opzichten drastisch veranderen. Toch is er buiten de politieke situatie nog niet zo veel veranderd. Op economisch vlak gaan de veranderingen veel trager dan verwacht. Stellar Organics ligt in een typisch ‘kleurlingengebied’: armer en moeilijker om er iets op te bouwen dan in meer zuidelijke streken. Het bedrijf is een geslaagd voorbeeld van de politiek om na de apartheid de zwarte bevolking bij de economie te betrekken en inspraak te geven. Het staat open voor vernieuwing en laat het personeel meegroeien. Dat schept een goede band tussen de werknemers en de eigenaars, wat redelijk uniek is in het huidige Zuid-Afrika. Zo werd bijvoorbeeld een kwart van de aandelen overgedragen aan de werknemers van het bedrijf. Het is de bedoeling dat dit percentage nog omhoog gaat in de toekomst. Met de premie van de eerlijke handel starten de werknemers allerlei nieuwe projecten op. Wijnen: Bio Pinotage, Bio Shiraz ‘Nelson’

Fairtradewijngids

Fairtradewijngids

42

43

“Eerlijke handel doet ons beter beheren”

Helpt eerlijke handel? Journalist William Van Laeken bezocht in april 2006 de Chileense wijnpartners van Oxfam Fairtrade.

We hebben geluk: bij Pablo, één van de grotere producenten van Sagrada Familia, begint vandaag de vendimia, de druivenpluk. Pablo krijgt van Sagrada Famila voor elke kilo druiven van de ‘gewone’ C-categorie 105 à 110 pesos (15 eurocent). Mocht hij diezelfde druiven aan bijvoorbeeld Concha y Toro aanbieden, één van de grootste wijnbedrijven van Chili, dan zou hij maar 60 à 70 pesos krijgen. Pablo is trots op zijn werk. “Een goede druif hebben es un prestigio”, zegt hij. En Raúl, de directeur van de coöperatie, vult aan: ‘Comercio justo heeft ons beter doen produceren, beter doen beheren ook. We willen nu langzaam ook doordringen op de traditionele markten. En eigenlijk zou het maar normaal zijn dat we na verloop van tijd plaats maken voor andere producenten in de fair trade, mensen die armer zijn dan wij.”

“Doorbraak kwam toen Oxfam Fairtrade begon af te nemen” Ik informeer naar de landhervorming in de streek. Raúl: “Op twee na hebben al onze leden ervan geprofiteerd. Maar over het algemeen is het geen succesverhaal. De mensen kregen grond maar moesten zich dan vaak zien te redden zonder technisch advies, zonder gereedschappen of scholing. Sommigen deden hun grond weer van de hand voor een keuken en een televisie. Anderen, zoals onze mensen, bewerkten de grond in hun eentje, kenden jaren van zwarte armoede, maar hebben het toch gered. In het begin probeerden ze los te komen van de grote wijnondernemingen, maar ze moesten vaak met de staart tussen de benen terug naar hen. De kostprijs van de kleine producenten was toen 120 pesos per kolo druiven maar ze kregen van de groten maar 70 pesos. Toen groeide het idee om samen onze druiven aan te bieden, later om

Fairtradewijngids

Fairtradewijngids

44

45

samen te oogsten, zo stonden we sterker. En vanaf 1995 kwam de doorbraak toen Oxfam onze wijn begon af te nemen. “

“Een lichtje dat ons vooruit kan helpen” “Het schijnt dat de economie goed draait”, zegt een van de werknemers van de coöperatie Lomas de Cauquenes niet zonder ironie. “maar onze lonen blijven laag. Ik verdien zo’n 130.000 pesos in de maand (iets meer dan 200 euro).” Is er ander werk in de streek? “Nee, als de coöperatie zou verdwijnen zou dat voor Cauquenes een ramp zijn. Niet enkel voor ons, maar ook voor de seizoensarbeiders. Meer dan de helft van hen heeft in de winter toch al geen werk, dan overleven ze op trabajitos, kleine karweitjes.” “We werken hier op heel onvriendelijke grond”, zeggen de leden van de coöperatie unisono, “en una parte aislada del mundo”, in een uithoek van de wereld. “We zijn kleintjes, maar samen produceren we toch 14 miljoen kilo druiven. “Onze enige uitweg, zegt de voorzitter, is de finos, de betere wijnen, exporteren binnen het fairtradecircuit. Hij noemt het poëtisch “een lichtje dat ons vooruit kan helpen.”

Eerlijke handel = • menswaardig inkomen voor achtergestelde producenten, vooral in het Zuiden • zo rechtstreeks mogelijke aankoop met maximale transparantie • kiezen voor capaciteitsopbouw van georganiseerde producenten • respect voor mens en milieu • duurzaam partnerschap • werken aan rechtvaardige handelsregels op lokaal, nationaal en mondiaal niveau ■

Fairtradewijngids

Fairtradewijngids

46

47

oft.be Oxfam Fairtrade cvba • Ververijstraat 15, B-9000 Gent • [email protected] • www.oft.be tel +32 (0)9-218 88 99 • Klantendienst tel: +32 (0)9-218 88 55 • fax: +32 (0)9-218 88 66 [email protected] vormgeving: grafische dienst Oxfam Fairtrade (nellle)

GAL, november 1999

48

Handel, uit respect. oft-ed. 09-2007 • 134 • art.nr. 05099

oft.be

Wijngids. Handel, uit respect. oft.be

Recommend Documents