Jaarverslag Handel, uit respect

Jaarverslag 2008

0

>

Handel, uit respect.

Voorwoord Inhoud

Colofon Samenstelling Jelle Monstrey & Ben Schokkaert Redactie Ben Schokkaert Met bijdragen van Katleen Blomme, Ive Boogaerts, Stefaan Calmeyn, Hans Canters, Lies De Gendt, Kathleen De Jonghe, Eline Demey, Christine Goethals, Karin Hanus, Els Keytsman, Wim Melis, Jelle Monstrey, Marijke Moyson, Marieke Poissonnier,,Magalie Schotte, Isabel Vertriest, Koen Van Bockstal, Saar Van Hauwermeiren en Line Windey Lay-out Grafische dienst Oxfam-Wereldwinkels (Efraïm) Druk op Cyclus Print (100% kringlooppapier) bij Druk in de Weer - Gent Verantwoordelijke uitgever: Koen Van Bockstal, Ververijstraat 15-17, 9000 Gent

Voorwoord Fair trade is duurzame ontwikkeling in het kwadraat

3

Identiteitskaart Oxfam-Wereldwinkels: een beweging die ‘verkoopt’

5

Bestuurlijk verslag Oxfam-Wereldwinkels: een beweging met maximale inspraak

7

Maatschappelijk verslag 1, maatschappelijk draagvlak Oxfam-Wereldwinkels: een beweging van vrijwilligers Verhalen uit het wereldwinkelveld

9 13

Beste vrijwilliger, Beste sympathisant en klant van Oxfam-Wereldwinkels, Geachte lezer van dit jaarverslag,

Maatschappelijk verslag 2, maatschappelijk draagvlak Oxfam-Wereldwinkels: een beweging met meer dan honderd partners De impact van eerlijke handel

15 17

Maatschappelijk verslag 3, maatschappelijk draagvlak Oxfam-Wereldwinkels: een beweging die school maakt

19

Maatschappelijk verslag 4, maatschappelijk draagvlak Oxfam-Wereldwinkels: een beweging in ‘het middenveld’

21

Activiteitenverslag 1 De verkoop van fairtradeproducten

23

Activiteitenverslag 2 Promotiecampagnes voor meer fair trade

25

Activiteitenverslag 3 Het politieke werk van Oxfam-Wereldwinkels

27

Activiteitenverslag 4 Oxfam-Wereldwinkels: in de media / op het web

31

Financieel verslag Oxfam-Wereldwinkels: negatief resultaat binnen de perken

35

Duurzaamheidsverslag 1 Inleiding

39

Duurzaamheidsverslag 2, prestatie-indicatoren, ecologische indicatoren Respect voor mens en milieu 40 Duurzaamheidsverslag 3, prestatie-indicatoren, sociale indicatoren Onze HRM-strategie: van Investors in People naar … 43 GRI-index

foto cover: Nicole Lepée ed. oww: augustus 2009 - 147 art. nr.: 08458

2 Jaarverslag 2008 Oxfam-Wereldwinkels

Fair Trade is duurzame ontwikkeling in het kwadraat

45

Oxfam-Wereldwinkels heeft een traditie van openheid en verantwoordelijkheid. Door transparant te communiceren, behouden we onze geloofwaardigheid. Duurzame verslaggeving is een bewuste keuze om dat nog te versterken. Een organisatie zoals Oxfam-Wereldwinkels moet oog hebben voor haar impact op het leefmilieu, de maatschappij en haar stakeholders. Daarom opteren we, voor het tweede jaar op rij, voor een jaarverslag op basis van het Global Reporting Initiative, kortweg GRI. GRI, een betrouwbaar model voor duurzaamheidsverslaggeving. laat ons toe de economische, ecologische en sociale resultaten van Oxfam-Wereldwinkels in kaart te brengen, zodat we op basis daarvan een beleid kunnen ontwikkelen. Maatschappelijk verantwoord ondernemen en een maatschappelijk relevante beweging zijn, betekent immers ook maatschappelijk verantwoord rapporteren. Het jaarverslag 2008 zet deze manier van verslaggeving consequent verder. Het bevat, naast het traditionele activiteitenverslag, een uitgebreid luik over onze missie en doelstellingen, een bestuurlijk en een maatschappelijk verslag met aandacht voor alle beleids- en beslissingsniveaus, en een grote focus op ons draagvlak, onze kernpartners en onze stakeholders. Heel wat cijfers en meetbare indicatoren in dit jaarverslag laten toe om evoluties en trends op een objectieve wijze zichtbaar te maken. Een maatschappelijk verslag volgens het GRI-model bestaat uit vier delen: het profiel van de organisatie, economische prestatie-indicatoren, ecologische prestatie-indicatoren en sociale prestatie-indicatoren. GRI bepaalt verschillende toepassingsniveaus van rapportering. Oxfam-Wereldwinkels gaat in het jaarverslag 2008 voor het laagste toepassingsniveau, namelijk het C-label. Om dit C-label te verdienen, moeten we rapporteren over 47 aspecten van onze organisatie, over minstens tien indicatoren en over minstens één economische, minstens één ecologische en minstens één sociale indicator.

Heel wat cijfers en meetbare indicatoren in dit jaarverslag laten toe om evoluties en trends op een objectieve wijze zichtbaar te maken.

We stellen dit jaarverslag ter beschikking van onze stakeholders: de vrijwilligers in de 210 wereldwinkels, leveranciers, collegafairtraders en -ngo’s, producentengroepen in het Zuiden, gesprekspartners in het politieke en economische leven. We hopen dat het anderen, zowel binnen als buiten de sector, mag inspireren om ook de GRI-toer op te gaan. Dirk De Wilde, voorzitter Raad van Bestuur Oxfam-Wereldwinkels Koen Van Bockstal, gedelegeerd bestuurder Oxfam-Wereldwinkels Jaarverslag 2008 Oxfam-Wereldwinkels 3

identiteitskaart

Oxfam-Wereldwinkels: een beweging die ‘verkoopt’

Eén missie, zeven doelstellingen De missie van Oxfam-Wereldwinkels “Oxfam-Wereldwinkels is een democratische vrijwilligersbeweging die door haar strijd voor een rechtvaardige wereldhandel opkomt voor ieders recht op een menswaardig leven.”

“OxfamWereldwinkels is een democratische vrijwilligers-beweging die door haar strijd voor een rechtvaardige wereldhandel opkomt voor ieders recht op een menswaardig leven.”

• Door eerlijke handel te drijven, wil Oxfam-Wereldwinkels de organisatie en marktpositie van handelspartners versterken. Die handelspartners zijn producenten, voornamelijk uit het Zuiden, die beantwoorden aan de criteria van Oxfam-Wereldwinkels. • Oxfam-Wereldwinkels biedt de consument fairtradeproducten aan en wil hem zo de kans geven actief mee te werken aan een eerlijke wereldhandel. • Oxfam-Wereldwinkels wil de Vlaamse bevolking aanzetten tot een groter engagement in de strijd voor een rechtvaardige wereldhandel, om zo onder meer druk uit te oefenen op het politieke en economische beleid. • Oxfam-Wereldwinkels wil haar slagkracht blijvend vergroten door haar vele vrijwilligers en groepen voortdurend te motiveren en met de nodige middelen te ondersteunen.

vereniging zonder winstoogmerk (vzw) locatie nationaal secretariaat: Ververijstraat 17 9000 Gent

foto: Nicole Lepée

Een missie met drie kernelementen 1. De strijd voor een rechtvaardige wereldhandel zal nooit succesvol zijn als we niet kunnen rekenen op de vele duizenden vrijwilligers die zich elke dag inzetten om de bevolking te sensibiliseren tot een concrete verandering in hun gedrag. De ondersteuning van die democratische vrijwilligersbeweging is een hoeksteen in onze missie. 2. De strijd voor een rechtvaardige wereldhandel gaat verder dan de verkoop van producten van eerlijke handel. Oxfam-Wereldwinkels begeeft zich ook op het terrein van internationale handelsverdragen, wetgeving, maatschappelijk verantwoord ondernemen, duurzame ontwikkeling,... We willen niet enkel het lot van onze eigen producentenpartners verbeteren, maar ook streven naar duurzame veranderingen in de globale handelsverhoudingen tussen Noord en Zuid. Dat we daarvoor zelf een verkoopsmodel hanteren, verhoogt onze geloofwaardigheid en zorgt ervoor dat alle economische actoren ons au sérieux nemen. 3. Onze strijd voor een rechtvaardige wereldhandel kadert in een ruimere doelstelling die we delen met vele andere (niet-gouvernementele) organisaties: ieders recht op een menswaardig leven. Onze missie beklemtoont de structurele band met de hele Noord-Zuidbeweging in België en internationaal.

Zeven strategische doelstellingen • Oxfam-Wereldwinkels wil concrete maatregelen afdwingen die structureel bijdragen tot een rechtvaardige wereldhandel. Dat doen we door gericht te communiceren met alle instanties en individuen die een politieke invloed op het nationale en internationale handelsbeleid hebben. Waar het kan, doen we dit samen met anderen. • Oxfam-Wereldwinkels wil werk maken van een rechtvaardige wereldhandel door bedrijven ertoe aan te zetten verantwoordelijkheid in hun handelspolitiek op te nemen. Oxfam-Wereldwinkels wil bedrijven ertoe bewegen hun contractbepalingen aan te passen en na te leven. • Door nationaal en internationaal samen te werken met producenten en gelijkgestemde organisaties wil Oxfam-Wereldwinkels een brede beweging uitbouwen die ijvert voor een andere, duurzame wereld.


Jaarverslag 2008 Oxfam-Wereldwinkels 5

bestuurlijk verslag

foto: Yel

Oxfam-Wereldwinkels: een beweging met maximale inspraak

210 winkels, één groothandel Oxfam-Wereldwinkels: 210 winkels vol eerlijke handel Oxfam-Wereldwinkels, de voornaamste organisatie van eerlijke handel in België, is het best gekend voor zijn netwerk van 210 wereldwinkels. We verkopen er 190 voedingsproducten van een honderdtal producentengroepen in Afrika, Azië en Latijns-Amerika. Je herkent die producten aan ons huismerk Oxfam Fairtrade. De meeste wereldwinkels verkopen ook handwerkproducten, vaak op een traditionele manier en met duurzaam materiaal vervaardigd. Je herkent deze producten aan het merk van onze leveranciers Oxfam-Made in Dignity en Fair Trade Original. Oxfam Fairtrade: de groothandel in voedingsproducten van eerlijke handel Oxfam-Wereldwinkels vzw heeft zijn handelsactiviteiten ondergebracht in Oxfam Fairtrade cvba. Deze ‘groothandel’ koopt voedingsproducten aan bij producentengroepen in het Zuiden, die worden goedgekeurd en opgevolgd door OxfamWereldwinkels. De aankoop gebeurt aan de voorwaarden van de eerlijke handel. Oxfam Fairtrade verdeelt de voedingsproducten via verschillende kanalen: de wereldwinkels in Vlaanderen en Wallonië, wereldwinkels in andere Europese landen, grootverbruikers en retail (supermarkten). De vzw Oxfam-Wereldwinkels is meerderheidsaandeelhouder van de cvba Oxfam Fairtrade. Eerlijke handel: meer dan wereldwinkels Oxfam-Wereldwinkels is méér dan de verkoop van chocolade in vier smaken

6 Jaar Jaarverslag 2008 Oxfam-Wereldwinkels

en juwelen met etnisch design. Via publiekscampagnes mobiliseren we het publiek voor eerlijke handel. Via lobbywerk en politieke acties ijveren we bij politici en bedrijven voor stabiele grondstofprijzen en correcte arbeidsomstandigheden. Dankzij de solidariteit en de steun van consumenten en publieke opinie zetten we stappen in de richting van meer eerlijke handel. Handel, educatief werk en politieke actie zijn de drie pijlers van Oxfam-Wereldwinkels. Je kunt ze niet los van elkaar zien.

Wie een pakje koffie in de wereldwinkel koopt, doet aan rechtvaardige handel, koopt een stuk informatie en geeft een politiek signaal. De bedrijfsleiders en de politici zien een consument en een kiezer die waarde hecht aan de achtergrond van een product. Hoe meer mensen dit signaal geven, hoe minder deze tendens kan genegeerd worden. ‘Winkeltje spelen’ is een uniek middel om educatief en politiek actief te zijn. ■

Eerlijke handel

De Algemene Vergadering bepaalt de grote lijnen van de werking van OxfamWereldwinkels. Ze spreekt zich uit over de jaarplanning, de begroting en de toetreding van nieuwe leden. Ze beslist over alle beleidsplannen voorgesteld door de Raad van Bestuur. Ze controleert en stimuleert de Raad van Beheer, waarvan zij de leden kiest. De Raad van Bestuur werkt de richtlijnen uit die de Algemene Vergadering vastlegt en staat in voor de dagelijkse beslissingen. Een aantal commissies en werkgroepen adviseert en ondersteunt de Raad van Bestuur en de verschillende diensten van het secretariaat. De 210 plaatselijke wereldwinkels bepalen autonoom hun werking, in zoverre die past binnen het nationale beleid. Maar steeds is het de betrachting om zoveel mogelijk vrijwilligers bij het plaatselijk beleid te betrekken.

Democratische Structuur Oxfam-Wereldwinkels vzw

= een bijdrage aan een menswaardig inkomen voor achtergestelde producenten, vooral in het Zuiden = zo rechtstreeks mogelijke aankoop met maximale transparantie = een ontwikkelingsstrategie die kiest voor capaciteitsopbouw = respect voor mens en milieu = duurzaam partnerschap = werken aan een groter draagvlak voor fair trade op lokaal, nationaal en mondiaal niveau

Algemene Vergadering Alle plaatselijke wereldwinkels kunnen lidmaatschap (met stemrecht) van de Algemene Vergadering aanvragen. Elke stemgerechtigde wereldwinkel heeft één stem. Op 31/12/08 waren er 101 stemgerechtigde wereldwinkels, een stijging met één door de toetreding van Antwerpen-Linkeroever. Oxfam-Magasins du monde, Oxfam-Solidariteit en Fair Trade Original zijn als waarnemers in de Algemene Vergadering aanwezig. In 2008 waren er Algemene Vergaderingen op 26 januari (Brussel) en 7 juni (Gent). De Algemene Vergadering van 26 januari werd gevolgd door een Forum ‘FLO - Standaarden en certificaties’, met als sprekers Rudiger Meyer en Dorothee Jung van FLO. Hierop waren ook nietstemgerechtigde wereldwinkels uitgenodigd.

Raad van Bestuur De leden van de Raad van Bestuur worden gekozen door de Algemene Vergadering voor een mandaat van drie jaar. Een mandaat is onbezoldigd. De voorzitter heeft geen operationeel leidinggevende rol en vertegenwoordigt Oxfam-Wereldwinkels vzw in de Algemene Vergadering van Oxfam Fairtrade cvba. Er zijn minimum vijf en maximum twaalf leden. Slechts zeven mogen van hetzelfde geslacht zijn. Minstens twee derde van de bestuurders moet een uitgesproken band hebben met een plaatselijke wereldwinkel, een commissie, een werkgroep of de werking van het nationaal secretariaat. De Raad van Bestuur vergadert maandelijks. Op 01/05/09 maakten de volgende mensen deel uit van de Raad van Bestuur van OxfamWereldwinkels:

Jan Cuyckens °1943, bestuurder sinds 2007. In zijn beroepsleven heeft Jan Cuyckens kennis en ervaring opgedaan over verschillende facetten van het bedrijfsleven. Hij stelt die ervaring graag ten dienste van “een organisatie waarvan de kracht ligt in de gedreven inzet van talloze vrijwilligers”. Dirk De Wilde (voorzitter) °1947, bestuurder sinds 2001. Dirk De Wilde werkt sinds 1976 als secretarisboekhouder in een centrum voor gedragsmoeilijke jongeren. Hij heeft een jarenlange ervaring met beleidswerk in de Noord-Zuidbeweging en is stevig verankerd in Oxfam-Wereldwinkels via zijn engagement in de wereldwinkel van Wilsele en de Leuvense regiowerking. Hilde Diels °1980, bestuurder in 2004 en opnieuw sinds 2007. “Met een kritische geest


maatschappelijk verslag 1 - maatschappelijk draagvlak

foto: Yel

Oxfam-Wereldwinkels: een beweging van vrijwilligers

en enig relativiteitsvermogen bouw ik graag mee aan de strategie en de positie van Oxfam-Wereldwinkels én Oxfam Fairtrade tegenover de huidige ‘mainstreaminitiatieven’. Ik vind het belangrijk opportuniteiten te zoeken, zoveel mogelijk vanuit een partnerkijk.” Pieter-Jan Van de Velde °1980, bestuurder sinds 2004. “Ik hecht veel belang aan het actie- en lobbywerk van onze organisatie, maar besteed evengoed veel aandacht aan het bewegingswerk. We zijn geworden wat we zijn dankzij onze bijna achtduizend vrijwilligers en hun voorgangers. Als jongere hecht ik eveneens veel belang aan ons jongerenwerk.” Pieter Vercruyssen (ondervoorzitter) °1954, bestuurder sinds 2003. De manager van Max Mobiel (mobiliteit) stelt vooral zijn financiële kennis ter beschikking van Oxfam-Wereldwinkels. ”OxfamWereldwinkels is de stuwende kracht die aan bewustwording doet in de relatie Noord-Zuid, Oxfam Fairtrade ondersteunt dit idee als handelsmaatschappij.” May Verheijen °1950, bestuurder sinds 1997. “Vrijwilligers van plaatselijke wereldwinkels maken in de Raad van Bestuur mee het beleid van de beweging, samen met de professionelen. Dit ‘samen’ beleid maken is voor mij erg belangrijk.” May Verheijen werkt mee in de wereldwinkel van Hoogstraten.

De beweging heeft zowel stemgerechtigde als niet-stemgerechtigde wereldwinkels. Beiden zijn erkend als OxfamWereldwinkel. Ze engageren zich om de doelstellingen en de drie pijlers van de beweging in hun werking vorm te geven.

Commissies & Werkgroepen Van een commissie of werkgroep maken zowel vrijwilligers uit plaatselijke wereldwinkels als personeelsleden deel uit. Er bestonden in 2008 een commissie Verkoop- & Marketing, een Politieke Commissie, een Jongerencommissie en een Partnercommissie. Voor specifieke opdrachten worden ad hoc-werkgroepen opgericht, zoals de werkgroep ‘Palestina’. Commissie Verkoop & Marketing De commissie Verkoop & Marketing vergaderde onder voorzitterschap van Els De Mol vijf keer. Voornaamste thema’s in 2008: het strategisch marketingplan 2008-2013, resultaten marktonderzoek Oxfam-Wereldwinkels, voorstelling werking Oxfam-Magasins du monde en Fair Trade Original, promo- en productplanning Oxfam Fairtrade. Op 27 september 2008 organiseerde de commissie een open vergadering over vier actuele thema’s uit het strategisch marketingplan 2008-2013: leefbaarheid van de wereldwinkels, het assortiment, vestigingsbeleid en merkpositionering (‘look & feel’).

210 wereldwinkels

ke Dienst, een wettelijk kader voor fair trade, het politieke werk inzake cacao. In april adviseerde een open commissievergadering om het standpunt van Oxfam-Wereldwinkels inzake de bezette Palestijnse gebieden als achtergestelde economie te herbevestigen. Dat moet resulteren in Palestijnse solidariteitsproducten in de wereldwinkels.

Op 31 december 2008 waren er 210 erkende wereldwinkels. Een status-quo: er werd in 2008 geen nieuwe wereldwinkel erkend. In enkele gemeenten startte wel een werking met het oog op een erkenning in 2009. Onze beweging telt 5 studentenwerkingen (7 in 2007), 14 jongerenwerkingen (17 in 2007) en 176 werkingen binnen het lager en secundair onderwijs (110 in 2007). 14 wereldwinkels werkten met personeel, samen goed voor 31,6 voltijdse lokale beroepskrachten (13 wereldwinkels en 27,5 VT’s in 2007). Ze coördineren de wereldwinkel of nemen taken zoals educatie, vrijwilligersmanagement, scholenwerk en grootverbruik voor hun rekening. In de regio Leuven werkt een halftijdse beroepskracht voor educatie- en scholenwerk.

Jongerencommissie De commissie verdedigt de belangen van de jongeren binnen de werking van Oxfam-Wereldwinkels. Ze kwam in 2008 tien keer samen onder leiding van Willem Vereecken (inclusief een ‘denktankweekend’). Ze superviseerde zowel het jongerenweekend Prikkel als Mondiaal Kabaal. Partnercommissie De Partnercommissie wordt rechtstreeks verkozen uit de Algemene Vergadering en oordeelt in haar opdracht over producentendossiers. Elk stemgerechtigde wereldwinkel kan iemand afvaardigen voor een mandaat van twee jaar. Op 31/12/08 hadden 31 wereldwinkels een zitje in de Partnercommissie. De commissie vergaderde zes keer. Ze keurde zes nieuwe kernpartners goed: vijf ‘volwaardige‘ en één ‘voorlopige’. Met de mogelijkheid om partners voorlopig te aanvaarden, geeft Oxfam-Wereldwinkels kansen aan producenten die de fairtradestandaarden nog niet halen. Op de vergaderingen werden reisverslagen toegelicht over partners in Bolivia, Peru, Nicaragua, Honduras, Costa Rica, Chili, Brazilië, India en Zuid-Afrika. ■

23 regiowerkingen De 210 wereldwinkels zijn onderverdeeld in 23 regionale werkingen. In drie regio’s bestaat er een ‘clusterwerking’: Gent (algemene visie op regionale samenwerking), Limburg (scholenwerking) en Antwerpen (educatie). De Bewegingsdienst startte vanaf oktober met drie regiocoördinatoren. Hun taak bestaat erin lokale wereldwinkels te ondersteunen, de regionale samenwerking te bevorderen en het verkoopsnetwerk te versterken. Op 16 februari 2008 ging in Hoogstraten de eerste regionale trefdag door. 54 wereldwinkeliers uit veertien wereldwinkels in het noorden van de provincie Antwerpen konden deelnemen aan vijf workshops. De voordelen van zo’n regionale trefdag? “Je zou nooit 54 vrijwilligers uit deze regio voor een nationale trefdag kunnen mobiliseren.”

Politieke Commissie In 2008 vergaderde de Politieke Commissie, met als voorzitter Paul Janssens, vier keer. De besproken onderwerpen: klimaattop in Bali, jaarplanning Politiefoto: Yel

Dimp Verheyen ° 1953, bestuurder sinds 2008. “Mijn motivatie? Steeds de juiste verbinding proberen te maken tussen Oxfam-Wereldwinkels en Oxfam Fairtrade.” Als vrijwilligster in de wereldwinkel van Geel is Dimp Verheyen “ontvankelijk voor wat vrijwilligers proberen duidelijk te maken om uiteindelijk een daadwerkelijke solidariteit in stand te houden”.

Plaatselijke vrijwilligersgroep

8 Jaar Jaarverslag 2008 Oxfam-Wereldwinkels


foto: Carol Verstraete

7600 vrijwilligers Het aantal vrijwilligers bleef in 2008 status-quo. We tellen nu 7594 vrijwilligers. Oxfam-Wereldwinkels blijft vooral een vrouwelijke beweging: 74 procent vrouwen tegenover 26 procent mannen. De topper in de leeftijdscurve zit tussen 50 en 60 jaar. Een wereldwinkel bestaat gemiddeld uit 32 vrijwilligers. Een coördinator draagt, samen met enkele kernmedewerkers, de eindverantwoordelijkheid. We zien een sterke groei van groepen met een coördinatieduo of -team. In ongeveer de helft van de groepen wordt de coördinatorfunctie door twee of meer personen opgenomen. 25 procent van de wereldwinkels telt verschillende werkgroepen om alle opdrachten te realiseren en de werking waar te maken. Vrijwilligersforum ‘Café de Toekomst’ Op 1 maart organiseerde Oxfam-Wereldwinkels in Brussel (Vlekho) het vrijwilligersforum ‘Café de Toekomst’. 95 wereldwinkeliers uit 50 wereldwinkels zochten uit hoe Oxfam-Wereldwinkels een slagkrachtige, dynamische beweging kan blijven mét vrijwilligers. Zeven thema’s werden op de tapkast gelegd: de rendabiliteit van de wereldwinkels, de klantgerichtheid van de wereldwinkels, de draagkracht van de vrijwilligers, de instroom van nieuwe vrijwilligers, vrijwilligers ‘met kennis van zaken’, de inspraak van vrijwilligers in het nationale beleid en de vrijwilligers als ambassadeurs. Jongeren prikkelen met Kabaal 1058 vrijwilligers in Oxfam-Wereldwinkels zijn jonger dan 30 jaar (1172 in 2007). Prikkel, de jaarlijkse driedaagse voor jongeren, ging door van 8 tot 10 februari in Lokeren. Er waren 125 deelnemers, waaronder delegaties uit Oostenrijk, Duitsland, Zweden, Italië, Griekenland, de Verenigde Staten, Malta, Polen en Slowakije. De buitenlanders namen deel aan het seminarie ‘Eye on fair trade’ om “ervaringen uit te wisselen en uit te zoeken hoe we jongeren best kunnen sensibiliseren rond eerlijke handel”. Mondiaal Kabaal, een bewegingsmoment van jongeren voor jongeren, werd georganiseerd in Gent, Leuven en Hasselt. Er waren in totaal een zestigtal deelnemers. MangoParty, een pakket ter ondersteuning van fuiven met een fairtrade-invalshoek, beleefde zijn try-out op 11 april in Genk. Er werden in 2008 19 MangoParty’s georganiseerd. ■

Vakbeurs Op 13 september, in De Markten in Brussel, maakten 500 deelnemers uit 150 wereldwinkels kennis met het nieuwe aanbod van onze leveranciers. Er waren verschillende workshops. 500 keer W2 In februari verscheen nummer 500 van ons bewegingsblad W2. Erwin Vanmol tekende een exclusieve wereldkaart ‘Faire nieuwe wereld. Anno 2008’. Vormingsmenu: van kortere wegwijs tot trefdag op maat Sinds juni gebruikt Oxfam-Wereldwinkels een nieuwe naam voor een nieuwe aanpak van zijn vormingactiviteiten. We behouden evenwel de mix tussen vorming dicht bij huis en wanneer jij het wil (à la carte) en een aantal vaste vormingsmomenten (menu du jour). Maar er zijn ook nieuwigheden, zoals meer nadruk op basiskennis, workshops van één uur, begeleiding door vrijwilligerswereldwinkeliers, vorming op maat (voor wereldwinkels met specifieke vragen) en regionale trefdagen. In totaal gingen er 86 workshops door met 2278 deelnemers. Toppers waren de workshops ‘Basiswegwijs voor nieuwe wereldwinkeliers’ en ‘Cacao en West-Afrika’.

Overzicht aantal wereldwinkels per provincie op 01/01/2009

Leeftijd wereldwinkeliers 2008

Leerkrachten spelen wereldwinkels Op 16 april organiseerde OxfamWereldwinkels een lerarendag in Leuven. Leerkrachten en leerkrachten in opleiding wisselden ervaringen uit rond het thema “Het Zuiden en eerlijke handel binnen de schoolmuren”.



jvslg0

Hamburgerkraam wordt wereldwinkel

De Wallyvlaaien van Evergem

De wereldwinkel van Drongen nam in januari een nieuwe start met een nieuw project, in samenwerking met Oxfam-Wereldwinkel Mariakerke: een marktkraam op het plein van de gemeente iedere zaterdagmorgen. “Het eerste mobiel wereldwinkelkraam van Vlaanderen”, klonk het bij de initiatiefnemers. De kraam was in een vroeger leven een hamburgerkraam.

Naar aanleiding van de Internationale Dag van de Fair Trade bakten zestien Evergemse bakkers vlaaien met uitsluitend ingredienten van lokale landbouwers en/of eerlijke handel. De plaatselijke zoetebek Eddy Wally leende zijn breedste glimlach voor de promoaffiches en -wikkels.

foto: Yel Jana Govarts

De solidariteitsprijs van Deinze


Oxfam-Wereldwinkel Deinze reikte naar aanleiding van zijn dertigste verjaardag op 23 mei een Solidariteitsprijs uit aan een ‘Deins’ project in het Zuiden. Elf projecten dongen mee naar de cheque van 2500 euro. De jury koos voor de organisatie Ecassef uit Ecuador. Het geld zal besteed worden aan de constructie van kramen voor een lokale markt van landbouw- en artisanale producten. Twee andere genomineerden wonnen een bedrag van 250 euro.

Ronse: nieuwe wereldwinkel is intercultureel experiment Voor sommige wielerliefhebbers is ze het walhalla, maar voor Oxfam-Wereldwinkels was ze jarenlang een blinde vlek. Welkom in Ronse, een provinciestadje aan de taalgrens met een problematiek van een grootstad en een geweldige mix van zo’n 50 nationaliteiten. De multiculturele organisatie Horizon nam het initiatief om in Ronse een wereldwinkel op te starten. De verschillende gemeenschappen

werden erbij betrokken, Oxfam-Wereldwinkel Oudenaarde zorgde voor administratieve en logistieke ondersteuning en ook het stadsbestuur had oren naar het verhaal. Wat Oxfam-Wereldwinkel Ronse onderscheidt van andere wereldwinkels is het gebruik van de beide landstalen. Dat is eigen aan een faciliteitenstad op de taalgrens: ieder spreekt zijn eigen taal en past zich aan aan de taal van de klant. De vrijwilligers staan doorgaans met twee in de winkel, waardoor bijna altijd de beide landstalen vertegenwoordigd zijn. Zowel autochtonen als allochtonen werken mee. Ze krijgen via hun vrijwilligerswerk de kans om Nederlands en/of Frans te leren. Voor andere vrijwilligers is de wereldwinkel dan weer een ontmoetingsplaats om uit hun isolatie te breken. De Ronsenaars reageren alvast positief op het wereldwinkelinitiatief. Ze zijn blij dat hier eindelijk een wereldwinkel is. Een wereldwinkel die op het vlak van diversiteit zeer goed scoort: het aantal jongeren en het aantal mensen uit etnisch-culturele minderheden ligt veel hoger dan in andere wereldwinkels. ■

foto: oww Genk foto: ???????

Verhalen uit het wereldwinkelveld


maatschappelijk verslag 2 / maatschappelijk draagvlak

Oxfam-Wereldwinkels: een beweging met meer dan honderd partners 53 kernpartners

Bolivia Brazilië

Afrika

Azië

Z-Amerika

Totaal

Partners

26

17

60

103

Kernpartners

14

7

32

53

Kernpartners zijn producentengroepen waarin Oxfam-Wereldwinkels bijzondere energie investeert. Oxfam-Wereldwinkels had op 31/12/08 53 kernpartners. In 2008 vielen vier kernpartners weg: Los Robles (wijn uit Chili), Winfa (bananen uit de Cariben), Coraca-Carrasco (koffie uit Bolivia) en Coocenki (koffie uit Congo). Er werden zes nieuwe kernpartners aanvaard, waarvan vijf in Afrika: Sidamo (koffie uit Ethiopië), Ericaville (thee uit Zuid-Afrika), Bouadel (vijgen uit Marokko), Uirevi (koffie en cacao uit Ivoorkust) en Kavokiva (cacao uit Ivoorkust). Casa Apis is een nieuwe honingpartner in Brazilië. Daarnaast werkt Oxfam-Wereldwinkels samen met producentengroepen die we niet als kernpartner beschouwen. Het gaat over groepen die in het producentenregister van FLO (Fairtrade Labeling Organizations) zitten of door andere organisaties van eerlijke handel Er zitten 103 partners in het register, waarvan de helft een kernpartner is.

Costa Rica (concentratieland)

Cuba (concentratieland)

Ecuador Honduras Nicaragua Paraguay Peru Ethiopië Ghana Ivoorkust Marokko Tanzania Uganda (concentratieland)

Zuid-Afrika

foto: Hans Canters

India Israël Nepal Palestina


Sri Lanka

Coracai-Ri - koffie Coopealnor (voorheen Cealnor) - fruitsap Coagrosol - fruitsap Casa Apis - honing Chili (concentratieland) Sociedad Vitivinicola Sagrada Familia - wijn Sociedad Vitivinicola Renacer Los Perales - wijn (aperitief en schuimwijn), wijnazijn Cooperativa Agrícola Vitivinicola de Cauquenes Ltda (Covica) - wijn Consorcio Vinícola de Chile (CVC) - wijn Cooperativa Campesina Apicola Valdivia (Apicoop) - honing Agrocomercial Frutos de Lipimavida SA - minipapaja’s Cooperativa de Trabajo Punta Chilén - lookpasta Coopecañera - suiker Coocafe - koffie Coopesanjuan (via Coocafé) - yucachips, ananas Alpigo Producers - palmharten ANAP CPA José Martí, Ciego de Avila - fruitsap CCS Carlos Rodriguez Carriaga, Ciego de Avila - fruitsap CPA Saturnino Aneiro, Ciego de Avila - fruitsap CCS Ciro Redondo, Ciego de Avila - fruitsap CCS Patricio Sierralta Martinez, Ciego de Avila - fruitsap CPA Paquito Rosales, Ciego de Avila - fruitsap CCS Nico Lopez, Ciego de Avila - fruitsap Fapecafes - koffie Central de Cooperativas Cafetaleras de Honduras (CCCH) - koffie Del Campo - sesam, pinda’s Central de Cooperativas Cafetaleras del Norte (Cecocafen) ) - koffie Cooperativa El Arroyense Ltda - biosuiker Cooperativa Montillo - biosuiker Cooperativa Manduvirá - biosuiker Central Piurana De Cafetaleros (Cepicafe) - koffie Cecovasa - koffie Asociacion de Productores de Trucha Ecologica - forel Oromia Coffee Farmers Cooperative Union (OCFCU) - koffie Sidama Coffee Farmers Cooperative Union (SCFCU) - koffie Kuapa Kokoo - cacao Kavokiva - cacao Uirevi - cacao Manabieh Bouadel pour le développement agricole - vijgen Kagera Co-operative Union (KCU) - koffie Kilimanjaro Native Cooperative Union (KNCU) - koffie Igara & Kayonza - zwarte thee Gumutindo - koffie Mbadifa, Madfa en Hodfa - bonen Mubuku Vanille and Moringa Farmers Association - vanille Heiveld Cooperative Union - rooibosthee Stellar Organics - wijn Ericaville Farming Trust - honeybushthee Navsanya - basmatirijst Sindyanna of Galilee - olijfolie, za’atar Seacow - thee PARC - couscous, olijfolie, amandelnoten, dadels UAWC - olijfolie Biofoods - thee, kruiden, kokos

Oxfam-Wereldwinkels heeft niet-kernpartners in Colombia, Dominicaanse Republiek, Guatemala, Haïti, Mexico, Benin, Burkina Faso, Kenia, Swaziland, Malawi, Mozambique, Rwanda, Filipijnen, Laos en Thailand. Jaarverslag 2008 Oxfam-Wereldwinkels 15

Enkele factoren kenmerkten in 2008 de samenwerking met de producenten. • Zeer volatiele grondstoffenmarkt Grondstofprijzen, voorraden en de dollar/eurokoers fluctueerden. Vele producentengroepen leden onder een verhoogde concurrentie van tussenhandelaars met agressieve aankooptechnieken. • Unfaire concurrentie Fair trade wordt steeds meer mainstream. Dat grote bedrijven zich op het fairtradepad wagen, zette in een aantal sectoren, zoals fruitsap en suiker, de minimumprijzen onder druk. • Te kleine ruimte voor sociale investeringen Oxfam-Wereldwinkels kan maar investeren in achtergestelde groepen als we via sterke producten onze omzet kunnen verzekeren. In deze periode van laagconjunctuur hadden we een te kleine ruimte voor sociale investeringen. • Te weinig Afrika Dat we meer producentengroepen uit Afrika opnemen en sterk met cacao bezig zijn, weerspiegelt zich nog te weinig in de verkoop. Alleen in ZuidAfrika hebben we met de introductie van nieuwe wijn stappen vooruit gezet.


Zeven

aandachtspunten voor 2009

1. De relatie tussen producentengroepen en beweging versterken We ondersteunen de wereldwinkels van Gent en Overpelt bij het uitbouwen van partnerbanden in Paraguay en Uganda. Andere uitdagingen voor 2009: kunnen producentengroepen aandelen van Oxfam Fairtrade verwerven? Kunnen we joint ventures opzetten met producentengroepen in het Zuiden? Kunnen we een partnerfonds uitbouwen, waarin ook plaatselijke wereldwinkels investeren? Hoe kan Oxfam-Wereldwinkels samenwerkingsverbanden zoals African Producers Network en CLAC (een samenwerking van driehonderd fairtradepartners in Latijns-Amerika) sterker maken? Project ‘partners 2011’ We zoeken naar middelen om producentengroepen te laten participeren aan het beleid van Oxfam-Wereldwinkels. Tegen 2015 willen we de kernpartners op een volwaardige wijze betrekken in de besluitvorming van Oxfam-Wereldwinkels. In 2011 (40 jaar Oxfam-Wereldwinkels) willen we vorm geven aan een tiental partnerbanden tussen wereldwinkels en producentengroepen en voorzien we een buitengewone Algemene Vergadering in aanwezigheid van minstens twintig kernpartners.

2. De marktpositie

van minstens tien partners substantieel verstevigen We trachten vooral meer producten van Afrikaanse en Palestijnse producentengroepen op de markt te brengen.

3. Een groter evenwicht in de geografische spreiding van onze partners We kiezen voor een positieve discriminatie voor de minst ontwikkelde landen en Afrika.

4. Meer partnerassistentie en kwaliteitsbewaking We bouwen een budget voor partnerassistentie op met zowel eigen middelen als middelen van de overheid (DGOS), andere ngo’s en bedrijven. Van dat budget zal onder andere een partnerfonds worden opgericht waarmee we investeren in onze producentengroepen. We werken aan een sluitend systeem van contracten met de producentengroepen en aan betere kwaliteitsprocedures bij de producenten.

5. Een fairtradeplatform in Chili

We organiseren een producentenbijeenkomst in Chili.

6. Een actievere rol binnen Oxfam

We werken samenwerkingsstrategieën uit binnen Oxfam in België. Met OxfamMagasins du Monde experimenteren we in de gezamenlijke opvolging van alle partners in één land. We zijn de trekkers van de werkgroep ‘fair trade’ binnen Oxfam International.

7. Samenwerking met andere organisaties Zowel voor prospectie van nieuwe als voor opvolging van bestaande producentengroepen werken we samen met andere organisaties uit de fairtradesector en de Noord-Zuidbeweging.

S Sarapio, i th theeplukker l kk in i Uganda

Sarapio is zestig en theeplukker. De thee die zijn familie verbouwt, komt terecht in de verwerkingsfabriek van Kayonza, 11 kilometer verderop. Van daar gaat de thee eerst in bulk naar de veiling, vervolgens naar de haven van Mombasa (Kenia) en tenslotte per schip naar Engeland. Uiteindelijk komt de thee van Sarapio, in een melange van zwarte builtjesthee, in de rekken van Oxfam-Wereldwinkels terecht. Sarapio leeft in een uitgebreid gezin met zeventien. Drie tienermeisjes zijn dochters van zijn broer; hun vader en moeder zijn al een tijdje dood. Sarapio en zijn familie betalen het schoolgeld van Mariah en Dina, de twee oudste wezen. Het betalen van schoolgeld is voor meerdere families in de regio een haalbare kaart geworden, omdat de regering sinds vier jaar haar bijdrage aan de lonen van de leerkrachten aanzienlijk verhoogt. Daardoor steeg in de lagere school het aantal leerlingen van 82 naar 174. Het nieuwe, grotere en beter uitgeruste schoolgebouwtje werd betaald met de fairtradepremie. Sarapio en zijn familie vinden het een hele eer om blanke gasten te ontvangen, zeker als ze van Oxfam Belgium zijn! ■ (In de zomer trok een vierkoppige delegatie in opdracht van OxfamWereldwinkels, de Belgische Technische Coöperatie en het scholierenblad Maks! naar Uganda. Ze waren er te gast bij een familie van theeboeren en keerden terug met een sensibilisatiefilm voor jongeren en een scholierenreporter die het beste van zichzelf gaf tijdens de Week van de Fair Trade.)

Vedastus Ngaiza: “Fair trade maakt ons sterk”

foto: Griet Hendrickx


De trends van 2008

De impact van eerlijke handel Als eerlijke handel ‘slechts’ 14 procent uitmaakt van de totale export, voelt de boer het eerlijkehandelseffect dan nog wel in zijn portemonnee? “Zeker! Eerlijke handel is goed voor 14 procent van onze totale omzet; maar de prijs die KCU aan de boeren betaalt, wordt voor 28 procent door eerlijke handel bepaald. KCU betaalt de boeren immers evenveel voor alle koffie, ongeacht of die naar de conventionele of de eerlijke handel gaat. Alle boeren van onze coöperaties krijgen zo, dankzij eerlijke handel, een betere prijs voor hun koffie.”

overheid voor de aankoop van zaaigoed. Momenteel ijveren we voor een gezamenlijke marktplaats waar boeren kunnen samenkomen om over hun verkoopsprijzen te onderhandelen met de aankopers. Op internationaal vlak is KCU lid van enkele netwerken, zoals het East African Fair Trade Network. Via deze netwerken versterken we de stem van de kleinschalige, familiale producenten. Maar momenteel zijn de netwerken nog niet vertegenwoordigd in de Internationale Koffieorganisatie, hét internationale forum waar de spelregels van de koffiehandel worden bepaald.”

Momenteel is de prijs voor koffie op de conventionele markt hoger dan de fairtrademinimumprijs. Blijft eerlijke handel dan nog belangrijk voor jullie? “Absoluut. Eerlijke handel is immers zoveel meer dan de prijs die voor de koffie wordt betaald. In de eerste plaats maakt eerlijke handel onze boerenorganisaties sterk. Bovenop de fairtrademinimumprijs betaalt eerlijke handel nog een premie van 10 dollarcent per pond. De plaatselijke coöperaties beslissen democratisch hoe die premie zal worden besteed. In de dorpen van Kagera wordt levendig gediscussieerd door de boeren en boerinnen: herstellen we de brug of besteden we het geld beter aan het bouwen van een school? Heel dikwijls wordt het geld geïnvesteerd in onderwijs. Belangrijk is dat de fairtradepremie de mensen stimuleert om te debatteren over toekomstige plannen. De premie geeft hen het vertrouwen dat ze - door hun gezamenlijke inspanningen - hun levenssituatie kunnen verbeteren.”

Liggen de koffieboeren dan wakker van de Internationale Koffieorganisatie? “De koffieboeren van Kagera kennen misschien de Internationale Koffieorganisatie niet, maar ze ervaren de ongelijkheid van de internationale handel wel in hun dagelijkse leven. Overal waar je komt zou je hetzelfde verhaal horen. De Tanzaniaanse boeren kunnen niet begrijpen waarom zij voor hun ruwe koffie maar een fractie ontvangen van wat een Europese consument voor een kopje koffie op café betaalt. Tussen Afrika en Europa zitten veel stappen natuurlijk, en de Afrikaanse boer heeft weinig zicht op de levensduurte en de loonkosten in Europa. Maar het is wel een groot probleem dat zo weinig toegevoegde waarde in Afrika zelf gecreëerd wordt. Daarom hecht KCU zoveel belang aan het verder uitbouwen van de Tanicafabriek, het promoten van de lokale consumptie én het verkrijgen van keurmerken.” ■

De boeren van Kagera hebben dus inspraak in het plaatselijke beleid, maar wordt hun stem ook gehoord op nationaal of internationaal vlak? “Op nationaal vlak kon KCU al een kleine overwinning boeken: boeren krijgen momenteel steun van de

(In april bezocht Vedastus Ngaiza, directeur van Kagera Cooperative Union in Tanzania, Oxfam-Wereldwinkels.)



Miguel Paz

Miguel Paz en Agustín Mollinedo Trujillo leven in de Altiplano, meer dan 3000 meter boven de zeespiegel in Peru. Miguel is commercieel manager van onze koffiepartner Cecovasa, Agustin is voorzitter.

Agustín Mollinedo Trujillo

Kwaliteitskoffie uit de hoge bergen

“Je moet je voorstellen hoe wij hier leven”, vertelt Agustin. “In de zomer (onze winter, red.) hoeden we hoog in de bergen ons vee en kweken we andere teelten dan koffie. In maart zakken we af naar de lager gelegen velden, 1200 tot 1800 meter hoog, en worden we koffieboer. Door dat heen en weer pendelen kunnen we onmogelijk zelf instaan voor de verwerking en de verkoop van onze koffie. We zijn dus zeer afhankelijk van de coöperatie, maar we hebben er alle vertrouwen in.” Cecovasa vertegenwoordigt 4500 boeren. Zowat alle koffieboeren in de streek, twee valleien in het departement Puno in het zuiden van Peru, zijn lid. “Geen enkele privéopkoper heeft hier nog een voet aan de grond”, vertelt Miguel. ”Onze streek levert 2,5 procent van de koffie in het land, maar Cecovasa is wel de tweede belangrijkste koffieorganisatie van Peru. Koffie zorgt voor duurzame levenskwaliteit. Daardoor trekken maar weinig jongeren weg om elders hun geluk te zoeken.” 65 procent van de koffieoogst verkoopt Cecovasa aan fairtradevoorwaarden. “Dankzij fair trade hebben we de biologische teelt kunnen ontwikkelen. Biokoffie is gezond voor jullie; koffiedrinkers, en zorgt ervoor dat onze boeren in betere omstandigheden werken en leven. Fair trade heeft ook geholpen om onze organisatie beter en democratischer te doen werken.”

foto: Olaf Hammelburg

Oxfam-Wereldwinkels: een beweging die school maakt

Cecovasa heeft een onmiskenbaar grote invloed op de ontwikkeling van de arme streek. “Er is hier weinig infrastructuur, we hebben amper toegang tot drinkbaar water of elektriciteit. We genieten echter genoeg erkenning om betrokken te worden bij initiatieven die de streek tot ontwikkeling willen brengen”, zegt Miguel. De kwaliteit van de koffie van Cecovasa staat als een paal boven water. “Onze roots zijn heel belangrijk in het dagelijkse leven en in de koffiecultuur”, zegt Miguel trots. “Elke koffieboon zegt iets over de streek waar ze groeit en rijpt, over de coöperaties en over de boeren. Elke koffieboon weerspiegelt onze cultuur, ons leven en ons werk.” “De koffiemarkt is complexer geworden. Maar als je veel aandacht besteedt aan kwaliteit, zoals wij doen, dan zijn er genoeg groeimogelijkheden”, klinkt het zelfverzekerd bij Agustin. ■ (In de zomer bezocht Oxfam-Wereldwinkels onze koffiepartners in Peru.)

Actieve scholenwerking Veel wereldwinkels kennen een actieve scholenwerking. Klassen bezoeken de wereldwinkel. Medewerkers stellen de wereldwinkel in de school voor. Leerkrachten vinden in de wereldwinkel informatie en lespakketten. Leerlingen kopen er producten aan voor hun Wereldwinkel op school, postorderbedrijf of webshop. Ook deze scholenwerking staat of valt met de inzet van vrijwilligers. 208 vrijwilligers in plaatselijke wereldwinkels begeleiden scholen uit het lager onderwijs (194 in 2007, 185 doen de begeleiding in het secundair onderwijs (173 in 2007).

Doe de Shake 2008 Oxfam-Wereldwinkels daagde de scholen uit om tijdens de Week van de Fair Trade (1-11 oktober) het wereldrecord Worldshakeschudden te breken. Een 15-tal scholen nam de handschoen op. Het wereldrecord Worldshakeschudden werd niet verbroken en blijft op naam van het Sint-Bernarduscollege in Oudenaarde met 1704 schudders. Er werden wel twee originaliteitsprijzen uitgereikt. De eerste prijs was voor de leerlingen van ‘De Wijzer’ (methodeklassen eerste graad Atheneum Pottelberg in Kortrijk) voor een eerlijke ruiltocht. Door een ‘gewoon’ product te ruilen voor een fairtradeproduct, wilden ze zoveel mogelijk mensen het gamma van OxfamWereldwinkels leren kennen. De Dames van Maria (Aalst) kaapten de tweede prijs weg met hun geweldig fairtradelied.

Nieuwe modellen Oxfam-Wereldwinkels begeleidde in 2008 161 scholen met een Wereldwinkel op school (134 in 2007). Vanaf het schooljaar 2007-2008 diversifiëren we onze modellen en spreken we over We18 Jaarverslag 2008 Oxfam-Wereldwinkels

reldwinkels op School (een permanente werking rond Oxfam-Wereldwinkels waarbij de school aandacht besteedt aan de drie pijlers educatie, actie en verkoop) en Fair Trade Projecten (een permanente werking rond Oxfam-Wereldwinkels waarbij de school zich op één van deze drie pijlers richt). 28 scholen nemen deel aan dit nieuwe ‘proefproject’.

Sproetenkop, ‘poppentheater’ In ‘Sproetenkop’ legt Poppentheater Hutsepot de link tussen Max (‘Sproetenkop!’), die op school gepest wordt, en de cacaoboeren in Ivoorkust, die gepest worden door oneerlijke opkopers. Zoals Sproetenkop en zijn vriendinnetje samen hun pestkoppen overwinnen, zo vinden ook de cacaoboeren de oplossing voor hun probleem. ‘Sproetenkop’ is een heel

toegankelijke voorstelling met poppen, acteur en figuren. Met tal van kapstokken om te werken rond het thema eerlijke handel. ‘Sproetenkop’ ging in première op 4 december 2008 in Sint-Niklaas. In 2008 vonden vier voorstellingen plaats. In 2009-2010 zijn er een 40-tal gepland.

Kapitein Natuurpunt ‘De fantastische avonturen van kapitein Cacao’, een lespakket van Oxfam-Wereldwinkels voor de tweede graad van het basisonderwijs, gaat op zoek naar de bron van de chocomelk van Oxfam Fairtrade. De leerlingen zien alles door de bril van leeftijdsgenootjes. Het lespakket bevat foto’s, een verhaal en spelletjes om zelfstandig en onder begeleiding te gebruiken. Schrijver Marc De Bel is peter van de chocomelk en engageert zich ook als peter van dit lespakket. We zijn verheugd dat we de leerlingen mee kunnen nemen op een reis met zijn beroemde figuurtje kapitein Cacao, die groot en sterk wordt van chocolademelk. Het lespakket kwam tot stand in samenwerking met de provincie West-Vlaanderen. ■


jvslg0


Oxfam-Wereldwinkels: een beweging in ‘het middenveld’

Spelers op het Belgische toneel

Spelers op het wereldtoneel

Oxfam-Wereldwinkels is lid of aandeelhouder van

Oxfam-Wereldwinkels is lid of aandeelhouder van

• 11.11.11

• Banansa

• Actieplatform Palestina

• EFTA (European Fair Trade Association)

• Coprogram

• Euroban

• Max Havelaar

• IFAT (International Fair Trade Association)

• Oxfam-in-België

• NEWS (Network of European Worldshops)

• Schone Kleren Campagne

• Oikocredit

• Sociaal Forum van België

• Oxfam International

• VDSC (vzw-ondersteuning)

• Terra Roxa

• Wereldmediahuis (MO*)

• FLO (Fairtrade Labeling Organizations)

• FairTradeGemeenten

• Fair Procura

• CompenCO2

• IPS (International Press Service)

Op 1 april 2008 ging Rode Kruis-Vlaanderen in zee met Oxfam-Wereldwinkels. Donoren van bloed, plasma en bloedplaatjes kunnen voortaan het ‘dank u’-bonnetje omruilen tegen een pakje Oxfam Fairtradekoffie of -thee, of bonnetjes opsparen voor een aankoopbon in een Oxfam-Wereldwinkel. Beide organisaties benadrukken met deze samenwerking het maatschappelijke raakvlak dat bestaat tussen de bloeddonor en de wereldwinkelier. “Beide organisaties staan voor solidariteit met de medemens en een betere wereld. Deze samenwerking levert een fantastische kruisbestuiving op: engagement als bloedgever in het Noorden wordt beloond met een cadeautje waar zwakke producenten in het Zuiden beter van worden.”

• Alterfin • VODO • 2015 De tijd loopt • Abolition 2000 (voor Moeder Aarde) • Amsab • Druk in de weer • FAN (Financieel Actie Netwerk) • Sociare (Federatie Werkgevers Sociaal Cultureel Werk)

• Hefboom • Netwerk Bewust Verbruiken • VAKA - Hand in Hand • VIBE (ecologisch bouwen) • VRAK

foto: Martine Vanderhaegen

• Waarborgfonds cv


• Kauri

Sterk in eigen streek Het netwerk van de plaatselijke wereldwinkels breidt zich jaar na jaar uit. 139 wereldwinkels waren in 2008 lid van de Gemeentelijke Raad voor Ontwikkelingssamenwerking in hun gemeente (136 in 2007). Eveneens 136 wereldwinkels werkten samen met 11.11.11 (123 in 2007).

Natuurbehoud, eerlijke handel en duurzame ontwikkeling zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Met ‘De wereld op je bord’ tonen Oxfam-Wereldwinkels en Natuurpunt dat zij elkaar aanvullen. Dit educatieve programma neemt vrijwilligers van Natuurpunt én Oxfam-Wereldwinkels mee op reis. We verkennen eerst onze eigen natuurlijke rijkdommen en trekken dan naar de Ethiopische hoogvlakten, de Boliviaanse wouden en de groene Indische rijstvelden. We belichten een aantal wereldwinkelpartners en -producten aan de hand van boeiende verhalen en door ze te proeven, en gaan dieper in op de sociale, economische en ecologische meerwaarde van eerlijke handel. ■


activiteitenverslag 1

De verkoop van fairtradeproducten De groothandel Oxfam Fairtrade is aanwezig in zes branches. De voornaamste is het netwerk van 210 wereldwinkels en hun plaatselijke verkooppunten. In 2008 bedroeg de omzet van Oxfam Fairtrade in de 210 Vlaamse wereldwinkels 8.940.168,14 euro, goed voor 45,63 % van de OFT-omzet (8.576.199 euro in 2007), een groei van 4,7 procent in vergelijking met 2007. Het boekhoudkundige jaar van Oxfam Fairtrade wordt voortaan afgesloten op 30 juni. Deze verlenging van het boekjaar tot 30 juni 2009 kan een vergelijking met het jaarverslag 2007 beïnvloeden. Voor de jaarresultaten 1 januari 2008 - 30 juni 2009 verwijzen we naar het jaarverslag van Oxfam Fairtrade (najaar 2009) categorie

% omzet 2008

rangorde

wijn

32%

1

koffie

16%

2

1.451.378,10 €

fruitsap

10%

3

902.802,36 €

chocolade

10%

4

885.954,34 €

chips/ gedroogd fruit

7%

5

607.046,26 €

2.788.713,69 €

De verkoop van OFT-prioducten in de Vlaamse wereldwinkels in 2008 (top-5)

Nieuw van Oxfam Fairtrade Het productengamma van Oxfam Fairtrade bevatte op 31/12/08 190 referenties. OFT zorgde in 2008 voor een hele reeks nieuwe producten in de rekken van Oxfam-Wereldwinkels: We stellen vijf opvallende nieuwkomers aan je voor.

foto: yel

Pindakaas Pindanoten van producentengroepen in Mozambique, Nicaragua of Malawi. Smeuïge en makkelijk smeerbare pasta. Lekker op de boterham en in sauzen.


Ice tea Ijskoude thee, warme handel. Fair trade én biologisch: twee troeven in één blik. Op basis van versgezette zwarte thee uit Sri Lanka en ongeraffineerde rietsuiker uit Paraguay.

Chenin Blanc Zuid-Afrikaanse witte wijn van de organisatie Koopmanskloof. Intense geuren van limoen, kweepeer en tropisch fruit, een delicaat ananasaroma en een zuivere, frisse afdronk. Forel Regenboogforel uit het Arapameer, hoog in de Andes, op de grens van Bolivia en Peru. Forel in blik is een delicatesse. Papads Kleine, hartige pannenkoeken gemaakt van linzenbloem. Heel lekker met chutneys en andere exotische sausjes. Van drie producentengroepen in de Indiase deelstaat Maharastra.

Gedaan met de banaan! Op 1 april 2008 stopt Oxfam Fairtrade met de verkoop van bananen. Daarmee eindigt het bananenverhaal van de wereldwinkels. Dat verhaal begint in de jaren 1980: bananen uit Nicaragua om te protesteren tegen de boycot van de ‘sandinistische’ bananen door de Verenigde Staten. In 1997 start het tweede bananentijdperk: ‘eerlijke’ bananen uit Ecuador en Costa Rica. Tegelijk engageren we ons verregaand in de acties voor betere arbeidsomstandigheden op de bananenplantages in Latijns-Amerika. De ‘Chiquita’-campagne wordt een mijlpaal in onze geschiedenis. In 2006 schakelen we over op biologische bananen met nieuwe leveranciers uit Ecuador en Peru. Anno 2008 is de banaan het meest succesvolle fairtradeproduct in ons land. Dat is vooral de verdienste van de supermarkten. In de wereldwinkels boert de bananenverkoop de voorbije jaren systematisch achteruit. Net het feit dat de consument de ‘eerlijke’ bananen vlot in de supermarkten kan kopen, speelt daarin ongetwijfeld een rol. Bananen zijn een typisch derdewe-

reldproduct en een mooi symbool voor onrecht. Daarom blijft Oxfam-Wereldwinkels politiek wél aan de slag met bananen. Als lid van Euroban ijveren we verder voor vakbondsrechten in de bananenindustrie in Latijns-Amerika.

Fee tovert nieuwe procenten De Algemene Vergadering van 7 juni 2008 aanvaardde een nieuwe regeling voor de fee. Tot nu toe was Oxfam Fairtrade cvba jaarlijks aan Oxfam-Wereldwinkels vzw een vergoeding verschuldigd voor haar knowhow en expertise inzake “fair trade” en haar prestaties op het gebied van opsporing, selectie en evaluatie van producentengroepen, grondstoffen en producten. Deze vergoeding werd berekend op 4 procent van de globale omzet van Oxfam Fairtradeproducten, plus een bijkomende vergoeding van 2 procent op de omzet in de Vlaamse wereldwinkels en grootverbruikcentrales. De Algemene Vergadering heeft deze regeling aangepast. De aanpassing heeft een duidelijke symboolwaarde: de verankering en verwevenheid van OxfamWereldwinkels vzw en Oxfam Fairtrade cvba op structurele wijze beter vorm geven. Het bedrijf Oxfam Fairtrade is géén doel op zich, maar een van de middelen waarmee de meerderheidsaandeelhouder Oxfam-Wereldwinkels zo effectief en efficiënt mogelijk probeert haar missie te realiseren. Vandaar de logica om omzet die onmiddellijk gerealiseerd wordt binnen de eigen verkoopskanalen beter te honoreren. Het maakt ons op termijn ook financieel minder afhankelijk van onzekere factoren, zoals de retail en de export. ■ omzet...

T.e.m. 2007

Vanaf 2008

in de wereldwinkels

4+2%

7%

in de grootverbruikcentrales

4+2%

7%

bij Oxfam-Magasins du Monde

4%

4%

bij retail (Colruyt, Carrefour, Delhaize, …)

4%

1%

bij business to business

4%

1%

bij export EFTA partners

4%

1%

bij export

4%

1%



Promotiecampagnes voor meer fair trade

Week van de Fair Trade / Klantendag Van 1 tot 11 oktober organiseerde het Fair Trade Centre de jaarlijkse Week van de Fair Trade. De ‘Extreme make over’campagne zette de jongeren van 12 tot 18 jaar aan om over te schakelen op fairtradeproducten. De hele week werden er op verschillende plaatsen fairtradeacties voor en met jongeren gevoerd. Op zaterdag 11 oktober sloot Oxfam-Wereldwinkels de Week van de Fair Trade af met haar jaarlijkse Opendeurdag (vroeger: ‘Klantendag’). Cacao stond in de kijker, met ondermeer een nieuwe melkchocolade met koffienibs.

FairTradeMeus

foto: Nellle

Chef-kok Jeroen Meus schaarde zich achter Oxfam-Wereldwinkels en de idee van fair trade. Tijdens de Week van de Fair Trade ging hij enkele uitdagingen aan. In zijn restaurant ‘Luzine’ in Leu-

Geen spraakmakende mediacampagne voor Oxfam Fairtrade tijdens de eindejaarsperiode 2008. We kozen ervoor de bestaande beelden te recupereren en streefden naar optimale zichtbaarheid op plaatsen waar veel volk komt. Je kwam Jean-Luc ‘Coq au Vin’ en Dina ‘Oxfam Fatale’ groter dan levensgroot tegen in de vertrekhal van onze nationale luchthaven. Dina Noussina sierde een 60-tal stadsbussen van de Lijn. Ruim 80 wagens en vrachtwagens, waaronder een tiental van schooldrankenhandel Dejonghe uit Blankenberge, reed rond met één van onze beelden. In nauwe samenwerking met de lokale wereldwinkel presenteerden de stadsbesturen van Aalst, Brugge, Brussel, Gent, Hasselt, Leuven, Mechelen en Oostende één van onze beelden op reusachtige spandoeken. Er waren fijne wedstrijdjes op onze website en die van Humo. Voor de klap op de vuurpijl zorgden opnieuw de wereldwinkeliers, de echte ambassadeurs van ons merk. Ze lieten geen kans onbenut om met de campagnebeelden naar buiten te komen. ■ 24 Jaarverslag 2008 Oxfam-Wereldwinkels

Roeselare wint tweede prijs ‘Mark Vandenbraembussche’

‘One Day for another Sioen’ Op 22 juli stonden de Gentse Feesten in het teken van ‘One day for another world’, een “solidariteitsfeest met een gratis muzikale bonus voor iedereen die zich inzet voor meer solidariteit.” OxfamWereldwinkels was nadrukkelijk betrokken bij het initiatief. In 2008 vaarde ‘One day’ onder de vlag Zuid-Afrika. De Gentse rockmuzikant Frederik Sioen ging speciaal voor ‘One day’ op zoek naar de hedendaagse en rootsmuziek in Zuid-Afrika. In Soweto, de township bij Johannesburg, kwam hij in contact met percussionist Pops Mohamed, saxofonist Khaya Mahlangu, zangeres Stella Khumalo en vier backingvocalisten. Voor deze bezetting (10 muzikanten!) componeerde Sioen nieuwe songs, een mix tussen de Europese soul, de Belgische pop/rock van Sioen en de Zuid-Afrikaanse ritmes, met warme arrangementen en schitterende stemmen. ■

Op de Vakbeurs (13 september) werd de tweede ‘Prijs Mark Vandenbraembussche’ uitgereikt. De prijs ter waarde van 2000 euro bekroont een opmerkelijk fairtrade-initiatief van een Oxfam-Wereldwinkel dat getuigt van creativiteit, durf en drang tot vernieuwing. Uit de acht ingediende projecten koos de jury voor de webshop www.eerlijkwinkelen.be van de Stedelijke Basisschool 1 in Roeselare. De jury loofde de inspanningen “om een voor onze beweging nog onbekend en vernieuwend verkoopsmodel te ontwikkelen tot een modern en klantvriendelijk medium. De webshop combineert een schoolse kennismaking met webbeheer met een speelse kennismaking met eerlijke handel, en bewijst dat kinderen de wereldhandel effectief kunnen veranderen. De webshop is daarenboven een verkoopsmodel dat niet alleen nieuwe klanten kan aanspreken, maar ook een ander soort vrijwilligers kan motiveren.”

foto: Yel

De eindejaarscampagne 2008: met dank aan Dina

ven bereidde hij chocomousse met Oxfam Fairtradechocolade. Op 10 oktober toerde de tv-kok een dag op fairtradespeed door Leuven. Hij deelde aan treinreizigers ‘eerlijke’ boterhammen uit en trachtte samen met leerlingen van een middelbare school het record ‘fairtradechocomousse maken’ te verbeteren. Meus bezorgde ons een recept voor een ‘brownie van chocolade’ en ging die op de Opendeurdag persoonlijk proeven in de wereldwinkel van Deurne. Jeroen Meus: “Waarom zou ik niet achter fair trade staan? Het lijkt me zo vanzelfsprekend. Het is een ethische code waar je je gewoon aan houdt. Ik wil mijn bekende kop graag gebruiken om meer aandacht te vestigen op het belang van fairtradeproducten.”



Het politieke werk van OxfamWereldwinkels

Oxfam-Wereldwinkels wil de thema’s ‘eerlijke handel’ en ‘duurzame landbouw’ op de politieke en economische agenda krijgen en zo aan beleidsbeïnvloeding te doen. Op politiek vlak lobbyen wij bij de politieke partijen en het Vlaams, Federaal en Europees Parlement, op economisch vlak bij de beroepsfederaties, de vakbonden en het VBO. Op basis van studiewerk en samen met andere organisaties werkt de politieke dienst rond actuele beleidsthema’s eigen standpunten uit. Acties en campagnes versterken het beleids- en lobbywerk.

Parlementaire meerderheid voor wettelijk kader rond fair trade Oxfam-Wereldwinkels pleit voor een wettelijk kader voor het concept ‘fair trade’. De markt wordt immers overspoeld met (meestal zeer goede) labels en duurzaamheidsclaims, maar voor de consument is het allemaal erg verwarrend. Bovendien wordt een claim soms onterecht gemaakt. We willen graag een wettelijk kader dat vastlegt wanneer een product een fairtradelabel mag dragen en wie die producten kan labelen. Op die manier kan de consument in volle vertrouwen winkelen. Deze politieke eis viel niet in dovemansoren, onder meer dankzij succesvol lobbywerk. Een gezamenlijk standpunt Op 8 januari ondertekenden de Belgische fairtradeorganisaties, onder wie Oxfam-Wereldwinkels, een gezamenlijk standpunt inzake de definitie, doelstellingen en criteria van fair trade. Dit standpunt vormde de input voor een parlementaire hoorzitting die dag. Daar beslisten de drie partijen Ecolo/Groen!, PS-sp.a en cdh om samen met ons een nieuw wetsvoorstel te schrijven over de partijgrenzen heen, gebaseerd op een grondig juridisch advies in opdracht van het Fair Trade Advocacy Office. Op de parlementaire hoorzitting spraken ook de vakbonden ABVV en ACV en de consumentenorganisatie TestAankoop zich uit voor een wettelijk kader. Het bedrijfsleven vindt een wettelijk kader niet nodig, de distributiesector is veeleer neutraal. Veertien lobbygesprekken We voerden veertien formele lobbygesprekken met parlementsleden en vertegenwoordigers van middenveldorganisaties. Dit resulteerde in een officieel standpunt van het ACW (de christelijke koepel van middenveldorganisatie) pro wettelijk kader en in de oprichting van een parlementaire werkgroep over de partijgrenzen heen. De beweging ageert, de politiek reageert In het regeerakkoord van de regering-Leterme I staat de veelbelovende zin dat de parlementairen worden aangemoedigd om werk te maken van een goed wettelijk kader voor fair trade. Ondanks maandenlang lobbywerk bleef echter onduidelijk welk standpunt CD&V innam. Een honderdtal wereldwinkeliers, die ook lid zijn van een chris26 Jaarverslag 2008 Oxfam-Wereldwinkels

telijke middenveldorganisatie, deden in het najaar mee aan onze actie ‘Overtuig CD&V’. Ze mailden de federale parlementsleden van CD&V met de vraag ons voorstel voor een wettelijke regeling voor fair trade te ondersteunen..Het actievoeren loonde: op 18 september stelde het ACW dat het zou werken aan een politiek draagvlak voor een wettelijk kader. Op 8 oktober verscheen in ‘De Morgen’ het opiniestuk ‘Het verschil tussen Max Havelaar en een groene kikker’ dat niet alleen door Meyrem Almaci (Groen!) en Dirk Vandermaelen (sp.a) was geschreven, maar ook door Katrien Partyka (CD&V). CD&V wil dus meewerken aan een ‘fairtradewet’. Dit is een belangrijke stap vooruit, die we hebben kunnen zetten dankzij de inzet van vele vrijwilligers.

Public Affairs: meer fair trade bij de overheid Oxfam-Wereldwinkels doet samen met CTM-Altromercato (Italië) en IDEAS (Spanje) mee aan ‘Public affairs’, een Europees project onder coördinatie van EFTA (European Fair Trade Association). Het project wil Europese, nationale en regionale autoriteiten bewust maken van fair trade in openbare aanbestedingen (“Fair Public Procurement”). Public Affairs lanceerde in 2008 de driemaandelijkse digitale nieuwsbrief ‘Public Affairs’ en de website www.publicaffairs.be met nieuws, standpunten en discussies over fair trade en aanverwante thema’s, op maat van politici, ambtenaren, beleidsmedewerkers en andere geïnteresseerden. Hij wordt dé website over fair trade in openbare aanbestedingen in Vlaanderen. De nieuwsbrief wordt verstuurd naar meer dan vierduizend abonnees. > http://www.publicaffairs.be

FairTradeGemeenten: blijvend succes De van oorsprong Britse campagne Fair Trade Towns loopt intussen in achttien landen en regio’s. In Vlaanderen waren op 31/12/08 62 gemeenten de fiere houder van de titel FairTradeGemeente. 58 van hen leverden het bewijs dat ze ook in 2008 nog veel energie staken in het uitbreiden van de titel. Een honderdtal andere gemeenten waren met het model aan de slag. Dit betekent dat de helft van de Vlaamse op weg naar de titel is of hem al op zak heeft. Vlaanderen is daarmee absolute koploper in de wereld. > www.fairtradegemeente.be

Bedrijven: verantwoord aankopen Met het initiatief Verantwoord Aankopen onderzoeken de fairtradeorganisaties Oxfam-Wereldwinkels, Traidcraft (VK) en Ideas (Spanje) samen de impact van aankooppraktijken op de levens van mensen in ontwikkelingslanden. In 2008 focusten we op de aankooppraktijken van de Europese supermarktketens. Meer dan de helft van de Europese parlementsleden ondertekende een ‘schriftelijke verklaring’ waardoor het thema ook op de agenda van de Europese Commissie kwam. > www.verantwoordaankopen.be

Grondstoffen Kofﬁe In 2007 keurde de International Coffee Organisation (ICO) een nieuw Internationaal Koffieakkoord goed. Namens

Oxfam International, dat bij de ICO had gelobbyd voor een akkoord dat ook voor de koffieboeren waardevol zou zijn, volgde Oxfam-Wereldwinkels in 2008 nauwgezet op hoe de belangrijke koffielanden het akkoord implementeerden. Specifiek ging onze aandacht naar de producerende landen waar onze partners gevestigd zijn. Daarnaast houden we de Europese Unie in het vizier (43 procent van de wereldwijde koffieconsumptie). Oxfam Wereldwinkels was aanwezig op de ICO-vergaderingen in Londen in mei en september. Netwerken op koffiedag in Uganda Oxfam-Wereldwinkels organiseerde van 1 tot 3 oktober 2008 een ‘partnerontmoeting’ in Kampala (Uganda). Deelnemers waren onze Ugandese partners Gumutindo (koffie), Igara en Kayonza (thee), Mubuku (vanille) en Mbadifa, Madfa en Hodfa (bonen). Daarnaast waren er vertegenwoordigers van de Belgische ngo’s Broederlijk Delen, Trias en Veco, samen met enkele producentengroepen aan wie zij ondersteuning bieden. Voor de politieke dienst lag de klemtoon vooral op netwerken in de Oost-Afrikaanse koffiesector. Aan de partnerontmoeting koppelde Oxfam-Wereldwinkels een ‘koffiedag’ met een aantal relevante spelers uit de OostAfrikaanse koffiesector. De koffiedag was een vervolg op het Afrika Koffieforum van 26 en 27 april 2007 in Gent. Producentenorganisaties, een vertegenwoordiger van de Europese Commissie, ngo’s en lokale beleidsmakers, consultants en onderzoekers bekeken hoe de stem van de boer duidelijker kan weerklinken. Hoe kunnen koffieproducenten zich organiseren om de juiste beleidsmensen aan te spreken? Hoe kan hun stem weerklinken in internationale organisaties? OxfamWereldwinkels zal de producentennetwerken in Oost-Afrika van informatie over de ICO voorzien. Anderzijds is input van de netwerken onontbeerlijk voor ons internationaal lobbywerk. Een vervolg op deze koffiebijeenkomst is gepland voor 2010 in Afrika.


foto: Tineke D’haese

Cacao Rondetafel voor een duurzame cacaoeconomie (RSCE) Sinds 2007 komen alle spelers in de cacaoketen bij elkaar op een internationaal forum: de rondetafel voor een duurzame cacao-economie (RSCE). Industrie, overheden, ngo’s, vakbonden en producentenorganisaties werken er aan een gezamenlijke aanpak voor de problemen in de keten. Oxfam-Wereldwinkels discussieerde mee in de eerste bijeenkomst (2007) en bereidde in 2008 de latere bijeenkomsten voor. Oxfam-Wereldwinkels speelt er de voortrekkersrol binnen Oxfam International.

foto: Stijn Van Asch & Annelies Verroken

International Cocoa Organisation (ICCO) Sinds 2008 volgt Oxfam-Wereldwinkels opnieuw de activiteiten van de Internationale Cacao Organisatie op. Er is een nieuw cacao-akkoord in de maak dat eind 2009 moet worden afgewerkt. Oxfam-Wereldwinkels is waarnemer bij dit proces.


Cacaorapport In juni verscheen het cacaorapport ‘Naar een duurzame cacaoketen. Macht en mogelijkheden binnen de cacao- en chocoladesector’. Het meertalige rapport, geschreven door het onderzoeksbureau IPIS in opdracht van Oxfam-Wereldwinkels, gaf een internationale boost aan ons grondstoffenwerk en draagt op verschillende manieren bij tot het debat over een duurzame cacao-economie. Het geeft een overzicht van de stappen in de cacao- en chocoladeketen en schetst de belangrijkste stakeholders binnen die keten. Het gaat in op de concentratie en de marktmacht van de cacaoverwerkende en chocoladeproducerende bedrijven, en formuleert aanbevelingen om de keten duurzamer te maken. De cacaoketen duurzamer maken is een gedeelde verantwoordelijkheid van de Europese Commissie, de cacao- en chocoladebedrijven en de nationale overheden van Ghana en Ivoorkust, stelt het rapport. Oxfam-Wereldwinkels confron-

teerde deze stakeholders met onze aanbevelingen. In de zomer van 2008 werd het rapport voorgelegd aan Enzo Barrattini, binnen de Europese Commissie verantwoordelijke voor grondstoffen. Op 18 november werd het rapport voorgelegd aan Mars, Nestlé, Ferrero, Kraft en Barry Callebaut. Daaruit kwamen interessante overeenkomsten en verschillen tussen onze visie en die van de bedrijven naar voor. In februari 2009 stellen we het rapport voor aan overheden en parlementsleden.

Geef die boer een stoel Oxfam-Wereldwinkels vierde de Internationale Dag van de Fair Trade op 10 mei op een niet-klassieke manier: met een virale campagne. Zoals een bacterie je ‘zomaar’ overvalt en zich zonder dat je er erg in hebt verspreidt, zo baande ons virus zich een weg door Vlaanderen. Onder de vorm van een stoel. De stoel werd bijgeschoven in tv-programma’s, dook op in blogs en internetfora, zette zich in Humo en Metro en trok naar Parijs, Egypte en Soweto. Tientallen wereldwinkels zetten een stoel in hun gemeente en kwamen daarbij vaak ontzettend creatief uit de hoek. Je kon alle resultaten in foto- of filmvorm bewonderen op www.eenstoel.be (147 fotoposts, 10 filmpjes en 77 fotoalbums). Geen plaats aan de onderhandelingstafel Maar waarover ging de stoel eigenlijk? Op de Internationale Dag van de Fair Trade onthulden de roze stoelen hun ware aard. In de wereldhandel spelen kleinschalige producenten niet mee. Door de grote machtsconcentratie bij handelaars en verwerkers komt steeds minder van de eindprijs bij de producent terecht. De ‘kleintjes’ worden niet altijd beter van hogere prijzen en hebben geen plaats aan de internationale onderhandelingstafels. Nochtans wordt dáár beslist over hun leven en hun families. Daarom vroeg Oxfam-Wereldwinkels op 10 mei: zorg

ervoor dat de boeren in het Zuiden ook een stem krijgen. Geef ze een stoel aan de onderhandelingstafel.

Oxfam netwerkt Onze lobbyactiviteiten rond koffie en cacao zijn ingebed in de netwerken die Oxfam- Wereldwinkels onderhoudt met andere organisaties, zowel nationaal als internationaal. In verschillende werkgroepen bespreken we onze strategie over handel in grondstoffen. In België gebeurt dat bijvoorbeeld in de werkgroep ‘handel’ van 11.11.11, internationaal in de werkgroep ‘tropische grondstoffen’ van Oxfam Internationaal. Samen met Oxfam-collega’s uit Duitsland, Nederland, Groot-Brittannië, Spanje en de Verenigde Staten overlegde Oxfam-Wereldwinkels op 16 april over de oprichting van deze werkgroep. Later in het jaar hield de groep twee teleconferenties. Voor koffie neemt Oxfam Wereldwinkels het voortouw binnen Oxfam Internationaal. Voor cacao werken we samen met onze Nederlandse collega’s.

Biobrandstoffen Eén jaar lobbyen voor een socialer biobrandstoffenbeleid In januari 2008 lanceerde de Europese Commissie haar voorstel voor een richtlijn rond hernieuwbare energie. Het voorstel bood echter geen garanties op een duurzame productie van de biobrandstoffen die Europa zou gebruiken. Dat was voor Oxfam genoeg redenen om te gaan lobbyen voor een socialer en rechtvaardiger biobrandstofbeleid. We stelden een lijst op van sociale criteria die minimaal moeten worden gerespecteerd. We schreven hierover de




Duurzame landbouw en klimaat: coherent beleid? Oxfam-Wereldwinkels vroeg in 2008 aandacht voor meer coherentie in het handels-, landbouw- , klimaat- en ontwikkelingsbeleid. In februari namen we deel aan de rondetafel in het federaal parlement ‘Landbouw en ontwikkeling: coherentie in het beleid’ en presenteerden er een gevalstudie. In maart namen we deel aan de conferentie ‘Klimaat en Ontwikkelingssamenwerking’ van minister Charles Michel. In opvolging van die conferentie werkten we binnen VODO mee aan aanbevelingen rond de integratie van klimaatbekommernissen in ontwikkelingssamenwerking. De wereldwijde voedselcrisis en hoe ze te overwinnen We namen in mei als lid van VODO deel aan de Commissie Duurzame Ontwikkeling van de Verenigde Naties (CSD 16) in New York. Naar aanleiding van de FAOtop in juni werkten we mee aan het ngostatement “De wereldwijde voedselcrisis en hoe ze te overwinnen” van de coalitie ‘Landbouw 2015’. Naar aanleiding van Wereldvoedseldag (16 oktober) werkten we mee aan beleidsvoorstellen inzake de voedselcrisis en namen we deel aan een gezamenlijke lobbyactiviteit van ngo’s in het Federaal Parlement. Aandacht voor adaptatie in landbouw Oxfam-Wereldwinkels was één van de ondertekenaars van het gezamenlijke ngo-standpunt voor de VN-klimaatconferentie in Poznan (Polen). We vroegen de ministers Magnette en Crevits dit standpunt te verdedigen. Het standpunt werd als opiniestuk in ‘De Morgen’ gepubliceerd. De ngo’s vroegen in het standpunt meer middelen voor adaptatie aan klimaateffecten, zeker in de landbouw in het Zuiden waar nu al de effecten gevoeld worden.

EPA’s: 80.000 handtekeningen voor de minister Na twee jaar campagne voor voedselsoevereiniteit in het Zuiden en tegen de EPA’s werden op 20 mei 80.526 handtekeningen afgegeven aan minister voor Ontwikkelingssamenwerking Charles Michel. De meeste handtekeningen werd ingezameld tijdens de voorbije campagne tegen de EPA’s, die ook door Oxfam-Wereldwinkels werd geschraagd.

Palestina 60 jaar ontheemd, 40 jaar bezet Oxfam-Wereldwinkels stond mee aan de wieg van de campagne ‘60 jaar ontheemd, 40 jaar bezet’ van het Actieplatform Palestina en de Association BelgoPalestinienne. 60 jaar na de oprichting van de staat Israël hebben de Palestijnen nog altijd geen eigen staat. In het kader van deze campagne trok in maart een middenveldmissie, met onder andere Koen Van Bockstal en Leen Laenens van Oxfam-Wereldwinkels, naar de bezette Palestijnse Gebieden. In april maakten sprekers van de Palestijnse organisatie Badil en de Israëlische organisatie Zochrot een tournee over de nakba door het land. Op 16 mei trok in Brussel een actie rond de verdwenen dorpen de aandacht van winkelende voorbijgangers. Hoogtepunt van de campagne was de solidariteitsdag van 18 mei in Brussel met een infomarkt, debatten en een cultureel programma. Oxfam-Wereldwinkels organiseerde ook zelf een portie cultuur in het kader van het project ‘Welkom Palestina’. De schrijfster en activiste Anja Meulenbelt besprak filmfragmenten onder de noemer ‘Palestinian Vibes’ aan de KULeuven en op een Palestina-weekend in Asse.

Op het web: ‘beleving’ We noteren voor 2008 een kleine daling van het aantal webbezoeken. Maar daar horen een paar kanttekeningen bij. Voor sommige maanden moeten we het bezoek aan de blogsite www.eenstoel. be erbij rekenen. Deze virale online campagne lokte tussen 1 april en 18 mei 2008 13090 bezoekers. Ook noteren we een mooie stijging van het webbezoek aan www.oft.be, de site van onze handelsorganisatie. Het totaal aantal bezoeken aan www.oft.be steeg van 40.311 in 2007 naar 48182 in 2008, het totaal aantal unieke bezoekers vermeerderde van 31.434 naar: 38.431. Enkele hoogtepunten uit 2008 - Begin 2008 lanceerden we de vernieuwde homepage van www.oww.be. Beleving kwam meer op de voorgrond door de grote banner en afbeeldingen van producenten en producten. Er is nu meer plaats voor actualiteit, er kwam een extra luik ‘educatie’ en de benamingen van de hoofdrubrieken werden gebruiksvriendelijker gemaakt.

- We werkten twee mooie interactieve online campagnes uit: een ontbijtwedstrijd en de eindejaarscampagne van Oxfam Fairtrade. In beide gevallen konden bezoekers via een flashanimatie door enkele vragen op te lossen een mooie prijs winnen. De twee wedstrijden kenden elk enkele duizenden deelnemers. ■

In de media Oxfam-Wereldwinkels verspreidde in 2008 19 persberichten en/of opiniestukken (13 in 2007), ondermeer over de voedselcrisis, de deelname van Jeroen Meus aan de Week van de Fair Trade, de negatieve houding van het VBO inzake fair trade, de EPA-campagne, de Internationale Dag van de Fair Trade (‘Geef de boer een stoel’), de samenwerking met het Rode Kruis, EYE on fair trade, de Week van de Vrijwilliger en biobrandstoffen. Volgens de mediadatabank Mediargus besteedden de media in 2008 minder aandacht aan Oxfam-Wereldwinkels en eerlijke handel dan in 2007. Mediadatabank Mediargus (1 januari 2008 - 31 december 2008)

@

Belgische Europarlementsleden aan en voerden gesprekken met de Belgische onderhandelaars in de Europese Raad. In september lanceerden we een petitie aan de Belgische europarlementairen. We schreven een MO*-paper over de impact van het biobrandstoffenbeleid op eerlijke handel en duurzame ontwikkeling. Tezelfdertijd voerden ook andere ngo’s de druk op, maar dan meer gericht op betere milieucriteria. De lobbyacties waren zeer succesvol: het Europees Parlement stemde in september een reeks belangrijke verbeteringen, waaronder clausules rond voedselzekerheid en landrechten en bindende sociale en milieucriteria op niveau van de plantages. De daaropvolgende maanden richtten we onze pijlen op Belgische ministers en parlementsleden. De beleidsbeïnvloeding liep hier heel wat stroever. Onze beleidsmakers vrezen dat sociale criteria voor biobrandstoffen lkunnen leiden tot handelsgeschillen binnen de Wereldhandelsorganisatie. Oxfam werkte mee aan een advies van de Federale Raad Duurzame Ontwikkeling aan de minister van Klimaat, Energie en Duurzame Ontwikkeling. In december bereikten de Europese beleidsmakers een akkoord over de duurzaamheidcriteria waaraan de biobrandstoffen moeten voldoen. Helaas hield men vast aan de bindende doelstelling om tegen 2020 tien procent biobrandstoffen voor transport te gebruiken. De ngo’s zijn tegen deze doelstelling, en zullen blijven vechten voor een herziening.

foto: Tineke D’haese

foto: Brecht Van der Meulen

Oxfam-Wereldwinkels op het web / in de media

- Gedurende 2008 werkte de dienst Communicatie aan de actualisering van de producenteninformatie online, volgens een daartoe opgesteld communicatieplan. - We lanceerden de website www.publicaffairs.be met bijbehorende nieuwsbrief over eerlijke handel in openbare aanbestedingen.

Trefwoord

2007

2008

Oxfam (enkel NL)

1913 hits

1792 hits

Wereldwinkel

1312 hits

1325 hits

Fair trade

1050 hits

931 hits

Eerlijke handel

908 hits

625 hits

- Plaatselijke wereldwinkels kregen in 2008 de mogelijkheid om op hun minisite zelf fotoalbums te activeren en foto’s over hun werking, winkel en evenementen op te laden.


foto: Nellle

www.oww.be in statistieken

Digizine

• Gemiddeld aantal bezoeken per maand: 25.645 (in 2007: 25.797) • Gemiddeld aantal unieke bezoekers per maand: 17.433 (in 2007: 17.550) • Totaal aantal unieke bezoekers: 182.784 (in 2007: 184.373) • Totaal aantal bezoeken: 307.742 (in 2007: 309.243) • Percentage nieuwe bezoekers: 56,19% (in 2007: 57,39%) • Populairste pagina’s: winkels, producten, Oxfam Fairtrade, producenten, recepten, over ons (bron: Google Analytics)

Het Digizine, de elektronische nieuwsbrief van Oxfam-Wereldwinkels, zorgt elke maand voor een actuele portie eerlijke handel in de mailbox van wie zich inschrijft via www.oww.be/digizine. Het aantal Digizine-abonnees kende een mooie groei van 6810 (januari 2008) naar 9982 (januari 2009). In 2008 overschreed het aantal nietwereldwinkeliers het aantal wereldwinkeliers in het totale abonneebestand. De kans om bij nationale acties, zoals campagnes en online wedstrijden, bezoekers te laten registreren voor het Digizine leverde meer dan 2000 abonnees op. Ook personaliseren steeds meer wereldwinkels het Digizine voor hun klanten. Elke maand kunnen ze één nieuwsitem toevoegen, dat bij verzending automatisch naar hun klanten verstuurd wordt. 38 wereldwinkels maakten in 2008 van deze mogelijkheid gebruik. Om het personaliseren van het Digizine en het beheer van de eigen minisite te promoten, organiseerde de Communicatiedienst twee vormingsmomenten (20 maart in Gent en 13 september op de Vakbeurs).

Evolutie digizine



ﬁnancieel verslag

Oxfam-Wereldwinkels: negatief resultaat binnen de perken

Oxfam-Wereldwinkels vzw boekte in 2008 een negatief resultaat van 124.784 euro. Dit verlies is uitsluitend te wijten aan een ernstige fout, waarbij wel de inkomsten voor het Zuidluik van DGOS werden voorzien (voor een bedrag van 280.000 euro), maar niet de ermee cor-


responderende uitgaven. Door strakke budgetcontrole en kostenbeheersing zijn we erin geslaagd om dat potentiële verlies aanzienlijk te reduceren, zonder aan de essentiële invulling van de prioriteiten van de jaarplanning te raken. De herstructurering van afgelopen najaar

“bij gelijkblijvende inkomsten” zou ertoe moeten leiden dat we voor de toekomst de steeds stijgende personeelskosten op een structurele manier hebben aangepakt. Daardoor zouden we de komende jaren in staat moeten zijn om, mits correct budgetteren en strakke en drie-



maandelijkse budgetcontroles, opnieuw budgetten in evenwicht of met licht overschot te realiseren. Inkomsten We realiseerden in 2008 een totale opbrengst van 2.048.549 euro, 31.151 euro minder dan voorzien in het budget. Die inkomsten bestaan uit twee grote posten. • Subsidies. We realiseerden voor 85.500 euro meer inkomsten vanwege de Nationale Loterij (eigenlijk een verschuiving van 2007) en realiseerden met 33.410 euro ook meer dan het dubbele dan begroot bij de provincie Vlaams-Brabant. Oxfam-Wereldwinkels ontving in 2008 132.605,64 euro subsidies van 11.11.11, de koepel van de Vlaamse Noord-Zuidbeweging. • Het bedrag dat we ontvingen van Oxfam Fairtrade over bruto gerealiseerde omzet was 12.787 euro minder dan begroot, wegens tegenvallende omzet, vooral in verkoopskanalen buiten het eigen wereldwinkelnetwerk. Uitgaven • De belangrijkste uitgavenpost blijft de personeelskost, goed voor 1.503.263,53 euro, een meerkost van 26.755 euro ten opzichte van de begroting. De hoofdreden is de herstructurering, die niet voorzien was, en het feit dat ontslagvergoedingen, outplacement en dubbel vakantiegeld bij vertrek allemaal in 2008 moesten worden geboekt. • De meeste diensten bleven, door strakke budgetcontrole en kostenbeheersing, onder de toegestane uitgaven. Enkel de communicatiedienst / infolijn, de bewegingsdienst en vooral de producentendienst noteerden een overschrijding van de begroting. • We realiseerden vooral een fikse besparing op de energiefactuur. ■


Balans Activa / Vaste Activa Ten opzichte van vorig jaar (2008) is er een lichte afname met 29.340 €. De waardeverminderingen situeren zich op het vlak van II. Immateriële vaste activa (code 21) met het verder afschrijven van “software layoutdienst” III. Afschrijven van de waarde van het gebouw van het Nationaal Secretariaat en een waardevermindering van meubilair en rollend materieel in volle eigendom van de vereniging. Activa / Vlottende activa Bij vorderingen op ten hoogste één jaar is er een gevoelige stijging bij de handelsvorderingen met 378.993 €. Dit is hoofdzakelijk het gevolg van het feit dat een jaarrekening (balans) een momentopname is op die precieze datum (31.12.2008) en de intercompany vorderingen van OWW aan OFT op dat ogenblik zeer groot waren (fee-inkomsten voor de omzet tijdens de eindejaarsperiode van 2008). Intussen situeren die intercompany vorderingen zich op een veel lager niveau. Bij overige vorderingen vallen vooral op de post te ontvangen subsidies (76.541,69 €), wat hoofdzakelijk slaat op de afrekening van DGOS voor kalenderjaar 2008 en een nog niet uitbetaalde eindafrekening van een subsidie van de Nationale Loterij voor een bedrag van 44.001,40 € voor projectensteun in 2006 & 2007. Passiva / Eigen Vermogen Het eigen vermogen daalt met 10% tot 1.124.061% De voornaamste oorzaken zijn : • De fondsen bestemd voor het sociaal passief werden gedrukt met 36.957,61 € ingevolge de afname van het personeelsbestand. • Het verlies van boekjaar 2008 ten bedrage van -124.784,29 € werd in mindering genomen van de post bestemde fondsen en overgedragen winst (verlies). Passiva / Voorzieningen Er is een lichte daling bij de voorzieningen van 7.026 € terug te wijzen op de post voorzieningen voor risico’s en kosten. Dit heeft te maken met de verkoop van de windmolen aan Eco technieken en een terugname van provisies voor advocatenkosten in dit dossier en voorziening groot onderhoud en herstelling. Passiva / Schulden • Bij de schulden op meer dan één jaar is er een toename van de overige leningen met 34.071 €. Dit is te danken aan een gestegen intekening van wereldwinkeliers op de respect+ obligatielening. Hoewel dit in de balans terecht als een schuld in ingeschreven betekent dit in de feiten toch een bijkomende financiële buffer voor OWW, omdat het in de feiten voor extra werkkapitaal zorgt. • Bij de schulden op ten hoogste één jaar is er een significante toename met 50.707 € bij belastingen en bezoldigingen en sociale lasten omwille van de hogere bezoldigingen en sociale lasten veroorzaakt door de herstructurering van eind 2008.


duurzaamheidsverslag 1

Inleiding

Verslagparameters Dit jaarverslag heeft betrekking op de periode 1 januari 2008 - 31 december 2008 Oxfam-Wereldwinkels zal jaarlijks een gelijkaardig maatschappelijk verslag maken. Het eerste maatschappelijk jaarverslag had betrekking op de periode 1 januari 2007 - 31 december 2007. Contactpunt voor vragen over het jaarverslag: Koen Van Bockstal, Ververijstraat 17, 9000 Gent; [email protected]; 09/218.88.99 Oxfam-Wereldwinkels kiest voor duurzaamheidsverslaggeving op basis van het GRI-model (Global Reporting Initiative). Zie daarvoor het voorwoord van dit jaarverslag. We hebben geen expliciete informatie opgenomen over Oxfam Fairtrade cvba. Voor informatie over onze handelsorganisatie verwijzen we graag naar het jaarverslag.van OFT. Tabel met standaardonderdelen van de informatievoorziening van het verslag: zie blz 45

foto: Yel

Bepaling van de inhoud van het verslag


De beslissing om te werken met duurzaamheidsverslaggeving op basis van het GRI-model (Global Reporting Initiative) is er onder meer gekomen onder impuls van Kauri vzw. Oxfam-Wereldwinkels legde, als lid van dit netwerk, GRI-contacten met andere ngo’s zoals Protos en non-profitorganisaties uit andere sectoren zoals BBL, Natuurpunt en Greenpeace. We hopen voor het jaarverslag 2009 gebruik te kunnen maken van

de ngo-specifieke versie van GRI-duurzaamheidsverslaggeving, die momenteel ontwikkeld wordt.

Reikwijdte Oxfam-Wereldwinkels vat zijn duurzaamheidsverslaggeving aan op het instapniveau van het GRI-model. Dit betekent dat we over minimaal tien relevante parameters rapporterend. In dit verslag werden er 47 opgenomen. Op blz 45 vindt u een samenvattende tabel. Het jaarverslag 2008 kan voor een aantal indicatoren de resultaten vergelijken met die van 2007. Afhankelijk van de vastgestelde ontwikkelingen kunnen we over correctieve maatregelen beslissen.

Inspraakmogelijkheden Inspraak in de werking van OxfamWereldwinkels door werknemers wordt georganiseerd via de vakbondsafvaardiging, het CPBW, teambijeenkomsten en regelmatige personeelsvergaderingen. De gedelegeerd bestuurder en de verschillende diensthoofden kunnen op elk ogenblik rechtstreeks worden aangesproken. Het arbeidsreglement voorziet procedures bij conflicten. Indien een conflict bestaat waarin de gedelegeerd bestuurder betrokken partij is, kan de Raad van Bestuur worden aangesproken om te bemiddelen. Het huishoudelijk reglement sluit werknemers uit van lidmaatschap van de Algemene Vergadering.

Belanghebbenden • Vrijwilligers: zowat achtduizend vrijwilligers zetten zich in om de activiteiten van Oxfam-Wereldwinkels te ondersteunen via handel, educatie en actie.

• Media: Oxfam-Wereldwinkels heeft een lange traditie van interactie met de media teneinde over zijn activiteiten en doelstellingen met het brede publiek te communiceren. • Industrie, politiek en overheden: Oxfam Wereldwinkels vervult, zowel rechtstreeks als onrechtstreeks, de rol van kritische stakeholder van de industrie. Vanuit een principiële rechtenbenadering zijn dialoog en overleg daarbij prioritair. Bij de subsidiërende overheden streven we naar een goede verstandhouding en sterke transparantie over de besteding van de middelen, met behoud van onze autonomie. Met politieke partijen en mandatarissen delen we onze standpunten en bekommernissen om maatschappelijke veranderingen mee te helpen realiseren. • Personeel: zie ‘inspraakmogelijkheden’ hierboven • Leveranciers: Oxfam-Wereldwinkels kiest zijn leveranciers op basis van een mix van criteria gaande van nabijheid, prijs, ecologische en economische productkwaliteit tot sociale overwegingen. ■

OxfamWereldwinkels kiest zijn leveranciers op basis van een mix van criteria gaande van nabijheid, prijs, ecologische en economische productkwaliteit tot sociale overwegingen. Jaarverslag 2008 Oxfam-Wereldwinkels 39

Respect voor mens en milieu foto: oww Gent

jvslg0

duurzaamheidsverslag 2 prestatie-indicatoren / ecologische indicatoren

Eerlijke handel heeft aandacht voor duurzame ontwikkeling, zowel op sociaal en economisch vlak als in de zin van duurzame ecologische ontwikkeling. Dit laatste betekent dat Oxfam-Wereldwinkels duurzaam omgaat met natuurlijke hulpbronnen. We gebruiken, indien mogelijk, energiebesparende productiemethodes. We streven naar milieuvriendelijk transport. We kiezen voor een efficiënt en duurzaam beleid op het vlak van verpakking en afvalverwerking. We hebben maximale aandacht voor biolandbouw. We opteren, indien haalbaar, voor fairtradeproducten van biologische herkomst.

kg CO2. Een besparing dus van 0,17 kg CO2/kg thee. Kayonza produceert 300 ton thee per jaar en bespaart op die manier 51 ton CO2-uitstoot per jaar.

Plan voor meer duurzaamheid

“Groene stroom past gewoon in het idee wereldwinkel”

In ons streven naar meer sociaal en economisch rechtvaardige wereldverhoudingen brengen we de impact van onze werking op het leefmilieu mee in rekening. Ons ‘Werkplan voor meer duurzaamheid’ legt de focus op deze ecologische dimensie. Het plan wil tegen 2015 onze CO2-uitstoot met 50 procent verminderen. Negatieve milieu-effecten zoals het waterverbruik en de afvalberg moeten met 20 procent naar omlaag. Deze doelstellingen worden vertaald in jaarlijkse actieplannen, verdeeld over vier ‘kamers’: de producten, het nationaal secretariaat, de keten van logistiek/ transport en de plaatselijke wereldwinkels. We geven twee voorbeelden: De eerste kamer: minder CO2 voor onze thee Tegen 2015 willen we, samen met onze partners en verwerkers, de uitstoot van broeikasgassen terugdringen tot 40 procent, te beginnen met de voornaamste productgroepen koffie, wijn, chocolade en fruitsap. In 2008 investeerde onze theepartner Kayonza in Uganda in energiebesparing via onder meer isolatie. Vroeger werd er ongeveer 1,63 kg CO2 uitgestoten per kg thee. Nu is dat 1,46 uitges

De vierde kamer: tachtig groene medailles Eén van de meest efficiënte manieren om je ecologische voetafdruk snel te verkleinen, is overschakelen naar groene stroom. Energie neemt immers een grote hap uit je eerlijke-aardeaandeel. We willen dat tegen de zomer van 2009 minstens tachtig wereldwinkels groene stroom hebben. Hoe deden ze dat in Tessenderlo, Begijnendijk en Gent-Oost?

• Waarom ben je overgeschakeld en hoe maakte je de keuze van leverancier? Patrick (Begijnendijk): “Enerzijds het milieu, anderzijds het standpunt van de wereldwinkel tegen de grote ‘prijswoekeraars’.” Willy (Tessenderlo): “Wij zijn overgeschakeld naar Nuon Nature. Dat was de makkelijkste en snelste leverancier. We plannen nu over te schakelen naar Ecopower, omwille van de coöperatieve idee en de goede quotering van Greenpeace.” Sabine (Gent-Oost): “We hebben een zeer slechte behuizing waar we sowieso al één en ander van energie buitengooien. We kunnen daar weinig aan doen, aangezien we huren. Maar we wilden wel groene stroom. We waren bij Electrabel en zijn gewoon overgegaan naar Electrabel Groen.” • Waarom zou je andere wereldwinkels aanraden om over te schakelen ? Patrick: “Dit past gewoon in het idee wereldwinkel.” Willy: “Vergelijk op de website van VREG de verschillende leveranciers en doe het gewoon.” Sabine: “Schakel over! Al was het maar voor het signaal dat we het belangrijk vinden bewust om te springen met energie.”

Energieverbruik

Afval

Direct energieverbruik door primaire energiebron Oxfam-Wereldwinkels verbruikte in 2008 54.404 kWh aardgas (35.274,29 kWh in 2007).

Afvalstoffen: totaalgewicht afval naar type en verwijderingsmethode

Indirect energieverbruik door primaire energiebron Oxfam-Wereldwinkels verbruikte in 2008 25.521 kWh elektriciteit hernieuwbare energie (26.319,22 kWh in 2007).

Woon-werkverkeer Oxfam-Wereldwinkels promoot milieuvriendelijk woon-werkverkeer. Medewerkers hebben recht op de wettelijk vastgestelde tussenkomst door de werkgever in hun verplaatsingskosten van en naar het werk. Voor medewerkers die met het openbaar vervoer naar het werk komen, heeft Oxfam-Wereldwinkels een derdebetalerscontract met de NMBS afgesloten. Andere abonnementen voor openbaar vervoer (bus, tram) worden volledig terugbetaald. Wie met de fiets komt werken, al dan niet in combinatie met het openbaar vervoer, krijgt een vergoeding van 0,15 euro/km. Wie zijn fiets aan het station stalt, kan de stalkosten vergoed krijgen. OWW 2008 (tussen haakjes 2007) fiets

8 (13)

eigen wagen

4 (4)

openbaar vervoer

20 (12)

firmawagen

0

Gemengd glas 0.09 m³ (verwerking door VLAR nv in Willebroek - categorie ‘andere voorbehandeling’) (0,24 m3 in 2007) Papier en karton 11,11 m3 (verwerking door Sora Enso Langerbrugge nv in Gent - categorie ‘sorteren’) (81,4 m3 in 2007) Restfractie 9,83 m3 (verwerking door IVAGO in Gent - categorie ‘verbranden’) (43,7 m3 in 2007)

Opendeurdag in de Ververijstraat Op 28 juni was het feest in de Ververijstraat, waar Oxfam-Wereldwinkels zijn nationaal secretariaat heeft ondergebracht. De vrijwilligers konden een kijkje nemen achter de schermen van het nationaal secretariaat. De geheimen van het ecologisch gebouw werden onthuld. Je kwam te weten hoe dikwijls we warme truiendagen organiseren in de winter en hoe we onszelf koelen in de zomer. Er was een tentoonstelling over de weg die een product aflegt en hoe elke dienst van het secretariaat daarin een rol vervult. Ook het magazijn van OFT-Logistics, dat in april 2007 naar een ruimere locatie in de Nijverheidsstraat in Destelbergen verhuisde, kon bezocht worden.

Waterverbruik Oxfam-Wereldwinkels verbruikte in 2008 34,32 m3 water (stadswater).(1.115,36 m3 in 2007). Een fenomenale besparing, waarmee we weer op het niveau van 2006 zitten. Het grote waterverbruik in 2007 was te wijten aan een waterlek.

Catering en aankoopbeleid Vanzelfsprekend laat de aandacht voor eerlijke handel en de keuze voor duurzame ontwikkeling zich ook laflezen uit de catering en het aankoopbeleid van Oxfam-Wereldwinkels. We opteren zoveel mogelijk voor fairtrade- en bioproducten, recyclagepapier, producten van lokale coöperaties en handelaars, …

foto: oww Gent



duurzaamheidsverslag 3 prestatie-indicatoren / sociale indicatoren

foto: Yel

Investeren in mensen

Onze HRM-strategie: implementatie strategisch HRM beleid … In 2007 startte, in samenwerking met de stad Gent, het project ‘Investors in People’, een methodologie om een strategisch personeelsbeleid te implementeren in de organisatie. In 2008 hadden daartoe een 4-tal stuurgroepvergadering plaats en enkele Rondetafelgesprekken. Dit resulteerde in het voorstel om een lijst op te stellen rond verbeterprojecten om de sfeer en de werking te verbeteren, zoals een emailcode, het actualiseren en optimaliseren van de personeelsgids en omvormen naar een bruikbare en praktische onthaalmap, aanzetten geven voor de opstart van een intranet ter stimulering en optimalisering van de interne communicatie. De zorg voor het personeel in de zin van attent omgaan met elkaar, werd hoog op de prioriteitenlijst geplaatst. Helaas voor de sturing van het traject, verkoos de toenmalige Stafmedewerkster HR voor een andere wending in haar professionele carrière en verliet zij in augustus 2008 Oxfam Wereldwinkels. De stuurgroep was te jong om dit nobele initiatief verder actief te dragen. Daarnaast startte in juli 2008 in alle hevigheid de financiële crisis en diende de organisatie energie te steken in het leveren van weerwerk aan de implicaties van de financiële crisis, net zoals vele andere bedrijven en organisaties. Eind 2008 drong zich een herstructurering op wat gepaard ging met interne functieverschuivingen en een belangrijke uitstroom en wat voor heel wat commotie zorgde zowel binnen de beweging als binnen de organisatie. Het bleek toch wat meer voeten in de aarde te hebben om de HR stafmedewerkster te vinden en te vervangen. Najaar 2008 kon de organisatie een nieuwe HR professional aantrekken, die helaas pas kon starten 1 januari 2009.

Het personeelsbestand van Oxfam-Wereldwinkels • Aantal medewerkers Aantal medewerkers verdeeld over 20071 en 2008 In de maatschappelijke discussie omtrent de nivellering tussen arbeiderstatuut en bediendestatuut is Oxfam Wereldwinkels koploper: alle afgesloten arbeidsovereenkomsten zijn steeds arbeidsovereenkomsten voor bedienden, al naargelang de situatie met voltijdse of deeltijdse prestaties.

Het meeste aantal medewerkers vinden we terug in de jongere leeftijdsgroep tot 45 jaar. De vergrijzing van de medewerkers in OWW is nog niet van toepassing. Dit in tegenstelling tot de welzijnssector. Dit betekent dat er geen opvallende uitstroom valt te verwachten omwille van de vergrijzing. Het personeelsbestand moet bijgevolg niet dringend aandacht besteden aan de vernieuwing en de verjonging. De vrouwen zijn zowel wat koppen als wat vte betreft in de meerderheid. Wat overeenkomt met de waarnemingen binnen de social profit sector. Wat betreft het deeltijds werk, blijkt er geen statistisch significant verschil tussen deeltijds werken bij vrouwen als bij mannen.

zovoort. De verantwoordelijkheid belet medewerkers misschien om bij een fysiek onwelzijn ogenblikkelijk te kiezen voor afwezigheid. De leeftijdsgroep tussen 35-44 jaar scoren het hoogst in het ziekteverzuim. Dit beantwoordt aan de trend dat dit de meest actieve leeftijdsgroep is, die tot een zeer actieve leeftijdscategorie behoren: de volle ontwikkeling van het gezin, kinderen krijgen en opvoeden, de woning aanschaffen en eventueel verbouwen. Enigszins buiten een logische verklaring, als zouden deeltijdsen meer tijd krijgen om te recupereren, merken we dat de groep van de deeltijds tewerkgestelden we toch een hoger ziekteverzuim noteren.

2008

aantal werknemers

2007

2008

personen

personen

32

26

man aantal

22,7

deeltijdse AO voltijds AO

3

vrouw % van totaal

aantal

%

man vrouw

totaal

man vte

vrouw vte

4

10,3%

10

25,6%

14

30,8%

13

33,3%

25

personen

VTE

13

11,5

in dienst

7

7

verschil

6

4,5

Stand geteld op laatste dag beschouwd werkjaar (respectievelijk 31/12/2007 en 31/12/2008) 2 Over alle arbeidsovereenkomsten lopende en/of afgesloten in 2008 3 AO staat voor arbeidsovereenkomsten

Kw2

Kw3

Kw4

gem

>25 j

0,00%

0,00%

0,00%

15,91%

3,98%

klasse

25-29 j

1,54%

0,38%

1,89%

0,38%

1,05%

14 35,90

5

9

13,2

4,8

8,4

30-34 j

2,20%

1,28%

2,73%

0,00%

1,55%

36-45

16 41,03

6

10

14,1

5,7

8,4

35-39 j

6,67%

0,96%

0,34%

0,71%

2,17%

40-44 j

0,62%

0,00%

2,64%

19,64%

5,73%

45-49 j

1,54%

0,00%

7,58%

0,00%

2,28%

50-54 j

2,31%

0,00%

1,52%

0,47%

1,08%

+55 j

0,00%

0,00%

4,55%

13,64%

4,55%

Man

3,16%

0,84%

2,65%

1,42%

2,02%

Vrouw

2,65%

0,43%

1,40%

7,05%

2,88%

Voltijds

3,59%

0,89%

1,52%

1,55%

1,89%

Deeltijds 1,54%

0,00%

2,81%

11,75%

4,03%

2,86%

0,58%

1,92%

4,72%

2,52%

46-55

7 17,95

3

4

6

2,8

> 56

2

2

-

1,4

1,4

16

23

34,7

14,7

39

5,13

3,2 20 geslacht

• Arbeidsongevallen Er waren geen arbeidsongevallen in 2008. • Ziekteverzuim

12

Kw1 leeftijds-

18-35

totaal % van totaal

• Uitstroom – Instroom in de loop van 2008 Het personeelsbestand is in de loop van 2008 effectief gedaald met 6 koppen zijnde 4,5 vte.

uit dienst

totaal personen

vte

• Verdeling deeltijdse - voltijdse arbeidsovereenkomsten2 uitgedrukt in koppen Ongeveer 1 derde mannelijke medewerkers en 1 derde vrouwelijke medewerkers werken voltijds. De laatste derde werkt deeltijds, waarvan toch meer vrouwelijke medewerkers deeltijds werken. Opmerkelijk is toch – tegen de verwachting in – een behoorlijk aantal mannelijk deeltijdse medewerkers.

1


• Leeftijdsgroepen verdeeld in man/vrouw per kop en per vte in de loop van 20084 OWW (lopende en/of afgesloten arbeidsovereenkomsten in 2008)

Benchmarks: KMO gemiddelde ziekteverzuim 2008 = 4,5% Belgisch gemiddelde ziekteverzuim 2008 = 5,19% Het algemeen gemiddeld ziekteverzuim voor Oxfam Wereldwinkels ligt onder het KMO gemiddelde en onder het Belgisch verzuimgemiddelde. Een mogelijkse verklaring ligt in de zeer waardegerichte organisatie die Oxfam is. Medewerkers kiezen bewust voor Oxfam als werkgever voor de maatschappelijke relevante waarden zoals rechtvaardigheid, maatschappelijk verantwoord ondernemen en-

4

werkregime algemeen

Legende: • Rood = hoger dan het algemeen bedrijfsgemiddelde • Groen = lager dan het algemeen bedrijfsgemiddelde • Loonspanning Bij Oxfam-Wereldwinkels vertaalt de solidariteit tussen Noord en Zuid zich ook in een aangepast loonbeleid. De laagst verdienende medewerker ontvangt een bruto maandsalaris van 1800,02 euro, de hoogst verdienende werknemer ontvangt een bruto maandsalaris van 4334,52 euro. Dat levert een loonspanning op van 2,4.

Over alle arbeidsovereenkomsten lopende en/of afgesloten in 2008





Personeelsorganogram Oxfam-Wereldwinkels (31 december 2008)

Gedelegeerd bestuurder: Koen Van Bockstal

Algemene Diensten (oww/oft)

Directie 1 Directeur 1 Beleidsmedewerker

Financiële Dienst 1 Financieel Verantwoordelijke 1 Boekhouder

Producentendienst 1 Teamverantwoordelijke 4 Medewerkers

Communicatiedienst 1 Teamverantwoordelijke 5 Medewerkers

Politieke Dienst 1 Teamverantwoordelijke 3 Medewerkers

HRM 1 Stafmedewerker

Bewegingsdienst 1 Teamverantwoordelijke 2 Medewerkers Educatie 2 Medewerkers Verkoop & Marketing 3 Medewerkers Regiocoördinatoren

Oxfam Fairtrade

Grafische Dienst 1 Teamverantwoordelijke 2 Medewerkers

Informatica & Algemeen Secretariaat 1 Stafmedewerker 1 Medewerker Informatica 3 Medewerkers Secretariaat 1 Schoonmaakster

tekening: Bart Vantieghem

Oxfam Wereldwinkels


oww.be

ed. oww: augustus 2009 - 147 • art. nr.: 08458


Jaarverslag Handel, uit respect

Recommend Documents