4-daagse rondreis door de Champagnestreek van 25 t/m 28 juni 2006 met Stéphanie van Rantwijk van het Champagne Informatie Centrum en 9 NGS leden. Verslag Paul Op ten Berg Het werd een reis met veelal nieuwe ontdekkingen, immers de meesten van ons waren niet eerder in de Champagne. Het programma vertoonde een interessante spreiding. Vanuit ons hotel in het centrum van Reims werden zowel kleine als grote producenten bezocht. Lunches en diners werden, voor zover niet op de Champagnebedrijven geserveerd, rijkelijk besproeid met diverse Champagnes. Zondag 25 juni Op een zonovergoten terras in het centrum van Reims ontmoetten de deelnemers elkaar, waarbij na de lange autorit de dorst werd gelest met diverse Champagnes. Het diner vond plaats in Restaurant L’Apostrophe te Reims. Wij kregen er het volgende 3-gangen menu geserveerd, waarbij verschillende Champagnes op tafel kwamen. Feuilleté de fruits de mer et épinards, sauce crustacés *** Champagne Brut Spécial, Georges Gardet www.champagne-gardet.com De producent is gevestigd in de plaats Chigny-les-Roses, Montagne de Reims. Tot onze positieve verrassing waren de flessen voorzien van een achteretiket, iets dat helaas nog maar zelden te zien is in de Champagne. Blend van premier cru en grand cru wijnen van de Montagne de Reims en de Côte des Blancs, bestaande uit 1/3 pinot noir, 1/3 pinot meunier en 1/3 chardonnay. De reservewijnen hiervan kregen houtrijping. De flesrijping op de lie duurde 5 jaar en de flessen die wij proefden waren in 2005 gedegorgeerd. Licht goudgeel met fijne belletjes. Geur van rijp fris fruit. In de zachte smaak amandelen en rijp fruit van perzik, kweepeer, grapefruit en citroen. De vrij hoge dosage is net niet te veel. Goede lengte. Erg mooi als aperitief of eerste wijn, veel drinkplezier. Wijn en spijs: Bij dit luchtige bladerdeeg doet de Champagne het erg goed dankzij het filmende van het rijpe fruit. Dos de sandre poêlé aux girolles et ses poireaux caramélisés ***(*) Champagne Bauser Cuvée Fidélia 1999 www.champagne-bauser.fr De producent is gevestigd in de plaats Les Riceys in de Côte des Bar. Het is het meest zuidelijk gelegen deel van de Champagnestreek, befaamd om zijn rosé. Deze Champagne is afkomstig van ruim 30 jaar oude wijnstokken. De kleur is wat meer geconcentreerd. Strakke geur van gekonfijt fruit, citrusschil en terroir. De smaak is rijp met stevige zuren, die de wijn gastronomisch goed inzetbaar maken (foie gras). Complexiteit en spel, prima lengte. Wijn en spijs: Bij het zoetje van de venkel zijn de zuren van de Champagne wat te strak, maar bij de vis met bieslook (zonder de venkel) gaat alles goed. Croustillant aux fraises et sa crème pâtissière légère *** Champagne Billecart Salmon Demi-Sec www.champagne-billecart.fr Dit huis is gevestigd in Mareuil-sur-Aÿ, Vallée de la Marne. De Champagne is een assemblage van pinot noir, chardonnay en pinot meunier, met een hogere dosage dan bij de brut. Goudgeel van kleur. Geur van appel, peer, lichte citrus en witte bloesem. In de smaak wat gist, amandelspijs, verse boter en brioche. Prima glas met frisse zuren en rijp fruit, tot en met de finale. Zou wel wat meer harmonie mogen hebben.
Wijn en spijs: De munt in het gerecht heeft affiniteit met de Champagne. De aardbeien echter spreken de taal van de wijn niet, de knapperige wafel wel weer. De wijn zou het mijns inziens prima doen bij brioche met peer, ananas en mint. Maandag 26 juni CIVC – La Maison de la Champagne www.civc.fr Het eerste bezoek in de streek was dat aan het Comité Interprofessionnel du Vin de Champagne, een in 1941 opgerichte semi-overheidsinstantie, waarvan het kantoor gevestigd is in Epernay. Wij werden ontvangen door Philippe Wibrotte van de afdeling PR. Hij hield een inleiding over de streek en de wijnen met behulp van een PowerPoint presentatie in het Nederlands. Hieruit bleek de grote diversiteit, Champagne heeft vele verschijningsvormen. In de loop van drie eeuwen is de bereidingswijze nog steeds in hoge mate traditioneel, hoewel nieuwe technieken en methodes hun plaats veroverd hebben. Pas in 1927 echter werden de grenzen van het wijnbouwgebied en de toegestane druivenrassen vastgelegd in een wet, die tevens bepalingen bevatte ter bescherming van de kwaliteit, zoals maximaal rendement, beperkingen bij het persen van de druiven, snoeimethodiek, inrichting van de wijngaard wat betreft hoogte, onderlinge tussenruimte en beplantingsdichtheid en handmatig oogsten. Meer recent werden zaken geregeld als de minimale rijpingtijd op fles in de kelders: 15 maanden voor een brut zonder jaartal en 3 jaar voor een millésimé. Wijnboeren en handelshuizen De wereld van Champagne kent twee grote families, die van de wijnboeren en die van de handelshuizen. Beide categorieën worden vertegenwoordigd door het CIVC. De 15.000 wijnboeren bezitten gezamenlijk 90 % van de uit 260.000 percelen bestaande wijngaarden, gemiddeld anderhalve hectare per wijnboer, de resterende 10 % is in handen van de handelshuizen. Van de wijnboeren bezit 54 % minder dan 1 hectare wijngaard. In de jaren 70 en 80 kozen steeds meer boeren voor zelfstandigheid, een ontwikkeling die zich ook in de Bourgogne voordeed. Handelshuizen wapenden zich hiertegen door op hun beurt meer wijngaarden aan te kopen. Dit proces is echter tot stilstand gekomen, omdat de boeren geen grond meer willen verkopen en de grondprijzen enorm zijn gestegen. Het zou volgens Philippe Wibrotte trouwens een gevaar voor de boeren worden als de handelshuizen teveel grond in eigendom zouden krijgen. Circa 2.300 wijnboeren staan te boek als RM (récoltant-manipulant), ze doen alles zelf, van druiven verbouwen in eigen wijngaard via vinificatie en opvoeding tot verkoop van de Champagne. 2.700 boeren die te boek staan als RC (récoltant-coopérateur) verkopen hun druiven aan een van de 160 coöperaties. Ze hebben het recht om de wijn na de vinificatie terug te kopen. 60 van de coöperaties - waaronder 5 grote - brengen hun Champagne op de markt. Samen zijn deze categorieën (RM en RC) goed voor een derde van de totale verkoop aan Champagne. De handelshuizen zijn verantwoordelijk voor tweederde van de totale verkoop en voor 90 % van de export. Na de verwoestende phylloxera plaag werd de Association Viticole Champenoise opgericht, bedoeld om de enorme problematiek na de phylloxera op te lossen en een dialoog tot stand te brengen tussen wijnboeren en handelshuizen. De hoofdtaken van het CIVC zijn: Economische taken
Technisch onderzoek en ontwikkeling Communicatie Bescherming van de herkomstbenaming Champagne
Binnen het CIVC zijn de stemmen in diverse comités evenredig verdeeld tussen wijnboeren en handelshuizen. Het CIVC beschikt naast 190 medewerkers over een van de meest geavanceerde laboratoria van Europa, dat bijvoorbeeld in staat is om te bepalen of een mousserende wijn een authentieke Champagne is of niet. In 10 belangrijke exportlanden heeft het CIVC een kantoor, binnenkort uit te breiden met vestigingen in China, Rusland en India. Overal worden anoniem steekproeven genomen om te controleren of er geen sprake van fraude of imitatie is. Wij kregen een serie voorbeelden te zien van oneigenlijk gebruik van de naam Champagne. Het CIVC krijgt haar inkomsten – circa 18 miljoen euro per jaar – niet van de overheid, maar uit de sector: zowel uit de hoeveelheid geproduceerde druiven als uit het aantal verkochte flessen Champagne. Proeverij Delphine Géraud, oenologe belast met communicatie bij het CIVC, liet ons vervolgens drie zeer verschillende Champagnes proeven. ***(*)Champagne Trudeau Cuvée Sélection Brut Deze producent is gevestigd te Festigny in de Vallée de la Marne. Het is een Blanc de Noir, gemaakt van 100 % pinot meunier, met bijna 1/3 reservewijnen. Rijping op fles gedurende ruim 30 maanden. Pinot meunier wijnen dienen jong te worden gedronken, want na 3 jaar ontwikkelen zich wat minder aantrekkelijke aroma’s. Maar Trudeau heeft de allerbeste pinot meunier, die onder andere wordt aangekocht door Krug. De bodem van Festigny is een lappendeken van grondsoorten. Volledige malo. Slechts € 15 tot 17 op het domaine. De gouden kleur heeft een kleine gloed van rood. De neus biedt honing, was, kweepeer, vijgen, abrikozen, ananas, mangochutney, jam van citrus en peer en oosterse specerijen. De smaak is fris en blijft dat tot en met de finale. Fruitig (peer en aardbei) en frivool door een vrij goede zuurgraad. Elegante, boeiende Champagne met een mooie balans. Prima mousse. Gaat wat de kant op van Chardonnay. ****- Champagne Bourgeois Cuvée de L’Ecu Blanc de Blancs Brut 1999 www.champagne-bourgeois.com Bourgeois is gevestigd in de plaats Crouttes-sur-Marne, in de meest westelijke streek van de Champagne, de Vignoble de L’Aisne. De chardonnay druiven komen uit Vertus in de Côte des Blancs. Prijs € 25 à € 30. Bleek goudkleurig. Overduidelijk chardonnay qua geur, met elegante acaciabloesem, mango en citrus. De smaak is rond, verfijnd en rijp met lichte mineraliteit, een hoge zuurgraad, gekonfijt fruit, mint en amandel. Schone finale. Echt een Champagne om bij te eten (grote garnalen, st.-jakobsschelpen). Zal over 2-3 jaar nog mooier zijn. ****+Champagne Françoise Bedel Brut Cuvée Comme Autrefois www.champagne-francoise-bedel.fr Françoise Bedel verbouwt de druiven op haar wijngoed, eveneens gelegen in de plaats Crouttes-sur-Marne, sinds 1998 volledig biodynamisch. Deze Champagne – van 50 % pinot meunier en 50 % chardonnay uit de Vallée de la Marne - is van het oogstjaar 1997, maar dit staat niet op het etiket. 1997 was een matig jaar, maar de Champagnes van Françoise Bedel zijn in 1997 zeer geslaagd. Gisting op hout (oude vaten). Voor de gisting werd uitsluitend natuurlijke gist gebruikt. Minimaal 6 jaar flesrijping in de kelders. Prijs op het domaine € 45,00. Goudgeel van kleur. Rijp en rijk van geur, met positieve ontwikkeling door langzame oxydatie op vat. Mineraal accent in de smaak (als bij Chablis), met geëvolueerd gekonfijt citrusfruit, stevige zuren en iets vissigs. Complex. Lange brede finale. Zal erg goed smaken bij seafood. Alleszins de prijs waard.
Houtopvoeding Delphine Géraud vertelde dat op dit moment circa 200 producenten van Champagne weer geheel of gedeeltelijk met houtopvoeding werken. Dit vergt zeer veel zorg en hygiëne. Bezoek aan de Plumecoq wijngaard Het CIVC heeft ten behoeve van onderzoek enkele experimentele wijngaarden. Wij brachten onder leiding van wijngaardmanager Sébastien Debuisson een bezoek aan de Plumecoq wijngaard. Men experimenteert hier met het variëren van de afstand tussen de rijen wijnstokken en met verschillende klonen. De maximale plantdichtheid bedraagt 10.000 stokken/ha. Dichter kan in de Champagne niet, omdat anders de druiven niet rijp genoeg worden. Ze kunnen de stokken nu hoog genoeg laten groeien. Ook onderzoekt men bijvoorbeeld de effecten van het inzaaien van gewassen (cover crop) tussen de rijen wijnstokken, waarna men de natuur haar gang laat gaan, of juist van het omploegen van de bodem. Dit onder andere om na te gaan in hoeverre landbouwmachines in de wijngaarden kunnen worden ingezet. De gewassen mogen echter niet gaan concurreren met de wijnstokken. Het CIVC heeft verder weerstations die alle meteorologische aspecten registreren die voor de wijnsector van belang zijn. Lunch De lunch werd ons aangeboden door het CIVC en vond plaats in Restaurant Le Grand Cerf te Montchenot (1 ster Michelin). Het menu en de Champagnes: Amuse Bouche: Gazpacho met quenelle van vers vanilleijs met grove mosterd van Reims ***+ Champagne Bruno Paillard Première Cuvée www.champagnebrunopaillard.com . Bruno Paillard werd opgericht in 1981 door de gelijknamige eigenaar en is gevestigd te Reims. Dit is een blend van 45 % pinot noir, 33 % chardonnay en 22 % pinot meunier, van in totaal ruim 30 Premier Cru wijnen. Alleen eerste persing, 20-50 % reservewijnen, 3 jaar flesrijping. Importeur: Wijnimport van Broekhuizen 020-6626208. Bleek geelgoud. Lichte, fijne, zuivere geur van mango en citrus. Elegante smaak van citrusschil met aangename dosage en lichte maar fijne mousse. Goede lengte met fijne bitters. Dorstlessend. Wijn en spijs: Mooie combinatie met de amuse, waarbij de Champagne wordt geaccentueerd. Soufflé de Saint Pierre, sauce homardine Mooie soufflé met fijne, zachte, zuivere vissmaak. De saus smaakt uitstekend, maar is geel in plaats van – te verwachten – oranje. ***(*)Champagne Gruet Brut Sélection www.champagne-gruet.fr Deze Champagne producent is gevestigd te Buxeuil, Côte des Bar. Een Blanc de Noirs van 100 % pinot noir. Lage dosage. Ruim 2 jaar flesrijping. Importeur: King’s Import 070-3637673. Bleek geelgoud. Krachtiger van geur dan de vorige, met meer fruitconcentraat en een mineraal accent. Romige, karaktervolle smaak met levendig fruit van prima kwaliteit. Wijn en spijs: De eerste Champagne is wat te strak bij dit filmende gerecht. De tweede Champagne kan niet tegen het gerecht op en wordt wat dun. Filet d’Agneau rôti, jus aux herbes, spaghetti de courgette au citron vert et gingembre
Mooi gerecht, origineel, met witte peper en knoflook als accenten. ***(*) Champagne Gallimard Père & Fils Brut Rosé www.champagnegallimard.com Gallimard is gevestigd te Les Riceys. Deze Champagne Rosé is een rosé de saignée van 100 % pinot noir. Zalmkleurig. Geurige kersentoon, elegant en subtiel. Sappige kersen in de smaak, eveneens erg elegant. Wijn en spijs: De wijn gaat mooi samen met het gerecht, maar is wel wat te fruitig. Fromages frais et affinés **** Rosé des Riceys 1999, Alexandre Bonnet www.champagnebonnet.com Van deze eveneens in Les Riceys gevestigde producent een niet mousserende droge rosé, ook van 100 % pinot noir. Philippe Wibrotte vertelde dat Les Riceys slechts 9 producenten telt, van wie er 3 met houtopvoeding werken. De persing vond plaats na een korte inweking op de schillen. De kleur is die van uienschillen (pelure d’oignon). Geur van bosaardbeienjam en kersen. In de smaak een frisse zuurgraad met pittige kersen, rabarber en iets rokerigs. Prachtige rosé met een tikje animal. De smaak maakt overigens de beloften van de geur niet helemaal waar. Wijn en spijs: Geen van de kazen past bij de rosés. Soupière de fraises, croustillant de fruits rouges, glace vanille de bourbon Wijn en spijs: Geen van de twee rosés past bij het dessert. Bezoek aan Champagne Aubry www.champagne-aubry.com te Jouy-lès-Reims in het hart van de Petite Montagne de Reims. Eigenaar Pierre Aubry ontving ons persoonlijk in het proeflokaal van zijn uit 1790 stammende familiebedrijf. Hij bezit samen met zijn broer Philippe 16 hectare aan wijngaarden (alles premier cru), bestaande uit ruim 60 verschillende percelen. Ze hebben zich als doel gesteld om enkele (bijna) verdwenen druivenrassen van de Champagne streek voor uitsterven te behoeden en in ere te herstellen. Pierre is oenoloog (Montpellier) en Philippe studeerde biologie. Aubry heeft een eigenwijze aanpak: hij gebruikt niet de eerste persing maar het hart van de persing, d.w.z. het eerste en laatste deel wordt weggelaten. Verder rijpen de Champagnes op hout. Vergeten druivenrassen Toen Pierre en Philippe Aubry in 1986 plannen maakten voor een speciale cuvée om in 1991 het 200-jarig bestaan van het huis Aubry te vieren, kwamen ze op het idee om de Champagne van de 18e eeuw te doen herleven. Ze raadpleegden oude boeken en geschriften en ontdekten al snel dat dit onbegonnen werk was zonder de toen gebruikelijke druivenrassen: de witte arbanne en petit meslier, en de rode fromenteau en enfumé. Deze rassen waren vrijwel uitgestorven. De volgende stap was vermenigvuldigen, oogsten en vinifiëren. Maar dit kostte zoveel tijd dat het jubileumjaar niet meer haalbaar was, omdat de wijnstokken te jong waren. In 1993 werd de eerste oogst gevinifieerd van de witte arbanne en petit meslier en in 1994 die van de rode fromenteau en enfumé. De druivenrassen hebben geen onderstok en staan samen met de drie andere – chardonnay, pinot noir en pinot meunier – door elkaar aangeplant, wat in de Elzas en in Duitsland af en toe nog voorkomt en daar bekend staat als ‘gemischter Satz’ en zoals dat 200 jaar geleden gebruikelijk was. Elke persing wordt apart vergist en
opgevoed. Van de 7 rassen maakt Aubry de Cuvée Le Nombre d’Or. Sinds 1990 is de wijnbouw biodynamisch. Proeverij Pierre Aubry laat ons zijn wijnen proeven, terwijl hij intussen honderd uit vertelt over de details ervan en de achtergronden. ***(*)Champagne Aubry Premier Cru brut Van 60 % meunier, 20 % pinot noir en 20 % chardonnay, een goede weerspiegeling van de aanplant. Meunier wordt meestal pinot meunier genoemd om de druif aanzien te geven, maar is helemaal geen pinot. De meunier die hier staat is van erg goede kwaliteit, aldus Pierre. Goudkleurig met een hint van rood. Karaktervolle geur van bloesem en gekonfijt wit fruit, kersen en frambozen, met krachtige mineralen en brood. Zachte, elegante smaak van boeiend wit en rood fruit met voldoende stevigheid en vers witbrood. Het concentraat komt volgens Pierre niet uit de dosage (deze is erg laag) maar van het terroir. Mooie speelse, ronde Champagne. ***+ Champagne Aubry Premier Cru sablé rosé 2000 Dit is een crémant met slechts 2 gram dosage en 4 atmosfeer druk, bewust zo gemaakt om de fijne details niet te maskeren door teveel suiker en koolzuur. Het is een assemblage van de eerste persing van zeer kleine rode druiven – pinot noir of meunier, Pierre weet het zelf niet. Het resultaat is een zeer lichte tint roze, type œuil de perdrix. Elegante, fijne geur met ‘a kiss of red’. Droge, strakke smaak, fijne bitters na. ***(*)Champagne Aubry Premier Cru Le Nombre d’Or sablé blanc des blancs brut 2002 Van 40 % chardonnay, 30 % arbanne en 30 % petit meslier. Deze twee laatste ‘vergeten’ rassen worden volgens een wet van 1927 erkend. Het zijn ondankbare rassen die gevoelig zijn voor ziektes en nachtvorst. Fijne, romige mousse. Vrij diepe geur van bloemen en honing. In de smaak amandelen en licht rood fruit met grapefruitschil, bergamot, sterke en aangename zuren en bitters (terroir). Heel apart karakter, beendroog en verfrissend. Te veel dosage zou dit ragfijne spel vermoorden. ****+ Champagne Aubry Premier Cru Ivoire & Ebène brut 2000 Van 70 % chardonnay en 30 % meunier uit één wijngaard, apart geoogst en vergist, opgevoed op barrique, 9 maanden op de fijne lie. Wordt pas gedegorgeerd als er vraag is. Dosage 4 gram per liter. Productie circa 6.000 flessen. Goudgeel van kleur met zeer fijne bellen. In de complexe geur wat karamel en boterbabbelaars van het hout, met bloemen, amandelspijs, vuursteen en ananas. Zeer rijpe, volle smaak, waarbij de rijping op de lie veel diepgang heeft gegeven. Amandelen en gedroogde vruchten (peer, sukade, kumquat). Bijzonder evenwichtig, fijn en complex, zeer veel lengte. ***(*) Champagne Aubry Premier Cru ‘Aubry de Humbert’ brut 2000 Genoemd naar de aartsbisschop die in 1211 de eerste steen heeft gelegd van de kathedraal van Reims. Blend van 1/3 meunier, 1/3 pinot noir en 1/3 chardonnay. Uitsluitend het hart van de persing is voor de assemblage gebruikt. Minimaal 5 jaar flesrijping op de lie. Dosage 8 gr/l. Stevige minerale geur, vrij diep en krachtig gekonfijt fruit en amandelen, met tonen van koffie en toast. De metalige smaak is zilt van de mineralen, met fruit van abrikozen. Hier is de dosage ineens duidelijk te proeven, de wijn krijgt breedte en veel lengte. Vrij zware champagne, heeft een maaltijd nodig. **** Champagne Aubry Premier Cru Le Nombre d’Or ‘campanae veteres vites’ 2000 Een assemblage van 7 druivenrassen: 20 % pinot gris, 20 % petit meslier en 60 % in ongeveer gelijke delen bestaande uit arbanne, fromenteau, enfumé, meunier en chardonnay. Aubry is de enige in de Champagne die dit maakt. Levendige, expressieve geur van bloemen, limoen en geroosterd brood, met rassige mineraliteit. Complexe zilte
smaak met artisjok (van de arbanne), topinamboer, geroosterde kastanjes, gegrilde ananas, abrikoos, rijpe peer en sinaasappel. Complexe, zeer aparte wijn met jodium en eau-de-vie de framboise in de finale. **(*) Champane Aubry Premier Cru brut rosé Van 40 % vin de goutte van pinot noir en meunier druiven, geassembleerd met 60 % chardonnay. Om niet te veel extractie van tannines in de pinot noir te krijgen wordt de hoed tijdens de gisting niet gebroken en blijft drijven. De kleur is heel licht frambozenrood. In de neus rijpe kersen, frambozen en bosaardbeien. In de smaak iets banaan en perendrups, waardoor het geheel erg commercieel aandoet. Vrij korte finale. Eenvoudige commerciële marketingwijn, waar de Amerikanen dol op blijken te zijn. Diner Tijdens het diner in Brasserie Le Boulingrin te Reims mochten wij proeven van de volgende Champagnes: ***+ Champagne Docquet Jeanmaire Premier Cru ‘Coeur de Terroir’ brut 1996 www.champagne-doquet-jeanmaire.com/Index.asp Deze producent is gevestigd in Vertus, Côte des Blancs. De wijnbouw is biologisch. Deze cuvée komt van de beste percelen in Vertus, halverwege de hellingen. Goudgeel. Rijpe, ontwikkelde geur van citrus. De smaak heeft naast een flinke zuurgraad tonen van grapefruit, waarvan het bitter nagalmt in de finale. Deze stevige Champagne kan niet zonder een maaltijd en is wat minder geschikt als aperitief. ***(*) Champagne Chassenay d’Arce Cuvée Confidences brut www.chassenay.com Deze producent is gevestigd in Ville-sur-Arce, Côte des Bar. De wijngaarden staan voor 85 % beplant met pinot noir en voor 15 % met chardonnay. Deze Champagne is een assemblage van 4 jaargangen, van 100 % pinot noir uit de vallei van de Arce. Iets lichter goudgeel dan de vorige, met een zweem van rood. Krachtige geur van wit en rood fruit. In de stevige smaak wat nootmuskaat en grapefruitschil. Behoorlijke lengte. *** Champagne Moët & Chandon Brut Impérial www.moet.com Deze wereldwijd meest bekende en verkochte Champagne is geassembleerd uit chardonnay, pinot noir en meunier, uit wijngaarden verspreid over de hele Champagnestreek. Bleek goudgeel, fijne mousse. Geur van rijp wit fruit en geroosterd brood. Stevige smaak met goede balans. Wat ruim gedoseerd en daarom aansprekend bij een breed publiek. Dinsdag 27 juni Bezoek aan Champagne Jacquesson & Fils www.champagnejacquesson.com te Dizy, Vallée de la Marne. Middelgroot Wij werden ontvangen door eigenaar Jean-Hervé Chiquet, die ons direct meenam naar de achter het pand gelegen wijngaard. Jacquesson werd opgericht in 1798. In de ruim 200 jaar van haar bestaan was Jacquesson vaak innovatief bezig, de uitvinding van de muselet (muilkorf) in 1844, die de kurk vasthoudt in de fles, staat op naam van dit huis. De jaarlijkse productie van dit middelgrote bedrijf ligt rond de 350.000 flessen. Om de huidige niet industriële productiemethoden te bewaren wil men dit graag zo houden. Grand Cru en Premier Cru Jacquesson bezit 26 ha wijngaarden in de Grand Cru gemeentes Aÿ, Avize en Oiry, en in de Premier Cru gemeentes Hautvillers, Dizy en Mareuil sur Aÿ. Verder koopt Jacquesson druiven van 15 ha, in het bezit van wijnboeren in dezelfde gemeentes, plus in Chouilly (Grand Cru) en Cumières (Premier Cru), met wie een intensief contact wordt
onderhouden. Alle Champagnes van Jacquesson zijn dan ook afkomstig van Grand Cru en/of Premier Cru wijngaarden. Vinificatie De vinificatie gebeurt op uiterst nauwkeurige wijze, merendeels op hout, en wordt gevolgd door een optimale rijpingsperiode op fles. Daarbij wordt niet chronologisch gewerkt, maar komt een Champagne met jaartal pas op de markt als deze voldoende rijp is. De dosage is altijd laag, waardoor finesse en zuiverheid worden behouden. Alle Champagnes met jaartal worden bijvoorbeeld als extra brut (0-6 gr/l) gedoseerd. Wijngaard In de wijngaarden wordt de bodem tussen twee rijen wijnstokken zoveel mogelijk bewerkt om de wortels lucht te geven, terwijl tussen twee volgende rijen onkruid laat groeien. Bestrijdingsmiddelen en kunstmest worden vrijwel niet gebruikt. Dit alles om te bevorderen dat de wortels diep naar beneden groeien en zoveel mogelijk mineralen vinden. Het gevolg is ook een lager rendement, met betere rijpheid en meer concentraat. Iedere 3 jaar worden in elk perceel bodemmonsters genomen om een eventueel gebrek aan organische bodemsupplementen in kaart te brengen. De gemiddelde leeftijd van de wijnstokken is ruim 30 jaar. Om de prachtige oude stokken zo lang mogelijk te behouden, wordt – tenzij er sprake is van een ziekte als Court-noué - nooit een heel perceel tegelijk gerooid en herplant, maar worden individuele stokken als het nodig is vervangen door jonge. Jacquesson gebruikt in de wijngaarden de twee voor Grand Cru en Premier Cru toegestane snoeiwijzen, de Cordon de Royat voor pinot noir en pinot meunier en de Chablis voor chardonnay. Er wordt kort gesnoeid, 8 tot 10 knopen per wijnstok in plaats van de toegestane 15, om het aantal druiventrossen te beperken. Maar te kort snoeien kan een te grote groeikracht van het hout tot gevolg hebben, waardoor de ziekte Coulure (bloesemval, het tijdens de bloei onbevrucht blijven van de bloesem) kan ontstaan. Wat later, in mei, worden dan ook verschillende keren overtollige knoppen verwijderd, waardoor men toch uitkomt op het beoogde aantal trossen. De ranken worden zorgvuldig opgebonden, waardoor de druiven in juli voldoende lucht om zich heen krijgen. Dit heeft verschillende voordelen: de – niet vaak voorkomende – schimmelwerende behandelingen kunnen efficiënter worden verricht en daardoor nog meer worden beperkt na een regenbui drogen de druiven sneller, waardoor minder snel grijze rot ontstaat betere expositie ten opzichte van de zon, waardoor optimale rijpheid ontstaat Rond de véraison, normaal gesproken eind juli – begin augustus, wordt zonodig enkele keren een groene oogst verricht. Tijdens het oogsten worden door de plukkers alle druiventrossen of gedeeltes ervan die door botrytis zijn aangetast, verwijderd. Bij aankomst van de druiven worden deze op sorteertafels nogmaals uitgezocht, alvorens richting persen te gaan. De wijn Het bijzondere van Champagne is dat het merendeel van de witte wijn wordt gemaakt van blauwe druiven, die wel hun aromatische eigenschapen, maar uiteraard geen kleur aan de wijn mogen afstaan. Het persen moet dan ook zeer zacht gebeuren. Jacquesson gebruikt traditionele verticale persen, die in de nieuwe wijnwereld bekend staan als basket press. Het geeft fijner sap met minder kleur, vaak volkomen doorzichtig. Door deze zuiverheid kan worden volstaan met een lichte débourbage, bij kamertemperatuur en zonder enzymen, om de vaste delen uit de most te verwijderen.
Hout De gisting en opvoeding vinden gedurende 8-10 maanden plaats op eiken foeders van 20-75 hl of op cuve, afhankelijk van de herkomst van de druiven. Opbrengsten van kleine percelen worden op demi-muids van 6 hl vergist en opgevoed. Op de alcoholische gisting volgt vrijwel altijd de malolactische, waarbij de wijnen lucht krijgen maar niet worden overgestoken. Bâtonnage Gedurende de opvoeding op de fijne lie wordt wekelijks bâtonnage toegepast. Dat versterkt het rijke karakter en de aromatische kracht van de wijn, terwijl het oxydatie tegengaat, waardoor minder zwavel hoeft te worden toegevoegd. Dan volgen de wintermaanden, waarin de wijn met rust wordt gelaten en op natuurlijke wijze helder wordt. Er wordt geen koudebehandeling verricht en bij het bottelen wordt niet gefilterd. Jacquesson maakt geen ‘zéro dosage’ Champagnes, maar soms heeft de wijn in een bepaald jaar geen dosage nodig en dan wordt ook inderdaad niets toegevoegd. Proeverij Niet mousserende wijnen **(*) Dizy Le Clos 2005, Jacquesson & Fils Op ons verzoek een stille wijn van 100 % pinot meunier (Ier cru druiven). Als deze druif op een eersteklas bodem is aangeplant komt wel degelijk veel kwaliteit tevoorschijn. In het verleden werd pinot meunier altijd geplant op plaatsen waar pinot noir of chardonnay het niet goed deden. 2005 was trouwens voor pinot meunier een teleurstellend jaar, omdat een soort botrytis optrad. De pinot meunier werd daarom als eerste geoogst. Bleek zilverachtig blond van kleur, met een zeer lichte roodzweem. De geur is die van jeugdig wit en rood (aardbeien) fruit. In de smaak een hoge zuurgraad en wel finesse, maar wat gebrek aan substantie en rijpheid. De zuivere geur boeit het meest. ***- Dizy Terres Rouges 2005, Jacquesson & Fils Van 100 % pinot noir, Premier Cru druiven. De naam Terres Rouges duidt op de ijzerhoudende bodem, een oude alluviale rivierbedding. Bleek zilverachtig blond van kleur, met iets meer roodzweem. De geur is een tikje chemisch (dat komt van de kalkbodem, aldus Jean-Hervé Chiquet). Strakke smaak met iets meer materie dan de vorige. Alles is er maar de balans ontbreekt (nog). *** Avize La Fosse 2005, Jacquesson & Fils Van 100 % chardonnay, Grand Cru druiven. Licht goudgeel. In de elegante geur meer rijp fruit van appel, citrus, een tikje banaan en gist. Ronder en rijper van smaak, fruit van appel, witte pruim en iets ananas. Serieus glas met weer wat meer materie en lengte. ***+ Aÿ Vauzelle Terme 2005, Jacquesson & Fils Van 100 % pinot noir, Grand Cru druiven uit de lieu-dit Vauzelle Terme in Aÿ. Dit is de enige wijn van 2005 in deze serie die als single vineyard wijn zal worden gebotteld. De wijnstokken dateren uit 1980 en de bodem is sterk kalkhoudend. Vinificatie en opvoeding op de lie op enkele demi-muids van 600 liter, waarvan 3 maanden lang met bâtonnage. Niet gefilterd. In de kleur net even wat roodzweem. De strakke geur vertoont karakter, met perzik, banaan en kruiderijen. Mooie smaakimpressie van ananas en appel. Apart glas wijn met goede materie, waardoor de zuren niet zo apart staan. Goede potentie tot ouderen. Mousserende wijnen (Champagnes) ***(*)
Champagne Jacquesson & Fils Cuvée n°730
Dit is de basiscuvée van Jacquesson, die ieder jaar anders is samengesteld. Deze is van 60 % wijnen uit 2002 en 40 % reservewijnen uit 2001, 2000 en 1999. Alles Grand Cru en Premier Cru uit o.a. Avize, Aÿ en Dizy. 48 % Chardonnay, 32 % Pinot Noir en 20 % Pinot Meunier. Met een dosage van 5 gram per liter is dit de zoetste wijn van Jacquesson. Ongefilterd, geen koudebehandeling. Gedegorgeerd in het 3e kwartaal van 2005. Al deze gegevens staan keurig op een achteretiket vermeld. Bleek goudgeel, prima mousse. Vrij veel geurconcentraat van citrus, brioche en appel. Zuivere, schone, karaktervolle smaak van romige appel en peer. Flinke lengte. Prima Champagne voor een non-vintage, met fraaie balans. ***(*) Champagne Jacquesson & Fils Dizy Corne Bautray 2000 Dit is de eerste full-size single vineyard Champagne die in de streek werd uitgebracht. In de Vallée de la Marne is Chardonnay vrij ongebruikelijk. De aanplant, hoog in de heuvels van Dizy, stamt uit 1960. De een hectare grote Premier Cru wijngaard Corne Bautray heeft een onderlaag van klei en slib en een 2 meter dikke toplaag van krijt met keien van kalkzandsteen. Het rendement is met minder dan 40 hl/ha aan de lage kant. Volledige malo. Deze Champagne werd niet gedoseerd. Bleek geelgroen. Expressieve kalkneus met decent aanwezige citrus, witte bloesem, noten en rijpe vruchten. Typisch Chardonnay karakter in de verfijnde smaak, zacht en puur. Rijk karakter door de opvoeding op de lie met bâtonnage. Lange, kruidige, minerale finale. Prachtige zuivere terroirwijn, nog wat ingehouden maar met veel potentie. ***(*) Champagne Jacquesson & Fils Avize Grand Cru 1996 1996 was een jaar met grote rijpheid van de druiven. Deze Champagne komt van drie Grand Cru wijngaarden bij Avize, La Fosse, Némery en Champ Caïn, aangeplant tussen 1962 en 1983. Krijtlagen uit het Campaan met korrels kalkspaat van zeefossielen komen hier aan de oppervlakte. Vanwege de arme grond is organische bemesting soms nodig. De kleur is wat meer goudgeel, maar vertoont nog steeds een groene reflectie. In de complexe, ontwikkelde geur citrus, kweepeer, room, kaas, verse boerenboter en mineralen. De smaak presenteert amandelen, citrus en boter, terwijl in de lange finale zowel kracht als elegantie aanwezig is, met zilte mineralen en marmelade van citrusschil. **** Champagne Jacquesson 1996 Deze Champagne droeg tot voor kort de naam Grand Vin Signature. Het is een assemblage van uitsluitend Grand Cru wijnen, 43 % Chardonnay van Avize (Côte des Blancs), 31 % Pinot Noir van Verzy, Verzenay en Mailly (Montagne de Reims) en 26 % Pinot Noir van Aÿ (Grande Vallée de la Marne) en daarmee een illustratie van het voortreffelijk samengaan van de drie beste grote wijngebieden van de Champagnestreek. Vinificatie en opvoeding – waarvan 3 maanden op de fijne lie met wekelijkse bâtonnage op eiken foeders. Geen koudebehandeling, lichte klaring, geen filtering. Goudgeel. Nerveuze minerale geur (iets vissigs), breed en rijp, van peer en amandel. In de smaak appel en rijpe ananas, peer en stevige mineralen (iets jodium). Romige, rijke wijn met complexiteit en heel veel lengte. De wijnen van Jacquesson & Fils worden in Nederland geïmporteerd door Vanovin Wijnagenturen B.V. 076-5019601 en WerkhovenHelming Wijnkopers 030-6014393. Jacquesson trakteerde ons op een goed verzorgd lunchbuffet, waarbij de volgende wijnen werden geschonken: Als aperitief: ***(*) Champagne Jacquesson & Fils 1989 In de geur wat reductie. De smaak heeft last van disharmonie, rijpe elementen en krachtige citrus staan apart. Stevige wijn, minder geschikt als aperitief maar beter bij een maaltijd. Van samenspel is geen sprake: je kunt alle elementen precies proeven.
Bij het buffet: ****+ Champagne Jacquesson & Fils 1990 Een assemblage met 90 % pinot noir uit Dizy. Veel mooier dan de vorige, dit heeft harmonie, alle elementen zijn versmolten. Strakke wijn met elegantie en de meeste complexiteit tot nu toe. ***(*) Champagne Jacquesson & Fils Rosé 1996 Rijpe Champagne, met aangename jam van aardbeien en kersen, fraai in balans. Smaakt heerlijk bij de koude eend, beide hebben een fijne kruidigheid. ***(*) Champagne Jacquesson & Fils Avize Grand Cru 1996 Al eerder geproefd op de proeverij van deze ochtend. Zie boven. Weer is een opvallend vissig accent aanwezig, het lijkt wat op schelvislever. Past overigens erg goed bij de Gruyère en bij de Ardi Gasna, een schapenkaas uit de Pyreneeën (Baskenland). Omdat Jacquesson geen zoete Champagne maakt, werd bij het dessert een zoete Italiaanse wijn geschonken, Malvasia della Lipari van Cantina Colossi uit Messina. Zoet, wat karamelachtig en plakkerig. Smakelijke combinatie bij het dessert. Bezoek aan Maison Giraud-Hémart www.maison-giraud-hemart.com te Aÿ Julien Girard, commercieel directeur sinds 2003, ontving ons. Geschiedenis De oprichting van dit Champagnehuis te Aÿ door de familie Hémart vond plaats begin 17e eeuw. Begin 20e eeuw trouwde Léon Giraud met een dochter van de Hémards en kreeg het huis de naam Maison Giraud-Hémart. Het echtpaar herstelde de prachtige familiewijngaarden die door de phylloxera waren verwoest. De huidige eigenaar is Claude Giraud. Tot het bezit behoort 10 hectare aan wijngaarden, terwijl van 10 andere hectare in Aÿ bij familie en vrienden druiven worden aangekocht. Hype De laatste jaren zijn de Champagnes onder het label Henri Giraud (de vader van Claude) internationaal gezien een ware hype geworden. Vaak brengen de beste jaargangen – onder het label Champagne Henri Giraud - net zoveel of meer op als Dom Pérignon. Onder het label François Hémart – een onderhuis - worden enkele meer betaalbare Aÿ Grand Cru Champagnes uitgebracht. Beroemde terroir Al 10 eeuwen lang bezitten de wijnen van Aÿ een grote faam. Koningen en een paus bezaten er wijngaarden en een pershuis. Henri IV noemde zich ‘Sire d’Aÿ’. Van begin 16 e eeuw tot aan 1887 - toen de huidige Appellation Champagne ontstond - was Aÿ de enige grote Appellation (Vin d’Aÿ) van de Champagnestreek. Sinds 1911 zijn de wijngaarden van 17 gemeentes, waaronder Aÿ, geklasseerd als Grand Cru. Eikenhout van Argonne Claude Giraud werd in 1990 gepassioneerd door het prachtige eikenhout van het Fôret d’Argonne, een bos met 350 jaar oude eiken op 60 km ten oosten van Aÿ, 40 km lang en 10 km breed. Uit dit woud met een unieke bodem van kalkzandsteen kwam 10 eeuwen lang het hout voor de Champagnevaten, dus ook in de eeuwen voordat de Champagne mousserend werd en de wijn Vin d’Aÿ heette. De bomen zijn 35 m hoog en hebben een omtrek van 5.30 m. Ze worden erkend door het ONF (Office National de Fôrets). Terug naar houtopvoeding Hoewel sinds 1950 niemand in de Champagnestreek meer eikenhout gebruikte voor gisting en opvoeding van de wijnen, had de vader van Claude zijn vaten nooit
weggedaan. Claude voelde aan dat het hout een substantiële kwaliteitsbijdrage zou kunnen leveren. Hij liet bij de Tonnellerie Vicard van het eiken uit Argonne nieuwe vaten maken, voorzien van het merkteken AR. Dit neutrale type hout geeft de Champagnes rijkdom en elegantie, zonder dominant te zijn. Hierdoor is het mogelijk om barriques te gebruiken in plaats van de groter tonneaux. Een recente proeverij bewees dat vaten van dit hout de beste resultaten geven. Ieder jaar wordt 20 % van de vaten vernieuwd. Geen pinot meunier Claude Giraud vindt dat pinot meunier in feite een eenvoudig druivenras is zonder complexiteit. Zijn Champagnes worden dan ook uitsluitend geassembleerd uit chardonnay en pinot noir. Horizontale pers Claude Giraud gebruikt voor het persen een moderne horizontale pneumatische pers. Hij vindt dat de verticale persen zoals wij die bij Jacquesson zagen, vegetale elementen in de wijn brengen. Het vrij weggelopen sap (jus de goutte) plus een zeer lichte eerste aanzet van de persing wordt apart gehouden en doorverkocht (Jacquesson verwerkte dat weer in de assemblage!). Het kale sap gaat vervolgens op tank, waarna de alcoholische gisting automatisch van start gaat en de temperatuut vanzelf stijgt. De troebele delen van de most zakken vanzelf naar beneden, waarna de grofste (bourbe) worden verwijderd en de fijne lie in de tank blijft. Alle Champagnes ondergaan malo. Geen bâtonnage In plaats van bâtonnage wordt een keer per jaar de fijne lie overgepompt. Dit geeft de Champagne wat meer aroma, waarbij wordt voldaan aan het verzoek van enkele sommeliers die de Champagne Henri Giraud Esprit als aperitief per glas willen schenken. De doorsnee Champagne per glas is volgens Claude Giraud namelijk ‘veel mousse en weinig wijn’. Hij keert dit om en maakt een Champagne met veel aroma en een rijke smaak, dankzij de terroir in Aÿ. Bâtonnage zou te veel van het goede geven. Rijping De jaargangloze Champagnes van de serie François Hémart verblijven 6 maanden op cuve om zich op natuurlijke wijze te stabiliseren, daarna rijpen ze 6 maanden op barrique en 3 tot 3½ jaar in de kelder. De Champagnes met jaartal van de serie Henri Giraud rijpen 1 jaar op barrique, waarna ze op fles gaan en nog minimaal 6 jaar in de kelder liggen. Ze komen pas op de markt als ze op dronk zijn. Er wordt wel gestabiliseerd en licht gefilterd. Alle Champagnes worden met 8 gram suiker per liter gedoseerd, onafhankelijk van het oogstjaar. Export De meeste export vindt plaats naar Engeland. Sinds begin 2006 is Wijnhandel Herman B.V. 0115-561860 importeur voor Nederland. Ter gelegenheid van ons bezoek aan Maison Giraud-Hémart heeft Paul Herman speciale prijzen voor het NGS gemaakt, die bij onderstaande geproefde wijnen zijn vermeld (ex BTW). Partners Maison Giraud-Hémart heeft goede banden met een aantal internationale partners. Dat zijn op wijngebied niet de minste: de beroemde Duitse producent Egon Müller, de keizer van Tokaj István Szepsy en het Chianti huis Capannelle van Raffaele Rossetti. Verder de producenten van Guatemala rum Zapaca en Botran, en tot slot de producent van Havana sigaren Don Alejandro Robaina. Proeverij *** Champagne Henri Giraud ‘Esprit’ brut Van 70 % pinot noir en 30 % chardonnay. Dit is geen Grand Cru Champagne uit Aÿ, de druiven komen zowel uit Aÿ als uit andere dorpen. Deze basischampagne is sinds
november 2005 op de markt. Dit is de Champagne waarbij remontage van de lie plaatsheeft (zie boven). 8 gram dosage: Julien Girard benadrukt dat stevige structuur en suiker niet verwisseld moeten worden. Enerzijds ondersteunt de suiker namelijk het aroma en anderzijds kan door de aanwezige concentratie meer suiker worden toegevoegd. Ze hebben dan ook geen aanleiding gevonden om de dosage te verminderen. Flink goudgeel van kleur. Toch wel wat commercieel en gemakkelijk te drinken. Een instapchampagne met niet al te veel pretenties. Speciale prijs € 16,77 ex. ***(*) Champagne François Hémard Aÿ Grand Cru Relatief laag rendement van 80 hl/ha. Kracht en vulling van zeer rijp geplukt tropisch fruit van de hellingen in Aÿ werden tijdens 6 maanden gedoseerde oxydatie uitgebouwd in kleine houten vaten. Assemblage van 60 % pinot noir en 40 % chardonnay. Flink goudgeel. In de geur is de houtinvloed net even merkbaar, met aroma van sinaasappel (schil en bloesem), gedragen door accenten van de kalkbodem. De pinot noir heeft in de smaak veel impact met passievrucht, amandel, frangipane en iets banaan. Weelderige stijl, enigszins ‘nieuwe wereld’. Zeer lang en gastronomisch. Speciale prijs € 18,96 ex. ****(*) Champagne Henri Giraud Aÿ Grand Cru fût de chêne brut 1996 Het grootste wijnjaar sinds 1950. Ook hier werd voor de assemblage 70 % pinot noir en 30 % chardonnay gebruikt. Dit is de grand vin van het domaine, die alleen in grote jaren wordt uitgebracht (in 1990 voor het eerst). De speciale gematteerde fles met gegraveerde tekst lijkt qua vorm wat op die van Krug, met de vorm van een omgekeerde flûte. De fles is afgesloten met een simpele kram, zoals Champagneflessen hebben die in de kelder liggen te rijpen. Maar dan wel met 24 karaats goud verguld en met een nummer in de kram gegraveerd. Productie circa 10.000 flessen. Is altijd snel uitverkocht. Fonkelend goudgeel met uiterst fijne bellen. De neus is erg jeugdig en heeft een groot concentraat van gekonfijte citrus kersen en amandelen. In geur en smaak is direct te constateren dat het hout onder het fruit zit en slechts als functie heeft gehad om rijkdom en structuur van het prachtige fruit – kweeperen en abrikozen - te accentueren. Zeer mooie zuren, een wereld aan aroma’s en een romige finale met heel veel lengte. Zeer krachtige Champagne, op hoog niveau complex, verfijnd en uiterst evenwichtig. Grote afstand tot de 2 hiervoor geproefde Champagnes. Speciale prijs € 72,20 ex (dezelfde Champagne uit 1995 kost € 76,20 ex). Bezoek aan Champagne Ruinart www.ruinart.com te Reims Het was laat in de middag, de directie was al vertrokken, en wij werden ontvangen door de Nederlands sprekende Belg Stefan Jacquemin van de PR afdeling. Hij bleek uitstekend op de hoogte te zijn van het programma van Ruinart. 5 Champagnes Na een rondleiding door de monumentale kelders (crayères) werd in een van de salons een niet al te uitgebreide, maar kwalitatief zeer indrukwekkende proeverij gehouden. Ruinart heeft namelijk sinds de komst van Bernard Peillon, de nieuwe directeur, enkele wijzigingen in het programma doorgevoerd. De productielijn van dit uit 1729 stammende oudste Champagnehuis bestaat nu nog maar uit 5 Champagnes, drie maal R de Ruinart en twee maal Dom Ruinart. Elegante stijl Ruinart is het huis van de chardonnay. Deze druif staat hier altijd voorop, reden waarom de Champagnes van Ruinart erg elegant zijn. Dit impliceert een uiterst zorgvuldige vinificatie en een langere rijpingstijd op fles. Fijne mousse De enorm uitgestrekte kelders, ruim 20 meter onder de oppervlakte van de krijtheuvels, vormen een ideale locatie voor de 3 tot 12 jaar durende rijping op fles. Sinds 1931 zijn de crayères geklasseerd als nationaal monument. De constante temperatuur van 11º C
en de vochtigheid zijn er ongelofelijk stabiel. Daardoor duurt de vorming van de mousse (prise de mousse) erg lang, de voornaamste reden waarom Ruinart Champagnes een uiterst fijne mousse hebben, met zeer kleine belletjes. Geen hout Ruinart werkt nooit met houten vaten en gebruikt in haar Champagnes circa een kwart reservewijnen, die maximaal 3 jaar oud zijn. Een assemblage bestaat uit 80-90 verschillende wijnen. Voor de dosage wordt alleen wijn met rietsuiker gebruikt, zonder cognac. Proeverij ***+ Champagne Ruinart Blanc de Blancs Assemblage van 100 % chardonnay wijnen uit 2000 (75 %) en reservewijnen uit 2 oudere jaren. Dosage 12-13 gram. Bleek goudgeel met groene reflectie, overvloedige en zeer fijne mousse. Elegante geur van witte bloemen en decente citrus. In de soepele smaak delicate limoen met appel, perzik en amandelen. De dosage is prachtig in balans, de smaak blijft tot in de finale schoon en fris. Heerlijk als aperitief, dorstlessend. Volgens Ruinart prima in combinatie met zeevruchten, oesters en gebakken tong. Prijs € 39,50 ex. **** Champagne “R” de Ruinart Assemblage van 60 % pinot noir en 40 % chardonnay, met een kwart reservewijnen. 3 jaar flesrijping. Net iets meer goudgeel, geen groene reflectie. Zeer fijnen bellen. De geur is hier heel anders: krachtiger en stuivend, met complexere tonen als wit fruit (peer), noten, boter, bloesem en brioche. Levendige smaakinzet, daarna krachtig en breed, waarbij rijp fruit van pruimen, perzik en golden delicious de zuren verpakt. Meer lengte en complexiteit dan de vorige, zeer aangenaam. Aanbevolen bij st. jakobsschelpen, warme oesters, gebakken tong, wit gevogelte en Langres kaas. Bij de oosterse keuken zal deze Champagne volgens mij ook goed kunnen worden ingezet. Prijs € 29,95 ex. ***** Champagne Dom Ruinart 1996 Van 100 % chardonnay, volledig Grand Cru. 65 % van de druiven komt uit de Côte des Blancs en 35 % van de Montagne de Reims. Dosage 6-8 gram per liter. 1996 is een absoluut topjaar voor Champagne, zoals wij al eerder vernamen. Dom Ruinart – altijd 100 % chardonnay - wordt overigens alleen in grote jaren gemaakt. Fonkelende groengele kleur, lang aanhoudende en overvloedige, zeer fijne mousse. Zeer elegante, verfijnde geur van voorjaarsbloemen, kweepeer, angélique, limoen, grapefruit en geroosterd brood. Geroosterde tonen en boter in de zachte, intense smaak, met passievrucht, gekonfijt fruit en jonge amandelen, kortom een zeer complex scala aan aroma’s. Aanbevolen bij kreeftensalade met krullen van parmezaan, bij een koud taartje van oesters, bij Bresse kip met truffel of een risotto met eekhoorntjesbrood. Zelf heb ik een carpaccio van langoustines met limoen en truffelolie in gedachten. Deze jaargang is bij De Lange nog niet binnen, er is nog wel 1993 te koop à € 99,50 ex. De prijs van de 1996-er blijft waarschijnlijk ongewijzigd. ***(*) Champagne Ruinart Rosé Ook hier is een flink percentage chardonnay gebruikt (45 %, Premier Cru druiven van de Côte des Blancs), naast 55 % pinot noir (Premier Cru druiven van de Montagne de Reims). Om de kleur te kunnen controleren werd 18 % van de pinot noir als rode wijn gevinifieerd. De assemblage bestaat voor 80 % uit wijnen van het jaar 2000 en voor 20 % uit wijnen van 1999 en 1998. De dosage is 13 gram per liter. Vrij geconcentreerde geeloranje kleur met fijne mousse. Subtiele neus van fris rood fruit (kersen, krieken, bosaardbeien, frambozen) en citrus. Zeer aangename soepele smaak, erg lekker om nu te drinken, met name als aperitief. De dosage is met zorg verricht. Fraaie balans. Zachte, elegante wijn met voldoende lengte. Aanbevolen gerechten zijn zachte rauwe ham, runder carpaccio, rauwe tonijn, zuiglam en soep van rode vruchten. Prijs € 39,50 ex.
***** Champagne Dom Ruinart Rosé 1990 Assemblage van 83 % Grand Cru chardonnay (60 % uit de Côte des Blancs en 40 % van de Montagne de Reims) en 17 % Grand Cru pinot noir van Verzenay en Verzy, volledig gevinifieerd als rode wijn. De briljante kleur is uiterst licht oranje en doet denken aan cognac en rood koper. Levendige, lang aanhoudende mousse met uiterst fijne belletjes. Zeer complexe, fascinerende geur van amandelspijs, mandarijnen, abrikozen, rozen, perziken, brioche, karamel en christmas pudding. Een feest! Met veel beluchting en verwarming tot 11 à 12º C komen in de smaak behalve deze aroma’s ook tonen tevoorschijn van kruidnagel en witte peper, koffie, tabak, gember en kersen op eau-devie. Dat alles gedragen door een geraffineerd metalig accent van de krijtbodem. Aanbevolen combinaties: kwartel met druiven, pastilla (Marokkaans gerecht van bladerdeeg met duif, rozijnen en amandelen), pekingeend, tarte tatin, gebak met gekarameliseerde vijgen, kaneelijs met gember. Prijs € 149,50, niet te veel voor een dergelijke grote wijn. De Nederlandse importeur van Champagne Ruinart is Wijnkooperij De Lange 0162447847. De vermelde prijzen zijn bruto horecaprijzen ex BTW. Diner Wij gingen aan tafel in restaurant Le Petit Comptoir te Reims, terwijl heel Reims en de rest van Frankrijk aan de beeldbuis gekluisterd was wegens voetbal. Bij het diner verschenen weer drie nieuw Champagnes op tafel. ***+ Champagne Docquet Jeanmaire Premier Cru ‘Coeur de Terroir’ brut 1996 Dezelfde Champagne stond bij het diner van de vorige dag op tafel, zie boven. Prima bij het warme voorgerecht van scheermesjes met koriander en gedroogde tomaten. **(*) Champagne Stéphane Coquillette Cuvée LD Deze producent is gevestigd te Chouilly, Côte des Blancs. Geur van witte bloemen. In de smaak rijp fruit van perziken en abrikozen, afkomstig van de pinot noir druiven, met flinke dosage en een in verhouding lage zuurgraad. Zuur en zoet zijn niet zo in balans en de finale is vrij kort. De wijn is niet ideaal bij het hoofdgerecht, geroosterde tonijn met wasabi saus en yoghurt met rode paprika. Een rosé met structuur (dus niet de onderstaande van Paul Clouet) zou hierbij denk ik wel goed scoren. *** Champagne Paul Clouet Brut Rosé www.champagne-paul-clouet.com Paul Clouet is gevestigd in Bouzy, bekend om de goede rode wijn. Assemblage van 75 % pinot noir (waarvan 12 % rode wijn van Bouzy) en 25 % chardonnay. Zachte wijn, wat dun en licht, met zuiverheid en balans. Gelukkig geen populair zoetje. Leuke rosé met veel fruit en een hint van sinaasappelschil in de smaak. Frisse finale. De hierbij geserveerde Minestrone van rood fruit is wel wat te zoet. Woensdag 28 juni Bezoek aan Champagne Mailly Grand Cru www.champagne-mailly.com te MaillyChampagne, Montagne de Reims. Mailly is een van de 17 Grand Cru gemeentes van de Champagnestreek, op een totaal van 324 gemeentes. In Mailly is een bedrijf gevestigd dat in verschillende opzichten bijzonder is. Exportmanager Emiel Laeremans, een Vlaming, ontving ons in de futuristisch opgezette hall van dit bedrijf. Het bezoek ging van start met een rondleiding door de winery en de uitgebreide kelders, met o.a. een demonstratie van het met de hand degorgeren van een fles Champagne. In de kelder stond directeur Jean-François Préau klaar met Champagne Mailly Grand Cru Blanc de Noir, waarbij grote schalen met foie gras en rozijnenbrood
rondgingen. Een naadloze combinatie, want deze Champagne van 100 % pinot noir (zie verderop voor proefnotities) heeft door kracht en breedte alles in huis om foie gras probleemloos te matchen. Aan beide kanten worden de bitters geaccentueerd, terwijl de Champagne geen enkele moeite heeft met het vet van de lever Geschiedenis Mailly Grand Cru werd opgericht in1929 door drie wijnboeren uit het dorp Mailly. Ze waren het beu om iedere keer het mes op de keel te krijgen van de grote huizen, die beslisten hoeveel ze voor een kilo druiven gaven. Het was toen crisistijd en de prijzen van de druiven waren zeer laag. Ze kochten samen een wijnpers, met de bedoeling om de druiven te persen, wijn te maken en deze 6 maanden later te verkopen, als de prijzen weer wat waren aangetrokken. De handelshuizen voelden zich gedwarsboomd en gingen de drie boeren boycotten, waardoor van de wijn geen fles werd verkocht. De drie wijnboeren hielden echter vol en vinifieerden hun tweede en hun derde oogst, nog steeds zonder een fles te verkopen. Ze besloten om van de stille wijn Champagne te maken en te proberen deze aan particulieren te verkopen. Een handelaar uit Bordeaux was zo enthousiast over deze Champagne dat hij de totale productie van 3 jaar in een keer kocht. Vanaf dat moment bleven de drie wijnboeren met de handelaar samenwerken. Met de jaren groeide het aantal wijnboeren en hieruit ontstond de huidige coöperatieve vereniging die 70 leden telt. Opzet Mailly Grand Cru verkoopt uitsluitend zelf geproduceerde Champagnes. Het bezit aan wijngaarden bedraagt 70 hectare (een derde van de wijngaarden van Mailly), die voor driekwart beplant zijn met pinot noir en voor een kwart met chardonnay. Dit is ook de verhouding in de assemblage van de meeste wijnen van Mailly Grand Cru. Pinot meunier wordt niet gebruikt, omdat de wijn ervan zich vrij snel ontwikkelt en Mailly Grand Cru bewaarwijnen maakt. Alle wijngaarden liggen in Mailly, reden waarom men toestemming kreeg om de naam van de gemeente te voeren, als bezitter van een monocru. Er worden geen druiven aangekocht van derden. De jaarlijkse productie bedraagt circa 500.000 flessen. De gemiddelde voorraad flessen in de kelders is 1,8 miljoen. Alle flessen rijpen in eigen kelders, die destijds door de wijnboeren in de wintermaanden, als er niet al te veel werk in de wijngaarden was, 19 meter onder de grond werden uitgehakt in de krijtrotsen. Organisatie De algemeen directeur wordt bijgestaan door een raad van beheer, die is samengesteld uit leden van de coöperatie. Vanuit de coöperatie worden het hele jaar door adviezen gegeven aan de wijnboeren. In overleg met de wijnboeren is een Charte de Qualité opgesteld, waarin staat wat Mailly Grand Cru allemaal wil. De Chef de Cave bepaalt op welk moment in welk perceel geoogst moet worden. De aandelen in deze coöperatie zijn in verhouding tot de grootte van de bezittingen aan wijngaarden. Mailly Grand Cru koopt de druiven bij de verschillende leden, die op hun beurt mede-eigenaar van de coöperatie zijn. De nieuwe generaties presteren vaak beter dan hun ouders, omdat ze meestal goed opgeleid zijn. In de wijngaarden wordt gewerkt volgens richtlijnen van de Culture Raisonnée, waarbij zo min mogelijk insecticiden en pesticiden worden gebruikt. Tijdens het groeiseizoen komt wekelijks een commissie van wijnboeren bijeen om vinger aan de pols te houden. Als de tijd aanbreekt voor de assemblage, wordt door een comité bestaande uit de directeur, de chef de cave en 4-5 wijnboeren in een aantal sessies gedebatteerd over de juiste samenstelling van de cuvées. Deze mensen kunnen zo goed proeven, dat ze in staat zijn om in een assemblage verschillen te proeven tot op 1 à 2 procent.
Veel verschillende percelen Net zoals in Bordeaux komt de diversiteit van een Grand Cru onder andere uit de diversiteit aan percelen. Om deze apart te kunnen vinifiëren werd geïnvesteerd in kleine persen en tanks, die het mogelijk maken om tijdens de oogsttijd een veelheid van percelen tegelijk te behandelen. Wijngaarden op het noorden De wijngaarden van Mailly hebben een ligging op het noorden. Mailly is de enige Grand Cru gemeente waar dit het geval is en Mailly verschilt in dit opzicht van alle andere Grand Cru gemeentes. De rijping gaat langzamer in Mailly, het groeiseizoen is langer en er kan een week later worden geoogst. Door de klimaatverandering is het geen probleem om voldoende rijpheid te verkrijgen, maar de zuurgraad is lager dan vroeger en dit vormt een probleem op zich. Proeverij In een gloednieuw proeflokaal, waar helaas nog veel te ruiken was van de materialen die bij de inrichting waren gebruikt, presenteerde de wijnmaker ons de complete serie van 10 wijnen van Mailly Grand Cru. ***+ Champagne Mailly Grand Cru Brut Réserve Assemblage van 75 % pinot noir en 25 % chardonnay, op basis van wijn uit 2003 en aangevuld met 20-25 % reservewijnen uit 10 verschillende jaren. Deze reservewijnen worden op tank onder gas bewaard, iets dat in de Champagne niet veel wordt gedaan. Mailly Grand Cru beoogt met de Brut Réserve, die 72 % van de verkoop voor zijn rekening neemt, een makkelijk drinkbare klassieke Champagne met veel complexiteit. Men bereikt dit door de vele reservewijnen, die voor elegantie zorgen. Dosage 10 gr. Goudgeel, met gemiddelde concentratie. Minerale geur met veel fruit. Rijpe smaak met goede vulling en verfijning, niet te zwaar. De citrus is met de dosage elegant in balans en aangename zuren zorgen voor veel drinkplezier. Prijs € 21,45 ex. ***(*)Champagne Mailly Grand Cru Extra Brut Assemblage van 75 % pinot noir en 25 % chardonnay, waarbij wat minder reservewijnen zijn gebruikt dan bij de Brut Réserve. Niet gedoseerd. Rijpt minimaal 6 jaar in de kelders ‘sur lattes’ omdat de zuren anders nog te jong en te krachtig zijn. Deze Champagne kan alleen worden geblend van goede jaren, en dat zijn er circa 5 per decennium. Alleen dan is er immers voldoende suiker in de druiven aanwezig om de dosage achterwege te kunnen laten. Een Champagne voor connaisseurs. Meer kleur dan de vorige. In de geur lentebloesem, subtiel fruit, jodium en minerale tonen. Beendroge smaak van rijp citrusfruit en gekonfijte vruchten met mooie elegantie, zilt van de kalkbodem en zuiver tot in de lange finale. Deze prachtige Champagne heeft inderdaad geen dosage nodig. De Grand Cru kwaliteit van de terroir van Mailly laat zich hier beter proeven dan bij de Brut Réserve. Een erg mooi aperitief, maar ook prima bij oesters. Prijs € 22,60 ex. **** Champagne Mailly Grand Cru L’Intemporelle 2000 Van oude stokken uit de beste percelen, 60 % pinot noir en 40 % chardonnay. Het jaar 2000 bracht dankzij een warme septembermaand zeer rijpe, aromatische druiven met een wat lagere zuurgraad dan normaal. In Frankrijk zeggen de wijnboeren “Août fait le moût”, maar in de Champagne is de maand september bepalend voor de kwaliteit. Dosage 8 gr. Gebotteld in een matte fles van niet gekleurd glas en verpakt in een chique geschenkdoos. Gemiddeld goudgeel van kleur. Opvallend elegante geur, vrij complex, met veel citrus en bloemen. In de rijpe, ronde, speelse smaak zilte tonen, ananas en clementine. Pittige finale met een miniem accent van witte peper, zilt van de mineralen. Voortreffelijke Champagne met een vrouwelijke stijl. Prijs € 34,05 ex (1999). ***(*) Champagne Mailly Grand Cru Blanc de Noirs Van 100 % pinot noir. Dosage 8 gr. Meer kleur dan de vorige. Krachtige mousse. Kruidige neus met een accent van herfstbloemen en geel volrijp fruit. Stevige, rijke
smaakinzet met citrus, wat tannines, krachtige zuren en groene walnoten. Edele bitters in de nasmaak. Verfijnde, lenige wijn. Blind geproefd zou je niet zeggen dat dit van 100 % pinot noir gemaakt is. Prijs € 26,45 ex. **** Champagne Mailly Grand Cru Brut Millésimé 1998 Van 75 % pinot noir en 25 % chardonnay. Dosage 6 gr. Klassiek oogstjaar met minder zuren dan 1996. Overigens voegt Mailly Grand Cru nooit zuren toe aan de wijn, hoewel dit volgens de wet wel is toegestaan. De kleur heeft een gemiddelde concentratie goudgeel met iets oranje. Rijke, zeer harmonische geur met stuivende complexe tonen van geel fruit, brioche en citrus. Romige smaak waarin citrus en brioche terugkeren, waaraan zich peer en mandarijn toevoegen. Krachtig, lang en spiritueel. Prijs 27,70 ex. ****- Champagne Mailly Grand Cru Le Feu 2000 Van 75 % pinot noir en 25 % chardonnay. Dosage 8 gr. Gemiddelde concentratie goudgeel. Zeer mineraal geurpatroon met noten, romige jodium en vers gebakken brood. Complex fruit, enigszins tropisch van aard. Zachte, elegante, complexe smaak van rijp fruit met lichte specerijen. Veel minder krachtig dan de vorige, minder gespierd en daarom meer geschikt als aperitief. Lagere zuurgraad. Prijs € 34,25 ex. ****- Champagne Mailly Grand Cru La Terre 1996 Van 75 % pinot noir en 25 % chardonnay. Dosage 6 gr. 1996 had een koele zomer met koude nachten, waardoor in de druiven een zeer hoge zuurgraad is ontstaan, naast grote rijpheid en veel suiker. Gemiddelde concentratie goudgeel. De geur is krachtiger dan van alle vorige Champagnes van Mailly. Hier is het meeste concentraat aanwezig, van fruit als appel, peer en ananas. Brioche en bloesem zijn ook volop te ruiken. Nog erg gesloten, iets reductief. De complexe smaak is gesloten, iets reductief en krachtig, met geroosterd brood. Fijne specerijen, chocolade, amandelen en rijp fruit. De hoge, krachtige zuurgraad maakt de dienst uit, andere elementen blijven op de achtergrond. Mist net even wat complexiteit en is op dit moment geen eenheid. Prijs € 31,85 ex. ****- Champagne Mailly Grand Cru Les Echansons 1997 75 % pinot noir en 25 % chardonnay. Dosage 6 gr. In 1997 vond in het voorjaar nachtvorst plaats, die de oogst verkleinde tot 5.000 kg per hectare. De druiven waren echter zeer geconcentreerd, bevatten veel suiker en minder zuren dan normaal. Goudgeel. Rijpe, romige geur van kweepeer en appel, naast honing en vers gebakken brood. Vol en rijk van smaak, met mooie balans tussen fruitvulling (clementines en verse vijgen) en zuren. Finesse en complexiteit. Chocolade in de finale. Nog wel wat vegetale aroma’s. Er blijft nog wel iets te wensen over, je proeft dat het nog mooier kan. Prijs € 50,65 ex (1996). **(*) Champagne Mailly Grand Cru Brut Rosé Van 90 % pinot noir (ruim 40 jaar oude stokken) en 10 % chardonnay (voor balans en elegantie, maakt de wijn minder robuust). Strenge selectie van de druiven bij binnenkomst, met extra controle op een sorteertafel. De pinot noir werd eerst 24-48 uur ingeweekt op de schillen. Uitsluitend het vrij uitgelopen sap, de saignée, werd gebruikt, geen geperst sap. Dit in verband met ongewenste polyfenolen en tannines. Dosage 8 gram, wat weinig is voor een rosé. De kleur is helder frambozenrood. Ietwat snoepjesachtige geur van aardbeien en frambozen. In de smaak klein rood fruit en amandelen. De finale heeft een drogere impressie dan het midden van de smaak en is redelijk van lengte. Een tikje enkelvoudig. Prijs € 28,40 ex. ***+ Champagne Mailly Grand Cru Demi Sec Van 75 % pinot noir en 25 % chardonnay. Dosage 35 gr. Dit is in feite de Brut Réserve met meer dosage. De rijping op fles is 1 jaar langer dan bij de Brut Réserve; in de toekomst wordt dit 3 jaar. Licht geelgroen van kleur. In de neus wat mint, kweepeer, lychee en appel. Zachte, romige smaak van citrus en vers gebakken brioche, met
specerijen en gekonfijte vruchtjes. Schone finale. Mooie demi sec, zo proef je ze niet vaak. Prijs € 21,45 ex. Tot slot op ons verzoek, uit pure nieuwsgierigheid: Liqueur d’expédition Dit is de siroop waarmee de dosage geschiedt. Als basis gebruikt men hier dezelfde wijn uit Mailly, waarvan een vijfde deel rijpt op gebruikte barriques van de Pavillon Blanc de Château Margaux. Aan de wijn wordt per liter 500 gram rietsuiker toegevoegd. Geen cognac, dat is een gewoonte die 20-30 jaar geleden in zwang was om slechte wijnen op te peppen. Uiteraard zeer zoet, maar ook heel zuiver. Geen vreemde smaken te bespeuren. De geur is die van wijn. Lunch Het bezoek aan Mailly Grand Cru werd besloten met een voortreffelijke lunch, waarbij nog enkele oudere jaargangen op tafel kwamen. Export Mailly Grand Cru verkoopt 60 % op de Franse markt en exporteert 40 %. Importeur van Champagne Mailly Grand Cru in ons land is Wine Companions 077-3599034. De vermelde prijzen zijn bruto horecaprijzen ex BTW. Tot slot Het was uiterst leerzaam, zowel voor degenen die nooit eerder in de Champagnestreek waren als voor de ‘doorgewinterde’ ouwe rotten. Het CIVC en het Champagne Informatie Centrum hebben een voortreffelijk georganiseerde reis gepresenteerd, die ons nog lang zal bijblijven.
