Wijkanalyse Middelwatering 2013
Inhoud Inleiding 1. Fysieke Omgeving 1.1 Ligging 1.2 Woningen 1.3 Commerciële voorzieningen 1.4 Inrichting openbaar gebied 1.5 Verkeersontsluiting en parkeren 1.6 Hinder en overlast 1.7 Speelplekken 1.8 Samenvatting 2. Sociaal-demografische typering 2.1 Opbouw van de wijk 2.2 Sociale bevolkingskenmerken 2.3 Inkomen en werkgelegenheid 2.4 Gezondheid en zorg 2.5 Onderwijs 2.6 Leefbaarheid en veiligheid 2.7 Sociale voorzieningen en activiteiten 2.8 Maatschappelijke participatie / betrokkenheid bewoners 2.9 Ontwikkeling van de wijk 2.10 Samenvatting 3. Sterkte / zwakte analyse Bronvermelding
Inleiding In het kader van het plan van aanpak Effectief wijkgericht werken heeft de gemeente een nieuwe werkwijze ingevoerd voor het wijkgericht werken. Hiervoor is in de wijk Schenkel een pilot uitgevoerd. In de nieuwe werkwijze is opgenomen dat de inwoners van de wijken zelf een toekomstagenda op gaan stellen. Dit vindt één keer per 4 jaar plaats. In de toekomstagenda worden wensen, ambities, knelpunten en zorgen op buurt- en wijkniveau door bewoners verzameld en geclusterd. Het WOP heeft op verzoek van de gemeente de taak om alle informatie die nodig is om tot een toekomstagenda te komen bij de bewoners van de wijk op te halen. Bij de pilot in Schenkel is gebleken dat een analyse van de wijk een goed hulpmiddel is om een beeld te vormen en om het gesprek op gang te brengen. Uiteindelijk zal de toekomstagenda aan de gemeente en de betrokken partners worden aangeboden. Zij zullen de toekomstagenda vertalen in een wijkuitvoeringsplan. In de wijkanalyse wordt de stand van zaken in beeld gebracht op de diverse aspecten die het hart en het gezicht van de wijk bepalen. Voor het verzamelen van de gegevens zijn verschillende bronnen gebruikt zoals de Buurtmonitor 2012, de Bewonersenquête 2011, het jongerenonderzoek van Verweij & Jonker 2012 en de Leefbaarometer 2012. De ervaring leert dat de cijfers niet altijd overeenkomen met het gevoel dat bij de mensen in de wijk leeft. Daarom is naast deze objectieve onderzoeksgegevens ook externe informatie van verschillende maatschappelijke organisaties zoals Havensteder, de politie en Buurtkracht meegenomen in de analyse. Leeswijzer De wijkanalyse bestaat uit drie hoofdstukken. Hoofdstuk 1 beschrijft de fysieke omgeving van de wijk Middelwatering. Hierbij wordt ingegaan op aspecten als de ligging, het soort woningen, commerciële voorzieningen, de inrichting van het openbaar gebied en verkeersontsluiting. Daarnaast wordt aandacht besteed aan (geluids- en afval-) hinder en de aanwezige speelplekken. Hoofdstuk 2 gaat in op de sociaal-demografische kenmerken. Hierbij wordt gekeken naar de bevolkingsopbouw van de wijk, bevolkingskenmerken, inkomen en werkgelegenheid, gezondheid en zorg en onderwijs. Daarnaast wordt de leefbaarheid en veiligheid, sociale voorzieningen en de betrokkenheid van bewoners beschreven. Als laatste worden de verwachtingen ten aanzien van de ontwikkeling van de wijk genoemd. In het derde hoofdstuk wordt de analyse puntsgewijs samengevoegd in een sterkte/zwakte analyse zoals dat op basis van deze wijkanalyse en in overleg met het WOP naar voren is gekomen.
2
1.
Fysieke Omgeving
In dit hoofdstuk wordt de fysieke omgeving van Middelwatering beschreven. Hierbij wordt ingegaan op aspecten zoals de ligging, de soorten woningen, commerciële voorzieningen, de inrichting van het openbaar gebied en verkeersontsluiting. Daarna wordt aandacht besteed aan hinder en overlast en de aanwezige speelplekken. 1.1
Ligging
Met 15.635 inwoners is de wijk Middelwatering een van de grootste wijken in Capelle aan den IJssel en tevens het centrum van de gemeente. In het oosten wordt de wijk begrensd door de wijk Oostgaarde. Het noorden van de wijk wordt afgebakend door de Abram van Rijckevorselweg en grenst aan de wijk Schenkel. In het westen wordt Middelwatering door de Algeraweg gescheiden van de Capelse wijken ’sGravenland en Capelle-West. De zuidkant van de wijk ligt aan de IJssel. In totaal liggen er 14 woonbuurten in Middelwatering. Op de kaart in figuur 1 op de volgende bladzijde zijn dat: - 23, Reviusbuurt - 24, Dichtersbuurt - 25, Merelbuurt - 26, Schildersbuurt - 27, Valeriusbuurt - 28, Rozenburcht - 29, Oude Plaats - 32, Hovenbuurt - 33, Koperwiek - 34, Meeuwenbuurt - 35, Alkenoord - 36, Vuykterrein - 37, Oude Kern - 38, Kievitlaan Binnen de wijk Middelwatering wordt er vaak onderscheid gemaakt tussen Middelwatering-West en Middelwatering-Oost. Onder Middelwatering-West vallen de Reviusbuurt, Dichtersbuurt, Merelbuurt, Schildersbuuurt, Valeriusbuurt, Rozenburcht en Oude Plaats. Onder Middelwatering-Oost vallen de Hovenbuurt, Koperwiek, Meeuwenbuurt, Alkenoord, Vuykterrein, Oude Kern en Kievitlaan. In de Buurtmonitor, het document waar veel gegevens uit deze analyse gebundeld zijn, wordt het onderscheid tussen deze twee delen van Middelwatering vaak aangehouden bij het weergeven van gegevens. Zodoende zullen ook in deze wijkanalyse deze twee delen van de wijk vaak apart worden belicht.
3
Figuur 1 Overzichtskaart gemeente Capelle aan den IJssel met de wijk Middelwatering
1.2
Woningen
De wijk Middelwatering bestaat uit zeer verschillende woonmilieus en heeft een grote diversiteit aan woningen. De gemiddelde leeftijd van de woningen is met 38 jaar in Middelwatering iets hoger dan het Capelse gemiddelde van 32 jaar (Buurtmonitor, 2012). De leeftijden van de woningen variëren sterk per buurt en soms ook binnen de eigen buurt. In de buurten Oude Plaats en de Schildersbuurt is voor 1959 begonnen met het bouwen van een groot aantal woningen. Daarna, tussen 1960 en 1969 zijn veruit de meeste woningen in Middelwatering gebouwd. De Valeriusbuurt is grotendeels gebouwd tussen 1970 en 1979 en op het Vuykterrein werden pas later woningen gerealiseerd, tussen 1980 en 1989. Daarna, na 1990 werden vooral in de buurten Rozenburcht (deze buurt is grotendeels ontstaan na 1990), Hovenbuurt, Koperwiek en Alkenoord nieuwe woningen gebouwd. In totaal staan er nu 7.866 woningen in Middelwatering. De bewoners van Middelwatering-West zijn tevreden over de kwaliteit van de woningen in hun buurt en geven hier het rapportcijfer 7,1 voor. De bewoners van Middelwatering-Oost geven een 6,6 (Bewonersenquête, 2011). Gemiddeld geven de bewoners in Capelle een 7,0 aan de kwaliteit van de woningen in hun buurt. Onder invloed van het nationale volkshuisvestingsbeleid is in Middelwatering een groot aantal goedkope woningen gerealiseerd. Door de stedenbouwkundige opzet heeft Middelwatering een grote variëteit aan 4
woonmilieus en min of meer op zichzelf staande woonbuurten. Drie woontypologieën zijn in Middelwatering gehanteerd: hoogbouw, gemengde bouw en laagbouw. Eigendomsverhouding Het eigen woningbezit verschilt in Middelwatering sterk per buurt. Gemiddeld is 46% van de woningen in particulier bezit, 43% in bezit van corporaties en wordt 11% particulier verhuurd (Buurtmonitor, 2012). Woningcorporatie Havensteder is de grootste vastgoed-eigenaar in Middelwatering. Zij bezit in Middelwatering-Oost 50% van de woningen en in Middelwatering-West 37% (Havensteder, 2012). In de Dichtersbuurt, Merelbuurt en het Vuykterrein ligt het aandeel woningen dat in particulier bezit is ver boven het gemiddelde (boven de 90%). In de Reviusbuurt daarentegen zijn alle woningen in het bezit van corporaties. De meeste particulier verhuurde woningen liggen in de Koperwiek (47%) en Alkenoord (52%). Havensteder heeft een aantal complexen aangewezen waar woningen die momenteel verhuurd worden, te koop worden aangeboden. In Middelwatering betreffen dit de woningen aan het Slotplein en de Slotpoort en de Hoven fase 1.
Figuur 2 Eigendomsverhouding (Buurtmonitor 2012)
Woningtype In Middelwatering zijn etagewoningen het meest voorkomende type woning. 67% van de woningen behoort tot dit type. De Merelbuurt, Schildersbuurt, het Vuykterrein en de Oude Kern vormen hierop een uitzondering omdat hier relatief veel (half)vrijstaande en rijenwoningen staan. In Alkenoord zijn de meeste seniorenwoningen aanwezig die ook als zodanig zijn bestempeld (44%). 5
Figuur 3 Woningtypen (Buurtmonitor 2012)
Economische waarde De gemiddelde woningwaarde in Middelwatering is € 172.260,-. Dat is lager dan het Capelse gemiddelde van € 196.602,-. De waarde van de woningen in de Reviusbuurt, Valeriusbuurt, Hovenbuurt, Koperwiek, Meeuwenbuurt, Alkenoord en Kievitlaan liggen onder het gemiddelde van de wijk. De overige buurten benaderen het gemiddelde (Schildersbuurt) of liggen daarboven (Dichtersbuurt, Merelbuurt, Rozenburcht, Oude Plaats, Vuykterrein en Oude Plaats) (Buurtmonitor, 2012). 1.3
Commerciële voorzieningen
Voor de dagelijkse boodschappen kunnen de bewoners van Middelwatering goed terecht in de eigen wijk. De bewoners van Middelwatering-Oost zijn het meest positief en geven hier het rapportcijfer 8,2 aan. In Middelwatering-West worden de winkelmogelijkheden met een 7,8 gewaardeerd (Bewonersenquête 2011). Het centrum van Capelle is gevestigd in de buurt Koperwiek waar ook het gelijknamige winkelcentrum de Koperwiek zich bevindt. Hier kunnen bewoners terecht voor de dagelijkse boodschappen en ook voor kleding, sportartikelen, huishoudelijke apparaten en andere aankopen. Op het Slotplein is het gelijknamige wijkwinkelcentrum gevestigd. Hier is een supermarkt aanwezig en enkele andere winkels. Ook zijn er enkele horecagelegenheden. Het overgrote deel van de bewoners van Middelwatering doet de dagelijkse boodschappen in de eigen gemeente, veelal in de Koperwiek. Vergeleken met de overige wijken in Capelle gaan de bewoners van Middelwatering minder vaak naar Rotterdam voor grotere aankopen.
6
Voor heel Capelle geldt dat 40% van de niet-dagelijkse producten in de eigen gemeente wordt gekocht. Dat is in vergelijkbare gemeenten 60%. Voor de dagelijkse artikelen geldt dat 82% daarvan in Capelle wordt gekocht. Voor beide typen artikelen (zowel dagelijkse als niet-dagelijkse) geldt dat de inwoners van Capelle vooral naar Rotterdam gaan als zij niet in Capelle kopen. Andersom geldt dat naast Capellenaren, het meest gekocht wordt in Capelle door mensen uit Rotterdam en Zuidplas (Koopstromenonderzoek, 2011). 1.4
Inrichting openbaar gebied
De wijk Middelwatering is ontwikkeld als een zelfstandige woonwijk. In eerste instantie is de wijk niet opgezet als het centrum van Capelle. Doordat het winkelcentrum de Koperwiek (dat oorspronkelijk bedoeld was als wijkwinkelcentrum) zich tot een multifunctioneel centrum voor geheel Capelle heeft ontwikkeld en door de aanleg van de metro heeft Middelwatering zich ontwikkeld tot een centrum met een wijkoverstijgende functie en een stedelijk karakter. De hoofdfuncties worden door de opzet van de wijk gescheiden. De woonbuurten worden onderling gescheiden door grotere wegen of doorlopende groenstructuren en de buurten hebben over het algemeen een eenduidig beeld. Doordat de buurten van elkaar verschillen wordt Middelwatering op wijkniveau gekenmerkt door een grote variatie aan woonmilieus. De aanwezigheid van water geeft hier aan een extra dimensie. Bestrating Het onderhoud van de bestrating wordt door de bewoners van Middelwatering met een 5,6 gemiddeld gewaardeerd. Dit is nagenoeg gelijk aan het stadsgemiddelde (5,7). Op buurtniveau zijn er meer verschillen in de waardering voor het onderhoud. De laagste cijfers worden gegeven in de Meeuwenbuurt (4,6) en de Kievitlaan (4,7). De hoogste cijfers worden gegeven in de Dichtersbuurt (6,2) en de Oude Plaats en Hovenbuurt (beiden 6,0). Het schoonhouden van de bestrating laat een vergelijkbaar beeld zien. De gemiddelde waardering in Middelwatering (5,7) benadert het stadgemiddelde (5,8). De laagste cijfers op buurtniveau worden gegeven in de Meeuwenbuurt (4,6) en de Kievitlaan (4,8). De hoogste cijfers worden gegeven in de Dichtersbuurt (6,5) en de Oude Kern (6,4) (Bewonersenquête, 2011). Groen In Middelwatering bestaat geen continue structuur van groenzones. De groenzones langs de wijkontsluitingswegen zijn mede daardoor de belangrijkste groenvoorzieningen. Het gedeelte van Middelwatering dat aan de IJssel grenst heeft in vergelijking met andere gebieden langs de rivier geen groen karkater. Het Slotpark vervult als een van de weinige groenelementen daardoor een belangrijke functie. Tussen de Algeraweg en de Rondelenflats bevindt zich en vrij groot groen uitloopgebied. Het buurtgroen bestaat voor een relatief grootdeel uit kijkgroen met een beperkte gebruikswaarde. Het gemiddelde aantal m2 groen per woning ligt in Middelwatering op 66m2. Het landelijk gemiddelde is 75m2 en het stadsgemiddelde in Capelle ligt op 99m2 (Groenvisie, 2011). De reden dat het aantal m2 in Middelwatering iets lager ligt is komt door het grote aantal woningen dat in de wijk is gerealiseerd.
7
Figuur 4 Oppervlakte plantsoen per wijk in m2 (Beheerplan Groen 2009-2010)
Waardering onderhoud groen Uit de bewonersenquête 2011 blijkt dat Capellenaren het onderhoud van het openbaar groen gemiddeld waarderen met een rapportcijfer 6,1. Middelwatering wijkt hier niet ver vanaf. De bewoners van Middelwatering-West geven een 6,3 en de bewoners van Middelwatering-Oost een 5,8. De bewoners van de Meeuwenbuurt gaven het laagste cijfer: een 5,0. De bewoners van Alkenoord gaven het hoogste cijfer: een 7,0 (Bewonersenquête 2011). Recreatie Recreëren kan in Middelwatering langs de IJssel waar bewoners wandelen en fietsen. In totaal liggen er zes gymzalen in Middelwatering. Sportpark ’t Slot ligt aan de P.C. Boutensingel en zwembad de Blinkert ligt aan het Valeriusrondeel. Ook zijn er in Middelwatering diverse horecagelegenheden. In het centrum rondom het stadsplein, bij het Slotplein, Restaurant Vuyks aan de IJssel en in de oude dorpskern. 1.5
Verkeersontsluiting en parkeren
Middelwatering wordt in het noorden begrensd door de Abram van Rijckevorselweg die in de richting van Rotterdam aansluiting biedt met de A16. Deze weg loopt langs de wijk Middelwatering en is een belangrijke doorgangsweg binnen Capelle. De Rivierweg en de Slotlaan zijn belangrijke verbindingswegen binnen de wijk, de Algeraweg en de Couwenhoekseweg aan de randen van de wijk. Deze vier wegen komen allen uit op de Abram van Rijckevorselweg. Met het openbaar vervoer is Middelwatering per metro en bus te bereiken. De metrostations Slotlaan en Capelle Centrum verbinden Middelwatering met de Capelse wijk Oostgaarde en aan de andere kant met ’s-Gravenland en Fascinatio en uiteindelijk het centrum van Rotterdam en overige delen van de regio. 8
Met de bus is Middelwatering te bereiken via lijn 31 en 37. Lijn 31 heeft haltes aan de Rivierweg en aan de Kerklaan en verbindt Middelwatering met Oostgaarde en treinstation Rotterdam Alexander. Lijn 37 heeft haltes aan de Schönenberglaan bij de Blinkert, het Valeriusrondeel, de Da Costasingel, de Rembrandtsingel, de Meeuwensingel, Kievitlaan (2 keer), de Kerklaan en de Rivierweg en verbindt Middelwatering met metrostation Capelsebrug en treinstation Rotterdam Alexander. Nachtbus B4 verbindt Middelwatering met Rotterdam op donderdag-/vrijdag-/zaterdagnacht. Fietsers kunnen in Middelwatering gebruik maken van doorgaande lokale en regionale fietsroutes. Die de wijk met andere delen van Capelle verbinden. Ten tijde van een incident waarbij ontsluiting aan de orde is, bijvoorbeeld een evacuatie, kijkt de politie naar de (totale) verkeerscirculatie. Hiervoor is personeel beschikbaar (dag en nacht) dat specifiek hiervoor is opgeleid. Verkeerscirculatie bij incidenten is niet in gedetailleerd in plannen uitgewerkt. Bij de verkeerscirculatie kijkt de politie ook naar de verkeersbelasting op ontsluitingswegen verderaf, in het geval van Middelwatering is dat vooral de Abram van Rijckevorselweg. Middelwatering heeft ontsluitingsmogelijkheden in drie windrichtingen. Naar het zuiden moet het water overgestoken worden, wat meer tijd in beslag neemt.Over de weg is de wijk ontsloten via de Algeraweg naar ’s-Gravenland, driemaal naar de Abram van Rijckevorsselweg en tweemaal naar Oostgaarde. In vergelijking met andere wijken is dat veel. Voor kleinere incidenten (bijvoorbeeld grote brand) is dit ruim voldoende. Evacuatie van de gehele wijk zou kunnen spelen bijvoorbeeld bij hoog water problematiek. Indien dit aan de orde is, zal de politie inzetten op het vrijmaken van de Abram van Rijckevorselweg. De politie heeft hierbij de regie, uitvoering wordt aan de gemeente overgelaten (Team Integrale Veiligheid, 2013). Waardering stallingsmogelijkheden fietsen en parkeergelegenheid auto’s In de Capelle is het parkeren (nog) gratis. Wel komen er met enige regelmaat klachten van burgers binnen over parkeren in woonwijken. Deze klachten worden veroorzaakt door een tekort aan parkeerplaatsen of aan het ontbreken van parkeerplaatsen in de directe nabijheid van woningen of winkelcentra. Door de toename van het autobezit zal het parkeren in de toekomst verder onder druk komen te staan (Gemeentelijk verkeers- en vervoerplan, visie 2010-2020 Slim Reizen). In Middelwatering wordt de parkeergelegenheid voor auto’s in Middelwatering-West met een 6,3 gewaardeerd en in Middelwatering-Oost met een 6,1. Het Capels gemiddelde is 6,0 (Bewonersenquête, 2011). De stallingsmogelijkheden voor fietsen worden in beide delen van Middelwatering met een 5,4 gewaardeerd. Het Capelse gemiddelde ligt op een 5,3 (Bewonersenquête, 2011). Deze cijfers zijn gemeten voordat de fietsenstallingen bij de Koperwiek en de Terp gratis zijn geworden.
9
In de onderstaande tabel worden de rapportcijfers voor de parkeergelegenheid voor auto’s en de stallingsmogelijkheden voor fietsen per woonbuurt weergegeven. Parkeergelegenheid voor auto's (rapportcijfer)
Stallingsmogelijkheden fietsen (rapportcijfer)
Reviusbuurt
7,1
5,7
Dichtersbuurt
6,0
5,0
Merelbuurt
5,6
5,2
Schildersbuurt
6,3
4,9
Valeriusbuurt
6,8
5,5
Rozenburcht
7,2
5,6
Oude Plaats
5,9
5,8
Hovenbuurt
6,2
5,0
Koperwiek
5,7
5,9
Meeuwenbuurt
6,0
4,9
Alkenoord
5,7
6,2
Vuykterrein
6,1
5,6
Oude Kern
6,2
5,7
Kievitlaan
6,7
5,4
Tabel 1 Rapportcijfers stallingsmogelijkheden fietsen en parkeergelegenheid voor auto's per woonbuurt in Middelwatering (Buurtmonitor, 2012)
1.6
Hinder en overlast
Net als in veel andere woonwijken is er ook in de wijk Middelwatering sprake van een bepaalde mate van hinder. Dit kan betrekking hebben op zichtbare dingen, zoals zwerfvuil en hondenpoep, maar ook op geluidsoverlast. Vervuiling Meer dan de helft van de inwoners van Middelwatering ervaart dat er zwerfvuil in de buurt voorkomt. In Middelwatering-Oost komt dit vaker voor (69%) dan in Middelwatering-West (56%). Verkeerd geplaatst vuilnis komt volgens 35% van de bewoners van Middelwatering-West vaak tot soms voor. In Middelwatering-Oost is dit 51%. Het stadsgemiddelde is 54%. Hondenpoep op straat komt volgens 67% van de bewoners van de gehele wijk voor, iets minder vaak dan het stadsgemiddelde van 70%. Hinder van vandalisme en graffiti komt iets minder vaak voor in Middelwatering dan in de rest van Capelle, 50% van de bewoners van Middelwatering geeft aan hier hinder van te ondervinden, ten opzichte van 54% gemiddeld voor heel Capelle (Buurtmonitor, 2012). Geluidsoverlast en overige overlast In Middelwatering-Oost wordt meer geluidsoverlast (40%) ervaren dan in Middelwatering-West (30%). De geluidsoverlast ligt in Middelwatering-Oost boven het Capels gemiddelde van 30%. Overlast door omwonenden speelt in Middelwatering-West en Middelwatering-Oost een even grote rol. 34 % van de bewoners ervaart overlast van omwonenden. Gemiddeld ervaart 32% van de Capellenaren overlast door omwonenden.
10
Drugsoverlast speelt in Middelwatering volgens 15% van de bewoners. Dat is vergelijkbaar met het Capelse gemiddelde. Overlast door jongeren wordt in Middelwatering-West door 42% van de bewoners ervaren en in Middelwatering-Oost door 52% van de bewoners. In Capelle ervaart gemiddeld 50% van de bewoners overlast door jongeren (Buurtmonitor, 2012). 1.7
Speelplekken
De speelplekken in Middelwatering worden beoordeeld met een 6,1 voor de aanwezigheid, en 6,0 voor de inrichting en een 5,9 voor het onderhoud. Deze cijfers zijn nagenoeg gelijk aan het Capelse gemiddelde. Tussen de woonbuurten zijn er grote verschillen in de mate van tevredenheid. De bewoners van de Dichtersbuurt zijn het minst tevreden. Gezien het aantal kinderen in deze buurt en de afwezigheid van speelplaatsen is dit niet vreemd. De geringe mate van tevredenheid in Rozenburcht en Oude Plaats is opvallender. Des te opvallender is het dat de hoogste cijfers worden gegeven in de Valeriusbuurt, waar ook geen speelplekken zijn (Bewonersenquête, 2011). In Middelwatering-West scoren de jeugdvoorzieningen in de wijk gunstig in de jeugdindex. Dat komt vooral doordat de jongeren zelf tevreden zijn over de activiteiten in dat deel van de wijk. Ook Middelwatering-Oost is relatief jeugdvriendelijk te noemen op basis van de jeugdindex. Vooral de jeugden sportvoorzieningen zijn hier goed vertegenwoordigd (Monitor Jeugdvriendelijke wijken, 2009). De komende jaren nemen de financiële middelen om speelplekken te onderhouden en repareren af. Als gevolg daarvan is besloten om minder speelplaatsen in stand te houden. Als een speeltoestel afgekeurd wordt door de inspectie wordt het niet altijd meer vervangen. Hierdoor zullen er speelplekken ontstaan waar geen speeltoestellen meer staan, maar waar de ondergrond van de speelplaats wel gehandhaafd blijft. Zo’n speelplek worden een informele speelplek genoemd. In de onderstaande tabel wordt het aantal kinderen per buurt weergegeven en het aantal speelplekken.
Woonbuurten
Aantal kinderen 0 tot en met 11 jaar
Aantal kinderen 12 tot en met 17 jaar
Aantal speelplekken (incl. informele plekken) -
Aantal informele speelplekken in 2015
Reviusbuurt
118
84
Dichtersbuurt
226
100
-
-
Merelbuurt
180
105
13
4
Schildersbuurt
125
53
3
0
Valeriusbuurt
121
68
-
-
Rozenburcht
36
20
2
0
Oude Plaats
104
48
3
0
Hovenbuurt
-
537
224
4
1
Koperwiek
63
18
2
2
Meeuwenbuurt
134
66
2
0
Alkenoord
47
17
-
-
Vuykterrein
82
56
7
1
Oude Kern
51
21
1
0
Kievitlaan
185
91
4
1
Tabel 2 Aantal kinderen (Buurtmonitor, 2012) en speelplekken per buurt (Renovatieplanning tot 2015)
11
Bij de rondelen zijn rond de complexen verschillende speelvoorzieningen aanwezig die geschikt zijn voor verschillende leeftijden. Bij de wiekslag zijn in de buitenruimte ook diverse speel- en fitnessvoorzieningen aanwezig die geschikt zijn voor kinderen en volwassenen. 1.8
Samenvatting
De wijk Middelwatering bestaat uit veertien woonbuurten die bestaan uit zeer verschillende woonmilieus. De leeftijden van de woningen variëren eveneens sterk per buurt maar veruit de meeste woningen zijn gebouwd tussen 1960 en 1969. In totaal wonen er 15.635 mensen in 7.866 woningen. Het aandeel koopwoningen ligt op 46%. Wel zijn er grote verschillen tussen de woonbuurten. In de Dichtersbuurt, Merelbuurt en het Vuykterrein is het eigen woningbezit hoog (boven de 90%). In de Reviusbuurt zijn alle woningen in bezit van corporaties. De gemiddelde economische waarde van de woningen is in Middelwatering lager dan gemiddeld in Capelle. Voor de dagelijkse boodschappen kunnen de bewoners van Middelwatering goed terecht in de eigen wijk. Het centrum van Capelle is gevestigd in de buurt Koperwiek waar ook het gelijknamige winkelcentrum ligt. Vergeleken met de andere Capelse wijken gaan de bewoners van Middelwatering minder vaak naar Rotterdam voor grote aankopen. De wijk is ontwikkeld als een zelfstandige woonwijk en in eerste instantie niet opgezet als de centrumwijk van Capelle. Door de ontwikkeling van winkelcentrum de Koperwiek tot multifunctioneel centrum en de aanleg van de metro heeft Middelwatering een wijkoverstijgende functie gekregen. Het groen langs de wijkontsluitingswegen heeft een belangrijke functie evenals het Slotpark. De waardering van het groen is vergelijkbaar met het Capelse gemiddelde. Hetzelfde geldt voor de waardering voor de bestrating, parkeergelegenheid voor auto’s en stallingsmogelijkheden voor fietsen. Met eigen vervoer is de wijk Middelwatering te bereiken via de Abram van Rijckevorselweg die aansluiting biedt op de A20. Binnen de wijk zijn de Slotlaan en de Rivierweg belangrijke doorgaande wegen, aan de randen van Middelwatering zijn dat de Algeraweg en de Couwenhoekse weg. Met het openbaar vervoer is Middelwatering per metro en bus te bereiken. Meer dan de helft van de bewoners ervaart dat er zwerfvuil in de buurt voortkomt. Ook verkeerd geplaatst vuilnis, hondenpoep en graffiti zijn veroorzakers van vervuiling en overlast, maar niet meer dan in andere wijken in Capelle. In Middelwatering-Oost wordt meer geluidsoverlast ervaren dan gemiddeld in Capelle. In vier woonbuurten in Middelwatering zijn geen speelplekken aanwezig voor kinderen. Het aandeel informele speelplekken zal overal toenemen tot 2015. Over het algemeen zijn de bewoners van Middelwatering net zo tevreden over de aanwezigheid, inrichting en onderhoud van de speelplekken als de bewoners van de overige Capelse wijken.
12
2. Sociaal-demografische typering In het vorige hoofdstuk is de fysieke omgeving beschreven van de wijk Middelwatering. Dit hoofdstuk gaat in op de sociaal-demografische kenmerken. Hierbij wordt gekeken naar de bevolkingsopbouw van de wijk, bevolkingskenmerken, inkomen en werkgelegenheid, gezondheid en zorg en onderwijs. Daarnaast wordt de leefbaarheid en veiligheid, sociale voorzieningen en de betrokkenheid van bewoners beschreven. Als laatste wordt de ontwikkeling van de wijk genoemd. 2.1
Opbouw van de wijk
In deze paragraaf wordt een compleet overzicht gegeven van de bevolkingsopbouw in Middelwatering. In totaal wonen er 15.642 inwoners in deze wijk (Buurtmonitor 2012). De verhouding tussen jongeren, ouderen en mensen in de leeftijd tussen 25 en 64 jaar wijkt af van het Capelse gemiddelde. In Middelwatering wonen relatief veel mensen boven de 65 jaar. Vooral de groep tussen de 25 en 64 jaar is kleiner dan gemiddeld in Capelle.
Figuur 5 Bevolkingsopbouw Middelwatering naar leeftijd (Buurtmonitor 2012)
De verdeling op het niveau van de woonbuurt is niet altijd gelijkmatig. In de woonbuurten Rozenburcht, Koperwiek en Alkenoord wonen relatief weinig jongeren tot 24 jaar (10-11%). In deze woonbuurten wonen relatief veel ouderen (43%, 41% en 56%). In de Hovenbuurt wonen relatief veel jongeren (40%) en juist weinig ouderen (7%). De groep bewoners tussen de 25 en 63 jaar is vrij evenredig verspreidt over alle woonbuurten behalve het Vuykterrein, daar wonen relatief veel mensen in deze leeftijdscategorie (62%)
13
en in Alkenoord relatief weinig (35%). Het grote aandeel seniorenwoningen in Alkenoord geeft een verklaring waarom de groep tot 65 jaar hier ondervertegenwoordigd is. 2.2
Sociale bevolkingskenmerken
Naast leeftijdsopbouw zijn er nog andere sociale kenmerken waarop de bevolking ingedeeld kan worden, zoals etniciteit en huishoudensamenstelling. De samenstelling van huishoudens binnen de buurten van Middelwatering is divers.
Figuur 6 Samenstelling huishoudens per buurt (Buurtmonitor 2012)
Huishoudensamenstelling Middelwatering bestaat uit 2.260 gezinnen met kinderen (26%), 1.714 echtparen zonder kinderen (20%), en 4.546 alleenstaanden (53%). In vergelijking met de gemiddelden van Capelle wonen er in Middelwatering minder gezinnen met kinderen (32% gemiddeld in Capelle) en meer alleenstaanden (48% gemiddeld in Capelle. Tussen de woonbuurten bestaan wel grote verschillen in de verhoudingen tussen verschillende gezinssamenstellingen. In de buurten waar relatief veel ouderen wonen, wonen ook relatief meer alleenstaanden (Alkenoord, 71% en Koperwiek, 66%). Vooral in de Hovenbuurt en op het Vuykterrein wonen veel gezinnen met kinderen (44% en 42%). In de Rozenburcht wonen relatief veel echtparen zonder kinderen (37%) In Capelle groeit 24% van de jongeren op in een eenoudergezin. In Middelwatering ligt dit aandeel hoger. In Middelwatering-West groeit ongeveer 28% van de jongeren op in een eenoudergezin en in Middelwatering-Oost ongeveer 34% (Jongerenonderzoek Verweij & Jonker, 2012). 14
Etniciteit In de gemeente Capelle aan den IJssel heeft in totaal 68% van de bevolking de Nederlandse etniciteit. In de wijk Middelwatering is dit 70% Wat betreft de etniciteiten van haar inwoners lijkt de wijk Middelwatering erg op de rest van de stad. Na de Nederlandse etniciteit valt de grootste groep bewoners (16%) onder de etnische minderheden. Dit zijn de mensen met een Surinaamse, Antilliaanse/Arubaanse of Mediterraanse achtergrond. Hiervan vormen de mensen met een Mediterraanse achtergrond de grootste groep (6%). Inwoners met een etniciteit uit overige niet-westerse landen vertegenwoordigen 8% van de inwoners in Middelwatering. De overige groepen vormen een relatief klein aandeel van de bewoners van Middelwatering. In de Reviusbuurt en de Hovenbuurt wonen in vergelijking met de gemiddelde cijfers van Middelwatering weinig mensen met de Nederlandse etniciteit. Hier wonen relatief veel mensen wiens achtergrond valt onder de categorie etnische minderheden (28% in de Reviusbuurt en 37% in de Hovenbuurt). In Alkenoord en de Oude Kern wonen relatief de meeste mensen met een Nederlandse etniciteit (88% en 87%) (Buurtmonitor, 2012).
Figuur 7 Etniciteit inwoners Middelwatering (Buurtmonitor 2012)
2.3
Inkomen en werkgelegenheid
Het gemiddelde inkomen per huishouden ligt in Middelwatering iets lager dan het gemiddelde inkomen per huishouden op stadsniveau. In Middelwatering-West ligt het gemiddelde inkomen per huishouden op € 33.500,-, in Middelwatering-Oost ligt dit op € 29.400,-. Capelle breed ligt dit gemiddeld op € 34.800,-.
15
Tussen de woonbuurten zijn er wel verschillen in de gemiddelde inkomens. In de Dichtersbuurt, Merelbuurt, Schildersbuurt, Vuykterrein en de Oude Kern ligt het gemiddelde inkomen per huishouden hoger. De laagste inkomens per huishouden liggen in de Reviusbuurt, Meeuwenbuurt en Alkenoord. Werk en bijstandsuitkeringen In Middelwatering is 7% van de inwoners werkzoekende. Dit is 2% hoger dan het gemiddelde voor de hele gemeente. In de Reviusbuurt is 16% van de bewoners opzoek naar een baan en in de Hovenbuurt 14%. In de Dichtersbuurt en de Merelbuurt zijn relatief de minste mensen opzoek naar werk (2% in beide buurten). In Middelwatering zijn, net als in de rest van Capelle, meer ouderen opzoek naar werk dan jongeren. Wat opvalt is dat in Middelwatering de groep 27 – 49 jarigen die opzoek is naar werk 3% hoger is dan gemiddeld in Capelle. Het aandeel mensen dat een bijstandsuitkering ontvangt is in Middelwatering 6%. Dat is vergelijkbaar met het Capelse gemiddelde van 5%. In Middelwatering-Oost ligt het aandeel iets hoger met 8% en in Middelwatering-West gemiddeld, op 5%. Op het eerste gezicht lijkt er niets bijzonders te zien, maar er bestaan grote verschillen tussen de woonbuurten onderling. In de Reviusbuurt ontvangt 15% van de bewoners een uitkering, in de Hovenbuurt ook 15%, in de Meeuwenbuurt 12% en in de Valeriusbuurt 10% van de bewoners. De overige buurten liggen op of onder het gemiddelde van de wijk. Het aantal huurachterstanden is in Middelwatering net zo hoog als in andere wijken in Capelle (16%). In de Hovenbuurt (24%), Reviusbuurt (22%) en Valeriusbuurt (19%) zijn er relatief veel huurachterstanden. Vaak is dit een indicator voor armoede en andere problemen (Buurtmonitor, 2010). 69% van de Capelse jongeren geeft aan dat beide ouders werken. In Middelwatering-West is dit ongeveer 64% en in Middelwatering-Oost 58%. Het aandeel jongeren waarvan geen van beide ouders werkt ligt voor Middelwatering-West op 6% en voor Middelwatering-Oost op 4%. Het Capelse gemiddelde is 4% (Jongerenonderzoek Verweij & Jonker, 2012). Arbeidsplaatsen en bedrijven In totaal zijn er 37.109 arbeidsplaatsen in Capelle (Buurtmonitor 2010). Deze bevinden zich voornamelijk in Fascinatio/ Rivium (11.832) en Schollevaar-Noord (9.870). Er zijn in totaal 2.892 bedrijven gevestigd in de hele gemeente. Daarvan zijn 5.205 bedrijven gevestigd in Middelwatering. De meeste arbeidsplaatsen en bedrijven zijn te vinden in de dienstverlening (53%) en daarna in de handel/horeca/vervoer (35%). 11% van de arbeidsplaatsen is in de bouw en industrie. In Middelwatering-West zijn de meeste arbeidsplaatsen in de sectoren overheid (30%), onderwijs (22%), zakelijke diensten (15%) en zorg (12%). In Middelwatering-Oost zijn de meeste arbeidsplaatsen in de sectoren industrie/energie (19%), detailhandel (17%), zorg (16%) en overheid (14%) (Buurtmonitor, 2011). Het bedrijventerrein de Mient ligt in Middelwatering. Hier zijn een aantal bedrijven gevestigd, waaronder Promen. Daarnaast bevinden zich veel arbeidsplaatsen rondom het centrum, het winkelcentrum de Koperwiek en bij de gemeente. 2.4
Gezondheid en zorg
In het verlengde van de vorige paragraaf ligt het onderwerp arbeidsongeschiktheid. In MiddelwateringWest heeft 6% van de inwoners een arbeidsongeschiktheidsuitkering en in Middelwatering-Oost 7%. In beide delen van de wijk betreft dit relatief vaak inwoners in de leeftijdscategorie 55 tot en met 64 jaar. 16
Het gemiddeld aandeel inwoners met een arbeidsongeschiktheidsuitkering is voor heel Capelle 6%. Middelwatering-West scoort dus gemiddeld en Middelwatering-Oost een procent hoger. Alcohol- en drugsgebruik onder jongeren Het alcoholgebruik onder jongeren ligt in Capelle gemiddeld op 30%. Deze jongeren tussen de 12 en 17 jaar uit Capelle geven aan dat zij de afgelopen maand alcohol te hebben gedronken. In Middelwatering ligt dit aandeel iets lager dan het Capelse gemiddelde. In Middelwatering-West op ongeveer 27% en in Middelwatering-Oost op 26%. Bingedrinking (het in één keer drinken van grote hoeveelheden alcohol) komt in Middelwatering-Oost relatief vaak voor (6,2% van de jongeren ten opzichte van 3,8% gemiddeld). Het gebruik van softdrugs, XTC, harddrugs en andere drugs komt relatief weinig voor in Middelwatering (Verweij & Jonker, 2012) 2.5
Onderwijs
De bewoners van Middelwatering zijn gemiddeld genomen iets lager opgeleid dan de totale bevolking van Capelle. In het onderstaande figuur wordt zichtbaar dat er meer mensen zijn in Middelwatering met vmbo/lbo/mavo en minder met een hbo/universitaire opleiding. Als we kijken naar de verschillen tussen Middelwatering-West en Middelwatering-Oost zien we dat in Middelwatering-Oost meer mensen een vmbo/lbo/mavo opleiding hebben gevolgd en minder mensen havo/vwo of hbo/universiteit. Deze laatste groepen zijn iets sterker vertegenwoordigd in MiddelwateringWest.
Figuur 8 opleidingsniveau (Buurtmonitor 2012)
17
De jongeren in Middelwatering spijbelen in Middelwatering-West (1,6%) minder vaak als gemiddeld in Capelle (3,8%). In Middelwatering-Oost geeft 4,1% van de jongeren aan afgelopen maand meer dan één keer gespijbeld te hebben (Jongerenonderzoek Verweij & Jonker, 2012). 2.6
Leefbaarheid en veiligheid
Met het begrip leefbaarheid wordt meestal aangegeven hoe aantrekkelijk en/of geschikt een gebied of gemeenschap is om er te wonen of te werken. Verschillende onderwerpen hebben hiermee te maken. In deze paragraaf wordt ingegaan op tevredenheid over het wonen en leven in de woonbuurt, probleemgedrag, jeugddelinquentie, veiligheid en als laatste meldingen en aangiftes. Tevredenheid Van de Leefbaarometer van VROM (2012) valt af te lezen dat de wijk Middelwatering wat betreft de meningen over de leefbaarheid in de buurt overwegend positief is. De bewoners van de Reviusbuurt, Valeriusbuuurt, Meeuwenbuurt en de Hovenbuurt zijn matig positief. De bewoners in de overige buurten zijn positief over de leefbaarheid in hun buurt.
Figuur 9 Leefbaarheid Middelwatering (Leefbaarometer 2012)
Het rapportcijfer dat de inwoners aan de eigen buurt geven is het hoogst in de Dichtersbuurt en de Oude Kern. Deze twee buurten krijgen gemiddeld een 7,8 van de eigen bewoners (Bewonersenquête 2011). De Meeuwenbuurt krijgt het laagste cijfer, een 6,2. Voor sociale cohesie (de manier waarop mensen met elkaar omgaan) worden per woonbuurt zeer verschillende beoordelingen gegeven. De bewoners van het Vuykterrein scoren met een 6,4 de hoogste score. Ook de Schildersbuurt (6,3) en de Oude Kern (6,3) vallen positief op. In de Reviusbuurt en de Valeriusbuurt is de sociale cohesie lager. Beide buurten scoren 4,9. Gemiddeld komt Middelwatering uit op een 5,7. Het Capelse gemiddelde is 5,8. 18
Het oordeel dat inwoners geven voor het samenleven met verschillende inkomensgroepen laat een positiever beeld zien. Bewoners in de Oude Kern zijn hier met meest tevreden over (7,0) en in de Reviusbuurt het minst tevreden (5,5). Gemiddeld komt Middelwatering op een 6,3 uit. Dat is iets lager dan het Capelse gemiddelde van 6,5 (Bewonersenquête, 2011). De bewoners in Middelwatering zijn iets minder tevreden over het samenleven met verschillende etniciteiten. Op het Vuykterrein zijn de bewoners hierover het meest tevreden (6,5) en in de Reviusbuurt het minst tevreden (4,7). Over het algemeen scoort Middelwatering wat lager (5,7) dan het Capelse gemiddelde (6,1). Het samenleven met verschillende generaties wordt in de Oude Kern (7,2), de Dichtersbuurt (7,0) en het Vuykterrein (7,0) het meest positief ervaren. In de Hovenbuurt (5,7) en de Reviusbuurt (5,8) wordt dit het minst positief ervaren. De bewoners van de Oude Kern zijn het meest tevreden over de algemene solidariteit (7,2). Het minst tevreden hierover zijn de bewoners van de Meeuwenbuurt (5,4). Gemiddeld scoort Middelwatering een 6,1 op algemene solidariteit, wat iets lager is dan het Capelse gemiddelde (6,3). Probleemgedrag De grootste problemen in de buurt zijn volgens bewoners van Middelwatering-West (Bewonersenquête, 2011)verkeer (27%), vervuiling (22%, bijvoorbeeld zwerfvuil, problemen met containers of graffiti) en parkeren (17%).
Figuur 10 Grootste probleem in de buurt, Middelwatering-West (Buurtmonitor, 2012) 19
Vervuiling zorgt in Middelwatering-Oost, net als in 2010, voor de meeste problemen. 30% van de bewoners noemt vervuiling als belangrijkste buurtprobleem. Daarna volgen verkeer (21%), overlast door jongeren (17%) en openbaar groen (15%) (Bewonersenquête, 2011). Jeugddelinquentie Jongeren uit Middelwatering vernielen ongeveer net zo vaak iets als de overige jongeren in Capelle. In Middelwatering-West ligt dit aandeel een fractie boven het stadsgemiddelde en in Middelwatering-Oost net eronder. Het percentage schommelt rond de 3%. Het aandeel jongeren dat zich schuldig heeft gemaakt aan winkeldiefstal ligt in Middelwatering-West net boven de 2%, wat vergelijkbaar is met het stadsgemiddelde. In Middelwatering-Oost ligt dit lager, net onder de 1,5%. Diefstal op school komt in Middelwatering relatief vaak voor in vergelijking met het stadsgemiddelde. Gemiddeld in Capelle maakt rond de 1,5% van de jongeren zich hier schuldig aan. In Middelwatering-West is dat meer dan 3% en in Middelwatering-Oost ruim 2%. Heling komt onder jongeren in Capelle nauwelijks voor (0,5% gemiddeld) en in Middelwatering-West ookn iet tot nauwelijks. In Middelwatering-Oost maakt ongeveer 0,7% van de jongeren zich hier wel eens schuldig aan. Tot slot komen jongeren in Middelwatering-Oost vaker in aanraking met de politie, rond de 3% van de jongeren. In Middelwatering-West komen jongeren niet tot nauwelijks in aanraking met de politie. Het Capelse gemiddelde ligt rond de 2% (Jongerenonderzoek Verweij & Jonker, 2012). Veiligheid Binnen het domein veiligheid kan gekeken worden naar verschillende onderwerpen. Op het gebied van criminaliteit scoort Middelwatering vergelijkbaar (6,6) met de gemiddelde score van Capelle (6,5). Middelwatering-West scoort een 6,7 en Middelwatering-Oost een 6,6. Bij deze score geldt dat hoe hoger het cijfer, des te minder criminaliteit wordt er ervaren door de bewoners (Bewonersenquête, 2011). Tussen de verschillende woonbuurten varieerden in 2011 de cijfers ten aanzien van criminaliteit van een 5,1 (in de Valeriusbuurt) tot een 7,6 (in de buurt Vuykterrein). In Middelwatering-West voelt 26% zich wel eens onveilig. In Middelwatering-Oost is dat 31% en in de stad Capelle gemiddeld 32% (Bewonersenquête, 2011). In Middelwatering-West vermijdt ongeveer 22% van de bewoners wel eens onveilige plekken. In Middelwatering-Oost is dat 24%.
20
Figuur 12 Verwachtingen ten aanzien van criminaliteit of geweld in Middelwatering (Buurtmonitor 2012)
De cijfers hierboven gaan over de verwachtingen van bewoners. In figuur 13 op de volgende pagina wordt weergegeven hoeveel mensen daadwerkelijk slachtoffer waren van criminaliteit of geweld.
21
Figuur 13 Slachtoffers van criminaliteit of geweld (Buurtmonitor 2012)
Het grootste deel van de bewoners dat te maken kreeg met criminaliteit of geweld werd slachtoffer van schade aan of diefstal van een auto. Dit komt in beide delen van de wijk nagenoeg even vaak voor. Ook het aandeel slachtoffers van de andere vormen van geweld komen in Middelwatering even vaak voor als gemiddeld in Capelle (Buurtmonitor, 2012). Meldingen bij de gemeente Onder leefbaarheid valt ook het aantal meldingen dat inwoners indienen bij de gemeente over zaken in de buurt. Bij de gemeente kwamen in 2011 in totaal 4.716 meldingen binnen, waarvan 909 meldingen werden gedaan door bewoners van Middelwatering. Over het algemeen deden de bewoners van Middelwatering-West meer meldingen per 100 inwoners dan de bewoners van Middelwatering-Oost. In beide delen van de wijk werden er de meeste meldingen gemaakt over vervuiling en daarna meldingen met betrekking tot het groen en overige problemen. Gevolgd door verhardingen (stoepen en straten) en verlichting (Buurtmonitor, 2012).
22
Figuur 14 meldingen bij de gemeente per 100 inwoners (Buurtmonitor 2012)
Aangiftes Naast het melden bij de gemeente, kunnen inwoners ook zaken melden bij de politie of aangifte doen. In de hele gemeente deden inwoners 5.583 keer aangifte of maakten een melding bij de politie. Daarvan waren 1.174 meldingen en aangiftes afkomstig van bewoners uit Middelwatering (Buurtmonitor, 2012).
23
Figuur 15 aangiftes en meldingen bij de politie (Buurtmonitor 2012)
Een aantal dingen vallen op. In de Reviusbuurt deden van de 100 bewoners 4,3 aangifte van woninginbraak (ten opzichte van 1,7 gemiddeld voor Middelwatering). Ook in de Valeriusbuurt (2,8), Hovenbuurt (2,7) en Meeuwenbuurt (2,4) werd relatief vaak melding gemaakt van woninginbraak. In de Koperwiek werden relatief de meeste meldingen en aangiftes gedaan van gewelddelichten (5,3 per 100 inwoners ten opzichte van 1,7 per 100 inwoners gemiddeld in Middelwatering). Ook werden er relatief veel meldingen gedaan over parkeren en verkeersongevallen. Aangiftes en meldingen van sociale problemen werden relatief veel gedaan in de Hovenbuurt (9,5), Meeuwenbuurt (9,3), Koperwiek (8,3) en de Reviusbuurt (7,6). Het gemiddelde voor Middelwatering ligt op 5,3 meldingen/aangiftes per 100 bewoners. Tot slot springt de Hovenbuurt eruit voor wat betreft aangiften/meldingen over jeugd. In de Hovenbuurt worden gemiddeld 5,2 meldingen per 100 bewoners gedaan, terwijl dat gemiddeld in Middelwatering 2,4 per 100 bewoners is (Buurtmonitor, 2012). 2.7
Sociale voorzieningen en activiteiten
In Middelwatering liggen veel voorzieningen met een wijkoverstijgende functie. Dat komt doordat Middelwatering in de loop van de tijd de functie van stadscentrum heeft gekregen. Een goed voorbeeld daarvan is het winkelcentrum de Koperwiek. Hier zijn diverse winkels gevestigd en rondom het stadsplein zijn ook een aantal horecagelegenheden te vinden en het Isala theater en de bibliotheek. Op het stadsplein vindt elke donderdag de weekmarkt plaats.
24
Andere voorbeelden van wijkoverstijgende voorzieningen in Middelwatering zijn het zwembad de Blinkert, gelegen bij het Valeriusrondeel en Capslock, het jongerencentrum. De twee middelbare scholengemeenschappen in Capelle, het Comeniuscollege en het IJsselcollege, hebben beiden diverse locaties in Middelwatering. Ook de uitrij locatie van de politie en brandweer is gevestigd in Middelwatering evenals de gemeentewerf en het afvalbrengstation. Voor jongeren in Middelwatering is er een skatebaan en een graffitimuur bij het Amnestyplein. Bij de Blinkert is een Jongeren ontmoetingsplek (JOP). Bij de complexen van de Rondelen zijn diverse speelvoorzieningen die geschikt zijn voor kinderen van verschillende leeftijden. Het hospice voor ongeneeslijk zieke kinderen Palliter ligt ook in Middelwatering. Bij het Valeriusrondeel en bij de Wiekslag is een buurttuin die door de bewoners wordt bijgehouden. In de Torenhof is een ontmoetingsplek voor ouderen. De Vijverhof, Amandelhof en de Rozenburcht zijn de verzorgingshuizen voor ouderen in Middelwatering. Bij de Amandelhof ligt ook de heemtuin. In Middelwatering liggen ook een aantal kerken. Aan de Merellaan ligt de Rooms Katholieke Pauluskerk en de Elimkerk van de Gereformeerde Gemeente. De Gereformeerde kerk de Hoeksteen ligt aan de Rivierweg. Aan de Dorpsstraat ligt de Dorpskerk van de Hervormde Gemeente en aan het Valeriusrondeel is de Nieuwe Westerkerk van de Hervormde Gemeente. In Middelwatering liggen de volgende basisscholen: De Balans, De Bouwsteen, CSV Capelse Schoolvereniging, Ref. BS Eben-Haëzer, de Horizon, De Klim-Op en de Montessori Capelle. De kinderdagverblijven in Middelwatering zijn: de Peutertuin, het Knipperdolletje en het Zeekoraaltje. Naast het zwembad zijn er in Middelwatering diverse andere sportvoorzieningen: een zestal gymzalen, veelal gelegen bij de basischolen, Sportpark ’t Slot en tennispark de Blinkert. Aan de Lijstersingel wordt momenteel een nieuwe sporthal gebouwd. De voorzieningen voor doelgroepen en typen activiteiten worden verschillend gewaardeerd binnen de buurten. Gemiddeld worden de gezondheidsvoorzieningen en sportvoorzieningen positief beoordeeld. Over de jeugdvoorzieningen zijn de bewoners van Middelwatering minder positief. In de onderstaande tabel wordt een overzicht gegeven van de waardering van de aanwezige voorzieningen door bewoners van de verschillende buurten.
25
Woonbuurten
Jeugd
Ouderen
Gezond-heid
Welzijn
Sport
Cultuur
Reviusbuurt
6,2
6,5
7,6
6,4
6,7
5,9
Dichtersbuurt
4,5
5,7
7,6
5,7
6,1
5,7
Merelbuurt
5,4
5,4
7,6
6,6
6,5
5,8
Schildersbuurt
5,1
4,9
7,8
5,4
6,6
5,6
Valeriusbuurt
6,9
6,1
7,7
6,3
7,1
5,0
Rozenburcht
4,4
6,5
8,4
5,8
5,9
5,0
Oude Plaats
4,5
5,3
8,2
5,5
5,4
4,9
Hovenbuurt
5,9
5,5
7,0
6,1
6,4
5,6
Koperwiek
5,5
5,9
7,0
5,7
6,1
6,4
Meeuwenbuurt
4,5
4,5
7,0
5,3
6,3
5,6
Alkenoord
5,9
6,3
7,2
6,1
6,6
5,2
Vuykterrein
5,1
6,0
7,8
6,1
7,2
6,4
Oude Kern
5,6
6,1
7,5
5,9
6,9
6,1
Kievitlaan
4,9
5,3
7,0
5,2
6,9
5,1
Gemiddelde
5,4
5,7
7,5
5,9
6,5
5,5
Tabel 2 Waardering voorzieningen per woonbuurt in de wijk Middelwatering (Buurtmonitor 2012)
2.8
Maatschappelijke participatie / betrokkenheid bewoners
In Middelwatering-West vindt 70% van de inwoners het een goede zaak als bewoners een actieve bijdrage leveren aan het buurtbeheer. 55% van de inwoners is daadwerkelijk bereid is zelf actief bij te dragen aan het buurtbeheer. In Middelwatering-Oost vindt 72% van de bewoners het een goede zaak als bewoners actief bijdragen aan het buurtbeheer en is 57% zelf bereid om een bijdrage te leveren. Er zijn zes VVE’s bekend: de Roek, De Fluiter 1, 2, 3 (maken allen onderdeel uit van de Hoofdvereniging de Hoven), IJssel Residence, van Naeldwijcklaan 51-93, 101-143, 151-193, Slotplein en Slotpoort. Ook zijn er diverse huurdersverenigingen actief: De Bewonersraad rondom de centrumpassage, Huurdersvereniging de Rondelen, Huurdersvereniging Het Slot, Huurdersvereniging De Vogel en Bewonerscommissie Roek en Buizerd. In Middelwatering-West is 63% op de hoogte van het bestaan van het Wijkoverlegplatform. In Middelwatering-Oost is dit 67%. Dit aandeel is vergelijkbaar met de gemiddelde bekendheid van de WOP’s in de overige wijken (Bewonersenquête, 2011). Woonduur en verhuizingen De betrokkenheid van de bewoners bij de wijk is vaak gekoppeld aan de woonduur van de bewoners. Hoewel er andere redenen zijn om in een wijk te blijven wonen, is het gevoel dat mensen hebben bij een wijk ook belangrijk bij de keuze om lang of kort in een wijk te wonen. De gemiddelde woonduur van alle huishoudens in Middelwatering is bijna 11 jaar. Dat is vergelijkbaar met het Capelse gemiddelde van 11,4 jaar. Over het algemeen blijven gezinnen langer op een plek wonen in Middelwatering dan alleenstaanden, maar dit verschilt per woonbuurt. De Merelbuurt en de Meeuwenbuurt zijn hierop een uitzondering, alleen in deze woonbuurt is de gemiddelde woonduur van alleenstaanden hoger dan van gezinnen (Buurtmonitor, 2012).
26
Figuur 16 Woonduur gezinnen en alleenstaanden (Buurtmonitor 2012)
De afgelopen twee jaar vonden de meeste verhuizingen plaats in de woonbuurt Rozenburcht. 48% van de bewoners woont hier korter dan twee jaar. Een logische verklaring voor dit hoge percentage is dat hier veel ouderen wonen. Na de Rozenburcht is het aandeel mensen dat korter dan twee jaar op het huidige adres woont het grootst in de Hovenbuurt (35%), Reviusbuurt (27%), Valeriusbuurt (23%) en de Koperwiek (22%). In Capelle woont gemiddeld 19% van de bewoners korter dan 2 jaar op het huidige adres (Buurtmonitor, 2012).
27
Figuur 17 Verhuizingen afgelopen 24 maanden (Buurtmonitor 2012)
2.9
Ontwikkeling van de wijk
In Middelwatering-West vindt 20% van de bewoners dat de buurt het laatste jaar er op achteruit is gegaan. Tevens verwacht 28% dat de buurt ook de komende jaren op achteruit zal gaan. Redenen die hiervoor genoemd worden zijn onder andere de toewijzing van woningen aan mensen die asociaal gedrag vertonen, de toename van allochtonen in de wijk en het slechte onderhoud van woningen. 16% van de bewoners vindt dat de buurt er het afgelopen jaar op vooruit is gegaan en 8% van de bewoners verwacht dat de buurt er in de komende jaren op vooruit zal gaan. Redenen die hiervoor genoemd worden zijn verbetering van de buurt door gemeente, woningcorporatie en bewoners zelf, het verkopen van huurwoningen en nieuwbouw en renovatie. In Middelwatering-Oost vindt 30% van de bewoners dat de buurt er het afgelopen jaar op achteruit is gegaan en verwacht 27% dat de buurt de komende jaren verder achteruit zal gaan. Hiervoor worden als belangrijkste redenen genoemd de toename van allochtonen en de toename van kansarme mensen met andere normen en waarden. Ook slecht onderhouden woningen, gebrek aan sociale cohesie, overlast van jongeren, rommel op straat, het gebrek aan onderhoud van de bestrating, riolering en groen worden genoemd. 18% vindt dat de buurt er het afgelopen jaar op vooruit is gegaan en 12% van de bewoners verwacht dat de buurt er de komende jaren op vooruit zal gaan. De sloop van de Hoven, de verwachte nieuwbouw en de renovatie van de Koperwiek zijn de meest genoemde redenen voor de vooruitgang de komende jaren (Buurtmonitor, 2012).
28
2.10
Samenvatting
De leeftijdsverdeling van de bewoners is binnen Middelwatering niet overal gelijkmatig. In de woonbuurten Rozenburcht, Koperwiek en Alkenoord wonen relatief veel ouderen. In de Hovenbuurt is juist het aandeel jongeren relatief hoog. Het grote aandeel ouderen in Alkenoord kan verklaard worden doordat hier veel seniorenwoningen zijn. In vergelijking met de gemiddelden in Capelle wonen in Middelwatering minder gezinnen met kinderen en meer alleenstaanden. In de Hovenbuurt en op het Vuykterrein wonen de meeste gezinnen met kinderen (44% en 42%). In de buurten waar relatief veel ouderen wonen, zijn ook relatief veel alleenstaanden (Alkenoord 71% en Koperwiek 66%). Dat gaat niet op voor de Rozenburcht, hier wonen relatief veel echtparen zonder kinderen (37%). Het aandeel jongeren dat opgroeit in een eenoudergezin is in Middelwatering-West 28% en in Middelwatering-Oost 34%. Dat is hoger dan het Capelse gemiddelde van 24%. In Middelwatering heeft 70% van de inwoners de Nederlandse nationaliteit, wat vergelijkbaar is met het Capelse gemiddelde. Daarna is de groep etnische minderheden het grootst (dat zijn mensen met een Surinaamse, Antilliaanse/Arubaanse of Mediterraanse achtergrond). In de Reviusbuurt en de Hovenbuurt wonen relatief weinig mensen met de Nederlandse nationaliteit. Het gemiddeld inkomen ligt in Middelwatering lager in vergelijking met de overige wijken in Capelle. In Middelwatering-West is het gemiddelde inkomen per huishouden € 33.500,- en in Middelwatering-Oost € 29.400,-. Het Capelse gemiddelde is € 34.800,-. In de Dichtersbuurt, Merelbuuurt, Schildersbuurt, Vuykterreien en de Oude Kern liggen de inkomens boven het gemiddelde. De laagste inkomens worden verdiend in de Reviusbuurt, Meeuwenbuurt en Alkenoord. 5.205 van de 37.109 arbeidsplaatsen in Capelle bevinden zich in Middelwatering. Hiervan zijn de meeste in de sectoren overheid, onderwijs en industrie/energie. 7% van de bewoners is werkzoekende, dat is iets meer dan gemiddeld. Het aandeel mensen dat een bijstandsuitkering ontvangt is 5% in Middelwatering (6% voor heel Capelle). De meerderheid van de jongeren geeft aan dat beide ouders werken (rond de 60%). Het aandeel jongeren dat regelmatige alcohol drinkt ligt in Middelwatering rond de 27%. Dat is iets lager dan het gemiddelde van 30% voor heel Capelle. Het gebruik van drugs onder jongeren komt ook weinig voor. Het gemiddelde opleidingsniveau van alle bewoners in Middelwatering is iets lager dan van de totale Capelse bevolking. Heel Middelwatering laat een positief beeld zien ten aanzien van de leefbaarheid in de wijk. In alle woonbuurten wordt dit als positief tot matig positief ervaren. De bewoners van de Dichtersbuurt en de Oude Kern geven het hoogste rapportcijfer voor de eigen woonbuurt, beiden een 7,8. De Meeuwenbuurt krijgt het laagste cijfer, een 6,2. Sociale cohesie wordt per woonbuurt zeer verschillend gewaardeerd, evenals het rapportcijfer dat wordt gegeven aan criminaliteit. In de Valeriusbuurt is dat een 5,1 en in de buurt Vuykterrein een 6,7. Op algemene solidariteit scoort Middelwatering gemiddeld. De bewoners van Middelwatering-West maakten relatief meer meldingen bij de gemeente. De meeste meldingen betroffen vervuiling, groen en overige problemen. Het grootste deel van de bewoners dat te maken kreeg met criminaliteit of geweld werd slachtoffer van schade aan, of diefstal van een auto.
29
De gemiddelde woonduur is in Middelwatering 11 jaar, net iets lager dan het Capelse gemiddelde van 11,4 jaar. De meeste verhuizingen de afgelopen twee jaar vonden plaats in de woonbuurt Rozenburcht. Het verloop is hier hoog doordat er veel ouderen wonen. De bewoners die zich positief uitlaten over de ontwikkeling van de wijk zijn in de minderheid, maar geven als redenen voor verbetering van de buurt inzet van de gemeente, woningcorporatie en bewoners zelf, nieuwbouw of renovatie en het verkopen van huurwoningen.
30
3. Sterkte / zwakte analyse In het onderstaande schema worden puntsgewijs de sterke en zwakke punten benoemd en de kansen en bedreigingen in Middelwatering, zoals deze naar voren zijn gekomen in de analyse en in overleg met het WOP. Sterktes • • • • • •
De wijk is ruim opgezet Aanwezigheid openbaar vervoer Aanwezigheid groot winkelcentrum Centrumfunctie binnen de gemeente Goede fietspaden Aanwezigheid van Vuykpark, oude dorpskern en Van Capellenhuis • Aanwezigheid van voorzieningen (sportvelden, zwembad, theater, bibliotheek)
• • • • • •
Kansen • Leegstand van nieuwbouw • Inrichting openbaar gebied • Maatschappelijke participatie/betrokkenheid bewoners
Bedreigingen • Vergrijzing • Vereenzaming • Overlast op bepaalde plekken • Vervuiling • Afwezigheid speelplekken in sommige buurten • Slechte bereikbaarheid van het IJsselland ziekenhuis • Sluiting van locaties voor sociale activiteiten
OV verbindingen met de andere wijken Jongerenvoorzieningen Onderhoud woningen Verkeersontsluiting Clustering van lage inkomens Clustering van groot aantal verschillende etniciteiten
31
Bronvermelding •
Beheerplan Speelplaatsen 2009 – 2010
•
Bestemmingsplan Middelwatering, 2004
•
Bewonersenquête 2009 en 2011
•
Buurtmonitor Capelle aan den IJssel, 2012
•
Evaluatie Speelruimteplan 2000, OBB Ingenieursbureau, 2008
•
Gemeentelijk verkeers- en vervoerplan, visie 2010-2020 Slim Reizen
•
Groenvisie, 2011 – 2015
•
Havensteder, 2012
•
Jongerenonderzoek Verweij & Jonker, 2012
•
Koopstromenonderzoek 2011, I&O Research
•
Leefbaarometer VROM, 2012
•
Monitor jeugdvriendelijke wijken, 2010
•
Planning renovatie speelplaatsen 2010-2015
•
Team Integrale Veiligheid, 2013
32
