WIJKAANPAK BERKUM STIMULEREN VAN ENERGIE BESPARING IN HET WONINGBESTAND VAN DE ZWOLSE WIJK BERKUM
OVER BERKUM Geschiedenis en ligging Berkum is een grote wijk in het oosten van Zwolle. Ten oosten van Berkum stroomt de rivier de Vecht. Van oorsprong is Berkum een buurtschap buiten de stadsmuren van Zwolle. Onder de naam e ‘Barkmen’ wordt het al in geschriften uit de 13 eeuw vermeld. In de late middeleeuwen kent Berkum zelfs twee havezaten (versterkte adellijke hoeve). Tegenwoordig is Berkum onderdeel van de stad, maar wordt nog steeds door een strook weilanden en sportvelden van de rest van Zwolle gescheiden. Bewoners Berkum telt circa 4500 inwoners. Een aanzienlijk deel daarvan, zo’n 30%, is ouder dan 65 jaar. Ook de leeftijdscategorie 45-65 is goed vertegenwoordigd met 27%. De wijk kent veel tweepersoonshuishoudens: van de 1585 huishoudens heeft 39% geen kinderen (meer) in huis wonen. Het percentage allochtonen is met 4% erg laag. (cijfers van het CBS, 2011) Woningbestand Het woningbestand in Berkum bestaat voor 66% uit koopwoningen. De meeste woningen zijn gebouwd in de jaren ’60 en ‘70 van de vorige eeuw bouwperiode Percentage (zie tabel). De gemiddelde waarde van een koopwoning in Berkum was in 2011 € 290.000. De Voor 1946 7 gemiddelde huizenprijs ligt daarmee boven het 1946 – 1960 9 Zwolse gemiddelde. (cijfers van het CBS, 2011) 1961 – 1970 37 Energiegebruik 1971 – 1980 21 In 2008 verbruikte een woning in Berkum gemiddeld 1981 – 1990 12 2000 m3 gas en 3350 kWh elektriciteit. Het energieverbruik is daarmee aanzienlijk hoger dan het gemiddelde Zwolse verbruik (1550 m3 gas en 3000 kWh elektriciteit). (cijfers CBS, 2008)
WIJKAANPAK BERKUM
1991 – 2000
14
Na 2000
1
WERKWIJZE Gezien het energieverbruik en bouwperioden van de meeste woningen in Berkum kan waarschijnlijk nog behoorlijk bespaard worden in de wijk. Maar hoe betrekken we de bewoners daarbij? Hierbij een voorstel:
1. BOUWKUNDIGE ANALYSE Er is al een bouwkundige analyse gemaakt van het woningbestand van de wijk Berkum. Deze gegevens zijn al inzichtelijk gemaakt op de website van Verbeter & Bespaar – Zwolle. De bouwkundige en energietechnische analyse van het woningbestand in de wijk geeft inzage in de mogelijkheden om energie te besparen. De analyse maakt onderscheid tussen verschillende type woningen. De analyse geeft inzage in het besparingspotentieel per woning. Aan de hand van de analyse worden door onze energieadviseur een aantal energiebesparingspakketten per woningtype opgesteld, te weten: 1. 2. 3. 4.
Quick Win: Toekomstgerichte renovatie: Zonne-energie: Innovatieve installaties:
lage kosten en snelle terugverdientijd gericht op met name isolatie van de woning zonnepanelen en zonnecollectoren nieuwe duurzame technologieën
2. SAMENSTELLEN BUURTTEAM We benaderen vervolgens bewoners die geïnteresseerd zijn in energiebesparing en opwekking en andere lokale actoren om nog eens verder door te praten over de mogelijkheden om burgers te enthousiasmeren realisatie van de energiebesparing. Dit buurtteam wordt ook gevraagd hoe de bewoners van de wijk het best geënthousiasmeerd zouden kunnen worden. Zij worden daarbij betrokken in de ontwikkeling van de aanpak, specifiek op hun wijk gericht. Zij zijn de ogen en oren in de wijk. Het buurtteam kan bestaan uit; Samen Berkum, vertegenwoordigers van lokale initiatieven, enthousiaste burgers, wijkmanager Hanneke Valkeman, etc.
WIJKAANPAK BERKUM
3. SAMEN EEN PLAN MAKEN Op basis van de ideeën en ervaringen van het buurtteam en onze kennis (de bouwkundige analyse) wordt in gezamenlijkheid een benaderingsplan ontwikkeld. Het buurtbenaderingsplan heeft als doel om zoveel mogelijk bewoners (met name woningeigenaren) te laten deelnemen aan energiebesparing in huis. Het buurtsbenaderingsplan beschrijft de uitgangspositie op basis van de analyse en de gesprekken met de actoren. Vervolgens wordt de gekozen strategie beschreven. Het uitvoeringsplan laat vervolgens zien welke middelen op welke wijze ingezet worden en wat de rollen zijn van actoren in het buurt. Mogelijke actoren zijn: lokale initiatieven, lokale ondernemers, gemeente, verenigingen, het buurthuis, maar ook de kerk of school.
4. ENTHOUSIASMEREN BUURTSGENOTEN Het, samen met het buurtteam ontwikkelde, wijkbenaderingsplan wordt vervolgens in nauw overleg met hen uitgevoerd. Zij zijn de ogen en oren in de wijk. Daarbij wordt zoveel mogelijk gebruik gemaakt van bestaande sociale structuren als het buurthuis, het verenigingsleven, de kerk, de school, het winkelcentrum, de muziekschool en de huisartsenpost. Ook wordt gekeken hoe de bewoners via reeds bekende wijkevenementen hun buurtgenoten kunnen informeren over de mogelijkheden.
WIJKAANPAK BERKUM
Voor de buurt wordt een speciale websiteomgeving ingericht op de website van Verbeter & Bespaar – Zwolle met nieuws, evt voorbeeldwoningen en de stand van zaken. Eventueel kan er ook een speciale digitale nieuwsbrief voor wijkbewoners worden uitgebracht. Andere middelen die kunnen worden ingezet zijn:
Flyers Persberichten en advertenties in wijkkrant Social Media Voorlichtingsbijeenkomsten De Overijsselse Energiebus Energie Ambassadeurs Voorbeeldwoningen Infostands in bouwmarkt, supermarkt of Weijenbelt
5. BETREKKEN LOKALE BEDRIJVEN Lokale bedrijven, niet alleen uit de wijk, maar alle bedrijven uit de regio die aangesloten zijn bij het Energieplein, kunnen vervolgens op basis van de maatregelenpakketten een aanbod doen. Kleine bedrijven kunnen samenwerken en als consortium een geheel pakket realiseren. Bij hoge aantallen aanvragen uit het buurt kunnen de bedrijven dit voor een gunstige prijs uitvoeren. Woningeigenaren kiezen zelf hun bedrijf van keuze via de website van het Energieplein. Via de marktmodel-applicatie vragen ze offertes aan. De helpdesk van Verbeter & Bespaar Zwolle helpt buurtbewoners waar gewenst in hun keuze, maar ook bij de aanvraag van een premie of lening. Daarnaast kunnen we woningeigenaren die anderen zoeken in hun postcodegebied voor de aanvraag van een burenpremie faciliteren.
6. UITVOEREN ENERGIEBESPARENDE MAATREGELEN De energiebesparende maatregelen aan de woningen in de buurt worden uitgevoerd. We nodigen de wethouder uit om hier bij aanwezig te zijn.
7. VIEREN VAN HET BEHAALDE RESULTAAT Tijdens het project wordt de stand van het aantal deelnemers en uitgevoerde maatregelen bijgehouden. Het behaalde resultaat wordt gevierd met een buurtfeest. Ondertussen wordt de stand en te gerealiseerde besparingspotentieel inzichtelijk gemaakt op de website van Verbeter & Bespaar - Zwolle. Zou het nog door andere Zwolse wijken te overtreffen zijn?
WIJKAANPAK BERKUM
