WIJ WENSEN U PRETTIGE FEESTDAGEN EN EEN GOED

1

NIEUWSBRIEF VERENIGING VRIENDEN VAN DE YAYASAN PA VAN DER STEUR DECEMBER 2013 Beste leden van onze vereniging Ditmaal is het grootste deel van de Nieuwsbrief ingeruimd voor een bijzonder leuke bijdrage, helemaal uit Zuid-Afrika!! De familie Viljoen, die ontdekte dat er een familieverband bestond met Johannes van der Steur greep dat aan om uitgebreid contact met de yayasan te zoeken. Ik beveel hun interessante verhaal graag in uw aandacht aan. Helaas moeten we ditmaal ook aandacht besteden aan slecht nieuws. Het afgelopen halfjaar zijn ons enkele trouwe leden ontvallen, waar we toch even bij willen stilstaan. Hans Walscheid van Dijk was altijd, met zijn vrouw Carla, een trouwe gast op onze kumpulans en een grote supporter van het werk van Pa van der Steur. Te vroeg, op 71-jarige leeftijd, is Hans afgelopen periode overleden. Half mei, een paar dagen na haar terugkeer uit Indonesië waar haar moeder was overleden, kreeg ons bestuurslid Nel de Borst een nieuw tragisch verlies te verwerken. Haar man Piet overleed plotseling, in zijn slaap. Op de achtergrond steunde Piet zijn vrouw in haar werk voor Pa van der Steur volledig, en aan een ieder die het maar wilde zien toonde hij zijn grote trots: het bos achter zijn huis. Tijdens onze kumpulan op 22 juni werd zijn as in zijn bos verspreid. En Hope Mülders is ons ontvallen. Aan haar overlijden schenken we in deze Nieuwsbrief apart aandacht, mede in verband met de instelling van een naar haar vernoemd fonds. Onze deelneming gaat uit naar alle familieleden en andere naasten van de drie overledenen

Kort nieuws. Zoals we al aankondigden tijdens de kumpulan, zal Nel de Borst de komende jaren vaker en vooral langer in Jakarta zijn om zich wat intensiever te bemoeien met de gang van zaken aldaar, met name de begeleiding van de kinderen. Om die reden was het wenselijk om het bestuur van onze vereniging uit te breiden met een nieuw lid, dat het secretariaat van Nel kon overnemen. We heten dan ook Marijke Kasten-van ’t Riet van harte welkom in ons bestuur. In Jakarta zijn ook wat wijzigingen aangebracht. Nel heeft zich omringd met een paar nieuwe bestuursleden. Ook in het management zijn er wat veranderingen. Agustin is per 1 juli 2013 vertrokken. Agustin was van huis uit lerares Engels, en heeft weer een nieuwe uitdaging daarin gevonden op Sumatra. We hebben in de loop van dit jaar een groot legaat ontvangen van enkele tienduizenden euro’s. Details daarover volgen op de vergadering. Het is de bedoeling dat we in overleg met de yayasan een passende bestemming vinden. Tot die tijd zal de netto-opbrengst worden gebruikt om excursies en andere uitjes van de kinderen te financieren. Vanaf 1 januari 2014 moet elke “Algemeen Nut Beogende Instelling” een website hebben met informatie van belang voor derden. U kunt onze “ANBI-info” vinden op onze website www.pavandersteur.org onder het kopje “over ons”. Ook vanaf volgend jaar mag alleen het IBAN-rekeningnummer worden gebruikt bij betalingen. U vindt in deze Nieuwsbrief dan ook een acceptgiro biljet met dat nieuwe nummer. Vriendelijk verzoeken wij u geen oude acceptgiro’s meer te gebruiken.

WIJ WENSEN U PRETTIGE FEESTDAGEN EN EEN GOED 2014!!

2 HOPE MÜLDERS STUDIEFONDS Op 12 juli 2013, net twee maanden vóór haar overlijden, stuurde Hope Mülders een email naar ons bestuur met ondermeer als onderwerp: het studiefonds voor kinderen van het weeshuis Pa van der Steur. Als geen ander wist ze hoe belangrijk een goede start is voor kinderen uit ogenschijnlijk hopeloze omstandigheden.

Hope Mülders tijdens een kumpulan, Haar vader Max was dankzij financiële steun van Pa van der Steur in de gelegenheid geweest een studie af te maken. Hope brak in haar email weer een lans voor het belang van een studiefonds

dat we enkele jaren geleden, notabene op haar initiatief, hadden ingesteld. Een fonds bedoeld voor de oudere pupillen van het weeshuis. Ze schreef: “er lijken me redenen genoeg om die jongeren die hun leven starten de gelegenheid te geven een basisstudie te volgen om op die manier zich zelfstandig te handhaven”. En even verder: “op welke manier zou ik wat geld kunnen nalaten aan het studiefonds?” Hope heeft de daad bij het woord gevoegd en, vlak vóór haar overlijden, een groot bedrag aan onze vereniging overgemaakt. Bovendien had ze gevraagd aan haar naaste familie dat tijdens haar begrafenisplechtigheid de mensen geen bloemen zouden geven, maar een bijdrage aan het studiefonds. En onlangs ontvingen we nog bericht van de executeur, dat Hope “haar” fonds ook in haar testament heeft bedacht met een legaat. Dat alles schept een grote verantwoordelijkheid voor ons als bestuur. Wij hebben in elk geval besloten ons studiefonds naar Hope te vernoemen: het “Hope Mülders studiefonds”. Zodat haar naam verbonden blijft aan het doel wat haar zo na aan het hart lag. Dank je hartelijk, lieve Hope!

BERICHT VAN SUSAN VILJOEN UIT JOHANNESBURG, ZUID-AFRIKA (vrije vertaling uit het Engels, behalve het gedicht) Earth is crammed with heaven And every comon bush afire with God: But only she who sees, takes off her shoes, The rest sit round it, and pluck blackberries…. Elisabeth Barrett Bowning Ons bezoek aan Indonesië was vol van de hemel! Het verhaal begint eigenlijk lang vóór het bezoek van mijn echtgenoot en mij, samen met onze dochter Amanda. Zij wilde graag terug naar Indonesië nadat ze daar, na

haar schoolperiode, een tijdje had gewerkt en daar zó verrukt over was dat ze de afgelopen drie jaren niet ophield om er over te praten. Voor mij begon het verhaal eigenlijk al eerder, namelijk toen ik mijn vader hoorde

3 vertellen over zijn grote oom Johan van der Steur, de broer van mijn vader’s grootvader. Als jongeman kreeg die een baan als broodverkoper. Op de eerste dag kreeg hij een kar met vers gebakken brood met de opdracht om die te verkopen langs de straat en ‘s avonds terug te keren met de opbrengst. Tot verbazing en aanvankelijk zelfs tot genoegen van de bakker kwam zijn jonge leerling-verkoper de eerste dag al terug vóór de middag, met een lege kar. Die jonge man kon goed verkopen!! Maar toen hij naar het geld vroeg, kwam oom Johan’s ware aard naar voren: hij had geen geld om aan zijn baas te geven! Want de hongerige mensen die hij die ochtend had ontmoet hadden dat ook niet! Hij had hen het brood gegeven zonder er geld voor te vragen. Logisch dus, dat zijn loopbaan een andere wending nam. En wat voor wending – hij bleef trouw aan wie hij was. Dit was, denk ik, wat mij het meest als kind aansprak. Hier was een man die wist wat er in zijn hart was. Die wist hoe hij wilde leven. En vervolgens voortging op die weg. Ondanks de mening van anderen. Toen dochter Amanda in 2010 naar Indonesië wilde gaan, zocht ik wat op internet en vond het verhaal over wat er was gebeurd met oom Johan van der Steur. Ik was verbaasd te ontdekken dat het werk dat hij zoveel jaren geleden was begonnen, toen mijn vader nog een kind was, nameljk het opvangen van behoeftige kinderen op Java, voorgezet was. Zelfs na twee wereldoorlogen en oom Johan’s overlijden. Ik was ook zeer onder de indruk dat die kinderen er een soort “old boys’ network” op nahouden, die elkaar als volwassenen steunen, over de hele wereld. Ik moedigde Amanda aan om tijdens haar vakantie in Indonesië het weeshuis, nu in Jakarta, te bezoeken, voordat ze naar Zuid-Afrika zou terugkeren. Ik hoopte dat ze mijn vader nog wat over dat tehuis zou kunnen vertellen. Dus wat was ik blij toen ze terugkwam met de meest verbazingwekkende verhalen over de gastvrijheid die ze op het weeshuis had meegemaakt

en welk plezier ze had gehad van de omgang met de kinderen. Mijn vader was trots en blij tegelijk dat de verhalen die hij als kind had gehoord en die hij had doorverteld aan zijn eigen kinderen, inderdaad waar bleken te zijn: oom Johan was naar Nederlands-Indië gegaan met de bedoeling missiewerk te verrichten, maar bleef uiteindelijk daar voor zoveel mèèr: als een vader voor kinderen in nood. Op mijn beurt was ik erkentelijk voor het feit dat hij op latere leeftijd alsnog het bewijs kreeg van de juistheid van zijn jeugdherinneringen. Vlak daarna, in 2011, is hij overleden. In juli van dit jaar konden mijn man Chris en ik ons vrij maken voor een trip naar Indonesië, samen met onze dochter Amanda. Ditmaal zocht ik wat meer op internet en ontdekte dat het graf van oom Johan en zijn vrouw gelegen was in Magelang, waar vroeger het weeshuis stond. Die stad bleek niet vér van Yogyakarta en de Borobudur, beide plaatsen die Amanda ons graag wilde laten zien. Dus begon ik met de zoektocht naar de exacte plaats van dat graf, omdat ik aldus nieuwe informatie over oom Johan kon toevoegen aan wat ik al via mijn vader wist.

De begraafplaats van Van der Steur Hoewel de exacte lokatie al snel door Tom Jutte werd doorgegeven (hij was er zelf ook geweest) en ook bleek dat het regelmatig door “oud-Steurtjes” wordt

4 bezocht, bijvoorbeeld op zijn verjaardag, was het niet makkelijk om de sleutel van de begraafplaats te vinden. Met behulp van Tom en ook van Nel de Borst begon een zoektocht die ons van Nederland, via Jakarta, Zuid-Afrika naar Magelang bracht. En dat terwijl het zo’n zwaar jaar was voor Nel, als gevolg van het overlijden van haar moeder in Jakarta en even later van haar echtgenoot in Nederland. We naderden onze vertrekdatum en de kwestie van de sleutel was nog niet opgelost. Ik had Nel verteld om de zaak verder maar te laten rusten, omdat mijn sleutelprobleem niet in verhouding stond met wat er in haar leven gebeurde. We verlieten derhalve Zuid-Afrika met niets anders dan één telefoonnummer van iemand die wellicht iets over de sleutel wist, en een vaag idee, aan de hand van de Google-map en Tom’s aanwijzingen, waar de plek was. En toch was ik er zeker van dat we de graven zouden zien. In Yogya riep ik de hulp in van een hotelklerk die bereid was het nummer te bellen dat ik had. En we kregen inderdaad de naam en het telefoonnummer van de sleutelbewaarder! De volgende dag vertrokken we vroeg naar de Borobudur en vervolgens meteen door naar Magelang. Onze aardige en geduldige chauffeur, die goed Engels sprak, bracht ons tot aan de toegangsdeur van de begraafplaats. Het leek onwerkelijk, want

De poort van de vroegere grote begraafplaats van Magelang

het was één deur temidden van veel winkels. Maar erboven was een bord met daarop: “Pa van der Steur”. Ik haalde diep adem, stapte uit en ontmoette Veronica, de sleuelbewaarster. Ze nam ons mee door een smalle doorgang, en vèr van het straatlawaai kwamen we terecht in een goed onderhouden binnenplaats. En daar waren de graven van Pa en Moe van der Steur, van de dame die hen hielp toen ze oud werden, van Veronica’s vader, van het weeskind, dat verdronk…… een kleine begraafplaats van alle betrokkenen die overleden toen het weeshuis nog in Magelang was. Veronica sprak geen Engels, maar eerst had ik dat nog niet in de gaten. Er was een onuitgesproken verbinding tussen ons. Met behulp van onze chauffeur kreeg ik daarna de geschiedenis te horen. Aanvankelijk was het onderdeel van een grote begraafplaats, maar die moest plaats maken voor de uitbreiding van de stad. Als blijk van waardering voor wat Johan van der Steur voor Magelang, Java en Indonesië had betekend werd evenwel besloten dat “zijn” hoekje voor de eeuwigheid onberoerd zou blijven. En zo kwam het dat de toegang zich bevindt temidden van winkels in een drukke straat, en een Steurtjes-nazaat de sleutel houdt. Twee weken later, na een prachtige tocht door Indonesië, kwamen we terug op Java. We hadden zó genoten van dit kleurrijke, intrigerende land, dat het me onmogelijk leek dat er nog meer “wonderen” aan mijn trip zouden worden toegevoegd. En hoewel ik uitkeek naar ons bezoek aan het huidige weeshuis in Jakarta (tijdens onze laatste 2 vakantiedagen) verwachtte ik niet dezelfde intense emotie, die me in Magelang had overvallen. Wat had ik het verkeerd!! De chauffeur van het weeshuis haalde ons op van het hotel en direct bij aankomst zagen we de scholen, de slaapgebouwen, het kerkje, de bomen en de weelderige plantengroei; allemaal getuigen van de voortzetting van het werk van oom Johan. Bij de poort

5 stonden kinderen, met borden met een “welkom” voor ons en onze familie. De chauffeur stopte en bij het uitstappen werden we toegezongen, werden handen geschut, werd gelachen.

prachtig zou hebben gevonden. Daarna dronken we beneden thee, samen met de kinderen, die voor ons zongen en instrumenten bespeelden. Er kwam geen eind aan het speciale karakter van dit bezoek. Na het eten hadden we hele fijne gesprekken met de bestuursleden, waarbij we meer te horen kregen over het werk van yayasan Pa van der Steur , maar ook over henzelf, en hun betrokkenheid bij dit werk. De volgende morgen zijn we rondgeleid over het complex, en hebben we sommige scholieren ontmoet. De scholen worden niet alleen bezocht door de kinderen van het weeshuis, maar ook vanuit de omgeving. Ik sprak Engels met een paar van hen. Ze waren erg open en het speet me dat we niet meer tijd hadden.

welkomstborden Niemand had me hierop voorbereid. Normaal gesproken ben ik de fotograaf als er iets bijzonders is in onze familie. Maar hier was ik zelf het centrum van het gebeuren. Het overkwam me.. In die ene minuut. Juist daar. Vlakbij, minder dan een lens afstand…….

Susan ontmoet enkele leerlingen Té snel moesten we vertrekken naar het vliegveld en onderweg vroegen we ons al af wanneer we terug konden gaan. We wilden nog zoveel meer leren, zoveel meer geven, zoveel meer willen ontdekken. We waren aan het eind zó gehaast dat ik mijn Indonesische sandalen al had uitgedaan en mijn wandelschoenen voor de terugvlucht nog in mijn handen had toen we afscheid namen en uitgeleid werden door zingende kinderen. Amanda temidden van de kinderen Achter de kinderen stonden enkele volwassenen: leraren, verzorgers, enkele bestuursleden, waaronder Nel. We mochten gebruik maken van het gastenverblijf dat Nel had voorzien van de donkere meubels van haar moeder, die mijn vader

Later realiseerde ik me dat ik mijn schoenen om meer dan één reden had uitgedaan: de hemel had zich aan mij getoond!! Susan Viljoen, Zuid-Afrika, 29 november 2013

6 TOEVAL BESTAAT NIET, OF WEL??????? HET STUDIEFONDS IS VAN ALLE TIJDEN1 Onlangs ontvingen we via onze website het bericht dat een handelaar in 2e hands boeken een publicatie van en over Johannes van der Steur in de aanbieding had. Het was een “Kerstfeestgave 1922”. Dat heb ik toen gekocht. In het voorwoord schrijft Pa ondermeer het volgende: “Lieve kinderen, Bijna al de kinderen zijn uit: een groep naar den Soembing, een groep naar Temanggoeng, anderen hier en daar uit wandelen. Pa is thuis en zit aan zijn schrijftafel te pennen. Ik ben bezig met de copie voor het Kerstboekje. Twee jaar achtereen ontvingen jelui “Beelden uit een Heilig Verleden”. Ik wil jelui nu eens voor de afwisseling enkele verhalen geven, welke Pa wel eens thuis verteld heeft, en groote verhalen welke in “De Kleine Bode” hebben gestaan, en

tusschen die verhalen plaatjes van huis.” En inderdaad, om de andere bladzijde met stichtelijke tekst zijn er foto’s opgenomen. In het begin van belangrijke personen, zoals leden van het Koninklijk Huis, van het Bestuur, van Gulle Gevers, en vervolgens van het “huis”: het eerste gebouw, Pa’s zuster, de jongensslaapzaal, de catechisatieklas, de herstelde typhuslijders, de jongens van de KWS muloschool, enzovoort. We zullen er nog weleens uit putten. De eerste foto uit het boek wil ik u niet onthouden. Kan het toeval zijn dat dit boekwerk in mijn handen kwam een maand nadat we van Hope Mülders afscheid hadden genomen? Hope, die zo’n hartstochtelijk pleidooi hield voor het weer in ere herstellen van het STUDIEFONDS??

7 ALGEMENE INFORMATIE OVER ONZE VERENIGING De website luidt: www.pavandersteur.org De contributie bedraagt € 19 per jaar. De symbolische adoptie bedraagt € 16 per maand, of € 96 per half jaar, of € 192 per jaar. Daarvan wordt 10% beschouwd als contributie. Leden en andere belangstellenden wordt verzocht bijgaande accept-giro-kaart te gebruiken voor de betaling van de contributie of donatie voor het jaar 2014. Zet u er a.u.b. voor welk doel uw betaling bestemd is. Overige gegevens: Bankrekening: NL22INGB0003184522 t.n.v. Ver. Vrienden yayasan Pa van der Steur te Den Haag. Voorzitter: Tom Jutte, Saturnus 10, 2353 WK Leiderdorp; email: [email protected]. Secretariaat: Marijke Kasten-van ’t Riet, Neuhuyskade 63, 2596 XJ Den Haag Informatie over adoptie, archief en andere vragen: [email protected]

SLEUTELPERIKELEN. De meesten van u herinneren zich ongetwijfeld nog de verhalen over de verdwenen sleutel en de onbekende sleutelbewaarde van het grafcomplex van Pa van der Steur in Magelang. We hebben daarover verschillende malen gerapporteerd. Maar gelukkig is er nu een “happy end” in dat verhaal. U hebt kunnen lezen in de bijdrage van Susan Viljoen dat zij via-via in contact kwam met Veronica, die haar heeft vergezeld bij het bezoek. Zij is thans de officiële sleutelbewaarder. Haar volledige naam luidt M. Risjantati, en zij is een dochter van een Steurtje dat op het complex begraven ligt. Dankzij Susan is haar adres en telefoonnnummer bij ons bekend en belangstellenden kunnen dat bij ons opvragen. Wij hebben inmiddels ook gehoord dat Veronica samen met vrijwilligers zorgt voor het schoonhouden van het complex en dat ze wordt erkend door de gemeente Magelang als formele beheerder. Volgens onbevestigde berichten staat het complex zelfs op een soort monumentenlijst van de gemeente.

Susan met Veronica plus kleindochter bij het graf van Pa.

Al met al derhalve een positieve ontwikkeling in het sleutelverhaal! Tom Jutte