'Wij houden ervan mossel noch vis te zijn' Inge Vervotte en Rik Torfs hebben ideologisch vernieuwingsrapport klaar BRUSSEL - 'Enerzijds, anderzijds is het mooiste wat er is.' Minister Inge Vervotte en senator Rik Torfs zijn net klaar met hun opfrissing van de CD&V-ideologie, die het niet moet hebben van krasse standpunten, maar van debatten en compromissen. 'Misschien klinkt het zeperig, maar CD&V gelooft niet in kant-en-klare oplossingen. Die leiden tot ontgoocheling en antipolitiek.'
CD&V belandde bij de federale verkiezingen van 2010 op een absoluut dieptepunt. Amper zeventien procent van de stemmen behaalde de partij, ze was ineens haar rol als spil in de federale politiek kwijt. De partij kwam al snel tot het besluit dat ze zich in recordtempo had kapot geregeerd en aan herbronning toe was. Vervotte en Torfs kregen de opdracht om de christen-democratische ideologie op te frissen en weer te laten aansluiten bij de 21ste eeuw. Daar zijn ze nu mee klaar. Maar wie een afgewerkt oranje boekje vol ideologische voorschriften verwacht, komt bedrogen uit. Vervotte en Torfs houden het bij een reeks grote lijnen, van politieke ethiek, over solidariteit tot normen en waarden. En dat is bewust. De tekst is een discussienota, die al wel is voorgesteld in het politiek bestuur van de partij, maar die nu vooral in de afdelingen verder moet worden besproken. 'Ons werkstuk beschrijft vooral een christen-democratische methode', zegt Rik Torfs. 'Dit is geen afgewerkt pakket van standpunten, daar ligt ook een groot verschil met andere ideologieën. We willen niet de werkelijkheid gaan kneden naar een ideologie, zoals de anderen doen. Zonder al te zeperig te willen doen, maar wij accepteren de werkelijkheid zoals ze is.' 'We hebben absoluut willen vermijden dat we zouden vervallen in een opsomming van concrete standpunten', vindt ook Inge Vervotte. 'Ideologie moet toch iets meer zijn dan een programmaboekje. Wij zijn op zoek gegaan naar de grondlaag, naar de ingrediënten voor een goed christen-democratisch standpunt. En dan kom je terecht bij begrippen als ethiek, solidariteit, respect, duurzaamheid, zorgzaamheid en weerbaarheid.' Voor sommigen is dat wollig, of niet origineel. Vervotte: 'We zijn misschien niet origineel in die aparte punten, maar we kunnen wel onze plaats in het politieke landschap opeisen door de combinatie.' Torfs: 'Ik verzet me ook tegen de gedachte dat de CD&V-ideologie een flou artistique is. Alleen zit onze helderheid in dingen waar de andere partijen al lang niet meer over spreken. Onder andere het belang van een gesprek in de politiek, maar dan een gesprek in de echte zin van het woord. Ik vind de klemtoon die we daarop leggen een verademing in een tijd van populisme en eenvoudige slogans die alles doen vastlopen.' Vervotte: 'Ik stel vaak vast dat een debat wordt herleid tot een uitwisseling van standpunten. Maar een situatie waarin je door het discussiëren een compromis bereikt dat de partners aan tafel respecteert en waarin iedereen zich herkent, dat halen we te weinig. Een compromis is
een vies woord geworden dat we niet meer mogen gebruiken, terwijl het juist zo belangrijk is.' Torfs: 'Ons werkstuk mag zeker niet leiden tot wankelmoedige standpunten waarmee iedereen tevreden kan zijn. Maar het is toch niet verboden om naar alle aspecten en nuances van een dossier te kijken alvorens je een duidelijk standpunt inneemt. De christendemocratische ideologie verschilt wezenlijk van andere ideologieën. We zijn tot nader order de enige partij die zowel het individu als de gemeenschap helemaal au serieux neemt. We willen verhinderen dat mensen achterblijven, maar aan de andere kant geloven we ook erg in ondernemerschap.' Enerzijds, anderzijds? Torfs: 'Fantastische woorden.' Vervotte: 'Wij vinden dat juist onze kracht en ons voordeel. Soms krijgen we het verwijt dat onze standpunten mossel noch vis zijn. Maar wij houden juist van nuance, ook al worden we in de media gedwongen om onze standpunten eenvoudig te formuleren. Dit is typisch christen-democratisch en gaan we niet lossen.' Torfs: 'Ik vind het zelfs een be-aming van wat het leven is. De keuzes die mensen maken in het leven zijn meestal ook mossel noch vis. Zij maken ook compromissen.' Kun je daar verkiezingen mee winnen? Torfs: 'Dat is een strategische vraag. Volgens mij kun je er alvast authenticiteit mee winnen. Het is helemaal niet zo dat je als partij verplicht bent om populistische standpunten in te nemen, anders ben je een vogel voor de kat. Wij zijn de enigen die de mensen accepteren zoals ze zijn.' Vervotte: 'Wij zijn ook niet naïef. We weten dat er naast een ideaalpolitiek ook een realpolitiek nodig blijft. Het kan zijn dat je standpunt niet gedragen wordt door anderen, dat je het juiste moment moet kiezen.' 'Maar idealen zijn nodig, zodat je alert blijft en kritisch bent over jezelf. Een partijstandpunt moet toch verder kunnen gaan dan de waan van de dag. Het mag niet alleen bedoeld zijn om verkiezingen te winnen, of het regeringsstandpunt automatisch overnemen.' 'Dat is ook de betekenis van ons werkstuk. We willen een ideologie die een kompas is voor standpunten die verder gaan dan louter tactische en strategische overwegingen. Ze moet de grondstroom weergeven waaruit een partijprogramma kan groeien.' 'Wij willen niet dat een marketingstudie zou betalen welke standpunten CD&V moet verdedigen. Dat zou pas een verarming van de politiek zijn. En het zou onze mensen demotiveren.' Hoe legt u aan iemand in een café als de Monk uit wat een christen-democraat voor iemand is? Torfs: 'Een christen-democraat is iemand die zich bewust is van de complexiteit van het leven, die niet snel met een kant-en-klare oplossing komt, omdat die altijd leiden tot
ontgoocheling en antipolitiek. Iemand die probeert het leven zo mooi en menselijk te houden als mogelijk is. Wij vinden dat niemand zwak mag blijven en dat sterken zo goed al mogelijk aangemoedigd moeten worden.' Vervotte: 'Ik, de andere en het subtiele samenspel daartussen. Daar willen we ons in onderscheiden.' Torfs: 'Wij vinden dat als een individu niet absoluut vrij is, hij niets kan betekenen voor de gemeenschap. En omgekeerd hebben we ook voldoende vertrouwen in de mens om te denken dat een vrije persoon ook voor solidariteit zal kiezen.' Solidariteit, nog zo'n besmet woord. Torfs: 'Wij verzetten ons tegen de trend om te denken dat alles wat iemand overkomt, zijn eigen schuld is en er dus maar zelf moet voor opdraaien. We leven in een samenleving waarin velen denken dat de sociale zekerheid wordt beschouwd als een vorm van profitariaat, terwijl het juist één van de grote verwezenlijkingen is van de West-Europese welvaartsstaat. We moeten de mensen opnieuw leren voelen wat de waarde van solidariteit is. Er wordt te weinig uitgelegd dat solidariteit niet iets is waar je alleen voor betaalt. Je krijgt er nu of later ook veel voor terug.' Is het daar waarin de christen-democratie verschilt van het Vlaams-nationalisme? Torfs: 'Er is inderdaad een soort Vlaams-nationalisme dat niet beantwoordt aan de sociale traditie van West-Europa, die een bepaalde visie op responsabilisering gebruikt om de fundamenten van de welvaartsstaat te ondergraven en op te schuiven naar een harde samenleving. Het is populair geworden om je af te zetten tegen mensen, ook in eigen land, die als zwakker worden beschouwd.' Aan de c van christelijk maakt u weinig woorden vuil. Torfs: 'En toch zitten de basiswaarden van het christendom absoluut in deze tekst verwerkt. Wij vinden niet dat solidariteit een kwestie van do ut des is. Solidariteit hoeft voor ons niet wederkerig te zijn. Ik erger me aan het harteloze sociale contract dat meer en meer de bovenhand krijgt in onze samenleving. Bijvoorbeeld de redenering: “moslims kunnen hier vrij zijn, maar zijn christenen ook vrij in Saoedi-Arabië?, Wel, dat laatste interesseert me niet.' Vervotte: 'We hebben het wel over verbinden, vooruitzien, verzorgen, versterken. Dat geeft wel aan waar voor ons de klemtoon ligt. Wij zijn voorstanders van solidariteit, niet omdat we ze later zelf nodig zouden kunnen hebben, maar om de intrinsieke waarde ervan.' Deelt CD&V mee in de klappen, nu de Kerk in opspraak is? Vervotte: 'Ik denk van wel. Ik word er vaak op aangesproken door mensen die teleurgesteld zijn en kwaad zijn op alles wat met de Kerk geassocieerd kan worden. Ik antwoord dan dat het instituut Kerk niet hetzelfde is als de partij. Het is ook niet omdat het instituut faalt dat mijn geloof geen waarde meer heeft. Het lijkt me wel belangrijk dat de Kerk een signaal geeft dat ze de gelovige gemeenschap niet loslaat.' Torfs: 'Mensen zijn inderdaad ontgoocheld. Het lijkt nu allemaal volksverlakkerij. En dat
vind ik niet juist. Het wezen van het christendom blijft ongelooflijk waardevol. Ik zal me vandaag misschien meer uitdrukkelijk katholiek noemen dan vroeger. Gewoon omdat ik het vroeger, toen iedereen kardinaal Danneels bejubelde, geen kunst vond.' Is deze ideologische oefening niet slecht getimed, net in de het midden van een uitzichtloze communautaire impasse? Torfs: 'Is dit een communautaire impasse? Of draait het om de vraag of politici al dan niet in staat zijn een compromis te sluiten? Misschien draait dit conflict juist om de dingen die we hier bespreken. Volgens mij is de kern van de impasse een mentaliteit die het onmogelijk maakt om een akkoord te bouwen.' Vervotte: 'Ik heb de indruk dat deze gesprekken nog altijd zin kunnen hebben, al was het maar omdat degenen rond de tafel blijkbaar vinden dat het alternatief nog minder zin heeft.' Torfs: 'Het zou misschien niet slecht zijn om de christen-democratische methode eens toe te passen op de formatiegesprekken.' Er zijn dus toegevingen aan twee kanten nodig. Torfs: 'Dat klinkt als een nederlaag. Maar het is inderdaad zo dat je onmogelijk je standpunt helemaal kan binnenhalen als je echt een oplossing wil. Is dat een ramp? Ik vind van niet, maar velen blijkbaar wel.' Vervotte: 'Als elke oplossing beschouwd zal worden als een toegeving aan de Franstalige partijen, dan heeft het geen zin meer om nog samen iets te proberen. Misschien is dat ook precies wat sommigen proberen te bewijzen.' Waarom blijven jullie zo zitten in het zog van de N-VA? Vervotte: 'Wij beschouwen elkaar als bondgenoten in het vechten voor een staatshervorming. Helaas hebben we nog niet voldoende resultaten bereikt. Dat is niet achterna hollen. Wij zijn zelf ook grote voorstanders van een staatshervorming. Sommige zaken hebben nu eenmaal hun tijd nodig. Maar goed, niemand stapt in de politiek met de bedoeling om in de situatie te belanden waarin we nu in zitten.' Torfs: 'Wij delen wel niet het einddoel van de N-VA: het einde van België. En we zijn ook een meer sociale partij dan de N-VA. Dat zijn toch twee duidelijke verschillen. Ik hoop wel dat alle partners rond de tafel met dezelfde wil aan tafel zitten als wij om een akkoord te bereiken. En daar kan natuurlijk aan worden getwijfeld. Hoe langer het duurt, hoe erger het wordt.' Wordt u geconfronteerd met mensen die het beu zijn? Vervotte: 'Als het vandaag over politiek gaat, gaat het over tactiek, strategie, de ivoren toren. Dan krijg je snel de reactie van mensen dat de politici meer bezig zijn met zichzelf en niet met hen. Daarom is het belangrijk dat politici signalen blijven geven dat de politici die lange onderhandelingen niet voeren voor henzelf, maar voor iedereen.' Begint het niet te kriebelen?
Vervotte: 'Vanaf het moment dat we zouden vaststellen dat de aanslepende onderhandelingen het land, onze welvaart in gevaar brengen, dan moeten we ingrijpen. Dat is een stap te ver voor ons. De staatshervorming mag geen alibi worden om alles kapot te laten gaan, dan zou je alles daaraan ondergeschikt maken. Maar de winkel wordt beheerd. Zo kan er gewerkt worden aan een grondige staatshervorming.' In 2008, tijdens de bankencrisis, koos CD&V ook voor de regering. Vervotte: 'Ik herinner me dat nog levendig. En ik ben er nog altijd van overtuigd dat we toen de juiste keuze hebben gemaakt. Had CD&V toen niet haar verantwoordelijkheid genomen om de banken te redden, waar zouden we dan vandaag hebben gestaan? Ik kan begrijpen dat sommigen die houding minder begrijpen, de urgentie van de ingrepen niet inzagen, of ze juist interpreteerden als een alibi voor CD&V om N-VA af te schudden, maar ik zat erbij, ik heb de ernst van het dossier gezien, dat primeerde.' 'Ik heb nog altijd geen spijt van de beslissing die we toen hebben genomen. We hebben de juiste keuze gemaakt, ook al was de consequentie dat we er achteraf electoraal zijn voor afgestraft. Ik zou het veel erger hebben gevonden als we hadden laten begaan en achteraf niet zouden zijn afgestraft. Je moet als politicus achteraf ook nog in de spiegel kunnen kijken.' Het gevaar op een nieuwe bankencrisis is nog niet voorbij. Misschien komt er nog zo'n moment. Vervotte: 'Laat ons hopen van niet.'
