Wie stemt beslist. Ik stem beslist! Verslag van het project Opkomstbevordering allochtone kiezers gemeenteraadsverkiezingen 2006

Wie stemt beslist. Ik stem beslist!

Wie stemt beslist. Ik stem beslist! Verslag van het project ‘Opkomstbevordering allochtone kiezers gemeenteraadsverkiezingen 2006’

Wie stemt beslist. Ik stem beslist! Verslag van het project ‘Opkomstbevordering allochtone kiezers gemeenteraadsverkiezingen 2006’

Inhoud



Voorwoord

4

1

Inleiding

6

2

Conclusies en aanbevelingen

8

3

Uitvoering van het project

12

4

Jongerencampagneteam

16

5

Media (aandacht)

22

6

Lokale bijeenkomsten

26

7

Landelijke bijeenkomst

28

8

Bustoer 7 maart 2006

32

9

Onderzoek opkomst en stemgedrag

34



Namen en adressen

38

Voorwoord Voor u ligt het verslag van het project ‘Opkomstbevordering allochtone kiezers gemeenteraadsverkiezingen 2006’ van de samenwerkingsverbanden van het Landelijk Overleg Minderheden (LOM). Doel van het project was de stemgerechtigde allochtone kiezers in Nederland te informeren, te enthousiasmeren en te mobiliseren om te gaan stemmen tijdens de gemeenteraadsverkiezingen op ­7 maart 2006. In de periode van 1 oktober 2005 tot en met 7 maart 2006 hebben de samenwerkingsverbanden met veel energie, tijd en enthousiasme het project uitgevoerd. De voorbereidingen van het project zijn gestart in september 2005 en de organisatorische en financiële afronding van het project liep tot en met augustus 2006.

Het project en de daaruit volgende campagne mogen succesvol worden genoemd. De aandacht voor de campagne en de opkomst van allochtone kiezers in de vier grote steden, maar ook in andere gemeenten, hebben duidelijk gemaakt dat de stem van de allochtone kiezer in Nederland telt! De resultaten van het onderzoek naar het stemgedrag en de opkomst van etnische minderheden door het Instituut voor Migratie- en Etnische ­Studies (IMES) van de Universiteit van Amsterdam, ondersteunen deze constatering. De opkomst van de migranten in Nederland tijdens de gemeenteraadsverkiezingen 2006 was 41 %. Dat is aanzienlijk lager dan het landelijke cijfer van 58 %, hoewel de verschillen tussen de opkomst van autochtonen en allochtonen geringer zijn als we kijken naar de onderzochte steden afzonderlijk. Er zijn nog steeds veel extra migrantenstemmen te mobiliseren, maar vergeleken met de vorige gemeenteraadsverkiezingen is de opkomst over de gehele linie omhoog gegaan. Veel politici en maatschappelijke organisaties hebben de samen­ werkingsverbanden gecomplimenteerd met de campagne. Ook minister-president Balkenende en minister Verdonk hebben hun waardering voor de campagne uitgesproken tijdens de nieuwjaarsreceptie van LOM-samenwerkingsverbanden op 9 februari 2006. Als aandenken aan de campagne kregen beide bewindslieden door het jongerencampagneteam een bodywarmer en een cap aangeboden. Wij hebben gekozen voor een kort en leesbaar verslag. De vele documenten die nu eenmaal bij het organiseren van dit soort projecten horen, zijn gearchiveerd en gebundeld in een apart dossier.



Wij danken alle samenwerkingsverbanden van het LOM voor hun medewerking bij de uitvoering van dit belangrijke project. Ook willen wij Meryem Kilic van Twynstra Gudde, Brahim ­Fattah van het Instituut voor Publiek en Politiek (IPP) en ­Giovanni Massaro van Mira Media bedanken. Zij hebben het project mede inhoud, vorm en kleur gegeven. Daarnaast is ook een dankwoord aan de jongeren van het jongerencampagne­ team op zijn plaats voor hun inzet en enthousiasme, maar zeker ook voor hun toezegging om de volgende keer weer van de partij te zijn. Izabel Costa van de Directie Coördinatie Integratiebeleid ­Minderheden van het ministerie van Justitie heeft zich op on­ navolgbare wijze ingezet om de subsidie bij elkaar te krijgen en ons project interdepartementaal te promoten. Dank hiervoor. Ook een woord van dank aan Maarten Groene en Thomas Zandstra van het ministerie van Binnenlandse Zaken en ­Koninkrijksrelaties (BZK) dat op de valreep de nog ontbrekende gelden beschikbaar heeft gesteld voor de uitvoering van het onderzoek naar de opkomst en het stemgedrag van de allochtone kiezers. Tenslotte een bijzonder woord van dank aan Lucía Lameiro García, Dimitris Grammatikas en Boudewijn Sittrop van Lize die het project met succes hebben gecoördineerd en uitgevoerd. Utrecht, september 2006 Theo Chang, coördinerend voorzitter samenwerkingsverbanden Landelijk Overleg Minderheden (LOM)



1

Inleiding

Het bevorderen en stimuleren van de politieke en maatschappelijke participatie van minderheidsgroepen in de Nederlandse samenleving staat hoog in het vaandel van de samenwerkingsverbanden van het LOM. Eind 2001 kregen de LOM-samenwerkingsverbanden van het minis­terie van BZK, Directie Coördinatie ­Integratiebeleid Minderheden (DCIM), subsidie voor het organiseren van activiteiten voor hun achterban in het kader van de gemeenteraadsverkiezingen in 2002 en de Tweede Kamerverkiezingen in 2003. Uiteindelijk werd de subsidie met succes ingezet voor vier verkiezingen, namelijk de gemeenteraadsverkiezingen op 6 maart 2002, de Tweede Kamerverkiezingen op 15 mei 2002 en op 22 januari 2003 én de Provinciale Statenverkiezingen op ­ 11 maart 2003.

1 Met ingang van 14 maart 2003 is de Directie Coördinatie Integratiebeleid Minderheden (DCIM) van het ministerie van BZK overgegaan naar het ministerie van Justitie. 2 ‘Politieke participatie van etnische minderheidsgroepen, gemeenteraadsverkiezingen 2006’, M.Kilic-Araaslan, ministerie van Justitie, DCIM, 30 mei 2005

Op verzoek van het ministerie van Justitie, Directie Coördinatie Integratiebeleid Minderheden (DCIM)1, heeft Meryem Kilic van Twynstra Gudde in 2004 op grond van de resultaten van de activiteiten en gesprekken met de samenwerkingsverbanden, onderzocht welke communicatiestrategieën toegepast kunnen worden om de actieve politieke participatie van etnische groepe­ ringen in Nederland tijdens de gemeenteraadsverkiezingen in 2006 te vergroten2. Mede naar aanleiding van de resultaten van dit onderzoek hebben de samenwerkingsverbanden bij het ministerie van Justitie (DCIM) subsidie aangevraagd voor activiteiten rond de gemeenteraadsverkiezingen in 2006 en de Tweede Kamerverkiezingen in 2007. Aan de hand van de notitie van de samenwerkingsverbanden van 15 september 2005, zijn de hoofdlijnen van het project



‘Opkomstbevordering allochtone kiezers gemeenteraads­ verkiezingen 2006 en Tweede Kamerverkiezingen 2007’ bespro­ ken met het ministerie van Justitie (DCIM) dat bereid was subsidie te geven voor de gemeenteraadsverkiezingen op 7 maart 2006. De coördinatie en uitvoering van het project werd in handen gegeven van Lize, één van de samenwerkings­ verbanden van het LOM. Voor de inhoudelijke en organisa­ torische ondersteuning werden het IPP, Mira Media en Twynstra Gudde als externe adviseurs aangetrokken. Tijdens de brainstormsessie van het project op 8 november 2005 met de samenwerkingsverbanden, de externe adviseurs en het ministerie werden de hoofdlijnen van het project en de daaruit volgende campagne vastgesteld. De hoofdlijnen bestonden uit het ontwikkelen van een slogan en speciaal wervingsmateriaal, een extra uitgave van de bulletins van de samenwerkingsverbanden, een jongerencampagneteam, een landelijke bijeenkomst, lokale bijeenkomsten verspreid over het land, radio en TV spotjes, het inzetten van allochtone media zoals Mtnl (Multiculturele televisie Nederland) en een onderzoek naar opkomst en stemgedrag. De gemaakte afspraken op de brainstormsessie vormden de basis van de uitvoering van het project en de campagne.

2



Conclusies & aanbevelingen

Conclusies: 1. De structurele aandacht van de samenwerkingsverbanden voor de maatschappelijke en politieke participatie van minderheden, onder meer door het organiseren van opkomstbevorderende activiteiten, begint zijn vruchten af te werpen. Met relatief weinig geld en in korte tijd is een aanzet gegeven om de potentiële allochtone kiezers te mobiliseren om te gaan stemmen. Bij de komende verkiezingen is er echter nog steeds actie nodig om de allochtone kiezers te blijven informeren en stimuleren om van hun kiesrecht gebruik te maken. 2. Uit het onderzoek van het IMES naar de opkomst en het stemgedrag van allochtone kiezers in Amsterdam, Rotterdam, Arnhem en Breda, blijkt dat 41 % van de allochtone stemgerechtigden is gaan stemmen. Dit is aanzienlijk lager dan het landelijk cijfer van 58 %. Er zijn nog steeds veel extra migrantenstemmen te mobiliseren. Vergeleken met de gemeenteraadsverkiezingen van 2002 is de opkomst van de allochtone kiezers echter over de gehele linie wel omhoog gegaan. Het onderzoek geeft verder aan dat de netwerken van etnische organisaties erg belangrijk zijn. Hoe meer er zijn en hoe meer ze samenwerken, hoe hoger de opkomst. 3. Uit het onderzoek van FORUM, Instituut voor Multiculturele Ontwikkeling, naar het opkomstgedrag en de opkomstmotieven van nieuwe Nederlanders, gehouden onder 800 kiesgerechtig­ den van Turkse, Marokkaanse, Surinaamse en Antilliaanse achtergrond, blijkt dat er een enorm potentieel aan stemmers is onder de allochtone kiesgerechtigden. Een belangrijke reden om de gang naar de stembus (mogelijk) niet te maken is het gebrek aan informatie over de verkiezingen en over hoe men zijn



stem kan uitbrengen. Ook heeft de allochtone kiezer behoefte aan meer informatie over de partijen, hun standpunten en de kandidaten. 4. Het onderzoek van het IPP naar de mate van diversiteit in de nieuwe gemeenteraden geeft aan dat het aantal allochtone raadsleden verdubbeld is. Ook het aantal allochtone vrouwelijke raadsleden is verdubbeld. Er is nauwelijks steun geweest voor lokale partijen op etnische of islamitische basis. Een uit­ zondering is de partij Islam Democraten die met een zetel in de gemeenteraad van Den Haag is gekomen.

Aanbevelingen: 1. Opkomstbevorderende activiteiten voor de stemgerechtigde allochtone kiezers voor de gemeenteraadsverkiezingen, Provinciale Statenverkiezingen en Tweede Kamerverkiezingen blijven noodzakelijk. Het opkomstpercentage van de allochtone kiezers ligt nog steeds onder het landelijk gemiddelde. Het ministerie van BZK dient een substantieel deel van de beschikbare midde­ len voor voorlichting over de lokale, provinciale en landelijke verkiezingen aan te wenden voor opkomstbevorderende (voorlichtings)activiteiten ten behoeve van stemgerechtigde allochtone kiezers. 2. De LOM-samenwerkingsverbanden spelen een belangrijke rol bij de coördinatie en de uitvoering van de opkomstbevordering van allochtone kiezers. Zij hebben contact met de afzonderlijke etnische gemeenschappen maar ook met politici c.q. bestuurders van allochtone afkomst. Ook bij de komende verkiezingen dienen de samenwerkingsverbanden van het LOM financieel in



staat te worden gesteld opkomstbevorderende activiteiten voor allochtone kiezers te organiseren. 3. Bij de coördinatie en uitvoering van het project ‘Opkomstbevordering allochtone kiezers gemeenteraadsverkiezingen 2006’ hebben de samenwerkingsverbanden veel profijt gehad van de inhoudelijke en organisatorische ondersteuning van het IPP en Mira Media. Dit samenwerkingverband tussen het IPP, Mira Media en de LOM-samenwerkingsverbanden vormt een goede basis voor de coördinatie en uitvoering van toekomstige opkomstbevorderende activiteiten voor (potentiële) allochtone kiezers. 4. De activiteiten gericht op de bevordering van de opkomst van allochtone kiezers dienen voor hen herkenbaar en uitnodigend te zijn. Het project ‘Wie stemt beslist’ toont aan dat het inzetten van een jongerencampagneteam, het (laten) organiseren door de lokale (zelf)organisaties van voorlichtingsbijeen- komsten, het maken en hebben van eigen campagne­materiaal (o.a. een interactieve website, radiojingles en TV spotjes) en het onderzoeken van de opkomst en stemgedrag van allochtone kiezers, een garantie biedt dat de allochtone kiezers zich aangesproken voelen en meer dan voorheen gebruik gaan maken van hun stemrecht. Ook de georganiseerde bustoer met politici en het jongerencampagneteam op de verkiezingsdag zelf heeft veel goodwill opgeleverd.

10

11

3

Uitvoering van het project Na de brainstormsessie op 8 november 2005 is de coördinatiegroep van het project direct aan de slag gegaan om het project in de steigers te zetten. De coördinatiegroep bestond uit Meryem Kilic van Twynstra Gudde, Brahim Fattah van het IPP, Giovanni Massaro van Mira Media en Boudewijn Sittrop van Lize. Lucía Lameiro García van Lize was verant­ woordelijk voor de financiële zaken en de externe woordvoering. De eerste twee bijeenkomsten van de coördinatiegroep werden ook bijgewoond door Dinko Kajmovic van de VON, die met zijn ideeën de inhoud en de vorm van het project heeft verrijkt. In een later stadium werd Dimitris ­Grammatikas van Lize ingezet als contactpersoon en coach van het jongerencampagneteam.

De coördinatiegroep heeft eind november de activiteiten van de campagne vastgelegd en deze zijn door de samenwerkingverbanden goedgekeurd. De samenwerkingsverbanden werden gedurende de uitvoering van het project door de coördinator schriftelijk en mondeling op de hoogte gehouden over de stand van zaken en de ontwikkeling van de geplande activiteiten.

De campagne bestond uit de volgende onderdelen:

• Het vormen en inzetten van een jongerencampagneteam

bij lokale en landelijke bijeenkomsten en op plaatsen zoals de ­Bazaar in Beverwijk, de Schilderswijk in Den Haag, Delfshaven in Rotterdam, Kanaalstraat in Utrecht en Amsterdam Zuid-Oost. • Het maken en verspreiden van eigen campagnemateriaal in de vorm van een flyer met de campagneslogan en een ­brochure met informatie wanneer, waar, hoe en waarom te gaan stemmen. • Het uitgeven van verkiezingsbulletins door de samenwerkingsverbanden. • Het organiseren van een landelijke bijeenkomst in het Atrium van het stadhuis van Den Haag op zondag 26 februari 2006. • Het (laten) organiseren van 120 lokale bijeenkomsten door de achterban van de samenwerkingsverbanden in verschillende steden verspreid over heel Nederland. • Het uitzenden van een speciaal televisieprogramma en van campagnespotjes in samenwerking met Mtnl, dé omroep voor multicultureel Nederland. • Het uitzenden van eigen radiojingles op de eigen radio­ stations in de steden. • Het uitzenden van programma’s via de Marokkaanse en

12

Turkse televisiezenders die in Nederland worden ontvangen. • Het houden van exit polls door IMES over de opkomst en het stemgedrag van allochtone kiezers op dinsdag 7 maart 2006 in enkele grote gemeenten. Ter voorbereiding van de start van de campagne op 21 januari 2006 werd door de coördinatiegroep veel werk verricht. Er werd snel een pakkende slogan gezocht, teksten geschreven, foto’s gemaakt en ander wervingsmateriaal verzameld. Dit resulteerde in de slogan:

Wie stemt beslist. Ik stem beslist!

Enkele slogans die niet verkozen zijn:

Ook jouw stem telt mee! Kies 7 maart je eigen gemeenteraad! Karima en Mesut gaan 7 maart stemmen. U ook? Kies voor democratie. Ga 7 maart stemmen. Ga stemmen. Laat je stem nooit verloren gaan. Samen stemmen is Samenleven. Dinsdag 7 maart 2006 Ik zal jullie eventjes vertellen wat ik wil. Ik ga op 7 maart stemmen! Druk, druk, druk! Maar ik ga op 7 maart toch stemmen. Filosofie van Yasmina: mijn hoofddoek is zilver. Mijn stem is op 7 maart goud! Zeg jij maar wat je denkt. Ik stem op 7 maart wat ik wil!

13

Achterop de flyer stond de tekst:

Stemmen is een democratisch recht in Nederland. Als u niet gaat stemmen, telt uw stem niet mee! De groep mensen die wel gaat stemmen bepaalt dan wie er wordt gekozen. Dit heeft directe gevolgen voor wat er in uw gemeente gaat veranderen. Maak daarom gebruik van uw stemrecht!

Zes argumenten om beslist te gaan stemmen: Ik stem beslist voor veiligheid in de buurt. Ik stem beslist voor een goede gezondheidszorg. Ik stem beslist voor goed onderwijs, stages en een baan. Ik stem beslist voor betaalbare kinderopvang. Ik stem beslist voor gelijkheid en tegen discriminatie. Ik stem beslist voor democratie en solidariteit.

14

Naast de flyer hebben de samenwerkingsverbanden van het LOM het IPP een brochure laten samenstellen met daarin korte informatie over de gemeente, wie bestuurt de gemeente, waarom stemmen, hoe kan ik stemmen en betrokken blijven na de verkiezingen. De brochure is samen met de flyer uitgedeeld door het jongerencampagneteam. Het jongerenteam heeft ook het campagnemateriaal ‘U komt toch ook?’ van het ministerie van BZK verspreid. Na het trainingsweekend op 14 en 15 januari 2006 voor het ­jongerencampagneteam in het Conferentiecentrum Zonheuvel in Doorn, trad het project voor het eerst naar buiten. In het persbericht van 20 januari 2006 werd informatie gegeven over het doel van de campagne en de activiteiten tot en met dinsdag 7 maart 2006, dé verkiezingsdag. Op zaterdag 21 januari ging het project en de campagne ‘Wie stemt beslist. Ik stem beslist!’ van de samenwerkingsverbanden van het LOM in Rotterdam van start. Het jongerencampagne­ team was aanwezig bij het multicultureel verkiezingsdebat, ­georganiseerd door het Platform Buitenlanders Rijnmond (PBR), de stichting Lokaal Rotterdam en de Rotterdamse Bibliotheek in de hal van de Centrale Bibliotheek en liet zich horen en zien op de markt in Rotterdam. Het NOS-Journaal, het Radio 1 Journaal en journalisten van verschillende (landelijke) bladen waren hiervoor naar Rotterdam gekomen. Ook de cameraploeg van Mtnl maakte opnamen voor de vierdelige documentaire over het jongerencampagneteam.

15

4

Het jongerencampagneteam Eén van de speerpunten van de campagne was het vormen van een jongerencampagneteam. Jongeren vanuit de doelgroepen van de samenwerkingverbanden werden ingezet om op een directe en aansprekende wijze allochtone kiezers te benaderen en te stimuleren om op 7 maart 2006 te gaan stemmen. De werving van de jongeren heeft veel tijd en energie gekost van de samenwerkingsverbanden. De vraag was, waar en hoe vind je zo snel jongeren die bereid zijn om zich tegen een geringe onkostenvergoeding twee maanden, tot 7 maart 2006, ieder weekend in te zetten?

Uiteindelijk waren 27 jongeren met Surinaams-Hindoestaanse, Antilliaanse, Arubaanse, Chinese, Kaapverdiaanse, Turkse, Griekse, Macedonische, Surinaams-Creoolse, Afghaanse, ­Koerdische, Molukse en Marokkaanse roots bereid mee te doen aan het jongerencampagneteam. Het jongerencampagneteam bestond uit: Abedtrahim Toufik, Avrielle Cicilson, Bachtiar Bakr, Benny ­Jhinnoe, Brian Sinay, Calvin Starke, Esma Fattah, Funda Tursucu, Geordie Martis, Izmaray Arsala, Jason Li, Jean Paul Bakhtali, Kavita Tetar, Lai-Ying Wang, Lianda Mayland, Louella Murray, Marika Zervos, Mei Li Tai, Niforis Pereira, Raichel ­Virginie, Rochshana Arsala, Roshen ­Ghisyawan, Sandy dos Reis, Thekla Tomatala, Yasemin Tursucu, Yasin Torunoglu en Yvonne Martinali. Om de jongeren op hun taak voor te bereiden werd in het weekend van 14 en 15 januari 2006 een trainingsweekend voor hen georganiseerd in Hotel Conferentieoord Zonheuvel in Doorn. De trainingen werden gegeven door programmamaker Samira Abbos, Prem ‘Premtime’ Radhakishun, Meryem Kilic, Brahim Fattah en Giovanni Massaro. De trainingen waren gericht op het versterken van de communicatieve vaardigheden bij de jongeren. Aan de orde kwamen zaken als ‘hoe ga je met verschillende typen mensen om’ en ‘hoe stimuleer je mensen te gaan stemmen op dinsdag 7 maart 2006’.

16

Twee opdrachten voor de jongeren uit de workshops:

De aanhouder wint Drukke markt. Mensen willen snel boodschappen doen en zijn niet geneigd om een gesprek met je aan te gaan. Zodra ze iemand zien van het campagneteam proberen ze er met een boog omheen te lopen. Mensen die toch worden aangesproken hebben duidelijk geen interesse in een gesprek. Opdracht: verzin een methode om de aandacht te trekken van de mensen en hun belangstelling voor een gesprek te wekken. Let op de verschillen tussen mensen en de verschillende benaderingswijzen die daarvoor nodig zijn.

Matige beheersing van de Nederlandse taal Een oud allochtoon echtpaar is boodschappen aan het doen. Ze praten met elkaar in het Turks of Marokkaans of Chinees. Je wilt een gesprek met ze aangaan, maar ze geven aan niet zo goed Nederlands te spreken en je niet te verstaan. Opdracht: verzin een manier waarmee je hen toch kan informeren over de verkiezingen en kan motiveren om te gaan stemmen.

17

Na de opening van het weekend kregen alle jongeren een bodywarmer en een cap uitgereikt. Op de witte bodywarmer stond de slogan van de campagne ‘Wie stemt beslist. Ik stem beslist!’ en de tekst ‘7 maart 2006 gemeenteraadsverkiezingen’. Tijdens het weekend werd ook Dimitris Grammatikas van Lize aan de jongeren voorgesteld als hun contactpersoon en coach. Het aanstellen van een coach voor het jongerenteam is noodzakelijk gebleken om in de campagneperiode direct contact te kunnen houden met de jongeren, zowel individueel als collectief. Voor het welslagen van het functioneren van het jongerencampagneteam waren snelle en directe communicatielijnen noodzakelijk. Na het trainingsweekend was Rotterdam de eerste stad waar het jongerencampagneteam op zaterdag 21 januari actief was. De jongeren van het campagneteam kwamen met de trein vanuit Amsterdam, Den Haag, Zaandam, Eindhoven, ­Nijmegen en zelfs Helmond, om zich voor het eerst te presenteren en contact te zoeken met potentiële allochtone kiezers. Tijdens een multicultureel debat in de hal van de Centrale Bibliotheek en op de markt spraken zij de mensen aan en brachten in de praktijk wat zij op het trainingsweekend geleerd hadden.

18

Het jongerencampagneteam was verder actief in:

• Amsterdam, zaterdag 28 januari

Winkelcentrum de Amsterdamse Poort in ZuidOost en de viering van het Chinees Nieuwjaar op de Nieuwmarkt in Amsterdam.

• Beverwijk, zondag 5 februari

Beverwijkse Bazaar ‘Zwarte Markt’.

• Den Haag, donderdag 9 februari

Nieuwjaarsreceptie van de samenwerkings­ verbanden van het LOM in de Koninklijke Schouwburg in Den Haag in aanwezigheid van minister-president Balkenende en minister Verdonk.

• Rotterdam, zaterdag 11 februari

Bijeenkomst Vluchtelingenorganisaties Rijnmond (SVOR) en op de markt in Delfshaven met Carlos Gonçalves, stadsdeelbestuurder. • Den Haag naar Utrecht, woensdag 15 februari Bustoer van E-Quality met kandidaat gemeenteraadsleden en Tweede Kamerleden naar Utrecht en een bijeenkomst in het Vechthuis in Utrecht.

• Eindhoven, zaterdag 18 februari

Markt in Woensel en de politieke jongerenmarkt in de binnenstad van Eindhoven.

• Den Haag, zondag 26 februari

Landelijke bijeenkomst ‘Wie stemt beslist’ in het stadhuis in Den Haag en de Schilderswijk in Den Haag.

• Rotterdam, woensdag 1 maart

Groot stedelijk verkiezingsdebat in de Centrale Bibliotheek in Rotterdam.

• Gouda en Utrecht, zaterdag 4 maart

Politieke markt in Gouda en in Utrecht in de Kanaalstraat, rond het stadhuis en op Kanaleneiland.

• Utrecht, Amsterdam, Den Haag en Rotterdam,

dinsdag 7 maart Bustoer met lokale politici en Tweede Kamerleden. Bezoeken aan stembureaus waar de exit polls plaatsvonden. De bustoer eindigde in Rotterdam waar werd deelgenomen aan de live-uitzending van TV Rijnmond.

19

Tijdens het campagnevoeren ontwikkelden de jongeren hun eigen talenten en ontdekten ze manieren om potentiële kiezers te informeren over de gemeenteraadsverkiezingen en hen te stimuleren op 7 maart te gaan stemmen. Volgens de jongeren lag de uitdaging in het overtuigen en over de streep trekken van de mensen die nog twijfelden of ze op 7 maart gingen stemmen. Ook werden er verhitte discussies gevoerd over het nut en de noodzaak om te gaan stemmen. ‘Het heeft toch geen zin’, was de veelgehoorde kreet. Op kleine schaal werd eveneens succes geboekt. Op verzoek van de moedergroep van de Stefanusschool uit Rotterdam hebben twee jongeren op 7 maart de voornamelijk Marokkaanse moeders van de moedergroep geïnformeerd over de gemeenteraadsverkiezingen. Samen met hen zijn ze naar het stembureau gegaan. Eén van de moeders zei na afloop van het uitbrengen van haar stem dat ze nooit geweten had dat stemmen zo gemakkelijk was. Om het project met de jongeren af te ronden werd op vrijdag 31 maart 2006 een slotbijeenkomst van het campagneteam gehouden in stadskasteel Oudaen in Utrecht. Uit de evaluatie­ gesprekken met de jongeren kwam naar voren dat zij de training als positief en ondersteunend hadden ervaren. Vooral de praktische trainingen in de workshops over het benaderen van en contact maken met de verschillende typen van potentiële ­kiezers, spraken hen aan. De jongeren gaven aan dat zij graag mee willen blijven werken aan toekomstige activiteiten van de LOM-samenwerkingsverbanden. Als aandenken hebben de jongeren een certificaat en de cd-rom’s met de vierdelige reportage over hun jongerenteam en de campagnespots gekregen.

20

21

TV spots van Mtnl

5

Media (aandacht) Om allochtone kiezers via hun eigen media­ kanalen te benaderen en hen te informeren en te mobiliseren om op 7 maart te gaan stemmen, zijn er in opdracht van de LOMsamenwerkingsverbanden door Mtnl, dé omroep voor multicultureel Nederland, TV spots gemaakt. De radiojingles zijn gemaakt door Radio Surya in Amsterdam. Bij het contact leggen met deze media en het bespreken van mogelijke programma­ concepten is gebruik gemaakt van de expertise van Mira Media en IPP.

Naar een idee van Tijs Meertens en Bert Peijs heeft Mtnl 16 campagnespots gemaakt, die in de periode van 7 februari tot en met 7 maart 2006 regelmatig uitgezonden zijn door Salto A1 in Amsterdam, TV Utrecht, Rotterdam TV en Den Haag TV. De spots waren ook online via Mtnl te bekijken en beluisteren. In iedere spot van 7 seconden komt een persoon aan het woord die aangeeft waarom hij of zij op 7 maart zeker gaat stemmen. De spot eindigt met de naam van de persoon, bijvoorbeeld ‘Fatima stemt!’.

Mtnl: ‘Politiek is Bru-Ja!’ Op verzoek van de samenwerkingsverbanden van het LOM heeft Mtnl ook een vierdelige reportage van het jongerenteam gemaakt, die in Amsterdam, Utrecht, Rotterdam en Den Haag is uitgezonden als onderdeel van hun jongerenprogramma ­‘Politiek is Bru-ja!’. Riom Soumete van Mtnl heeft deze vierdelige serie gemaakt van het jongerencampagneteam. Elke aflevering duurt zes minuten. Aflevering 1, Spoedcursus stemmen winnen! Reportage van het trainingsweekend voor de jongeren op 14 en 15 januari 2006. Aflevering 2, Calvin Starke op campagne in Rotterdam Aflevering 3, Lai-Ying Wang op campagne in Amsterdam Aflevering 4, Terugblik op de campagne, met o.a. opnamen van de nieuwjaarsreceptie van ­de LOM-samenwerkingsverbanden met minister-president Balkenende en minister Verdonk. In het kader van het programma Mtnl in de Stad heeft Mtnl opnamen gemaakt en uitgezonden van de landelijke bijeenkomst

22

‘Wie stemt beslist!’ op zondag 26 februari 2006 in het stadhuis van Den Haag.

Migranten TV en radiozenders De Nederlandse Moslim Omroep (NMO), de Nederlandse ­Islamitische Omroep (NIO), NPS radio ‘Zorg en Hoop’, ­Ghanatta TV, radio ZERA en andere migrantenzenders hebben in hun actualiteitenrubrieken en in hun praatprogramma’s, zowel op TV als op de radio, aandacht besteed aan de gemeente­ raadsverkiezingen, aan het project ‘Wie stemt beslist’ en aan het jongerencampagneteam.

Radiojingles Voor het produceren en uitzenden van de radiojingles 3 is c­ ontact opgenomen met lokale radiostations waaronder radio Faja Lobi Amsterdam, radio Mart, Chinese radio Amsterdam, Radio ZERA, Radio Amore Rotterdam, Molukse omroep en de Marokkaanse radio in Amsterdam en Alphen aan de Rijn. ­Gezien de beperkte menskracht waren zij niet in staat om op zo’n korte termijn radiojingles te maken. Ook de landelijke jongerenzender FunX kon door drukke werkzaamheden niet meedoen. Uiteindelijk heeft Radio Surya uit Amsterdam twee radiojingles van elk 30 seconden gemaakt en uitgezonden. De jingles zijn ook aangeboden aan de radiomakers in Den Haag, Rotterdam en via Combeat in Utrecht. In Amsterdam waren de jingles te beluisteren via Salto op al hun vijf radiokanalen o.a. ZERA, Mart, Razo, Surya, Mann en de Marokkaanse zender.

23

3

De dvd met de campagnespotjes, de dvd met de vierdelige Mtnl-documentaire en een tape met de radiojingles zijn nog beperkt verkrijgbaar bij het LOM.

Interactieve website Er is overleg gevoerd met Gijs van Berk en Khalid Mahdaoui van Marokko Media voor het maken van een interactieve website. Marokko Media is onderdeel van de Tawasolgroep, waartoe ook Yasmina.nl en Marokko.nl behoren. Door het beperkte budget van het project was het echter niet mogelijk om de website te realiseren. Het hebben van een interactieve website is wel een aanbeveling voor de toekomst!

Verkiezingsbulletins van de samen­werkingsverbanden De samenwerkingsverbanden van het LOM hebben een extra verkiezingsbulletin uitgegeven. In de bulletins stond informatie over de gemeenteraadsverkiezingen en een oproep om vooral te gaan stemmen. Meer dan 10.000 personen uit de achterbannen van de samenwerkingsverbanden hebben een exemplaar van één van de verkiezingsbulletins ontvangen.

Aandacht in de reguliere media Door middel van een persbericht op 20 januari 2006 is het project naar buiten getreden. Voorafgaand aan elk onderdeel van de campagne zoals de nieuwjaarsreceptie van het LOM en de landelijke bijeenkomst op 26 februari, zijn persberichten verstuurd. Ook zijn er korte persberichten gestuurd naar de regionale en stedelijke media in de plaatsen waar het jongerenteam op campagne is gegaan. Tijdens de uitvoering van het project is er regelmatig contact geweest met de redactie van het NOS-Journaal en Radio 1

24

Journaal. Dit heeft geresulteerd in aandacht voor het project en het jongerencampagneteam in het NOS-Journaal van 21 januari 2006 in de nieuwsbulletins van 18.00 en 22.00 uur. Lucía ­Lameiro García is op dezelfde dag om 07.45 uur geïnterviewd door het Radio 1 Journaal. De NOS heeft later nog aandacht besteed aan een bijeenkomst van de Chinese gemeenschap in Amsterdam. Ook met de andere publieke (TV Rijnmond, At5) en commerciële zenders zijn contacten geweest en er zijn opnamen ­gemaakt voor de actualiteitenrubrieken van deze zenders. De Marokkaanse TV en het Europese TV kanaal Arte hebben aandacht besteed aan de gemeenteraadsverkiezingen en het project ‘Wie stemt beslist’, evenals de Turkse TV. De uitzen­ dingen waren in Nederland via de schotel te zien. De schrijvende pers heeft beperkt bericht over de campagneactiviteiten van het project ‘Wie stemt beslist’. De resultaten van het onderzoek naar de opkomst en het stemgedrag van de allochtone kiezers van het IMES daarentegen, stonden in het middelpunt van de belangstelling. Onder andere het ANP, Trouw, Volkskrant, Telegraaf, NRC en de Gelderlander hebben hierover bericht.

25

6

Lokale bijeenkomsten Een ander speerpunt van de campagne waren de lokale bijeenkomsten. Dankzij de inzet en het enthousiasme van de vele vrijwilligers van lokale migrantenorganisaties, zijn de LOM-samenwerkingsverbanden er in geslaagd om ruim 100 bijeenkomsten te organiseren.

Om de bijeenkomsten te organiseren kregen de lokale migranten­organisaties een financiële vergoeding en werden ze organisatorisch en inhoudelijk ondersteund door de afzonderlijke samenwerkingsverbanden. Van de bijeenkomsten is een verslag gemaakt en de kosten zijn verantwoord. De bijeenkomsten zijn georganiseerd door de lokale zelforgani­ saties van onder meer de Turken, Turkse Koerden, Marokkanen, Chinezen, Bosniërs, Molukkers, Afghanen, Italianen, Syrische Koerden, Palestijnen, Spanjaarden, Kaapverdianen, Portugezen, Somaliërs, Antillianen, Arubanen, Surinamers en Grieken en vonden plaats in Amsterdam, Rotterdam, Utrecht, Den Haag, Gouda, Heerlen, Roermond, Zaanstad, Alkmaar, Tiel, Nijmegen, Veenendaal, Middelburg, Tilburg, Groningen, Leeuwarden, Oss, Eindhoven, Dordrecht, Almere, Woudenberg, Vlissingen, Vlaardingen, Valkenburg, Arnhem, Zwolle, Helmond, Amersfoort, Zwolle, Delft, Maastricht, Breda, Deventer, Emmen, Leiden, Lelystad, Schiedam, Venlo, Alphen aan de Rijn en Oosterhout. Uit de verslagen van de bijeenkomsten, maar ook uit de contacten met de vele vrijwilligers, blijkt dat de lokale zelforganisaties het zeer gewaardeerd hebben dat zij (financiële) steun hebben gekregen om deze voorlichtingsbijeenkomsten te organiseren in hun eigen gemeente. De lokale bijeenkomsten zijn door meer dan zesduizend personen bezocht en zij hebben de bijeenkomsten als zeer positief ervaren. Een niet alledaags voorbeeld: In Delfshaven in Rotterdam heeft de jongerengroep ‘Network of Trust of ICLS’ (NOT) een ludieke actie uitgevoerd. Het NOT is een

26

groep van jonge mensen uit Rotterdam van verschillende culturele achtergronden, die op vrijwillige basis de interculturele dialoog in Rotterdam nieuw leven in willen blazen. Zij hebben stoeptegels in Delfshaven bekrijt om de stemmers de richting aan te geven naar het stembureau. Ook hebben zij posters gemaakt en opgehangen met de tekst ‘Stem hier op 7 maart’. Het Inspraakorgaan Turken heeft ook een landelijke bijeenkomst in Rotterdam georganiseerd voor Turkse raadsleden en kandidaat-raadsleden. Er is met verschillende gemeenten contact geweest met het oog op het organiseren van lokale bijeenkomsten. In het algemeen gaven deze gemeenten aan de opkomstbevorderende activi­ teiten van de LOM-samenwerkingsverbanden zeer te waarderen. Zij waren namelijk zelf niet (meer) in staat om soortgelijke activiteiten voor hun (allochtone) burgers te organiseren.

27

7

Landelijke bijeenkomst ‘Wie stemt beslist’ Naast de lokale bijeenkomsten werd op zondag 26 februari 2006 van 12.00 tot 17.00 uur met medewerking van FORUM een landelijke bijeenkomst georganiseerd in het Atrium van het stadhuis van Den Haag.

Doel van de bijeenkomst was de campagne ‘Wie stemt beslist’ landelijk op de verkiezingsagenda te zetten en lijsttrekkers en allochtone lokale politici de gelegenheid te geven zich te presen­ teren. Centraal in het programma stonden debatten tussen lijsttrekkers van verschillende politieke partijen uit Den Haag, Amsterdam, Utrecht en Rotterdam. Waarom is de stem van de kiezer uit de minderheidsgroepen zo belangrijk? Worden de allochtone kiezers wel serieus genomen door de politieke partijen? Willen de kiezers uit de minderheidsgroepen hun belangen liever behartigen via eigen politieke partijen? Wat leveren de stemmen van de allochtone kiezers daadwerkelijk op? Deze en andere vragen werden door Samira Abbos en Prem ‘Premtime’ Radhakishun in het debat voorgelegd aan lokale politieke lijsttrekkers en aan lokale allochtone kandidaat-raadsleden. Het heeft veel tijd en energie gekost om de lijsttrekkers van de verschillende partijen uit de grote steden voor deze bijeenkomst vast te leggen. Vanaf eind december 2005 zijn de lijsttrekkers schriftelijk, per mail en telefonisch benaderd en tot aan het begin van de bijeenkomst op 26 februari hadden nog niet alle lijsttrekkers hun medewerking toegezegd. Uiteindelijk hebben de onderstaande lijsttrekkers deelgenomen aan de debatten: • Michel Santbergen, CDA Den Haag • Alice van Rooy, D66 Utrecht • Sander Dekker, VVD Den Haag • Orhan Kaya, Groen Links Rotterdam • Jetta Klijnsma, PvdA Den Haag

28

• Abdoe Khoulani, Islam Democraten Den Haag • Ranesh Dhalganjansing, VIP Den Haag De bijeenkomst werd geopend door de ‘allochtone’ burge­ meesters Roy Ho-Ten Soeng van de gemeente Medemblik en Franc Weerwind van de gemeente Niedorp. Burgemeester ­Binderhagel van Nuth en burgemeester Verdier van Huizen waren verhinderd om naar Den Haag te komen. Tijdens de bijeenkomst werd een aantal allochtone kandidaatraadsleden van verschillende partijen in de gelegenheid gesteld zich te presenteren aan het publiek. Aan deze zogenoemde speakerscorner namen de volgende ­ ersonen deel: p • Rachid Guernaoui van D66 Den Haag • Emelia Ampomaah van Solidair Nederland Den Haag • Slobodan Bogovac van de VVD Rotterdam • Max Sordam van de VIP Den Haag • Mustapha Laboui van Groen Links Amsterdam • Rachid Ibnou Emmadre van Links Appèl Den Haag Peter Zwaga en Paul Brassé van FORUM, Instituut voor Multi­culturele ontwikkeling, gaven een korte presentatie van de ­Integratiewijzer en de uitkomsten van het onderzoek naar het opkomstgedrag en de stemmotieven van nieuwe Nederlanders. De Integratiewijzer ontsluit meer dan 180 verkiezings­ programma’s en geeft inzicht in hoe (verschillend) lokale politieke partijen in (middelgrote) gemeenten aankijken tegen het integratievraagstuk. Beide publicaties zijn te lezen op de websites www.Integratiewijzer.nl en www.forum.nl,

29

publicatie EtnoMentality. Meryem Kilic van Twijnstra Gudde presenteerde de resultaten van het project ‘Opkomstbevorde­ring en de agenda voor de toekomst van allochtone vrouwen’. De muziek werd verzorgd door Fra Fra Sound en het ­Wulabakan Junior Percussion Ensemble uit Amsterdam Zuid Oost; de volksdansgroep Nitsanim uit Den Haag danste enkele wervelende Slavische dansen. Op de politieke informatiemarkt stonden kraampjes van PvdA, VVD, CDA, Groen Links, D66, Leefbaar Den Haag, Politieke Partij Scheveningen, SP, Haagsche Stadspartij, Vooruitstrevende Integratie Partij (VIP), Haagsche Onafhankelijke Ouderenpartij, Lijst Pim Fortuyn, Links Appèl Den Haag, Duurzaam Nederland, Solidair Nederland, Haagse Lente, Islam Democraten en Ons Den Haag. De landelijke bijeenkomst werd bijgewoond door meer dan driehonderd personen.

30

31

8

Bustoer verkiezingsdag 7 maart 2006

Met veel kunst en vliegwerk kon de bustoer, met medewerking van FORUM, die hun NL-bus beschikbaar hebben gesteld, doorgaan. De Tweede Kamerleden Mirjam Sterk van het CDA, Jeroen Dijsselbloem van de PvdA en Naima Azough van Groen Links waren graag bereid een deel van de bustoer mee te rijden en met de jongeren in gesprek te gaan. Ook Bouchra Dibi, kandidaat-raadslid van de PvdA Utrecht en Mila Cerovecki ­kandidaat-raadslid van Duurzaam Nederland Rotterdam, namen deel aan de bustoer. Het Europese TV station Arte heeft van de bustoer opnamen gemaakt.



Tijdens de campagne ontstond het idee om op de verkiezingsdag zelf, dinsdag 7 maart, een bustoer met het jongerencampagneteam te organiseren naar enkele stembureaus in de vier grote steden. Al improviserend werd een plan ontwikkeld dat bestond uit twee onderdelen, namelijk het bezoeken van enkele stembureaus in Utrecht, Amsterdam, Den Haag en Rotterdam en in de bus de jongeren rond een aantal thema’s gesprekken laten voeren met landelijke en plaatselijke politici.

Dinsdag 7 maart vertrok de bus om 13.00 uur vanaf het Centraal Station Utrecht naar het stembureau in Overvecht. Hier ging Bouchra Dibi stemmen. Daarna reed de bus richting Amsterdam Zuid Oost naar de stembureaus 21, OBS Bijlmerhorst en 22, Wooncentrum de Vensen. Tijdens de busreis naar Amsterdam vond een gesprek plaats tussen de jongeren en Naima Azough, Jeroen Dijsselbloem, Mila Cerovecki en Bouchra Dibi rond het thema ‘hoe kunnen we de burgers, in het bijzonder de allochtone burgers, mobiliseren om te gaan stemmen’. Bij de stembureaus in Amsterdam Zuid Oost werden door het IMES exit polls gehouden naar de opkomst en het stemgedrag van de allochtone kiezers. Rond 16.00 uur vertrok de bus naar het stembureau 539, Buurthuis Boerenplein in Den Haag. In de bus werd het gesprek verder vervolgd met Jeroen Dijsselbloem, Bouchra Dibi en Mila Cerovecki en de jongeren rond het thema scholing, stageplaatsen en werk. Op weg naar stembureau 7, Delfshaven in Rotterdam werd tussen de jongeren en Mirjam Sterk en Mila Cerovecki het thema jongeren en zelforganisaties besproken. Ook bij het stembureau

32

in Rotterdam werden door IMES exit polls gehouden. Bij het stembureau in de Centrale Bibliotheek in Rotterdam heeft Mila Cerovecki haar stem uitgebracht. Het eindpunt van de busreis was het stadhuis van Rotterdam, waar de live-uitzending van TV Rijnmond plaatsvond. In een interview met Lucía Lameiro werd het opkomstpercentage van de allochtone kiezers bekendgemaakt en de eerste resultaten van het IMES-onderzoek.

33

9

Onderzoek naar opkomst en stemgedrag (IMES) Om inzicht te krijgen in het stemgedrag en de opkomst van de potentiële allochtone kiezers tijdens de gemeenteraadsverkiezingen op 7 maart, hebben de LOM-samenwerkings­ verbanden dr. Jean Tillie en dr. Anja van Heelsum van het Instituut voor Migratie- en Etnische Studies (IMES) van de Universiteit van Amsterdam gevraagd om hiernaar onderzoek te verrichten.

Het IMES heeft een lange traditie in dit soort onderzoeken. Toen allochtonen voor het eerst stemrecht kregen bij de gemeenteraadsverkiezingen in 1986 werd door het IMES al onderzoek verricht in Rotterdam en bij de gemeenteraadsverkiezingen van 1994 heeft Jean Tillie binnen het IMES een standaardmethode ontwikkeld. Vanwege de vergelijkbaarheid met de jaren 1994, 1998 en 2002 werd besloten het onderzoek op 7 maart 2006 volgens deze standaardmethode van het IMES te laten plaatsvinden. Het IMES heeft een kiezersenquête samengesteld waarin aan de geënquêteerden onder meer werd gevraagd op welke partij hij of zij had gestemd en waarom en op welke kandidaat en waarom. Daarnaast moesten de geënquêteerden ook vragen beantwoorden over hun etnische achtergrond en opleiding. De kiezersenquête eindigde met de vraag ‘Waarom bent u komen stemmen?’ De enquête is in overleg met de ministeries van Justitie (DCIM) en BZK en de samenwerkingsverbanden van het LOM vastgesteld en was in het Nederlands, Arabisch, Turks, Chinees en Engels beschikbaar. Op verzoek van de samenwerkingsverbanden van het LOM, zijn naast de Turken, Marokkanen, Surinamers en Antillianen & Arubanen, ook de Molukkers, Chinezen, Zuid-Europeanen en vluchtelingen meegenomen in het onderzoek. In Rotterdam worden de Kaapverdianen al sinds 1994 betrokken bij soortgelijk onderzoek. In verband met de door IMES gehanteerde methode konden geen exit polls gehouden worden in de steden die meededen aan het landelijk project ‘Kiezen op afstand’. In deze steden

34

waaronder Den Haag, ontvingen de burgers in plaats van een oproepkaart voor een bepaald stembureau een stemkaart, waardoor ze in elk stemdistrict konden gaan stemmen. Tijdens de komende Tweede Kamerverkiezingen op 22 november 2006 wordt het aantal gemeenten binnen het project ‘Kiezen op afstand’ sterk uitgebreid. Voor de uitvoering van het veldwerk in Amsterdam (9 stem­ bureaus), Rotterdam (8 stembureaus), Arnhem (4 stem­ bureaus) en Breda (1 stembureau) zijn 71 enquêteurs ingeschakeld. In totaal werden de gegevens van 7.136 personen verzameld; hieronder bevonden zich 4.443 eerste en tweede generatie migranten en 2.693 Nederlanders. Onder hen waren Nederlanders, Turken, Marokkanen, Surinamers, Antillianen, Arubanen, Ghanezen, Kaapverdianen, Molukkers, Pakistani, (Hongkong)Chinezen, Irakezen, Iraniërs, Afghanen, Ethiopiërs, Eritreërs, Soedanezen, Vietnamezen, Spanjaarden, Portugezen, Italianen, voormalig Joegoslaven en Grieken. Op dinsdag 7 maart 2006, de dag van de gemeenteraadsverkiezingen, werden rond 22.00 uur de eerste resultaten bekend gemaakt van de exit polls naar de opkomst en het stemgedrag van de allochtone kiezers. De resultaten gaven aan dat de alloch­ tone kiezers niet thuis zijn gebleven maar in het bijzonder in Rotterdam in grote getale zijn gaan stemmen. Vooral de PvdA heeft geprofiteerd van deze allochtone stemmen. Enkele voorlopige conclusies uit het onderzoek: • Het opkomstpercentage van migranten in Nederland was ­ 41 %. Dat is aanzienlijk lager dan het landelijke cijfer van 58 %. Er zijn nog steeds veel extra migrantenstemmen te mobiliseren.

35

Maar vergeleken met de vorige gemeenteraadsverkiezingen is de opkomst over de gehele linie omhoog gegaan. De trendmatige daling van het opkomstpercentage onder allochtonen is omgebogen. Voorts zijn de verschillen per etnische groep aanzienlijk. • De netwerken van etnische organisaties zijn erg belangrijk geweest. Hoe meer er zijn en hoe meer ze samenwerken, hoe ­hoger de opkomst. In de jaren negentig ontstonden in Rotterdam onder Groen Links wethouder Meijer veel etnische organisaties die ondersteund werden door de gemeente. In Amsterdam werd dat actief tegengegaan, omdat het de segregatie in de hand zou werken. ‘Eigenlijk heeft Groen Links de PvdA aan zo’n grote overwinning geholpen.’ • Negentig procent van de migranten en kinderen van migranten die gestemd hebben, hebben de afgelopen gemeenteraadsverkiezingen PvdA gestemd. Bijna een kwart van de migranten is te typeren als traditioneel. Zij zijn gericht op religieuze regels en familiewaarden, en daarmee eerder potentiële CDA- dan PvdA-stemmers. Bovendien zijn er onder migranten veel onder­ nemers, die vaak liberaal denken. Het onderzoeksrapport ‘Opkomst en partijvoorkeur van migranten bij de gemeenteraadsverkiezingen van 7 maart 2006’ van het IMES verschijnt in september 2006.

36

37

Namen & adressen

Lize, overlegpartner Rijksoverheid Zuideuropese gemeenschappen Postbus 14065, 3508 SC Utrecht 030 - 233 21 00 [email protected], www. lize.nl Coördinatie en uitvoering project: • Boudewijn Sittrop Financiën en externe woordvoering: • Lucía Lameiro García Coach jongerencampagneteam: • Dimitris Grammatikas Inspraakorgaan Chinezen, IOC Maliebaan 13, 3581 CB Utrecht 030 - 223 2950 [email protected], www.ioc-ch.nl Inspraakorgaan Turken, IOT Maliebaan 13, 3581 CB Utrecht 030 - 234 36 25 [email protected], www.iot.nl Landelijk Overlegorgaan Welzijn Molukkers, LOWM Maliebaan 13, 3581 CB Utrecht 030 - 236 41 84 [email protected], www.lowm-maluku.nl Overlegorgaan Caribische Nederlanders, OCaN Laan van Meerdervoort 145 A, 2517 AX Den Haag 070 - 380 33 01 [email protected], www.ocan.nl

38

Samenwerkingsverband Marokkanen in Nederland, SMN Maliebaan 13, 3581 CB Utrecht 030 - 236 73 27 [email protected], www.smnnet.nl

Mira Media, schakel met de multiculturele samenleving Giovanni Massaro en Sharmila Badloe Postbus 1234, 3500 BE Utrecht 030 - 230 22 40 [email protected], www.miramedia.nl

Surinaams Inspraakorgaan, SIO Maliebaan 13, 3581 CB Utrecht 030 - 231 60 14 [email protected], www.sioweb.nl Vluchtelingen Organisaties Nederland, VON Merelstraat 2 bis, 3514 CN Utrecht 030 - 271 45 05 [email protected] www.vluchtelingenorganisaties.nl Instituut voor Publiek en Politiek, IPP Brahim Fattah en Lisette Dekker Prinsengracht 911-915, 1017 KD Amsterdam 020 - 521 76 67 [email protected], www.publiek-politiek.nl Twynstra Gudde, adviseurs en managers Meryem Kilic Stationsplein 1, 3818 LE Amersfoort 033 - 467 77 64 [email protected], www.twynstragudde.nl



39

Colofon Uitgave: Samenwerkingsverbanden Landelijk Overleg Minderheden (LOM): • Inspraakorgaan Chinezen, IOC • Inspraakorgaan Turken, IOT • Landelijk Overlegorgaan Welzijn Molukkers, LOWM • Lize, overlegpartner Rijksoverheid Zuideuropese gemeenschappen • Overlegorgaan Caribische Nederlanders, OCaN • Surinaams Inspraakorgaan, SIO • Samenwerkingsverband Marokkanen in Nederland, SMN • Vluchtelingen Organisaties Nederland, VON Utrecht, september 2006 Auteursrecht voorbehouden. Overname van tekst is ­toegestaan mits de bron wordt vermeld en de samen­ werkingsverbanden van het Landelijk Overleg Minderheden (LOM) daarvan schriftelijk in kennis worden gesteld. Het project ‘Opkomstbevordering allochtone kiezers gemeenteraadsverkiezingen 2006’ is financieel mogelijk gemaakt door het ministerie van Justitie, Directie ­Coördinatie Integratiebeleid Minderheden en het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.

Tekst & eindredactie: Boudewijn Sittrop en Gonnie Kaptein Foto’s: LOM-samenwerkingverbanden, Brahim Fattah en Mladen Pikulic Vormgeving: C&P Communicatie Bestellingen: LOM/BSEM, Maliebaan 13, 3581 CB Utrecht Telefoon: 030 - 230 43 17 Email: [email protected] Website: www.minderheden.org

Wie stemt beslist. Ik stem beslist!

Wie stemt beslist. Ik stem beslist! Verslag van het project ‘Opkomstbevordering allochtone kiezers gemeenteraadsverkiezingen 2006’