Verslag van het project

Verslag van het project "Overgevoeligheid voor geluid"

Brigitte van Bourgonje November 2013

©AsmaraKlank/nov2013/Verslag project "Overgevoeligheid voor geluid"

1

Project "Overgevoeligheid voor geluid"

Tekening voorkant: Brigitte van Bourgonje

Copyright 2013 AsmaraKlank, B.Y. van Bourgonje (stemcoach/zangtherapeut), Rotterdam. www.asmaraklank.nl Alle rechten voorbehouden. Uit deze uitgave mag uitsluitend iets worden overgenomen door middel van druk, fotokopie, of op welke andere wijze ook, na voorafgaande schriftelijke toestemming van bovengenoemde auteur. De resultaten in dit verslag zijn gebaseerd op het project "Overgevoeligheid voor geluid" en mogen dan ook alleen binnen dit kader worden gebruikt.

8 november 2013


2

Inhoud

blz. 4

Inleiding

5

Samenvatting Hoofdstuk 1

6 7 11

1.1 1.2 1.3

Het project "Overgevoeligheid voor geluid" De vragenlijst Kennismakingsgesprekken en begeleidingstrajecten

Hoofdstuk 2 13 14 14

2.1 2.2 2.3

Mogelijke oorzaken van overgevoeligheid voor geluid Is hooggevoeligheid een oorzaak van overgevoeligheid voor geluid? Is er een verband tussen hooggevoeligheid en overgevoeligheid voor geluid?

Hoofdstuk 3 15 16

3.1 3.2

Wat doe je als je last hebt van geluid? Begeleiding

17

Nawoord

18

Literatuur


3

Inleiding Door mijn werk als stemcoach / zangtherapeut ben ik altijd al zeer geïnteresseerd in horen en luisteren, klank en geluid. Door mijn lezingen en workshops over hooggevoeligheid kwam ik erachter, dat ongeveer de helft van de deelnemers last bleek te hebben van geluid. Dit varieerde van gevoelig voor: • de stemmen van eigen kinderen en/of andere mensen; • muziek en achtergrondgeluiden als zoemen van elektrische apparaten; • autogeraas en andere verkeersgeluiden; • het gekraak van chipszakjes, enzovoort. Dat zo’n groot aantal mensen in het dagelijks leven hinder ondervindt van geluid, heeft mij doen besluiten om een project op te zetten om meer inzicht te krijgen in waar overgevoeligheid voor geluid mee te maken heeft. Op die manier kan ik een begeleidingsvorm/traject ontwikkelen die specifiek gericht is op mensen die overgevoelig zijn voor geluid. Vragen die ik wil onderzoeken zijn bijvoorbeeld: Welke fenomenen liggen achter overgevoeligheid voor geluid verborgen? Wat heeft iemand nodig om beter met zijn overgevoeligheid voor geluid om te gaan? Is er een verband tussen hooggevoeligheid en overgevoeligheid voor geluid? Dit verslag is een weergave van mijn bevindingen gedurende het project "Overgevoeligheid voor geluid". Het is een eerste aanzet om inzicht te krijgen in de verschijningsvorm overgevoeligheid voor geluid, om van daaruit tot een begeleidingsvorm te komen.


4

Samenvatting Het project "Overgevoeligheid voor geluid" De veelgestelde vraag van mensen: "Wat doe je als je last hebt van geluid?", is de aanleiding geweest om het project "Overgevoeligheid voor geluid" op te zetten. Doel van het project was 1: om inzicht te krijgen in de verschijningsvorm overgevoeligheid voor geluid, met name bij hoogsensitieve personen zonder gehooraandoening en 2: een begeleidingsvorm/traject te ontwikkelen voor mensen die overgevoelig zijn voor geluid. Het project liep van mei t/m september 2013 en bestond uit 3 fasen. Fase 1: de vragenlijst. Fase 2: een kennismakingsgesprek. Fase 3: een kort begeleidingstraject. In totaal hebben 90 personen een informatiebrief aangevraagd, waarvan 64 personen de vragenlijst hebben ingevuld. Van de 64 respondenten waren 56 vrouw (87,5%) en 8 man (12,5%). 70% van de respondenten had een leeftijd tussen de 40 - 59 jaar. Uit de 64 respondenten zijn 15 deelnemers geselecteerd voor een kennismakingsgesprek. Van die 15 deelnemers hebben 9 deelnemers een kort begeleidingstraject gevolgd van twee of drie consulten. Vragenlijsten Uit de vragenlijsten kwam o.a. naar voren dat moeheid, weinig energie en/of uitputtingsverschijnselen op nummer 1 staat van de klachten waar respondenten (regelmatig) hinder in hun leven ondervinden. Continu gedachten en/of een "vol" hoofd door prikkels staat op nummer 2. Nek-, schouder- en/of gewrichtsklachten staat op nummer 3. Qua geluiden gaven 47 respondenten aan dat ze overgevoelig zijn voor stemmen van volwassenen en/of kinderen. Het geluid van elektrische apparaten en verkeersgeluiden staan respectievelijk op de tweede en derde plaats. Mogelijke oorzaken overgevoeligheid geluid In de verhalen van deelnemers werd aangegeven dat ze altijd wel enige mate last hebben van geluid, echter de overgevoeligheid voor geluid nam toe door o.a. traumatische gebeurtenissen, burn-out, ongeluk/whiplash, blootstelling aan teveel geluid/(ver)bouwgeluiden. Daarnaast viel op dat bij de deelnemers sprake was van problemen rondom de geboorte en/of ziektes/ingrijpende gebeurtenissen in de eerste zeven jaren van hun leven. Of dit kenmerkend is voor mensen die overgevoelig zijn voor geluid en/of hoogsensitief zijn, mag nog nader onderzocht worden. Een neuropsycholoog die veel onderzoek heeft gedaan op het gebied van oorsuizen en overgevoeligheid voor geluid geeft aan dat: "tinnitus en hyperacusis verschijnselen zijn van overactiviteit en overbelasting van de hersenen. In de praktijk blijkt het er op neer te komen dat moet worden gezocht naar de factoren die tot stress leiden. Die factoren kunnen op zowel audiologisch als psychisch en lichamelijk terrein liggen of een combinatie daarvan". Hooggevoeligheid en overgevoeligheid geluid Op basis van de resultaten uit de vragenlijsten en de gesprekken die zijn gevoerd, zou in dit project wel kunnen worden gesproken van een verband tussen de eigenschap hooggevoeligheid en overgevoeligheid voor geluid. Op de vraag of hooggevoeligheid een oorzaak is van overgevoeligheid voor geluid, kan geen simpel ja of nee antwoord worden gegeven. Daar is veel meer onderzoek voor nodig onder hoogsensitieve personen. Wat doe je als je last van geluid?

Helaas is er geen speciale oefening of truc die mensen meteen van hun overgevoeligheid voor geluid afhelpt, omdat het een uiting en gevolg is van iets anders. Ervoor zorgen dat er rust komt in het hoofd, naast het inzicht krijgen en aanpakken van factoren die tot stress leiden, is mijns inziens essentieel voor het beter leren hanteren van overgevoeligheid voor geluid. Begeleiding Overgevoeligheid voor geluid is een complexe materie met heel veel verschillende lagen. Met name door de invloed van heftige/traumatische gebeurtenissen, al dan niet gekoppeld aan een specifiek geluid in combinatie met stressverhogende factoren door hooggevoeligheid en normale alledaagse gebeurtenissen. In de begeleiding is het naar mijn idee belangrijk dat overgevoeligheid voor geluid vanuit verschillende complementaire disciplines wordt benaderd en begeleid, waarbij wordt uitgegaan van de mens als een geheel.


5

Hoofdstuk 1 1.1

Het project "Overgevoeligheid voor geluid"

Doel van het project is om: • Inzicht te krijgen in de verschijningsvorm overgevoeligheid voor geluid, met name bij hooggevoeligen / sensitieve personen zonder gehooraandoening; • Een begeleidingsvorm/traject te ontwikkelen voor mensen die overgevoelig zijn voor geluid. Doelgroep: personen tussen 21 - 70 jaar: • Die overgevoelig of heel gevoelig zijn voor geluid(en), zonder organische gehooraandoening als bijvoorbeeld slechthorendheid; • Die in het dagelijks leven hinder ondervinden van geluid(en); • Die meer inzicht willen krijgen in zichzelf en hun overgevoeligheid voor geluid. Via LinkedIn, Twitter, folders, e-mails, websites, familie, vrienden, bekenden en zakenrelaties is bekendheid gegeven aan dit project. Looptijd project: mei t/m september 2013. Het project bestond uit 3 fasen: Fase 1: de vragenlijst Fase 2: een kennismakingsgesprek Fase 3: een kort begeleidingstraject Deelnemers konden in de vragenlijst aangeven waar zij hun medewerking aan wilden verlenen. Respons In totaal hebben 90 personen een informatiebrief aangevraagd. 64 personen hebben de vragenlijst ingevuld. 4 personen trokken zich terug. 22 personen hebben niet gereageerd. Respondenten Van de 64 respondenten waren 56 vrouw (87,5%) en 8 man (12,5%). 70% van de respondenten had een leeftijd tussen de 40 - 59 jaar. 20% was jonger dan 40 jaar en 10% was ouder dan 59 jaar. Respondenten woonden verspreid over Nederland. 2 woonden in België. Qua opleiding had 14 % van de respondenten een MBO opleiding, 58% een HBO en/of Post-HBO opleiding, 19 % een universitaire opleiding, 9% een ander soort opleiding. Deelnemers Uit de 64 respondenten zijn 15 deelnemers geselecteerd voor een kennismakingsgesprek. Van de 15 deelnemers hebben 9 deelnemers een kort begeleidingstraject gevolgd van twee of drie consulten.


6

1.2

De vragenlijst

Hieronder volgen 8 vragen uit de vragenlijst met hun resultaten.

1. In welke kenmerken bij (hoog) gevoeligheid herken jij jezelf? Alle 64 respondenten gaven aan gevoelig te zijn voor sferen en/of aanvoelen van stemmingen van mensen. Veel respondenten herkenden zich ook in: gevoelig voor licht, kleuren, geuren en/of geluid en behoefte om zichzelf terug te trekken in kamer/natuur. Zie figuur 1.

Kenmerken hooggevoeligheid 70 60 50 40 30 20 10 0

Aantal respondenten

Figuur 1 Respondenten aantal in % Gevoelig voor sferen en/of aanvoelen van stemmingen van mensen

64

100%

Gevoelig voor licht, kleuren, geuren en/of geluid

62

97%

Behoefte om jezelf terug te trekken in kamer / natuur

59

92%

Intense emoties en/of stemmingswisselingen

51

80%

Veel details zien, kleine veranderingen waarnemen

51

80%

Perfectionisme

51

80%

Sterke intuïtie en/of buitenzintuiglijke waarnemingen

45

70%

Eigen wijsheid, heel gericht de eigen weg volgen

48

75%

Creatief / niet gangbare oplossingen vinden

39

61%

Overige kenmerken die werden aangegeven zijn: zijn Grote betrokkenheid, moeite met plannen/structuur, n/structuur, belang hechten aan respect/rechtvaardigheid, gevoelig voor alcohol/cafeïne/suikers.

2. Van welke onderstaande klachten ondervind je (regelmatig) hinder in je leven? Moeheid, weinig energie en/of uitputtingsverschijnselen staat op nummer 1 van de klachten waar respondenten (regelmatig) hinder in hun leven ondervinden. Continu gedachten en/of een "vol" hoofd door prikkels staat op nummer 2. Nek-, Nek schouder- en/of gewrichtsklachten staat op nummer 3. Zie figuur 2.

©AsmaraKlank/nov2013/Verslag AsmaraKlank/nov2013/Verslag project "Overgevoeligheid voor geluid"

7

Vaak voorkomende klachten 60 50 40 30 20 10 0

Aantal respondenten

Figuur 2 Respondenten aantal in % Moeheid, weinig energie en/of uitputtingsverschijnselen

54

84%

Continu gedachten en/of "vol" hoofd door prikkels

48

75%

Nek-, schouder- en/of gewrichtsklachten

46

72%

Hyperactiviteit en/of opgejaagd gevoel

36

56%

Lusteloosheid en/of inactiviteit

35

55%

Slecht kunnen concentreren en/of snel afgeleid

31

48%

Hoofdpijn en/of migraine

22

34%

Buikpijn en/of last van darmen

18

28%

Heesheid, keelpijn en/of wegvallen van stem

10

16%

zijn Slaapproblemen, depressie, hyperventilatie, angsten,, sociale onzekerheid Overige klachten die werden aangegeven zijn:

3. Geef een cijfer aan hoe jij je hooggevoeligheid ervaart. Het cijfer 1 staat voor hooggevoeligheid als heel positief ervaren. Het cijfer 10 staat voor hooggevoeligheid als een zware last ervaren.

10 respondenten (16%) gaven het cijfer drie. 11 respondenten (17%) gaven het cijfer 6, 7 of 8. 8 De tweedeling is te verklaren doordat aan het project ook coaches een therapeuten meededen die zelf hoogsensitieve personen begeleiden en/of het zijn mensen die met hun hooggevoeligheid konden omgaan. Zie figuur 3.

Hoe wordt hooggevoeligheid ervaren? 12 10 8 6 4 2 0

Aantal respondenten

1

2

3

4

cijfer 1 = als heel positief

5

6

7

8

9

10

cijfer 10 = als zware last

Figuur 3


8

4. Voor welk(e) geluid(en) ben je overgevoelig? 47 respondenten gaven aan dat ze overgevoelig zijn voor stemmen van volwassenen en/of kinderen. Het geluid van elektrische apparaten en verkeersgeluiden staan respectievelijk op de tweede en derde plaats. Slechts zes respondenten gaven aan overgevoelig te zijn voor natuurgeluiden. geluiden. Zie figuur 4.

Overgevoeligheid voor geluiden 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0

Aantal respondenten

Figuur 4 Respondenten aantal in % Stemmen van volwassenen en/of kinderen

47

73%

Elektrische apparaten (zaag, boor, föhn, mixer, etc.)

41

64%

Verkeersgeluiden (auto's, brommers, treinen, vliegtuigen, etc.)

40

63%

Achtergrondgeluiden (koelkast, computer, afzuigkap, tikken klok, etc.)

39

61%

Muziekgeluiden (bepaalde (achtergrond)muziek, muziekinstrumenten, zang, etc.)

37

58%

Kraakgeluiden (geritsel van kranten, cellofaan, chipszakjes, etc.)

34

53%

Vuurwerk

32

50%

Keukengeluiden (rammelen bestek, kopjes, borden, etc.)

29

45%

Dierengeluiden (blaffen van honden, fluiten van vogels, etc.)

26

41%

6

9%

Natuurgeluiden (wind, water, onweer, hagel, etc.)

Overige geluiden die werden aangegeven zijn: zijn (Ver)bouwgeluiden, er)bouwgeluiden, snurken, smakken, schreeuwen, hard lachen, onverwachte harde geluiden zoals het knallen van een ballon

5. Wat gebeurt er met je als je geluiden hoort waar je overgevoelig voor bent? Antwoorden die werden gegeven zijn: • • • • • •

Gevoel van onveiligheid illen weten waar het geluid vandaan komt zodat het beter geplaatst kan worden Willen Proberen roberen niet te focussen op geluid waar je geen invloed op hebt Onprettige nprettige steek of schok in het lichaam (bij plotselinge harde geluiden), alsof je opeens elektrisch geladen wordt en onder spanning staat Paniek, aniek, angst, ergernis, kribbig, kwetsbaar, boos, irritatie, frustratie, alertheid, opgejaagd, rusteloos,, ongeconcentreerd Spierspanningen, pierspanningen, hoofdpijn, migraine, maag trekt samen, rillingen over de rug, gespannen schouders, duizelig in hoofd of een vol hoofd


9

6. Wat doe je als je geluiden hoort waar je overgevoelig voor bent? Antwoorden die werden gegeven zijn: • • • • • • • • • •

Vermijden Uit huis vluchten Vingers in de oren Op iets anders focussen Kalmeringstablet Tegengeluid egengeluid gebruiken bijvoorbeeld een mooi muziekje opzetten of de tv harder zetten Positieve ositieve focus op lichaam Manier vinden om toch h te ontspannen bij het geluid Niets iets doen en het geluid aanvaarden Grondingsoefening

Over het gebruik van oordopjes zijn de meningen verschillend. Sommige zijn er wel blij mee, bijvoorbeeld tijdens het slapen. Anderen geven aan dat oordopjes averechts werken, omdat het geluid na het gebruik van oordopjes harder lijkt binnen te komen.

7. Doe je werk of heb je werk gedaan waarin je veel te maken hebt met geluid die belastend is voor jouw oren? 40% van de respondenten doet werk waarin veel geluid aanwezig is die belastend is voor de oren. Beroepen die werden genoemd zijn: receptioniste/telefoniste, receptioniste/telefoniste, callcenter werk, leerkracht, zwembaddocent, werk bij een aannemersbedrijf, doktersassistente, stewardess, werk in een bioscoop/casino/horeca, werken in een kantoortuin met veel mensen, telefoons en gesprekken. 8. Geef een cijfer aan welke invloed overgevoeligheid voor geluid op jouw leven heeft. Het cijfer 1 staat voor geen invloed. Het cijfer 10 staat voor extreem veel invloed.

14 respondenten (22%) gaven het cijfer zeven of acht aan de hoeveelheid invloed die geluid op hun leven heeft. 10 respondenten (16%) gaven het cijfer negen. 6 respondenten (9%) gaven het cijfer tien. Zie figuur 5.

Hoeveel invloed heeft geluid op iemands leven? 16 14 12 10 8

Aantal respondenten

6 4 2 0 1

2

3

4

cijfer 1 = geen invloed

5

6

7

8

9

10

cijfer 10 = extreem veel invloed

Figuur 5 ©AsmaraKlank/nov2013/Verslag AsmaraKlank/nov2013/Verslag project "Overgevoeligheid voor geluid"

10

1.3

Kennismakingsgesprekken en begeleidingstrajecten

Uit de 64 respondenten zijn 15 deelnemers geselecteerd waarmee een kennismakingsgesprek is gevoerd. Van de 15 deelnemers hebben 9 deelnemers een kort begeleidingstraject gevolgd van twee of drie consulten. Alle deelnemers waren vrouw. De deelnemers die zijn geselecteerd voor een kennismaking/begeleidingstraject gaven, op één persoon na, het cijfer 8, 9 of 10 (10 = extreem veel invloed) aan de invloed die overgevoeligheid voor geluid op hun leven heeft. Dit cijfer (8 of hoger) in combinatie met het cijfer hoe iemand zijn hooggevoeligheid ervaart, was het selectiecriterium om iemand uit te nodigen. In de verhalen van deelnemers werd aangegeven dat ze altijd wel enige mate last hebben van geluid, echter de overgevoeligheid voor geluid nam toe door: • Traumatische gebeurtenis • Trauma waardoor er een enorme waakzaamheid voor geluid is ontstaan • Burn-out • Situatie thuis: ruzies, geschreeuw. • Bijwerking van pijnstillers • Na een ongeluk/whiplash • Hersenschudding • Blootstelling aan teveel geluid/(ver)bouwgeluiden Daarnaast viel op dat bij de deelnemers: • • • • •

er sprake was van een moeilijke/traumatische geboorte (zuignapverlossing, bijna dood geboren e.d.) en/of de moeder tijdens de zwangerschap depressief was, een verlies had geleden of door iets was geschrokken en/of er sprake was van niet gewenst zijn als kind, de ouders hadden liever een zoon i.p.v. een dochter gehad en/of in de eerste zeven levensjaren te maken hebben gehad met veel ziektes (met name oor-, long- en amandelontstekingen) en/of in de eerste zeven jaren er sprake was van een traumatische gebeurtenis (overlijden ouder, ruzies tussen ouders, ziekte van een ouder, uit huis plaatsing)

Of bovenstaande nu specifiek kenmerkend is voor de mensen die overgevoelig zijn voor geluid en/of hoogsensitief zijn, mag nog nader onderzocht worden.

Invalshoek begeleiding De geselecteerde deelnemers zijn in twee groepen te verdelen. Groep 1: Groep 2:

deelnemers die last hebben van geluid en nog moeite hebben met het hanteren van hun hooggevoeligheid. deelnemers die last hebben van geluid, echter al met hun hooggevoeligheid om kunnen gaan.

In de begeleiding bij de deelnemers van groep 1 lag, naast het geven van inzicht in hun huidige situatie met betrekking tot overgevoeligheid voor geluid, vooral het accent op het geven van handvatten en oefeningen om met hun hooggevoeligheid om te gaan. Het leren ontladen van prikkels en indrukken zorgde voor meer rust in hun hoofd en lichaam, waardoor een eerste stap werd gezet in het leren hanteren van geluiden. Bij de deelnemers van groep 2 kon gelijk specifieker afgestemd worden op waar de overgevoeligheid voor geluid mogelijk mee te maken had. Dit inzicht gaf een impuls om overgevoeligheid voor geluid in een ander daglicht te plaatsen. Wanneer er bij de deelnemers sprake was van een heel specifieke gebeurtenis/trauma die gekoppeld was aan een specifiek geluid en/of als er sprake was van weinig lichaamsbewustzijn, verkramping van spieren of darmklachten, werd gekeken wat een aanvullende vervolgstap zou kunnen zijn. Te denken valt hierbij aan bijvoorbeeld begeleiding door middel van EMDR, regressietherapie, acupunctuur, psychotherapie, orthomoleculaire therapie, haptonomie, ritmische massages, enzovoort.


11

Praktijkvoorbeelden Om privacyredenen zijn de namen gefingeerd Mia Mia was overgevoelig voor het horen van snurkgeluiden en zware ademhaling. Zodra haar partner begon te snurken, vluchtte ze weg en sliep ze in een andere kamer. Ze had al heel veel dingen geprobeerd, echter had nog geen effectieve oplossing gevonden om met deze geluiden om te gaan. Naast de begeleiding in het kader van dit project, volgde ze ook regressietherapie. Deze combinatie zorgde ervoor dat ze heel bewust met haar eigen proces aan de slag kon. In de laatste sessie vertelde ze dat ze niet meer gelijk wegvluchtte zodra ze snurkgeluiden hoort. Ze kon het snurkgeluid nu iets langer verdragen. Nicolien Nicolien kon goed met haar hooggevoeligheid omgaan, echter had nog geen effectieve manier gevonden om met geluiden om te gaan. Doordat ze in haar verhaal vaak het woord "kortsluiting" gebruikte, werd dit woord als ingang genomen om nader te onderzoeken. Voor haar had dit woord te maken met het verschil tussen haar binnen- en buitenwereld, geen controle hebben en dat ze niet kan zijn wie ze in essentie is. Dit gaf haar een aanknopingspunt om verder mee aan de slag te gaan. Barbara Barbara had o.a. last van stemgeluiden, muziekgeluiden en ongeluiden. Als voorbeeld van een ongeluid noemde zij de stem van Spongebob. Wanneer ze zelf de keuze maakt om de muziek waar ze van houdt hard aan te zetten, dan is dat helemaal oké voor haar en kan ze dit verdragen. Wanneer er echter meerdere geluiden tegelijkertijd door elkaar heen gaan, wordt het haar teveel en kan ze zich niet meer concentreren. Met name als ze uit eten gaat heeft ze hier veel last van. Ze zou het liefst van tafel lopen als alle geluiden, de stemmen, het geroezemoes, haar teveel worden. Ze vindt dit ongepast en vroeg naar manieren hoe ze hiermee om kon gaan. Met de oefeningen en handvatten is ze aan de slag gegaan. In de derde sessie vertelde ze, dat ze met haar man naar een musical was geweest. Het was een ware beproeving. Het lukte haar echter wel om in de drukte en al dat geluid aanwezig te zijn. Ze had zelfs nog energie om daarna uit eten te gaan. Dit gaf haar vertrouwen om weer vaker dit soort leuke dingen te doen.

Dichtklappen van oren Een opvallend fenomeen tijdens het project was dat mensen vertelden, dat hun oren of één oor plotseling was dichtgeklapt, waardoor ze tijdelijk totaal niets of door één oor niets meer konden horen. Het gevoel werd omschreven als het gevoel dat je krijgt als je in een vliegtuig zit die opstijgt of gaat landen. Na een tijdje gingen de oren vanzelf weer open of door de oren te klaren. Soms bleef een oor langdurig dichtgeklapt. Wanneer bij het nakijken van de oren niets werd geconstateerd door een arts, heb ik mensen aangeraden om eens van binnenuit contact te maken met de oren en de situatie waarin de oren dichtklapten eens onder de loep te nemen. Vaak werd dan al vrij snel helder wat de symbolische betekenis ervan was voor degene. Doordat iemand bij het dichtklappen van het oor/van de oren tijdelijk niets of met één oor niets meer van de buitenwereld hoort, zou kunnen worden afgevraagd waar degene zichzelf voor afsluit. Is wat gehoord wordt teveel of staat dat wat gehoord wordt niet aan? Is het een bescherming van degene in die situatie of is het mogelijk een uitnodiging voor degene om eens naar zichzelf te luisteren i.p.v. de ander? Mag degene bijvoorbeeld meer leren vertrouwen op de eigen wijsheid in plaats van zichzelf steeds weer aan te passen aan de omgeving? De betekenis die eraan wordt gegeven is voor iedereen persoonlijk. Bovenstaande vragen zijn puur bedoeld als voorbeeld.

Evaluatie Uit de evaluatie die achteraf naar de 15 deelnemers werd gestuurd, kwam naar voren dat de meeste deelnemers aangaven dat de invloed van geluid op hun leven minder is geworden ten opzichte van de beginsituatie. De eigenschap hooggevoeligheid ervoeren de meesten als hetzelfde of werd als iets minder zware last ervaren. Meer bewustzijn m.b.t. het omgaan met prikkels en meer inzicht in zichzelf/eigen gedrag werd vaak aangegeven wat de kennismaking en/of het begeleidingstraject heeft gebracht. Gezien de traumatische ervaringen en gebeurtenissen die bij sommige deelnemers nog een grote rol in hun leven spelen, kon in het korte begeleidingstraject slechts een basis worden gelegd om met geluiden om te gaan. Voor het aangaan van een diepgaander proces is vervolgbegeleiding nodig.


12

Hoofdstuk 2 2.1

Mogelijke oorzaken van overgevoeligheid voor geluid

In het boek "Eerste hulp bij het oorsuizen" van Olav Wagenaar (Gezondheidszorg- en neuropsycholoog) wordt beschreven dat het horen van geluid en de verwerking van dat geluid door de hersenen, antwoord geeft op de vragen: 1. 'Wat hoor ik?' (Waarneming) 2. 'Waar komt het geluid vandaan?' (Oriëntatie) Hij geeft aan dat het antwoord op bovenstaande vragen belangrijk is voor het zelfbehoud, voor overleving en (dus) voor het gevoel van veiligheid. Overbelasting van de hersenen In zijn boek legt hij uit, hoe door een toename van hersenactiviteit, mentale vermoeidheid kan ontstaan. Hoe bij gehoorbeschadiging/gehoorslijtage door de geheugenaanvulling (compensatie om te kunnen blijven horen), dit kan leiden tot overbelasting van de hersenen, die als symptoom daarvan hoorbaar wordt. Er ontstaat dan tinnitus (het horen van geluiden in jezelf zonder externe geluidsbron). Stress Daarnaast schrijft hij dat "afgezien van gehoorverlies, het veiligheidsgevoel ook verminderd kan zijn door psychologische stress, door verlies van evenwicht tussen draagkracht en draaglast. Tinnitusklachten bij een normaal gehoor wijzen in deze richting. De overactiviteit van de hersenen heeft zowel bij vermindering van het gehoor als bij vermindering van het psychische evenwicht exact dezelfde doelstelling: verbetering van het veiligheidsgevoel door verbetering van de informatiestroom ten aanzien van waarneming (wat hoor ik?) en oriëntatie (waar komt het geluid vandaan?)". "Een overbelasting en overactiviteit van de hersenen inclusief de klachten daarvan, tinnitus en hyperacusis (overgevoeligheid voor geluid), kan dus ook veroorzaakt worden door psychische problemen". Samengevat "Tinnitus en hyperacusis zijn verschijnselen van mentale overactiviteit (het brein probeert de onderbroken informatiestroom te repareren en de geluidstoevoer te verbeteren). Dit gebruik van geheugen en aandacht kost eigenlijk te veel moeite. Tinnitus en hyperacusis zijn dan ook symptomen van overbelasting. In de praktijk blijkt het er op neer te komen dat moet worden gezocht naar de factoren die tot stress leiden. Die factoren kunnen op zowel audiologisch als psychisch en lichamelijk terrein liggen of een combinatie daarvan".

Dynamisch bereik Volgens de Nederlandse Vereniging voor Keel-Neus-Oorheelkunde en Heelkunde van het Hoofd-Halsgebied (www.kno.nl) hebben de oren van mensen met overgevoeligheid voor geluid (hyperacusis) een beperking in hun zogenaamd ‘dynamisch bereik’. "Het dynamisch bereik is het vermogen van onze oren om zich snel aan te passen aan wisselende geluidssterkten. Snelle veranderingen in geluid kunnen door mensen die overgevoelig zijn voor geluid moeilijk worden verwerkt, waardoor de geluiden niet worden gedempt en te luid of te scherp binnenkomen".

In het boek "Overgevoeligheid voor geluid" van W. van der Kooi, S.I.B.M. Paalman, C.J. Sleeboom wordt hyperacusis als symptoom van onder andere de volgende aandoeningen of ziektes vermeld. • • • • • •

Fibromyalgie Het chronisch vermoeidheidssyndroom Ziekte van Lyme Complex Regionaal Pijnsyndroom Gesloten hersenletsel Multiple Chemical Sensitivity (ziek worden van chemische stoffen)


13

2.2

Is hooggevoeligheid een oorzaak van overgevoeligheid voor geluid?

Deze vraag kan niet met een simpel ja of nee worden beantwoord. Meer onderzoek Allereerst is overgevoeligheid voor geluid zo'n complexe materie dat daarvoor veel meer onderzoek nodig is onder hoogsensitieve personen (HSP's). In dit project lag het accent op het horen van de verhalen van mensen waarbij geluid extreem veel invloed heeft op het leven (cijfer 8 of hoger). Voor een vollediger beeld is het noodzakelijk dat ook de verhalen van de middengroep (cijfer 6 en 7) in kaart worden gebracht en dat bij HSP's die last hebben van geluid, ook het gehoor wordt onderzocht op eventuele gehoorbeschadigingen en organische afwijkingen. Niet alle HSP´s hebben last Daarnaast hebben niet alle HSP's last van geluiden. Het geluid komt misschien wel intenser binnen, echter deze HSP's hebben er geen hinder van of weten hoe ze het geluid kunnen hanteren. Net zo goed als een HSP mag leren omgaan met sferen en stemmingen van mensen, is het leren omgaan met geluid ook een leerproces.

2.3

Is er een verband tussen hooggevoeligheid en overgevoeligheid voor geluid?

Op basis van de resultaten uit de vragenlijsten en de gesprekken die zijn gevoerd, zou in dit project wel kunnen worden gesproken van een verband tussen de eigenschap hooggevoeligheid en overgevoeligheid voor geluid. Bij hooggevoelige personen staan de zintuigen immers veel wijder open en is het zenuwstelsel verfijnder afgesteld dan bij een gemiddeld persoon. Allerlei soorten indrukken/prikkels, of dit nu binnenkomt via het zien, horen, voelen, proeven, ruiken, kunnen intenser binnenkomen en voor het verwerken ervan is meer tijd nodig. Bewust of onbewust bezorgt dit stress, waarbij (volgens het boek van Wagenaar) de hersenactiviteit toeneemt en de hersenen eerder overbelast kunnen raken. De kans dat HSP's te maken krijgen met overgevoeligheid voor geluid is, op basis van hun hooggevoeligheid, dan groter dan bij een persoon die niet hooggevoelig is en deze stress niet heeft. In dit opzicht zou je, mijns inziens, kunnen spreken van een verband. Wanneer er naast de (on)bewuste stress van het hooggevoelig zijn ook nog andere stressverhogende factoren aanwezig zijn, wordt de kans op overbelasting van de hersenen groter en daarmee de symptomen overgevoeligheid voor geluid en/of tinnitus, als gevolg daarvan.

Aantallen Uit de vragenlijsten kwam naar voren dat 48% van de 64 respondenten last hebben van geluiden in hun oren zonder externe geluidsbron (tinnitus) en dat 42% van de respondenten dagelijkse geluiden als onaangenaam hard, soms zelfs als pijnlijk ervaren. In het boek van Olav Wagenaar werd aangegeven dat "10 à 15% een redelijk betrouwbare schatting blijkt te zijn van het aantal mensen dat in enige mate last heeft van tinnitus/hyperacusis. Voor Nederland is dat ongeveer 900.000 - 1.000.000 mensen. Wetenschappelijke studies wijzen erop dat ongeveer 2% ziek wordt van tinnitus. Voor Nederland zijn dat ongeveer 100.000 mensen".

Waar ik zeer benieuwd naar ben is bij hoeveel mensen van die 100.000 die ziek worden van tinnitus, er ook sprake is van hooggevoeligheid. Voorlopig blijft dat een vraagteken, tenzij dit door iemand wordt onderzocht.


14

Hoofdstuk 3 3.1

Wat doe je als je last hebt van geluid?

De veelgestelde vraag van mensen: "Wat doe je als je last hebt van geluid?", is de aanleiding geweest om het project "Overgevoeligheid voor geluid" op te zetten. Helaas is er geen speciale oefening of truc die mensen meteen van hun overgevoeligheid voor geluid afhelpt, omdat het een uiting en gevolg is van iets anders. In de afgelopen maanden heb ik een indruk gekregen van wat speelt onder overgevoeligheid voor geluid. Veel meer onderzoek is nodig om nu al echt conclusies te kunnen trekken. Wel zie ik aanknopingspunten die een ingang kunnen zijn in het beter leren hanteren van overgevoeligheid voor geluid. Wat ik heb waargenomen in dit project, is dat in de levens van de deelnemers vaak meerdere dingen tegelijk speelden. • normale alledaagse gebeurtenissen (gezin, werk, sociale leven) • persoonlijke bewustwordingsprocessen • ziektes, lichamelijke ongemakken • verwerkingsprocessen van traumatische ervaringen en levensuitdagingen • leren omgaan met hooggevoeligheid, soms in combinatie met buitenzintuiglijke waarnemingen Al deze invloeden, plus de grotere prikkelverwerking vanwege het hooggevoelig zijn, maken dat het hoofd sneller vol en overbelast raakt. Daarbij komt ook nog dat de meeste deelnemers heel erg vanuit hun denken (continu gedachten, piekeren, emoties rationaliseren) in het leven staan, wat het hoofd nog eens extra belast. Wat doe je als je last hebt van geluid? Als iemand me deze vraag zou stellen, zou ik met de kennis en ervaring die ik nu heb, antwoorden geven als: •

Zorg ervoor dat er rust komt in je hoofd en een betere (energetische) verbinding/doorstroming tussen je hoofd, hart en buik. Het ontladen van spanning en prikkels is essentieel.

•

Krijg inzicht in welke gedachten, emoties er zijn rondom de geluiden. Wat gebeurt er met je? Wat doe je als je geluiden hoort waar je gevoelig voor bent? Geluiden kunnen gekoppeld zijn aan ervaringen zowel in positieve als in negatieve zin.

•

Laat je oren nakijken bij een KNO-arts als je veel last hebt van geluiden. Mogelijk is er een organische oorzaak te vinden.

•

Ga na wat er in je leven afspeelt en wat factoren zijn die tot stress leiden. Die factoren kunnen op zowel fysiek, mentaal, emotioneel als spiritueel niveau liggen of een combinatie daarvan.

•

Als je net hebt ontdekt dat de klachten die je ervaart te maken hebben met hooggevoeligheid, zorg dan dat je basishandvatten krijgt om met je hooggevoeligheid om te gaan. Vind iemand bij jou in de buurt die je daarbij kan helpen. Praktisch oefenen is anders dan lezen over hooggevoeligheid uit een boek.

•

Durf eerlijk te kijken naar jezelf. Heb de moed om stapsgewijs de oorzaken die liggen onder overgevoeligheid voor geluid aan te pakken. Vraag daarbij eventueel hulp aan iemand die je vertrouwt en/of een hulpverlener die je bij dit proces kan begeleiden, je kan steunen en bemoedigen.

•

Volg je hart en leer te vertrouwen op je eigen innerlijke wijsheid. Je bent het waard!


15

3.2

Begeleiding

Begeleidingsvorm Qua begeleidingsvorm hoefde ik vanuit mijn vakgebied (stem, klank, zang, beweging) niet veel aan te passen, omdat de HSP's die overgevoelig zijn voor geluid veel overeenkomsten hebben met de HSP's met stemproblemen. In de praktijk zal de begeleidingsvorm nader worden verfijnd en uitgewerkt, zodat deze nog meer afgestemd raakt op mensen die overgevoelig zijn voor geluid. Wel is mij duidelijk geworden dat overgevoeligheid voor geluid een nog complexere materie is dan de stemproblemen die ik begeleid. Dit komt mede door de enorme impact die geluid kan hebben op iemands leven en de invloed van heftige/traumatische gebeurtenissen die in het huidige leven nog een rol spelen, al dan niet gekoppeld aan een specifiek geluid/specifieke geluiden. Bij 6 van de 9 deelnemers die een kort begeleidingstraject volgden, was dit het geval. Voor het begeleiden van dit soort traumatische ervaringen zijn gespecialiseerde therapeuten nodig. Mijns inziens is het van belang dat overgevoeligheid voor geluid vanuit verschillende complementaire disciplines wordt benaderd en begeleid, waarbij wordt uitgegaan van de mens als een geheel. Iemand die een jeugdtrauma heeft en last van migraine, rugpijn en overgevoeligheid voor geluid, zal een ander soort begeleiding nodig hebben, dan iemand die een voedingsallergie heeft, spastische darmen en daarnaast ook overgevoelig is voor geluid. Samenwerkingsverbanden Het zou heel mooi zijn als voor het begeleiden van mensen met overgevoeligheid voor geluid er samenwerkingsverbanden ontstaan met hulpverleners vanuit verschillende aanvullende disciplines, die affiniteit hebben met hooggevoeligheid of daarvoor open staan. Te denken valt hierbij bijvoorbeeld aan psychotherapeuten, psychologen, artsen, regressietherapeuten, natuurgeneeskundigen, acupuncturisten, voedingstherapeuten, haptotherapeuten, enzovoort.

Eigen regie Naar mijn mening is het wenselijk dat mensen die last hebben van geluid, zelf de regie in handen nemen en de hulpverleners om zich heen verzamelen die hun kunnen begeleiden in het proces waar ze mee bezig zijn en waarbij zij zich veilig voelen. Het nakijken van het gehoor bij een KNO-arts op mogelijke organische problemen, beveel ik mensen die veel last hebben van geluid ten zeerste aan. Op die manier kan een vollediger beeld worden verkregen en weet iemand waar hij/zij aan toe is. Nieuwe ideëen Vanwege de impact die overgevoeligheid voor geluid op iemands leven kan hebben en de "schreeuwende" behoefte aan rust in het hoofd, zijn er vanuit mijn vakgebied nieuwe ideeën ontstaan. Met name op het gebied van de helende werking van muziek en het werken met stem en klank daarin. Dit ga ik in de komende tijd uitwerken. "Horendol door geluid? Meer rust in je hoofd" Door dit project is voor mij tastbaarder en duidelijker geworden waarmee mensen die overgevoelig zijn voor geluid te maken hebben. Heel concreet is uit dit project een nieuwe workshop ontstaan met de titel: "Horendol door geluid? Meer rust in je hoofd". Deze workshop bestaat uit de basishandvatten en oefeningen die ik in de afgelopen maanden voor dit project heb gebruikt. Elementen als ontladen van prikkels, gedachtestromen doorbreken, ontspannen, centreren, horen en gehoord worden, zullen daarin een rode draad zijn.


16

Nawoord Doelen Voor dit project had ik twee doelen gesteld. Enerzijds wilde ik inzicht krijgen in de verschijningsvorm overgevoeligheid voor geluid. Anderzijds wilde ik een begeleidingsvorm/traject ontwikkelen voor mensen die overgevoelig zijn voor geluid. Beide doelen zijn gerealiseerd. Enerverende ontdekkingsreis Het project "Overgevoeligheid voor geluid" was een enerverende ontdekkingsreis. Van tevoren had ik totaal niet verwacht dat zoveel mensen zouden reageren op mijn oproep voor dit project. Naast de reacties van mensen die mee wilden doen, therapeuten die interesse hadden in mijn onderzoek, kwamen er ook vragen van ouders of ik kinderen begeleid die last hebben van geluid. Wat begon vanuit een oprechte nieuwsgierigheid om erachter te komen wat er onder overgevoeligheid voor geluid verborgen zat, mondde uit tot het zichtbaar worden van een fenomeen met een grote complexiteit, waar veel mensen in de huidige samenleving last van hebben. Bedankt! Dit project heb ik alleen kunnen doen doordat er mensen waren, die bereid waren hieraan mee te werken. Heel veel dank aan iedereen die heeft meegeholpen om bekendheid te geven en/of mee te werken aan dit project. De deelnemers dank ik voor het toevertrouwen van hun levensverhalen en de gelegenheid die ze mij hebben gegeven om inzicht te krijgen in overgevoeligheid voor geluid. Ook grote dankbaarheid gaat uit naar de mensen in mijn naaste omgeving, die mij hebben gesteund en geholpen dit project te realiseren. Impuls Voorlopig zal ik me blijven bezighouden met overgevoeligheid voor geluid en me inzetten dat er meer kennis komt over dit verschijnsel. Door het delen van mijn bevindingen in dit verslag hoop ik een impuls te geven aan meer bekendheid, begrip en bewustwording op het gebied van overgevoeligheid voor geluid bij (hoog)sensitieve personen. Het is een eerste aanzet die mogelijk leidt tot meer inzichten op het gebied van overgevoeligheid voor geluid en het begeleiden ervan. Oproep Gezien de veelomvattendheid en complexiteit van het verschijnsel overgevoeligheid voor geluid is het naar mijn idee wenselijk, dat er in de samenleving op diverse lagen verbindingen en samenwerkingsverbanden gaan ontstaan met mensen die zich hiermee (willen) bezighouden en/of een bijdrage aan kunnen leveren. Een ieder die dat een warm hart toedraagt, wil meedenken, meehelpen om dit te realiseren, nodig ik uit om contact met mij op te nemen en aan te geven op welke manier daarin zou kunnen worden bijgedragen.

Brigitte van Bourgonje


17

Literatuur Eerste hulp bij oorsuizen Overgevoeligheid voor geluid Hyperacusis Oorsuizingen verminderen Oorlog in het hoofd 101 vragen over oorsuizen en ander hoorproblemen

Olav Wagenaar W. van der Kooi, S. Paalman, C. Sleeboom Wijke van der Kooi Maria Holl Michel Follet N. van Son


18

Verslag van het project

Recommend Documents