Wie beslist over onderzoek? Het oude debat tussen socialisme en liberalisme

Wie beslist over onderzoek? Het oude debat tussen socialisme en liberalisme DIENSTBARE WETENSCHAP veronderstelt planbaarheid, die zelf een transparant proces vergt WETENSCHAPSBELEID Radovan Richta & Kollektiv, Technischer Fortschritt und industrielle Gesellschaft, 1972

WETENSCHAP VERGT AUTONOMIE haar „tacit dimension‟ maakt wetenschap tot een esoterische cultuur, die we slechts zeer gedeeltelijk kunnen begrijpen; wetenschappers weten best wat goed voor wetenschap is

Nico Stehr, ed., The Governance of Knowledge, 2004

DOELGERICHTE WETENSCHAP Gernot Böhme, Wolfgang van den Daele & Wolfgang Krohn, “Die Finalisierung der Wissenschaft”, Zeitschrift für Soziologie, 1973

Thomas Kuhn (1922-1996)

De toekomst van wetenschappelijke vrijheid Werner Callebaut [email protected]

& Department für Theoretische Biologie

Jules Bordet (1919)

Corneille Heymans (1938)

Albert Claude & Christian De Duve (1974)

Ilya Prigogine (1977)

Universeit Hasselt 16 februari 2011

Eén: de universiteit

Democratisering …

Schuster & Schuster 1987

Continuum 2004

Zsolnay 2006

Continuum 2009

… ten koste van het Bildungsideal Immanuel Kant (1724-1804) ―Sapere aude‖

Wilhelm von Humboldt (1767-1835) - het autonome individu - Weltbürgertum - academische vrijheid Suhrkamp 1959

Theodor Adorno (1903-1906) Het is voorbij…

Konrad Paul Liessmann (U. Wenen)

Immanuel Kant (1724-1804) ―Sapere aude‖

Flexibiliteit, innovatie, infotainment… Men herinnert zich zelfs niet meer waar het over ging…

Wilhelm von Humboldt (1767-1835) - het autonome individu - Weltbürgertum - academische vrijheid Suhrkamp 1959

Theodor Adorno (1903-1906) Het is voorbij…

Zsolnay 2006

Bureaucratisering ―Ik vind dat op dit moment de wetenschappelijke vrijheid volledig door bureaucratie en bureaucraten wordt over-woekerd‖ (Luc Steels, Artificiële Intelligentie, VUB)

―The bureaucratic Rottweilers now snapping at our heels…‖

Continuum, 2004

De bureaucratisering van de massa-universiteit is een relatief nieuw fenomeen, maar we hebben weinig redenen om nostalgisch terug te kijken naar de oude universiteit, die niet noodzakelijk een bewonderens-waardige instelling was ―But what can be done … is to suggest that what universities have become is a distortion of the

“End the University as We Know It“ Mark C. Taylor, OpEd Contributor, New York Times, 26 april 2009

Lemmings ―Graduate education is the Detroit of higher learning. Most graduate programs in American universities produce a product for which there is no market (candidates for teaching positions that do not exist) and develop skills for which there is diminishing demand (research in subfields within subfields and publication in journals read by no one other than a few like-minded colleagues), all at a rapidly rising cost (sometimes well over $100,000 in student loans).‖


De diepere oorzaken van de crisis ―Widespread hiring freezes and layoffs have brought these problems into sharp relief now. But our graduate system has been in crisis for decades, and the seeds of this crisis go as far back as the formation of modern universities. Kant, in his 1798 work ‗The Conflict of the Faculties,‘ wrote that universities should ‗handle the entire content of learning by mass production, so to speak, by a division of labor, so that for every branch of the sciences there would be a public teacher or professor appointed as its trustee.‘ Unfortunately this mass-production university model has led to separation where there ought to be collaboration and to ever-increasing specialization.… And as departments fragment, research and publication become more and more about less and less. Each academic becomes the trustee not of a branch of the sciences, but of limited knowledge that all too often is irrelevant for genuinely important problems.‖


Uitbuiting ―The dirty secret of higher education is that without underpaid graduate students to help in laboratories and with teaching, universities couldn‘t conduct research or even instruct their growing undergraduate populations. That‘s one of the main reasons we still encourage people to enroll in doctoral programs. It is simply cheaper to provide graduate students with modest stipends and adjuncts with as little as $5,000 a course — with no benefits — than it is to hire full-time professors.‖ Teveel autonomie/vrijheid? ―The other obstacle to change is that colleges and universities are self-regulating or, in academic parlance, governed by peer review. While trustees and administrations theoretically have some oversight responsibility, in practice, departments operate independently. To complicate matters further, once a faculty member has been granted tenure he is functionally autonomous. Many academics who cry out for the regulation of financial markets vehemently oppose it in their own departments.‖ Remedie ―If American higher education is to thrive in the 21st century, colleges and universities, like Wall Street and Detroit, must be rigorously regulated and completely restructured.‖

Twee: een beetje geschiedenis

Slachtoffers > helden

Galileo Galilei (1564-1642)

―Galileo, perhaps more than any other single person, was responsible for the birth of modern science‖ (Stephen Hawking) Heliocentrisme volgens Inquisitie vals en in strijd met H. Schrift; na publicatie van zijn Dialogo sopra i due massimi sistemi del mondo, tolemaico e copernicano (1632) wegens ketterij veroordeeld



―Die katholische Kirche hat einen schweren Fehler begangen, indem sie diesen Mann mit dem Tode bedrohte und zum Widerruf zwang, statt ihn oder viel Federlesens umzubringen; denn aus seiner und seiner Geistesverwandten Art, die Dinge anzusehen, sind danach — binnen kürzester Zeit, wenn man historische Zeitmaße anlegt, — die Eisenbahnfahrpläne, die Arbeitsmaschinen, die physiologische Psychologie und die moralische Verderbnis der Gegenwart entstanden, gegen die sie nicht mehr aufkommen kann.‖

Robert Musil (1880-1942) Der Mann ohne Eigenschaften



Zijn ‘misdaad’ bestond minder in wat hij ontdekte en zei dan in waar en hoe hij het zei: “He renounced Latin to write in fluid Italian for new public. As the Florentine ambassador reported after a meeting of papal authorities with Galileo, ‗If he wanted to hold this Copernican opinion, he was told, let him hold it quietly and not spend so much effort in trying to have others share it.‘‖ (Russell Jacoby)

David Freedberg The Eye of the Lynx: Galileo, His Friends, and the Beginnings of Modern Natural History (U. of Chicago Press, 2002)

―Galileo did not care to mark himself as an exclusive member of the light-shy and scattered republic of scholars.… He felt right at ease in the street, in the square.‖ (Giorgio de Santillana)

Auteurschap vandaag

Yu J., Hu S., Wang J., Wong G.K., Li S., Liu B., Deng Y., Dai L., Zhou Y., Zhang X., Cao M., Liu J., Sun J., Tang J., Chen Y., Huang X., Lin W., Ye C., Tong W., Cong L., Geng J., Han Y., Li L., Li W., Hu G., Huang X., Li W., Li J., Liu Z., Li L., Liu J., Qi Q., Liu J., Li L., Li T., Wang X., Lu H., Wu T., Zhu M., Ni P., Han H., Dong W., Ren X., Feng X., Cui P., Li X., Wang H., Xu X., Zhai W., Xu Z., Zhang J., He S., Zhang J., Xu J., Zhang K., Zheng X., Dong J., Zeng W., Tao L., Ye J., Tan J., Ren X., Chen X., He J., Liu D., Tian W., Tian C., Xia H., Bao Q., Li G., Gao H., Cao T., Wang J., Zhao W., Li P., Chen W., Wang X., Zhang Y., Hu J., Wang J., Liu S., Yang J., Zhang G., Xiong Y., Li Z., Mao L., Zhou C., Zhu Z., Chen R., Hao B., Zheng W., Chen S., Guo W., Li G., Liu S., Tao M., Wang J., Zhu L., Yuan L., Yang H. "A draft sequence of the rice genome (Oryza sativa L. ssp. indica)" Science 296:79-92(2002). (PubMed=11935017) (DOI=10.1126/science.1068037)

Slachtoffers > helden Evolutietheorie vs. creationisme / ’intelligent ontwerp’ Clarence Darrow (Scopes‟ verdediger) vs. William Jennings Bryan

• 1925: John T. Scopes‟ „trial of the century‟ in Tennessee • Inherit the Wind (toneelstuk en film) • Tot eind jaren 1960 wetten die onderwijzen van evolutietheorie in public schools verboden • Supreme Court, Epperson vs. Arkansas (1968): verbod in strijd met het Eerste Amendement van de Grondwet ―Congress shall make no law respecting an establishment of religion, or prohibiting the free exercise thereof; or abridging the freedom of speech, or of the press ….‖


Oskar Kokoschka Anschluß Alice in Wonderland, 1941-42



Slachtoffers > helden Karl Popper (1902-1994)

Hans Reichenbach (1891-1953)

Ontdekkings- vs. rechtvaardigingscontext Karl Popper, Logik der Forschung, 1935 Hans Reichenbach, Experience and Prediction, 1938

"I suggest that part of the significance of the distinction was its implicit denial that characteristics of a person proposing a scientific hypothesis have anything to do with the scientific validity of the hypothesis proposed. This applies, in particular, to that person's being a Jew. Reichenbach seems to have made it a precondition on any scientific epistemology that it rule out the possibility of any distinction between, for example, Jewish and Aryan science.‖ — Ronald Giere, Science Without Laws, 1999


Lysenko vs. Mendel-genetica

Nikolai Ivanovich Vavilov (1887-1943) Botanicus en geneticus (―Indiana Jones of crop diversity―), medewerker van de grondlegger van de genetica William Bateson, slachtoffer van Stalins protégé Trofim Lysenko



Nikolai Ivanovich Vavilov (1887-1943)

―We shall go to the pyre, we shall burn, but we shall not retreat from our convictions. I tell you, in all frankness, that I believed and still believe and insist on what I think is right and not only believe – because taking things on faith in science is nonsense – but also say what I know on the basis of wide experience. This is a fact, and to retreat from it simply because some occupying high posts desire it, is impossible.‖ (Vavilov in Leningrad, 1939)




―We shall go to the pyre, we shall burn, but we shall not retreat from our convictions. I tell you, in all frankness, that I believed and still believe and insist on what I think is right and not only believe – because taking things on faith in science is nonsense – but also say what I know on the basis of wide experience. This is a fact, and to retreat from it simply because some occupying high posts desire it, is impossible.‖ (Vavilov in Leningrad, 1939)




―Feodosy Georgievich, help us lift the country. This is a mission for all humanity. And start acting as a serious Soviet patriot. Truly the horizon here is wider and the future far more reliable than the comfort yet insecurity [of America].‖ (Vavilov in een brief aan Dobzhansky in betere tijden)



Schuster & Schuster, 2008

Slachtoffers > helden Zhores Alferov Nobelprijs Fysica 2000

MIT Press, 2010

Wetenschappelijke carrière in een schizofrene omgeving van spitsonderzoek en politieke inmenging

Faber & Faber, 2010

Faber & Faber, 2010

Linguïstische onrechtvaardigheid, een onderschat probleem

Philippe Van Parijs (Louvain-la-Neuve en Harvard)

―What is owed by English natives to the rest of mankind as a result of English being adopted as a worldwide lingua franca?‖

De diversiteit van wetenschap Eeuw

Maatschappelijke ontwikkelingen

Wetenschappelijke ontwikkelingen

15de 16de

Renaissance Reformatie

Copernicaans zonnestelsel

17de

18de

Handelskapitalisme

Verlichting Begin Industriële Revolutie

Innovaties in wetenschapssysteem

Fase van wetenschapsbeoefening

Burgerlijke revoluties („1848‟) Industriële Revolutie

20ste 21ste

Wereldoorlogen Tweede Industriële Revolutie Globalisering „Kennismaatschappij‟

„Cliënten‟ (kunstenaars, ingenieurs) Geleerden aan universiteiten

Wetenschappelijke Revolutie

Communicatie van ontdekkingen

Astronomie (Kepler, Galilei Bloedsomloop (Harvey) Dynamica en optica (Newton)

Amateurwetenschap

Genootschappen

Systematiek (Linnaeus) Chemie (Lavoisier)

Toenemende institutionalisering

Provinciale genootschappen en andere groepen

Popularisatoren Encyclopedisten Philosophes Conservatoren

Evolutieleer (Lamarck, Darwin) Psychologie (James, Wundt)

Professionele academische wetenschap

Natuurwetenschappelijk onderwijs Differentiëring van disciplines, specialisering

Betaalde onderzoekers en hoogleraren

Relativiteitstheorie Quantumfysica Moleculaire genetica

Geïndustrialiseerde wetenschap (technoscience, Big Science) Big data science

Research labs Industrieel onderzoek

Lab-medewerkers Experten Bestuurders Lobbyisten Mobiele post-docs…

Systeembiologie

Amateurs Experimentatoren

Tijjdschriften

Franse Revolutie 19de

Sociale positie van wetenschappers

Internet

Naar Arie Rip, Wetenschap als mensenwerk (Ambo, 1978)

―The biologist‘s sense of what is important and what is fundamental was retooled to conform to the classical physicist‘s perception thereof. From this followed changes in the biologist‘s concept of organism, in his or her view of what constitutes an explanation, … in what biology‘s relationship to the other sciences is, in what biology can tell us about the nature of reality, in what biology‘s role in the society is, and in what biology‘s future course will be. These in turn produced changes in how biological knowledge is organized—the structure of academic curricula, the nature and purview of biological disciplines and text books, the priorities of biological funding agencies—and an overall change in the perception of biology by the society itself. All has by now been set in stone.‖

Drie: een beetje filosofie/theorie

- Een systeemtheoretisch perspectief - Data-intensieve wetenschap - Vrij onderzoek - De „kennismaatschappij‟ - Wie beslist over onderzoek

Wetenschappelijke vrijheid in systeemtheoretisch perspectief

Niklas Luhmann (1927-1998) Soziale Systeme: Grundriß einer allgemeinen Theorie (1984) Die Wissenschaft der Gesellschaft, 1990 Die Gesellschaft der Gesellschaft,1998

Naar data-intensieve wetenschap

1. Empirische/experimentele wetenschap Jim Gray (1944-2007)

1. Analytische/theoretische wetenschap 1. Computer-simulatie 1. Data-intensieve wetenschap: ―the capturing, curation, and analysis of large data‖

Microsoft Research, 2009

Systeembiologie

WIRED MAGAZINE: 16.07

The End of Theory: The Data Deluge Makes the Scientific Method Obsolete By Chris Anderson

06.23.08

Data-intensieve wetenschap: natuurlijke historie in het experimenteel tijdperk?


Bruno Strasser (Yale) Int. Workshop “Data-driven research in the biological and biomedical sciences”, Exeter, april 2010

―From the Renaissance to the present day, one science has been fundamentally ―datadriven‖: natural history.‖ ―It is only because the experimental sciences have taken the upper hand over natural history in the late 19th century and have come to dominate the public perception of science that data-driven research is perceived as a novel feature of 21st-century science.‖ Computers, Internet? ―That difference is rather superficial, as the comparison and distribution of natural facts was simply practiced through other means.‖ Nieuw: ―contemporary data-driven research constitutes a natural historical way of knowing applied to experimental data‖


Bruno Strasser (Yale) Int. Workshop “Data-driven research in the biological and biomedical sciences”, Exeter, april 2010

Botsing tussen twee moral economies (wat wordt als fair ervaren?): - de experimentele gemeenschap, bedacht op het verwerven van krediet en beloning voor individuele wetenschappelijke bijdragen - de promotoren van sequence databases, geïnteresseerd in het delen (pooling) van informatie Vgl. de trend naar open access journals

Data-intensieve wetenschap Voorstanders suggereren dat het Vierde Paradigma de deelname van burgers aan het wetenschapsproces vergemakkelijkt door Jim Gray (1944-2007)


―… improved linkage between and among existing resources—including citizen scientists willing to help analyze data; accessible image browsers such as WWT; and more customized visualization tools that are mashed up from common components.‖ (Goodman & Wong, 2009)

Data-intensieve wetenschap Tegelijk is er een opmerkelijke trend naar standaardisering en Gleichschaltung Jim Gray (1944-2007)


Wat is wetenschap? En wat onderscheidt wetenschap van kunst en religie?

The Total Museum through Conversation between Architects and Museologists (Sacyr, 2006)

Jorge Wagensberg Mede-ontwerper en conservator van Cosmocaixa, het Museum voor Wetenschappen van Barcelona


―Knowledge is a mental representation (necessarily finite) of a complexity (presumably infinite) capable of traversing reality in order to reach another mind‖


―Knowledge is a mental representation (necessarily finite) of a complexity (presumably infinite) capable of traversing reality in order to reach another mind‖

 


―A mental representation (necessarily finite) of complexity is scientific if the method for elaborating it respects three principles: 1. objectification 2. intelligibility 3. the dialectical principle‖


Vrij onderzoek

Leo Apostel (1925-1995)

De mens als ―das nicht festgestellte Tier‖ (Nietzsche) ―Als dit het geval is, kan men uit een eventuele natuur die hij zou bezitten, geen normen afleiden om de ontwikkeling van zijn denken aan banden te leggen; het denken van de mens is juist deze openheid, deze ongeslotenheid die de mens uitmaakt. De eisen die wij in … het beginsel van Vrij Onderzoek aantreffen zouden dus kunnen worden samengevat als imperatieven, erop gericht ons allen tot menszijn en tot vollediger menszijn op te roepen. Daarom kan over deze imperatieven ook niet worden geglimlacht of gespot; hier is geen kompromis mogelijk, omdat het hier over levensgevaarlijke dingen gaat. Met het naleven van deze normen staat of valt de soort

Natuurlijke nieuwsgierigheid: exploratie…



… en spel

Kritiek of toch dogma?

Kuhns „normale‟ wetenschap (puzzelen met kleine stukjes van het grote geheel) kan als dogmatisch worden beschouwd: het paradigma waarbinnen ik werk zegt mij welke vragen legitiem kunnen worden gesteld; over de rest valt niets te zeggen

Bij de Verlichtingsdenker Popper staat kritische (= antidogmatische) wetenschappelijke discussie model voor de rest van de maatschappij (“Open Society”)

Kritiek of toch dogma?

Thomas Kuhns „normale‟ wetenschap (puzzelen met kleine stukjes van het grote geheel) kan als dogmatisch worden beschouwd: het paradigma waarbinnen ik werk zegt mij welke vragen legitiem kunnen worden gesteld; over de rest valt niets te zeggen

Bij de Verlichtingsdenker Karl Popper staat kritische (= antidogmatische) wetenschappelijke discussie model voor de rest van de maatschappij (“Open Society”) Vgl. Jürgen Habermas‟ ―herrschaffstfreie Kommunikation‖

BESCHRIJVEND NORMATIEF

Wetenschap, wetenschapsfilosofie, Koude Oorlog

U. of Chicago Press, 2000

Icon Books, 2003

Cambridge U. Press, 2005

Afweging

―Wat indien vanuit Rome de expliciete vraag komt om te stoppen met het gebruik van embryo‘s in het onderzoek? Antwoord van de vice-rector: ‘dat kunnen wij niet doen als universiteit. Dan verliezen wij onze wetenschappelijke vrijheid‘. Het involgen van de richtlijnen van de katholieke moraal wordt hier tegengesteld aan de wetenschappelijke vrijheid en de onafhankelijk-heid van de universiteit (het wetenschappelijk onderzoek). Herman De Dijn (KU Leuven)

Is dat echter de juiste tegenstelling? Wetenschappelijke vrijheid en universitaire onafhankelijkheid dienen altijd te worden afgewogen tegenover de eisen van recht en moraal, katholiek of niet.‖

Wie betaalt wil mee beslissen over onderzoek

Janet Kourany (Notre Dame)

Philosophy of Science (2003)

Stelt voor wetenschappelijke projecten te prioriteren naargelang hun maatschappelijke (in haar geval feministische) relevantie ―because society—both women and men— ultimately pays for science‖ + omdat wetenschap mede ons zelfbewustijn creëert

De ‗kennismaatschappij‘

Les Rougon-Macquart Histoire naturelle et sociale d'une famille sous le Second Empire

De ‗kennismaatschappij‘ Industriële Revolutie = schaalvergroting + teloorgang van de traditionele beroepen

De ‗kennismaatschappij‘ Industriële Revolutie = schaalvergroting + teloorgang van de traditionele beroepen MASSIEF VERLIES AAN VAARDIGHEDEN (skills, tacit knowledge)

Wie beslist over onderzoek? Het oude debat tussen socialisme en liberalisme John Desmond Bernal (1901-1971) The Social Function of Science (1939) DIENSTBARE WETENSCHAP

Christopher Freeman (Science Policy Research Unit, University of Sussex, 1989)

Michael Polanyi (1891-1976) “The Republic of Science” (1962) WETENSCHAP VERGT AUTONOMIE

Wie beslist over onderzoek? Het oude debat tussen socialisme en liberalisme DIENSTBARE WETENSCHAP veronderstelt planbaarheid, die zelf een transparant proces vergt


Wie beslist over onderzoek? Het oude debat tussen socialisme en liberalisme DIENSTBARE WETENSCHAP veronderstelt planbaarheid, die zelf een transparant proces vergt WETENSCHAPSBELEID Radovan Richta & Kollektiv, Technischer Fortschritt und industrielle Gesellschaft, 1972


Nico Stehr, ed., The Governance of Knowledge, 2004

DOELGERICHTE WETENSCHAP Gernot Böhme, Wolfgang van den Daele & Wolfgang Krohn, “Die Finalisierung der Wissenschaft”, Zeitschrift für Soziologie, 1973

Thomas Kuhn (1922-1996)

Vier: de publieke intellectueel

Henry de Groux, Zola aux outrages, 1898

Teloorgang van de publieke intellectueel? Julian Benda (1927) Russell Jacoby (1987) Edward Said (1994) Richard Posner (2003) Frank Furedi (2004)) Alain Minc (2010) Yves Charles Zarka (2010)

Teloorgang van de cafécultuur

Hotel New York, Boedapest, waar o.a. Johnny von Neumann en Leo Szilard elkaar pleegden te ontmoeten. (Kati Marton, The Great Escape: Nine Jews Who Fled Hitler and Changed the World, 2006)

Café Central, Wenen ―Alfred Polgar … once offered a ‗theory‘ of Cafe Central, a favorite haunt of pre-World War I Viennese intel-lectuals and bohemians; he called it an ‗asylum‘ for those unfit for life, those who renounce or have been renounced by ‗family, profession, party.‘ … Albert Salomon, a refugee scholar from Germany, concurred, dubbing the bohemian coffee house ‗the salon of homeless thinkers, poets, and scientists, the drawing room of underpaid writers.‘‖ (Jacoby, 1987)


―Thinking and dreaming require unregulated time; intellectuals perpetually lingering over coffee and drink threaten solid citizens by the effort—or the appearance—of escaping the bondage of money and drudgery.‖ (Jacoby, 1987)


―When the count who lurched Austria into World War I was warned that war might ignite a Russian revolution, he retorted, ‘Who is supposed to make that revolution? Herr Trotsky in the Café Central?’” (Jacoby, 1987)

Bohemia lost Greenwich Village, New York

Saint Germain-des-Prés

Stray Dog Café, St Petersburg Trude Fleischmann

Cafe Bilingua, Moskou Kavarna Slavia, Praag

Café Odeon, Zürich

„t Keetje, Gent

Hoppe, A‟dam

Bohemia lost Het licht scheen in de stad De auto doodde haar… C’était C’était C’était C’était

Robert Moses (1888-1981)

The man who killed the city

au au au au

temps temps temps temps

où du où où

Bruxelles chantait cinéma muet Bruxelles rêvait Bruxelles bruxellait

Leo Apostel (19251995)

Елена Аронова San Diego

Don Campbell (1916-1996) Bethlehem, PA

Ana Laura Fonseca Patrón

Mexico D.C.

Marjorie Grene (1910-2009) USA

Paola Hernández Chávez Mexico D.C.

Ron Giere Bloomington, IN

Celia Heyes Oxford

David Hull (19352010) Chicago

Gerd Müller Wien

Bob Richards Chicago жин (1917-2003) Bruxelles

Herb Simon (19162001) Pittsburgh Rupert Riedl (1925-2005) Wien

Bill Wimsatt Chicago

Monument te Abbeville (Somme) voor de atheïst en held van de Franse Verlichting François-Jean Lefebvre de La Barre (17461766), die op de brandstapel stierf. Samen met hem werd een exemplaar van Voltaires Dictionnaire philosophique verbrand.

François-Marie Arouet Voltaire (1694-1778)

Wie beslist over onderzoek? Het oude debat tussen socialisme en liberalisme

Recommend Documents