NijkampConsult
Wie is hiervoor verantwoordelijk? Over samenwerking, governance en belangen
Harry Nijkamp 27 mei 2015
Samenwerken veronderstelt… • • • •
2
Gedeelde belangen (gezamenlijke winst) Inleveren stukje autonomie Algemeen belang ipv schoolbelang Gezamenlijke verantwoordelijkheid ipv eigen verantwoordelijkheid
Samenwerking passend onderwijs is……(perspectief schoolbestuurder) • Verplichte vorm van samenwerking (opgelegde samenwerking overheid) • Verplichte partners (met concurrenten, vo/vso) • Noodgedwongen autonomie inleveren (zelfs bekostiging lwoo,pro…) • Hoe behoud ik mijn invloed als schoolbestuur • Hoe zorg ik ervoor dat ik geen zorgmiddelen verlies • Hoe zorg ik ervoor dat mijn expertise niet verdampt (vso) • Hoe hou ik greep op de besluitvorming als schoolbestuur
3
Samenwerking vanuit perspectief medewerker swv/directeur swv • Samenwerking is: • • • • • • • • 4
Lastig, taai, complex, nog in ontwikkeling Korte vs lange termijn Soms overleven Nog te weinig win/win Elke dag draagvlak verwerven Elkaar houden aan afspraken Nog veel onwetendheid (zorgplicht) Verantwoording afleggen?
Waar loopt u tegen aan in de praktijk?
5
In het geding zijnde belangen/verantwoordelijkheden • Schoolbestuur: • Verantwoordelijk voor kwaliteit onderwijs • Verantwoordelijk voor basisondersteuning/extra ondersteuning/arrangementen •
6
Samenwerkingsverband: • Verantwoordelijk voor dekkend aanbod ondersteuningsvoorzieningen • Verantwoordelijk voor inzet middelen • Verantwoordelijk voor TLV VSO, OPDC etc. • Geen thuiszitters • Gezamenlijke missie/visie: gezamenlijke verantwoordelijkheid
Verantwoordelijkheid directeur SWV • Verantwoording aan bestuur over: • Zaken waarvoor SWV verantwoordelijk is (tlv, arrangementen toekennen) • resultaatsverplichting • Zaken waarvoor scholen/schoolbesturen verantwoordelijk zijn (kwaliteit basisondersteuning, extra ondersteuning) • inspanningsverplichting
7
Escalatieladder • Stel school houdt zich niet aan ondersteuningsplan. • Wat dan? • Wie heeft er uiteindelijk doorzettingsmacht? • Sancties? 8
Succesfactoren voor effectieve samenwerking • • • •
9
Wat zijn belangrijke succesfactoren? Ervaringen? Wat werkt? Wat zijn don’ts?
Succesfactoren • • • • • • • • •
10
De juiste partners om tafel met voldoende mandaat Overeenstemming over beoogd resultaat Helderheid over bevoegdheid/verantwoordelijkheid/verantwoording afleggen Sterke samenwerkingscultuur (bevlogenheid, visie, urgentie) Regie op alle niveaus (handelingsruimte, ketenzorg, interventies, sturing en coordinatie is gefaciliteerd) Transparante, heldere procedures (niet bureaucratisch, van begin tot eind, duidelijke fasering, planning) Kennisdeling door professionals (gericht op leren en verbeteren, intervisie) Systematisch kwaliteitsborging en verbetering Informatie-uitwisseling die op maat is en efficient is ingericht (ict)
Belangen • Bij conflicten/tegenstellingen: • •
Ga van standpunt naar belang Benoem onderliggende belangen
• Maak een belangenkaart! • Welke belangen spelen er in ons SWV? • VO-besturen (klein/groot) • VSO-besturen
11
Omgaan met belangen • Gemeenschappelijke belangen • Verenigbare belangen • Tegenstrijdige belangen • • • • • 12
Onderhandelen Creatief zijn De taart vergroten Onder- en bovengrens verkennen BAZO verkennen
Governance: dilemma’s • • • • • • • • • • •
13
Verschil papier en praktijk Bestuursmodel Rolneming en roldiscipline Omgaan met dubbele petten Omgaan met belangen (klein/groot, vo/vso) Macht en invloed Mandaat directeur (Moreel)Kompas SWV Verantwoordelijkheidsvraagstuk Rol OPR Verantwoording afleggen
Dilemma: met welke schoolbestuurlijke pet heb ik te maken? • Mogelijke rollen: • • • • • •
14
Bestuurslid SWV Toezichthouder SWV Schoolbestuurder Schooldirecteur Lid directeurenberaad/ scholenoverleg
Governance: theorie en praktijk Theorie: bestuur en intern toezicht gescheiden Praktijk: worsteling
15
Bestuur en intern toezicht • SWV is hybride organisatie: samenwerkingsverband van schoolbesturen
• Moet ook scheiding bestuur en intern toezicht regelen * • Bij meeste verbanden vervullen bestuursleden toezichtrol maar zijn zelf ook schoolbestuurder •
* Wet Passend Onderwijs en Code Goed bestuur / indicator 2.6 waarderingskader inspectie
Rol interne toezichthouder • Scheiding tussen bestuur en intern toezicht binnen samenwerkingsverband • Interne toezichthouder • Toezicht op wettelijke taak SWV • Vanuit maatschappelijke rol (dekkend aanbod, thuiszitters etc.) • Dient publiek belang SWV • Toezicht is geen besturen!! 17
Rol interne toezichthouder • Kijkt van buiten naar binnen •
Wat verlangt de samenleving tav passend onderwijs?
• Heeft oog voor maatschappelijke dialoog met stakeholders • Legt verantwoording af aan samenleving •
Jaarverslag SWV: bestuursverslag + verslag toezichthouder
• Heeft maar 1 belang: het succes van de leerling is ondersteuning nodig heeft • Overstijgt het schoolbelang • Geeft ruimte aan de bestuurder SWV • Opereert onafhankelijk van bestuurder SWV
18
Wie houdt toezicht op die samenwerking? • Meestal schoolbesturen zelf: • Bestuur/directie model • AB/DB model • RvT model (RvT door schoolbesturen)
19
Hoe werkt het Bestuur- / directiemodel
• Bestuur = intern toezichthouder • Directeur = (gemandateerd) bestuurder • Opmerkingen: • Valkuil: gaan besturen i.p.v. toezicht houden • Soms beleid maken/beleid vaststellen/toezicht houden in 1 hand • Belangen schoolbesturen vs belang SWV • Voldoende bevoegdheden directeur?
Hoe werkt het DB/AB model (one tier) • Vorm van functionele scheiding met uitvoerend bestuur(der) (DB) en toezichthoudend deel van het bestuur (AB) • Variant A: het DB bestaat uit een directeur-bestuurder • Variant B: het DB bestaat uit een afvaardiging van enkele schoolbesturen; de overige besturen hebben zitting in het AB Opmerkingen: Schoolbesturen zitten soms in DB en in AB AB te weinig betrokken, grote afstand DB beperkt het speelveld van directeur SWV DB door schoolbesturen vergt (te) veel tijd DB/AB overgangsmodel?
Hoe werkt het Raad van Toezicht model door schoolbesturen? • Vorm van organieke scheiding (two tier): twee gescheiden organen met elk eigen, afgebakende bevoegdheden • Bestuurlijke bevoegdheden neergelegd bij College van Bestuur of bezoldigde bestuurder van het samenwerkingsverband • Schoolbesturen of deel schoolbesturen houden toezicht op CvB/bestuurder SWV • Opmerkingen: durven loslaten hoe voorkomen dat in RvT schoolbestuurlijke belangen de boventoon voeren behoefte aan toezichtkader: hoe blijft RvT in control, wat verwachten we van bestuurder, verantwoording
Hamvraag: intern toezicht door schoolbesturen of door personen van buiten? • • • •
Koudwatervrees Neiging ‘we willen het zelf regelen’ Vrees schoolbesturen om buiten spel te staan Belangen zijn groot (LWOO/PRO): dicht bij het vuur zijn. • Voorzichtige ontwikkeling nieuw model: RvT met deelnemersraad
23
Hoe waarborgen positie schoolbesturen? • Zitting in deelnemersraad • Goedkeuring RvT van besluiten directeur-bestuurder pas na instemming deelnemersraad (en OPR resp. OOGO gemeenten) in elk geval ondersteuningsplan, begroting • RvT toetst aan wettelijke en maatschappelijke opdracht, binnen de kaders van het Toezichtkader
Juridische verankering • Goede juridische verankering bevoegdheden deelnemersraad in de statuten of in een reglement • Toezichtkader voor de Raad van Toezicht, dat ook wordt gedragen door de deelnemersraad en als ‘paraplu’ dient voor alle bestuurlijke actoren: RvT, directeur-bestuurder en deelnemersraad
Oplossingsrichtingen binnen bestuur/directiemodel • •
Geen schoolbestuurlijke zaken in toezichthoudersvergadering! Toezichthouder focust op maatschappelijke opdracht! Leerling centraal.
•
Rolneming bestuur (toezichthouder) • Agendastelling (RvT-achtige onderwerpen) • Boven de streep/onder de streep onderwerpen • Rol voorzitter: evt onafhankelijke voorzitter van buiten Rolneming directeur SWV
•
• Mandaat uitoefenen managementstatuut (niet alles op agenda bestuur zetten)
•
27
Rolneming directeurenberaad • • • •
Beleidsvoorbereiding met directeur SWV Beleidsuitvoering met directeur SWV Adviseren directeur mbt goedkeuringsbesluiten bestuur SWV (draagvlak) Evt roulerend voorzitterschap (eigenaarschap)
Toezichtkader Toezichthouder houdt toezicht vanwege maatschappelijke opdracht Toezichthouder moet onafhankelijk opereren van degene die functie bestuur uitoefent
Toezichtkader bevat: Wettelijke taken waarop wordt toezicht uitgeoefend Maatschappelijke legitimatie Doelen van het toezicht (beoogde resultaat) Wijze waarop toezicht wordt uitgeoefend Monitoring/rapportage
2
Vier kwadranten Toezichtkader Domein CGO
29
Domein CEO
Interne werkwijze toezichthouder
‘Ends’ Beoogde resultaten
Schakel toezichthouder en bestuurder
Grenzen handelingsruimte bestuurder
NijkampConsult
| www.nijkampconsult.nl |
[email protected] | T. 06 55 26 22 12
