WHITEPAPER GRASSROOTS DEVELOPMENT. De toegevoegde waarde van multi-community centers

W H I T E PA P E R

GRASSROOTS DEVELOPMENT De toegevoegde waarde van multi-community centers

1

Introductie De klassieke vorm van ontwikkelingssamenwerking die startte in het begin van de zestiger jaren laat inmiddels zien dat het niet in staat is om de ongelijkheid in de wereld een halt toe te roepen. Gericht op economische ontwikkeling, op westerse waarden en op een top-downaanpak, waren veel van deze projecten niet enorm succesvol en soms zelfs regelrechte mislukkingen. Sinds een aantal jaren is het alternatieve ontwikkelingsscenario de bottom-upaanpak van grassroots development. Hierbij neemt de lokale bevolking zelf de touwtjes in handen en zoekt ze zelf financiële en/of technische steun van met name niet-gouvernementele organisaties. Het primaire doel is het verbeteren van de kwaliteit van leven voor de arme en achtergestelde bevolking. Naast het primaire doel omvatten deze projecten een brede agenda van zowel inkomensverbetering als verbetering van de geletterdheid, woonomstandigheden, gezondheid, het stimuleren van de groei van democratische instellingen en nog veel meer. Deze aanpak gericht op langetermijnresultaten, waarbij de lokale gemeenschap betrokken is en men oplossingen zoekt op lokaal gemeenschapsniveau, maakt een ontwikkeling door: grassroots development. Overheidsinstanties en niet-gouvernementele organisaties of bedrijven zijn stuk voor stuk als partners betrokken in deze ontwikkelingsprojecten. Wat hierbij vaak ontbreekt is de multidisciplinaire samenwerking. Een multi-community center is juist gericht op deze samenwerking. Het is een kant-en-klaar community-veld dat sportfaciliteiten, training en sociale ontwikkeling biedt voor lokale gemeenschappen. Een duurzaam podium voor sport en maatschappelijke groei. Daarmee kan het een belangrijke toegevoegde waarde leveren in het versterken van de lokale gemeenschap: community empowerment. Deze whitepaper legt uit en licht toe waarom grassroots development een oplossing is voor de verbetering van sloppenwijken. Hoe community empowerment hier een belangrijke rol bij speelt en hoe een multi-community center als middel hiervoor kan worden ingezet. Datum: januari 2016

W H I T E PA P E R : G R A S S R O O T S D E V E L O P M E N T

2

2

Uitdagingen van sloppenwijken Tegenwoordig woont wereldwijd meer dan de helft van de mensen in steden. In totaal leven 1 op 6 mensen in krotten of sloppenwijken; dat zijn er meer dan 1 miljard. Wereldwijd gaat het om een derde van alle stadsbewoners. Tegen het jaar 2050 zal het aantal stedelingen zijn opgelopen tot 70% van de wereldbevolking van 7 miljard mensen (Seto & Shephard, 2009). Volgens UN Habitat (2008) komen sloppenwijken het meest voor in de minst ontwikkelde landen, waar snelle stedelijke groei zonder de benodigde ontwikkeling van infrastructuur resulteert in groei van de sloppenwijken. Door geldgebrek of woningnood kunnen mensen geen betere woning vinden en leven zij noodgedwongen in een geïmproviseerde hutwoning of op straat. Vaak zijn deze hutwoningen opgebouwd uit bouwafval en andere restmaterialen. Armoede wordt gezien als de voornaamste reden waarom mensen geen woning kunnen krijgen en een huis bouwen in een sloppenwijk. Men kan de maandlasten of de huur van een normaal huis niet opbrengen. Een andere reden is woningnood, waardoor nieuwkomers met lagere inkomens, vaak afkomstig van het platteland, in een stad geen toegang tot de sociale huurmarkt krijgen en dus noodgedwongen in een sloppenwijk wonen. 2.1 KENMERKEN VAN SLOPPENWIJKEN Sloppenwijken zijn wijken zonder planvorming waarin de bevolkingsdruk hoog is waardoor de bewoners dicht op elkaar leven. Huisvesting en sanitaire voorzieningen zijn inadequaat of niet aanwezig, waardoor de wijken onveilig en onhygiënisch zijn. De bewoners hebben niet de middelen noch de mogelijkheden om hun eigen leefomgeving te verbeteren. De wijken genieten geen politieke erkenning, waardoor voorzieningen veelal ontbreken. In sloppenwijken kan sprake zijn van geografische en sociale marginaliteit. Het sociale leefklimaat wordt ofwel gekenmerkt door grote interne cohesie ofwel door onveiligheid en criminaliteit als gevolg van de afwezigheid van de overheid. 2.2 WELKE SOCIAAL-INFRASTRUCTURELE PROBLEMEN ZIJN ER? ARMOEDE Meer dan de helft van de wereldbevolking leeft onder de armoedegrens. Zij moet het doen met minder dan 2 dollar per dag. Volgens de definitie van de Verenigde Naties is armoede het niet kunnen voorzien in de eerste levensbehoeften. Dit omvat zaken als schoon en drinkbaar water, voedsel, kleding, huisvesting en gezondheidszorg. Deze voorzieningen gelden als noodzakelijk om een menswaardig leven te kunnen leiden.


3

FEITEN EN CIJFERS: ARMOEDE IN INDIA India wordt gerekend tot de ontwikkelingslanden met een laag gemiddeld inkomen. De Indiase overheid schatte zelf dat over de jaren 2004 en 2005 gemiddeld 27,5% onder de armoedegrens leefde, wat toen neer kwam op ruim driehonderd miljoen mensen. Het verschil tussen de armoede in de landelijke gebieden (28,3%) en de armoede in de stedelijke gebieden (25,7%) is relatief gezien niet zo groot, ook al is het absolute aantal mensen dat in armoede leeft in de landelijke gebieden ruim tweeënhalf keer hoger. Ook is het leven in de stedelijke gebieden duurder, waardoor de armoedegrens daar anderhalf keer hoger is gelegd dan die in de landelijke gebieden. Er bestaan grote verschillen in welvaart per staat. De staten rond de Ganges en die ten zuiden daarvan gelden als de armste gebieden van India. De vijf armste staten waren in 2004 en 2005 Orissa (46,4% onder de armoedegrens), Bihar (41,4%), Chhattisgarh (40,9%), Jharkhand (40,3%) en Uttarakhand (39,6%). Het noordwesten, de noordoostelijke staten en het zuiden kennen de minste armoede. Zeven staten en drie territoria hebben minder dan vijftien procent van de bevolking onder de armoedegrens leven.

GEEN TOEGANG TOT SCHOON EN DRINKBAAR WATER Bijna 800 miljoen mensen wereldwijd hebben geen toegang tot schoon drinkwater en lijden aan ziektes door vervuild water. De meeste sterftegevallen betreffen kinderen onder de 5 jaar die overlijden aan diarree. Door schoon water toegankelijk te maken kunnen ziektes en sterfgevallen worden verminderd. Als drinkwatervoorzieningen zijn aangelegd, moeten deze ook worden onderhouden. De actieve betrokkenheid van de lokale gemeenschap is hierbij van groot belang.

GEBREK AAN GOEDE VOEDING Wereldwijd zijn zo’n 800 miljoen mensen ondervoed, waarvan 150 miljoen kinderen onder de 5 jaar. Ondervoeding wordt veroorzaakt door eenzijdige of onvoldoende voeding, door ziekte en door gebrek aan hygiëne. Ondervoeding blokkeert de mentale en sociale ontwikkeling van jonge kinderen. Voedselzekerheid en gezondheid zijn belangrijke factoren voor het slagen van bijvoorbeeld onderwijsprojecten. De kinderen moeten gezond zijn en geen honger lijden. Productie van lokale voeding door bijvoorbeeld de aanleg van schooltuinen en de bouw en inrichting van schoolkantines bieden hierin oplossingen. Deze maatregelen ter bestrijding van honger verhogen bovendien de deelname aan onderwijs.


4

OVERBEVOLKING, WERKLOOSHEID EN LAGE INKOMENS Door de sterke urbanisatie zijn wereldwijd steeds meer mensen in de steden komen wonen zodat daadwerkelijk sprake is van overbevolking. Tegelijkertijd is er maar weinig werkgelegenheid, hetgeen een enorme werkloosheid en armoede tot gevolg heeft. Door het grote werknemerspotentieel zijn de salarissen voor de gelukkigen die wel werk vinden, vaak laag. Om te kunnen overleven moet iedereen in de familie een steentje bijdragen. Dit staat scholing van de kinderen in de weg. Toch maakt men bewust de stap van het platteland naar een sloppenwijk in de stad omdat men de levensstandaard van de familie, de kwaliteit van hun leven en hun inkomen wil verhogen. Daar hebben mensen heel veel voor over, zo blijkt in de praktijk. Bijna overal in de sloppenwijken in de wereld is een verandering van arm naar meer welvaart te zien. Deze langzame vooruitgang kan aanzienlijk worden versneld.

ONDERWIJS SCHIET TE KORT Circa 40% van de jongeren in sloppenwijken is analfabeet. Het onderwijs is over het algemeen slecht en scholen zijn vaak niet in de buurt. Meisjes stoppen geregeld met school omdat ze jong moeten trouwen of helpen in het huishouden. Jongens kunnen meestal geen beroepsopleiding betalen waardoor ze ongeschoold en slecht betaald werk doen. Door leerkrachten te trainen in betere lesmethoden en kinderen te stimuleren naar school te gaan, kunnen meer jongeren leren lezen en schrijven. Door het aanbieden van een vakopleiding voor jongens en meisjes krijgen zij betere kansen op de arbeidsmarkt. Tevens kan door een betere geletterdheid ook betere voorlichting worden gegeven over kinderrechten, het belang van onderwijs, aidsvoorlichting, maar ook over het belang van hygiëne, goede voeding, sporten en dergelijke.

TEKORTSCHIETENDE VOLKSGEZONDHEID Besmettelijke ziektes verspreiden zich snel in overbevolkte sloppenwijken en aids heeft zich hier tot een epidemie kunnen ontwikkelen. De woonomstandigheden en sanitaire voorzieningen zijn slecht, er is milieuvervuiling (onder andere vuilnisbelten) en het ontbreekt de wijken veelal aan schoon drinkwater, afwatering en riolering. Ook reageren formele zorginstanties te laat of gebrekkig op de ziektes of wanneer ze op nationale schaal worden opgemerkt. Deze situatie is zeer onveilig voor kinderen; vooral kinderen onder de vijf jaar zijn extra kwetsbaar. Daarnaast is goede medische zorg vaak geconcentreerd in de rijkere delen van steden. Bewoners van sloppenwijken hebben meestal alleen toegang tot gratis basale medische zorg. Ook is er zowel in de stad als op het platteland een groot tekort aan (levensreddende) medische zorg voor moeder en kind rondom de bevalling. Door het verbeteren van de woonomstandigheden, de sanitaire voorzieningen en schoon drinkwater alsmede het beschikbaar stellen van voldoende en goede medische zorg kan de volksgezondheid aanzienlijk verbeteren.


5

ONVEILIGHEID EN CRIMINALITEIT Het leven van sloppenbewoners is vaak onzeker en onveilig. Met name kinderen hebben hier onder te lijden. Naar schatting leven dertig tot honderd miljoen kinderen wereldwijd op straat. Dit is het gevolg van armoede, huiselijk geweld, verwaarlozing, gebrek aan huisvesting, tekort aan scholing of slechte schoolprestaties, verslaving of criminaliteit. In deze ruime schatting worden ook kinderen meegeteld die op straat werken, maar nog wel een band met thuis hebben. Straatkinderen zijn extra kwetsbaar voor mishandeling, prostitutie en verslaving. Deze kinderen, maar ook jonge vrouwen zijn vaak slachtoffer van mensenhandel, gedwongen tewerkstelling en uitbuiting. Voorlichting, bescherming maar vooral empowerment van de straatkinderen en jongeren kan het leven van hen veiliger maken. Het ontbreken van sociale veiligheid geldt niet voor alle sloppenwijken. Er kan namelijk ook sprake zijn van gerichte sociale controle, die slecht gedrag zelfs voorkomt, uit angst voor een slechte naam binnen de gemeenschap. Dan heerst daar juist een relatief veilig leefklimaat.

ONVOLDOENDE SOCIALE EN FYSIEKE ONTWIKKELING Kinderen krijgen in sloppenwijken onvoldoende gelegenheid zich persoonlijk en sociaal te ontwikkelen. De thuissituatie vormt in de meeste gevallen hiervoor niet een positieve stimulans. Het aanleren van sociale vaardigheden zoals samenwerken, opkomen voor jezelf en een ander, vertrouwen hebben in een ander en inleven in een ander, kunnen kinderen ontwikkelen door met name sport en spel. Daarnaast helpt sporten voor een goede fysieke ontwikkeling van het lichaam, mede ter voorkoming van welvaartziekten die met de huidige westerse eetpatronen in sloppenwijken ook steeds meer voorkomen. Met de juiste sportfaciliteiten en spelprogramma’s kan men hierin veel bereiken.

DISCRIMINATIE VAN KWETSBARE GROEPEN IN DE SAMENLEVING Vrouwen en meisjes, maar ook gehandicapten en andere minderheden worden in sloppenwijken veelal gediscrimineerd. Bijvoorbeeld op het hebben van een kind met een beperking ligt in ontwikkelingslanden vaak een taboe. Ze worden door hun ouders veelal weggestopt in huis dan wel verwaarloosd. Deze kinderen, maar ook vrouwen en meisjes krijgen niet waar ze recht op hebben, ze leven in armoede en gaan meestal niet naar school. Zij krijgen vaak geen kansen en kunnen zich hierdoor niet volledig ontwikkelen. Deze groepen binnen sloppenwijken lijden ook onder slechte sanitaire voorzieningen. Daarentegen dragen schone en veilige sanitatie bij aan de emancipatie en eigenwaarde van deze kwetsbare groepen.


6

2.2 WELKE INFRASTRUCTURELE VOORZIENINGEN ONTBREKEN? SANITAIRE VOORZIENINGEN Slechts 68% van de wereldbevolking beschikt over hygiënische sanitaire voorzieningen. In sloppenwijken is er een groot gebrek aan toiletten, riolering en afwatering. Soms moeten een paar toiletten en wasruimtes door tientallen mensen worden gedeeld. Daarmee zijn deze onveilige sanitaire voorzieningen, vaak gecombineerd met slechte hygiënische gewoonten, tevens een bron van infecties en besmettingen. Geregeld worden kleine riviertjes of open veldjes door de inwoners op grote schaal gebruikt voor urineren of ontlasting, hetgeen leidt tot verspreiding van infectieziekten.

WATERVOORZIENINGEN Een voorziening voor goed en schoon drinkwater ontbreekt veelal, waardoor er veel ziektes en sterfgevallen zijn. Toegang tot voldoende water voor huishoudelijk gebruik is essentieel voor een goede gezondheid en voor sociale waardigheid, maar kan ook de sleutel zijn om zelfstandig een basisinkomen te verdienen. Investeringen in een betere infrastructuur voor waterbeheer kunnen voor de sloppenwijkbewoners dan ook een ingrijpende verbetering van levensomstandigheden betekenen. Door de erbarmelijke en dichte bebouwing is een infrastructuur hiervoor echter zeer moeilijk aan te leggen. Zo is er geen water beschikbaar voor irrigatie, de landbouw of voor andere kleine informele bedrijfjes. Geen kleinschalige landbouw betekent ook geen mogelijkheden om op kleine schaal voedsel te verbouwen. Met een eenvoudige infrastructuur zou een beter waterbeheer voor irrigatie mogelijk zijn.

RIOLERING Door de geografische locatie en slechte afvoer- en afwateringssystemen zijn sloppenwijken enorm gevoelig voor overstromingen in de regentijd. Er is meestal geen gesloten riolering aanwezig; het riool loopt vaak open door de sloppenwijk heen.

INFRASTRUCTUUR Omdat veel sloppenwijken illegaal zijn, worden ze niet erkend door de overheid en zijn geen wegen en andere infrastructuur aangelegd. Tussen alle hutwoningen door lopen onverharde steegjes.

HUISVESTING De hutwoningen bieden minimale bescherming tegen de elementen van de natuur. Vaak zijn deze gemaakt van materiaal dat lokaal voorhanden is, wat meestal geen duurzame stevige materialen zijn. Ze bieden slechts gedeeltelijk bescherming tegen zon, wind en regen en zijn niet bestand tegen (tropische) stormen,


7

overstromingen, laat staan tegen aardbevingen. De woningen zijn meestal illegaal en er zijn geen garanties voor privébezit. Veel woningen zijn niet bekend bij de overheid, zodat ze bij de vernieuwing van bestemmingsplannen eenvoudig met de grond gelijk kunnen worden gemaakt.

SCHOOLGEBOUWEN Meestal zijn de scholen niet direct in de buurt van een sloppenwijk. Toch zien we in een aantal sloppenwijken langzaam maar zeker kleine scholen ontstaan, vaak midden in de wijk. Deze voorzieningen zijn vaak veel te klein voor het aantal kinderen dat scholing nodig heeft.

ELEKTRICITEIT Een elektriciteitsvoorziening is in de sloppenwijk veelal niet aanwezig. Illegaal aftappen van elektriciteit gebeurt hier en daar wel, wat gevaarlijke situaties kan opleveren voor de bewoners. Dit betekent dat er dus ook geen elektriciteit is voor verlichting en evenmin voor voorzieningen als telecommunicatie en computers. Zodra de zon ondergaat komt het sociale en economische leven grotendeels stil te liggen.

VERLICHTING Verlichting in de huizen en op straat is gezien het gebrek aan elektriciteit meestal niet aanwezig. Dit betekent dat koken, lezen, huisnijverheid, huiswerk en dergelijke allemaal overdag dienen te gebeuren. Verlichting ’s avonds is nu slechts mogelijk door gebruik van brandstof, kaarsen of batterijen. Deze zijn meestal duur, maar ook gevaarlijk en vaak ongezond. Het gebrek aan verlichting beperkt ook de sociaal en economische vooruitgang van een sloppenwijk of gemeenschap. Wegen of spoorlijnen zijn gevaarlijke plaatsen en veiligheid is een constant probleem. Gezondheidszorg is hierdoor ook problematisch. Winkels sluiten vroeg waardoor de productiviteit in het bedrijfsleven minder is en er minder banen worden gecreëerd. Er zijn geen sportieve mogelijkheden voor de jeugd in de avonduren. De kwaliteit van het leven is hierdoor ernstig aangetast. Nieuwe ontwikkelingen in bijvoorbeeld ledverlichting zouden dit kunnen veranderen.

AFVAL EN VERVUILING In de dichtbevolkte sloppenwijken zijn vast en vloeibaar afval een enorm probleem. Het ontbreken van riolering, afwatering en afvalafvoer heeft dramatische effecten. Bestaande lokale manieren om met afval om te gaan, bijvoorbeeld door te dumpen, waren wel geschikt voor organisch afval, maar niet voor de nieuwe vormen van afval (zoals plastic en klein chemisch afval als batterijen). Om dit aan te kunnen pakken is het cruciaal dat iemand zich verantwoordelijk voelt, zich de ‘eigenaar’ van het probleem voelt. Ook kan financieel eigenbelang de bewoners motiveren het afvalprobleem in hun sloppenwijk aan te pakken.


8

2.4 VERBETERING VAN SLOPPENWIJKEN Sloppenwijken zijn, gezien de eerder genoemde problemen, meestal ongewenst maar nauwelijks tegen te houden. Bovendien is gebleken dat wanneer een overheid de bouw ervan niet bestrijdt, de bewoners meer tijd en geld in de opbouw van hun huizen steken. De mensen organiseren zich en gaan samenwerken. Zo ontstaan er geleidelijk verbeteringen. Straten worden bijvoorbeeld verhard en voorzien van betere afwatering, er komt een school en ten slotte ook elektriciteit. Uiteindelijk kan zo’n sloppenwijk veranderen in een gewone woonwijk. Deze prille vorm van grassroots development kan worden gestimuleerd of georganiseerd. Dit kan door het aanpakken van bovenstaande sociaal-infrastructurele problemen en het verbeteren van de infrastructurele voorzieningen. Hierdoor is het mogelijk de leefbaarheid in sloppenwijken te verbeteren en economische vooruitgang te realiseren. Wil dit echter succesvol zijn, dan zal deze verandering vanuit de lokale gemeenschap moeten ontstaan: grassroots development door community empowerment. Dit wil zeggen een ontwikkeling gericht op langetermijnresultaten waarbij de lokale gemeenschap betrokken is en men oplossingen zoekt op lokaal gemeenschapsniveau.


9

3

Community empowerment Voor het succesvol aangaan van de uitdagingen voor sloppenwijken is de aanpak van de sociaal-infrastructurele problemen en/of verbetering van de infrastructurele voorzieningen alleen niet voldoende. De ervaring heeft geleerd dat het erbij betrekken van de lokale gemeenschap cruciaal is. Hiervoor is empowerment van de lokale gemeenschap noodzakelijk. Onder deze community empowerment verstaan we het gebruikmaken en ontwikkelen van de capaciteiten van de plaatselijke bevolking in de sloppenwijk om in economisch, sociaal, ecologisch en politiek opzicht actief gestalte te geven aan hun eigen leven en dat van de gemeenschap waarvan zij deel uit maken. Het gaat om het versterken van de lokale gemeenschap om zelf hun problemen aan te pakken. Dit ontwikkelen van de capaciteiten van de lokale gemeenschap gebeurt al door veel verschillende organisaties. Deze zijn onder te verdelen in vier groepen. Allereerst de activiteiten die de lokale gemeenschap zelf organiseert; een tweede groep betreft de acties vanuit de publieke sector, de overheidsinstanties; een derde partij zijn de niet-gouvernementele organisaties; een vierde groep betreft de commerciële bedrijven, de private sector. In dit hoofdstuk gaan we nader in op de activiteiten van deze vier groepen. 3.1 LOKALE GEMEENSCHAP Vanuit de lokale gemeenschap worden geregeld zelf formele projecten bedacht en gepland. Hiervoor zoekt men financiële en technische ondersteuning. Dit zijn vaak kleinschalige projecten, waarbij de taal en conceptuele verschillen het lastig maken voor een financiële of technische ondersteuner, een donorinstantie, om het doel en de activiteiten te begrijpen. Ze passen vaak niet in het bureaucratische systeem en maken geen onderdeel uit van een ‘programma’. Het resultaat is dat veel aanvragen in de publieke prullenbak verdwijnen. In plaats van formele projecten zien we vaker dat gemeenschappen of individuen zich zelf helpen door gebruik te maken van nieuw beschikbare technieken en materialen. Bijvoorbeeld op het gebied van landen bosbouw. Dit soort innovaties en culturele veranderingen is een langzamer en meer natuurlijke vorm van ontwikkeling. Dit kan heel goede resultaten hebben als de sociale en economische omstandigheden goed zijn. Zie onderstaande casus over herbebossing in India.


10

CASE STUDY: GRASSROOTS DEVELOPMENT – HERBEBOSSING IN HET ZUIDEN VAN INDIA “In het najaar van 1984 belandde op mijn bureau een brief aan het United

planten. Hij hielp hen ook bij het verkopen van hun zaailingen aan de

Nations Environment Programme (UNEP) van een man die werkt in de

industrie, het bedrijfsleven en de overheid voor landscaping, daarnaast

staat Karnataka in het zuiden van India, genaamd Ben Soans. Het was een

aan andere landbouwers die boomgaarden wilden opzetten en aan een

brief in een specifieke stijl, slecht getypt maar bruisend van enthousiasme

verscheidenheid van andere verkooppunten, met inbegrip van de export

en idealisme. De brief was tot mij gekomen na een reis over diverse

naar het Midden-Oosten.

andere bureaus van hoger geplaatste personen, die er geen raad mee wisten. De tekst vertelde over een boomplantproject dat schoolkinderen

In 1985 produceerden de circa 15 boomkwekerijen een behoorlijk inkomen,

trainde en boeren opleidde tot het opzetten van kwekerijen. Hij had het

de boeren verhuisden van modder- en rietenhutten naar grotere bakstenen

idee voor de oprichting van “boskenniscentra” waar arme mensen en

huizen en rond de nederzetting stond op de heuvels een half miljoen

schoolkinderen kunnen worden onderwezen over het milieu, het belang

bomen waar voorheen slechts onkruid en een paar erosiegeulen te zien

van bomen en struiken, en hulp kunnen krijgen bij het opzetten van

waren. De gemeenschap was ook heel dicht bij het verkrijgen van de

boomkwekerijen waar allerlei zaailingen zouden worden verzameld voor

officiële eigendom van de grond. Ironisch genoeg was de enige valse noot

de verkoop en voor de massale aanplant van bomen met behulp van

in dit mooie succesverhaal de bouw van een kippenhok waarop de ngo

zogeheten “Labor Brigades”. De heer Soans was al begonnen, maar hij

had aandrongen. Het hok was behoorlijk gebouwd en honderd legkippen

had meer geld nodig om zijn doel te bereiken om de westkust van India

waren gekocht, echter tegen de wil in van de gemeenschap en de heer

te maken tot het Californië van India, zoals dat stond afgedrukt op de

Soans. Want Herekala is ongeveer 30 km van Mangalore gesitueerd, ligt

onderkant van zijn briefpapier.

aan een bochtige, hobbelige weg en geen van de boeren had een auto. De heer Soans bracht me in een grote ruimte gevuld met hoge stapels netjes

Mijn eerste impuls was om een beleefd antwoord te maken en dit te

verpakte eierendozen. Het moesten enkele duizenden eitjes zijn. ‘Wat

versturen, de bureaucratische manier om iets af te wijzen. Maar hoe

doen we hiermee?’ zuchtte de heer Soans. ‘We kunnen ze niet verkopen’.

meer ik erover nadacht, hoe meer ik het potentieel zag voor een zeer succesvol project. Het had alle ingrediënten: het had een stevige basis,

UNEP helpt de heer Soans met het realiseren van zijn droom en ruim

een betrokken lokale gemeenschap, gerealiseerde milieuvriendelijkheid,

een jaar nadat het project was gestart waren er 5 boskenniscentra en

positieve resultaten, en mensen konden er geld mee verdienen.

21 boomgaarden. Ongeveer 3.000 schoolkinderen hadden een milieu- en boomplantcursus gevolgd en ze hadden meer dan 1.000 zaaibedden

In maart 1985 bezocht ik het project. De heer Soans nam me mee naar

beplant. Enkele tientallen boeren hebben ook training gekregen. In totaal

zijn lopende activiteiten in de buurt van Mangalore, aan de westkust

werden meer dan twee miljoen zaailingen geproduceerd om de westkust

van Karnataka, en rond Kodaikanal in de westerse Ghat bergen van

om te vormen tot het Californië van India.”

Tamil Nadu. Ik was het meest onder de indruk over één afgerond en zeer geslaagd voorbeeld van grassroots ontwikkeling.

De heer Soans won de hoogste milieu-onderscheiding van India in 1985, en het hele project kostte UNEP voor twee jaar minder dan 50.000 dollar.

In 1976 overstroomde de rivier Mangalore en ontheemde zo een aantal

UNEP maakte een korte televisiedocumentaire van de projectactiviteiten

landloze bewoners van de oevers. De heer Soans lukte het om een

om het concept waarop het project is gebaseerd naar elders te

aantal gezinnen in de nationale bossen op de heuvels achter Mangalore

verspreiden.

te vestigen, en om de Herekala Landless Poor and Marginal Farmers Development Society op te zetten op 300 hectaren land. Het bos was

○ Bron: www.culturalsurvival.org

verdwenen vanwege de kap voor brandhout. De heer Soans verkreeg kleine subsidies van de overheid en van Hivos, een Nederlandse ngo, om te helpen bij het opzetten van bomen- en struikenkwekerijen. Men realiseerde waterputten en irrigatiesystemen op familiebasis. De heer Soans, expert in tropisch groen, leerde de landboeren hoe te kweken en hoe een grote verscheidenheid aan inheemse en exotische fruitbomen, brandhout, klein hout, veevoer, sierbomen en struiken te


11

3.2 PUBLIEKE SECTOR De overheid probeert de lokale gemeenschappen te versterken door middel van weten regelgeving met als doel meer aandacht en/of geld beschikbaar te laten komen voor de aanpak van de problemen in de sloppenwijken.

MILLENNIUMDOELSTELLINGEN VAN DE VERENIGDE NATIES De millenniumdoelstellingen richtten zich op het uitbannen van de wereldwijde armoede. Deze zijn in 2000 door 189 landen ondertekend en vertaald in acht concrete doelen die in 2015 moesten zijn behaald. Door het vaststellen van prestatie-indicatoren werd de voortgang ten opzichte van 1990 jaarlijks gemeten. Deze acht doelen zorgden ervoor dat regeringsleiders afspraken maakten. Die afspraken waren weliswaar vrijblijvend, want er waren geen juridische consequenties verbonden aan het niet behalen van de doelen. Een ander kritiekpunt was dat de doelen te ambitieus zouden zijn, hetgeen tot teleurstelling en cynisme bij het publiek kon leiden. Een laatste kritiekpunt was dat de doelen te weinig aandacht hadden voor de onderliggende factoren van armoede, zoals sociale ongelijkheid, mensenrechtenschendingen, klimaatcrisis en oneerlijke handel en conflicten. Toch hebben de millenniumdoelstellingen in vijftien jaar tijd gezorgd voor aanzienlijke verbeteringen op het gebied van bijna alle onderdelen. Men spreekt van de meest succesvolle anti-armoede beweging in de geschiedenis.

MILLENNIUMDOELSTELLINGEN

○ Bron: Verenigde Naties


12

SUSTAINABLE DEVELOPMENT GOALS VAN DE VERENIGDE NATIES De klus van armoedebestrijding is nog niet geklaard. Er moet nog meer worden bereikt om de honger in de wereld te stoppen, gelijkwaardigheid te bereiken, de gezondheidszorg te verbeteren en elk kind naar school te krijgen. Op 25 september 2015 hebben de Verenigde Naties een agenda opgesteld voor duurzame langetermijnontwikkeling. Deze sustainable development goals ofwel global goals vervangen daarmee de eerdere Millenniumdoelstellingen. Deze recente 17 ambitieuze langetermijndoelen moeten ertoe leiden dat de wereld in 2030 vrij is van armoede, honger en ziektes en dat er oplossingen zijn gevonden voor problemen op het gebied van water, sanitatie, klimaat en energie. De middelen om dit te bereiken zijn: vrede en veiligheid; duurzame economische ontwikkeling; gelijkheid en partnerschappen. Ook deze doelen moeten concreet en meetbaar worden gemaakt om tot daadwerkelijke uitvoering te komen.

SUSTAINABLE DEVELOPMENT GOALS

○ Bron: Verenigde Naties

LANDELIJKE ONTWIKKELINGSPROJECTEN Veel overheden hebben programma’s ter bestrijding van armoede, zoals werkgelegenheidsprogramma’s, voedseldistributiesystemen en landelijke gezondheidsprogramma’s voor moeder en kind. In veel gevallen lijden deze echter onder wanbeheer en corruptie. Dat kan deels worden verklaard uit de grote machteloosheid en het beperkte inzicht onder de armen die te maken hebben met de ongelijkheden, onderdrukking, kapitaalschaarste en grote schulden. Ze missen in het algemeen de kennis, bewustzijn en mogelijkheden tot organisatie en collectieve actie om druk uit te oefenen voor betere voorzieningen en goed beleid af te dwingen. Empowerment van de lokale community ontbreekt. Sommige landen proberen met behulp van weten regelgeving de ontwikkeling van achterstandswijken in hun land te bevorderen. Soms kan met deze wetgeving veel worden bereikt. Een voorbeeld hiervan is de CSR Law in India, waarmee India maatschappelijke verantwoordelijkheid per wet heeft vastgelegd.


13

FEITEN EN CIJFERS:

MVO WET, INDIA Bedrijven met een nettobedrijfswaarde van 83 miljoen dollar of meer,

er is maatschappelijke verantwoordelijkheid en die is zelfregulerend.

een netto-omzet van 160 miljoen dollar of meer, danwel een nettowinst

Onder MVO worden die activiteiten verstaan die armoedebestrijding,

van 83.000 dollar of meer gedurende de drie voorgaande jaren moeten

opleiding, gezondheid, milieubehoud, seksegelijkheid en het ontwikkelen

volgens de MVO-wet 2% van de winst van de laatste drie jaar spenderen

van beroepsvaardigheden bevorderen. Men kan ook bijdragen aan een

aan maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO). Onder de Raad van

overheidsfonds gericht op sociaaleconomische ontwikkeling. Daarbij moet

Bestuur moet een MVO-comité worden opgericht met één onafhankelijke

de onderneming voorkeur geven aan de lokale omgeving in het gebied

bestuurder. De controle op deze wetgeving is nogal beperkt: bij niet-

waar het bedrijf is gevestigd.

opvolging volgt geen boete maar zal wel in het jaarverslag moeten worden aangegeven waarom de onderneming dit niet gedaan heeft. Voorafgaand

○ Bron: India Companies Act 2013: Five key Points About India’s “CSR

aan de jaarvergadering zal het comité ook verslag moeten uitbrengen over

Mandate” door Chhavi Ghuliani

de MVO-activiteiten van het voorgaande jaar. Er zijn geen boetes maar

INTERNATIONALE EN BILATERALE ONTWIKKELINGSSAMENWERKING Landen hebben vaak ook internationale afspraken met donorlanden, waarbij wordt gekozen voor bepaalde speerpunten. Deze keuzes worden zowel door de donorlanden als door de ontwikkelingslanden zelf gemaakt. Steeds meer wordt duidelijk, ook bij donorlanden, dat een grassroots benadering op de lange termijn het meeste resultaat oplevert. Hiervoor is empowering van gemeenschappen noodzakelijk.

3.3 NIET-GOUVERNEMENTELE ORGANISATIES Als gevolg van het ontbreken van infrastructurele voorzieningen richten veel niet-gouvernementele organisaties (ngo) zich met hun activiteiten en projecten op het voorzien in de behoeften van de sloppenwijkbewoners. Daarnaast proberen ngo’s met hun projecten steeds nadrukkelijker de ontwikkeling van de capaciteiten van de mensen en daarmee het versterken van de lokale gemeenschap te bevorderen. Deze hulporganisaties blijken onmisbaar in het dagelijkse leven van sloppenwijkbewoners. Op bijna alle verschillende aandachtsgebieden zoals beschreven in de sustainable development goals van de Verenigde Naties zijn wel een of meer ngo’s actief. De aanpak varieert van een ‘providing’ aanpak tot een ‘enabling’ aanpak en alle vormen hiertussen. Het verschil tussen beide uitersten in aanpak is zichtbaar in onderstaande casus van de fietsambulance in Malawi. In de kaders daarna wordt een aantal ngo’s met hun activiteiten beschreven.


14

FEITEN EN CIJFERS:

DE FIETSAMBULANCES IN MALAWI In Malawi had een ontwikkelingsorganisatie het geweldige idee om

erg enthousiast en de veranderingen die ze voorstelden waren eenvoudig:

de gezondheidssituatie op het platteland te verbeteren. Veel dorpen

een rek voor een koffertje, de mogelijkheid om rechtop te zitten en een

liggen geïsoleerd en ver van een gezondheidspost. Zwangere vrouwen

parasol. Want die attributen heb je nodig als je onder de levenden bent.

of patiënten die naar een ziekenhuis willen, moeten vaak uren lopen of

Mary heeft de ontwikkelingsorganisatie voorgesteld de fietsambulances

achterop een fiets over zandwegen worden vervoerd. Het nieuwe idee was

op die manier om te bouwen en nu worden ze overal in de regio gebruikt.

om fietsambulances te gaan gebruiken. Dit was een ‘providing approach’.

Bovendien besprak Mary met de dorpelingen ook de kwestie van het

De ontwikkelingsorganisatie kende de slechte gezondheidssituatie en

onderhoud. De afspraak werd dat een aantal bewoners de fietsen bestuurt

bedacht een oplossing. Ze brachten de ambulancefietsen naar de dorpen,

en voor het onderhoud zorgt. Ook wordt geld ingezameld om iets te

maar deze werden niet gebruikt. Waarom niet? Dit was immers zo’n

kunnen vervangen, bijvoorbeeld een band. Dit werkt enorm goed. Het

geweldig idee in hun eigen ogen… De organisatie was geërgerd. Maar

zijn afspraken die mensen zelf bedacht hebben. Zij zijn dan echt eigenaar

men had niets aan de bewoners gevraagd. Zij voerden gewoon hun eigen

van de oplossing. Dat is een ‘enabling approach’. Momenteel, wanneer

idee uit.

er eventuele donaties zijn voor nieuwe fietsambulances, selecteert het regionale bewonerscomité die dorpen die zich willen houden aan deze

Een collega, Mary, werkte in datzelfde gebied en vroeg aan de mensen

afspraken.

waarom ze de fietsen niet gebruikten. De mensen vertelden dat deze leken op een kar om dode mensen weg te brengen. Daar wilde niemand in

○ Bron: www.myworld.nl/2014/10/handboek-samenwerken-met-lokale-

gezien worden. Zij vroeg hen: ‘Vinden jullie een ambulance wel een goede

gemeenschappen

oplossing voor jullie problemen? En zo ja, kunnen we dan het ontwerp veranderen zodat jullie ze wel gaan gebruiken?’ En ja, ze waren eigenlijk

FOOTBAL FOR HOPE VAN FIFA Naar aanleiding van het WK Voetbal in Afrika in 2010 wilde de FIFA voor dat jaar in achterstandswijken van grote

voorzieningen gerealiseerd. Ze liggen onder andere in Kaapstad, Namibië, Rwanda, Kongo, Kenia en Mozambique.

steden in Afrika twintig kunstgrasveldjes aanleggen. De achterliggende gedachte van Football for Hope was om voor kinderen en jongeren met de inzet van voetbal

○ Bron: Artikel Kunstgrassystemen voor veilige spelomgeving en infrastructuur, txtures 2 2015

een veilige speelomgeving te creëren en een betere toekomst mogelijk te maken. De veldjes zijn per container aangeleverd en de installatie vond plaats met behulp van lokale aannemers. Onderdeel was een klein centrum met gezondheidsvoorzieningen en ruimte voor activiteiten. In een paar gevallen is de container gebruikt als kleedruimte of kantoortje. Uiteindelijk zijn er twintig Football for Hope


15

CRUYFF COURTS VAN CRUYFF FOUNDATION De Cruyff Foundation realiseert wereldwijd Cruyff Courts. Een Cruyff Court

en ontwikkelen, en dagen jongeren uit om hun persoonlijke

is een moderne invulling van het aloude trapveldje dat door de jaren heen

ambities te verhogen. Door jongeren langdurig te binden

vaak is opgeofferd voor verstedelijking en stadsuitbreiding. Met de Cruyff

aan een Cruyff Court en de wijk creëren zij rolmodellen.

Courts wordt de functie weer terug in de wijk gebracht. Cruyff Courts

Er zijn inmiddels meer dan 200 Cruyff Courts in

fungeren als een ontmoetingsplek; een plek waar thema’s als respect voor

wijken in Nederland en het buitenland en ruim

elkaar, gezondheid, integratie, ontwikkeling en samen spelen centraal

180 basisscholen met een ‘Schoolplein14’.

staan. Deze thema’s worden vormgegeven door de veertien regels van

Daarnaast ondersteunt de stichting financieel

Johan Cruijff die zijn terug te vinden op elk Cruyff Court en ‘Schoolplein14’

diverse grote en kleine sportprojecten en

ter wereld. Zo’n ‘Schoolplein 14’ is een schoolplein ontwikkeld door de

sportbonden met hun activiteiten voor

Cruyff Foundation, dat door lijnen en kleurvlakken kinderen meer uitdaagt

gehandicapte kinderen.

om te spelen op het schoolplein. Daarnaast heeft een Cruyff Court ook een sociale functie; het brengt kinderen samen door de activiteiten die

○ Bron:

plaatsvinden op een Cruyff Court. De Cruyff Foundation probeert dit ook te

www.cruyff-foundation.org

stimuleren door samen te werken met de buurt, overheden, corporaties, scholen, sporten voetbalverenigingen en het lokale bedrijfsleven. Voorbeelden hiervan zijn Cruyff Courts ‘6 versus 6’ en het Community Programma. Met dit laatste bindt de Johan Cruyff Foundation jongeren langdurig aan de wijk en een Cruyff Court. Zij geven jongeren meer zelfvertrouwen door training, bieden kansen om hun talenten te ontdekken

FOOTBALL FOR WATER, WORLD COACHES VAN KNVB In het Football for Water programma, werkt de KNVB samen met onder

positief zijn over het programma. Dit is cruciaal voor het succes van

meer UNICEF aan schoon drinkwater, toiletten en een goede hygiëne op

het programma, juist omdat de mensen op de scholen degenen zijn die

scholen in Kenia, Ghana en Mozambique. De KNVB leidt leerkrachten

verantwoordelijk zijn voor de toekomst van de school en van de kinderen;

op deze scholen op tot World Coaches. Zij zullen kinderen sportief en

op de lange termijn moet een school in staat zijn om op eigen benen te

sociaal opvoeden door middel van voetbal en training over dingen in het

staan.

dagelijkse leven, bijvoorbeeld over het belang van goede hygiëne en persoonlijke verzorging. Zo wordt de kinderen geleerd om hun handen

Sinds de start van het programma in 2009 zijn er wereldwijd bijna 5.000

te wassen na een training en voordat ze gaan eten. Een ander voorbeeld

opgeleide World Coaches. Programma’s zijn er in veel landen over de hele

is dat de kinderen samen met hun leerkracht volgens een schema de

wereld, waaronder in: India, Kenia, Mozambique, Ghana, Zuid-Afrika,

toiletten schoonmaken. En de vrouwelijke coaches leren de meisjes over

Indonesië, Suriname en de Nederlandse Antillen.

het belang van menstruele hygiëne. ○ Bron: www.worldcoaches.nl Football for Water probeert de leefomstandigheden op de scholen te verbeteren voor de kinderen. In veel gevallen worden de scholen niet voldoende gesteund door de overheid, zijn de middelen schaars en is het aantal kinderen per klas hoog. Als effect van Football for Water is het geen verrassing dat de deelnemende scholen zeer betrokken en


16

MAGIC BUS: VAN ‘CHILDHOOD’ TOT ‘LIVELIHOOD’

PLAN INDIA: ER IS EEN PLAN VOOR ELK KIND

Magic Bus ondersteunt kinderen op weg naar een beter leven door een betere bewustwording,

Plan India is een Indiase

betere levensvaardigheden en betere kansen in de reis van kindertijd naar eigen levensonderhoud. Hun Activity Based Curriculum (ABC) is een uniek model dat sport en

ngo en onderdeel van Plan

spel gebruikt om verandering te realiseren. In 40 sessies per jaar – elk met een andere

International, een van ‘s werelds grootste ontwikkelingsorganisaties van

les – leren kinderen over het onderwijs, gender- en gezondheidskwesties, en andere

gemeenschappen. Plan India werkt aan een

belangrijke zaken. De spellen blinken uit in de opbouw van fysieke, sociale en

beter leven voor gemarginaliseerde kinderen en hun

persoonlijke vaardigheden. Lokale jeugdige vrijwilligers zijn getraind om te mentoren en rolmodel te zijn voor andere kinderen. Zij voeren ABC-sessies

families. Het wil gemeenschappen verbeteren door

en fungeren als katalysator voor de benodigde gemeenschapsverandering.

een aanpak die kinderen in het middelpunt plaatst van de ontwikkeling van de lokale gemeenschap.

De kinderen en jongeren groeien op met steeds meer vertrouwen, respect en verantwoordelijkheid. Het Connect Programma overbrugt

Al meer dan 35 jaar werkt Plan India met haar partners voor

de kloof tussen onmogelijkheid en mogelijkheid van toegang

gemeenschappen in India om de cyclus van armoede te doorbreken

tot opleidingen en cursussen. Bijna alle jongeren streven

door kinderen te helpen toegang te krijgen tot hun rechten op

uiteindelijk een hogere studie na of schrijven zich in voor het

bescherming, basisonderwijs, goede gezondheidszorg, een gezond

Magic Bus inzetbaarheidsprogramma. Momenteel wordt

milieu, levensonderhoud, kansen en participatie in de besluitvorming

het Magic Bus programma uitgevoerd in 10 staten in

die hun leven beïnvloedt. Plan India stimuleert de kinderen om hun

India, waarmee 250.000 kinderen worden bereikt.

mening te uiten en actief betrokken te zijn bij het verbeteren van hun eigen

Voor het jaar 2015 was het doel om een miljoen

gemeenschappen. Plan India werkt momenteel in 13 staten in India voor meer dan

kinderen te hebben bereikt.

5.400 gemeenschappen en heeft het leven van miljoenen kinderen helpen verbeteren. ○ Bron: www.magicbus.org ○ Bron: www.planindia.org

WORLD VISION INDIA De christelijk-humanitaire organisatie World Vision India beoogt blijvende verandering te creëren in het leven van kinderen, gezinnen en gemeenschappen die leven in armoede en onrecht. World Vision ondersteunt alle mensen, ongeacht religie, kaste, ras, etniciteit of geslacht. Verspreid over 174 districten in India richt World Vision zich op de lange termijn door een duurzame ontwikkeling van de gemeenschap te realiseren via hulpprogramma’s en directe noodhulp. De focus ligt steeds op de kinderen. Al het ontwikkelingswerk van World Vision India is gericht op het opbouwen van de capaciteit en het vermogen van gemeenschappen en families om het welzijn van de kinderen te waarborgen. Dat welzijn omvat het veiligstellen van de toegang van kinderen tot onderwijs, gezondheidszorg, bescherming en participatie. Grassroots ontwikkeling is de basis. World Vision India is een operationele organisatie die pragmatisch betrokken is binnen een gemeenschap. Medewerkers van World Vision in India leven in de betreffende gemeenschap en staan aan de dagelijkse basis, leren van hen en werken met hen samen bij het nastreven van de hoofddoelstelling: het bevorderen van het welzijn van alle kinderen. World Vision werkt in de gemeenschappen zowel samen met de kinderen als met overheden, maatschappelijke organisaties, bedrijven, de academische wereld, en op geloof gebaseerde organisaties. ○ Bron: www.worldvision.in


17

MY SHELTER FOUNDATION INDIA: ‘LITER OF LIGHT‘ De My Shelter Foundation India (MSFI) wil voor een betere toekomst

en meest belangrijke project is ‘Liter of Light’.

in de voorhoede zitten van het creëren van een sociaal bewust en verantwoord India. MSFI is van plan om het onderwijs te benutten

Liter of Light is een wereldwijde open source beweging met als doel om

voor een groot jeugdnetwerk aan duurzame maatschappelijke

een ecologisch duurzame en kostenvrije bron van interieurverlichting te

initiatieven in achtergestelde gemeenschappen, verspreid over heel India.

verstrekken aan kamers in eenvoudige woningen met een dun dak. Het ontwerp is eenvoudig: een transparante 1,5 tot 2 liter plastic fles – zoals wordt gebruikt voor koolzuurhoudende dranken – wordt gevuld met water

Dagelijks wil een steeds groter deel van de Indiase jongeren iets teruggeven aan hun

en een beetje bleekmiddel tegen algengroei en wordt gemonteerd door het dak van een huis. Overdag breekt het zonlicht in het water van de fles

gemeenschappen. Toch hebben zij geen idee

en levert ongeveer evenveel licht als een 40 tot 60-Watt gloeilamp in een

waar ze moeten beginnen. MSFI wil hen

interieur. Een goed geïnstalleerde zonnefles gaat tot 5 jaar mee. Maar men

helpen problemen in hun gemeenschappen

wilde meer, weer een stap vooruit maken. Daarop bedachten de oprichters

op te lossen door het gebruik van een

van MFSI een licht dat ook ‘s nachts zou werken, door het gebruik van een

technologie of een sociaal initiatief

zonne-PV-paneel, batterijen en een LED-lamp.

dat ergens anders reeds heeft gewerkt. MSFI is begonnen met

○ Bron: www.literoflightindia.org/myshelter-foundation

twee projecten. Het eerste

VISION RESCUE MUMBAI: ‘RED DE STRAATKINDEREN’ Momenteel zijn er meer dan 300.000 kinderen die in Mumbai op straat

zijn binnen de gezondheidssector. Daarnaast is het ‘Red de

leven. Zelfs ondanks alle verstrekte hulp wordt geschat dat slechts 15.000

kansarmen’ gericht op het bereiken van de gemarginaliseerde

van deze kinderen een bepaalde vorm van aandacht en zorg krijgen.

delen van gemeenschappen teneinde hen in economische

Vision Rescue is een geregistreerde non-profit liefdadigheidsinstelling

zin er doorheen te helpen door zelfhulpgroepen

die betrokken is bij het voeden en verstrekken van informeel onderwijs,

te vormen en door het verstrekken van sociale

medische hulp, opleiding en andere vormen van bijstand aan verslaafde,

vaardigheidstraining.

verwaarloosde of mishandelde straatkinderen. De visie van Vision Rescue is: ‘Empower mensen om hun levensdoel te vinden, gebruik te maken van

○ Bron: www.visionrescue.org.in

hun rechten en te leven in waardigheid’. Naast het ‘Red de kinderen’ project heeft Vision Rescue ook andere projecten, zoals ‘Red de verhandelden en verslaafden’. Dit project richt zich in de eerste plaats op jongens en meisjes die worden verhandeld, verslaafd zijn danwel een leven van misbruik leiden. De Vision Rescue teams leggen frequent bezoeken af om begeleiding, liefde en hoop te bieden. Verder is het ‘Red de zieken’ project gericht op gratis gezondheidszorg en diensten aan de arme en behoeftige kinderen die geen toegang tot de openbare gezondheidszorg hebben vanwege de hoge kosten en slechte omstandigheden. In dit project wordt in netwerken samengewerkt met andere gelijkgestemde organisaties die werkzaam


18

3.4 PRIVATE SECTOR Bedrijven houden zich steeds vaker bezig met maatschappelijke projecten. Veel bedrijven hebben maatschappelijk verantwoord ondernemen opgenomen in hun missie. Vooral bedrijven in ontwikkelingslanden zien vaak de morele taak om wat terug te doen voor de maatschappij of het land waar ze als bedrijf zijn gevestigd. Een groeiend aantal multinationals schaart zich achter de werelddoelen van de Verenigde Naties en probeert producten op de markt te brengen gericht op duurzaamheid. Tegelijkertijd veranderen ze hun manier van zakendoen fundamenteel. Ze nemen verantwoordelijkheid voor de impact die de onderneming heeft. Ondanks het streven naar het vergroten van de bedrijfsomvang probeert men de milieuvoetafdruk te verkleinen en de positieve maatschappelijke impact te vergroten. Bedrijven weten dat wanneer alle landen zijn voorzien van een betere infrastructuur, een gezonde, goed opgeleide beroepsbevolking en de systemen voor een beter beheer van middelen, ook een hoger economisch en commercieel rendement kan worden gerealiseerd. Zoals Unilever bestuursvoorzitter en CEO Paul Polman zegt: “Er is geen business case voor aanhoudende armoede.” Ook ISO-regelgeving en wetgeving, zoals de CSR-wet in India, spreken bedrijven aan op hun maatschappelijke verantwoordelijkheid. Anandana (zie onderstaand kader) is hiervan een duidelijk voorbeeld. Onderstaande projecten zijn slechts enkele voorbeelden van bedrijven die met hun projecten de lokale gemeenschap willen ondersteunen en versterken.

COCA-COLA INDIA FOUNDATION: ANANDANA De Coca-Cola India Foundation is een onderneming op grond van artikel

coöperaties, filantropische instellingen en dergelijke, die geschikt zijn als

25 van de Wet op de Vennootschappen en zet zich in voor duurzame

partners in de uitvoering van projecten voor maatschappelijk welzijn in

ontwikkeling en inclusieve groei door te focussen op kwesties

heel India.

met betrekking tot water, milieu, gezond leven en sociale

De stichting streeft naar de uitvoering van projecten, onderhoud en

vooruitgang, zodat het kan bijdragen aan een sterk en vastberaden India om zo veel mogelijk de gewone mens en zijn of haar leven te beteren. Om de doelstellingen van de stichting te bevorderen

duurzaamheid door de actieve betrokkenheid en directe participatie van de begunstigde gemeenschap om de grassroots ontwikkeling te waarborgen. Verschillende projecten voor duurzaam water, zonnecelverlichting en energie worden uitgevoerd.

worden subsidies en andere vormen van bijstand verstrekt aan ngo’s, begunstigde organisaties,


○ Bron: www.anandana.org

19

PHILIPS: COMMUNITY LIGHT CENTERS De Community Light Centers van Philips betreffen gebieden van 1.000m2

•

die zijn verlicht met behulp van de nieuwste LED-verlichting op

lantaarns, het opladen van telefoons, een kopieerservice en de

zonenergietechnologie. Het doel is om de sociale en economische

verhuur van het veld voor het gebruik tijdens opleidingen van buiten

ontwikkeling mogelijk te maken van gemeenschappen die het aan elektriciteit ontbreekt. Een dag die voorheen eindigde om

de gemeenschap; •

7 uur in de avond is opeens uitgebreid met vele extra uren, die de productiviteit, het ondernemerschap en de sociale

•

laat in de avond te spelen; •

heeft gehad op de lokale gemeenschap, zelfs omvatten:

Verhoogde sociale activiteiten in de avond. Leden van de gemeenschap zijn in staat om voetbal, hockey en zelfs aerobics tot

Light Center Mathare in Nairobi, Kenia, toont aan

in de omliggende dorpen. Deze effecten

Verbeterde veiligheidseffecten in de omgeving sinds de LED-lampen een groot gebied verlichten;

activiteiten verhogen. Een studie over het Community dat dit lichtcentrum een grote positieve impact

Verhoogde inkomsten uit de kapperszaak, de verkoop van Philips

Sommige studenten blijken ook in staat om te studeren onder de nachtelijke verlichting;

•

De Community Light Centers zijn zo gemaakt dat het gebied er ’s nachts prachtig uit ziet. Voor het einde van 2015 wilde Philips honderd lichtcentra in Afrika hebben geïnstalleerd.

○ Bron: www.communitylightcenters.philips.com

UNILEVER: WATERWORKS PROGRAMMA De Unilever Foundation werkt samen met vijf toonaangevende mondiale

gebeurt. Waterworkers zijn vrouwen die een belangrijke rol spelen

organisaties, zijnde Oxfam, Population Services International (PSI), Save

binnen hun gemeenschap en die door PSI worden opgeleid om te kunnen

the Children, UNICEF en het World Food Programme. Het is de missie van

vertellen over het belang van schoon drinkwater. Zij delen deze kennis

de stichting om de kwaliteit van leven te verbeteren door te voorzien in

vervolgens met hun familie en vrienden en zorgen voor de distributie van

hygiëne, sanitatie, toegang tot schoon drinkwater en basisvoeding en door

Pureit-waterzuiveraars en -sachets. Vrouwen die Waterworker worden,

het zelfvertrouwen van gemeenschappen te vergroten.

verdienen op die manier niet alleen een basisinkomen, ze krijgen ook training in communicatievaardigheden, leren over belangrijke lokale

WaterWorks is een van hun initiatieven zonder winstoogmerk. Het wil

gezondheidskwesties en krijgen toegang tot schoon water voor hun

toegang geven tot schoon en veilig drinkwater aan gemeenschappen

eigen gezinnen. De Unilever Foundation geeft met dit project aan dat

wereldwijd die daar nu nog niet over kunnen beschikken. Via het Unilever

het realiseren van de werelddoelen niet alleen een taak voor bedrijven

Sustainable Living Plan heeft Unilever zich ten doel gesteld tegen 2020

en politici is. Iedereen kan en moet zijn of haar steentje bijdragen.

meer dan 500 miljoen mensen te voorzien van veilig drinkwater. Het

Social media zijn een belangrijke manier om dat te doen. Het Unilever

programma, dat werkt op basis van een speciale Timeline-applicatie en

Sustainable Living Plan startte met een pilot in 2012 in India en in één jaar

is ontwikkeld samen met Facebook en PSI, brengt mensen die willen

tijd hadden hierdoor 75.000 mensen in 50 dorpen en 25 sloppenwijken

helpen rechtstreeks in verbinding met mensen en gemeenschappen die

toegang gekregen tot veilig, schoon drinkwater. Daarna is WaterWorks

hulp nodig hebben. Met één muisklik kan men partner worden van zo’n

verder uitgebreid zowel binnen India, alsook wereldwijd.

gemeenschap en door een kleine dagelijkse donatie eraan meehelpen de mensen in die gemeenschap toegang te geven tot schoon water. Naast

○ Bron: http://www.unilever.nl

de dagelijkse donatie wordt men partner van een door PSI getrainde Waterworker die je op de hoogte houdt van wat er met je donatie


20

3.5 SAMENWERKEN VOOR COMMUNITY EMPOWERMENT Bij alle bovengenoemde projecten probeert men de lokale gemeenschap te versterken waardoor de bewoners van sloppenwijken zelf hun problemen kunnen aanpakken. Al deze projecten zouden echter nog effectiever kunnen zijn in het empoweren van de gemeenschap als de publieke sector, de ngo’s, de private sector en de plaatselijke gemeenschap intensief samen zouden werken. Een multi-community center kan functioneren als een platform waarop letterlijk alle partijen kunnen acteren en functioneren en de zo noodzakelijke effecten op het gebied van empowerment kunnen worden bereikt. In het volgende hoofdstuk wordt ingegaan op deze effecten en het synergie-effect waar een multi-community center voor kan zorgen.


21

4

Multi-community center als totaaloplossing In het voorgaande hoofdstuk is duidelijk geworden dat intensieve samenwerking van de publieke sector, de ngo’s, de private sector en de plaatselijke gemeenschap van belang is om op effectieve wijze de lokale gemeenschap te versterken. In dit hoofdstuk wordt gekeken naar het multi-community center als platform waarop al deze partijen gezamenlijk kunnen acteren. Allereerst worden de mogelijke functionaliteiten van een multi-community center besproken. Vervolgens wordt ingegaan op de impulsen die de verschillende functies kunnen hebben op diverse terreinen in de lokale gemeenschap. Tot slot wordt het synergie effect benoemd dat met een multi-communty center kan worden bereikt. 4.1 EEN PLATFORM VOOR ALLE PARTIJEN Veel projecten waarmee men probeert om de lokale gemeenschap te versterken kunnen worden uitgevoerd op een multi-community center. Het is een platform met veel functionaliteiten die voor alle partijen de mogelijkheid biedt om hun projecten en programma’s daar uit te voeren. Allereerst bestaat het multi-community center uit een veld of plein dat geschikt is om veilig te spelen en sporten, tegelijkertijd ook een plek om samen te komen als gemeenschap, een soort dorpsplein. Aan het basisveld kunnen verschillende functionaliteiten worden toegevoegd. Te denken valt aan: • veldverlichting voor 24/7 gebruik; • overkapping voor UV–protectie; • gemeenschapsgebouwen voor educatie en voorlichtingsdoeleinden; • wateropslag en waterfiltratie voor hergebruik, irrigatie of gezuiverd drinkwater; • afrastering voor beveiliging. 4.2 GRENSVERLEGGENDE IMPULS VOOR DE LOKALE GEMEENSCHAP Een multi-community center kan een enorme impuls geven aan de ontwikkeling van een lokale gemeenschap. Door de verschillende functies die het centrum heeft kan veel vooruitgang worden bereikt op onderstaande terreinen. SPORT EN SPEL Het veld kan afhankelijk van de ondergrond worden gebruikt voor verschillende sporten en spelen. Het biedt een veilige omgeving voor kinderen, maar ook voor volwassenen en senioren om te spelen, sporten en bewegen. Dit is niet alleen goed voor de fysieke ontwikkeling, maar ook voor de geestelijke ontwikkeling van mensen. Kinderen en volwassenen leren hierdoor omgaan met elkaar, met verlies en met teleurstelling. Leren doorzetten en afzien, maar ze leren ook de vreugde kennen van winnen en samen dingen bereiken. Sport kan mensen versterken en de gemeenschap empoweren.


22

GEMEENSCHAP Het multi-community center kan een belangrijke plek van samenkomst van de gemeenschap worden. Het kan de sociale cohesie van de gemeenschap bevorderen door gezamenlijke activiteiten te organiseren en gezamenlijk verantwoordelijk te zijn voor het centrum. Dit sociale aspect, waarbij men ook echt een gemeenschap gaat vormen, is belangrijk om te komen tot veranderingen die vanuit de gemeenschap ontstaan en tot oplossingen op lokaal gemeenschapsniveau. Dan is echt sprake van grassroots development. GEZONDHEID Door wateropslag en waterfiltratie onder het veld kan schoon drinkwater worden verkregen, waardoor veel ziektes kunnen worden voorkomen. Door de mondialisering eet men overal ter wereld steeds meer westers voedsel, hetgeen welvaartsziektes als overgewicht, zwaarlijvigheid en obesitas kan veroorzaken. Eet- en beweeggedrag maar ook voorlichting kunnen dit tegengaan. Productie van lokale voeding, bijvoorbeeld door stimulering van lokale landen tuinbouw met de opvang van irrigatiewater, kan het eetgedrag verbeteren. Door meer te bewegen op het speel- en sportveld wordt men fysiek en geestelijk gezonder. Ook het geven van voorlichting over sanitatie en persoonlijke hygiëne en voeding in het centrum kan een positieve stimulans geven aan de gezondheid van de mensen in de gemeenschap. INFRASTRUCTUUR Door de aanleg van diverse voorzieningen rondom het multi-community center ontstaat een betere infrastructuur. De verlichting rondom het veld zorgt er niet alleen voor dat er langer kan worden gesport, maar ook dat rondom het veld in de avonduren activiteiten kunnen plaatsvinden op het gebied van educatie en voorlichting. Tevens stimuleert het bijvoorbeeld de commerciële bedrijvigheid. Dit heeft een positief effect op de sociale en economische vooruitgang van een sloppenwijk. Een watervoorziening voor drinkwater, tegelijkertijd ook voor de irrigatie van het land, zorgt voor nieuwe economische bedrijvigheid op het gebied van kleinschalige landbouw. Door de aanleg van eenvoudig te installeren wegen en een afwateringssysteem rondom het community center kunnen kennis en vaardigheden worden overgebracht. Zo versterkt men tevens de lokale bevolking om zelf initiatieven te kunnen nemen voor betere voorzieningen in de rest van de wijk.

EDUCATIE EN ONDERWIJS Het veld met verlichting, maar ook het verlichte gemeenschapsgebouw, zijn geschikte plaatsen voor tal van activiteiten. Educatieve programma’s sanitatieonderwijs, computerlessen, voorlichting over sociale onderwerpen, over gezondheidszorg, hiv/aids-problematiek, coaching en training, sociale vaardigheden en tal van andere onderwerpen waar huidige programma’s van bijvoorbeeld ngo’s al aandacht aan besteden om de mensen te versterken. De mogelijkheden met behulp van een netwerk van lokale en internationale ngo’s zijn eindeloos en goed af te stemmen op de behoeften die lokaal leven. Ook kunnen de afrastering en/of de wanden van het gemeenschapgebouw dienstdoen als informatiezuilen waarop basale informatie over bijvoorbeeld hygiëne en spelregels voor het sporten staan.


23

MILIEUBEHEER Bij de aanleg van de fundering van het multi-community center kan door gebruik te maken van end-of-life plastic en end-of-life rubber een stimulans worden gegeven aan het aanpakken van het afvalprobleem in een sloppenwijk. Het verzamelen en daarna hergebruiken van deze materialen kan voor de gemeenschap financieel aantrekkelijk worden gemaakt. Dit heeft tevens een positief effect op het milieu.

MAATSCHAPPIJBEHOUD Door het plaatsen van multi-community centers wordt de plaatselijke bevolking empowered. Daardoor kan er daadwerkelijk sprake zijn van grassroots development waardoor sloppenwijken kunnen veranderen in reguliere woonwijken. De gehele maatschappij wordt hierdoor versterkt en ontwikkelt zich verder.

WATERMANAGEMENT Door een goede opvang en grote opslag van regenwater onder het speelveld kan dit worden gebruikt en hergebruikt voor de irrigatie van landbouwgrond en tal van andere toepassingen, zoals in sanitaire voorzieningen. Met behulp van een filtratiesysteem kan het schoon drinkwater opleveren zonder enig risico voor de gezondheid. Zo kan het een systeem worden voor ecologisch watermanagement waar de gehele gemeenschap profijt van kan hebben.

SAMENWERKING MET LOKALE TOELEVERANCIERS VAN BOUWMATERIALEN Bij de aanleg van het multi-community center kunnen lokale partners worden betrokken. Dit levert lokale vraag en werkgelegenheid op en daarmee een impuls voor de lokale economie. Daarnaast verrijkt het de kennis van de lokale toeleveranciers en creëert het lokale werkgelegenheid en scholingskansen. Onder leiding van een externe expert kunnen deze kennis en kunde worden overgebracht op de lokale installateurs die bij de aanleg van het centrum worden betrokken.

SAMENWERKING IN DE DIENSTENSECTOR Als het centrum er eenmaal is, zal dit moeten worden gerund door de gemeenschap in samenwerking met lokaal aanwezige dienstverleners. Bijvoorbeeld op het gebied van toezicht, onderhoud en beheer, training en coaching. Hoe empower je de gemeenschap hiervoor? Ontwikkelingsprogramma’s kunnen hierin effectief en nodig zijn. Zij bieden hierbij veel kansen om te komen tot een echte grassroots development van de wijk.

LOKALE ECONOMIE Het multi-community center kan goede impulsen geven aan de lokale economie. Enerzijds door het creëren van banen die direct met het centrum te maken hebben. Denk aan banen op het gebied van toezicht, onderhoud en beheer. Anderzijds komen banen beschikbaar door de activiteiten die op het veld of in het


24

gemeenschapsgebouw plaatsvinden. Denk aan werkgelegenheid die ontstaat voor coaches, trainers, onderwijzers, voorlichters, maatschappelijk werkers en mensen in de gezondheidszorg. Tot slot ontstaat ook werkgelegenheid als spin-off van de voorzieningen van het centrum. Door de beschikbaarheid van irrigatiewater ontstaan bijvoorbeeld banen in de kleinschalige landbouw. Door de verlichting rondom het centrum ontstaan mogelijkheden voor verschillende kleinschalige vormen van huisindustrie, voor kleinschalige dienstverlening zoals kappers en voor lokale markten. De economische bedrijvigheid ontwikkelt zich zo steeds verder.

EMPOWERING PEOPLE Door de realisering van het multi-community center echt lokaal uit te voeren met behulp van lokale mensen en bedrijven empower je de gemeenschap maximaal met kennis en kunde. Ook kunnen de voorlichtings- en educatieprogramma’s die in het centrum plaats kunnen vinden een belangrijke bijdrage leveren aan de emancipatie en eigenwaarde van kwetsbare groepen in de samenleving, zoals, kinderen, vrouwen, meisjes, gehandicapten en andere minderheden.

4.3 SYNERGIE-EFFECT De in de vorige paragraaf beschreven ontwikkelingen zijn stuk voor stuk belangrijk om de gemeenschap te empoweren. Iedere ontwikkeling op zich levert hierbij een positief effect op. Echter als al deze ontwikkelingen plaatsvinden in een multi-community center ontstaat een synergie-effect. Je ziet dat de som van alle effecten dan groter is. Dit gemeenschappelijk platform zorgt voor ontwikkelingen die gericht zijn op de lange termijn, waarbij de lokale gemeenschap betrokken is en oplossingen worden gezocht op lokaal gemeenschapsniveau. Publieke, private en niet-gouvernementele organisaties zullen dit platform gezamenlijk moeten faciliteren. Pas dan kan vanuit de lokale gemeenschap grassroots development ontstaan waardoor de leefbaarheid in de sloppenwijken structureel verbetert. Grenzen kunnen hiermee daadwerkelijk worden verlegd. Educatie en onderwijs

Sport en spel

Gemeenschap

Gezondheid Infrastructuur

Gezondheid

Sport en spel

Lokale economie

Empowering people

Educatie en onderwijs

Empowering people

Sport en spel

Lokale economie

Behoud van

Samenwerking in de dienstensector

Watermanagement Infrastructuur

Gezondheid

de maatschappij Empowering people

people

Educatie en onderwijs

Educatie en onderwijs Gemeenschap

Sport en spel

Gezondheid Infrastructuur

Gezondheid

Sport en spel

Behoud van het milieu

Educatie en onderwijs Sport en spel

Empowering people

Lokale economie

Behoud van

king in de dienstensector

Watermanagement Infrastructuur

de maatschappij

Empowering people Gezondheid Empowering people

Behoud van het milieu


25

5

Stappenplan naar een geïntegreerd modulair multi-community center De redenen waarom men kiest voor een multi-community center zijn reeds weergegeven in de voorgaande hoofdstukken van deze whitepaper. In dit hoofdstuk wordt nader ingegaan op de daadwerkelijke keuze van een multi-community center. Ten eerste wordt stilgestaan bij de vraag waar een dergelijk centrum kan worden geplaatst. Vervolgens wordt ingegaan op wat het multi-community center allemaal kan omvatten. En welke partijen bij de totstandkoming een rol kunnen spelen. Tot slot wordt besproken wanneer het beste met een multi-community center kan worden gestart. In de marge wordt telkens aangegeven wat de impact van de keuze is in het licht van de 17 Global Goals voor duurzame ontwikkeling, opgesteld door de Verenigde Naties. 5.1 WAAR KAN EEN MULTI-COMMUNITY CENTER WORDEN TOEGEPAST? Overal waar behoefte is aan het verbeteren van de leefbaarheid in achterstands- of sloppenwijken kan het zinvol zijn om te starten met een multi-community center. Zeker als men een echte verandering vanuit de lokale gemeenschap wil bereiken waarbij oplossingen worden gezocht op plaatselijk niveau. De benodigde ruimte voor het veld van het centrum is niet meer dan ca. 40 x 20 meter vlak terrein. Voor bepaalde typen velden is een uitgraafdiepte tot slechts 10 cm nodig. Op plaatsen waar veel organisaties bezig zijn met hulp- en ontwikkelingsprogramma’s gericht op de lokale gemeenschap is een multi-community center een zeer geschikt gemeenschappelijk platform om dergelijke programma’s uit te voeren. The UN Global Goals: quality education, innovation and infrastructure, sustainable cities and communities 5.2 HOE WORDT EEN MULTI-COMMUNITY CENTER SAMENGESTELD? Een multi-community center bestaat uit verschillende modules. Bij elke module zullen keuzes moeten worden gemaakt afhankelijk van de gewenste functionaliteit en het beschikbare budget. WAT VOOR SOORT SPORT- OF SPEELVELD? De keuze voor het ‘soort veld’ ligt in eerste instantie in het type ondergrond waarop zal worden gesport en/of gespeeld. Globaal valt te kiezen uit een onverhard veld danwel een verhard veld, bijvoorbeeld van asfalt of van beton, een zandoppervlak of een natuurgras- danwel kunstgrasveld. De keuze is afhankelijk van de verschillende sporten en spellen waarvoor het veld zal worden gebruikt. Is het veld alleen bestemd voor het creëren van een veilige speelplek, dan voldoet bijvoorbeeld een onverharde of geasfalteerde bodem. De kosten voor asfalteren zullen mede bepalend zijn voor de keuze om het veld al dan niet te verharden. Maar ook de kosten voor het gebruik en onderhouden van het veld en de levensduur moeten in deze beslissing worden meegenomen.


26

Zodra wordt gekozen voor sporten waarmee men de sportieve en lichamelijke ontwikkeling van de sporters wil bevorderen, zal al snel voor een grasveld worden gekozen. Vaak valt dan in landen rond de evenaar vanwege het klimaat en de beperkte irrigatiemogelijkheden de keuze op een kunstgrasveld. Inmiddels zijn kunstgrasmatten zover doorontwikkeld dat ze qua functionaliteiten een natuurgrasveld evenaren of zelfs voorbijstreven. Door een goede kunstgrasmat op basis van kwalitatieve vezels en een gedegen ondergrond kan een sportsysteem worden aangelegd dat blijvend op niveau kan functioneren. Innovatieve kunstgrassystemen hebben inmiddels een sporttechnische onderlaag die slechts 5,5 centimeter dik hoeft te zijn en tegelijkertijd voor optimale stabiliteit en speeleigenschappen zorgt. Deze systemen zijn veelal technisch duurzaam en consistent. Dit wil zeggen: veilig om op te sporten qua demping en type grasvezels, beter voor gewrichten en spieren. De materialen zijn eco-vriendelijk, herbruikbaar dan wel recyclebaar, ook als het veld na een groot aantal jaren weer zou moeten worden afgebroken. Installatie- en onderhoudskosten spelen ook bij de keuze voor een kunstgrasveld een belangrijke rol. Uit esthetisch oogpunt kan worden gekozen voor kunstgras waarbij de groene kleur van het gras een vriendelijke en natuurlijke uitstraling geeft en daarmee een aangename omgeving schept om te kunnen genieten van sport en spel op het veld. The UN Global Goals: good health, innovation and infrastructure, protect the planet

KEUZE VOOR EEN GEMEENSCHAPSGEBOUW De keuze voor een gemeenschapsgebouw is afhankelijk van de gewenste functionaliteit voor een gezamenlijke plaats van samenkomst en het onderdak dat men wil bieden aan verschillende sociale activiteiten. Soms is deze module noodzakelijk gezien de diverse lopende of te ontwikkelen hulpprogramma’s, waaronder educatieve programma’s. De keuze voor het soort gebouw, de grootte en de daarin aanwezige voorzieningen, zoals airconditioning, zal door deze programma’s worden bepaald door, het regionale klimaat alsmede door de kosten die hiermee samenhangen. The UN Global Goals: quality education, gender equality, reduced inequalities, sustainable cities and communities

KEUZE VOOR EEN WATEROPSLAG- EN FILTRATIESYSTEEM Door het kiezen voor een wateropslagsysteem onder het veld kan het regenwater dat op het veld valt, worden afgevoerd en indien gewenst worden gefilterd voor sanitair- en drinkwater. Dit kan zonder de aanleg van pompen worden gerealiseerd. Het kan in de vorm van een zelfvoorzienend systeem waarmee landbouwgrond kan worden bewaterd en tal van andere toepassingen met water. Innovatieve systemen gebruiken voor de waterdoorlatende onderlaag onder het kunstgrasveld inmiddels recycled materiaal, dat bijdraagt aan de lokale


27

vermindering van plastic afval. Afhankelijk van de gewenste of bestaande behoefte voor bewatering van landbouwgronden en voor sanitaire voorzieningen kan men al dan niet voor dit soort wateropslagsystemen kiezen. Ook voor deze module zullen installatie- en onderhoudskosten medebepalend zijn. The UN Global Goals: no hunger, good health, clean water and sanitation, good jobs and economic growth, innovation and infra structure, responsible consumption, protect the planet KEUZE VOOR VELDVERLICHTING De keuze voor veldverlichting is afhankelijk van de noodzaak en wenselijkheid om het multi-community center intensiever te gebruiken door het aanbrengen van kunstlicht. Dit zal afhankelijk zijn van de hulpprogramma’s van ngo’s of het ontstaan van respectievelijk de behoefte aan economische bedrijvigheid in de avond- of nachtelijke uren. Inmiddels kan als vorm van kunstlicht ook worden gekozen voor een duurzaam led-systeem en zonnecollectoren. De nieuwe led-verlichtingstechnieken functioneren al op een kleine stroombron met weinig wattage. Een eenvoudige lokale stroomvoorziening of een elektriciteitsbron die zelfvoorzienend is, is reeds voldoende. Dit kan zelfs door elektriciteit handmatig of bijvoorbeeld al fietsend op te wekken. The UN Global Goals: quality and education, clean energy, good jobs and economic growth, innovation and infrastructure, sustainable cities and communities KEUZE VOOR EEN OVERKAPPING Er zal voor een overkapping van het veld worden gekozen als een beschermplek nodig is tegen slagregens en intense zonneschijn. De bruikbaarheid van het veld zal hiermee aanzienlijk worden vergroot. De keuze voor het materiaal van de overkapping, zoals kunststof, aluminium, hout of textiel, zal voornamelijk worden bepaald door de kosten van de verschillende materialen. De eigenschappen van deze materialen, zoals de sterkte, de duurzaamheid, kleurechtheid, maar ook de mate waarin de materialen vuil- en zonwerend en waterafstotend zijn, zullen ook bepalend zijn voor deze keuze. Tot slot zullen de logistieke en constructiekosten moeten worden meegenomen. The UN Global Goals: good health, innovation and infrastructure, sustainable cities and communities KEUZE VOOR EEN OMHEINING Voor de omheining en beveiliging van de accommodatie kan voor afrastering worden gekozen. Deze afrastering kan worden voorzien van verschillende soorten plaatmaterialen, maar ook gaaswerk of outdoorweefsel kunnen hiervoor worden gebruikt. Tevens kan de afrastering als sponsorboarding dienstdoen. Het vermelden van de bedrijfsnaam van een donororganisatie kan een extra financieringsmogelijkheid opleveren. Kosten, functionaliteit en duurzaamheid zijn medebepalend voor deze keuze. The UN Global Goals: good jobs and economic growth, peace and justice


28

5.3 WIE MOET ERBIJ WORDEN BETROKKEN? Samenwerking is bij de totstandkoming van een multi-community center cruciaal. Dat geldt voor samenwerking met lokale gemeenschappen, landelijke, regionale en lokale overheden, met niet-gouvernementele organisaties, met partners uit het bedrijfsleven en met leveranciers van (onderdelen van) het multi-community center. The UN Global Goals: partnership for the goals

LOKALE GEMEENSCHAP Het betrekken van de lokale gemeenschap is vanaf het allereerste begin noodzakelijk. Om te zorgen dat het multi-community center een echte grassroots ontwikkeling wordt, is de betrokkenheid van lokale partners en werklieden al bij de installatie essentieel. Bovendien zorgt dit direct voor lokale werkgelegenheid en acceptatie door de lokale gemeenschap. Door innovatieve technologieën zijn inmiddels gemakkelijk te installeren velden ontwikkeld, waarbij een of twee technici zorgen voor kennisoverdracht aan lokale partijen. Door gebruik te maken van lokale partners en werklieden wordt de betrokkenheid van de lokale bevolking enorm versterkt. Ook voor het functioneren van het multi-community center nadat het is aangelegd, is betrokkenheid van de lokale gemeenschap nodig. Denk maar aan het toezicht, het onderhoud en het beheer. Dat geldt ook voor de coachingen trainingsmogelijkheden. Deze betrokkenheid heeft weer een positief effect op de continuïteit en consistentie van het multi-community center. The UN Global goals: no poverty, quality education, good jobs and economic growth, innovation and infrastructure, sustainable cities and communities

LANDELIJKE, REGIONALE EN LOKALE OVERHEDEN Het betrekken van een landelijke, regionale of lokale overheidsinstantie bij de totstandkoming van een multicommunity center is noodzakelijk vanwege het beschikbaar stellen van de grond en de benodigde wettelijke toestemming, zoals vergunningen en wijziging van bestemmingsplannen. Overheden bepalen of en waar behoefte is aan openbare ruimtes die voor iedereen toegankelijk zijn. In samenwerking met private partijen worden Privately Owned Public Spaces (pops) ontwikkeld. Multi-community centers zijn prima geschikt als pops waarbij, in de meest uitgebreide vorm, ze tevens kunnen worden gebruikt voor grassroots development. The UN Global goals: sustainable cities and communities, partnership for the goals


29

NIET-GOUVERNEMENTELE ORGANISATIES Niet-gouvernementele organisaties spelen een belangrijke rol in de projecten rond het multi-community center. Hun inbreng is onmisbaar, aangezien ze over specifieke know-how beschikken. Zij zijn ingevoerd in de specifieke situaties en kenmerken van lokale gemeenschappen, hebben expertise in het opzetten en begeleiden van programma’s en kunnen lesmateriaal en dergelijke beschikbaar stellen. De betrokkenheid van ngo’s bij het opzetten van een multi-community center is daarom noodzakelijk. The UN Global goals: good health, gender equality, clean water and sanitation, reduces inequalities, peace and justice, partnership for the goals

BEDRIJFSLEVEN Bedrijven kunnen vanuit hun maatschappelijke betrokkenheid en verantwoordelijkheid geld beschikbaar stellen voor de totstandkoming van een multi-community center. Dat geldt met name voor bedrijven die affiniteit hebben met sport, sociale ontwikkeling en gezondheidszorg. In sommige landen, zoals India, geldt al een wettelijk minimum percentage van de winst dat ze jaarlijks aan maatschappelijk verantwoord ondernemen (mvo) dienen te besteden. Een multi-community center biedt de bedrijven een concreet middel om hun mvo-beleid uit te dragen. Bedrijven bieden door het opzetten van pops al veilige en schone plekken om vrijetijd door te brengen. Met het financieren van een uitgebreide pops, een compleet multi-community center, kunnen bedrijven een stap verder zetten op de global goals ladder van de Verenigde Naties, richting grassroots development. The UN Global goals: no poverty, innovation and infrastructure, partnership for the goals

LEVERANCIERS Sportveldjes of communityveldjes worden door verschillende leveranciers op de markt gebracht. Op grond van losse onderdelen dan wel als totaalconcept, al dan niet in combinatie met andere commerciële partijen. De kosten van een eenvoudig sportveldje tot een uitgebreid multi-community center variëren van enkele tienduizenden euro’s tot ruim honderdvijftigduizend euro.


30

5.4 WANNEER STARTEN? Een multi-community center beantwoordt aan de huidige mondiale vraag naar grassroots ontwikkelingsscenario’s om daarmee doelen te bereiken die zijn gericht op duurzame langetermijnontwikkeling. Deze doelen zijn op 25 september 2015 door de Verenigde Naties opgesteld als UN Global Goals en moeten ertoe leiden dat in 2030 de wereld vrij is van armoede, honger en ziektes en dat oplossingen zijn gevonden voor problemen op het gebied van water, sanitatie, klimaat en energie. Nu al kan worden gestart met het concreet maken en uitvoeren van deze doelen door het opzetten en laten functioneren van een multi-community center.


31

W H I T E PA P E R

GRASSROOTS DEVELOPMENT De toegevoegde waarde van multi-community centers

WHITEPAPER GRASSROOTS DEVELOPMENT. De toegevoegde waarde van multi-community centers

Recommend Documents