De toegevoegde waarde van eHealth: Wat werkt voor welke doepgroep?
Julia van Weert
COMPRIZ, 14 april 2011
Van God naar Gids, de arts uit zijn ivoren toren
2
Wat is eHealth?
51 definities (Oh et al., 2005)
“eHealth is een opkomend gebied in de kruising tussen de medische informatica, de volksgezondheid en het bedrijfsleven, waarbij gezondheidsdiensten en informatie geleverd of ondersteund worden via het Internet en aanverwante technologieën” (Eysenbach, 2001)
3
(Eysenbach & Diepgen, 2001) 4
Focus in deze presentatie
Gezondheidsinformatie op internet
Advies-op-maat c.q. Voorlichting-op-maat (‘Tailoring’)
e-Consult
e-Therapie 5
Gezondheidsinformatie op Internet
90% van Nederlandse huishoudens heeft Internet (CBS, 2009)
80% van de volwassen Internetgebruikers gebruikt het Internet regelmatig om gezondheidsinformatie op te zoeken (Wobben, 2006; Hu & Sundar, 2010)
Dagelijks worden ruim 12 miljoen gezondheidsgerelateerde sites geraadpleegd (Internet World Stats, 2010)
6
Voorbeeld: Internet informatie voor patiënten met kanker
Kanker is een van de top-drie onderwerpen waar patiënten informatie over zoeken op het Internet (Fogel, 2003) 46% van deze patiënten vindt dat Internet informatie hen helpt om beter om te gaan met de ziekte (Rice & Katz, 2006) Patiënten met kanker die het Internet gebruiken voelen zich beter geïnformeerd en voorbereid op de behandeling (Eysenbach, 2008)
7
Betrouwbaarheid website Betrouwbaarheid van de website voorspelt het gebruik van de website
Maar: Moeilijk voor ‘leken’ te bepalen of website betrouwbaarheid is of niet….. 8
1916: geboren
1946-1981: arts 1998: DrKoop.com Nu: healthcentral.c om 9
Probleem 1: Hoe weet je of een site betrouwbare informatie geeft? Twee voorbeelden voorbeeld 1
voorbeeld 2
Zegel gezond
http://www.zegelgezond.nl/
10
Probleem 2: Complexiteit
Slechts 30% vond de informatie die men zocht
33% vond de informatie ‘overweldigend’ en ‘te algemeen’
83% zei problemen te hebben om de informatie te begrijpen (Rice & Katz, 2006)
11
Getailorde interventies Theorie: Elaboration Likelihood Model ´Getailorde´ informatie wordt beter verwerkt en zal daarom naar verwachting beter begrepen en onthouden worden (Petty & Cacioppo, 1981;1986; Rimer & Kreuter, 2006) Praktijk: Empirisch onderzoek ´Getailorde´ interventies zijn effectiever dan standaard informatie (bijv. ervaren relevantie, kunnen reproduceren van nformatie, gedragsverandering) (Brug et al., 1999; Kroeze et al., 2006; Van der Meulen et al., 2008, Strecher et al., 1999; Walters et al., 2006) 12
Definitie ‘tailored’ Internet interventies Kreuter, Farrall, Oltevicht and Brennan (2000): “It is assessment-based and as a result the message can be individual-focused”.
13
Twee soorten ‘getailorde’ websites
Advies-op-maat Gecomputeriseerd advies; werkt met algoritmes
Voorlichting-op-maat (VOM) Persoonlijke website; patiënt krijgt ‘eigen stukje’ website (met inlogcode); zorgverlener selecteert inhoud
14
Puff City (VOORBEELD)
15
Antoni van Leeuwenhoek Zkh.
16
Persoonlijke website / VOM
Oplossing voor het probleem van betrouwbaarheid (website wordt door ziekenhuis aangeboden, dus betrouwbaar)
Maar….niet automatisch oplossing van probleem van
complexiteit Wel: Helpt te filteren in het enorme aanbod aan websites met algemene informatie Niet: zegt niets over begrijpelijkheid van de informatie
17
Verwerking van de boodschap ‘Centrale’ verwerking van informatie: - als betrokkenheid hoog is - als ontvanger cognitief in staat is de informatie te ontvangen
Foto’s, illustraties, animaties, audio- en video aanvullend op tekstuele boodschap
18
Antoni van Leeuwenhoek Zkh.
19
Experiment: 2x3 design (n=200) Afbeeldingen Geen
Foto
Tekening
Groep 1
Groep 2
Groep 3
(n=27)
(n=40)
(n=39)
Niet
Groep 4
Groep 5
Groep 6
complex
(n=30)
(n=35)
(n=29)
afbeelding Complex
Complexiteit taalgebruik
20
21
22
Meetinstrumenten Recall van information (NPIRQ) (Jansen et al,2008)
Wat heeft men onthouden en kan men reproduceren?
Vijf open vragen
Minimaal 0 en maximaal 8 punten te halen
Tevredenheid (LSS) (Beard & Ragheb, 1980)
Begrijpelijkheid; 3 items
Aantrekkelijkheid; 4 items;
Gemiddelde score van 1 tot 7 23
Verwachtingen
Gebruik van afbeeldingen zal leiden tot: hogere tevredenheid hogere recall van information
Minder complex taalgebruik zal leiden tot: hogere recall van information
Combinatie van minder complex taalgebruik en afbeeldingen zal de beste resultaten geven
24
Deelnemers
‘Gezonde’ personen zonder professionele medische kennis
61.5% vrouw
Leeftijd 39.2 years (range 18-78)
17.5% laag opgeleid 33.0% middel hoog opgeleid 49.5% hoog opgeleid 25
Effect van complexiteit van taalgebruik op recall
6 5
3,6***
4 3
2,5***
gemiddelde recall score (range 0-8)
2 1 0 Complex
Niet complex 26
Effect van afbeeldingen op recall 6 5
P<.10 4 3
3,3#
3,1
#
2,6
gemiddelde recall score (range 0-8)
2 1 0 Geen afbeelding
Foto
Tekening
27
Gecombineerd effect op recall 6 5 4
4,0
3,5
2,6
2,7
3,2
3 2
2,0
1
in g Te ke n
Fo to
G
ee n
af be el di
ng
0
Niet complex taalgebruik Complex taalgebruik
28
Effecten van afbeeldingen op tevredenheid (range 1-7) 7
Begrijpelijk
6
5,7a **
5,7a **
Foto
Tekening
5,1
a,b**
5
4
3
2
1 Geen visuele cue
29
Effecten van afbeeldingen op tevredenheid (range 1-7) Begrijpelijk
7
Aantrekkelijk
7
6
5,7a **
6
5,1
5,7a **
a,b**
5
5,0
5,0
Foto
Tekening
4,8
5
4 4
3
3
2
2
1
1 Geen visuele cue
Foto
Tekening
Geen visuele cue
30
Effect op aantrekkelijkheid (range 1-7) 7 6,5 6
5,5
5,5
5,8 5,7
5 4,5
4,8
4
p=<.05
3,5 3
Niet complex taalgebruik Complex taalgebruik
2,5 2 Geen afbeelding
Foto 31
Leeftijdsverschillen begrijpelijkheid (range 1-7) 7 6,5 6
5,3
5,5 5
4,7
4,5 4 3,5
4,6
4,8 p=<. 05
ouder (>50) jonger (<50)
3 2,5 2 Geen afbeelding
Afbeelding 32
Leeftijdverschillen aantrekkelijkheid (range 1-7) 7 6,5 6 5,5
5,9 5,3 5,6
5 4,5
4,9
4
p=<. 05
ouder (>50) jonger (<50)
3,5 3 2,5 2 Geen afbeelding
Afbeelding 33
Conclusie (1)
Recall scores na het lezen van de originele website (complex taalgebruik – geen afbeeldingen) zijn laag!
34
Conclusie (2)
Afbeeldingen die de tekst ondersteunen met name belangrijk voor tevredenheid t.a.v. begrijpelijkheid
Niet complex taalgebruik met name belangrijk voor recall van informatie
35
Conclusie (3)
De combinatie niet complex taalgebruik en afbeelding (mits niet te veel/onrustig) geeft de beste resultaten Voor ouderen is een afbeelding belangrijker dan voor jongeren
36
37
“Uses and Gratifications Theory” Entertainment
Internet Informatie Irritation
Attitude
gebruik
t.a.v. Internet TevredenIrritatie
heid
(Xueming Luo, 38 2002)
Maar wat is nu het effect van eHealth interventies?
39
Effecten van eHealth interventies op therapietrouw
30-50% van de chronische patiënten is niet therapietrouw
Veel interventies zijn ontwikkeld om therapietrouw te bevorderen
Impact van Internet groeit
40
Mate van tailoring (Lustria et al. 2009) Assessment & Tailored Feedback
Tailored content
Online assessment and feedback
Tailored content
Customized health programs
Customized health program
41
42
43
Doelen van systematische review 1. Inzicht krijgen in hoe effectief de interventies zijn 2. Inzicht krijgen in ontwikkeling van deze interventies 3. Inzicht krijgen in hoeverre de interventiekarakteristieken invloed hebben op het effect op therapietrouw 4. Inzicht krijgen in hoeverre er een relatie bestaat tussen studiekarakteristieken en de gerapporteerde effectiviteit
44
Methode
Volgens richtlijnen Cochrane Collaboration
Inclusie criteria
Toetsing op methodologische kwaliteit (interne validiteit)
Data Synthesis
45
Resultaten
Methodologische kwaliteit: - 7 van de 13 High Quality
Mate van tailoring - 9 studies tailored content, 4 studies customized health program
Rol arts/verpleegkundige in de interventie - 10 van de 13 studies arts/verpleegkundige in de interventie 46
Resultaten
Effectiviteit -5 effectief -6 gematigd effectief -2 geen effect
47
Conclusie Resultaten wijzen uit dat internet interventies mogelijk therapietrouw kunnen bevorderen
Alle interventies gebruiken gemiddeld tot hoge mate van tailoring Variatie in (moment van) meten therapietrouw en intensiteit interventie Rol gezondheidsprofessionals nog erg belangrijk
48
E-consult E-consult (eigen arts) 2% van patiëntbezoek aan huisarts kan door e-consult vervangen worden
In Nederland nog relatief weinig gebruikt
Heeft voor- en nadelen
‘Ask the doctor service’ (anoniem) 49
Twitterspreekuur sportartsen & orthopeden Maxima Medisch Centrum Voorbeeld vragen:
Hoe kan ik een blessure voorkomen?
Wat houdt een sportkeuring in?
Is het verstandig te sporten met een griepje?
50
Spreekuur 2.0 http://tweet.webspreekuur.nl/twitter.asp
Informatie geven
Doorverwijzen
Onrust wegnemen
Verwijzen naar juiste websites met goede kwaliteit
Filmpje (interview Erik Jansen, twitterspreekuur)
http://www.youtube.com/watch?v=dXxLnxGX3Us 51
Digitale IVF-poli
Filmpje UMC St. Radboud: Digitale IVF-poli
http://medischcontact.artsennet.nl/blad/Tijdschriftartikel/ Crohnjuwelen-wint-Communicatieprijs.htm 52
‘E-therapie’ en ‘E-zorg’
E-therapie Meest gebruikt bij psychische problemen
E-zorg Veel toepassingen in Thuiszorg
Tot slot Denk naast internet ook aan andere technologieën, zoals palmtop-computer, telefoon (sms-jes), weblog etc. 53
NOS journaal
Filmpje Internettherapie http://www.nos.nl/nosjournaal/artikelen/2009/10/10/101009 _internettherapie.html
54
Onderzoek M.G. Postel Psycholoog/onderzoeker
55
Wat is www.alcoholdebaas.nl? Website met informatie Forum voor online lotgenotencontact Online behandeling Nazorg: individueel & groepchat
56
Website 57
Conclusie (1)
Heel veel nieuwe ontwikkelingen waarbij patiëntenvoorlichters een cruciale rol kunnen spelen!
58
Conclusie (2)
Van God naar Gids, de arts uit zijn ivoren toren, met hulp van jullie, patiëntenvoorlichters?
59
Meer informatie?
Julia van Weert
[email protected]
60
