Wetenschap & Praktijk M PA C T CO
COMPLEMENTAIR C O M P L E E T
De Cordyceps sinensis is een breed inzetbare paddenstoel Dit artikel geeft op basis van recente reviews en experimentele in-vitro en dierstudies een goede indruk van de eigenschappen en mogelijke toepassingen van de bijzondere medicinale paddenstoel Cordyceps sinensis. Cordyceps sinensis is een kostbare medicinale paddenstoel die in China en andere Aziatische landen al meer dan 2000 jaar als tonicum wordt gebruikt om de gezondheid en vitaliteit te verhogen, veroudering tegen te gaan en uiteenlopende (leeftijdsgerelateerde) ziektebeelden te behandelen.(1,2,3,12) Cordyceps wordt binnen de traditionele Chinese geneeskunde (TCM) onder meer ingezet om de ‘Nier’- en ‘Long’meridiaan te versterken en vermoeidheid, nachtzweten, lage rugpijn, verminderd libido, impotentie, hyperglycemie, hyperlipidemie, uitputting door ernstige ziekte, luchtwegaandoeningen, hart- en vaatziekten, nierziekten en leverziekten te behandelen.(1-7,12) Cordyceps is sinds 1964 officieel geclassificeerd als geneesmiddel in de Chinese farmacopee.(2) Winterworm en zomergras Cordyceps parasiteert op de rups van een bepaalde soort nachtvlinders en wordt wel ‘winterworm’ (met mycelia gevulde rups) en ‘zomergras’ (vruchtlichaam uit rupsmummie) genoemd vanwege de verschillende verschijningsvormen. De met uitsterven bedreigde paddenstoel komt alleen in het hooggebergte (het QinghaiTibetaanse plateau) van Zuidwest-China en Tibet voor. Gelukkig kunnen mycelia van Cordyceps sinensis tegenwoordig uitstekend worden gekweekt op een plantaardige voedingsbodem zoals rijst.(1) Onderzoekers hebben vastgesteld dat my-
celia van de hiervoor geselecteerde Cordyceps sinensisvariant dezelfde inhoudsstoffen bevatten en dezelfde farmacologische en medicinale eigenschappen bezitten als de oorspronkelijke, wilde Cordyceps.(1,8,9) Dit geldt eveneens voor (gekweekte) mycelia van Cordyceps militaris.(1,10) Yin voedend en Yang versterkend Cordyceps wordt in de TCM geclassificeerd als een tonicum dat het Yin voedt (Yin staat voor structuur) en het Yang versterkt (Yang staat voor functie).(5,6) De Yin tonifiërende kwaliteit van Cordyceps sinensis uit zich onder meer in de antioxidantactiviteit en de krachtige immunomodulerende werking. Cordyceps stimuleert en versterkt het afweersysteem wanneer dit verzwakt is of extra ondersteuning behoeft (infectieziekten, veroudering, kanker) en remt en reguleert het afweersysteem wanneer dit overactief is (chronische ontstekingsziekten) of uit balans is geraakt (stress, allergieën, autoimmuunziekten).(1,2,4,5,8,11-13) De Yang versterkende kwaliteit van Cordyceps uit zich onder meer in het verhogen van de cellulaire (mitochondriale) energieproductie, mede door het verminderen van oxidatieve stress en het verbeteren van de glucosestofwisseling.(5,11) Verschillende humane studies, waaronder een placebogecontroleerde studie met chronisch vermoeide ouderen, bevestigen dat Cordyceps de vitaliteit verhoogt.(12) Bij chronisch vermoeide ouderen namen klachten zoals vermoeidheid, koude intolerantie, duizeligheid, oorsuizen en geheugenproblemen vergeleken met de controlegroep significant af door het gebruik van Cordyceps.(12) In een andere placebogecontroleerde studie met gezonde ouderen stegen uithoudingsvermogen en maximale
spe
Wetenschap & Praktijk
zuurstofcapaciteit tijdens inspanning (fietsen op een hometrainer) significant na het gebruik van Cordyceps.(12) Een simpele en betrouwbare methode om te kijken of een preparaat het uithoudingsvermogen verbetert en vermoeidheid remt, is een dierexperiment waarin muizen worden gedwongen te zwemmen tot ze volledig uitgeput zijn. In deze test zorgde suppletie met een (heet)waterextract van Cordyceps sinensis (rijk aan polysachariden) voor significante toename van het uithoudingsvermogen en afname van vermoeidheid, mede door het verbeteren van de stresstolerantie.(9,12) De acute stresssituatie leidde bij de controledieren tot vergroting van de bijnieren en verkleining van lever, milt, thymus en schildklier. Bij de dieren die het cordycepsextract kregen, had stress geen invloed op de omvang en het gewicht van deze organen.(9) Cordyceps sinensis zorgt mede door verbetering van de energieproductie, antioxidantstatus, immunocompetentie en stressbestendigheid voor vertraging van het verouderingsproces.(5) Seksualiteit en vruchtbaarheid Cordyceps sinensis staat bekend als afrodisiacum dat de geslachtsdrift verhoogt bij zowel mannen als vrouwen, vooral als deze minder is geworden met de leeftijd. Dit komt mede doordat Cordyceps de biosynthese verbetert van steroïdhormonen (cortisol, testosteron, oestrogeen), waarvan de productie daalt met het ouder worden.(5,6,12,13) In een dierexperimenteel model voor (mannelijke) veroudering (geïnduceerd door castratie) is onlangs bevestigd dat deze Cordyceps sinensis een (dosisafhankelijke) libidoverhogende activiteit bezit.(7) In een eerder diermodel voor verminderde aanmaak van androgenen (bij de mens veroorzaakt door ziekte, veroudering of medicijngebruik) zorgde onbewerkte cordycepspoeder (20 mg per kilogram lichaamsgewicht) voor een sterkere verhoging van de testosteronspiegel dan verschillende cordycepsextracten.(15) Van oudsher wordt Cordyceps gebruikt om de vruchtbaarheid van mannen en vrouwen te versterken. Wetenschappers denken dat Cordyceps een geschikte kandidaat is om de vruchtbaarheid bij vrouwen te verbeteren en de slagingskans van in-vitro fertilisatie (IVF) te verhogen. In-vitro onderzoek heeft uitgewezen dat Cordyceps sinensis de productie van * Zie verklarende woordenlijst achterin.
17β-oestradiol* door humane granulosaluteïnecellen (ovariumcellen) dosisafhankelijk stimuleert door upregulatie van de expressie van enzymen, met name StAR (steroidogenic acute regulatory protein) en aromatase.(14) Er is toenemend bewijs dat 17β-oestradiol een directe invloed heeft op de kwaliteit van uitrijpende eicellen en daarmee de uitkomst van een IVFbehandeling. Stemming en cognitie De kans op cognitieve achteruitgang en dementie neemt toe met het ouder worden. In een diermodel voor veroudering (geïnduceerd door D-galactose*) zorgde suppletie met Cordyceps sinensisextract voor significante, dosisafhankelijke verbetering van leren en geheugen. De onderzoekers zagen tevens een significante verhoging van de activiteit van antioxidantenzymen (glutathionperoxidase, superoxidedismutase, catalase), waarvan de activiteit was gedaald door het verouderingsproces.(7) De (ultra)structuur van de hippocampus, een hersengebied waarin degeneratieve veranderingen waren opgetreden, verbeterde sterk door suppletie met Cordyceps. Het onderzoek suggereert dat Cordyceps sinensis de hersenen (structureel en functioneel) gezond houdt bij het ouder worden, mede door het verbeteren van de antioxidantstatus.(7) Aangezien vermoeidheid en depressie dicht bij elkaar liggen, wilden onderzoekers weten of Cordyceps sinensis een antidepressieve werking heeft. Zij vonden bevestiging voor deze hypothese in een veelgebruikt diermodel voor depressie (tail suspension test), waarin een cordycepsextract (verkregen door superkritische vloeistofextractie met CO2) een significante antidepressieve werking liet zien. De onderzoekers stelden vast dat de antidepressieve activiteit mede is gebaseerd op beïnvloeding van de adrenerge* en dopaminerge* systemen (en niet het serotonerge systeem).(11) Volgens de ‘monoamine hypothese’ spelen monoamines* (noradrenaline, dopamine, serotonine) een belangrijke rol bij het ontstaan van depressieve klachten. Hart en bloedvaten Cordyceps sinensis heeft een aantal eigenschappen die helpen verklaren dat de medicinale paddenstoel goed is voor hart en bloedvaten. Cordyceps heeft een vaatverwijdende en bloeddrukverlagende werking, ondersteunt een regelmatig hart-
ritme, verlaagt de cholesterolspiegel, remt de klontering van bloedplaatjes, heeft een ontstekingsremmende en antioxidatieve activiteit, remt ischemie-reperfusieschade* en verbetert de doorbloeding van de hartspier.(1,2,7,11,12,14,16) In een dierstudie had Cordyceps sinensis een genezende werking bij renale hypertensie.(1) Proefdieren die naast een cholesterolrijk dieet een heetwaterextract van Cordyceps sinensis (mycelia) kregen, hadden een lagere totale cholesterolspiegel dan de controles.(18) Bovendien verbeterde de atherogene index (totaalcholesterol min HDL-cholesterol, gedeeld door HDL-cholesterol), mede door stijging van de HDLcholesterolspiegel en daling van de LDLen VLDL-cholesterolspiegels. De dierstudie suggereert dat het cordycepsextract atherosclerose tegengaat door verbetering van de bloedlipiden. In diverse humane studies is aangetoond dat het gebruik van Cordyceps (circa 3 gram per dag) leidt tot significante daling van de cholesterol- en triglyceridenspiegels, stijging van de HDLcholesterolspiegel en verbetering van de ratio tussen HDL- en LDL-cholesterol.(12) Glucosestofwisseling Talloze dierstudies hebben uitgewezen dat Cordyceps sinensis helpt bij het tegengaan van hyperglycemie (door diabetes type 1 of 2) en zorgt voor verbetering van de (perifere) insulinegevoeligheid.(11,14,19) Het zijn vermoedelijk polysachariden (met name β-glucanen) in Cordyceps sinensis die de bloedglucosespiegel verlagen. Mogelijke verklaringen voor de hypoglycemische activiteit van Cordyceps zijn: verbetering van de insuline-afgifte door de pancreas en/of remming van de insuline-afbraak; vermindering van oxidatieve stress; verhoging van glucoseregulerende enzymen in de lever (glucokinase, hexokinase); bevordering van een geleidelijke opname van glucose uit het maagdarmkanaal.(19,20) In een diermodel voor insuline-afhankelijke diabetes hadden oraal toegediende preparaten van de mycelia of vruchtlichamen van Cordyceps sinensis een even sterke anti-hyperglycemische werking (vastgesteld met de orale glucosetolerantietest, de postprandiale* en nuchtere glucosespiegel en de serumspiegel van fructosamine).(19) De proefdieren met diabetes aten en dronken minder en hadden minder gewichtsverlies dan de controles, wat suggereert dat Cordyceps diabetesgeassocieerde katabolisme* en leverdisfunctie tegengaat. Meer onderzoek is wenselijk om vast te stellen * Zie verklarende woordenlijst achterin.
of suppletie met Cordyceps sinensis bij diabetici en mensen met een verhoogde kans op diabetes door insulineresistentie (metabool syndroom) helpt om de glucosestofwisseling te verbeteren.(19) In een klinische studie werd bij 95% van de diabetici die 3 gram C. sinensis per dag innamen, verbetering van de bloedglucosespiegel gezien, tegenover 54% in de groep die een andere behandeling kreeg.(21) Bij gezonde proefpersonen zorgde Cordyceps (3 gram per dag) ook voor een betere bloedglucoseregulatie met minder sterke schommelingen van de glucosespiegel over de dag heen (binnen de normaalwaarden).(12) Infectieziekten Cordyceps sinensis stimuleert de aangeboren immuniteit en heeft onder meer een anti-schimmel, anti-virale (waaronder HIV), antibacteriële (waaronder clostridium, streptococcen) en larvicide* activiteit.(1,8,12,22) Vaak adviseren TCM-beoefenaars het gebruik van Cordyceps om de weerstand tegen infecties, zoals verkoudheid en griep, te verhogen.(12) Chronische ontstekingsziekten MMP’s (matrix metalloproteïnasen) zijn sleutelenzymen bij de afbraak van de extracellulaire matrix. Activering van MMP’s speelt een centrale rol bij chronische ontstekingsziekten zoals reumatoïde artritis, een auto-immuunziekte die wordt gekenmerkt door hyperplasie* van het synovium (gewrichtsslijmvlies) en progressieve gewrichtsdestructie. MMP-1 en MMP-3 worden geproduceerd door bindweefselcellen (fibroblasten) in het synovium. Ontstekingsbevorderende cytokines, met name IL-1β (interleukine-1beta) en TNFα (tumornecrosisfactor-alfa), zorgen bij reumapatiënten voor beschadiging van de gewrichten door het verhogen van de lokale productie en activiteit van MMP’s en chemokines.(13) In een in-vitro studie met synoviale fibroblasten* van reumapatiënten toonden onderzoekers aan dat cordycepine, een belangrijk bestanddeel van Cordyceps sinensis, de door IL-1β gestimuleerde productie van MMP-1, MMP3 en chemokines krachtig en dosisafhankelijk remt.(13) Lever en nieren Cordyceps sinensis stimuleert de leverfunctie (waaronder detoxificatie), ondersteunt het afweersysteem in het bestrijden van (virale) leverinfecties en remt degene-
spe
Wetenschap & Praktijk
ratieve veranderingen in de lever (fibrose, cirrose).(1) De medicinale paddenstoel wordt in China vaak (aanvullend) ingezet bij de behandeling van leveraandoeningen zoals hepatitis A, B en C, leverfibrose en levercirrose.(1,12) In een klinische studie potentieerde een mengsel van medicinale paddenstoelen waaronder Cordyceps de effectiviteit van het antivirale medicijn lamivudine bij de behandeling van hepatitis B.(12) In een andere studie verbeterden de levertesten bij alle 22 proefpersonen met levercirrose (door hepatitis) nadat zij drie maanden dagelijks 6 tot 9 gram Cordyceps hadden ingenomen.(12) Cordyceps sinensis wordt in Aziatische landen ingezet bij nieraandoeningen. De paddenstoel beschermt de nieren tegen beschadiging door (medicijngeïnduceerde) oxidatieve stress en ontstekingen en gaat achteruitgang van de nierfunctie tegen.(1,2) In verschillende humane studies met patiënten met nierfalen is de werkzaamheid van Cordyceps onderzocht. In de langste studie (10-12 maanden) gebruikten de proefpersonen 3 tot 5 gram Cordyceps per dag, wat leidde tot significante verbetering van de nierfunctie.(23) Luchtwegen Cordyceps wordt binnen de TCM ingezet bij verschillende klachten en ziekten van de luchtwegen zoals hoesten, slijmvorming, kortademigheid, COPD en astma.(12) Wetenschappelijk onderzoek is gewenst om de effectiviteit van Cordyceps bij deze indicaties beter vast te stellen. Kanker Er is veel experimenteel bewijs uit in-vitro onderzoek en dierstudies dat Cordyceps sinensis een remmende invloed heeft op het ontstaan en de progressie van kanker.(1,12) Vooral polysachariden in Cordyceps hebben een sterke kankerremmende activiteit, mede door sterke activering van het immuunsysteem.(1) Ook sterolen en adenosine* in Cordyceps hebben antitumor activiteit. De medicinale paddenstoel wordt in landen als Japan, Korea en China door kankerpatiënten veelvuldig naast chemotherapie of bestraling gebruikt om bijwerkingen van de reguliere behandeling zoals immunosuppressie tegen te gaan en de effectiviteit van de kankertherapie te verhogen.(12,24) Het is nog niet precies duidelijk op welke manier Cordyceps de groei van kankercellen remt.(1) Wetenschappelijk onderzoek * Zie verklarende woordenlijst achterin.
suggereert dat verschillende factoren een rol spelen:(1,2) • Versterking van het immuunsysteem en de niet-specifieke immuniteit; • Selectieve remming van de RNA-synthese, waardoor de eiwitsynthese in kankercellen wordt verstoord; • Remming van angiogenese (nieuwvorming van bloedvaatjes in kankerweefsel); • Inductie van tumorcelapoptose (geprogrammeerde celdood); • Regulering van de verstoorde signaaltransductie in kankercellen (signaaltransductie is de communicatie van cellen met hun omgeving via receptoren en signaalmoleculen); • Activiteit als antioxidant en vrije radicaalvanger; • Remming van celmutaties; • Tegengaan van de replicatie van tumorinducerende virussen; • Inductie van de methylering van nucleïnezuren. Cordyceps ondersteunt het herstel na de behandeling van kanker. Chemotherapie en bestraling leiden vaak tot leukopenie (tekort aan witte bloedcellen). Onderzoekers toonden in dieronderzoek aan dat Cordyceps sinensis zorgt voor herstel van de aanmaak van witte bloedcellen na chemotherapie of bestraling door herstel van de beenmergfunctie.(24,25) Afstoting na transplantatie Suppletie met Cordyceps sinensis remt door modulering van het immuunsysteem de afstoting van getransplanteerde organen en weefsels (hart, nier, huid). Dit is aangetoond in experimenteel dieronderzoek.(1,26) Acute afstoting van orgaan- en weefseltransplantaten kan goed worden onderdrukt met cyclosporine A. Cyclosporine A remt de activiteit van bepaalde ontstekingscellen (CD4+ T-cellen) die grotendeels verantwoordelijk zijn voor acute afstoting; andere ontstekingscellen (CD8+ T-cellen) spelen een bescheidener rol bij acute afstoting. Na enige jaren worden veel transplantaten, ondanks het gebruik van cyclosporine A, alsnog afgestoten ten gevolge van allograft vasculopathie (degeneratieve veranderingen van de bloedvaten in het transplantaat), veroorzaakt door CD8+ T-cellen. Na 3 jaar is in 75% van de gevallen duidelijke allograft vasculopathie opgetreden, na 10 jaar in 90% van de gevallen. Cordyceps sinensis is in staat (in-vitro) de activiteit van CD8+ T-cellen significant te remmen en (in-vivo) allograft
vasculopathie tegen te gaan waardoor het getransplanteerde orgaan of weefsel langer ‘meegaat’.(26) Inhoudsstoffen Bioactieve bestanddelen in Cordyceps sinensis zijn onder meer cordycepine, nucleotides (adenosine, uridine, guanosine), polysachariden (waaronder cyclofuranen, galactomannan, bètaglucanen, bètamannanen), sterolen (ergosterol e.a.), D-mannitol, vetzuren, aminozuren (arginine, tryptofaan, lysine, tyrosine) en mineralen en spoorelementen (waaronder zink, mangaan, magnesium).(1,2,4,8,12) Deze inhoudsstoffen bezitten vermoedelijk een sterke synergetische werking, waardoor het lastig is om de medicinale effecten van Cordyceps sinensis aan afzonderlijke inhoudsstoffen toe te schrijven. Veiligheid en dosering Cordyceps sinensis is niet toxisch en het gebruik van Cordyceps sinensis is niet geassocieerd met noemenswaardige bijwerkingen; in een enkel geval klaagt iemand over een droge mond, misselijkheid of diarree.(12) Een licht bloedverdunnend effect, wat op zichzelf gunstig is, kan niet worden uitgesloten. Ook moeten diabetici bedacht zijn op verbetering van de bloedglucosespiegel. In humane studies worden doses gebruikt die variëren van 2 tot 9 gram per dag.(12) Er zijn behandelaars die kankerpatiënten 30 tot 50 gram Cordyceps per dag voorschrijven.(12)
Verklarende woordenlijst 17ß-oestradiol - een vrouwelijk geslachtshormoon (behorende tot de groep van oestrogenen). Adenosine - belangrijk - in alle lichaamscellen aanwezig - molecuul, dat betrokken is bij uiteenlopende biochemische processen en bouwsteen van RNA en DNA. Adrenerge - prikkeloverdracht tussen zenuwcellen waarbij (nor)adrenaline betrokken is. D-galactose - een suiker (monosacharide). Dopaminerge - prikkeloverdracht tussen zenuwcellen waarbij dopamine betrokken is. Fibroblasten - bindweefselcellen. Hyperplasie - volumevermeerdering van weefsel of van een orgaan door vermeerdering van cellen. Ischemie-reperfusieschade - schade aan weefsel (door een ontstekingsreactie) die ontstaat als de doorbloeding van weefsel herstelt (reperfusie) na een periode van onvoldoende doorbloeding (ischemie). Katabolisme - afbraak van stoffen en structuren. Larvicide - dodelijk voor larven(insecten). Monoamines - verbindingen afgeleid van aromatische aminozuren zoals fenylalanine, tyrosine en tryptofaan, waarbij een aminozuurgroep via een keten van 2 koolstofatomen is gekoppeld aan een aromatische ring. Post-prandiale - na de maaltijd.
Mogelijke toepassingen van Cordyceps sinensis(1,2,12,17) • • • • • • • • • •
tegengaan verouderingsproces vermoeidheid, gebrek aan energie verbetering uithoudingsvermogen bij sport stress, neerslachtigheid/depressie ondersteuning herstel na (ernstige) ziekte kanker (preventie, aanvullende behandeling) infectieziekten (chronische) ontstekingsziekten allergieën auto-immuunziekten
• • • • • • • • • • •
metabool syndroom diabetes mellitus hypercholesterolemie hoge bloeddruk aderverkalking hartziekten, hartritmestoornissen leeftijdsgerelateerde cognitieve achteruitgang verminderde vruchtbaarheid (leeftijdsgerelateerde) afname libido, impotentie aandoeningen van lever, nieren en luchtwegen osteoporose
spe
Referenties 1. Zhou X et al. Cordyceps fungi: natural products, pharmacological functions and developmental products. J Pharm Pharmacol. 2009;61(3):279-91. 2. Paterson RR. Cordyceps – A traditional Chinese medicine and another fungal therapeutic biofactory? Phytochemistry 2008. doi:10.1016/j.phytochem.2008.01.027 3. Dai G et al. CordyMax Cs-4 improves steady-state bioenergy status in mouse liver. J Altern Complement Med. 2001;7(3):23140. 4. Wu Y et al. Effect of various extracts and a polysaccharide from the edible mycelia of Cordyceps sinensis on cellular and humoral immune response against ovalbumin in mice. Phytother Res. 2006;20(8):646-52. 5. Ko KM et al. Enhancement of ATP generation capacity, antioxidant activity and immunomodulatory activities by Chinese Yang and Yin tonifying herbs. Chin Med. 2007;2:3. 6. Siu KM et al. Pharmacological basis of ‘Yin-nourishing’ and ‘Yang-invigorating’ actions of Cordyceps, a Chinese tonifying herb. Life Sci. 2004;76(4):385-95. 7. Ji DB et al. Antiaging effect of Cordyceps sinensis extract. Phytother Res. 2009;23(1):116-22. 8. Yu L et al. Macrophage biospecific extraction and high performance liquid chromatography for hypothesis of immunological active components in Cordyceps sinensis. J Pharm Biomed Anal. 2007;44(2):439-43. 9. Koh JH et al. Antifatigue and antistress effect of the hot-water fraction from mycelia of Cordyceps sinensis. Biol Pharm Bull. 2003;26(5):691-4. 10. Won SY et al. Anti-inflammatory and related pharmacological activities of cultured mycelia and fruiting bodies of Cordyceps militaris. J Ethnopharmacol. 2005;96(3):55561. 11. Nishizawa K A et al. Antidepressantlike effect of Cordyceps sinensis in the mouse tail suspension test. Biol Pharm Bull. 2007;30(9):1758-62. 12. Holliday J et al. Medicinal Value of the Caterpillar Fungi Species of the Genus Cordyceps (Fr.) Link (Ascomycetes). A Review. International Journal of Medicinal Mushrooms 2008;10(3):219-234. 13. Noh EM et al. Cordycepin inhibits IL-1beta-induced MMP-1 and MMP-3 expression in rheumatoid arthritis synovial fibroblasts. Rheumatology (Oxford). 2009;48(1):45-8. 14. Huang BM et al. Upregulation of steroidogenic enzymes and ovarian 17betaestradiol in human granulosa-lutein cells by
Cordyceps sinensis mycelium. Biol Reprod. 2004;70(5):1358-64. 15. Hsu CC et al. In vivo and in vitro stimulatory effects of Cordyceps sinensis on testosterone production in mouse Leydig cells. Life Sci. 2003;73(16):2127-36. 16. Chiou WF et al. Protein constituents contribute to the hypotensive and vasorelaxant activities of Cordyceps sinensis. Life Sci. 2000; 66:1369–1376. 17. Mizuha Y et al. Water extract of Cordyceps sinensis (WECS) inhibits the RANKL-induced osteoclast differentiation. Biofactors. 2007;30(2):105-16. 18. Koh JH et al. Hypocholesterolemic effect of hot-water extract from mycelia of Cordyceps sinensis. Biol Pharm Bull. 2003;26(1):84-7. 19. Lo HC et al. Anti-hyperglycemic Activity of Natural and Fermented Cordyceps sinensis in Rats with Diabetes Induced by Nicotinamide and Streptozotocin. Am J Chin Med. 2006;34(5):819-32. 20. Li SP et al. Hypoglycemic activity of polysaccharide, with antioxidation, isolated from cultured Cordyceps mycelia. Phytomedicine. 2006;13(6):428-33. 21. Guo QC et al. Clinical observations of adjunctive treatment of 20 diabetic patients with JinSHuiBao capsule. J Admin Trad Chin Med. 1995;5:22. 22. Jordan JL et al. Immune activation by a sterile aqueous extract of Cordyceps sinensis: mechanism of action. Immunopharmacol Immunotoxicol. 2008;30(1):53-70. 23. Guan YJ et al. Effects of Cordyceps sinensis on subgroups of T-cell in patients with chronic renal failure. Chin J Integr Trad Western Med 1992;12:338–339. 24. Liu WC et al. Cordyceps sinensis health supplement enhances recovery from taxolinduced leukopenia. Exp Biol Med (Maywood) 2008;233(4):447-55. 25. Liu WC et al. Protection against radiation-induced bone marrow and intestinal injuries by Cordyceps sinensis, a Chinese herbal medicine. Radiat Res. 2006;166(6):900-7. 26. Jordan JL et al. C. sinensis ablates allograft vasculopathy when used as an adjuvant therapy with cyclosporin A. Transpl Immunol. 2008;19(3-4):159-66.
© 2008 Stichting OrthoKennis. Alle rechten voorbehouden. Disclaimer: de inhoud van deze brochure is niet bedoeld als voorschrift voor het voorkomen, lenigen of genezen van ziektes. De diagnose en behandeling dient te geschieden onder de verantwoordelijkheid van een gezondheidsprofessional. Deze brochure is met de grootst mogelijke zorg samengesteld. Noch stichting OrthoKennis noch de auteurs stellen zich aansprakelijk voor eventuele schade, voortvloeiend uit mogelijke onjuistheden, onvolledigheden of toepassing van de hierin beschreven adviezen.
