west-vlaamse intercommunale | baron ruzettelaan 35 | 8310 brugge | tel (050) 36 71 71 | fax (050) 35 68 49 | www.wvi.be
05441
Heuvelland verbreden | verdiepen
beleidsplan
december 2010
datum
aanpassing | fase
15-12-09 21-01-10 15-03-10 04-10 10-05-10 22-06-10 09-09-10 11-10-10 25-10-10 13-12-10
bespreking gemeente werkgroep trage wegennet bespreking gemeente rond snelheidsbeleid en ontwerp-beleidsplan bespreking college rond snelheidsbeleid bespreking college rond ontwerp-beleidsplan GBC-overleg participatie: voorlegging aan adviesraden bespreking adviezen voorlegging gemeenteraad ter voorlopige aanvaarding voorlegging PAC
algemeen directeur Geert Sanders
coördinator cel ruimtelijke planning David Vandecasteele
ruimtelijk planner Jan De Moor Björn Denecker
mobiliteitsdeskundige Margo Swerts
i n h ou d
inf or m a t i e f d e e l
7
glob a l e d oe l s t e l l i n g e n
8
proc e s v e r l oop
8
uitw e r k i n g s n ot a i n e e n n o te n d o p
9
1. 2. 3. 4. 5. 6.
ruimtelijke ontwikkelingen .................................................................................................................................... 9 trage wegennet....................................................................................................................................................... 9 parkeerbeleid toeristische zones.......................................................................................................................... 9 transporten Clarebout.......................................................................................................................................... 10 categorisering wegen........................................................................................................................................... 10 openbaar vervoer.................................................................................................................................................. 10
inhou d b e l e i d s n ot a
11
ric h t i n g g e v e n d d e e l
13
bele i d s s c e n a r i o
14
werk d o m e i n A | r u i m t e l i j k e o n tw i k k elingen
15
1. 2. 3.
programma wonen . ............................................................................................................................................. 15 programma bedrijvigheid..................................................................................................................................... 15 andere verkeersgenererende activiteiten........................................................................................................... 15
werk d o m e i n B | v e r k e e r s n e t w e r k e n 1. 2. 3. 4.
gemotoriseerd verkeer......................................................................................................................................... 17 fietsverkeer............................................................................................................................................................ 27 openbaar vervoer.................................................................................................................................................. 29 voetgangersverkeer en verkeersleefbaarheid................................................................................................... 31
werk d o m e i n C | f l a n k e r e n d e m a a tr e gelen 1. 2. 3. 4.
17
35
sensibilisatie en educatie.................................................................................................................................... 35 informatie en promotie......................................................................................................................................... 35 handhaving............................................................................................................................................................ 35 signalisatie | bewegwijzering............................................................................................................................... 35
actie p l a n
35
voor s te l v oo r or g a n i s a t i e e n e v a l u a tie
36
1. 2.
organisatie . .......................................................................................................................................................... 36 evaluatie................................................................................................................................................................ 36
rela t i e t ot h og e r e e n g e m e e n t e l i j k e beleidsplannen
36
eval u a t i e t a a k s t e l l i n g e n u i t r e l a t i e matrices
36
bijlage
37
a c t i e p r og r a m m a A B C
38
s a m e n s te l l i n g g e m e e n t e l i j k e b egeleidingscommissie
45
e v a l u a t i e t a a k s t e l l i n g e n u i t r e l atiematrices
46
p a r ti c i p a ti e t r a j e c t - s a m e n v a t ting
50
verslagen
52
i n f or m a t i e f d e el
globale doelstellingen
p r oc e s v e r l oop
Het mobiliteitsplan1 is een beleidsplan dat in hoofdlijnen de (langetermijn)visie aangeeft op de duurzame mobiliteitsontwikkeling. Duurzame mobiliteitsontwikkeling probeert de mobiliteit te beheren voor de huidige generatie zonder te raken aan de behoeftevoorziening van de toekomstige generaties.
Het oorspronkelijke mobiliteitsplan voor Heuvelland werd conform verklaard op de auditcommissie van 14 oktober 2002.
De Vlaamse Overheid stelt rond haar mobiliteitsbeleid vijf basisdoelstellingen voorop: bereikbaarheid vrijwaren met nadruk op multimodaliteit; toegankelijkheid waarborgen; verkeersonveiligheid terugdringen; verkeersleefbaarheid verhogen; schade aan milieu en natuur terugdringen. Daarnaast wordt gestreefd de principes van het STOPbeginsel op te volgen, waarbij eerst de Stappers dan de Trappers en vervolgens het Openbaar vervoer en het Privé-vervoer aandacht krijgen. Sinds het nieuwe decreet op het mobiliteitsbeleid dd 20 | 04 | 2009 is het participatieproces een belangrijk aandachtspunt. De mobiliteitsplanning van de provincie West-Vlaanderen spitst zich toe op vlak van verkeersveiligheid. De uitbouw van het bovenlokale fietsroutenetwerk en de recreatieve netwerken zijn belangrijke provinciale taakstellingen. Ook onderneemt de provincie verschillende sensibiliserende acties naar scholen, bedrijven en andere doelgroepen
De gemeente Heuvelland onderschrijft deze doelstellingen en principes. Met de opmaak van en de huidige actualisatie van haar mobiliteitsplan wil de gemeente actief mee werken aan een duurzame mobiliteitsontwikkeling op haar grondgebied. Een gemeentelijk mobiliteitsplan heeft in principe een tijdshorizon van tien jaar en kan een doorkijkperiode van dertig jaar omvatten1.
Overeenkomstig de richtlijnen van de Vlaamse overheid, werd het mobiliteitsplan onderworpen aan de procedure van de sneltoets. Door middel van de sneltoets wordt nagegaan in welke mate het mobiliteitsplan nog actueel is. Uit de bespreking van de sneltoets bleek dat er een aantal thema’s niet meer actueel waren, een aantal te beperkt uitgewerkt waren of niet aan bod kwamen in het eerste mobiliteitsplan. De gemeentelijke begeleidingscommissie (GBC) heeft beslist om het mobiliteitsplan te herzien via spoor 2. Dit wil zeggen dat een aantal thema’s werden uitgekozen die verbreed of verdiept moeten worden. Volgende thema’s werden nader onderzocht: ruimtelijke thema’s kern Westouter recreatiepool Wijtschate trage wegennet parkeerbeleid toeristische zones vrachtverkeer Clarebout categorisering wegennet openbaar vervoer De sneltoets werd goedgekeurd in PAC op 10 maart 2008. De uitwerking van verbreden en verdiepen binnen de herziening van het mobiliteitsplan, houdt drie grote fases in: verkenningsfase uitwerkingsfase herwerking van het bestaande beleidsplan De verkenningsnota heeft de gewijzigde planningscontext toegelicht en de verbredings- en verdiepingsthema’s meer in detail besproken. Per thema werd aangeduid welke onderzoeken dienden uitgevoerd te worden. De verkenningsnota werd goedgekeurd in de PAC van 23 januari 2009. In de uitwerkingsnota werd het onderzoekswerk uitvoerig besproken en werden scenario’s uitgewerkt. De beleidsvisie van de gemeente kwam eveneens aanbod. De uitwerkingsnota werd besproken op 22 september 2009 in de GBC. De nota werd goedgekeurd op de PAC van 9 november 2009.
1 informatie uit decreet betreffende mobiliteitsbeleid dd. 20 | 04 | 2009
8
beleidsplan | dec. ‘10 | wvi
uitwerkingsnota in een n o tendop De beleidsnota bouwt verder op de visie en maatregelen zoals opgesomd in het oorspronkelijke mobiliteitsplan. Het plan wordt aangevuld met nieuwe visies en maatregelen rond de onderzochte thema’s. In wat volgt worden beknopt de problematiek, de doelstellingen, het onderzoek en de conclusies uit de uitwerkingsnota per gekozen thema opgesomd.
1. ruimtelijke ontwikkelingen In het Gemeentelijk Ruimtelijk Structuurplan (GRS) zijn een aantal nieuwe ontwikkelingen naar voor geschoven. De belangrijkste ontwikkelingen die een invloed hebben op de mobiliteit van de gemeente zijn nader onderzocht binnen het proces van het mobiliteitsplan. Voor elk van deze zones is een raming gemaakt van de verwachte verkeersgeneratie en is de ontsluiting met de verschillende vervoerswijzen onderzocht. Voor de kern van Westouter werden de woonuitbreiding Blauwpoortakker, het toekomstige rusthuis en het recreatief gebied nader bekeken. Het woonproject en rusthuis zullen ontsluiten op de Sulferbergstraat. De impact van beide projecten op verkeer en mobiliteit is beperkt. Voor het recreatief gebied zijn er op vandaag nog geen concrete plannen. De ontsluiting en het parkeergebeuren kunnen problemen met zich meebrengen. In de uitwerkingsnota werden een aantal voorstellen hieromtrent naar voren geschoven. Bij een toekomstige ontwikkeling zal de ontsluiting van de site bekeken moeten worden en de parkeerbehoefte vanuit de projecten zal op eigen terrein moeten opgevangen worden. Bij de recreatiepool te Wijtschate zal een uitbreiding van de huidige parkeerruimte voorzien worden.
2. trage wegennet Een landelijke gemeente als Heuvelland heeft een groot aantal buurtwegen. Sommige wegen zijn in onbruik geraakt, andere zijn ingenomen door landbouwers. Soms treden er conflicten op tussen doelgroepen en gebruikers van de recreatieve routes. Doelstellingen waren een methodiek te ontwikkelen rond de potenties van de buurtwegen, een goed uitgebouwd recreatief
wvi | dec. ‘10 | beleidsplan
netwerk uit te bouwen en trachten een oplossing te zoeken voor de conflicten tussen doelgroepen. In het onderzoeksluik werd verder gewerkt op de bestaande werkwijze van gemeente en Regionaal Landschap. Er werd een potentiekaart voor buurtwegen opgesteld aan de hand van een GIS-analyse. Deze kaart kan als werkinstrument gehanteerd worden door de gemeentelijke diensten. De gemeente is niet van plan nieuwe buurtwegen open te stellen of af te schaffen. In de uitwerkingsnota werd de problematiek van conflicten tussen recreanten aangehaald. Voor deze problematiek is geen sluitende oplossing voor handen. De gemeente zal haar huidig beleid verder uitwerken en verfijnen.
3. parkeerbeleid toeristische zones De gemeente Heuvelland beschikt over een groot aantal toeristische attractiepolen. Op zon- en feestdagen wordt de gemeente en vooral de omgeving van de polen overspoeld door dagjestoeristen. Zij verplaatsen zich overwegend met de wagen. Doelstellingen binnen het mobiliteitsplan was het parkeergebeuren nader te onderzoeken en oplossingen te zoeken om het verkeer te sturen, zoekverkeer te weren en de overlast voor de bewoners te beperken. In het onderzoeksluik werd verder gewerkt op de bestaande onderzoeksdocumenten. Voor het domein rond Kemmel en Kemmelberg werd een bijkomend parkeeronderzoek uitgevoerd en een beperkt onderzoek naar het doorgaand verkeer op de Kemmelberg. Uit dit parkeeronderzoek en andere onderzoeken blijkt dat de parkeerproblemen zich in eerste instantie voor doen in het dorp van Kemmel. In het recreatief domein zijn de parkeerruimtes meer gespreid aanwezig waarvan sommige nog onderbenut zijn. Uit de tellingen blijkt dat er een duidelijk probleem is van doorgaand - vaak snel - verkeer over de Kemmelbergweg. Voor het dorp Kemmel zal er op termijn een randparking voorzien worden met doorgang naar het toekomstige streekbezoekerscentrum. Deze randparking zal voorzien worden langsheen de Kemmelstraat voor het binnenrijden van het dorp vanuit Ieper. Voor het recreatief domein is niet dadelijk behoefte aan bijkomende parkeerruimte. Voor de verkeersafwikkeling op en rond de Kemmelberg werden twee scenario’s afgewogen: éénrichtingsverkeer over de berg en afsluiten van de berg. De gemeente heeft geopteerd voor het afsluiten van de berg op topmomenten om alzo het doorgaand verkeer op de berg te weren. Voor het handelslint Zwarte Berg werden in het verleden reeds verschillende onderzoeken uitgevoerd. 9
Er werd verder gebouwd op deze bestaande onderzoeken. Voor het handelslint is een combinatie van maatregelen de beste aanpak. Deze bestaat uit het verbaliseren van foutparkeerders, uniformisering van parkeerbeleid op Vlaamse en Franse parkings en een herinrichting van de doortocht. In het beleidsplan werd daarenboven nog aandacht besteed aan de parkeerdruk en verkeersafwikkeling van de site Bayernwald te Wijtschate.
4. transporten Clarebout In het oorspronkelijke mobiliteitsplan werd aangehaald dat er geen uitbreiding van activiteiten zou gebeuren bij het bedrijf Clarebout te Nieuwkerke. Deze informatie is achterhaald. In kader van de herziening van het mobiliteitsplan werden de cijfers van zwaar vervoer geactualiseerd en was het de intentie de routes voor aanvoer en afvoer van aardappelen en afgewerkte produkten te analyseren. De gegevens rond aanvoer en afvoer naar/van Clarebout werden geactualiseerd. Er zijn echter niet dadelijk haalbare alternatieven te vinden voor de aan- en afvoerroutes van aardappelen. Een aantal maatregelen kunnen wel een positief effect hebben op de verkeersleefbaarheid en verkeersveiligheid van het dorp en de dorpen in de omgeving, zoals de doorsteek tussen Seulestraat en Heirweg om de schoolomgeving langsheen de Suelestraat te vrijwaren, herinrichting doortocht en rechttrekking van bocht te Wulvergem en sensibilisatie-acties naar de school toe. Na overleg met de firma Clarebout werd de doorsteek van Seulestraat naar Heirweg niet weerhouden.
de beleidsnota zal het nieuwe voorstel worden opgenomen.
6. openbaar vervoer Het openbaar vervoer is beperkt uitgebouwd op grondgebied van de gemeente. Vooral de relatie naar de omliggende steden en tussen de kernen onderling zijn beperkt. Als doelstellingen binnen het mobiliteitsplan werden naar voren geschoven om het aanbod en het gebruik te verhogen door gepaste maatregelen te treffen. De bestaande buslijnen werden geanalyseerd naar aanbod en gebruik. De gemeente streeft naar een uitbreiding van de functionele lijnen tot volwaardige reguliere buslijnen. Ook een opwaardering van de belbussen zowel naar aanbod als naar amplitude is een vraag. De Lijn zal de vragen verder onderzoeken, maar vermoedt op korte termijn niet te kunnen inspelen op dit eisenpakket.
5. categorisering wegen De wegencategorisering werd eerder beperkt aangepast. Er werd niet ingegaan op de voorstellen van de steden Poperinge en Ieper om de verbindingswegen richting deze steden te verhogen tot secundaire wegen. De gemeente heeft eerder de optie genomen om het verkeersluwe karakter van de wegen op gemeentelijk grondgebied te benadrukken. De snelheidsregimes op de wegen werden tevens onder de loep genomen. In de uitwerkingsnota werd een voorstel gedaan van mogelijke aanpassing van de snelheidsregimes. Dit voorstel bestond uit een toepassing van het gedifferentieerd snelheidsbeleid op de lokale wegen van types I en II. De gemeente kon zich niet dadelijk vinden in dit voorstel. In kader van de opmaak van het beleidsplan werd een aangepast voorstel uitgewerkt door de gemeentelijke diensten. In
10
beleidsplan | dec. ‘10 | wvi
inhoud beleidsnota De beleidsnota bouwt verder op de visie en maatregelen zoals opgesomd in het oorspronkelijke mobiliteitsplan. Het plan wordt aangevuld met de nieuwe visies en maatregelen rond de onderzochte thema’s. In eerste instantie wordt de beleidsvisie toegelicht waar de gemeente naar toe wil met mobiliteit en verkeer op haar grondgebied. Achtereenvolgens worden per werkdomein de visie en de maatregelen uitgestippeld. Werkdomein A geeft de band met het ruimtelijk beleid weer. Werkdomein B geeft het gewenste beleid voor de netwerken van de verschillende vervoerswijzen weer. Bij werkdomein C wordt het flankerend beleid uitgewerkt. De maatregelen worden nogmaals samengebundeld in het actieplan. Het ontwerp-beleidsplan werd voorgelegd aan de gemeentelijke begeleidingscommissie (GBC) op 22 juni 2010. Het decreet rond mobiliteitsbeleid van april 2009 legt op dat het vernieuwde gemeentelijk mobiliteitsplan moet onderworpen worden aan openbaar onderzoek of er een participatietraject moet bewandeld worden. In zitting van 25 januari 2010 heeft de gemeenteraad beslist de beleidsnota te onderwerpen aan participatietraject. De beleidsnota zal ter advisering voorgelegd worden aan de GECORO, milieuraad, jeugdraad en seniorenraad. Het verslag van deze beslissing is terug te vinden in bijlage. Op 9 september 2010 werd het ontwerp-beleidsplan voorgesteld worden aan de verschillende gemeentelijke raden. In de bijlage wordt een samenvatting gegeven van het participatietraject.
wvi | dec. ‘10 | beleidsplan
11
12
beleidsplan | dec. ‘10 | wvi
rich t i n g g e v e n d d e el
beleidsscenario Met het beleidsscenario wil het gemeentebestuur streven naar een (verkeers)leefbare en verkeersveilige gemeente. De doelstellingen situeren zich op twee niveaus, enerzijds ten behoeve van de lokale bevolking en anderzijds ten behoeve van de recreanten. Voor de lokale bevolking wordt specifieke aandacht besteed aan het herinrichting van doortochten en dorpskernen op maat van de bewoners. Het voorzien van fietsinfrastructuur op de verbindende wegen betekent een stimulans voor zowel de inwoners als de recreanten. Bij de toeristische attractiepolen zal aandacht besteed worden aan het parkeren en de verkeersafwikkeling. In de afgelopen jaren heeft de gemeente veel energie gestopt in de uitbouw van een dens recreatief wandelnetwerk. Naar de toekomst toe zal op deze ingeslagen weg worden verdergewerkt met niet alleen aandacht voor de wandelaars, maar ook voor fietsers en ruiters. Daarnaast tracht de gemeente ook oplossingen te zoeken voor het vrachtverkeer over de wegen. Er moet gestreefd worden naar een evenwicht tussen zowel het vrachtverkeer, de lokale bevolking als de recreanten.
14
beleidsplan | dec. ‘10 | wvi
werkdomein A | ruimtelijke ontwikkeling e n
bedrijven passeren door de dorpskernen Nieuwkerke, Wulvergem en Mesen.
Onder het werkdomein A wordt een overzicht gegeven van de toekomstige ontwikkelingen op ruimtelijk vlak. Het mobiliteitsplan doet geen bindende uitspraken over toekomstige ontwikkelingen, maar brengt advies uit over mobiliteitsaspecten bij deze ontwikkelingen. Het gemeentelijk structuurplan en de ruimtelijke uitvoeringsplannen geven inhoudelijke beslissingen over deze ontwikkelingen weer.
Covameat, gelegen ten oosten van de kern van Mesen maar gesitueerd op Heuvellands grondgebied, is een slachthuis. Alle transporten verlopen naar de N336 en gaan niet door de kern van Mesen.
1.
programma wonen
wooninbreiding In de kern Wijtschate is er een wooninbreiding voorzien van ongeveer 20-tal woonentiteiten.
Goudezeune, gelegen op de grens met Ieper in de Vierstraat te Kemmel, is gespecialiseerd in industriebouw. Het merendeel van de transporten gebeurt via de N331 richting Ieper. Alleen het bedrijf Goudezeune is een regionaal bedrijf.
JJ
woonuitbreidingen In de kern Westouter zal het woonuitbreidingsgebied Blauwpoortakker aangesneden worden. Het gebied heeft een oppervlakte van ongeveer 1,93 ha en zal ongeveer 29 woonentiteiten omvatten. De ontsluiting zal gebeuren via de Blauwpoortstraat op de Sulferbergstraat. JJ
In de kern Wijtschate zijn er nog uitbreidingsmogelijkheden bij bestaande woonuitbreidingsgebieden, met name ter hoogte van de Kapelaniestraat en Ieperstraat. In totaal bedraagt het een 13-tal woonentiteiten. In de kern Kemmel zal het woonuitbreidingsgebied Nieuwstraat nog een ruimtelijke afwerking kunnen bekomen met een 12-tal woonentiteiten.
JJ lokale bedrijvenzones Enkele kernen, De Klijte en Dranouter, beschikken over een ambachtelijke zone die afgebakend werd op het gewestplan. Deze zones omvatten soms één tot enkele bedrijven.
Daarnaast treffen we verspreid over de gemeente nog kleinere bedrijven aan. JJ uitbreidingsmogelijkheden bedrijvigheid In het structuurplan is voorzien dat er in of aansluitend aan elke kern een mogelijkheid kan voorzien worden tot herlocalisatie van bestaande bedrijven. Het betreft hier eerder beperkte uitbreidingen.
3. andere verkeersgenererende activiteiten toeristische attractiepolen Het toeristisch gebied rond de Kemmelberg werd de laatste jaren sterk uitgebreid met nieuwe aankopen van bossen en gronden. Het domein strekt zich uit van Kemmel tot Dranouter en Loker. Dit gebied trekt veel toeristen en recreanten aan om te wandelen, te fietsen en te verblijven in de diverse horeca-zaken. In Kemmel-dorp zal het VVV-kantoor uitgebouwd worden tot een streekbezoekerscentrum dat voor de gehele regio zal werken. JJ
In de kern Nieuwkerke zal de woonwijk Bassevillestraat uitgebreid worden met 20 tot 24 woonentiteiten.
2. programma bedrijvigheid JJ bedrijvigheid met regionaal karakter Heuvelland telt drie grotere bedrijven die functioneren op regionaal niveau en die ook veel transporten genereren: Clarebout Covameat Goudezeune
Clarebout potatoes, gelegen in het dorp Nieuwkerke aan de westelijke zijde, is een aardappelverwerkend bedrijf. Het bedrijf telt een 300-tal werknemers. In 2008 heeft het bedrijf een nieuwe milieuvergunning ontvangen. Het bedrijf heeft van de gelegenheid gebruik gemaakt om zijn produktiecapaciteit te verhogen met 50%. Het merendeel van de transporten voor het wvi | dec. ‘10 | beleidsplan
Het activiteitenlint Zwarte Berg is gelegen op de top van de gelijknamige berg. Het lint bestaat uit een aaneenschakeling van horeca-zaken en kleinhandel. Het activiteitenlint trekt veel Fransen aan (> 90% van bezoekers). In de nabije omgeving bevindt zich de Rode Berg die een ander publiek aantrekt dat zich meer toespitst op wandelen en recreëren. In het noorden van de kern Wijtschate is de site Bayernwald gelegen. Het is een belangrijke Duitse oorlogssite uit de Eerste Wereldoorlog. 15
Verspreid over de gemeente treffen we verschillende oorlogsgedenktekens aan die eveneens toeristen aantrekken. Voornamelijk dagjestoeristen bezoeken deze attractiepolen tijdens de verlofperiodes en op zon- en feestdagen.
16
Ten zuidoosten van het vakantiedorp Woestenhof (in de kern Westouter) bevindt zich nog een recreatief domein. Voor dit gebied is de invulling op vandaag nog onbekend, maar het zal op toeristisch vlak ontwikkeld worden. De ontsluiting en het parkeergebeuren zullen op het moment van invulling moeten bekeken worden.
beleidsplan | dec. ‘10 | wvi
