Werkvormenplanner Met behulp van de juiste didactische werkvormen worden leerlingen gestimuleerd tot mentale handelingen. In deze werkvormenplanner wordt een overzicht gegeven van werkvormen die geselecteerd kunnen worden bij de mentale handelingen. Het is uiteraard niet een uitputtende lijst en deze lijst zal in de verschillende fases van het project aangevuld worden. In de werkvormenplanner zijn de werkvormen voorlopig gegroepeerd in categorieën:
Vragen Schrijven Mondeling Creatief Exploreren Mening
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
1
Vragen Werkvorm Aanpak
Open vragen Via open vragen wordt de leerling gestimuleerd het antwoord in eigen woorden te formuleren.
Aansturing
Leerlinggestuurd
Resultaat
Antwoorden in zinnen geformuleerd.
Functie bron
Illustratief / inhoudelijk / instructief
Toepasbaar voor de mentale handelingen
Optimaal gebruik
o Herkennen o Verkennen o Voorkennis activeren o Verder denken o Construeren o Analyseren o Onderzoeken o Memoriseren Analyseren en memoriseren Digitaal
Kruis aan:
Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
-
Papier
Individueel Klassikaal
Groep
X X X X Open vragen beginnen bijvoorbeeld met de vraagwoorden ‘Wie, Wat, Waar, Wanneer, Waarom, Hoe’, Formuleer objectieve vragen, Formuleer in korte zinnen, Baken het onderwerp van de vraag goed af.
2
Werkvorm Aanpak
Juist/onjuist vragen De leerling beantwoordt uitspraken/formuleringen/situaties/handelingen op juistheid.
Aansturing
Leerlinggestuurd
Resultaat
Antwoorden in de vorm van juist/onjuist.
Functie bron
Illustratief / inhoudelijk / instructief
Toepasbaar voor de mentale handelingen Optimaal gebruik
o Voorspellen o Beoordelen o Memoriseren Beoordelen Digitaal
Kruis aan:
Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
-
Papier
Individueel Klassikaal
Groep
X X Vermijd vage aanduidingen Bevraag één kennisaspect per vraag Gebruik een positieve in plaats van negatieve formulering Vermijd dubbele ontkenningen Formuleer objectieve vragen Formuleer in korte zinnen Zet de antwoordalternatieven in alfabetische volgorde
3
Werkvorm Aanpak
Quiz Leerlingen beantwoorden in groepjes of alleen vragen die de docent stelt/of die via de computer gesteld worden. Via een puntensysteem wordt de winnaar bepaald. Daarna worden de antwoorden besproken/vrijgegeven.
Aansturing
Docentgestuurd / leerlinggestuurd
Resultaat
Op een speelse manier wordt de inhoud geoefend, toegepast of getoetst.
Functie bron
Illustratief / inhoudelijk
Toepasbaar voor de mentale handelingen
Optimaal gebruik
o Voorkennis activeren o Ontdekken o Voorspellen o Beoordelen o Toepassen o Memoriseren Voorspellen en Toepassen Digitaal
Kruis aan: Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
Papier
Individueel Klassikaal
Groep
X X X X X ln een extra oefening kunnen leerlingen zelf vragen maken die vervolgens door de docent beoordeeld worden en opgenomen worden in de quiz.
4
Werkvorm
Aansturing
Tijdlijn maken De leerling plaatst van een bepaald onderwerp aspecten (gebeurtenissen, ontwikkelingen, etc) op een digitale tijdlijn. Leerlinggestuurd
Resultaat
Een (digitale) tijdlijn
Functie bron
Illustratief / inhoudelijk / instructief
Aanpak
Toepasbaar voor de mentale handelingen Optimaal gebruik
o Construeren o Toepassen o Memoriseren o Benoemen Construeren en toepassen Digitaal
Kruis aan: Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
Papier
Individueel Klassikaal
Groep
X X X - Laat leerlingen bronnen gebruiken om gegevens op de tijdlijn te plaatsen.
5
Werkvorm Aanpak
Volgordevraag (digitaal) De leerling moet een aantal zaken/stellingen/gebeurtenissen/stappen in de juiste volgorde plaatsen.
Aansturing
Leerlinggestuurd
Resultaat
De leerling denkt na over een bepaalde volgorde van zaken/stellingen/gebeurtenissen/stappen
Functie bron
Illustratief / inhoudelijk / instructief
Toepasbaar voor de mentale handelingen Optimaal gebruik
o Voorspellen o Construeren o Beoordelen Construeren en beoordelen Digitaal
Kruis aan: Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
-
Papier
Individueel Klassikaal
X X Onderscheid duidelijke stappen Laat zaken/stellingen/gebeurtenissen niet overlappen Vermijd vage aanduidingen
Groep X
6
Werkvorm Aanpak
Selectievraag (digitaal) De leerling moet aangeven welke antwoorden juist zijn. Er kunnen meerdere antwoorden goed zijn.
Aansturing
Leerlinggestuurd
Resultaat
Eén of meerdere geselecteerde antwoorden die volgens de leerling juist zijn.
Functie bron
Illustratief / inhoudelijk / instructief
Toepasbaar voor de mentale handelingen Optimaal gebruik
o Ontdekken o Voorspellen o Beoordelen o Memoriseren Voorspellen en beoordelen Digitaal
Kruis aan: Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
-
Papier
Individueel Klassikaal
X X Zorg ervoor dat de alternatieven elkaar niet overlappen Bevraag één kennisaspect per vraag
Groep X
7
Werkvorm
Aansturing
Aanwijsvraag (digitaal) De leerling kan digitaal met de muis over een afbeelding bewegen. Zo kunnen ‘hotspots’ gevonden worden, die informatie geven bij een bepaald onderwerp. Leerlinggestuurd
Resultaat
De leerling krijgt informatie en feedback op een ‘ontdekkende’ manier
Functie bron
Illustratief / inhoudelijk / instructief
Toepasbaar voor de mentale handelingen
o Ontdekken o Voorspellen Ontdekken en voorspellen
Aanpak
Optimaal gebruik
Digitaal Kruis aan: Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
Papier
X - Zorg voor duidelijke ‘hotspots’
Individueel Klassikaal X
Groep X
8
Werkvorm Aanpak
MC-vraag (multiple choice - digitaal) De leerling moet aangeven welke antwoorden juist zijn. Er is maar één antwoord goed.
Aansturing
Leerlinggestuurd
Resultaat
Eén geselecteerd antwoord die volgens de leerling juist is en waarop direct feedback volgt.
Functie bron
Illustratief / inhoudelijk / instructief
Toepasbaar voor de mentale handelingen Optimaal gebruik
o Ontdekken o Voorspellen o Beoordelen Voorspellen en beoordelen Digitaal
Kruis aan:
Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
-
Papier
Individueel Klassikaal
X X Zorg ervoor dat de alternatieven elkaar niet overlappen Bevraag één kennisaspect per vraag Vermijd vage aanduidingen Gebruik een positieve in plaats van negatieve formulering Vermijd dubbele ontkenningen Formuleer objectieve vragen Formuleer in korte zinnen Zet de antwoordalternatieven in de alfabetische volgorde
Groep X
9
Werkvorm Aanpak
Categorievraag (digitaal) Leerlingen moeten zaken in de juiste categorie/groep plaatsen.
Aansturing
Leerlinggestuurd
Resultaat
De leerling heeft de zaken in de volgens hem juiste categorie geplaatst.
Functie bron
Illustratief / inhoudelijk
Toepasbaar voor de mentale handelingen Optimaal gebruik
o Voorspellen o Construeren o Beoordelen Construeren en beoordelen Digitaal
Kruis aan: Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
-
Papier
Individueel Klassikaal
X X De categorieën moeten duidelijk en helder zijn
Groep X
10
Werkvorm
Aansturing
Denken, Delen, uitwisselen De docent of digitale leeromgeving stelt een vraag of geeft een opdracht. Leerlingen gaan eerst individueel nadenken en vervolgens delen ze hun gedachten met medeleerlingen. De antwoorden worden klassikaal of online uitgewisseld. Leerlinggestuurd / Docentgestuurd
Resultaat
De leerlingen werken binnen vaststaand stramien vraagstukken uit.
Functie bron
Illustratief / inhoudelijk
Aanpak
Toepasbaar voor de mentale handelingen
Optimaal gebruik
o Verkennen o Voorkennis activeren o Verder denken o Analyseren o Onderzoeken o Benoemen o Evalueren Analyseren Digitaal
Kruis aan:
X
Papier
Individueel Klassikaal X
X
Groep X
Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
11
Werkvorm
Aansturing
Om beurten De docent of digitale leeromgeving stelt een vraag waarbij meerdere antwoorden mogelijk zijn. Een leerling begint met het weergeven van een antwoord. Vervolgens geeft leerling 2 een antwoord, dan leerling 1 weer etc. De leerlingen proberen zoveel mogelijk te bedenken. Leerlinggestuurd / Docentgestuurd
Resultaat
De leerlingen verzamelen zoveel mogelijk antwoorden bij een vraag.
Functie bron
Inhoudelijk
Aanpak
Toepasbaar voor de mentale handelingen Optimaal gebruik
o Voorkennis activeren o Ontdekken o Voorspellen o Construeren Construeren Digitaal
Kruis aan: Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
Papier
Individueel Klassikaal
X X Deze werkvorm is ook zeer geschikt voor filosofische vragen.
Groep X
12
Werkvorm
Aansturing
Rotonde De docent of digitale leeromgeving legt elke groep een opgave voor bijv. kenmerken van… De leerlingen geven, met de klok mee, om de beurt (digitaal) een antwoord. Een leerling geeft door een vooraf afgesproken teken aan als hij even iets niet weet. Leerlinggestuurd / Docentgestuurd
Resultaat
De leerlingen verzamelen een overzicht van kenmerken van een bepaald onderwerp of thema.
Functie bron
Inhoudelijk
Aanpak
Toepasbaar voor de mentale handelingen Optimaal gebruik
o Verder denken o Voorspellen o Construeren o Memoriseren o Benoemen Voorspellen en momoriseren Digitaal
Kruis aan:
Papier X
Individueel Klassikaal X
Groep X
Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
13
Werkvorm
Aansturing
De vragenlijst Op een (digitale) lijst bevinden zich vragen. De vragen zijn ingebracht door de leerlingen rondom het onderwerp. De vragen kunnen digitaal aan een expert gesteld worden. Tevens kunnen leerlingen met elkaar proberen om zo snel mogelijk alle vragen te beantwoorden met behulp van diverse informatiebronnen. Leerlinggestuurd
Resultaat
De leerlingen formuleren vragen die door andere leerlingen of een expert beantwoord worden.
Functie bron
Inhoudelijk
Aanpak
Toepasbaar voor de mentale handelingen Optimaal gebruik
o Voorspellen o Construeren o Analyseren o Onderzoeken Construeren en analyseren Digitaal
Kruis aan:
X
Papier
Individueel Klassikaal X
Groep X
Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
14
Werkvorm
Aansturing
De stopwatch De leerlingen krijgen een lijst met vragen over een specifiek onderwerp of thema. De leerlingen krijgen een bepaalde tijd om zoveel mogelijk vragen te beantwoorden. Hierbij mogen ze gebruik maken van boeken, internet of andere bronnen. De leerlingen klikken op de stopwatch en deze begint af te tellen. Zodra ze alle vragen beantwoord hebben, stoppen ze de tijd. Hoeveel minuten houdt iedereen over? Leerlinggestuurd
Resultaat
Leerlingen beantwoorden zoveel mogelijk vragen in een bepaalde tijd.
Functie bron
Inhoudelijk
Aanpak
Toepasbaar voor de mentale handelingen Optimaal gebruik
o Voorkennis activeren o Ontdekken o Memoriseren Voorkennis activeren en momoriseren Digitaal
Kruis aan: Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
Papier
Individueel Klassikaal
X X X U kunt hierbij ook een competitie-element toevoegen.
Groep
X
15
Werkvorm
Aansturing
Memorie Leerlingen maken een memoriespel waarbij vraag en antwoord centraal staat. Ten eerste formuleren ze minimaal 15 vragen over een specifiek onderwerp. Deze schrijven ze op een kaartje of in een tekstvak. Vervolgens vinden zij door onderzoek het antwoord op de verschillende vragen. De antwoorden worden op kaartjes geschreven of in tekstvakken gezet. Tot slot wordt het spel gespeeld. Wie vindt de meeste vraagantwoordkaartjes bij elkaar? Leerlinggestuurd
Resultaat
Leerlingen maken een memoriespel over een specifiek onderwerp.
Functie bron
Inhoudelijk
Aanpak
Toepasbaar voor de mentale handelingen Optimaal gebruik
Kruis aan:
o Construeren o Analyseren o Toepassen o Memoriseren Construeren en toepassen Digitaal
Papier
X
X
Individueel Klassikaal X
Groep X
Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
16
Schrijven Werkvorm
Aansturing
Brief schrijven De leerling schrijft een (fictieve) brief over een bepaald onderwerp, naar aanleiding van een gebeurtenis of met een bepaald verzoek. Leerlinggestuurd
Resultaat
Een brief die qua inhoud en vorm goed in elkaar zit.
Functie bron
Illustratief / inhoudelijk
Aanpak
Toepasbaar voor de mentale handelingen Optimaal gebruik
o Construeren o Toepassen o Benoemen o Evalueren Toepassen en benoemen Digitaal
Kruis aan: Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
Papier
Individueel Klassikaal
Groep
X X X - Geef de leerling criteria waaraan de brief moet voldoen
17
Werkvorm Aanpak
Gedicht schrijven De leerling maakt een gedicht over een bepaald onderwerp.
Aansturing
Leerlinggestuurd
Resultaat
De gedachten / ideeën van een leerling over een bepaald onderwerp in de vorm van een gedicht.
Functie bron
Illustratief
Ondersteunende vaardigheid Toepasbaar voor de mentale handelingen
Leer/studievaardigheden: ICT/mediavaardigheden: o Toepassen o Evalueren Toepassen
Optimaal gebruik
Digitaal Kruis aan: Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
-
Papier
Individueel Klassikaal
Groep
X X X Leg het onderwerp van het gedicht niet te vast: leerlingen moeten zichzelf kunnen ontplooien. Geef voorbeelden van gedichten met verschillende rijmschema’s.
18
Werkvorm Aanpak
Opstel schrijven De leerling schrijft een opstel over een bepaald onderwerp
Aansturing
Leerlinggestuurd
Resultaat
Een opstel waarin de leerling zijn idee of mening van een bepaald onderwerp probeert uit te leggen.
Functie bron
Illustratief / inhoudelijk
Toepasbaar voor de mentale handelingen Optimaal gebruik
o Toepassen Toepassen Digitaal
Kruis aan: Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
Papier
Individueel Klassikaal
Groep
X X X Geef lengte van opstel aan. Formuleer eisen waaraan het opstel moet voldoen.
19
Werkvorm Aanpak
Krantenartikel schrijven De leerling schrijft (alleen of in een groepje) een krantenartikel over een bepaald onderwerp.
Aansturing
Leerlinggestuurd
Resultaat Functie bron Toepasbaar voor de mentale handelingen Optimaal gebruik
Een krantenartikel over een bepaald onderwerp. Het krantenartikel is logisch opgebouwd en heeft een pakkende titel. Illustratief / inhoudelijk o Construeren o Toepassen Construeren en toepassen Digitaal
Kruis aan: Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
-
Papier
Individueel Klassikaal
Groep
X X X X Stel een aantal eisen aan het krantenartikel (bijvoorbeeld aantal woorden) Laat de leerling een pakkende titel bedenken Laat de leerling een hele pagina voor een krant maken (inclusief advertenties ed)
20
Werkvorm Aanpak
Column schrijven De leerling schrijft een column over een bepaald onderwerp
Aansturing
Leerlinggestuurd
Resultaat Functie bron Toepasbaar voor de mentale handelingen Optimaal gebruik
Een column over een bepaald onderwerp waarbij de leerling duidelijk zijn eigen mening laat horen/ de lezer aanzet tot denken. Illustratief / inhoudelijk o Construeren o Toepassen o Evalueren Construeren en toepassen Digitaal
Kruis aan: Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
Papier
Individueel Klassikaal
Groep
X X X - Stel een aantal eisen aan een column (bijvoorbeeld aantal woorden)
21
Werkvorm Aanpak Aansturing Resultaat Functie bron Toepasbaar voor de mentale handelingen Optimaal gebruik
Stellingen formuleren De leerlingen moeten stellingen formuleren over een bepaald onderwerp. In de stelling verwerken de leerlingen een mening. Vervolgens moeten de leerlingen met elkaar debatteren over de stellingen. Leerlinggestuurd Een lijst van stellingen die bijvoorbeeld in een debat aan de orde kunnen komen. Leerlingen gaan zo een eigen mening vormen over een bepaald onderwerp. Illustratief / inhoudelijk o Construeren o Analyseren o Toepassen Analyseren en toepassen Digitaal
Kruis aan: Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
-
Papier
Individueel Klassikaal
Groep
X X X X X Zorg dat stellingen zo geformuleerd zijn dat het mogelijk is om erover te debatteren. Zorg ervoor dat stellingen niet in ‘vraag-vorm’ geformuleerd zijn
22
Werkvorm Aanpak
Interviewvragen formuleren De leerling stelt interviewvragen op over een bepaald onderwerp of thema.
Aansturing
Leerlinggestuurd
Resultaat
Interviewvragen voor een compleet interview (met introductie vragen en afsluitende vragen)
Functie bron
Inhoudelijk
Toepasbaar voor de mentale handelingen
Optimaal gebruik
o Verkennen o Voorkennis activeren o Stimuleren tot verder denken o Analyseren o Onderzoeken o Toepassen o Evalueren Analyseren en onderzoeken Digitaal
Kruis aan:
X -
Tips -
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
Papier
Individueel Klassikaal
Groep
X X Laat een leerling na afloop de eigen vragen vergelijken met bijvoorbeeld een bestaand interview over hetzelfde onderwerp. Geef duidelijk aan wat het doel is van het interview.
23
Werkvorm Aanpak
Reportage maken De leerling maakt een reportage over een bepaald onderwerp.
Aansturing
Leerlinggestuurd
Resultaat Functie bron Toepasbaar voor de mentale handelingen
Een reportage over een bepaald onderwerp, waarbij de leerling laat zien dat hij veel van het onderwerp weet. Illustratief / inhoudelijk / instructief Ontdekken Construeren Analyseren Toepassen
o o o o
Optimaal gebruik
Kruis aan:
Digitaal
Papier
X
X
Individueel Klassikaal X
Groep X
Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
24
Werkvorm Aanpak Aansturing Resultaat Functie bron Toepasbaar voor de mentale handelingen Optimaal gebruik
Enquêtevragen maken Leerlingen moeten enquêtevragen maken. Hierbij is het belangrijk dat ze goed nadenken over de vraagstelling en de antwoordmogelijkheden. Leerlinggestuurd Een enquête met zelf gemaakte vragen over een bepaald onderwerp. De uitkomst van de enquête kan worden vastgelegd in een verslag. De leerling kan conclusies trekken op basis van de uitkomsten. Illustratief / inhoudelijk o Construeren o Analyseren o Toepassen Toepassen Digitaal
Kruis aan: Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
X -
Papier
Individueel Klassikaal
X X Zorg ervoor dat de vragen duidelijk zijn Zorg voor goede antwoordmogelijkheden
Groep X
25
Werkvorm Aanpak
Werkstuk maken De leerling gaat een werkstuk maken over een bepaald onderwerp.
Aansturing
Leerlinggestuurd
Resultaat Functie bron Toepasbaar voor de mentale handelingen Optimaal gebruik
Een werkstuk waarin de leerling laat zien wat hij of zij over het onderwerp te weten is gekomen en of hij of zij dat goed kan overbrengen. Illustratief / inhoudelijk / instructief o Construeren o Toepassen o Benoemen Construeren en toepassen Digitaal
Kruis aan: Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
X -
Papier
Individueel Klassikaal
Groep
X X X Combineer het maken van een werkstuk met het geven van een spreekbeurt Zorg ervoor dat een werkstuk een logische opbouw heeft Maak eerst de hoofdstukindeling en pas daarna de inhoudelijke tekst
26
Werkvorm Aanpak Aansturing Resultaat Functie bron Toepasbaar voor de mentale handelingen Optimaal gebruik
Forumreactie schrijven De leerling geeft op een bepaald forum zijn mening over een bepaald onderwerp. Andere leerlingen kunnen hier weer op reageren. Zo ontstaat er ‘online’ een discussie Leerlinggestuurd De leerling heeft zijn mening gegeven over een bepaald onderwerp en vormt door reacties van andere leerlingen een beeld van de verschillende meningen. Illustratief / inhoudelijk o Analyseren o Toepassen o Beoordelen o Benoemen o Evalueren Toepassen en benoemen Digitaal
Kruis aan: Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
Papier
Individueel Klassikaal
X -
Groep
X Zorg voor een goede onderbouwing Probeer goed om te gaan met kritiek
27
Werkvorm Aanpak Aansturing Resultaat Functie bron Toepasbaar voor de mentale handelingen Optimaal gebruik
Weblog bijhouden De leerling houdt een weblog bij over een bepaald onderwerp. Op dit weblog verzamelt hij informatie zoals foto’s, krantenartikelen en folders. Ook geeft hij zijn mening over het onderwerp. Het is de bedoeling dat het weblog een aantal weken wordt bijgehouden en dat andere leerlingen of kinderen erop kunnen reageren Leerlinggestuurd Een interactieve weblog waar steeds aan gewerkt wordt. Het onderwerp komt op verschillende manieren aan de orde. Illustratief / inhoudelijk / instructief o Construeren o Analyseren o Toepassen Toepassen Digitaal
Kruis aan: Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
X -
Papier
Individueel Klassikaal
Groep
X Kom regelmatig met nieuwe aanvullingen Probeer goed om te gaan met kritiek Reageer op reacties
28
Werkvorm Aanpak Aansturing Resultaat Functie bron Toepasbaar voor de mentale handelingen Optimaal gebruik
Wiki schrijven De leerling schrijft een wiki (een artikel) over een bepaald onderwerp. In de wiki wordt het onderwerp uitgelegd. De opbouw en structuur van de wiki is belangrijk Leerlinggestuurd Een wiki over een bepaald onderwerp. Wanneer elke leerling een andere wike maakt kan er een database met informatie aangelegd worden. Illustratief / inhoudelijk o Toepassen Toepassen Digitaal
Kruis aan: Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
X -
Papier
Individueel Klassikaal
Groep
X
X
Zorg voor een duidelijke structuur Laat de leerlingen allemaal een ander (deel)onderwerp uitwerken
29
Werkvorm
Aansturing
Scenario/script schrijven De leerlingen bepalen het onderwerp of thema van het scenario/script. Ze bepalen het aantal spelers dat meedoet in het verhaal. Wat zijn de rollen? Wat zijn de karakters van de spelers? De rollen worden d.m.v steekwoorden uitgeschreven. Vervolgens maken ze een grove opzet van de verschillende scènes. Hierna kunnen ze één scene of het volledige script uitwerken. Tot slot kunnen ze het geschreven scenario presenteren. Leerlinggestuurd
Resultaat
Een zelfgemaakt scenario/script vanuit een bepaald onderwerp of thema.
Functie bron
Illustratief
Aanpak
Toepasbaar voor de mentale handelingen Optimaal gebruik
o
Toepassen
Toepassen Digitaal
Kruis aan: Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
Papier
Individueel Klassikaal
X X - U kunt er ook voor kiezen om leerlingen tableaus te laten maken.
Groep X
30
Werkvorm
Aansturing
Het ontwikkelen van een gebruiksaanwijzing Leerlingen kiezen een product. Vervolgens maken ze een gebruiksaanwijzing bij het product. Ze letten hierbij op de doelgroep, die de gebruiksaanwijzing gaat lezen. Leerlinggestuurd
Resultaat
Een gebruiksaanwijzing bij een product voor een bepaalde doelgroep.
Functie bron
Illustratief / inhoudelijk
Aanpak
Toepasbaar voor de mentale handelingen Optimaal gebruik
o Ontdekken o Construeren o Toepassen Toepassen Digitaal
Kruis aan: Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
Papier
Individueel Klassikaal
X X - Het kan ook een gebruiksaanwijzing zijn bij een uitvinding.
Groep X
31
Werkvorm
Aansturing
Ja maar of Ja en? Leerlingen krijgen een probleem of stelling voorgelegd. Bij deze stelling gaan ze, in een bepaalde tijd, zoveel mogelijk ‘voors’ en ‘tegens’ opschrijven. Vervolgens wordt de stelling nogmaals gegeven, maar nu reageren leerlingen om de beurt met een ja maar of een ja en. Ze proberen voor ieder tegenargument een oplossing te bedenken door ja en te zeggen. Leerlinggestuurd / Docentgestuurd
Resultaat
Leerlingen leren oplossingsgericht te denken.
Functie bron
Instructief
Aanpak
Toepasbaar voor de mentale handelingen Optimaal gebruik
Kruis aan:
o Construeren o Toepassen o Beoordelen o Benoemen Toepassen en benoemen Digitaal
Papier
X
X
Individueel Klassikaal
Groep X
Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
32
Werkvorm
Aansturing
Kruiswoordpuzzels maken Leerlingen kiezen een onderwerp waarover de puzzel moet gaan. Vervolgens formuleren ze minimaal 15 vragen waarop met één woord geantwoord kan worden. Tot slot ontwerpen ze een kruiswoordpuzzel. In ieder vakje komt één letter te staan. Onder de puzzel worden de vragen neergezet. Hierna maken de leerlingen naast de puzzel ook een antwoordenblad. De puzzel kan worden opgelost door een medeleerling. Leerlinggestuurd
Resultaat
Leerlingen maken een puzzel over een bepaald onderwerp.
Functie bron
Inhoudelijk
Aanpak
Toepasbaar voor de mentale handelingen Optimaal gebruik
o Toepassen Toepassen Digitaal
Kruis aan: Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
Papier
Individueel Klassikaal
Groep
X X X - U kunt met de leerlingen een puzzelboek samenstellen.
33
Werkvorm
Aansturing
Domino maken Verdeel de leerlingen in groepjes. Elk groepje krijgt een bepaald onderdeel van de stof toebedeeld. Ze ontwerpen een domino op een vaststaand format. In het eerst hokje staat start en in het laatste vakje staat einde. In het eerste vakje komt een vraag te staan over het onderwerp. Het hokje dat moet aansluiten bevat het antwoord op de vraag. Als alle groepjes klaar zijn met het maken van hun domino, ruilen ze van spel en proberen de domino te leggen. Docentgestuurd
Resultaat
De leerlingen maken een domino waarin de stof spelende wijs behandeld wordt.
Functie bron
Inhoudelijk
Toepasbaar voor de mentale handelingen
o Construeren o Toepassen Toepassen
Aanpak
Optimaal gebruik
Digitaal Kruis aan: Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
Papier
Individueel Klassikaal
Groep
X X X - Wanneer leerlingen op meerdere wijze kaartjes aan elkaar kunnen leggen ontstaat discussie. Juist deze discussie zal leiden tot betere begripsvorming.
34
Werkvorm
Aanpak
Aansturing Resultaat Functie bron Toepasbaar voor de mentale handelingen Optimaal gebruik
Met andere ogen De leerlingen krijgen een stelling, verhaal, nieuwsbericht of case aangeboden binnen een bepaald thema. Bijvoorbeeld een krantenartikel over het oppakken van een misdadiger. Nadat de leerlingen het stuk gelezen hebben, reageren ze hierop vanuit hun normen en waarden. Wat vind je van dit stuk? Vind je het terecht en waarom wel of niet? Vervolgens krijgen de leerlingen de opdracht om in de huid te kruipen van een ander, bijvoorbeeld de moeder van de misdadiger of iemand uit een ander land waar andere normen en waarden gelden. De leerlingen lezen het stuk nu nogmaals en reageren op het stuk vanuit de andere persoon. Hoe kijkt hij of zij naar dit stuk? Wat is zijn of haar mening? Leerlinggestuurd Leerlingen leren te kijken vanuit verschillende perspectieven naar een gegeven tekst, gebeurtenis of nieuwsfeit. Inhoudelijk o Toepassen o Beoordelen Toepassen Digitaal
Kruis aan: Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
Papier
Individueel Klassikaal
Groep
X X - U kunt deze werkvorm ook gebruiken binnen een rollenspel of een debat.
35
Werkvorm
Aansturing
Tabellen/grafieken maken Leerlingen maken naar aanleiding van een onderzoek een tabel of grafiek waarin ze opgedane kennis weergeven. Leerlinggestuurd
Resultaat
Een tabel/grafiek waarin over een specifiek onderwerp informatie af te lezen is.
Functie bron
Inhoudelijk
Toepasbaar voor de mentale handelingen
o Construeren o Analyseren Construeren en analyseren
Aanpak
Optimaal gebruik
Digitaal Kruis aan: Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
Papier
Individueel Klassikaal
Groep
X X X - Het maken van een tabel of grafiek kunt u ook gebruiken om de resultaten van een enquête weer te geven.
36
Werkvorm
Aansturing
Job-aid Licht leerlingen toe wat een Job-aid is (een Job-aid is een hulpmiddel op de werkplek (of eventueel openbare omgeving) dat zowel informatie kan bevatten als tips, gouden regels of een stappenplan). Wanneer er binnen het thema verschillende sub-thema’s zijn kunnen verschillende groepjes verschillende Job-aids maken. Papier: Per groepje hebben leerlingen stiften en een flap-over of groot vel papier waarop de Job-aid gemaakt kan worden. DIGITAAL: Per groepje/tweetal wordt in word of powerpoint een Job-aid ontwikkeld. Leerlingen presenteren per groepje hun gemaakte Job-aid, wisselen uit en scherpen aan. Leerlinggestuurd
Resultaat
Leerlingen ontwikkelen, al dan niet in groepjes, een Job-aid rondom het thema/onderwerp.
Functie bron
Illustratief / inhoudelijk
Aanpak
Toepasbaar voor de mentale handelingen Optimaal gebruik
o Ontdekken o Construeren o Toepassen Toepassen Digitaal
Kruis aan: Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
Papier
Individueel Klassikaal
Groep
X X X X - Het werkt erg verhelderend om enkele Job aid’s te tonen als voorbeeld. Via Google-afbeeldingen vind je direct enkele voorbeelden.
37
MONDELING Werkvorm Aanpak Aansturing Resultaat Functie bron Toepasbaar voor de mentale handelingen Optimaal gebruik
Rollenspel spelen De docent geeft twee of meerdere leerlingen rollen. De leerling moet zich helemaal inleven in zijn rol. De docent geeft een casus op. Vandaar uit voeren de leerlingen het rollenspel uit. Docentgestuurd Een (interactieve) vorm van het overbrengen van ideeën, waarbij verschillende kanten van een verhaal worden belicht of waarin een beroepssituatie geoefend wordt. Illustratief / inhoudelijk o Ontdekken o Voorspellen o Toepassen Toepassen Digitaal
Kruis aan: Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
-
Papier
Individueel Klassikaal
Groep
X X Zorg voor een duidelijke rolverdeling Zeer geschikt voor het oefenen van realistische beroepssituaties en het voorspellen van mogelijk gedrag
38
Werkvorm Aanpak
Presenteren Een leerling krijgt een onderwerp waarover hij een presentatie moet geven.
Aansturing
Leerlinggestuurd / Docentgestuurd
Resultaat Functie bron Toepasbaar voor de mentale handelingen Optimaal gebruik
Een presentatie over een bepaald onderwerp waarbij de leerling laat zien dat hij wat van het onderwerp af weet. Illustratief / inhoudelijk o Toepassen o Memoriseren Toepassen en memoriseren Digitaal
Kruis aan: Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
X -
Papier
Individueel Klassikaal
Groep
X X Goed te combineren met het maken van een werkstuk Formuleer duidelijke eisen waaraan de presentatie moet voldoen
39
Werkvorm
Aansturing
Debatteren De docent stelt een onderwerp vast waarover gedebatteerd gaat worden. Aan het onderwerp hangen een aantal stellingen vast. De leerlingen bereiden argumenten voor. Ze kunnen zowel voor als tegen de stelling zijn. Leerlinggestuurd / Docentgestuurd
Resultaat
Een debat waarbij de leerlingen goed onderbouwd kunnen aangeven of ze voor of tegen een stelling zijn.
Functie bron
Illustratief / inhoudelijk
Aanpak
Toepasbaar voor de mentale handelingen Optimaal gebruik
o Construeren o Toepassen o Memoriseren o Benoemen Memoriseren en benoemen Digitaal
Kruis aan: Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
Papier
Individueel Klassikaal
X X - Zorg voor een goede onderbouwing - Zorg voor voorbeelden die jouw argument ondersteunen
Groep X
40
Werkvorm
Aansturing
Interviewen De leerling gaat een andere persoon, bijvoorbeeld een expert, bevragen over een bepaald onderwerp. De leerling oefent met het stellen van de juiste vragen. Leerlinggestuurd
Resultaat
De leerling heeft door het stellen van vragen antwoord gekregen op bepaalde vraagstukken.
Functie bron
Illustratief / inhoudelijk
Toepasbaar voor de mentale handelingen
o Ontdekken o Onderzoeken Ontdekken en onderzoeken
Aanpak
Optimaal gebruik
Digitaal Kruis aan:
Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
Papier
Individueel Klassikaal
Groep
X X - Zorg voor een goede opbouw in het interview - Stel open vragen - Hou vast aan de rode draad van het interview - Probeer door te vragen
41
Werkvorm Aanpak Aansturing Resultaat Functie bron Toepasbaar voor de mentale handelingen Optimaal gebruik
Enquêteren De leerling moet een enquête afnemen over een bepaald onderwerp. De bedoeling is dat hij een beeld krijgt van bijvoorbeeld de mening van andere leerlingen. Leerlinggestuurd De leerling krijgt een beeld van de mening van andere leerlingen. Uit de antwoorden kan de leerling een conclusie trekken. Illustratief / Inhoudelijk o Onderzoeken o Toepassen Onderzoeken en toepassen Digitaal
Kruis aan:
Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
Papier
Individueel Klassikaal
Groep
X X X - Probeer de geënquêteerde vast te houden door met boeiende vragen te beginnen, vraag demografische gegevens pas op het einde - Gebruik een neutrale vraagstelling - Maak gebruik van simpele vragen - Vermijd teveel open vragen - Antwoordmogelijkheden mogen elkaar niet overlappen
42
Werkvorm Aanpak Aansturing Resultaat Functie bron Toepasbaar voor de mentale handelingen Optimaal gebruik
Vergaderen De leerlingen gaan vergaderen over bijvoorbeeld het organiseren van bijvoorbeeld een uitje. Een aantal leerlingen krijgt van te voren een taak, zoals notuleren of de vergadering voorzitten. Het is goed om ook te rouleren in de taken. Leerlinggestuurd / Docentgestuurd De leerling leert om te gaan met verschillende taken tijdens een vergadering. De vergadering moet concrete resultaten opleveren. Illustratief / Inhoudelijk o Analyseren o Toepassen o Evalueren Toepassen en evalueren Digitaal
Kruis aan: Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
Papier
Individueel Klassikaal
Groep
X X - Zorg ervoor dat er een duidelijk doel aan de vergadering gekoppeld is - Zorg voor een goede agenda - Zorg ervoor dat bepaalde leerlingen zorg dragen voor taken tijdens de vergadering
43
Werkvorm Aanpak
Rotonde De docent of digitale leeromgeving legt elke groep een opgave voor bijv. kenmerken van… De leerlingen geven, met de klok mee, om de beurt (digitaal) een antwoord. Een leerling zegt/geeft weer pas als hij/zij even iets niet weet.
Aansturing
Docentgestuurd
Resultaat
Iedere leerling geeft antwoord op vragen over het onderwerp.
Functie bron
Inhoudelijk
Toepasbaar voor de mentale handelingen Optimaal gebruik
o Toepassen o Memoriseren Toepassen en memoriseren Digitaal
Kruis aan:
Papier X
Individueel Klassikaal
Groep X
Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
44
Werkvorm
Aanpak
Aansturing Resultaat Functie bron Toepasbaar voor de mentale handelingen
Dobbelen In een groepje wordt een (digitale) tekst gelezen. De eerste leerling dobbelt (digitaal) met een of twee dobbelstenen. Op de eerste dobbelsteen staat bijv. op de zes vlakken: waarom, wat, hoe, waar, wie, en wanneer. Op de tweede dobbelsteen staat bijv.: is, kan, zal, wil, doet, heeft. De leerlingen kunnen met een of twee dobbelstenen gooien. Met de twee woorden die na het dobbelen bovenop liggen, maken de leerlingen een vraag over de tekst en proberen de vraag te beantwoorden. De rest van het groepje probeert antwoord te geven op de vraag. De vraag en het antwoord worden opgeschreven door het groepje. Vervolgens is de tweede leerling aan de beurt. Leerlinggestuurd Leerlingen stellen en beantwoorden in tweetallen of een klein groepje vragen over een specifiek onderwerp. Inhoudelijk o Toepassen
Optimaal gebruik Digitaal Kruis aan: Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
Papier
Individueel Klassikaal
Groep
X X - U kunt bestaande dobbelstenen gebruiken en deze beplakken met de gewenste woorden.
45
Werkvorm
Aansturing
De legpuzzel De leerstof wordt verdeeld in gelijkwaardige delen. Het aantal delen is afhankelijk van het aantal groepsleden. De leerlingen worden verdeeld in groepen. De docent nummert de groepsleden van de groepen. Alle nummers 1 gaan bij elkaar zitten, alle nummers 2 etc. De docent verdeelt de onderwerpen. De leerlingen met hetzelfde nummer en dus onderwerp gaan bij elkaar zitten. Dit worden de zg. expertgroepen. In de expertgroep wordt informatie uitgewisseld nav een opdracht. Na het werk in de expertgroep, keren de leerlingen terug naar de groepen. Ze vertellen om de beurt wat ze geleerd hebben in de expertgroep. De informatie van ieder groepslid uit de groep wordt bij elkaar gevoegd in een groepswerk. Leerlinggestuurd / Docentgestuurd
Resultaat
Een groepswerk waarin alle opgedane kennis zichtbaar is.
Functie bron
Illustratief / instructief
Aanpak
Toepasbaar voor de mentale handelingen Optimaal gebruik
o Toepassen o Memoriseren o Benoemen Memoriseren en benoemen Digitaal
Kruis aan:
X
Papier
Individueel Klassikaal
Groep X
Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
46
Werkvorm
Aansturing
Imiteer Er worden groepen van vier gemaakt. De vier leerlingen vormen tweetallen en gaan tegen over elkaar zitten. Met behulp van een stuk karton wordt een scheidingswandje gemaakt. Ze mogen niet zien wat de ander achter de wand doet. Een van de tweetallen maakt samen een ontwerp. Dit ontwerp kan van alles zijn. De leerlingen aan de andere kant van de wand moeten het ontwerp precies namaken zonder te kijken. Om dit te kunnen doen, moeten ze vragen stellen en moeten de ontwerpers aanwijzingen geven. Wanneer de groep denkt dat ze dezelfde ontwerpen hebben, halen ze de wand weg. Als de imitatie niet helemaal gelukt is, gaan de tweetallen na wat wel goed is gegaan en wat niet. De rollen van de tweetallen draaien om. Deze werkvorm is ook digitaal uit te voeren met twee computers. Interactie vindt plaats via een vorm van chatten. Leerlinggestuurd
Resultaat
Door vragen stellen en luisteren maken leerlingen een product na.
Functie bron
Instructief
Aanpak
Toepasbaar voor de mentale handelingen Optimaal gebruik
o Construeren o Toepassen o Memoriseren Construeren en toepassen Digitaal
Kruis aan:
Papier X
Individueel Klassikaal
Groep X
Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
47
Werkvorm
Aansturing
Genummerde hoofden Iedere leerling in het groepje krijgt een nummer. De docent geeft een opdracht/stelt een vraag. Voordat de leerlingen met elkaar gaan overleggen, denken de leerlingen eerst zelf na. Na de individuele denktijd vertellen de leerlingen aan elkaar in de groep hun antwoord. De groep overlegt met elkaar welk antwoord juist is. De leerlingen weten dat iedereen in het groepje het juiste antwoord moet kunnen geven. De leerlingen weten namelijk niet wie uiteindelijk de beurt krijgt om het antwoord te presenteren en motiveren. De docent noemt een nummer. De leerling die dit nummer heeft, gaat het antwoord presenteren/motiveren. Docentgestuurd
Resultaat
Leerlingen vermenigvuldigen hun kennis over een specifiek onderwerp.
Functie bron
Inhoudelijk
Toepasbaar voor de mentale handelingen
o Construeren o Memoriseren Construeren en memoriseren
Aanpak
Optimaal gebruik
Digitaal Kruis aan:
Papier
Individueel Klassikaal
Groep
X
Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
48
Werkvorm
Aansturing
Wandel en wissel De leerlingen lopen individueel verspreid door de ruimte. Bij een bepaald teken/geluid staan de leerlingen stil. Vervolgens vormen de leerlingen tweetallen met die persoon die het dichtste bij staat. De docent stelt een vraag/geeft een opdracht. Of de leerlingen hebben zelf vragen bedacht rondom een onderwerp. De leerlingen vertellen aan elkaar het antwoord. Docentgestuurd
Resultaat
De leerlingen dragen informatie over aan anderen
Functie bron
Illustratief / inhoudelijk
Toepasbaar voor de mentale handelingen
o Toepassen o Memoriseren Toepassen en memoriseren
Aanpak
Optimaal gebruik
Digitaal Kruis aan:
Papier
Individueel Klassikaal
Groep
X
Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
49
Werkvorm
Aanpak
Aansturing Resultaat Functie bron Toepasbaar voor de mentale handelingen Optimaal gebruik
Binnencirkel – buitencirkel De leerlingen vormen tweetallen. Binnen een tweetal is een leerling nummer 1 en de ander nummer 2. De nummers 1 gaan in de binnenkring staan en de nummers 2 in de buitenkring. De tweetallen staan met het gezicht naar elkaar toe. De docent stelt een vraag. Open vragen zijn geschikt voor deze werkvorm. De leerlingen in de buitencirkel geven antwoord, de leerlingen in de binnencirkel luisteren. Een variatie is als de leerlingen elkaar vragen stellen. De rollen van de tweetallen draaien om en blijven op hun plaats staan. De leerlingen van de binnenkring schuiven 1 plaats op met de klok mee. Zo ontstaan er nieuwe tweetallen om informatie uit te wisselen etc. Docentgestuurd Leerlingen informeren elkaar over een specifiek onderwerp. Verder zorgt deze werkvorm ervoor dat leerlingen die elkaar wellicht weinig spreken met elkaar in gesprek kunnen raken. Ìllustratief / inhoudelijk o Voorkennis activeren o Toepassen o Memoriseren o Benoemen o Evalueren Toepassen en memoriseren Digitaal
Kruis aan: Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
Papier
Individueel Klassikaal
Groep
X - U kunt met deze activiteit van te voren afspreken hoelang de gesprekken mogen duren.
50
Werkvorm
Aansturing
Flitsen Op de ene kant van de flitskaart staat een vraag/opgave; op de andere kant het antwoord. De flitskaarten worden evt. door de leerlingen zelf gemaakt. In tweetallen wisselen de leerlingen hun stapeltje flitskaarten uit en besluiten wie er begint met het flitsen van de kaarten. De helper leest de vraag voor. De leerling zegt het antwoord. De helper controleert het antwoord. Als het antwoord goed is, krijgt de leerling het kaartje terug. Als het antwoord fout is verdwijnt het kaartje onderaan de stapel en komt de vraag later weer terug. Dit duurt net zolang totdat de leerling alle kaartjes heeft teruggewonnen van de helper. De helper mag niets voorzeggen, maar wel evt. aanwijzingen geven. De leerlingen wisselen van rol. Docentgestuurd
Resultaat
Leerlingen automatiseren kennis
Functie bron
Inhoudelijk / Instructief
Aanpak
Toepasbaar voor de mentale handelingen Optimaal gebruik
o Ontdekken o Toepassen o Memoriseren Memoriseren Digitaal
Kruis aan: Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
Papier
Individueel Klassikaal
Groep
X X X X - De flitskaarten kunnen ook digitaal worden weergegeven, dat kunnen leerlingen deze activiteit individueel doen.
51
Werkvorm Aanpak Aansturing Resultaat Functie bron Toepasbaar voor de mentale handelingen Optimaal gebruik
Elevator pitch De leerlingen maken in vijf minuten een korte presentatie over een bepaald onderwerp. De presentatie mag één minuut duren en moet zoveel mogelijk informatie verschaffen. De presentatie kan zowel schriftelijk als mondeling. Leerlinggestuurd Leerlingen geven een presentatie van één minuut waarin over een specifiek onderwerp zoveel mogelijk informatie wordt gegeven. Inhoudelijk / Instructief o Memoriseren o Toepassen Memoriseren en toepassen Digitaal
Kruis aan: Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
Papier
Individueel Klassikaal
Groep
X X - Bij deze werkvorm kunnen leerlingen ook powerpoint presentaties of een filmpje maken.
52
CREATIEF Werkvorm Aanpak
Games spelen De leerlingen spelen een game over het onderwerp.
Aansturing
Leerlinggestuurd
Resultaat
Meer kennis over een bepaald onderwerp doordat de leerlingen tijdens de game zaken onderzoeken
Functie bron
Instructief
Toepasbaar voor de mentale handelingen Optimaal gebruik
o Construeren o Analyseren o Onderzoeken o Beoordelen Onderzoeken en beoordelen Digitaal
Kruis aan: Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
X -
Papier
Individueel Klassikaal
Groep
X X Maak gebruik van aanvullende opdrachten die de leerlingen tijdens het spel kunnen gebruiken. De aanvullende opdrachten kunnen ook de kennis van de leerlingen toetsen.
53
Werkvorm
Aanpak
Aansturing Resultaat Functie bron Toepasbaar voor de mentale handelingen Optimaal gebruik
Videoreportage maken De leerlingen maken een videoreportage over het onderwerp. Leerlingen bedenken eerst een script. Hier komt een lijst van de benodigde materialen en de locaties uit voort. Daarna gaan ze de film opnemen. De laatste stap is het monteren van de video. Eventueel kan hier ook muziek onder gezet worden. Leerlinggestuurd Een videoreportage over een bepaald onderwerp waarbij de leerlingen laten zien wat ze over het onderwerp afweten Inhoudelijk / instructief o Construeren o Toepassen Construeren en toepassen Digitaal
Kruis aan: Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
Papier
Individueel Klassikaal
Groep
X X - Stel de maximale lengte van de videoreportage vast - Geef de leerlingen van een groepje elk een andere rol (regisseur, interviewer etc.) - Zorg voor een goede opbouw van de reportage
54
Werkvorm Aanpak Aansturing Resultaat Functie bron Toepasbaar voor de mentale handelingen Optimaal gebruik
Collage / moodboard maken De leerlingen maken een collage / moodboard over het onderwerp of het onderwerp in relatie met zichzelf. Ze maken van geschikte beelden een beeldcollage. Iedere leerling licht zijn/haar eigen collage toe. Leerlinggestuurd Een collage / moodboard over het onderwerp waarbij de leerling laat zien hoe hij/zij over het onderwerp denkt. Illustratief / inhoudelijk o Ontdekken o Construeren o Analyseren o Toepassen Toepassen Digitaal
Kruis aan:
Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
Papier
Individueel Klassikaal
Groep
X X X X - Variatie: laat de leerlingen een digitale collage maken - Variatie: laat leerlingen raden welk moodboard bij wie hoort of bij welk onderwerp en laat ze dat toelichten - Zorg voor een duidelijke opdracht voor de leerlingen.
55
Werkvorm Aanpak Aansturing Resultaat Functie bron Toepasbaar voor de mentale handelingen Optimaal gebruik
Poster maken De leerlingen maken een (informatieve) poster over het onderwerp. De leerling laat zien waar het onderwerp over gaat en welke relaties er zijn tussen bepaalde zaken Leerlinggestuurd Een (informatieve) poster over het onderwerp waarop de leerling laat zien wat hij/zij van het onderwerp weet. Illustratief / inhoudelijk o Ontdekken o Construeren o Analyseren o Toepassen Construeren en analyseren Digitaal
Kruis aan: Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
Papier
Individueel Klassikaal
X X - Zorg voor een mooie lay-out - Zorg voor een duidelijke titel op de poster
X
Groep X
56
Werkvorm
Aansturing
Advertentie opstellen De leerling stelt een advertentie op over het onderwerp. De leerling bedenkt voor welke doelgroep de advertentie is en wat het doel is van de advertentie. Bespreek met elkaar de verschillende advertenties. Leerlinggestuurd
Resultaat
Een heldere advertentie over het onderwerp.
Functie bron
Illustratief / inhoudelijk
Aanpak
Toepasbaar voor de mentale handelingen Optimaal gebruik
o Construeren o Toepassen o Memoriseren Construeren en toepassen Digitaal
Kruis aan: Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
Papier
Individueel Klassikaal
X X X - Geef voorbeelden van goede en slechte advertenties - Laat de leerlingen de meest aansprekende advertentie kiezen
Groep X
57
Werkvorm
Aansturing
Video / filmpje maken De leerlingen bepalen wat de boodschap van het filmpje moet zijn. De leerlingen schrijven een script en bepalen de rolverdeling. Na het opnemen van de scènes kunnen de leerlingen de film bewerken en uiteindelijk presenteren. Leerlinggestuurd / Docentgestuurd
Resultaat
Een video/filmpje met een duidelijke boodschap over het onderwerp.
Functie bron
Illustratief / inhoudelijk / instructief
Toepasbaar voor de mentale handelingen
o Onderzoeken o Toepassen Onderzoeken en toepassen
Aanpak
Optimaal gebruik
Digitaal Kruis aan: Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
Papier
Individueel Klassikaal
Groep
X X X - Softwareprogramma’s als Photostory en Windows Movie Maker zijn gratis programma’s waarmee eenvoudig filmpjes te maken zijn.
58
Werkvorm
Aansturing
Knipselkrant samenstellen De leerlingen stellen een knipselkrant over het onderwerp samen. De knipselkrant bestaat uit gevonden informatie over het onderwerp. Leerlinggestuurd
Resultaat
Een knipselkrant met verschillende soorten informatie over het onderwerp
Functie bron
Illustratief / inhoudelijk
Toepasbaar voor de mentale handelingen
o Analyseren o Toepassen Analyseren en toepassen
Aanpak
Optimaal gebruik
Kruis aan:
Digitaal
Papier
X
X
Individueel Klassikaal X
Groep X
Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
59
Werkvorm
Pecha Kucha
Aansturing
Een Pecha Kucha is een evenement waarbij leerlingen een diavoorstelling van twintig afbeeldingen presenteren, in een totale tijd van 6 minuten en 40 seconden. Elke afbeelding wordt daarbij precies twinitg seconden getoond. Deze eisen dwingen de leerlingen creatief en to the point te zijn. Er zijn geen restricties betreffende de inhoud van de presentatie. Meestal probeert men een product of idee te presenteren. Leerlinggestuurd / Docentgestuurd
Resultaat
Leerlingen presenteren hun bevindingen, ervaringen of ideeën op een korte manier.
Aanpak
Functie bron Toepasbaar voor de mentale handelingen Optimaal gebruik
Inhoudelijk / Instructief o Construeren o Toepassen Construeren en toepassen Digitaal
Kruis aan:
X
Papier
Individueel Klassikaal
Groep X
Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
60
Werkvorm Aanpak
Een kunstwerk maken Leerlingen maken met behulp van beeldende vormingsmaterialen een kunstwerk over het onderwerp. Denk hierbij aan schilderijen, beelden, kleding, tassen of voorwerpen met technische snufjes.
Aansturing
Leerlinggestuurd / Docentgestuurd
Resultaat Functie bron Toepasbaar voor de mentale handelingen Optimaal gebruik
Een creatieve weergave van opgedane kennis. illustratief / inhoudelijk / instructief o Toepassen Toepassen Digitaal
Kruis aan: Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
Papier
Individueel Klassikaal
Groep
X - Laat de leerlingen een kort verslag schrijven over de keuzes die ze maakten.
61
Werkvorm Aanpak Aansturing Resultaat
Een fotoreportage maken Leerlingen maken aan de hand van een les een fotoreportage over het onderwerp. Leerlingen bedenken van te voren wat ze willen weergeven met hun fotoreportage. Leerlingen maken een lijst met foto’s die ze willen maken. Na een digitale bewerking van de gemaakte foto’s vindt een presentatie plaats. Leerlinggestuurd Leerlingen geven informatie weer doormiddel van foto’s.
Functie bron
illustratief / inhoudelijk
Toepasbaar voor de mentale handelingen
o Construeren o Toepassen Construeren en toepassen
Optimaal gebruik
Digitaal Kruis aan:
X
Papier
Individueel Klassikaal X
Groep X
Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
62
Werkvorm
Aanpak
Aansturing Resultaat
Functie bron Toepasbaar voor de mentale handelingen Optimaal gebruik
Een website maken Leerlingen zoeken informatie en beelden over een specifiek onderwerp, gebied of voorwerp. Vervolgens bepalen de leerlingen de stijl waarin zij de website willen maken. Ze stellen zichzelf de vraag: Wat moeten bezoekers vinden op mijn website? Leerlingen bouwen een website of webpagina over het onderwerp. Hierop moeten meerdere onderdelen behandeld worden. Tot slot zetten zij de gevonden informatie in eigen woorden op de site. Ze kunnen hierbij ook gebruikmaken van beeld- of filmmateriaal. Leerlinggestuurd Een webpagina waarop leerlingen weergeven welke informatie zij hebben verworven over een specifiek onderwerp. Inhoudelijk / Instructief o Construeren o Toepassen Construeren en toepassen Digitaal
Kruis aan: Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
Papier
Individueel Klassikaal
Groep
X X - Leerlingen kunnen ook een ontwerp maken voor een website zonder het digitaal te doen.
63
Werkvorm Aanpak Aansturing Resultaat Functie bron Toepasbaar voor de mentale handelingen Optimaal gebruik
Een folder maken Leerlingen verzamelen informatie over een onderwerp, gebied of voorwerp. Vervolgens zoeken ze beeldmateriaal wat de informatie ondersteund. De informatie en beelden komen samen in de mooi vormgegeven folder. Leerlinggestuurd Een folder waarin leerlingen opgedane kennis presenteren aan anderen. inhoudelijk o Construeren o Toepassen Construeren en toepassen Digitaal
Kruis aan: Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
X -
Papier
Individueel Klassikaal
X Laat een aantal voorbeelden van folders zien Let er op dat leerlingen niet te veel tekst gebruiken.
Groep X
64
Werkvorm Aanpak
Aansturing Resultaat Functie bron Toepasbaar voor de mentale handelingen Optimaal gebruik
(digitaal) spel maken De leerlingen maken een gezelschapsspel, bijvoorbeeld een bordspel, een kwartetspel of een computergame. Naast de keuze voor het type spel is de doelgroepbepaling belangrijk. Na vastlegging van het doel van het spel volgt de uitwerking. Hierbij zijn goede spelregels van belang. De doelgroep zal met het uitgewerkte spel gaan spelen en feedback geven. Leerlinggestuurd Een spel voor een specifieke doelgroep waarin kennis wordt opgedaan. Inhoudelijk o Construeren o Ontdekken o Toepassen Toepassen Digitaal
Kruis aan: Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
Papier
Individueel Klassikaal
X X X - Maak gebruik van bijvoorbeeld de gratis tool ‘Game Maker’
Groep X
65
Werkvorm Aanpak Aansturing Resultaat Functie bron Toepasbaar voor de mentale handelingen Optimaal gebruik
(online) muurkrant maken Leerlingen zoeken informatie en beelden over een specifiek onderwerp, gebied of voorwerp. Vervolgens bepalen de leerlingen wat de vormgeving van de muurkrant wordt. Leerlingen maken een krantenpagina over het onderwerp doormiddel van meerdere ‘ artikelen’, advertenties en beelden. Hierbij zetten zij de gevonden informatie in eigen woorden op de pagina. Leerlinggestuurd Een muurkrant waarop anderen informatie kunnen vinden over een specifiek onderwerp, gebied of voorwerp. Inhoudelijk o Analyseren o Toepassen Analyseren en toepassen Digitaal
Kruis aan: Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
Papier
Individueel Klassikaal
Groep
X X X X - Als meerdere leerlingen of subgroepjes een onderwerp behandelen, kunt u een krant maken met meerdere pagina’s en onderdelen.
66
Werkvorm
Aanpak
Aansturing Resultaat
Nieuw product ontwikkelen Leerlingen bedenken een innovatief product, passend binnen het onderwerp. Leerlingen volgen hierbij een stappenplan: - wat ga je maken? - wat moet het product kunnen? - aan welke eisen moet het product voldoen? - maak ontwerpschetsen - welke materialen zijn nodig? Een volgende stap kan zijn de leerlingen het product ook daadwerkelijk te laten ontwikkelen. Laat indien mogelijk een handleiding bij het product ontwikkelen. Leerlinggestuurd Een nieuw innovatief product aan de hand van een gegeven onderwerp.
Functie bron
Inhoudelijk
Toepasbaar voor de mentale handelingen
o Onderzoeken o Toepassen Onderzoeken en toepassen
Optimaal gebruik
Digitaal Kruis aan: Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
Papier
Individueel Klassikaal
X X - U kunt leerlingen wijzen op uitvindingen van de laatste eeuw.
Groep X
67
Werkvorm Aanpak Aansturing Resultaat Functie bron Toepasbaar voor de mentale handelingen Optimaal gebruik
Pictionary Verdeel de klas in groepen. Een groep tekent het woord (en legt eventueel uit), de andere groep moet raden. De woorden hebben te maken met het thema/onderwerp. Leerlinggestuurd / Docentgestuurd Leerlingen zetten woorden en onderwerpen om in beeld. Illustratief / Inhoudelijk o Memoriseren o Toepassen o Benoemen Toepassen Digitaal
Kruis aan: Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
X -
Papier
Individueel Klassikaal
Groep
X X X U kunt deze activiteit ook gebruiken om woorden uit anderen talen te oefenen. U kunt per woord een gesprekje over het woord in relatie tot het onderwerp op gang brengen.
68
Werkvorm
Aanpak
Aansturing Resultaat
Brainstorm De leerlingen krijgen een opdracht (via de digitale leeromgeving) om te brainstormen over een onderwerp of stelling. De docent (of digitale leeromgeving) geeft aan hoe lang de leerlingen de tijd hebben. De ideeën worden door de leerlingen aan elkaar toegelicht en op een (digitale) flap weergegeven. Als de tijd om is geeft iedere leerling op de (digitale) flap zijn/haar top drie aan. Vervolgens wordt door de groep bekeken welke drie ideeën de meeste stemmen hebben. Leerlinggestuurd Een scala aan ideeën passend bij het gegeven onderwerp of thema.
Functie bron
Inhoudelijk
Toepasbaar voor de mentale handelingen
o Construeren o Toepassen Construeren en toepassen
Optimaal gebruik
Digitaal Kruis aan: Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
Papier
Individueel Klassikaal
X X X - Zorg ervoor dat één persoon de ideeën opschrijft - In het begin zijn alle ideeën (ook onrealistische) welkom
Groep X
69
Werkvorm Aanpak Aansturing Resultaat Functie bron Toepasbaar voor de mentale handelingen Optimaal gebruik
Stripverhaal maken De leerlingen krijgen een format voor het maken van het stripverhaal. Vervolgens bedenken zij in steekwoorden het verloop van het verhaal. Doormiddel van tekeningen en tekstballonnen werken zij het verhaal uit. Leerlinggestuurd Een stripverhaal waarin opgedane kennis is weergeven. Inhoudelijk o Toepassen Toepassen Digitaal
Kruis aan: Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
Papier
Individueel Klassikaal
Groep
X X X - Variatie: een doorgeefstripverhaal maken. De laatste twee tekeningen van het verhaal gaan naar de volgende leerling zonder dat deze weet wat er vooraf gegaan is aan deze tekeningen.
70
Werkvorm
Aanpak
Aansturing Resultaat Functie bron Toepasbaar voor de mentale handelingen Optimaal gebruik
Puzzels Ieder groepje krijgt een envelop met kaartjes. Ieder kaartje bevat een stuk tekst (informatief of verhalend) of afbeelding. Ieder groepslid krijgt een of twee kaartjes en leest deze (om de beurt) voor. De groepsleden leggen de stukken van het verhaal in gezamenlijk overleg, in de goede volgorde zodat een goed lopend verhaal ontstaat. De leerlingen maken samen een korte samenvatting van de tekst. De leerlingen presenteren de samenvattingen aan de andere groepen. Docentgestuurd Door puzzelen en samenwerken verwerken leerlingen informatie of geven opgedane kennis weer. Inhoudelijk o Construeren o Voorspellen o Toepassen Toepassen Digitaal
Kruis aan: Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
Papier
Individueel Klassikaal
Groep
X X X - Laat de leerlingen zelf een puzzel maken en deze aan een andere groep geven.
71
EXPLOREREN Werkvorm Aanpak
Experiment uitvoeren De leerlingen voeren een experiment uit passend bij het onderwerp.
Aansturing
Docentgestuurd
Resultaat
Uitkomsten en conclusies die voortkomen uit het experiment.
Functie bron
Inhoudelijk / Instructief
Toepasbaar voor de mentale handelingen
o Voorspellen o Onderzoeken Voorspellen en onderzoeken
Optimaal gebruik
Digitaal Kruis aan: Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
Papier
Individueel Klassikaal
Groep
X X X X - Vergeet niet te vermelden hoe de leerling de resultaten van het experiment moet verwerken.
72
Werkvorm
Aansturing
Demonstratie zien/uitvoeren De leerling of een groepje bereidt een demonstratie voor over het onderwerp. De andere leerlingen kijken naar de demonstratie en geven aan wat ze er goed aan vonden of niet. Leerlinggestuurd
Resultaat
Een demonstratie over het onderwerp waaruit blijkt dat de leerling of het groepje er veel over weet.
Functie bron
Illustratief / inhoudelijk
Aanpak
Toepasbaar voor de mentale handelingen Optimaal gebruik
o Verkennen o Ontdekken o Voorspellen o Analyseren o Toepassen Toepassen Digitaal
Kruis aan: Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
Papier
Individueel Klassikaal
X X - Geef verwerkingsvragen voor de leerlingen de demonstratie zien.
Groep X
73
Werkvorm Aanpak
Film vertonen De docent laat een film over het onderwerp zien.
Aansturing
Docentgestuurd
Resultaat
De leerlingen weten meer over het onderwerp door de film
Functie bron
Illustratief / Instructief
Toepasbaar voor de mentale handelingen
Optimaal gebruik
o Herkennen o Verkennen o Voorkennis activeren o Ontdekken o Voorspellen o Analyseren Herkennen, verkennen en ontdekken Digitaal
Kruis aan: Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
Papier
Individueel Klassikaal
Groep
X X - Stel een aantal vragen over de film, dit kan achteraf maar ook vooraf.
74
Werkvorm
Aansturing
Simuleren De docent laat een simulatie zien over het onderwerp. De leerling kan ook zelf aan de simulatie meewerken. Docentgestuurd
Resultaat
De leerling heeft een beter beeld van een bepaalde gebeurtenis of een fenomeen.
Functie bron
Illustratief / inhoudelijk
Aanpak
Toepasbaar voor de mentale handelingen Optimaal gebruik
o Ontdekken o Voorspellen o Toepassen o Benoemen Ontdekken en benoemen Digitaal
Kruis aan: Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
Papier
Individueel Klassikaal
Groep
X X - Bespreek met elkaar de ervaringen die opgedaan zijn met de simulatie.
75
Werkvorm
Aansturing
Bronnen categoriseren De leerlingen gaan op zoek naar bronnen over het onderwerp. De leerling categoriseert de bronnen op een door hem/haar vastgestelde manier. Leerlinggestuurd
Resultaat
De leerling denkt na over een indeling van gevonden informatie.
Functie bron
Illustratief / inhoudelijk
Aanpak
Toepasbaar voor de mentale handelingen Optimaal gebruik
o Herkennen o Verkennen o Ontdekken o Voorspellen o Analyseren Analyseren Digitaal
Kruis aan: Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
Papier
Individueel Klassikaal
Groep
X X X - Laat de leerlingen de bronnen categoriseren in een digitale omgeving
76
Werkvorm Aanpak Aansturing Resultaat Functie bron Toepasbaar voor de mentale handelingen Optimaal gebruik
Bronnen bestuderen De leerling gaat bronnen bestuderen over het onderwerp. De leerling onderscheidt goede en slechte bronnen. De leerling gebruikt de goede bronnen voor de verwerking. Leerlinggestuurd De leerling kan goede en slechte bronnen onderscheiden en de goede bronnen gebruiken voor het beantwoorden van vragen. Illustratief / inhoudelijk o Ontdekken o Construeren o Analyseren Construeren en analyseren Digitaal
Kruis aan: Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
X -
Papier
Individueel Klassikaal
Groep
X X Geef duidelijk aan wat de leerling moet doen met de bronnen Het kan hierbij ook alleen gaan om het beoordelen op betrouwbaarheid.
77
Werkvorm
Aansturing
Cartoon analyse De leerling analyseert een cartoon aan de hand van een aantal punten. De leerling kan de cartoon uitleggen aan de hand van eerder opgedane kennis. Docentgestuurd
Resultaat
De leerling kijkt op een andere manier naar een cartoon en haalt hier informatie uit.
Functie bron
Instructief
Aanpak
Toepasbaar voor de mentale handelingen Optimaal gebruik
o Verkennen o Analyseren o Toepassen o Benoemen Analyseren Digitaal
Kruis aan: Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
-
Papier
Individueel Klassikaal
Groep
X X Met name voor geschiedenis, relaties en verhoudingen onderling zijn cartoons of spotprenten een goede manier om het inzicht te toetsen.
78
Werkvorm Aanpak Aansturing Resultaat Functie bron Toepasbaar voor de mentale handelingen Optimaal gebruik
Excursie De leerlingen gaan op excursie naar een plek die te maken heeft met het onderwerp. Tijdens de excursie maken de leerlingen opdrachten. Docentgestuurd De leerlingen maken opdrachten in de werkelijke context. Hierdoor krijgen ze een goed beeld van het onderwerp. Illustratief / inhoudelijk / instructief o Onderzoeken Onderzoeken Digitaal
Kruis aan: Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
Papier
Individueel Klassikaal
X - Laat de opdrachten goed aansluiten bij de context - Zorg ervoor dat de leerlingen enthousiast worden
Groep X
79
Werkvorm Aanpak Aansturing Resultaat Functie bron Toepasbaar voor de mentale handelingen Optimaal gebruik
Het uitwerken van een concreet probleem n.a.v. een case uit de praktijk De leerlingen krijgen een case uit de praktijk. De case wordt zorgvuldig doorgelezen, waarna leerlingen brainstormen over de mogelijke oplossingen. Vervolgens kiezen de leerlingen één oplossing uit. Deze werken ze helemaal uit in een handelingsplan/actieplan. Iedere stap die gezet moet worden, om het probleem op te lossen schrijven de leerlingen uit. Leerlinggestuurd Leerlingen maken aan de hand van een concreet probleem een actieplan. Inhoudelijk o Construeren o Analyseren o Beoordelen o Toepassen Analyseren en toepassen Digitaal
Kruis aan: Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
Papier
Individueel Klassikaal
Groep
X X Deze werkvorm kan ook gebruikt worden om leerlingen mee te laten denken in het oplossen van problemen die binnen de groep of het onderwijs ontstaan.
80
Werkvorm
Aansturing
Ondernemingsplan maken De leerlingen krijgen de mogelijkheid om een onderneming te beginnen. Dit kunnen hele diverse ondernemingen zijn. Voorbeelden zijn: het organiseren van een sportdag, het verkopen van bijvoorbeeld producten voor een goed doel, het organiseren van een talentenjacht of het maken van een voorstelling voor het ophalen van geld. Leerlingen schrijven een ondernemingsplan. Als leerlingen het plan afhebben, kunnen ze het plan uitwerken en eventueel uitvoeren. Docentgestuurd
Resultaat
Leerlingen zetten een onderneming op.
Functie bron
Illustratief / inhoudelijk / instructief
Aanpak
Toepasbaar voor de mentale handelingen Optimaal gebruik
o Construeren o Beoordelen o Toepassen Toepassen Digitaal
Kruis aan:
Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
Papier
Individueel Klassikaal
X X - Laat in het plan minimaal de volgende onderwerpen aan bod komen: o korte beschrijving van de onderneming o doel o doelgroep o datum o locatie o financiën o actielijst waarin de taken verdeeld worden
Groep X
81
Werkvorm Aanpak Aansturing Resultaat Functie bron Toepasbaar voor de mentale handelingen Optimaal gebruik
Online discussieforum Online staat een stelling waarop leerlingen kunnen reageren door aan te geven of ze het eens of oneens zijn met de stelling. Deze mening werken ze uit. De stelling staat een bepaalde tijd online. Na deze periode wordt er bekeken hoeveel procent het eens en oneens is met de stelling. Er kan tevens een lijst komen met voor en tegen argumenten. Leerlinggestuurd Leerlingen reageren op een stelling en werken de diverse meningen uit in een voor/tegen argumenten lijst met de daarbij horende procenten. Illustratief o Construeren o Toepassen o Evalueren Toepassen Digitaal
Kruis aan:
X -
Tips -
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
Papier
Individueel Klassikaal
Groep
X Door de stelling zo zwart/wit mogelijk te maken, is het wellicht makkelijker voor leerlingen om te reageren. Laat de leerling ook reageren op de uitkomst. Wordt hun eigen mening hierdoor bijgesteld?
82
Werkvorm
Aansturing
Duo’s Om de beurt maken de leerlingen een opgave terwijl de andere leerling (de helper) observeert welke strategieën/aanpak de ander gebruikt. De maker van de opdracht denkt hardop, zodat de helper weet hoe de maker de opdracht aanpakt. De helper controleert het antwoord. Als het antwoord niet goed is, helpt hij om het goede antwoord te vinden. Leerlinggestuurd
Resultaat
Leerlingen ervaren dat iedereen een andere aanpak heeft in het oplossen van een opgave.
Functie bron
Inhoudelijk / instructief
Toepasbaar voor de mentale handelingen
o Onderzoeken o Toepassen Toepassen
Aanpak
Optimaal gebruik
Digitaal Kruis aan:
Papier
Individueel Klassikaal
Groep X
Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
83
Werkvorm
Aansturing
Tentoonstelling maken Leerlingen presenteren werk dat ze in een bepaalde periode hebben gemaakt. Dit kunnen kunstwerken zijn maar ook een weergave van geleerde vaardigheden of kennis. De tentoonstelling kan voor zowel medeleerlingen als ouders geschikt zijn. Leerlinggestuurd
Resultaat
De leerling presenteert zijn werk door dit tentoon te stellen.
Functie bron
Illustratief / inhoudelijk
Aanpak
Toepasbaar voor de mentale handelingen Optimaal gebruik
o Construeren o Toepassen o Benoemen Toepassen Digitaal
Kruis aan: Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
Papier
Individueel Klassikaal
Groep
X X X - Laat de leerlingen ook nadenken over de opzet en de informatievoorziening van de tentoonstelling.
84
Werkvorm
Aanpak
Aansturing Resultaat Functie bron
Toepasbaar voor de mentale handelingen
Optimaal gebruik
Menselijke bingo Alle leerlingen krijgen een vragenformulier waarop ze antwoorden moeten invullen. Dit zijn geen kennisvragen, maar eigen mening vragen. Vervolgens gaan alle leerlingen opzoek naar iemand, die hetzelfde antwoord heeft opgeschreven. Ze vertellen elkaar waarom zij voor dit antwoord hebben gekozen. Vervolgens gaan ze op zoek naar iemand anders. Het doel is om zo snel mogelijk bij ieder vakje een gelijkgestemde te vinden en bingo te roepen. De docent controleert of het een terechte bingo is. Vervolgens kunnen leerlingen in tweetallen informatie zoeken bij een bepaalde vraag. Docentgestuurd Leerlingen leren elkaar op een andere manier kennen en werken samen een vraag uit die ze beide hebben. Illustratief / inhoudelijk o Verkennen o Ontdekken o Onderzoeken o Toepassen o Memoriseren o Benoemen Toepassen Digitaal
Kruis aan: Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
Papier
Individueel Klassikaal
Groep
X X - Deze werkvorm is ook zeer geschikt als kennismakingsactiviteit.
85
Werkvorm
Aansturing
Een actie opzetten De leerlingen zetten een actie op om een bepaald doel te bereiken. Hiervoor maken ze eerst een actieplan. Tevens maken de leerlingen een lijstje waarin de taken verdeeld worden. Leerlinggestuurd / docentgestuurd
Resultaat
De leerlingen zetten een actie op, om een bepaald doel te bereiken.
Functie bron
Inhoudelijk
Aanpak
Toepasbaar voor de mentale handelingen Optimaal gebruik
o Toepassen Toepassen Digitaal
Kruis aan:
Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
Papier
Individueel Klassikaal
X X - Minimale onderwerpen voor het actieplan: o korte beschrijving van de reden van de actie o doel o datum o locatie o materialen om de actie uit te voeren
X
Groep X
86
Werkvorm
Aansturing
The battle of … De leerlingen zetten een wedstrijd op waarbinnen gestreden wordt voor een bepaald doel. Eerst bepalen ze de inhoud van de battle. Dit kan zowel fysiek als cognitief zijn. Vervolgens worden de battle regels opgesteld. Ook de datum, het aantal deelnemers, de locatie, de prijs en de tijdsduur worden bepaald. Leerlinggestuurd
Resultaat
De leerlingen organiseren een battle waarin streden wordt voor een bepaalde prijs.
Functie bron
Illustratief
Aanpak
o Verkennen o Onderzoeken o Toepassen
Toepasbaar voor de mentale handelingen Optimaal gebruik
Toepassen
Kruis aan: Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
Digitaal
Papier
X
X
Individueel Klassikaal
Groep X
-
87
Werkvorm
Aanpak
Aansturing Resultaat Functie bron
Toepasbaar voor de mentale handelingen
Optimaal gebruik
Stille krantenknipsel De leerlingen worden verdeeld in groepjes. Afhankelijk van het aantal groepjes, verzamel je krantenknipsels of artikelen over een bepaald onderwerp. Ieder groepje krijgt een knipsel en knipt deze in stukjes (niet te klein). Vervolgens worden deze in een envelop gedaan. Ieder groepje geeft zijn envelop aan een ander groepje. Elk groepje moet nu de krantenpagina weer in elkaar zetten, echter zonder overleg en zonder met elkaar te praten. Vervolgens lezen ze het krantenknipsel of artikel. Docentgestuurd Leerlingen zetten door stil samenwerken een krantenknipsel of artikel over een bepaald onderwerp weer in elkaar. Inhoudelijk o Herkennen o Construeren o Ontdekken o Onderzoeken o Memoriseren o Toepassen Memoriseren en toepassen Digitaal
Kruis aan: Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
Papier
Individueel Klassikaal
Groep
X X X - U kunt er een competitie element in brengen door een tijd te geven of een ‘prijs’ te geven aan het groepje wat als eerste klaar is.
88
Werkvorm
Aansturing
1 tegen 100 Laat de leerlingen of een groepje leerlingen multiple choice vragen maken binnen een bepaald thema. Kies één leerling uit, die in het midden zit en de hoofdrol speelt. Deze leerling moet de anderen proberen weg te spelen door vragen goed te beantwoorden. Als leerlingen een fout antwoord geven, zijn ze af. Als de hoofdrolspeler een fout antwoord geeft, mag een andere leerling in het midden. U kunt eventueel een escapes invoeren, bijvoorbeeld een hulplijn. Docentgestuurd
Resultaat
Leerlingen beantwoorden vragen over een specifiek onderwerp of thema.
Functie bron
Inhoudelijk
Aanpak
Toepasbaar voor de mentale handelingen Optimaal gebruik
Kruis aan:
o Voorkennis activeren o Analyseren o Memoriseren o Toepassen o Benoemen Toepassen Digitaal
Papier
X
X
Individueel Klassikaal
Groep
X
Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
89
Werkvorm
Aansturing
Proberen en sorteren De leerlingen krijgen een enveloppe met daarin verschillende begrippen, tekeningen, bronnen of zinnen, die te verdelen zijn in verschillende categorieën. De leerlingen proberen de informatie te sorteren op soort. Ze verklaren tijdens het proberen waarom ze bepaalde informatie sorteren. Tot slot controleren ze of ze het goed hebben gedaan. Leerlinggestuurd
Resultaat
De leerlingen sorteren informatie door ze te categoriseren.
Functie bron
Inhoudelijk
Toepasbaar voor de mentale handelingen
o Construeren o Toepassen Toepassen
Aanpak
Optimaal gebruik
Kruis aan:
Digitaal
Papier
X
X
Individueel Klassikaal X
Groep X
Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
90
MENINGVORMEND Werkvorm
Mindmap
Aansturing
De leerlingen krijgen een woord dat met het onderwerp te maken heeft. Nu moeten ze allemaal woorden bedenken die met het eerste woord te maken hebben. Deze worden zetten ze in een mindmap. Door lijnen te trekken is te zien welke woorden een relatie met elkaar hebben. Leerlinggestuurd
Resultaat
Een mindmap over het onderwerp.
Functie bron
Illustratief / inhoudelijk
Aanpak
Toepasbaar voor de mentale handelingen Optimaal gebruik
Kruis aan:
o Verkennen o Voorkennis activeren o Verder denken o Construeren Verder denken Digitaal
Papier
X
X
Individueel Klassikaal X
Groep X
Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
91
Werkvorm
Woordveld maken
Aansturing
De leerlingen gaan alleen of in een groepje een woordveld maken over het onderwerp. Bij een woordveld schrijft een leerling alle woorden op over een bepaald thema die bij hem opkomen. Ook is het mogelijk om de ideeën van de leerlingen in groepjes te bespreken. Leerlinggestuurd
Resultaat
Een vel papier met woorden over het onderwerp.
Functie bron
Illustratief
Aanpak
Toepasbaar voor de mentale handelingen Optimaal gebruik
o Verkennen o Voorkennis activeren o Verder denken o Construeren Voorkennis activeren en verder denken Digitaal
Kruis aan:
Papier X
Individueel Klassikaal X
Groep X
Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
92
Werkvorm
Bekend – benieuwd - bewaard
Aansturing
Een groepje leerlingen krijgt en nieuw onderwerp / nieuwe leerinhoud voorgelegd. De groep vat samen wat men al weet over het onderwerp (bekend), ze formuleren vragen over wat men nog niet weet (benieuwd). Nadien volgt verdere uitdieping van het onderwerp (aan de hand van beeld/audio/tekst…) en gaat de groep na wat ze te weten zijn gekomen van het onderwerp (bewaard). Docentgestuurd
Resultaat
De leerlingen onderzoeken hun kennis over een specifiek onderwerp en breiden deze uit.
Functie bron
Inhoudelijk
Aanpak
Toepasbaar voor de mentale handelingen Optimaal gebruik
o Voorkennis activeren o Ontdekken o Memoriseren Voorkennis activeren en ontdekken Digitaal
Kruis aan: Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
Papier
Individueel Klassikaal
Groep
X X X - Door met verschillende kleuren pen of stift te werken maken de leerlingen een duidelijk onderscheid tussen bekende en nieuwe kennis.
93
Werkvorm
Aanpak
Aansturing Resultaat Functie bron Toepasbaar voor de mentale handelingen Optimaal gebruik
Hoeken In iedere hoek van het lokaal hangt een groot vel papier. Op elk vel papier staat een alternatief. De alternatieven kunnen stellingen of (deel)onderwerpen zijn. De leerlingen kiezen een hoek d.m.v. eerst individueel denken (en evt. dit voor zichzelf op te schrijven). De leerlingen lopen naar de hoek die ze gekozen hebben. De leerlingen in dezelfde hoek, vormen tweetallen en vertellen elkaar waarom ze voor deze hoek hebben gekozen, praten over de stellingen of wisselen informatie uit. Voor grotere groepen kan in de hoek ook de werkvorm rotonde ingezet worden. Docentgestuurd De leerlingen denken na over verschillende onderwerpen/stellingen en vormen hier hun mening over. Deze delen ze met medeleerlingen. Inhoudelijk o Toepassen o Beoordelen Toepassen en beoordelen Digitaal
Kruis aan: Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
Papier
Mondeling Individueel Klassikaal
Groep
X X X - Leerlingen kunnen zelf ook stellingen formuleren aan de hand van opgedane kennis.
94
Werkvorm
Sportdebat Aan de hand van een stelling of tekst wordt de groep in tweeën gesplitst. De leerlingen mogen niet kiezen of ze voor of tegen de stelling zijn: dit wordt aangewezen door de docent. De leerlingen krijgen een beperkte voorbereidingstijd van maximaal 15 minuten om zoveel mogelijk voor of tegen argumenten te verzamelen. De jurering geschiedt door enkele leerlingen of de docent. -
Aanpak
De basisspelregels zijn als volgt: - Elke partij in het debat krijgt in het totaal evenveel spreektijd. - Sprekers dienen zoveel mogelijk de aan hen toegekende spreektijd vol te maken. - Sprekers dienen zich strikt aan de aangegeven (spreek)tijd te houden.
Aansturing
De leerlingen spreken in een bepaalde volgorde en volgens bepaalde verwachtingen. De rolverwachtingen geven weer wat inhoudelijk van elke spreker in het debat ten minimale wordt verwacht. De eerste spreker van de voorstanders dient de stelling te interpreteren en begrippen te definiëren. De eerste spreker van de tegenstanders is de enige die de door de eerste sprekers van de voorstanders gegeven interpretatie van de stelling, mag uitdagen en aanvallen. De tweede sprekers dienen de argumentatie van hun voorgangers te verdedigen tegen gedane aanvallen, enz. Docentgestuurd
Resultaat
De leerlingen discussiëren over een onderwerp of stelling binnen een vaststaand kader.
Functie bron
Inhoudelijk
Toepasbaar voor de mentale handelingen Optimaal gebruik
o Voorspellen o Toepassen o Memoriseren Toepassen en memoriseren Digitaal
Kruis aan:
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
Papier
Individueel Klassikaal X
Groep X
95
Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
- Door de stelling zo zwart-wit mogelijk te formuleren, kunnen leerlingen wellicht makkelijker voor of tegen argumenten aandragen. - Stel de volgende gedragregels in: o Een spreker mag een andere spreker niet discrimineren of kwetsen op basis van geloofsovertuiging, sekse, ras, huidskleur, nationaliteit, seksuele voorkeur of handicaps. o Een spreker mag een andere spreker niet naar willekeur interrumperen, door de speech van de andere spreker heen blijven praten, of door andere gedragingen het de andere spreker onmogelijk maken te spreken.
96
Werkvorm
Vragenbox
Aansturing
Bij deze werkvorm neemt een expert plaats voor de groep. Dit kan een leerling, een groepje of een externe zijn. Zij stellen zich kort voor. De rest van de groep krijgt de gelegenheid om vragen op te schrijven over het onderwerp die de expert vanuit zijn eigen ervaringen of expertise kan beantwoorden. De vragen worden verzameld in een box. Vervolgens pakt de docent een vraag uit de box en leest deze voor. De expert beantwoordt de vraag. Afhankelijk van de tijd worden er zoveel mogelijk vragen beantwoord. Tot slot vormen de medeleerlingen aan de hand van het verhaal een mening over dit onderwerp en schrijven deze op een papier. Docentgestuurd
Resultaat
Leerlingen wisselen op innovatieve manier informatie en kennis uit.
Functie bron
Inhoudelijk
Aanpak
Toepasbaar voor de mentale handelingen Optimaal gebruik
o Construeren o Toepassen o Memoriseren Toepassen Digitaal
Kruis aan:
X
Papier
Individueel Klassikaal X
Groep X
Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
97
Werkvorm
Meningenlijn
Aansturing
In de ruimte hangen meerdere stroken papier. Op iedere strook staat een stelling. Tevens staat er op iedere strook een streep met aan het begin een – en aan het einde een +. De leerlingen geven middels hun naam op de lijn aan hoe ze over de stelling denken. Tot slot bespreekt u enkele meningen. Docentgestuurd
Resultaat
Leerlingen geven schematisch aan hoe zij over een onderwerp denken.
Functie bron
Inhoudelijk
Aanpak
Toepasbaar voor de mentale handelingen Optimaal gebruik
Kruis aan:
o Verkennen o Onderzoeken o Beoordelen o Toepassen o Evalueren Toepassen en evalueren Digitaal
Papier
X
X
Individueel Klassikaal X
Groep X
Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
98
Werkvorm
Evalueren met symbolen
Aansturing
De leerlingen krijgen aan de hand van een les diverse vragen. Leerlingen beantwoorden de vragen en gebruiken hierbij het internet. Ze beantwoorden de vragen met beelden. Leerlinggestuurd
Resultaat
Leerlingen geven doormiddel van beelden en woorden aan wat hun bevindingen zijn.
Functie bron
Inhoudelijk
Aanpak
Toepasbaar voor de mentale handelingen Optimaal gebruik
Kruis aan:
o Construeren o Toepassen o Memoriseren Toepassen Digitaal
Papier
X
X
Individueel Klassikaal
Groep
X
Tips
Werkvormenplanner Les 2.0 – september 2009
99