thema 11
Les 111
WERKBOEKJE BROODBAKKEN
Naam: ..................................................................................................................... Klas: .........................................................................................................................
Lessenreeks voor de tweede graad van het basisonderwijs
FORT LIEFKENSHOEK werkboekje brood bakken
1
De verschillende
gr aansoorten Rogge © shutterstock
© shutterstock
© shutterstock
Gerst
Haver
Rijst © shutterstock
Maïs © shutterstock
tarwe - water/warmte goudgeel - koren - melk - tarwevelden - roggebrood/ volkorenbrood - stevige bruine - ovaal - langer - paarden - haver veevoeders - veevoeder geel - gehakseld - warme 150 m - brouwerij - lang
Tarwe
© shutterstock
Vul onderstaande woorden in op de juiste plaats:
Tarwe is de meest bekende graansoort. Het brood dat wij eten wordt van De korrel ziet
gemaakt.
en is
vaak mooie
van vorm. In onze polders zien we
.
Deze graansoort is erg belangrijk in de De korrel is
en in de en
.
dan de tarwekorrel. We zien dat een
gerstaar fijne draden heeft. Naast tarwe zien we bij ons ook veel gerst staan. Rogge wordt ook wel eens
genoemd. De korrel is
vorm en heeft een
van
kleur. Rogge kan erg hoog groeien ; een volwassen graanstengel kan wel hoog groeien. De graankorrels worden vaak verwerkt tot . Dit brood ziet donkerbruin. Kan je zeggen waarom?
Haver ziet er helemaal anders uit dan de vorige graansoorten. Het is net een trosje. Havermoutpap is een mengsel van en
. Ook
Maïs wordt wel eens Spaanse tarwe genoemd. De plant heeft een groot worden. Kippen lusten best de rijpe maïs. Soms wordt de maïs ook
lusten haver. stengel en kan erg en dient hij als
. Rijst behoort ook tot de graansoorten. Het heeft veel
nodig en groeit daarom in
landen. Lessenreeks voor de tweede graad van het basisonderwijs
FORT LIEFKENSHOEK werkboekje brood bakken
2
thema 11
Les 111
Waar komt ons brood vandaan? Vul onderstaande woorden iN op de juiste plaats: graankorrels - warm - herfst - meststoffen kiemen - oogst - grasveld - machines - aren koude - graankorrel - akkers - besproeien - hand
In de
ploegt de boer zijn akker. Voor er sneeuw
valt en het begint te vriezen zaait de landbouwer de
.
Vroeger gebeurde dit met de
. Nu wordt deze
vermoeiende taak overgenomen door moderne
De graankorrels
.
dan in de vochtige grond. De klei-
ne blaadjes komen dan uit de
. In de winter gaat het
kleine plantje niet meer verder groeien wegens de
.
In de lente wordt het weer
en dan zal het klei-
ne plantje opnieuw beginnen groeien. De graanakker lijkt dan precies op een . De landbouwer gaat nu fijne, witte korreltjes op de akker strooien; het zijn
. Omdat het graanplantje nu
voldoende voedsel heeft gaat het nu snel groeien. Wanneer het ziek wordt, gaat de boer met een machine het veld
.
In de zomer komen bovenop de stengels de Daar bevinden zich de
. . Middenin de zomer wordt
ons graanplantje geel en sterft het af. In de aren wordt nu het graan harder. De kan beginnen!!!
Lessenreeks voor de tweede graad van het basisonderwijs
FORT LIEFKENSHOEK werkboekje brood bakken
3
Het is oogst! Vul onderstaande woorden iN op de juiste plaats: maaidorsmachine - juli/augustus dorsvlegel - sikkel - stro - schoven hand - silo’s - zeis - dieren In de maanden
wordt het graan geoogst.
Vroeger gebeurde dit zware werk met de
.
De boer gebruikte wel twee hulpmiddelen:
en
. De vrouwen en kinderen bonden dan de graanstengels tot . Die werden dan netjes in de schuur opgeborgen. In de winterperiode had de boer veel tijd en dorste dan met een
het graan uit de aren.
Nu gebeurt het veel vlugger en het werk is ook heel wat eenvoudiger geworden. Een grote machine maait het graan en dorst meteen de graankorrels uit de aren. We noemen daarom zulke machine een . Hetgeen overblijft noemen we het
.
Het is de graanstengel zonder graan. De veehouder gebruikt dit in de winter voor de . Daardoor hebben ze het lekker warm. Het graan wordt bewaard in grote
© SHUTTERSTOCK
. Vandaar gaat het naar de fabriek die er meel van maakt.
DENKERTJE 1 maaidorsmachine kan op 1 dag 20 tarwevelden oogsten! Hoeveel velden kunnen 4 machines op 9 dagen dan oogsten?
Antwoord: maaidorsmachine
Lessenreeks voor de tweede graad van het basisonderwijs
FORT LIEFKENSHOEK werkboekje brood bakken
4
thema 11
Les 111
Bij de molenaar Vul onderstaande woorden iN op de juiste plaats: watermolen - wind - bakker - hard bloem - poeder - hout
Graan is erg
.
Vooraleer men met het graan iets wil doen, moet men het fijn malen. Vroeger kon de molenaar met behulp van twee wrijfstenen het graan tot fijn wit
verpulveren.
Dat was een langzaam werkje dat bovendien erg vermoeiend was. Windmolens die op de kracht van de draaien, maakten het werk al heel wat eenvoudiger. Als men sterk stromend water in de buurt had, kon men een
bouwen. De molenaar woonde in zijn
© Shutterstock
windmolen die vaak van
gemaakt was.
Waar vinden wij bij ons nog een molen?
Wordt hij nog gebruikt?
In de moderne fabriek maakt men het graan schoon en maalt het dan met grote molencilinders. Graankorrels die fijn gemalen zijn, noemen we . Vanuit de fabriek vertrekt deze bloem naar de .
traditionele windmolen Lessenreeks voor de tweede graad van het basisonderwijs
FORT LIEFKENSHOEK werkboekje brood bakken
5
Bij de bakker
Vul onderstaande woorden iN op de juiste plaats: deeg - werken - ’s nachts - vet - kneder - koeken, taarten - slapen - deeg - trog - water - gist Brood wordt niet alleen van bloem gemaakt. Je hebt ook nog en
,
nodig. Vroeger kneedde de bakker dit allemaal
in een houten
met zijn handen. Als alles goed door elkaar gekneed was, had
de bakker een
waarvan hij brood kon maken. Nu heeft bijna elke bakkerij een die het leven van onze bakker heel wat gemakkelijker maakt.
© shutterstock
Om lekker vers brood te hebben, is het nodig dat het brood gebakken wordt.
Dat betekent dat de
meeste bakkers overdag
en ’s nachts .
De vrouw van de bakker verkoopt dan overdag de verse broodjes in haar winkel. Natuurlijk maakt de bakker niet enkel brood; hij maakt ook nog
enzovoort. Daarvoor heeft hij telkens
weer een nieuw
nodig.
mechanische kneder
Lessenreeks voor de tweede graad van het basisonderwijs
FORT LIEFKENSHOEK werkboekje brood bakken
6
Les 111
© shutterstock
thema 11
Nu wordt het warm! elektriciteit - gesneden - verpakt - rijzen - gist - gas - oven Wanneer het brood klaar is, moet het eerst . Het wordt dan groter. Dat komt vooral door de eindelijk de
. Dan kan het in. Vroeger werd die
oven warm gestookt met hout en kolen. Nu gebeurt dit met
een moderne oven
of met
. Na een tijdje begint het lekker te ruiken in de bakkerij; het brood is klaar. Omdat het nog erg heet is, gebruikt de bakker een speciale stok om het brood uit de warme oven te halen. Dan wordt het
en
Hmm, lekker zeg !!!
In de zomer is het niet zo fijn in een bakkerij. Zeg zelf waarom!
Lessenreeks voor de tweede graad van het basisonderwijs
FORT LIEFKENSHOEK werkboekje brood bakken
7
De geschiedenis van het brood In de open lucht Heel lang geleden was broodbakken ‘vrouwenwerk’! Ze deden het in kleine zelfgemaakte oventjes in de open lucht. Het deeg werd op gloeiende stenen gelegd. Zo werd met veel geduld ‘hun broodje gebakken’. Of liever hun ‘pannenkoek’, want zonder gist waren die broéden plat … en hard! Zullen die mensen stevige kiezen gehad hebben!
In egypte In ’t land van de piramiden deed men het knapper. Een stukje deeg liet men verzuren, één of twee dagen lang. Zo kreeg men zuurdesem die men mengde met vers deeg. Brood om met lange tanden van te eten, denk je wellicht. Nee hoor, ’t werd er lekkerder, groter, dikker en zachter door… En weet je, dat kneden gebeurde toen nog met de … voeten! Durf je het thuis eens proberen?
In de bakkersoven Met gist in het deeg ging het opeens veel beter! Wel kwam er toen nog veel handenarbeid aan te pas. De bakkersoven werd zeker heet genoeg gestookt. Niet zo makkelijk met hout of kolen! En elk broodje ging tot zeven maal toe door de bakkershanden. Met de moderne machines gaat het toch vlotter!
in de industriële bakkerij Voor een broodje kan je nu nog altijd bij de bakker aanlopen, maar je vindt er ook in de winkel om de hoek of in de supermarkt. Dan krijg je wel brood uit een reuzenbakkerij. Ja, zeg maar fabriek! Zo’n duizend broden bakt de elektrische oven in één keer. Om van te duizelen, niet? Ook de andere machines zijn veel, veel groter dan bij de ‘warme bakker’! Een bezoekje waard, zo’n ‘brood-fabriek’. Of vindt je ma dat toch maar niks en kiest ze voor haar eigen, super-beste, zelfgemaakte brood? Lessenreeks voor de tweede graad van het basisonderwijs
FORT LIEFKENSHOEK werkboekje brood bakken
8
thema 11
Les 111
Tarwe, de gouden korrel! Op de kaart merk je dat
en rogge veel in ons land voorkomen.
In welke provincies?
Gelukkig dat wij in België over grote hoeveelheden tarwe kunnen beschikken. Dat komt doordat . Tarwe en gerst vragen een Rogge, maïs en haver kunnen in ons land geoogst worden op
bodem. gronden.
Hoe zou het komen dat we in ons land geen rijst vinden?
tarwe
rogge
gerst
haver
Lessenreeks voor de tweede graad van het basisonderwijs
FORT LIEFKENSHOEK werkboekje brood bakken
9
IN DE BAKKERSWINKEL ❏❏ Vul onderstaande woorden in achter het juiste nummertje: karrewiel - volkorenbrood - stokbrood - blikbrood (rogge) - suikerbrood - vloerbrood - chocoladebroodje appelflap - rozijnenkoek - boterkoek - berlijnse bol - croissant - krentenbrood - sandwich - kadetje
1.
2.
4.
3.
6.
5.
8.
7.
9. 10.
11. 12.
13.
15.
14.
1.
6.
11.
2.
7.
12.
3.
8.
13.
4.
9.
14.
5.
10.
15.
Lessenreeks voor de tweede graad van het basisonderwijs
FORT LIEFKENSHOEK werkboekje brood bakken
10
