WERK IS DE BESTE ZORG

Foto's: o.a. Guido de Kleijn

Ontwerp: SPEAX | all about identity

Drukwerk: Van Deventer, 's-Gravenzande

JAARVERSLAG 2014

STICHTING PATIJNENBURG

WERK IS DE BESTE ZORG

3 2

Werk zorgt dat je ergens bij hoort, geeft invulling aan je leven, geeft je zelfvertrouwen.

VOORWOORD

3

Het niet hebben van werk kan mensen letterlijk ziek maken. Werk is namelijk veel meer dan de zekerheid van een inkomen: weten dat je de huur kunt betalen en eten kunt kopen.

een beperking. Jongeren die nu bijvoorbeeld op de Herman Broere school of op de Praktijkschool zitten, zullen zoveel mogelijk direct bij reguliere werkgevers aan het werk moeten.

Werk zorgt dat je ergens bij hoort, geeft invulling aan je leven, geeft je zelfvertrouwen. Je baan geeft een basisveiligheid en betekenis aan je leven. Het ontbreken van deze veiligheid leidt tot veel problemen. Mensen raken in de schulden, raken in een isolement en v erliezen hun zelfvertrouwen: “Wie zit er nu nog op mij te wachten”. Inmiddels zitten in Nederland ruim 700.000 mensen in de bijstand. In Westland is deze groep de laatste jaren bijna verdubbeld (naar 1100) door het wegvallen van banen.

Een mooi streven en in een sociale omgeving als Westland is daar ook best een voedingsbodem voor. Jarenlang werden mensen die aan de kant stonden, opgevangen in het eigen vertrouwde netwerk. “Hij kan altijd wel een paar klusjes in de schuur doen.” Met die klusjes haalde hij ook nog wat werk uit handen van zijn collega’s. Die vanzelfsprekendheid zijn we een beetje kwijt geraakt. De productiedruk ligt hoog, marges werden kleiner dus er is flink gesneden. Toch zien we gelukkig weer een kleine kentering. Steeds meer Westlandse ondernemers worden partner van MVO Westland, een initiatief van Patijnenburg en gemeente Westland om ondernemers te stimuleren een bijdrage te leveren aan de sociale opdracht. Die gezamenlijke inspanning moet er toe leiden dat zo min mogelijk mensen afhankelijk zijn van een uitkering.

Daarnaast zijn er mensen die door een arbeidsbeperking aangewezen zijn op aangepast werk. Het recht op “passend” werk is in 1952 opgenomen in de mensenrechten. Dat leidde tot de oprichting van sociale werkvoorzieningen, waaronder Patijnenburg in 1953. Binnen de sociale werkvoorzieningen wordt werk op een dusdanige wijze georganiseerd, dat mensen met een beperking maximaal hun steentje kunnen bijdragen. Een goede structuur en voldoende opdrachten vanuit de markt zijn daarbij onontbeerlijk. Ons sociaal werkbedrijf heeft de afgelopen jaren een groot netwerk van ondernemers aan zich weten te binden, waardoor we onze maatschappelijke taak op een financieel gezonde wijze hebben kunnen uitvoeren. In 2015 treedt de participatiewet in werking en dat betekent dat het vangnet sociale werkvoorziening slechts beperkt toegankelijk is voor mensen met Jaarverslag stichting Patijnenburg 2014

Zodra een ondernemer de deuren open zet voor MVO Westland ontstaan er de mooiste matches. We zien weer dat banen gecreëerd worden, waardoor iemand ineens wel in het bedrijf past of een kans bieden aan de werkloze die normaal gesproken niet uitgenodigd zou worden voor een gesprek. Maar we moeten ook realistisch zijn. Niet alles kan opgevangen worden binnen bedrijven. Sommige mensen hebben meer structuur en begeleiding nodig dan we van een ondernemer kunnen verwachten. Een ondernemer wil daarnaast ook flexibel kunnen opereren. Daarin kunnen wij als werkbedrijf een oplossing bieden. We hebben jarenlange ervaring werkzaamheden van Jaarverslag stichting Patijnenburg 2014

diverse opdrachtnemers intern te organiseren. Daardoor kunnen wij een mooie werkgever zijn voor een grote groep mensen die anders aan de kant zouden staan. Dat betekent wel dat je dat werk in Westland moet behouden en niet over de grens het werk uitbesteden. Dat scheelt transport, vervuiling, maar nog veel belangrijker: dat scheelt onnodig mensen in de uitkering. Wij kunnen dan immers zorgen dat mensen betaald worden om deze werkzaamheden te verrichten. Ik heb er alle vertrouwen in dat we door een goede samenwerking tussen private en publieke partijen de samenleving weer een beetje mooier kunnen maken. Want als wij er samen voor kunnen zorgen dat mensen die zich nu uitgesloten voelen van de samenleving straks allemaal weer mee kunnen doen, dan hebben we een gezonde samenleving. Daarin kan Patijnenburg en haar re-integratiebedrijf Werkstroom een mooi steentje bijdragen samen met partners uit het veld. We hebben bewezen dat we een goede werkgeversrol kunnen vervullen voor een grote groep mensen. Dat willen we ook binnen de nieuwe wetgeving graag blijven doen. Laten we zorgen dat niemand onnodig aan de kant staat. In dit jaarverslag laten we zien hoe Patijnenburg en Werkstroom invulling geven aan onze mooie visie: Werk is de beste zorg. Ik ben er trots op dat zoveel mensen met liefde een bijdrage hebben geleverd en in hun verhaal laten zien wat werk betekent en wat onze bijdrage daarin is geweest. Ik wens u veel leesplezier!

Desiree Curfs Directeur Bestuurder Patijnenburg / Werkstroom

4

WOORD

Er is het afgelopen jaar heel veel op ons afgekomen door de decentralisaties in de zorg en de taken die vanuit het Rijk naar de gemeentes komen. We houden 2015 als overgangsjaar aan en hebben 2 miljoen euro gereserveerd zodat zoveel mogelijk bij het oude kan blijven en we met elkaar vanuit een integrale blik naar alle veranderingen kunnen kijken en de juiste keuzes kunnen maken. Patijnenburg is een belangrijke partner; zij denken met ons mee over de toekomst van ons SW-bedrijf en het reguliere re-integratiewerk, ook op het vlak van taakverbreding. We krijgen minder budget, dus moeten we slimme verbindingen maken om ervoor te zorgen dat de faciliteiten en de werkwijze van Patijnenburg optimaal gebruikt kunnen worden. In de Participatiewet is afgesproken dat nieuwe instroom in de SW bedrijven stopt en dat er, niet alleen bij reguliere werkgevers, maar ook bij de overheid zelf een groot aantal garantiebanen wordt gecreëerd. Ik ben dan ook blij dat we hier in het Westland een startverklaring hebben ondertekend met de brancheverenigingen zodat we samen invulling kunnen geven aan deze sociale opdracht. We hebben met Werkplein wel de goede faciliteiten, maar we hebben natuurlijk ook werk nodig, dus doen we een oproep aan werkgevers mee te doen met de beweging MVO Westland, ondernemen met je hart.

5

Ik zie Patijnenburg als spin in het web en spil in het totale proces, accountmanagers benaderen actief bedrijven om banen te creëren voor mensen die aan de kant staan of opdrachten binnen te halen voor ons Werkbedrijf. Daarnaast bieden ze passende begeleiding en coaching. Ik ben er trots op hoe ze functioneren.

Met veel gemotiveerde mensen kunnen we ver komen!

En er zijn al goede resultaten geboekt: zo is er bijvoorbeeld een bedrijf dat zijn hele werkproces zo heeft omgezet dat het uitgevoerd kan worden door mensen hier bij Patijnenburg. En met veel gemotiveerde mensen kunnen we ver komen! Wethouder M. el Mokaddem, Gemeente Westland

Doel is om zoveel mogelijk mensen aan het werk te krijgen, want naast de mensen vanuit de SW bedrijven hebben we in het Westland ook nog ruim 1.000 mensen die we uit de uitkering willen halen. Bovendien zijn er natuurlijk altijd mensen die een beschutte werkplek nodig hebben en ook daar moeten we invulling aan geven. Jaarverslag stichting Patijnenburg 2014

Jaarverslag stichting Patijnenburg 2014

INHOUDSOPGAVE

6

Voorwoord . . .................................................................. Woord .......................................................................... Inhoudsopgave . . ............................................................ Werkbedrijf ................................................................... Productiebedrijf...................................................... Dienstverlening...................................................... Resultaat............................................................... Werkstroom .................................................................. Aantal vervulde vacatures. . ....................................... Relaties................................................................. Regionale samenwerking. . ........................................ Resultaten WSW...................................................... WWB..................................................................... Personeel ..................................................................... Scholing................................................................ Investors in People (IIP) ........................................... Gezondheidsmanagement........................................ Ziekteverzuim WSW................................................. Ziekteverzuim Kader................................................ Ziekteverzuim Totaal ............................................... Arbo. . .................................................................... Tot slot.................................................................. Sociaal verslag .............................................................. SISA ..................................................................... Financieel Jaarverslag ..................................................... Algemeen . . ............................................................ Jaarverslag stichting Patijnenburg 2014


7

2 4 7 9 10 12 13 19 20 20 20 23 25 29 29 29 30 31 33 33 33 33 35 35 38 38

Bijzondere gebeurtenissen . . ..................................... 40 Toekomstparagraaf. . ............................................... 41 Financiële informatie............................................... 43

Interviews Frank Haagsma, manager Werkbedrijf ............................... 8 Shanon van der Pijl, medewerkster Vrolijk Special Cleaning .. 10 Joany Vrolijk, schoonmaakbedrijf Vrolijk Special Cleaning . . ... 11 Joey van der Water, medewerker Groen .............................. 12 Edwin Bakker, bedrijfsleider Beheer Leefomgeving .............. 14 Ronald van der Ende, HR Solar zonneboilersysteem ............. 15 Ed van der Lans, medewerker metaal (HR Solar) .................. 16 Trudy van Vliet, werkt voor Patijnenburg bij Esperit Elements. 16 Jan van Geest, Esperit Elements. . ....................................... 17 Wilma Bongaards, medewerkster assemblage..................... 18 Remco Broekhuizen, medewerker assemblage .................... 18 Martin de Bruin.............................................................. 20 Gerard Mahieu, manager Werkstroom................................ 21 Joyce Bennema, werkconsulent bij Werkstroom.. .................. 22 Edwin Zuidgeest, accountmanager Werkstroom / MVO.......... 24 Thea Gouweleeuw (in traject naar werk)............................. 27 Josie Kunseler, manager staf............................................. 28 Eric Vermeer, hoofd facilitaire zaken. . ................................. 31 Ron van Es, meewerkend voorman.. ................................... 32 Koos Bouhuizen, Voorzitter OR Arie van der Ende, Vice voorzitter OR. . ................................ 36

8

INTERVIEW

WERKBEDRIJF

Mijn belangrijkste taak als manager van het Werkbedrijf is werk zoeken, organiseren en geschikt maken voor onze medewerkers, die niet geheel op eigen kracht kunnen opereren op de arbeidsmarkt. Dat betekent onder meer dat we methodes, instrumenten en gereedschappen bedenken om complexe werkzaamheden te vereenvoudigen.

Het werkbedrijf heeft in 2014 opnieuw goede financiële resultaten geboekt. Dit resulteert zich in omzetgroei maar vooral in toename van resultaat. In perspectief van deze financiële cijfers zien we een dalende trend in het ziekteverzuim en een positieve uitslag van het medewerkers tevredenheidsonderzoek.

Mensen in hun eigen kracht en verantwoording zetten. We zijn daarin als Patijnenburg de laatste jaren gegroeid en professioneler geworden. Met een goede eindcontrole van onze kant op de producten kunnen we kwaliteit leveren en weten we onze klanten tevreden te houden. Dit geldt niet alleen voor de productie binnen onze eigen werkplaats. We zijn ook andere samenwerkingsverbanden aangegaan, waarbij we hetzelfde resultaat nastreven. Zo is er een schoonmaakbedrijf, waarmee we een meerjarig samenwerkingsverband zijn aangegaan, dat personeel van ons heeft overgenomen en de begeleiding zelf organiseert. Daarnaast hebben wij bij een tuinderij op locatie een stuk productie overgenomen waar ruim 20 mensen werken onder onze verantwoordelijkheid en begeleiding. U leest hierover in dit jaarverslag meer. We zijn werkgever, maar wel een speciale! Frank Haagsma, manager Werkbedrijf

9

Omzet werkbedrijf

Omzet werkbedrijf per Fte 2013


Verschil

2013

2014

Fte

(gem 2014)

€ 1.924.900

€ 1.892.600

-2%

Productiebedrijf

€ 15.650

€ 13.774

137,4

Beh. Leefomgeving

€ 482.600

€ 509.600

6%

Beh. Leefomgeving

€ 15.720

€ 17.818

28,6

Groenbedrijf

€ 607.300

€ 651.500

7%

Groenbedrijf

€ 17.204

€ 17.145

38,0

Facilitair

€ 301.800

€ 338.300

12%

Facilitair

€ 12.318

€ 13.062

25,9

€ 3.318.613

€ 3.394.014

2%

Productiebedrijf

Mensen in hun eigen kracht en verantwoording zetten.

2014

Totaal


INTERVIEWS

10

Productiebedrijf Eind 2013 hebben we afscheid moeten nemen van drie grote klanten van het productiebedrijf en € 150K omzetverlies. De drie klanten nemen het besluit op basis van kostenbesparing en efficiency door het werk te verplaatsen. Door extra inzet op acquisitie is het omzetverlies in 2014 beperkt gebleven tot 2%.

Dit is geen dagbesteding meer maar echt werk!

Door toename van het WSW bestand en verschuivingen van personeel in het werkbedrijf heeft het productiebedrijf bijna 20% meer productiepersoneel 1e half jaar 2e half jaar per jaar beschikbaar % uren geen werk t.o.v. beschikbare uren 2008 848 3802 4650 165000 3% aan het werk. Zonder toename van de uren stilstand of ‘vulwerk’ hebben we 2009 16033 1585 17618 170000 10% 2010 3044 1899 4943 170000 3% deze groep geschikt werk kunnen bieden. 2011 620 1003 1623 170000 1% 2012 2013 2014 2015

1421 392 2145

6030 5146 5050

7451 5538 7195 0

180000 186300 221940

De lijnen zijn kort, de organisatie is transparant en we werken in goede harmonie samen.

4% 3% 3% #DEEL/0!

Produc'ebedrijf: aantal uur s'lstand % uren geen werk t.o.v. beschikbare uren

Doelstelling is maximaal 2% van aantal beschikbare uren 4%

3% 3%

3%

2%

Ik werk nu bijna een half jaar via Vrolijk Special Cleaning hier bij Patijnenburg. Ik vind het prettig om alles netjes schoon te houden zodat het er goed uitziet. We werken met een ploeg van 4 of 5 mensen, ik ben ingewerkt zodat ik nu zelfstandig mijn taken kan doen. Ik voel me hier veilig. Ik had een Wajong uitkering, maar heb nu een vast contract. Het is wel lekker dat ik nu mijn eigen geld verdien en dat de overheid niet meer voor mij hoeft te betalen. Ik moest wel even wennen, dit is geen dagbesteding meer maar echt werk!

2011

2012

2013

2014

Tussen Patijnenburg en Vrolijk Special Cleaning is een bijzondere samenwerking ontstaan. Wij hebben de afgelopen jaren al verschillende pilots gedaan met bv het WerkgeversServicepunt om mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt weer kans op werk te bieden.

Ooit hoop ik bij Pieter van Foreest in de keuken te kunnen werken, maar voorlopig ga ik eerst hier nog wat leren!

Omdat Patijnenburg nog niet veel ervaring en know-how had op het gebied van schoonmaak, hebben wij vorig jaar een rayonmanager geleverd. Dit heeft uiteindelijk geresulteerd in een nieuw soort overeenkomst. Wij hebben nu namelijk 11 mensen in detachering bij ons werken die op hun beurt weer worden uitgezonden naar kantoren in Den Haag Zuid en het Westland, onder andere bij Patijnenburg zelf.

Shanon van der Pijl, medewerkster schoonmaak via Vrolijk Special Cleaning Jaarverslag stichting Patijnenburg 2014


1%

2010

11

Onze rayonmanager is leidinggevend aan dat team en is door Patijnenburg ondersteund en begeleid op het gebied van Personeel & Organisatie en PR. Hij is de schakel tussen medewerkers en opdrachtgevers. De lijnen zijn kort, de organisatie is transparant en we werken in goede harmonie samen. Ook onze opdrachtgevers zijn tevreden en vinden het belangrijk dat iedereen op deze manier mee kan blijven doen in de samenleving. Met deze samenwerking voldoen we aan het zogenaamde MVO Westland keurmerk. Dat dragen we ook uit naar buiten, niet alleen naar opdrachtgevers maar ook naar “con-collega’s” uit de omgeving. Wie weet wat dat in de toekomst voor Patijnenburg nog oplevert! Joany Vrolijk, schoonmaakbedrijf Vrolijk Special Cleaning

INTERVIEW

12

WERKBEDRIJF

13

Dienstverlening

Resultaat

Zowel het Groenbedrijf als bedrijfsonderdeel Beheer Leefomgeving werken voornamelijk voor de Gemeente Westland. Dit zijn vaste bestekken die zo efficiënt mogelijk worden uitgevoerd. Daarnaast is er een toename aan nieuwe klanten en projecten om de medewerkers zo breed mogelijk in te zetten. Beheer Leefomgeving richt zich onder andere op de markt van recycling. Bijvoorbeeld door het demonteren van elektriciteitsmeters worden waardevolle grondstoffen geselecteerd voor hergebruik.

De stijging in omzet met gelijkblijvende kosten zorgen voor een toename van het resultaat voor het werkbedrijf van 7%. De meeste bedrijfsonderdelen laten een toename zien van de productiviteit uitgedrukt in gewerkte uren. Het netto uurtarief wordt bepaald na aftrek van de operationele bedrijfskosten. Dit tarief is zonder aftrek van overheadkosten van Patijnenburg breed.

Van het Facilitair bedrijf is de omzet in 2014 verder gestabiliseerd. De dienstverlening die wij bieden in de schoonmaaksector beperkt zich tot dagschoonmaak terwijl de markt vraagt om een breder dienstenpakket. Dit geeft de noodzaak aan om samenwerking te zoeken met een partij die dit wel kan bieden. In 2014 heeft de voorbereiding plaatsgevonden om het schoonmaakpersoneel en de projecten over te dragen aan twee commerciële partijen.

Dan krijgen we ook complimenten, dat is mooi.

Ik werk nu sinds 5 jaar in het groenonderhoud. Ik heb mijn hoveniersdiploma en ik heb bij Patijnenburg de cursus Beginnend Leidinggevende gevolgd. Samen met een collega stuur ik een groep aan. Onze ploeg is in de wijken Opstal en Kruisbroek aan het werk, met name schoffelen en in de winter hebben we snoei- en zaagwerk. Dat vind ik eigenlijk het leukst, werken met de snoeimachine en de kettingzaag. Het is ons gelukt het onderhoud bij het Westerhonk in Monster te krijgen. Het was daar zo vervuild, dat ik een tijdje moest bijspringen. Dan krijgen we ook complimenten, dat is mooi. En als ik de mensen daar in een rolstoel zie zitten, ben ik blij dat ik gezond ben! Joey van der Water, medewerker Groen Jaarverslag stichting Patijnenburg 2014

Er is ook een ander belangrijk resultaat te benoemen. Ook in 2014 heeft het werkbedrijf van Patijnenburg passend werk kunnen bieden aan 275 mensen uit het Westland die afhankelijk zijn van een passende werkplek en goede begeleiding.

Dit hebben wij kunnen realiseren door betrokken collega’s en vooral vele opdrachtgevers die werkzaamheden uitbesteden aan Patijnenburg. Uitbesteden begint meestal vanuit de bedrijfsmatige overweging maar leidt meestal tot een grote sociale meerwaarde voor de ondernemer. Dat is “ondernemen met je hart”! Deze opdrachtgevers en collega’s maken het bedrijf waar we zo trots op zijn. Via enkele verhalen laten we u graag kennis maken met de mensen achter het werkbedrijf.

2014

2013

Productiviteit uurtarief bruto uurtarief netto Productiviteit uurtarief bruto uurtarief netto Productie Beheer Leefomgeving Groen Schoonmaak Detachering

1.335 1.487 1.286 1.384 1.487

€ 7,04 € 11,97 € 13,31 € 9,41 € 9,18

€ 1,34 € 7,19 € 8,75 € 4,36 € 6,27

Productie:

Jaarverslag stichting Patijnenburg * productiviteit iets omlaag. 2014

* bruto uurtarief omlaag, minder opbrengsten * uurtarief netto iets omlaag, hogere kosten. Totaal resultaat is € 16.000 hoger dan 2013.

1.355 1.515 1.242 1.275 1.405

€ 7,30 € 11,77 € 13,57 € 10,82 € 9,47

€ 1,42 € 6,01 € 9,34 € 6,24 € 6,89

14

INTERVIEWS

15

Onze samenwerking heeft al een lange geschiedenis en is begonnen met een aantal mensen die vanuit het SW-bedrijf werden gedetacheerd en uiteindelijk bij ons in dienst zijn gekomen. Wij werken hier in een redelijk hectische omgeving dus dan lukt het niet altijd om medewerkers goed te laten functioneren en gaat dat, met begeleiding, bij Patijnenburg beter.

Dat geeft voldoening in je werk. Wij zorgen met onze medewerkers voor het schoonhouden van de buitenruimte. We werken niet alleen voor de gemeente, maar ook voor staatsbosbeheer en woningcorporaties. Zij zijn onderdeel van en doen mee in de samenleving, werk is hierbij heel belangrijk. Ze werken meestal in groepjes en krijgen de verantwoordelijkheid die ze aankunnen. Ook een goede voorbereiding, de juiste planning en eventueel aangepast gereedschap dragen bij aan een gezond werkklimaat.

Door de medewerkers mee te nemen naar een eindoplevering bij een opdrachtgever, vergroten we de betrokkenheid en wordt het werk van henzelf. Onze medewerkers vallen buiten op met hun oranje jasjes, maar ook het werk dat ze doen is zichtbaar voor iedereen en ze krijgen dan ook veel complimenten voor het resultaat, niet alleen van burgers maar ook vanuit de politiek.

We proberen zoveel mogelijk werk bij Patijnenburg neer te leggen, zoals het maken van profielen en dakhaken. We doen dat in samenspraak en met goede werkomschrijvingen. We maken zoveel mogelijk handvatten en tools om de onderdelen zo makkelijk mogelijk te kunnen monteren. Het afgelopen jaar hebben we gezamenlijk een zaagmachine aangeschaft zodat we meer werk samen kunnen doen. We zoeken naar de beste oplossingen en hebben met elkaar een meerjarige afspraak gemaakt. De kwaliteit is van hoog niveau, de afstand is beperkt dus dat scheelt transportkosten en de onderlinge contacten zijn goed. Ook qua planning levert het over het algemeen geen problemen op. Kortom, het proces loopt goed. Ronald van der Ende, HR Solar zonneboilersysteem

Dat geeft voldoening in je werk. Edwin Bakker, bedrijfsleider Beheer Leefomgeving Jaarverslag stichting Patijnenburg 2014


Kortom, het proces loopt goed.

16

INTERVIEWS

Hier zijn ze blij met me. Ik werkte vroeger in de tuinbouw, maar werd ziek en zat heel lang thuis. Al 5 jaar werk ik nu op de afdeling metaal en doe montagewerk voor HRSolar. Zij maken zonneboilersystemen voor op het dak. Het is technisch werk, maar alles staat voorgeschreven dus is het goed te doen. Soms is het een beetje chaotisch, moet je opeens aan iets anders beginnen dat ze het liefst “vandaag” al geleverd hebben. Maar dat kan ik wel aan. We gaan binnenkort een keer kijken bij HRSolar, zodat we kunnen zien wat er met onze producten gebeurt. Het werken bij Patijnenburg was mijn kans, hier zijn ze blij met me. Eigenlijk ben ik door “mijn ellende” nog in een leuke baan gerold. Ed van der Lans, medewerker metaal (HR Solar)

INTERVIEW

17

Je merkt dat mensen die hier werken opbloeien.

Ze zien waar mijn capaciteiten liggen en die gebruiken ze! . Als tafelhoofd bij Esperit houd ik een oogje in het zeil hoe de productie van de orders loopt. De daghandel moet voor 12 uur klaar zijn, dus dan is het op zijn drukst. We maken de modellen van bloemstukken volgens een voorbeeld maar ik zeg altijd aan mijn tafel: je moet het zo maken, dat je het zelf zou willen kopen! Verder maak ik proefmonsters om nieuwe klanten binnen te halen. Als er problemen zijn, kan ik bij Henk van Ruiven (Patijnenburg) terecht. Zeker in het begin moest ik wennen omdat nog niet alles goed georganiseerd was. Maar er is naar me geluisterd, dingen zijn verbeterd en ik merk dat ik gewaardeerd word. Ik zit hier op mijn plek en kan mijn creativiteit kwijt. Ik ben nu ook uitgekozen om een stagiair te begeleiden, dus ze zien waar mijn capaciteiten liggen en die gebruiken ze! Jaarverslag stichting Patijnenburg 2014

Trudy van Vliet, werkt voor Patijnenburg bij Esperit Elements

We werkten al meer dan 10 jaar met Haegheflor in Monster maar de kwekerij ging dicht en het werk werd verplaatst naar Den Haag. Toen hebben we besloten het werk hier in ’s-Gravenzande naar ons toe te halen. Na vergelijking met een aantal aanbieders (o.a. uitzendbureaus, onze huidige leverancier en Patijnenburg) hebben we gekozen voor de samenwerking met Patijnenburg. Daar hadden we het beste gevoel bij, zonder dat het qua prijs echt veel scheelde. De taakverdeling is goed: Patijnenburg zorgt voor de bemanning en de begeleiding - er zijn nu ca. 25 mensen aan het werk - en wij zorgen ervoor dat de bestellingen binnenkomen en op tijd de deur uitgaan.

80% van de werkzaamheden is het maken van arrangementen, plantenschalen en –bakken. We hebben een pakket van zo’n 300-400 verschillende modellen. Verder kweken we hangplanten en zijn er plannen om hier een winkel te beginnen zodat we alles wat we kweken en maken direct kunnen verkopen. Die winkel zou dan ook weer bemand kunnen worden door mensen vanuit het SW-bedrijf. Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen; we deden dat al, maar we gaan het ook naar buiten brengen door de ontwikkeling van een speciaal label in onze producten: social with a smile! Je merkt dat mensen die hier werken opbloeien, hier zie je dat werk de beste zorg is! Jan van Geest, Esperit Elements


18

INTERVIEWS

INTERVIEW

WERKSTROOM

De sfeer is goed en meningsverschillen praten we uit.

Je wordt goed begeleid en de sfeer is prima.

Ik werk al bijna 30 jaar bij Patijnenburg, dus ik heb al van alles gedaan. Ik ben allround medewerker. Ik zit nu in de assimilatieverlichting, we zetten voor Agrolux de lampen voor de tuinbouw in elkaar. Dat doen we met 12 man aan de band. De sfeer is goed en meningsverschillen praten we uit. De productie van de lampen loopt niet het hele jaar rond en dat is erg jammer want het is leuk werk.

Ik ben pas op eind september binnengekomen. Ik heb hier eerst bijna jaar stage gelopen vanuit school en mijn diploma praktijkonderwijs gehaald. Ik had een halfjaarcontract maar ik heb nu een vast contract. Het lukte mij net niet om een andere opleiding te gaan doen of in een reguliere baan te werken. Ik doe nu inpakwerk, maar ik zou het liefst de lampen van Agrolux monteren. Ik ben blij dat ik hier werk. Je wordt goed begeleid en de sfeer is prima. Je kunt het ook beter gezellig houden want je moet elke dag met elkaar werken.

Mensen die hier op de open dag waren hebben kunnen zien dat het best technisch werk is. De meewerkend voorman stuurt de band aan en geeft goede uitleg hoe alles aangesloten moet worden. Ook let hij op de kwaliteit want die is heel belangrijk voor de klant. Wilma Bongaards, medewerkster assemblage

Toen ik hier net was vond ik het lastig, een sociale werkplaats, maar eigenlijk is het een gewoon bedrijf.

Werkstroom is het re-integratiebedrijf van Patijnenburg. We begeleiden mensen met een sw indicatie, Wajongers en mensen met WWB-uitkering naar en op een (passende) betaalde baan. We brengen de mogelijkheden van de kandidaten in kaart en ontwikkelen hun werknemersvaardigheden. Kandidaten die “arbeidsfit” zijn worden bemiddeld door het werkgeversteam die onder het label MVO Westland een netwerk van werkgevers heeft opgebouwd. Bij onze aanpak hanteren we de volgende uitgangspunten: • Eigen verantwoordelijkheid van de kandidaat. Hij/zij blijft verantwoordelijk voor zijn eigen situatie en kan ondersteuning krijgen waar hij/zij dat nodig heeft. De kaders van de uitvoeringsafspraken met de gemeente zijn hierbij leidend. • Kortste weg naar werk: De kandidaat heeft vanaf het start moment zijn focus liggen op het zo snel mogelijk verkrijgen van een betaalde baan. • Noodzaak tot het vinden van werk: De kandidaat is zich er van bewust zijn dat hij/zij alles in staat moet stellen om een betaalde baan te vinden. Met de kandidaten worden concrete afspraken gemaakt over de te ondernemen activiteiten. • Integrale aanpak is noodzakelijk om kandidaten met een meer voudige problematiek op weg naar werk goed te kunnen onder steunen. Dit vraagt om samenwerking met de verschillende hulpinstanties. • Maatwerk, omdat iedere cliënt uniek is en over eigen specifieke kwaliteiten beschikt en ondersteuningsvraag heeft.

Remco Broekhuizen, medewerker assemblage Jaarverslag stichting Patijnenburg 2014


19

MVO Westland stimuleert en activeert ondernemers om hun steentje bij te dragen aan de sociale opdracht zoveel mogelijk mensen mee te laten doen aan de arbeidsmarkt. Zij ondersteunt ondernemers bij het invulling geven van het Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen. MVO Westland heeft in 2014 voor haar relaties verschillende evenementen en bijeenkomsten georganiseerd. Deze bijeenkomsten waren enerzijds gericht op het informeren van werkgevers over de participatiewet en anderzijds om werkgevers te interesseren voor onze doelgroep met een grote afstand tot de arbeidsmarkt. Met succesverhalen werden werkgevers door werkgevers geïnspireerd om mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt een kans te bieden in hun bedrijf. Accountmanagers MVO adviseren de werkgevers om daadwerkelijk kansen te bieden aan deze doelgroep. De belangrijkste bijeenkomsten • • • • •

Ondernemersontbijt op Valentijnsdag KUBO masterclass participatiewet REXNORD Presentatie nieuwe MVO Partners en good practices MVO Gala Westlands Bedrijfsleven (VNO, LTO en MKB): Inspiratie bijeenkomst good practices

INTERVIEWS

20

Aantal vervulde vacatures In 2014 zijn er 163 vacatures vervuld, waarvan: • 59 bij een mvo partner • 3 bij een proud partner • 92 bij andere werkgevers • 9 op basis van SROI Relaties

21

Ik ben weer snel en op een leuke manier aan het werk.

Maatwerk leveren voor een goed resultaat.

Ik ben 20 jaar zelfstandig ondernemer geweest met een eigen exportbedrijfje. Door de economische crisis heb ik mijn bedrijf helaas moeten beëindigen. En dan zit je dus alleen thuis met een bijstandsuitkering. Zie daar maar eens mee rond te komen.

Het is mijn verantwoordelijkheid zoveel mogelijk in het werk te stellen om mensen weer arbeidsfit te krijgen. Daarbij spelen onze werkconsulenten een belangrijke rol. Zij gaan de relatie aan met mensen die al langere tijd uit het arbeidsproces zijn en moeten weten wat er nodig is om ze weer aan de slag te krijgen. Hun professionaliteit en deskundigheid zorgen ervoor dat mensen een stap in het re-integratieproces kunnen maken. Niet door letterlijk voor ze te zorgen, maar door middel van gerichte ondersteuning. Maatwerk leveren voor een goed resultaat.

Eind 2014 zijn er 76 MVO partners. In dit jaar hebben 41 nieuwe werkgevers zich aangesloten bij MVO Westland. Negen van deze partners hebben de status van Proud Partner. Regionale samenwerking Gemeenten en UWV hebben hun krachten gebundeld in de regionale werkgeversdienstverlening. MVO Westland, WerkgeversServicepunt Delft uit Delft, RWC uit Rijswijk, het WerkgeversServicepunt Den Haag en het UWV vormen samen het WerkgeversServicepunt (WSP) Haaglanden. Met deze samenwerking kunnen we effectievere werkgeversbenadering realiseren.

Ik heb het geluk dat ik bij Joyce (werkconsulente) terecht kwam. Zij heeft haar best gedaan me weer zo snel mogelijk in een werktraject te krijgen èn onder de mensen. Het resultaat mag er zijn. Op mijn leeftijd (59 jaar) werk ik nu als huismeester op verschillende locaties via VDM Holland. Op dit moment nog met behoud van een uitkering maar ik heb het uitzicht op een vaste aanstelling. Ik ben weer snel en op een leuke manier aan het werk. Dat is wel een klein wonder! Martin de Bruin


Veel werkgevers laten hun maatschappelijke betrokkenheid al zien door sponsoring of hun deelname aan goede doelen acties. Je merkt gelukkig dat zij ook open staan om voor deze groep werknemers iets te betekenen. We organiseren bijeenkomsten waarin ondernemers aan elkaar hun verhaal vertellen. Dat kan vooroordelen wegnemen, zodat mensen vanuit de bijstand of met een handicap weer een kans krijgen op de arbeidsmarkt. Werkgevers begrijpen gelukkig dat werk voor deze groep belangrijk is en zijn bereid daarin te investeren. Zij ondernemen met hun hart!

En daar hebben we ook werkgevers voor nodig. Gerard Mahieu, Manager re-integratie/werkgeversdienstverlening Werkstroom Jaarverslag stichting Patijnenburg 2014

22

INTERVIEW

WERKSTROOM

Mensen realiseren zich dat ze zelf verantwoordelijk èn aan zet zijn .

Als werkconsulent begeleid je mensen die al langer uit het arbeidsproces zijn. Alles wat belemmerend werkt om weer aan de slag te komen brengen we in beeld. We gaan samen een traject in richting werk, heel gestructureerd, met duidelijke acties. Mensen realiseren zich dat ze zelf verantwoordelijk èn aan zet zijn. Dan is wel het prettig als er iemand van ons naast ze loopt. Je bouwt een vertrouwensband op. Mensen voelen zich gehoord en serieus genomen en dat is een mooie basis om vanuit te kunnen werken.

Je ziet mensen vaak met de nodige scepsis binnenkomen en starten aan het re-integratietraject van 8 weken. En toch maken ze dan een hele omslag. Want ondanks het feit dat ze ook op de productie-afdeling moeten werken, zijn ze wel weer onder de mensen en hebben ze structuur. Zo maken ze er toch weer iets positiefs van. Dat is wel het mooiste succes.

Joyce Bennema, werkconsulent bij Werkstroom


23

Sinds het begin van 2014 is de samenwerking tussen de verschillende WSP’s geïntensiveerd. Dit komt onder andere tot uiting in: • Gezamenlijk optrekken in sectorbenaderingen • Eén contactpersoon voor werkgevers • Sturing op regionale plaatsingsresultaten • Vrijgeven en delen van elkaars vacatures en projecten • Organisatie van gezamenlijke bijeenkomsten voor accountmanagers • Eenduidig gebruik van registratiesysteem WBS • Maandelijkse afstemming en coördinatie van WSP managers op gezamenlijke marktbewerkingsactiviteiten • Gezamenlijk optrekken in implementatie van de regionale toolbox, afstemming in de communicatie en opleiding van medewerkers.

Resultaten WSW:

Begeleid Werken Beginstand 2013

23

Instroom

1

Uitstroom

3

Eindstand 2013

21

Jobcoaching Beginstand 2014

5

Instroom

13

Uitstroom

6

Eindstand 2014

12

Detacheren Beginstand 2013

54

Instroom

5

Uitstroom

4

Eindstand 2013

55


IRO Beginstand 2014

5

Instroom

7

Uitstroom

9

Eindstand 2014

3

24

INTERVIEW

WERKSTROOM

naar het traject Plaatsing met Ondersteuning of het LeerWerkTraject. Dit is afhankelijk van de afstand tot de arbeidsmarkt en de ondersteuning die een kandidaat nodig heeft.

25

Resultaten In 2014 zijn er 356 trajecten afgesloten

Ik maak me sterk om mensen uit de bijstand weer aan het werk te krijgen. Ons bestand is anno 2014 heel divers; jongeren, ouderen, hoog opgeleid en jonge moeders. En de slogan: “als je wilt werken, kun je werken” geldt helaas niet altijd meer. Zeker niet als je wat beperkingen hebt.

WWB Re-integratietrajecten voor de gemeente Westland We onderscheiden de verschillende fases: • Diagnosefase – Starttraject • Re-integratiefase – Traject Direct naar Werk – Traject Plaatsing met Ondersteuning – Leerwerktraject

Als accountmanager is het mijn taak acquisitie te doen naar nieuwe werkgevers, maar ook bestaande relaties met werkgevers te onderhouden. En gelukkig leidt dit vaak tot nieuw werk. Zo was ik laatst in het kader van relatiebeheer bij een werkgever en liep ik met een nieuwe vacature de deur uit. Ik kon meteen een aantal kandidaten voorstellen en dat heeft ertoe geleid dat deze door ons is ingevuld. Ik probeer altijd afspraken te maken met bedrijven dat zij hun vacatures eerst bij ons neerleggen. Zij begrijpen dat werk voor onze kandidaten heel belangrijk is. De sociale betrokkenheid is gelukkig groot. We zijn er ten slotte allemaal bij gebaat dat er zo weinig mogelijk mensen aan de kant staan. Edwin Zuidgeest, accountmanager Werkstroom / MVO

Resultaten re-‐integraQetrajecten Resultaten afgesloten trajecten 2014 - 356 trajecten

We zijn er allemaal bij gebaat dat er zo weinig mogelijk mensen aan de kant staan.

33%

47%

Plaatsing Beeindiging uitkering

12% 8%

Uitval verwijtbaar gedrag Uitval

In 2014 zijn er 166 kandidaten geplaatst op een betaalde baan. Het belastingpercentage is ten opzicht van 2013 licht gestegen van 42% naar Kandidaten krijgen na een voorlichting een diagnosegesprek(ken). In dit 47%. 52% van de kandidaten is geplaatst met een dienstbetrekking van gesprek wordt bepaald welke route het best past bij de kandidaat. Hierbij In 2014 32 uur of meer. 52% plaatsingen is duurzaam (6 maanden of langer). zijn er 166 kandidaten geplaatst op een betaalde baan. Het belastingpercentage is ten is de afstand tot de arbeidsmarkt bepalend. Kandidaten met een korte opzicht van 2013 licht gestegen van 42% naar 47 %. 52% van de uitvalpercentage kandidaten is geplaatst met grotendeels een dienstbetrekking van 32 door uur of meer. afstand tot de arbeidsmarkt komen op het traject Direct naar Werk. Het wordt veroorzaakt medische 52% plaatsingen is duurzaam (6 maanden of langer). problemen die instroom op de arbeidsmarkt structureel of voor de korte Het uitvalpercentage wordt grotendeels veroorzaakt door medische problemen die instroom op de Indien het diagnose aanleiding geeft tot nader onderzoek start de kandi- arbeidsmarkt termijn belemmeren. structureel of voor de korte termijn belemmeren. daat met het Starttraject. Kandidaten met voldoende mogelijkheden om toe geleid te worden naar betaald werk stromen door naar het traject Plaatsing met Ondersteuning of het LeerWerkTraject. Dit is afhankelijk van de afstand tot de arbeidsmarkt en de ondersteuning die een kandidaat nodig heeft.


INTERVIEW

26

27

Ik heb altijd als administratief medewerker gewerkt. Maar in deze fase van mijn leven, ik ben 56 jaar, lukt het helaas niet op eigen kracht werk te vinden. Ik zit nu in het reïntegratietraject van 12 weken, dat betekent dat ik ook fabriekswerk moet doen. Ik was daar in het begin niet gelukkig maar het geeft me wel structuur. Onderdeel van het traject is ook een sollicitatiecursus en alle begeleiding die daarbij hoort. Gelukkig zijn de consulenten hierin heel actief. Ze hebben me bijvoorbeeld geholpen met het maken van een filmpje waarin ik me moest presenteren bij een werkgever. De resultaten zijn er zeker; gedurende het traject verdwijnen er mensen omdat ze een baan gevonden hebben. Dat geldt helaas nog niet voor mij maar ik ben positief. Want een werkgever krijgt met mij een volwassen en volwaardige kracht, gepokt en gemazeld in mijn vakgebied.

Thea Gouweleeuw (in traject naar werk)



Een werkgever krijgt met mij een volwassen en volwaardige kracht.

28

INTERVIEW

PERSONEEL

Spreek mensen aan op hun eigen verantwoordelijkheid.

In onze visie staat dat werk nodig is als voorziening voor je inkomen en dat is natuurlijk zo want als dat ontbreekt heeft dat direct effect op je leven; bovendien zorgt werk er voor dat je ergens bij hoort, je kunt ontwikkelen, mensen ontmoet en plezier hebt. En of het nu gaat om SW medewerkers of de medewerkers van de afdeling financiën, we moeten als MT onze visie duidelijk hebben en communiceren aan welke doelen we werken en wat dat betekent voor iedere medewerker. Bovenaan staat dat je wordt gewaardeerd om wat je doet. En dat we oog hebben voor wat iemand goed doet, goed kan. Daar is vooral de focus op, insteken op iets dat iemand al goed kan; we willen ieders kwaliteit uitbouwen en competenties verder ontwikkelen.

In 2014 is ingezet op het borgen van de ondersteuning en begeleiding van personeel, zowel SW als kader, in lijn met hetgeen daarvoor in de jaren 2012 en 2013 is uitgezet. Dit betekent dat de focus lag op het borgen van • de coaching/begeleidingsmethodiek Individuele Vraaggerichte Benadering (IVB) • functionerings- en beoordelingssystematiek • leren op de werkplek • investors in people c.q. : In ’t Spoor • 5S op de werkplek • mobiliteit in werk en werkplek

Ja, we doen dat anders dan vroeger, we moeten toch meer marktconform gaan werken, dat betekent ook een wat strakkere en planmatige organisatie waarmee we mensen ook meenemen in het kostenaspect, niet om ze onder druk te zetten, maar om ze meer inzicht te geven en uit te dagen. We gebruiken de werkplek ook steeds meer als een plek waar je je tevens kunt ontwikkelen door te wisselen van werkplek of werksoort. Hiervoor hebben we zelf een cursus ontwikkeld die wordt gegeven door een van onze eigen consulenten. Spreek mensen aan op hun eigen verantwoordelijkheid want daarmee neem je ze ook serieus ! Josie Kunseler, manager staf

In het Medewerkers Tevredenheids OnderZoek (MTO), dat jaarlijks wordt gehouden, hebben alle medewerkers omtrent bovenstaande hun mening en ideeën kunnen geven. De gemiddelde eindcijfers van het MTO: SW medewerkers Werkbedrijf: 7,5; SW medewerkers Detachering: 7,8; kadermedewerkers: 7,9. De verbeterpunten zijn opgepakt door betreffende afdelingen/personen in de organisatie. In 2014 is de herstructurering van de Stafafdeling afgerond; medewerkers hebben (waar nodig) een herziene functiebeschrijving ontvangen. E.e.a. heeft geresulteerd in afstemming en samenwerking tussen staffuncties en heeft geleid tot financiële besparingen.


29

2 kadermedewerkers hebben in 2014 de organisatie verlaten; de functie van een van deze medewerkers is niet opnieuw ingevuld vanwege herschikking van taken.

Scholing Scholing voor SW medewerkers vindt met name plaats op de werkplek. Aan de hand van de jaarlijkse Beoordeling en het Ontwikkelplan worden afspraken opgesteld tussen medewerker en leidinggevende op welke wijze en over welke onderdelen ontwikkeling plaatsvindt; de medewerker zelf heeft hierin een actieve rol. Voor kaderpersoneel is zowel individuele als groepsgewijze scholing ingezet, eveneens gerelateerd aan de doelstellingen van het team en de organisatie.

Investors in People (iiP) / In ‘t Spoor Nadat in mei 2013 het IiP certificaat is behaald voor kaderpersoneel is in 2014 ingezet op IiP voor de gehele organisatie, dus met grote betrokkenheid van het SW personeel. Volgens de IiP standaard dienen alle medewerkers bekend te zijn met de organisatiedoelen en kunnen medewerkers hun eigen werkzaamheden daaraan relateren. IiP focust op betrokkenheid van medewerkers, communicatie en ontwikkeling.

30

PERSONEEL

Om iiP voor SW medewerkers inzichtelijk te maken en hen uit te nodigen om hierin actief te participeren is iiP ‘vertaald’ naar In ’t Spoor. De letters In ’t Spoor staan voor: Initiatief Netheid en orde Trots Samenwerking Plezier Ontwikkeling Ondernemend Resultaat Aan de hand van deze thema’s worden SW medewerkers uitgenodigd om mee te denken en initiatieven te ontplooien; dit vindt plaats in werkgroepjes, afdelingsoverleg, evaluaties en planning. Het is de bedoeling om in het najaar van 2015 de iiP audit te laten uitvoeren en iiP gecertificeerd te zijn.

INTERVIEW

Uitgangspunt hierbij is dat elke medewerker zich ervan bewust is dat hij/zij een belangrijke bijdrage levert aan de resultaten van Patijnenburg. Indien nodig, wordt ondersteuning geboden door bedrijfsHet is de bedoeling om in het najaar van 2015 de IiP audit te laten uitvoeren en IiP gecertificeerd te arts, bedrijfsmaatschappelijk werkende of HR consulent. zijn. Gezondheidsmanagement Alle betrokkenen werken hierin samen in het Sociaal Medisch team Patijnenburg voert een actief en pro actief beleid met betrekking tot ziekteverzuim en psycho sociale (SMT). Middels Arbodienst Zorg van de Zaak wordt een bedrijfsarts begeleiding. ingezet gemiddeld per week. bedrijfsmaatHierin zijn voor leidinggevenden en 6muur edewerkers zelf aTevens ls eerste wordt aan zet een om, in geval van uitval, te bepalen wat er wél mogelijk is en in w elke mate. Uitgangspunt hierbij is dper at elke medewerker zich ervan schappelijk werkende ingezet voor gemiddeld 6 uur week. Middels bewust is dat hij/zij een belangrijke bijdrage levert aan de resultaten van Patijnenburg. Zorg van dewZaak is Patijnenburg aangesloten bij debedrijfsmaatschappelijk branchevergelijking Indien nodig, ordt ondersteuning geboden door bedrijfsarts, werkende of HR consulent. met betrekking tot ziekteverzuimgegevens. Bedrijfsongevallen: Er hebAlle betrokkenen werken hierin samen in het Sociaal Medisch team (SMT). ben zich 8 (lichte) bedrijfsongevallen voorgedaan waarbij in 1 situatie Middels Arbodienst Zorg van de Zaak wordt een bedrijfsarts ingezet voor gemiddeld 6 uur per week. controle noodzakelijk was in het ziekenhuis. Tevens wordt een bedrijfsmaatschappelijk werkende ingezet voor gemiddeld 6 uur per week.

Middels Zorg van de Zaak is Patijnenburg aangesloten bij de branchevergelijking met betrekking tot ziekteverzuimgegevens. Bedrijfsongevallen: Er hebben zich 8 (lichte) bedrijfsongevallen voorgedaan waarbij in 1 situatie controle noodzakelijk was in het ziekenhuis. Ziekteverzuim WSW Ziekteverzuim WSW

2012

2013

2012 10,9% 10,9%

2013 9,5% 9,5%

2014

2014 10,0% 10,0%

12

Gezondheidsmanagement

8

Patijnenburg voert een actief en pro actief beleid met betrekking tot ziekteverzuim en psycho sociale begeleiding. Hierin zijn leidinggevenden en medewerkers zelf als eerste aan zet om, in geval van uitval, te bepalen wat er wél mogelijk is en in welke mate.

6

Verzuimpercentage

4

Meldingsfrequenbe

2012

2013

2013 1,8%

2014


Ziekteverzuim Kader 2012 5,4%

Opdrachtgevers weten ons gelukkig te vinden; niet alleen door de lage tarieven, maar vooral omdat we leverbetrouwbaar zijn, slagen we er in steeds werk te krijgen. We kunnen voldoen aan de verwachtingen van de klant, we bouwen aan een goede relatie waarop we kunnen voortborduren. We proberen mensen actief te ontwikkelen. Daarom onderhouden de productieleiders in de werkplaats nu ook rechtstreeks de contacten met de klanten. Zij kennen namelijk de capaciteiten en kunnen inschatten wat de mogelijkheden qua levertijden zijn. Het is belangrijk dat je dan ook de verantwoordelijkheid voor het nakomen van de afspraken bij hen neerlegt.

Eric Vermeer, hoofd facilitaire zaken

2 0

Tja, als hoofd facilitaire zaken, geef ik natuurlijk vooral geld uit om de boel hier draaiend te houden. Gelukkig kan ik als orderbegeleider door slimme in- en verkoop wel wat winst maken, ook al is dat niet onze primaire doelstelling. Maar belangrijk is natuurlijk wel dat we een goede en financieel gezonde organisatie blijven.

Ik prijs me gelukkig met een directie die proactief inspeelt op de veranderingen die op ons afkomen. Een goed voorbeeld daarvan is het nieuwe beleidsplan, hoe ziet onze toekomst eruit. Hieraan kunnen mensen zich spiegelen, zo neem je mensen mee in de ontwikkelingen!

10

2014 1,4%

31

We proberen mensen actief te ontwikkelen.

32

wat 10 er wél mogelijk is en in welke mate. Uitgangspunt hierbij is dat elke medewerker zich ervan bewust is dat hij/zij een belangrijke bijdrage levert aan de resultaten van Patijnenburg. 8 Indien nodig, wordt ondersteuning geboden door bedrijfsarts, bedrijfsmaatschappelijk werkende of Verzuimpercentage HR 6 consulent. Alle b etrokkenen w erken h ierin s amen i n h et Sociaal Medisch team (SMT). Meldingsfrequenbe 4 Middels Arbodienst Zorg van de Zaak wordt een bedrijfsarts ingezet voor gemiddeld 6 uur per week. 2 Tevens wordt een bedrijfsmaatschappelijk werkende ingezet voor gemiddeld 6 uur per week. Middels Zorg van de Zaak is Patijnenburg aangesloten bij de branchevergelijking met betrekking tot 0 ziekteverzuimgegevens. 2012 2013 2014 Bedrijfsongevallen: r hebben zich 8 (lichte) bedrijfsongevallen voorgedaan waarbij in 1 situatie Ziekteverzuim EKader Arbo controle noodzakelijk was in het ziekenhuis. Ziekteverzuim Kader Ziekteverzuim WSW 2012 2013 2014 De Arbo commissie heeft in 2014 11x overleg gevoerd. Daarnaast is 2012 2013 2014 5,4% 1,8% 1,4% door de werkgroep machineveiligheid extra overleg (deels met externe) 5,4% 1,8% 1,4% 2012 2013 2014 10,9% 9,5% 10,0% ingezet. Het Plan van Aanpak m.b.t. machineveiligheid is in uitvoering

INTERVIEW

PERSONEEL

Ik ben nog niet zo lang in dienst, maar wat mij als eerste opviel bij de rondleiding in de werkplaats, was dat het eigenlijk functioneert als een “normaal bedrijf”. Het is wat minder beschermend en sturend dan ik had verwacht. Dat zou natuurlijk moeten kloppen met de visie van het bedrijf. Iedereen is zich bewust van onze bestaansvoorwaarde, we moeten een goed product afleveren! Als meewerkend voorman focus ik me daar natuurlijk op. Werknemers hebben en kennen hun rechten en plichten en ik zorg er voor dat de omstandigheden voldoende zijn om het werk ook goed te kunnen verrichten.

6 12 5 10 4 8 3 6 2 4 1 2

De machinale bewerkingen verrasten mij, misschien niet direct high-tech maar wel meer dan ik verwacht had. En natuurlijk hebben we soms ook met elkaar een wat minder aantrekkelijke klus, maar dat geldt voor elke werknemer waar dan ook. Als je het vooruitzicht hebt dat er daarna dan weer een leuke order komt, wordt het allemaal wat minder zwaar!

Ron van Es, meewerkend voorman

0 0

Verzuimpercentage Verzuimpercentage Meldingsfrequenbe Meldingsfrequenbe

2012 2012

2013 2013

2014 2014

Ziekteverzuim Totaal Ziekteverzuim Kader

We moeten een goed product afleveren! Jaarverslag stichting Patijnenburg 2014

Tot slot

Ziekteverzuim 2012 2013Totaal 2014 2012 2013 2014 5,4% 1,8% 1,4% 2013 2014 2012 10,2% 8,5% 8,9% 10,2% 8,5% 8,9% 6 12 5 10 4 8 3 6 2 4

Verzuimpercentage Verzuimpercentage Meldingsfrequenbe Meldingsfrequenbe

1 2 0 0

genomen. Medewerkers in het primaire proces hebben een cursus gevolgd omtrent ergonomisch werken en het bieden van instructie en ondersteuning omtrent ergonomie voor de SW medewerkers. In Productie en Dienstverlening zijn waar noodzakelijk verbeteringen, aanpassingen, wijzigingen ingezet om veilig en prettig werken te realiseren. SW medewerkers zijn nadrukkelijk betrokken in veilig en prettig werken door hun inbreng en activiteit in afdelingsoverleg en inzet op de werkvloer.

2012 2013 2014 2012 2013 2014 Jaarverslag stichting Patijnenburg 2014 Arbo De Arbo commissie heeft in 2014 11x overleg gevoerd. Daarnaast is door de werkgroep machineveiligheid extra overleg (deels met externe) ingezet. Het Plan van Aanpak m.b.t. machineveiligheid is in uitvoering genomen. Medewerkers in het primaire proces hebben een cursus gevolgd omtrent ergonomisch werken en

Zoals is beschreven in bovenstaande onderdelen is, in lijn met de visie van Patijnenburg, door de stafafdeling ingezet op borging van HR instrumenten die ertoe leiden dat een continue ontwikkeling plaatsvindt en dat alle medewerkers plezier en voldoening vinden in hun werk. Wij zijn ervan overtuigd dat Patijnenburg hierdoor beter in staat is om haar doelstellingen te behalen; de interviews van diverse medewerkers hieromtrent zijn mooie voorbeelden die deze overtuiging onderstrepen!

33

SOCIAAL VERSLAG

35

Taakstelling / realisatie SE's Taakstelling SZW Gemeente Westland


313,65 2,27

Totaal

315,92

Realisatie Westlanders

313,65


Realisatie SW medewerkers Patijnenburg en inwoner buitengemeenten (géén zelfstandig uitvoerende gemeenten)

In 2014 is aan 32 personen van de wachtlijst een WSW dienstverband aangeboden.

Realisatie SW medewerkers Patijnenburg en inwoner buitengemeenten (zelfstandig uitvoerende gemeenten)

Plaatsingsresultaten

Realisatie SW medewerkers wonend in Westland (aok bij openbare lichamen)

In 2014 is aan 32 personen van de WSW wachtlijst een dienstverband geboden. Hierbij is de prioritering conform de wachtlijstverordening van gemeente Westland uitgevoerd. Dit betekent dat de groep jongeren/ schoolverlaters als eerste in aanmerking kwam voor een WSW aanstelling. Op 31 december 2014 stonden er 30 personen op de wachtlijst. Deze kandidaten zijn door Gemeente Westland aangemerkt als geprio riteerde doelgroep, hetgeen betekent dat zij voorrang genieten bij de aanstelling in de zgn. garantiebaan.

Realisatie SW medewerkers wonend in Westland (excl. aok openbare lichamen)

SiSA

Wachtlijstbeheer

341

405,50

3,00

18,00

3,00

Totale realisatie in 2014 uitgedrukt in arbeidsjaren.

290,83

313,60

2,33

9,87

1,48

Het aantal gerealiseerde arbeidsjaren in begeleid werken van geïndiceerde inwoners per gemeente in 2014.

16,99

16,99

0,00

1,00

0,71

Verantwoording WSW 2014 / SISA indicatoren

Het totaal aantal geïndiceerde inwoners van uw gemeente dat een dienstbetrekking dan wel een arbeidsovereenkomst heeft of op de wachtlijst staat en beschikbaar is om een dienstbetrekking als bedoeld in artikel 2, eerste lid, of artikel 7 van de wet te aanvaarden.

Realisatie SW medewerkers Patijnenburg en inwoner Westland.

34

36

INTERVIEW OR PATIJNENBURG

37

Een werkgever met oog voor het bedrijf maar waarbij de betrokkenheid met de medewerkers ook groot is!

Voor Arie en Koos van de ondernemingsraad is 1 ding duidelijk: als we Desiree hier niet hadden gehad als directeur/bestuurder dan had het er hier vast heel anders uitgezien en was het voor Patijnenburg misschien wel een aflopende zaak geweest. Mede door haar inzet bij de politiek, gemeente en de ondernemers zijn we hier nog bij Patijnenburg aan het werk en kunnen we ons inkomen hier verdienen! Samen met Desiree houden we als OR het belang van de organisatie samen met het belang van de werknemer goed in het oog. We kunnen altijd bij haar aankloppen en ze verwacht van ons ook een kritische blik. Zo zijn we het afgelopen jaar bezig geweest met het beoordelingssysteem. De methode die we hiervoor gebruikten, functioneerde niet meer en

samen met de afdeling P&O hebben we veel verbeteringen doorgevoerd. Arie heeft hiervoor veel werk verricht en onderzoeken gedaan. Uiteindelijk is het Medewerkers Tevredenheids Onderzoek hiervan weer een afgeleide, een onderzoek dat vervolgens iedere twee jaar wordt gehouden. Ook zijn we nauw betrokken geweest bij de re-organisatie in de productie en hebben we dat samen in goede banen weten te leiden. Kortom, een werkgever met oog voor het bedrijf maar waarbij de betrokkenheid met de medewerkers ook groot is! Koos Bouhuizen, Voorzitter OR Arie van der Ende, Vice voorzitter OR Jaarverslag stichting Patijnenburg 2014


38

FINANCIEEL JAARVERSLAG

Algemeen De huidige financiële basis van Patijnenburg is gezond te noemen. Er is een dekkingsgraad voor de bedrijfsvoering en de benodigde investeringen. Daarnaast kan Patijnenburg eventuele risico’s opvangen uit reserves. Dat geeft ruimte om de komende jaren ook te werken aan oplossingen voor de verstrekkende gevolgen van de daling van rijksbudgetten. Hierin zal gemeente Westland, Patijnenburg en Werkstroom in een stevig partnerschap optreden. Om dit te bekrachtigen worden de statuten van Patijnenburg aangepast met ingang van 1 januari 2015. De nieuwe statuten maken het mogelijk de opdracht die Patijnenburg/ Werkstroom voor gemeente uitvoert, uit te breiden. In de huidig geldende statuten is beschreven dat Patijnenburg is opgericht voor de uitvoering van de Wet Sociale Werkvoorziening. In de toekomstige statuten staat dat Patijnenburg namens gemeente de Participatiewet en taken vallend onder het brede sociale domein kan uitvoeren. Met de aanpassing van de statuten wordt tevens het toezichthouder model gewijzigd. De bestuurder van gemeente Westland wordt directe toezichthouder. Deze wijzigingen versterken het partnerschap van Patijnenburg/ Werkstroom en gemeente Westland. Gemeente spreekt hiermee uit dat zij ons als belangrijke uitvoeringsorganisatie zien. Naast de wettelijke wijzigingen wordt er ook intensief samengewerkt

39

aan de uitwerking van toekomst scenario’s, rekening houdend met de grotere taak met minder budget. Met name de aangekondigde bezuinigingen op het WSW budget de komende jaren een rol van betekenis zullen spelen. De hierdoor verwachte tekorten zijn niet op te vangen door aanpassingen in de bedrijfsvoering. Uit de risicoanalyse blijkt dat de financiële risico’s die ontstaan door de verlaging van het WSW budget deels beïnvloedbaar zijn door goed opdrachtgeverschap van gemeente Westland. Het uitbreiden van o.a. het re-integratiecontract en eventuele dienstencontracten biedt dekking voor de te verwachte tekorten. Gemeente en Patijnenburg maken afspraken over de te nemen reservering op de begroting t.b.v. dekking tekorten. Deels is hiervoor een weerstandsvermogen opgebouwd door Patijnenburg. Het weerstandsvermogen is echter ook geoormerkt voor behoud van de infrastructuur. Oplossingen zullen dus meer gezocht worden in verbreding van de opdrachten en intensieve samenwerking in het maatschappelijk middenveld. Investeringen zullen slechts gedaan worden indien deze bijdragen aan het versterken van de bedrijfspositie. Opdrachten voor derden zullen getoetst worden aan gewenste marges, waarbij we wel voor ogen houden dat geen werk geen optie is.


Balansdatum Het bedrijfsresultaat is het verschil tussen de uitgaven en de eigen gegenereerde inkomsten. De gemeente Westland blijft verantwoordelijk voor het eventuele resttekort. In 2014 was er sprake van een exploitatie overschot van € 624.400. Dit resultaat wordt toegevoegd aan het weerstandsvermogen van Patijnenburg.

Ontwikkelingen gedurende boekjaar Het gehele jaar is boven begroting gepresteerd. Hierin zien we een positieve afwijking ten opzichte van de begroting. Deze is groten deels te verklaren door hogere opbrengsten dan verwacht werden bij opstelling van de begroting. Eind 2013 namen enkele grote opdracht gevers afscheid van ons. Er is een voorzichtige inschatting gemaakt voor nieuwe orders bij zowel bestaande klanten als te werven klanten. Met de voortdurende crisis en de voorgaande portefeuille daling, was de toename van het aantal orders niet verwacht. Er zijn geen onvoorziene kosten en investeringen geweest. Dit heeft geleid tot een hoger positief resultaat.


41

40

Bijzondere gebeurtenissen Regionaal Werkbedrijf In 2014 is het Regionale Werkbedrijf opgericht. Dit is een wettelijke verplichting en regelt bestuurlijke afspraken op arbeidsmarktniveau. Westland maakt deel uit van de arbeidsmarktregio Haaglanden, evenals Den Haag, Delft, Rijswijk en Midden Delfland. Het Regionaal Werkbedrijf maakt afspraken over werkgeversbenadering en de realisatie van de garantiebanen.

MVO Westland In 2014 is met bedrijfsleven het Social Actieplan MVO Westland 2020 getekend. Hierin zijn concrete afspraken opgenomen met plaatsings resultaten bij de leden van de drie werkgeverskoepels: VNO NCW West, LTO Glaskracht en MKB Westland.

activiteiten onder te brengen in onze locatie. De eerste vorm van samenwerking beperkt zich tot het slim omgaan met bestaande huisvesting. In 2015 gaan we verkennen welke samenwerkings vormen bij kunnen dragen tot een mooi efficiënt aanbod voor onze klantgroepen.

Toekomstparagraaf Investeringen Investeringen in de toekomst zullen slechts gericht zijn op behoud van de bestaande bedrijfsvoering dan wel doorontwikkeling van een breed participatiebedrijf. Hiervoor worden de diverse toekomstscenario’s ontwikkeld met een doorrekening op financiële effecten.

Westland Doet In november 2014 spraken de directies van GGZ Doel, Vitis Welzijn en Patijnenburg uit dat zij een samenwerkingsvorm aan gaan waarbij ze krachten bundelen in het belang van de diverse klantgroepen. Partijen brengen daarbij hun aanvullende expertise in het samenwerkings verband Westland Doet. Hiermee beogen we een breed aanbod in stand te kunnen houden en verder te ontwikkelen, rechtdoende aan elkaars kwaliteiten en vanuit het belang van de Westlandse inwoners.

Ondanks de daling van subsidies wordt er in 2015 toch een positief resultaat verwacht. De reorganisaties hebben geleid tot een stabiele bedrijfsvoering die financieel in evenwicht is t.a.v. taakgebieden en omzetverwachtingen. De orderportefeuille is stabiel en gezond en groeit nog. Naar verwachting zal de orderportefeuille ook in 2015 toenemen.

Bijzondere gebeurtenissen Personele bezetting In verband met de uitbreiding van taken zal formatie uitgebreid worden in 2015. Dit zal met name gaan om tijdelijke uitbreidingen. De vaste schil wordt behouden en de flexibele schil wordt uitgebreid. De flexibele schil zal ingezet worden in uitvoerende taken en deels in beleidsondersteunende taken. De beleidsondersteunende taken worden opgepakt in samenwerking met gemeente Westland om College en Gemeenteraad te kunnen adviseren over toekomstige keuzes.

Samenwerking Ipse de Bruggen De dagbestedingsafdeling van organisatie Ipse de Bruggen heeft eind 2014 een overeenkomst getekend om per 1 januari 2015 haar


Ontwikkelingen van de omzet


In 2015 zal gestart worden met Leerwerktrajecten. Dit leidt tot een groei van het aantal benodigde opdrachten. Dit vraagt een nauwe samenwerking met het bedrijfsleven. Daarnaast worden er partnerschappen aangegaan waarbij onder nemers opdrachten uitvoeren met inzet van medewerkers van Patijnenburg, de groepsdetachering. In 2014 zijn de eerste groepsdetacheringen van start gegaan. In 2015 streven we naar een uitbreiding hiervan waarbij ook de nieuwe doelgroep met loondispensatie ingezet zal worden.

43

42

Financiële informatie Het bedrijfsresultaat is het verschil tussen de uitgaven en de eigen gegenereede inkomsten. Het resultaat wordt voor het grootste deel gefinancierd door het rijk. De gemeente Westland blijft verantwoordelijk voor het eventuele resttekort. In 2014 was er sprake van een exploitatieoverschot van € 624.400. Dit resultaat wordt toegevoegd aan het weerstandsvermogen van Patijnenburg. Van de 313,65 waren er gemiddeld 25 wonend in het Westland maar werkzaam in buitengemeenten. De subsidiegelden zijn aan deze gemeenten overgedragen. Het gaat om een bedrag van € 651.500. Er zijn gemiddeld 11,35 Se werkzaam binnen Patijnenburg maar niet wonend in gemeente Westland, hierover ontvangt Patijnenburg subsidie van de desbtreffende gemeenten waar deze personen woonachtig zijn. Dit gaat om een bedrag van € 296.900.

Voor 2014 zijn de volgende uitgangspunten van toepassing voor gemeente Westland: Taakstelling in SE € 313,65 Budget per SE € 26.125,00



2010

2011

Taakstelling in SE

299,6

313,27

305,54 300,26

313,65

Realisatie

299,6

313,04

306,02 300,34

315,92

27.080

25.758

25.939 26.100

26.125

8.105

8071

7925 7837

8251

-911

-880

-813 -653

-652

422

393

321 307

297

7.616

7.584

7.433 7.491

7.896

7.597

7.894

7.618 7.586

8.001

19

-310

-185 -95

-105

Budget in € / SE

2012 2013

2014

Bijdragen x € 1.000 Rijksvergoeding totaal Rijksvergoeding naar buitengemeenten Rijksvergoeding ontvangen buitengemeenten Subsidie aantal SE binnen Patijnenburg Personeelskosten WSW Verschil

45

44

Geconsolideerd

Begroting

Geconsolideerd

2014

2014

2013

ACTIVA

A. Baten I. Bedrijfsopbrengsten

€ 4.856.100

€ 4.647.400

€ 5.384.200

II. Opbrengst subsidie WSW dienstverbanden

€ 7.896.400

7.792.300

7.497.700

III. Gemeentelijke bijdrage

€ 325.000

325.000

325.000

IV. Overige bedrijfsopbrengsten

€ 743.300

675.100

804.300

€ 13.820.800

€ 13.439.800

€ 14.011.200

€ 721.900

€ 792.600

€ 837.200

II. Loon, salarissen en sociale lasten WSW

€ 7.768.800

7.754.600

7.350.000

III. Loon, salarissen en sociale lasten overig personeel

€ 2.573.100

2.541.400

2.418.400

IV. Afschrijvingen op materiële vaste activa V. Overige bedrijfskosten Som der bedrijfslasten

€ 321.800

317.800

351.900

€ 1.721.300

1.794.100

2.454.600

€ 13.106.900

€ 13.200.500

€ 13.412.100

€ 51.500

€ 10.100

€ 32.200

II. Rentelasten en soortgelijke kosten

€ 141.000-

141.000-

151.300-

Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening

€ 624.400

€ 108.400

€ 480.000

I. Rentebaten en soortgelijke opbrengsten

II. Financiële vaste activa 2. Overige vorderingen

€ 108.400

€ 13.000

€ 10.900 € 10.900

I. Voorraden 1. Grond- en hulpstoffen

€ 337.800

2. Onderhanden werk

€ 24.700

€ 27.900

€ 136.200

€ 204.400

3. Gereed product en handelsgoederen

€ 371.700

€ 498.700 II. Vorderingen 1. Op handelsdebiteuren 2. Vorderingen groepsmaatschappeijen 3. Overlopende activa

deelgenomen € 624.400

€ 13.000

€ 3.402.800

B. VLOTTENDE ACTIVA

Aandeel in winst van ondernemingen waarin wordt Resultaat uit gewone bedrijfsvoering

€ 3.188.100

I. Materiële vaste activa

B. Lasten I. Inkoopwaarde geleverde producten

31-12-13

A. VASTE ACTIVA

Winst en verliesrekening

Som der bedrijfsopbrengsten

31-12-14

€ 480.000 Jaarverslag stichting Patijnenburg 2014

€ 604.000

€ 1.224.000

€ 1.438.500

€€ 114.600

€ 101.300

€-

€ 1.338.600

€ 1.539.800

III. Liquide middelen

€ 3.499.300

€ 2.887.700

Totaal activa

€ 8.537.700

€ 8.445.200


47

46 ONZE VISIE

PASSIVA

31-12-14

Werk draagt bij aan: • Basiszekerheid • Respect en waardering • Het gevoel ergens bij te horen • Ontplooiing • Plezier

31-12-13 me rs rt on de rne Sti mu lee levere n te bij dra ge

A. EIGEN VERMOGEN Bege leide n van men het arbe idspr oces sen die buite n staan

I. Overige reserves 1. Algemene reserve 2. Bestemmingsreserves door het bestuur bepaald

€€ 3.777.000

€ 3.777.000

B. VOORZIENINGEN

M

Y

€ 466.900

I. Overige voorzieningen

€ 460.700

€ 2.592.500

€ 2.762.500

CY

CMY

D. KORTLOPENDE SCHULDEN EN I. Schulden aan leveranciers en handelskredieten II. Belastingen en premies sociale verzekeringen IV. Overlopende passiva

€ 498.700

€ 604.000

€ 422.700

€ 570.600

€ 172.700 € 1.105.800

€ 1.017.600

LOON WAARDE 0%

20%

40%

60%

80%

100%

ONZE INSTRUMENTEN

NU

2015

2016

• Werkgever voor mensen met een arbeidsbeperking • Reïntegratiebedrijf • MVO Westland • Jobcoach-organisatie

Nieuw aanbod arbeidsmatige dagbesteding i.s.m. Ipse de Bruggen

Mensen in de wijk opleiden voor zorg/facilitaire banen en tegelijkertijd het bieden van informele zorg in de wijk (vrijwilligerswerk)

• • • • • •

Ondersteuning Training en opleidingen Actieve bemiddeling Coördinatie Coaching Begeleiden werkgevers

2018 DOEL: Een kwart van de mensen uit de bijstand heeft een betaalde baan. Gemeente besteed maximaal werk uit aan Patijnenburg (o.a. BOR).

K

SOCIAAL RESTAURANT In elke Westlandse kern 1 sociaalrestaurant. In samenwerking met:

€ 481.400

€ 1.701.200 Totaal passiva

Individuele detachering, begeleidend werken, uitzenden Regulier werk

€ 8.537.600

€ 2.069.600

2019

€ 8.445.300 WAAR WERKEN WE? Arbeidsmarkt Regio Haaglanden


Ondernemers Gemeente UWV Welzijnswerk Dagbesteding

DAGBESTEDING

WIJKLEERBEDRIJF

CM

MY

C. LANGLOPENDE SCHULDEN

VOOR WIE?

€ 3.152.500 C

• • • • •

om ee n

Arbeidsmatige dagbesteding Beschut werk (binnen en buiten) Georganiseerd werk (groen, schoonmaak, catering, groepsdetachering)

€ 1.624.000 € 1.528.500

ONZE PARTNERS *

Werkgebied Westland

DOEL: Een kwart van de mensen uit de bijstand is als gecertificeerde vrijwilliger aan het werk in o.a. • sociaal restaurant • recycling winkel • informele zorg • buurtbus • mantelzorg • wassalon • duurzaam groen


MVO-PLATFORM In de uitvoering van de MVOopdracht zijn wij nu van ondernemers, voor ondernemers • Payroll • Partner in matchingsprocessen • HRM-advies

2017

500 MVO WESTLAND ONDERNEMERS

2020

DOEL: Een regionaal netwerk met regionale aanpak en arbeidsmarkt. Daarnaast heeft 50% van mensen uit de bijstand een betaalde baan bij ondernemers in de regio.

Patijnenburg is namens de gemeente de schakel tussen mensen die niet op eigen kracht kunnen meedoen en de regionale partners*. Niemand blijft meer onnodig aan de kant staan.

SOCIAL FIRM Nieuwe samenwerkingsvormen met ondernemers voor behoud van werkgelegenheid in de regio. • Arbeidspool • Reshoring • Flexibele productlijnen

• • • •

Jeugdzorg Gezondheidszorg Uitzendbureaus Onderwijs

WERK IS DE BESTE ZORG

Recommend Documents